Báo cáo Phân tích tình hình tài chính qua tài chính Kế toán & biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn Kinh doanh tại Công ty Dụng cụ cắt & Đo lường cơ khí

tế thị trường đa thành phần, nếu chỉ dựa vào khả năng của mình và bỏ qua sự hỗ trợ của các nguồn lực bên ngoài, doanh nghiệp khó có thể đứng vững và phát triển được. Phân tích tình hình tài chính là một công việc thường xuyên và vô cùng cần thiết không những đối với chủ sở hữu doanh nghiệp mà còn cần thiết đối với tất cả các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp có quan hệ về kinh tế và pháp lý với doanh nghiệp. Đánh giá được đúng thực trạng tài chính, chủ doanh nghiệp sẽ đưa ra được các quyết định kinh tế thích hợp, sử dụng một cách tiết kiệm và có hiệu quả vốn và các nguồn lực; Nhà đầu tư có quyết định đúng đắn với sự lựa chọn đầu tư của mình; các chủ nợ được đảm bảo về khả năng thanh toán của doanh nghiệp đối với các khoản cho vay; Nhà cung cấp và khách hàng đảm bảo được việc doanh nghiệp sẽ thực hiện các cam kết đặt ra; các cơ quan quản lý Nhà nước có được các chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cũng như hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và đồng thời kiểm soát được hoạt động của doanh nghiệp bằng pháp luật. Báo cáo tài chính kế toán là sản phẩm cuối cùng của công tác kế toán, tất cả các thông tin mà kế toán cung cấp đều được thể hiện trên báo cáo tài chính kế toán cuối kỳ của doanh nghiệp. Chính vì vậy mà chúng ta có thể coi hệ thống báo cáo tài chính kế toán là một tấm gương phản ánh toàn diện về tình hình tài chính, khả năng và sức mạnh của một doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Do đó, việc trình bày các báo cáo tài chính kế toán một cách trung thực và khách quan sẽ là đIều kiện tiên quyết để phân tích chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp . Nhận thức được tầm quan trọng của việc phân tích tình hình tài chính và đánh giá thực trạng tài chính của một doanh nghiệp, trong thời gian thực tập tại công ty dụng cụ cắt và đo lường cơ khí,nhờ có sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn và các cán bộ phòng kế toán tài vụ, Ban quản lý của công ty ,em đã mạnh dạn chọn đề tài: "Phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống báo cáo tài chính kế toán và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí”. Ngoài phần mở đầu và kết luận, chuyên đề được trình bày với nội dung như sau : Phần I: Lý luận chung về phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống báo cáo tài chính kế toán trong doanh nghiệp Phần II: Phân tích tình hình tài chính của Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí chủ yếu thông qua bảng CĐKT và BCKQKD: Phần III: Một số kiến nghị và giải pháp đề xuất nhằm cải thiện tình hình tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí. Với trình độ và thời gian có hạn cho nên chuyên đề này không tránh khỏi những thiếu sót hạn chế. Em mong được sự giúp đỡ và đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và các chú trong ban lãnh đạo Công ty để chuyên đề được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn TS-Nguyễn Minh Phương và các cô chú trong Ban lãnh đạo Công ty Dụng cụ và Đo lường cơ khí đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề này. Phần I Lý luận chung về phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống báo cáo tài chính kế toán trong doanh nghiệp ---------------&--------------- I. Tài chính doanh nghiệp và sự cần thiết phải phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp. 1. Khái niệm về tài chính doanh nghiệp và các mối quan hệ tài chính chủ yếu của doanh nghiệp. 1.1. Khái niệm về tài chính doanh nghiệp : Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng không chỉ trong bản thân doanh nghiệp mà cả trong nền kinh tế, nó là động lực thúc đẩy sự phát triển của mỗi quốc gia mà tại đây diễn ra quá trình sản xuất kinh doanh : Đầu tư, tiêu thụ và phân phối, trong đó sự chu chuyển của vốn luôn gắn liền với sự vận động của vật tư hàng hoá. Hoạt động tài chính là một trong những nội dung cơ bản thuộc hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm giải quyết các mối quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ. Nói cách khác, trên giác độ kinh doanh vốn, hoạt động tài chính là những quan hệ tiền tệ gắn trực tiếp với việc tổ chức, huy động, phân phối, sử dụng và quản lý vốn một cách có hiệu quả. Để nắm được tình hình tài chính của doanh nghiệp mình cũng như tình hình tài chính của các đối tượng quan tâm thì việc phân tích tài chính là rất quan trọng. Thông qua việc phân tích tình hình tài chính, người ta có thể sử dụng thông tin đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh cũng như rủi ro trong tương lai và triển vọng của doanh nghiệp. Bởi vậy, việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là mối quan tâm của nhiều nhóm đối tượng khác nhau như Ban giám đốc (Hội đồng quản trị) các nhà đầu tư, các cổ đông, các chủ nợ, các nhà cho vay tín dụng, nhân viên ngân hàng, các nhà bảo hiểm và kể cả cơ quan Nhà nước cũng như người lao động. Mỗi nhóm người này có nhu cầu thông tin khác nhau, do vậy mỗi nhóm có những xu hướng tập trung vào các khía cạnh riêng trong bức tranh tài chính của một doanh nghiệp. 1.2: Các mối quan hệ tài chính chủ yếu của doanh nghiệp: Hoạt động tài chính của doanh nghiệp rất phức tạp, phong phú và đa dạng, muốn phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp thì trước hết phải hiểu rõ được các mối quan hệ tài chính chủ yếu của doanh nghiệp: 1.2.1: Quan hệ giữa doanh nghiệp với Nhà nước: Quan hệ này phát sinh dưới hình thái tiền tệ, theo hai chiều vận động ngược nhau. Đó là: Ngân sách Nhà nước góp phần hình thành vốn sản xuất kinh doanh (tuỳ theo mức độ và loại hình sở hũu doanh nghiệp); Ngược lại doanh nghiệp phải nộp các khoản thuế, phí, lệ phí theo quy định để hình thành Ngân sách Nhà nước. 1.2.2: Quan hệ giữa doanh nghiệp với các tổ chức trung gian tài chính: Các trung gian tài chính (chủ yếu là ngân hàng ) là cầu nối giữa người có vốn tạm thời nhàn rỗi vơí người cần vốn để đầu tư kinh tế. Quan hệ này phát sinh khi doanh nghiệp đi vay vốn của các tổ chức tín dụng đồng thời trả chi phí cho việc sử dụng vốn đi vay đó . 1.2.3: Quan hệ giữa doanh nghiệp với thị trường: Với tư cách là một chủ thể kinh doanh, doanh nghiệp có quan hệ với thị trường cung cấp các yếu tố đầu vào và thị trường phân phối đầu ra.Thông qua thị trường, doanh nghiệp có thể xác định nhu cầu sản phẩm và dịch vụ cung ứng, từ đó doanh nghiệp xác định số tiền đầu tư cho kế hoạch sản xuất và tiêu thụ nhằm thoả mãn nhu câù xã hội và thu được lợi nhuận tối đa với lượng chi phí bỏ ra thấp nhất , đứng vững và liên tục mở rộng thị trường trong môi trường cạnh tranh khốc liệt. Trong nền kinh tế thị trường, ngoài các yếu tố nêu trên, các doanh nghiệp còn phải tiếp cận với thị trường vốn. Doanh nghiệp có thể tạo ra được nguồn vốn dài hạn bằng việc phát hành chứng khoán như kỳ phiếu, cổ phiếu, đồng thời có thể kinh doanh chứng khoán để kiếm lời trên thị trường này. 1.2.4: Quan hệ phát sinh trong nội bộ doanh nghiệp: Biểu hiện của quan hệ này là sự luân chuyển vốn trong doanh nghiệp. Đó là các quan hệ tài chính giữa các bộ phận sản xuất kinh doanh với nhau, giữa các đơn vị thành viên với nhau, giữa quyền sử dụng vốn và sở hữu vốn. Các quan hệ này được biểu hiện thông qua các chính sách tài chính của doanh nghiệp như chính sách phân phối thu nhập, chính sách về cơ cấu vốn, về đầu tư và cơ cấu đầu tư. 1.2.5: Quan hệ giữa doanh nghiệp với hộ gia đình: Quan hệ này phát sinh khi doanh nghiệp thu hút sức lao động, tiền vốn của các thành viên hộ gia đình để phục vụ cho mục tiêu kinh doanh, đồng thời doanh nghiệp phải trả tiền lương, lãi suất cho họ. 1.2.6: Quan hệ giữa doanh nghiệp với các đối tác nước ngoài: Quan hệ này phát sinh khi doanh nghiệp vay, cho vay, trả nợ và đầu tư với các tổ chức kinh tế nước ngoài. Tóm lại, thông qua các mối quan hệ trên cho thấy tài chính doanh nghiệp đã góp phần hình thành nên nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, các doanh nghiệp phải sử dụng đúng đắn và có hiệu quả các công cụ tài chính nhằm thúc đấy doanh nghiệp không ngừng hoàn thiện các phương thức kinh doanh để đạt hiệu quả cao hơn, nếu không sẽ kìm hãm sự phát triển của toàn bộ hệ thống tài chính quốc gia. 2. Sự cần thiết phải phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. Trong môi trường cạnh tranh gay gắt trên nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp muốn đứng vững và phát triển được thì phải bảo đảm một tình hình tài chính vững chắc và ổn định. Muốn vậy phải phân tích được tình hình tài chính của doanh nghiệp. Phân tích tài chính là nghiên cứu khám phá hoạt động tài chính đã được biểu hiện bằng con số. Cụ thể hơn , phân tích tình hình tài chính là quá trình xem xét, kiểm tra, đối chiếu và so sánh số liệu về tài chính hiện hành với quá khứ mà nếu không phân tích thì các con số đó chưa có ý nghĩa lớn đối với những người quan tâm đến tình hình tài chính của doanh nghiệp. Nhiệm vụ của phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là sử dụng các công cụ, phương pháp và kỹ thuật để làm các con số nói lên thực chất của tình hình tài chính của doanh nghiệp. Các quyết định của người quan tâm sẽ chính xác hơn nếu như họ nắm bắt được cơ chế hoạt động tài chính thông qua việc sử dụng thông tin của phân tích tài chính. Mặc dù việc sử dụng thông tin tài chính của một nhóm người trên những góc độ khác nhau, song phân tích tình hình tài chính cũng nhằm thoả mãn một cách duy nhất cho các đối tương quan tâm, cụ thể là: Đối với bản thân doanh nghiệp: Việc phân tích tình hình tài chính sẽ giúp cho các nhà lãnh đạo và bộ phận tài chính doanh nghiệp thấy được tình hình tài chính của đơn vị mình và chuẩn bị lập kế hoạch cho tương lai cũng như đưa ra các kết quả đúng đắn kịp thời phục vụ quản lý. Qua phân tích, nhà lãnh đạo doanh nghiệp thấy được một cách toàn diện tình hình tài chính trong doanh nghiệp trong mối quan hệ nội bộ với mục đích lợi nhuận và khả năng thanh toán để trên cơ sở đó dẫn dắt doanh nghiệp theo một chiều hướng sao cho chỉ số của chỉ tiêu tài chính thoả mãn yêu cầu của chủ nợ cũng như của các chủ sở hữu. Đối với các chủ Ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng: Phân tích tình hình tài chính cho thấy khả năng thanh toán của doanh nghiệp về các khoản nợ và lãi. Đồng thời, họ quan tâm đến số lượng vốn của chủ sở hữu, khả năng sinh lời của doanh nghiệp để đánh giá đơn vị có trả nợ được hay không trước khi quyết định cho vay. Đối với nhà cung cấp: Doanh nghiệp là khách hàng của họ trong hiện tại và tương lai. Họ cần biết khả năng thanh toán có đúng hạn và đầy đủ của doanh nghiệp đối với món nợ hay không. Từ đó họ đặt ra vấn đề quan hệ lâu dài đối với doanh nghiệp hay từ chối quan hệ kinh doanh . Đối với các nhà đầu tư : Phân tích tình hình tài chính giúp cho họ thấy khả năng sinh lợi, mức độ rủi ro hiện tại cũng như trong tương lai của doanh nghiệp để quyết định xem có nên đầu tư hay không. Đối với công nhân viên trong doanh nghiệp: Nhóm người này cũng muốn biết về thu nhập của mình có ổn định không và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Đối với Nhà nước: Cần thông tin cho việc áp dụng các chính sách quản lý vĩ mô, để điều tiết nền kinh tế. Như vậy, hoạt động tài chính tập trung vào việc mô tả mối quan hệ mật thiết giữa các khoản mục và nhóm các khoản mục nhằm đạt đươc mục tiêu cần thiết phục vụ cho chủ doanh nghiệp và các đối tượng quan tâm khác nhằm đưa ra quyết định hợp lý, hiệu quả phù hợp với mục tiêu của đối tượng này. Mục đích tối cao và quan trọng nhất của phân tích tình hình tài chính là giúp cho nhà quản trị lựa chọn được phương án kinh doanh tối ưu và đánh giá chính xác tiềm năng của doanh nghiệp. Để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp thì hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp chính là cơ sở tài liệu hết sức quan trọng . II. Hệ Thống báo cáo tài chính kế toán trong phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. 1. Khái niệm và ý nghĩa. 1.1. Khái niệm: Báo cáo tài chính kế toán là những báo cáo tổng hợp được lập dựa vào phương pháp kế toán tổng hợp số liệu từ các sổ sách kế toán, theo các chỉ tiêu tài chính phát sinh tại những thời điểm hoặc thời kỳ nhất định. Các báo cáo tài chính kế toán phản ánh một cách có hệ thống tình hình tài sản, công nợ, tình hình sử dụng vốn và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong những thời kỳ nhất định, đồng thời chúng được giải trình giúp cho các đối tượng sử dụng thông tin tài chính nhận biết được thực trạng tài chính và tình hình sản xuất kinh doanh của đơn vị để đề ra các quyết định cho phù hợp . 1.2. ý nghĩa: Báo cáo tài chính kế toán là căn cứ quan trọng cho việc đề ra quyết định quản lý điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh một cách thích hợp, giúp cho chủ doanh nghiệp sử dụng một cách tiết kiệm và có hiệu quả vốn và các nguồn lực, nhà đầu tư có được quyết định đúng đắn đối với sự đầu tư của mình, các chủ nợ được bảo đảm về khả năng thanh toán của doanh nghiệp về các khoản cho vay, Nhà cung cấp và khách hàng đảm bảo được việc doanh nghiệp thực hiện các cam kết, các cơ quan Nhà nước có được các chính sách phù hợp để hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp cũng như kiểm soát được doanh nghiệp bằng pháp luật 2. Vai trò mục đích và các yêu cầu đối với hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. 2.1. Vai trò: Hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp có những vai trò sau đây : * Cung cấp những chỉ tiêu kinh tế tài chính cần thiết, giúp kểm tra phân tích một cách tổng hợp toàn diện có hệ thống tình hình sản xuất kinh doanh, tình hình thực hiện các chỉ tiêu tài chính chủ yếu của doanh nghiệp . * Cung cấp thông tin, số liệu để kiểm tra, giám sát tình hình hạch toán kinh doanh, tình hình chấp hành các chính sách chế độ kế toán - tài chính của doanh nghiệp . * Cung cấp thông tin và số liệu cần thiết để phân tích và đánh giá tình hình, khả năng về tài chính- kinh tế của doanh nghiệp, giúp cho công tác dự báo và lập kế hoạch tài chính ngắn hạn và dài hạn của doanh nghiệp . 2.2. Mục đích : Doanh nghiệp phải lập và trình bày các báo cáo tài chính kế toán với các mục đích sau: * Tổng hợp và trình bày một cách tổng quát và toàn diện tình hình biến động về tài sản công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu, tình hình kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán . * Cung cấp các thông tin kinh tế tài chính chủ yếu phục vụ việc đánh giá, phân tích tình hình kết quả hoạt động kinh doanh đánh giá thực trạng tài chính của doanh nghiệp trong kỳ hoạt động đã qua ,làm cơ sở để đưa ra các quyết định kinh tế trong tương lai . 2.3. Các yêu cầu đối với hệ thống thông báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp: 2.3.1: yêu cầu chung đối với hệ thống báo cáo tài chính kế toán: Trong nền kinh tế thị trường, đối tượng sử dụng các thông tin về tài chính, kế toán rất đa dạng. Để thực hiện được vai trò cung cấp thông tin cho các đối tượng đó, hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp phải đáp ứng được các yêu cầu sau: * Báo cáo tài chính .kế toán phải chính xác, trung thực, đúng biểu mẫu quy định, có đầy đủ chữ ký và dấu xác nhận của các cơ quan có trách nhiệm, nhằm đảm bảo tính pháp lý của các thông tin ghi trên các báo cáo. * Báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp phải đảm bảo tính thống nhất về nội dung và phương pháp tính toán các chỉ tiêu. Khi một chỉ tiêu thể hiện trên nhiều báo cáo thì trị số của nó phải bằng nhau . * Báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải được lập và gửi đi đúng kỳ hạn quy định. 2.3.2. Quy định về trách nhiệm, thời hạn lập và gửi các báo cáo tài chính kế toán : Theo quy định chung, chủ doanh nghiệp và kế toán trưởng là người chiệu trách nhiệm về tính đúng đắn, trung thực của hệ thống báo cáo tài chính kế toán. Do vậy, việc tuân thủ chế độ báo cáo tài chính kế toán là yêu cầu cơ bản trong công việc chỉ đạo tổ chức công tác kế toán ở doanh nghiệp .Việc lập báo cáo đầy đủ, đúng thời hạn có ý nghĩa rất quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho việc ra quyết định tài chính. Thời hạn lập và gửi báo cáo cho các cho các cơ quan được nhà nước quy định cụ thể tuỳ thuộc vào đặc điểm, tính chất hoạt động của từng loại hình kinh doanh thuộc các thành phần kinh tế khác nhau. Tất cả các doanh nghiệp độc lập có tư cách pháp nhân đầy đủ đều phải lập và gửi báo cáo tài chính kế toán theo đúng chế độ quy định, riêng Báo cáo lưu chuyển tiền tệ tạm thời chưa quy định là báo cáo bắt buộc phải lập và gửi như các báo cáo khác. Các báo cáo tài chính kế toán phải lập vào cuối quý và cuối năm và được gửi cho các cơ quan hữu hạn chậm nhất là sau 15 ngày kể từ ngày kết thúc quý (Đối với báo cáo tài chính quý ) và 30 ngày kể từ ngày kết thúc năm (Đối với báo cáo tài chính kế toán năm). 2.3.3. Yêu cầu đối các thông tin trình bày trên các báo cáo tài chính kế toán: Để thực hiện được vai trò là hệ thống cung cấp thông tin kinh tế hữu ích của doanh nghiệp cho các đối tượng sử dụng, các thông tin trên các báo cáo tài chính kế toán phải đáp ứng các yêu cầu sau: Tính dễ hiểu: Các thông tin do các báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải dễ hiểu đối với người sử dụng để họ có thể lấy đó làm căn cứ đưa ra các quyết định của mình. Tất nhiên người sử dụng ở đây phải là người có kiến thức về hoạt động kinh doanh và hoạt động kinh tế, hiểu biết về lĩnh vực tài chính kế toán ở một mức độ nhất định . Độ tin cậy: Để báo cáo tài chính kế toán thực sự hữu ích đối với người sử dụng, các thông tin trình bầy trên đó phải đáng tin cậy. Các thông tin được coi là đáng tin cậy khi chúng đảm bảo một số yêu cầu sau + Trung thực: Để có độ tin cậy, các thông tin phải được trình bầy một cách trung thực về những giao dịch và sự kiện phát sinh. + Khách quan : Để có độ tin cậy cao, thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải khách quan, không được xuyên tạc hoặc bóp méo một cách cố ý thực trạng tài chính của doanh nghiệp. Các báo cáo tài chính sẽ không được coi là khách quan nếu việc lựa chọn hoặc trình bầy có ảnh hưởng đến việc ra quyết định hoặc xét đoán và cách lựa chọn trình bầy đó nhằm đạt đến kết quả mà người lập báo cáo đã biết trước . + Đầy đủ: thông tin trên báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải đảm bảo đầy đủ, không bỏ sót bất cứ khoản mục hay chỉ tiêu nào vì một sự bỏ sót dù nhỏ nhất cũng có thể gây ra thông tin sai lệch dẫn đến kết luận phân tích nhầm lẫn . + Tính so sánh được: Các thông tin do hệ thống báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải đảm bảo cho người sử dụng có thể so sánh chúng với các kỳ trước, kỳ kế hoạch để xác định được xu hướng biến động thay đổi về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Ngoài ra, người sử dụng cũng có nhu cầu so sánh báo cáo tài chính kế toán của các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực để đánh giá mối tương quan giữa các doanh nghiệp cũng như so sánh thông tin khi có sự thay đổi về cơ chế chính sách tài chính kế toán mà doanh nghiệp áp dụng. + Tính thích hợp: Để báo cáo tài chính kế toán trở nên có ích cho người sử dụng, các thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải thích hợp với người sử dụng để họ có thể đưa ra các quyết định kinh tế của mình. 3. Nguyên tắc trình bầy thông tin trên hệ thống báo cáo tài chính kế toán. Nhìn chung, báo cáo tài chính kế toán là sản phẩm cuối cùng của quá trình hạch toán của doanh nghiệp. Tất cả các phần hành kế toán đều có mục đích chung là phản ánh các giao dịch và sự kiện phát sinh trong kỳ để lập và trình bầy báo cáo tài chính kế toán.Vì vậy, việc trình bầy thông tin trên hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp phải tuân thủ các nguyên tắc chung sau : Nguyên tắc thước đo tiền tệ: yêu cầu thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải tuân thủ các quy định về đơn vị tiền tệ và đơn vị tính một cách thống nhất khi trình bầy các chỉ tiêu trong một niên độ kế toán. Nguyên tắc coi trọng bản chất hơn hình thức: Một thông tin được coi là trình bày một cách trung thực về những giao dịch và sự kiện khi chúng phản ánh được bản chất kinh tế của giao dịch và sự kiện đó chứ không đơn thuần là hình thức của giao dịch và sự kiện. Nguyên tắc trọng yếu: Theo nguyên tắc này, mọi thông tin mang tính trọng yếu cần thiết được trình bày riêng rẽ trong báo cáo tài chính kế toán vì thông tin đó có thể tác động trực tiếp đến việc đưa ra các quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính kế toán. Nguyên tắc tập hợp: Theo nguyên tắc này, đối với các thông tin không mang tính trọng yếu thì không cần thiết phải trình bày riêng rẽ mà cần tập hợp chúng lại theo cùng tính chất hoặc cùng chức năng tương đương nhằm mục đích đơn giản hoá công tác phân tích báo cáo tài chính kế toán. Nguyên tắc nhất quán: Việc trình bày và phân loại các khoản mục trong báo cáo tài chính kế toán cần được duy trì một cách nhất quán từ niên độ này sang niên độ khác, trừ khi có sự thay đổi quan trọng về tính chất của các hoạt động của doanh nghiệp. Nguyên tắc so sánh: Các thông tin trình bày trên các báo cáo tài chính kế toán phải đảm bảo tính so sánh giữa niên độ này và niên độ trước nhằm giúp cho người sử dụng hiểu được thực trạng tài chính của doanh nghiệp tại thời điểm hiện tại và sự biến động của chúng so với các niên độ trước. Nguyên tắc dồn tích: Báo cáo tài chính kế toán cần được lập trên cơ sở dồn tích ngoại trừ các thông tin liên quan đến các luồng tiền mặt. Theo nguyên tắc này, tất cả các giao dịch và sự kiện cần được ghi nhận khi chúng phát sinh và được trình bày trên các báo cáo tài chính kế toán phù hợp với niên độ mà chúng phát sinh. Nguyên tắc bù trừ: Theo nguyên tắc này, báo cáo tài chính kế toán cần trình bày riêng biệt tài sản Có và tài sản Nợ, không được phép bù trừ các tài sản với các khoản nợ để chỉ trình bày vốn chủ sở hữu và tài sản thuần của doanh nghiệp. 4. Các loại báo cáo trong hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp: Nhìn chung, hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới đều cũng phải trình bày 4 báo cáo chủ yếu sau: Bảng cân đối kế toán, mẫu số B01-DN. Báo cáo kết quả kinh doanh, mẫu số B02-DN. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, mẫu số B03-DN. Bản thuyết minh báo cáo tài chính, mẫu số B04-DN. Ngoài ra, để phục vụ cho yêu cầu quản lý kinh tế tài chính, yêu cầu chỉ đạo mà các ngành, các công ty, các tập đoàn sản xuất, các liên hiệp xí nghiệp, các công ty liên doanh có thể quy định thêm các báo cáo tài chính kế toán khác. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu đề tài, chúng ta sẽ đề cập đến các báo cáo cơ bản như đã trình bày ở trên. 4.1. Bảng cân đối kế toán (Mẫu số B01-DN): 4.1.1. Khái niệm và ý nghĩa: a) Khái niệm: Bảng CĐKT (hay còn gọi là bảng tổng kết tài sản) là một báo cáo tài chính kế toán tổng hợp phản ánh khái quát tình hình tài sản của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, dưới hình thái tiền tệ theo giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản. Về bản chất, Bảng CĐKT là một bảng cân đối tổng hợp giữa tài sản với nguồn vốn chủ sở hữu và công nợ phải trả của doanh nghiệp . b) ý nghĩa: Bảng CĐKT là tài liệu quan trọng để phân tích, đánh giá một cách tổng quát tình hình và kết quả kinh doanh, trình độ sử dụng vốn và những triển vọng kinh tế tài chính của doanh nghiệp. 4.1.2. Cơ sở lập và các nguyên tắc chung trình bày thông tin trên Bảng cân đối kế toán: a) Cơ sở lập bảng CĐKT: Bảng CĐKT được lập căn cứ vào số liệu của các sổ kế toán tổng hợp và chi tiết (sổ cái và sổ chi tiết) các tài khoản có số dư cuối kỳ phản ánh tài sản, công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp và Bảng CĐKT kỳ trước. b) Các nguyên tắc trình bày thông tin trên bảng CĐKT: Bảng CĐKT là một trong những báo cáo kế toán quan trọng nhất trong hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Nó cung cấp thông tin về thực trạng tài chính và tình hình biến động về cơ cấu tài sản, công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Vì vậy, thông tin trình bày trên Bảng CĐKT phải luôn tuân thủ các nguyên tắc sau : Nguyên tắc phương trình kế toán: Theo nguyên tắc này, toàn bộ tài sản của doanh nghiệp luôn luôn tương đương với tổng số nợ phải trả và nguồn vốn chủ sỏ hữu, thể hiện bằng phương trình sau: Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn Hay là: Tài sản = Nợ phải trả + Nguồn vốn chủ sở hữu Hoặc là: Nguồn vốn chủ sở hữu = Tài sản - Nợ phải trả. Nguyên tắc số dư: Theo nguyên tắc này, chỉ những tài khoản có số dư mới được trình bày trên Bảng CĐKT. Những tài khoản có số dư là những tài khoản phản ánh tài sản (Tài sản Có) và những tài khoản phản ánh Nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu (Tài sản Nợ). Các tài khoản không có số dư phản ánh doanh thu, chi phí làm cơ sở để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ không được trình bày trên Bảng CĐKT mà được trình bày trên Báo cáo kết quả kinh doanh. Nguyên tắc trình bày các khoản mục theo tính thanh khoản giảm dần: Theo nguyên tắc này, các khoản mục tài sản Có của doanh nghiệp được trình bày và sắp xếp theo khả năng chuyển hoá thành tiền giảm dần như sau: Tài sản lưu độngvà đầu tư ngắn hạn: I. Tiền . II. Đầu tư ngắn hạn . III. Các khoản phải thu . IV. Tồn kho. Tài sản cố định và đầu tư dài hạn. Nguyên tắc trình bày Nợ phải trả theo thời hạn: Theo nguyên tắc này, các khoản nợ phải trả được trình bày theo nguyên tắc các khoản vay và nợ ngắn hạn được trình bày trước, các khoản vay và nợ dài hạn được trình bày sau. 4.1.3. Nội dung và kết cấu của bảng CĐKT: Bảng CĐKT có cấu tạo dưới dạng bảng cân đối số, đủ các tài khoản kế toán và được sắp xếp các chỉ tiêu theo yêu cầu quản lý. Bảng CĐKT gồm có hai phần: Phần tài sản: phản ánh giá trị tài sản. Phần nguồn vốn: Phản ánh nguồn hình thành tài sản. Hai phần “Tài sản” và “Nguồn vốn” có thể được chia hai bên (bên trái và bên phải) hoặc một bên (phía trên và phía dưới ). Mỗi phần đều có số tổng cộng và số tổng cộng của hai phần bao giờ cũng bằng nhau vì cùng phản ánh một lượng tài sản theo nguyên tắc phương trình kế toán đã trình bày ở trên. Phần tài sản được chia làm hai loại: Loại A: TSLĐ và ĐTNH phản ánh giá trị của các loại tài sản có thời gian chuyển đổi thành tiền trong vòng một năm hay một chu kỳ kinh doanh. Loại B: TSCĐ và ĐTDH phản ánh giá trị của các loại tài sản có thời gian chuyển đổi thành tiền từ một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh trở nên. Phần nguồn vốn được chia làm hai loại: Loại A: Nợ phải trả thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp với các chủ nợ (người bán chịu, người cho vay, Nhà nước, công nhân viên). Loại B: Nguồn vốn chủ sở hữu thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp trước chủ sở hữu đã đầu tư vốn vào doanh nghiệp. Trong mỗi loại của BCĐKT được chi tiết thành các khoản mục, các khoản bảo đảm cung cấp thông tin cần thiết cho người đọc và phân tích báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Tóm lại, về mặt quan hệ kinh tế, qua việc xem xét phần “Tài sản “ cho phép đánh giá tổng quát năng lực và trình độ sử dụng tài sản.Về mặt pháp lý, phần tài sản thể hiện “số tiềm lực “ mà doanh nghiệp có quyền quản lý, sử dụng lâu dài gắn với mục đích thu được các khoản lợi ích trong tương lai. Khi xem xét phần “Nguồn vốn”, về mặt kinh tế, người sử dụng thấy được thực trạng tình hình tài chính của doanh nghiệp. Về mặt pháp lý, người sử dụng thấy được trách nhiệm của doanh nghiệp về tổng số vốn đã đăng ký kinh doanh với Nhà nước, về số tài sản đã hình thành bằng vốn vay Ngân hàng ,vay đối tượng khác cũng như trách nhiệm phải thanh toán các khoản nợ với người lao động, với cổ đông, với nhà cung cấp, với Ngân sách .... 4.2. Báo cáo kết quả kinh doanh (Mẫu số B02-DN): 4.2.1. Khái niệm và ý nghĩa : a) Khái niệm: Báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD) là một báo cáo tài chính kế toán tổng hợp phản ánh tổng quát tình hình và kết quả kinh doanh, tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước của doanh nghiệp trong một kỳ hạch toán. b) ý nghĩa: BCKQKD là tài liệu quan trọng cung cấp số liệu cho người sử dụng thông tin có thể kiểm tra, phân tích và đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ, so sánh với các kỳ trước và các doanh nghiệp khác trong cùng ngành để nhận biết khái quát kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ và xu hướng vận động nhằm đưa ra các quyết định quản lý và quyết định tài chính cho phù hợp. 4.2.2. Cơ sở lập và nguyên tắc chung trình bày thông tin trên BCKQKD: a) Cơ sở lập BCKQKD: BCKQKD được lập căn cứ vào số liệu của các sổ kế toán tổng hợp và chi tiết các khoản phản ánh doanh thu, thu nhập và chi phí của doanh nghiệp và sổ kế toán chi tiết tài khoản thuế phải trả phải nộp. b) Các nguyên tắc trình bày thông tin trên BCKQKD: Cùng với bảng CĐKT, BCKQKD là một trong những báo cáo quan trọng nhất của hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. BCKQKD cung cấp thông tin về kết quả kinh doanh và nghĩa vụ đối với Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một kỳ ) của doanh nghiệp . Các thông tin trình bày trên báo cáo kết quả kinh doanh phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây: Nguyên tắc phân loại hoạt động: BCKQKD phân loại hoạt động theo mức độ thông dụng của hoạt động đối với doanh nghiệp. Như vậy, các hoạt động thông thường của doanh nghiệp sẽ được phân loại là hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả hoạt động này tạo ra doanh thu của doanh nghiệp. Các hoạt động liên quan đến đầu tư tài chính được phân loại là hoạt động tài chính, hoạt đông không xảy ra thường xuyên sẽ được phân loại là hoạt động bất thường. Nguyên tắc ghi nhận doanh thu và chi phí: + Nguyên tắc phù hợp: BCKQKD trình bày các khoản doanh thu, thu nhập và chi phí của doanh nghiệp trong kỳ. Vì vậy, BCKQKD phải được trình bày theo nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí. + Nguyên tắc thận trọng: Theo nguyên tắc này, một khoản chưa xác định chắc chắn sẽ đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp thì chưa được ghi nhận là doanh thu trong kỳ của doanh nghiệp và không được trình bày trên BCKQKD. Ngược lại, một khoản lỗ trong tương lai chưa thực tế phát sinh đã được ghi nhận là chi phí và được trình baỳ trên BCKQKD. 4.2.3. Nội dung và kết cấu của báo cáo kết quả kinh doanh: BCKQKD gồm có 3 phần: Phần I: Lãi, lỗ, phản ánh tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm hoạt động kinh doanh và các hoạt đông khác. Phần II: Tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước: phản ánh tình hình thực hiện nghĩa vụ về thuế và các khoản phải trả khác của doanh nghiệp đối với Nhà nước. Phần III: Thuế GTGT được khấu trừ, thuế GTGT được hoành lại, được miễm giảm: phản ánh số._. thuế GTGT được khấu trừ, đã khấu trừ và còn được khấu trừ cuối kỳ, số thuế GTGT được hoàn lại và còn được hoàn lại, số thuế GTGT được miễn giảm, đã miễn giảm và còn được miễn giảm. 4.3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Mẫu số B03- DN): 4.3.1. Khái niệm và ý nghĩa : a) Khái niệm: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (LCTT) là báo cáo kế toán tổng hợp phản ánh việc hình thành và sử dụng lượng tiền trong kỳ báo cáo của doanh nghiệp. Căn cứ vào báo cáo này, người ta có thể đánh giá đựơc khả năng tạo ra tiền, sự biến động tài sản thuần của doanh nghiệp, khả năng thanh toán cũng như tình hình lưu chuyển tiền của kỳ tiếp theo, trên cơ sở đó dự đoán được nhu cầu và khả năng tài chính của doanh nghiệp . b) ý nghĩa: Báo cáo LCTT cung cấp các thông tin bổ sung về tình hình tài chính của doanh nghiệp mà BCĐKT và BCKQKD chưa phản ánh được do kết quả hoạt động trong kỳ của doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi nhiều khoản mục phi tiền tệ. Cụ thể là, báo cáo LCTT cung cấp các thông tin về luồng vào và ra của tiền và coi như tiền, những khoản đầu tư ngắn hạn có tính lưu động cao, có thể nhanh chóng và sẵn sàng chuyển đổi thành một khoản tiền biết trước ít chịu rủi ro lỗ về gía trị do những sự thay đổi về lãi suất giúp cho người sử dụng phân tích đánh giá khả năng tạo ra các luồng tiền trong tương lai, khả năng thanh toán các khoản nợ, khả năng chi trả lãi cổ phần...đồng thời những thông tin này còn giúp người sử dụng xem xét sự khác nhau giữa lãi thu được và các khoản thu chi bằng tiền. 4.3.2. Cơ sở lập và nguyên tắc chung trình bày thông tin trên Báo cáo LCTT: a) Cơ sở lập báo cáo LCTT: Báo cáo LCTT được lập căn cứ vào bảng CĐKT, BCKQKD và một số các sổ chi tiết tài khoản liên quan. b) Các nguyên tắc trình bày thông tin trên báo cáo LCTT: Báo cáo LCTT là một báo cáo quan trọng trong hệ thông báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Các thông tin trình bày trên Báo cáo LCTT phải được tuân thủ theo các nguyên tắc sau đây: Nguyên tắc phân loại hoạt động: Ngyuên tắc phân loại hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính trên báo cáo LCTT khác biệt với nguyên tắc phân loại hoạt động trên báo cáo KQKD. Việc phân loại trên báo cáo LCTT căn cứ vào bản chất của hoạt động đó đối với doanh nghiệp, tức là hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. + Hoạt động sản xuất kinh doanh: là hoạt động tạo ra doanh thu của doanh nghiệp . + Hoạt động đầu tư: là hoạt động làm thay đổi các tài sản dài hạn và các khoản đầu tư của doanh nghiệp vào một doanh nghiệp khác. + Hoạt động tài chính: là các hoạt động tạo ra sự thay đổi của vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Việc phân loại hoạt động trên Báo cáo LCTT cũng còn tuỳ thuộc vào đặc điểm và tuỳ loại hình doanh nghiệp. Ví dụ, đối với lĩnh vực ngân hàng hay các tổ chức tài chính, việc cho vay và huy động vốn là hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường. Nhưng đối với các doanh nghiệp khác, luồng tiền từ hoạt động cho vay lại có thể được phân loại thành hoạt động đầu tư và luồng tiền từ việc huy động vốn lại được phân loại là hoạt động tài chính. Nguyên tắc trình bày luồng tiền theo phương pháp trực tiếp: Theo nguyên tắc này chỉ những giao dịch bằng tiền mới được trình bày trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Theo chuẩn mực kế toán quốc tế để trình bày các luồng tiền theo phương pháp trực tiếp có hai cách: + Thứ nhất: Các luồng tiền được trình bày căn cứ vào các bút toán ghi sổ chi tiết các giao dịch bằng tiền. + Thứ hai: Các luồng tiền được xác định bằng cách điều chỉnh: - Doanh thu cộng (trừ) các khoản phải thu. - Chi phí điều chỉnh cho các khoản giá vốn, các khoản phải trả và khấu hao thực tế phát sinh trong kỳ. Nguyên tắc trình bày luồng tiền theo phương pháp gián tiếp: Theo nguyên tắc này, luồng tiền thuần của hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ được tính từ lợi nhuận trước thuế sau khi được điều chỉnh cho các khoản phi tiền tệ và lãi lỗ của hoạt động đầu tư và tài chính sẽ được bù trừ cho các biến động của các khoản phải thu, hàng tồn kho và các khoản phải trả. Nguyên tắc phương trình lưu chuyển tiền: Theo nguyên tắc này, lưu chuyển tiền của doanh nghiệp trong kỳ không chỉ đơn thuần là lưu chuyển tiền mặt mà còn bao gồm cả lưu chuyển các khoản tương đương tiền, lưu chuyển tiền và các khoản tương đương tiền trong kỳ phải tuân thủ phương trình sau: Tiền và các khoản tương đương tiền lưu chuyển trong kỳ = Tiền tồn cuối kỳ - Tiền tồn đầu kỳ + (-) Các khoản chênh lệch tỷ giá phát sinh trong kỳ Nguyên tắc quy ước các luồng tiền: Theo nguyên tắc này các luồng tiền vào doanh nghiệp được thể hiện bằng số dương (+) và các luồng tiền ra khỏi doanh nghiệp được thể hiện bằng số âm (-). Đối với các khoản mục dựa trên số chênh lệch cuối kỳ và đầu kỳ, luồng tiền vào và ra được xác định như sau: + Đối với các khoản mục nợ phải thu, hàng tồn kho và tài sản khác nếu số dư cuối kỳ lớn hơn số dư đầu kỳ thì số chênh lệch là dòng tiền ra sẽ mang dấu trừ (-) và ngược lại. + Đối với các khoản mục phải trả và nguồn vốn Chủ sở hữu nếu số dư cuối kỳ lớn hơn đầu kỳ thì số chênh lệch là dòng tiền vào sẽ mang dấu dương (+). 4.3.4: Nội dung kết cấu của báo cáo LCTT: Báo cáo LCTT gồm có ba phần: Phần I: Lưu chuyển tiền từ hoạt động SXKD phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như tiền thu bán hàng, tiền thu từ các khoản thu thương mại, các chi phí bằng tiền như tiền trả cho người cung cấp (trả ngay trong kỳ và tiền trả cho khoản nợ từ kỳ trước) tiền thanh toán cho công nhân viên về lương và BHXH, các chi phí khác bằng tiền (chi phí văn phòng phẩm, công tác phí...). Phần II: Lưu chuyển từ hoạt động đầu tư: Phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp, bao gồm đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật cho bản thân doanh nghiệp như hoạt động XDCB, mua xắm TSCD, đầu tư vào các đơn vị khác dưới hình thức góp vốn liên doanh, đầu tư chứng khoán, cho vay, đầu tư ngắn hạn và dài hạn. Dòng tiền lưu chuyển được tính gồm toàn bộ các khoản thu do bán thanh lý tài sản cố định, thu hồi các khoản đầu tư vào các đơn vị khác, chi mua sắm, xây dựng TSCĐ, chi để đầu tư vào các đơn vị khác. Phần III: Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Hoạt động tài chính bao gồm các nghiệp vụ làm tăng, giảm vốn kinh doanh của doanh nghiệp như chủ doanh nghiệp góp vốn, vay vốn, nhận vốn liên doanh, phát hành trái phiếu, cổ phiếu, trả nợ vay ... Dòng tiền lưu chuyển được tính bao gồm toàn bộ các khoản thu, chi liên quan như tiền vay nhận được, tiền thu do nhận vốn góp liên doanh bằng tiền, do phát hành cổ phiếu, trái phiếu, tiền chi trả lãi cho các bên góp vốn, trả lãi cổ phiếu, trái phiếu bằng tiền ,thu lãi tiền gửi. 4.4: Thuyết minh báo cáo tài chính (Mẫu số B04- DN): 4.4.1: Khái niệm và ý nghĩa: Khái niệm: Thuyết minh báo cáo tài chính là một bộ phận hợp thành hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp được lập để giải thích một số vấn đề về hoạt động sản xuất kinh doanh và tình hình tài chính của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo mà các báo cáo tài chính kế toán khác không thể trình bày rõ ràng và chi tiết được. ý nghĩa: Thuyết minh báo cáo tài chính trình bày khái quát đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, nội dung một số chế độ kế toán được doanh nghiệp lựa chọn để áp dụng, tình hình và lý do biến động của một số đối tượng tài sản và nguồn vốn quan trọng, phân tích một số chỉ tiêu tài chính chủ yếu và các kiến nghị của doanh nghiệp. Đồng thời, Thuyết minh báo cáo tài chính cũng có thể trình bày thông tin riêng tuỳ theo yêu cầu quản lý của Nhà nước và doanh nghiệp, tuỳ thuộc vào tính chất đặc thù của từng loại hình doanh nghiệp, quy mô, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tổ chức bộ máy và phân cấp quản lý của doanh nghiệp. 4.4.2: Cơ sở lập thuyết minh báo cáo tài chính: Thuyết minh báo cáo tài chính được lập căn cứ vào số liệu trong: Các sổ kế toán kỳ báo cáo. Bảng CĐKT kỳ báo cáo. Báo cáo KQKD kỳ báo cáo. Thuyết minh báo cáo kỳ trước, năm trước. 4.4.3: Nội dung và kết cấu của Thuyết minh báo cáo tài chính: Thuyết minh báo cáo tài chính được lập cùng với BCĐKT và BCKQKD, khi trình bày và lập Thuyết minh báo cáo tài chính phải trình bày bằng lời văn ngắn gọn dể hiểu, phần số liệu phải thống nhất với số liệu trên các báo cáo kế toán khác. Thuyết minh cáo tài chính có nội dung cơ bản sau : Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp. Chế độ kế toán áp dụng tại doanh nghiệp: Bao gồm các thông tin về niên độ kế toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong ghi chép kế toán, nguyên tắc, phương pháp kế toán tài sản cố định, kế toán hàng tồn kho, phương pháp tính toán các khoản dự phòng, tình hình trích lập và hoàn nhập dự phòng. Chi tiết một số chỉ tiêu trong báo cáo tài chính kế toán bao gồm: + Chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố. + Tình hình tăng giảm theo từng nhóm tài sản cố định, từng loại tài sản cố định. + Tình hình thu nhập của công nhân viên. + Tình hình tăng, giảm vốn chủ sở hữu. + Tình hình tăng, giảm các khoản đầu tư vào các đơn vị khác. + Các khoản phải thu và nợ phải trả. + Giải thích và thuyết minh một số tình hình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh + Một số chỉ tiêu đánh giá khái quát tình hình hoạt động của doanh nghiệp như chỉ tiêu bố trí cơ cấu vốn, tỷ suất lợi nhuận, tình hình tài chính ... + Phương hướng sản xuất kinh doanh trong kỳ tới. + Các kiến nghị. 5. Khái quát hệ thống các chỉ tiêu phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp từ hệ thống báo cáo tài chính kế toán. Dựa trên cơ sở và nguyên tắc lập các báo cáo tài chính kế toán để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp chúng ta có thể khái quát hệ thống các chỉ tiêu chủ yếu để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp qua hai báo cáo quan trọng nhất là BCĐKT và BCKQKD như sau: 5.1. Nhóm chỉ tiêu chủ yếu để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp được rút ra trên cơ sở số liệu của BCĐKT: TSCĐ và Đầu tư dài hạn Tỷ suất đầu tư = * 100% Tổng tài sản Nguồn vốn chủ sở hữu Tỷ suất tự tài trợ = *100% Tổng tài sản Nợ phải trả Tỷ suất Nợ = *100% =1- Tỷ suất tự tài trợ Tổng tài sản Nợ phải trả Tỷ suất Nợ = * 100% Tổng nguồn vốn Nợ phải trả Tỷ suất nợ vốn cổ phần = *100% Nguồn vốn chủ sở hữu Nợ dài hạn Tỷ suất Nợ = Nguồn vốn chủ sở hữu Tỷ lệ các khoản Tổng nợ phải thu phải thu so với = khoản phải trả Tổng nợ phải trả Tỷ lệ các khoản Tổng số tiền phải trả phải trả so với = tổng TSLĐ Tổng TSLĐ Tỷ suất Khả năng thanh toán (số tiền có thể dùng để thanh toán) khả năng = thanh toán Nhu cầu thanh toán (số tiền phải thanh toán) Tỷ suất Vốn bằng tiền + Các khoản ĐTNH + Phải thu thanh toán = nhanh Tổng nợ ngắn hạn Tỷ suất Tổng tài sản lưu động thanh toán = hiện hành Tổng nợ ngắn hạn Tỷ suất Tổng vốn bằng tiền thanh toán = tức thời Tổng nợ ngắn hạn Tỷ suất Tổng vốn bằng tiền thanh toán của = vốn lưu động Tổng tài sản lưu động Mức độ bảo đảm Nguồn vốn TSLĐ Thừa (+) hoặc thiếu (-) = lưu động - dự trữ nguồn vốn lưu động thực tế thực tế Số VCĐ Số vốn Khấu hao Hệ số Tăng (giảm) phải bảo toàn = được giao - cơ bản * điều chỉnh + vốn đến cuối kỳ đầu kỳ trích trong kỳ giá trị TSCĐ (-) trong kỳ Số VCĐ Số vốn Hệ Tăng (giảm) phải bảo toàn = được giao * số + vốn đến cuối kỳ đầu kỳ trượt giá (-) trong kỳ Số VLĐ Số vốn Hệ số phải bảo toàn = đãđược * trượt giá đến cuối năm giao VLĐ 5.2. Nhóm chỉ tiêu có liên hệ giữa BCĐKT với BCKQKD trong phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp: Doanh thu thuần Sức sản xuất của TSCĐ = Nguyên giá bình quân TSCĐ Lợi nhuận trước thuế Sức sinh lợi của TSCĐ = Nguyên giá bình quân TSCĐ Nguyên giá bình quân TSCĐ Suất hao phí TSCĐ = Doanh thu thuần hoặc Lợi nhuận trước thuế Doanh thu thuần Hiệu suất sử dụng VCĐ = VCĐ bình quân Lợi nhuận trước thuế Tỷ suất sinh lợi của VCĐ = VCĐ bình quân Tổng doanh thu thuần Sức sản xuất của VLĐ = VLĐ bình quân Lợi nhuận trước thuế Sức sinh lợi của VLĐ = VLĐ bình quân Tổng doanh thu thuần Số vòng quay của VLĐ = VLĐ bình quân Thời gian Thời gian của kỳ phân tích của một vòng = luân chuyển Số vòng quay của VLĐ trong kỳ VLĐ bình quân Hệ số đảm nhiệm VLĐ = Tổng doanh thu thuần Số doanh thu thuần VLĐ Tốc độ luân Tốc độ luân tăng thêm(+) = bình * chuyển của VLĐ - chuyển của VLĐ hoặc mất đi(-) quân kỳ phân tích kỳ gốc Số VLĐ Tỏng doanh thu thuần kỳ phân tích tiết kiệm(- ) = * hoặc lãng phí(+) Thời gian của kỳ phân tích Thời gian của một Thời gian của một * Vòng luân chuyển - vòng luân chuyển kỳ phân tích kỳ gốc Lợi nhuận trước thuế Hệ số doanh lợi của vốn kinh doanh = Vốn kinh doanh Lợi nhuận trước thuế Hệ số doanh lợi của vốn chủ sở hữu = Vốn chủ sở hữu Hệ số Giá thực tế nguyên vật liệu dùng trong kỳ quay kho = nguyên vật liệu Giá thực tế nguyên vật liệu tồn kho bình quân Hệ số Giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ quay kho của = sản phẩm hàng hoá Giá vốn hàng tồn kho bình quân Thời gian Thời gian theo lịch của một = vòng quay Hệ số quay số Số vòng Doanh thu thuần luân chuyển = các khoản phải thu Số dư bình quân các khoản phải thu Trên đây là hệ thống chỉ tiêu dùng để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, về nội dung và ý nghĩa của các chỉ tiêu này sẽ được trình bày kỹ ở phần nội dung và phương pháp phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. III. nội dung và phương pháp phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. 1. Phương pháp phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. Phương pháp phân tích báo cáo tài chính kế toán là một hệ thống các công cụ, biện pháp, các kỹ thuật và cách thức nhằm tiếp cận, nghiên cứu các hiện tượng và các mối liên hệ bên trong và bên ngoài, các luồng chuyển dịch và biến đổi tài chính, các chỉ tiêu tài chính tổng hợp và chi tiết nhằm đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Từ đó giúp các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính kế toán có các quyết định phù hợp tuỳ theo mục đích và yêu cầu của từng đối tượng. Để đáp ứng nhu cầu của mọi đối tượng sử dụng báo cáo tài chính kế toán, người ta có nhiều phương pháp phân tích khác nhau như: phương pháp so sánh, phương pháp loại trừ, phương pháp liên hệ, phương pháp hồi quy tương quan ... để có thể nắm được thực trạng tài chính của doanh nghiệp dưới nhiều góc độ, phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau. Tuy nhiên, phương pháp so sánh là phương pháp chủ yếu được dùng trong nội dung phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, điều này được thể hiện: So sánh số thực hiện kỳ này với số thực hiện kỳ trước để thấy rõ xu hướng thay đổi tình hình tài chính doanh nghiệp. Đánh giá sự tăng trưởng hay tụt lùi trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. So sánh số thực hiện với số kế hoạch để thấy rõ được mức độ phấn đấu của doanh nghiệp. So sánh giữa số liệu của doanh nghiệp với số trung bình của ngành, của các doanh nghiệp khác để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp mình là tốt hay xấu, được hay chưa được. So sánh có ba hình thức : so sánh theo chiều dọc, so sánh theo chiều ngang và so sánh theo xu hướng. + So sánh theo chiều dọc để xem xét tỷ trọng của từng chỉ tiêu so với tổng thể. + So sánh theo chiều ngang của nhiều kỳ để thấy được sự biến đổi cả về số tương đối và số tuyệt đối của một chỉ tiêu nào đó qua các kỳ liên tiếp. + So sánh xu hướng thường dùng số liệu từ ba năm trở lên để thấy được sự tiến triển của các chỉ tiêu so sánh và đặt trong mối liên hệ với chỉ tiêu khác để làm nổi bật sự biến động về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Khi tiến hành so sánh phải giải quyết các vấn đề về điều kiện so sánh và tiêu chuẩn so sánh: Điều kiện so sánh được: khi so sánh theo thời gian, các chỉ tiêu cần thống nhất về nội dung kinh tế, về phương pháp và đơn vị tính. Khi so sánh về không gian, thường là so sánh trong một ngành nhất định nên cần phải quy đổi về cùng một quy mô với các điều kiện kinh doanh tương tự nhau. Tiêu chuẩn so sánh: là các chỉ tiêu được chọn làm căn cứ so sánh (còn gọi là kỳ gốc). Tuỳ theo mục đích, yêu cầu của phân tích mà chọn các tiêu chuẩn so sánh thích hợp. 2. Nội dung phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp: Xuất phát từ nhu cầu thông tin về tình hình tài chính của chủ doanh nghiệp và các đối tượng quan tâm khác nhau, phân tích tình hình tài chính phải đạt được các mục tiêu sau: Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp thông tin để đánh giá rủi ro từ hoạt động đầu tư cho vay của nhà đầu tư, ngân hàng. Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp thông tin về khả năng tạo ra tiền và tình hình sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Phân tích tình hình tài chính phải làm rõ sự biến đổi của tài sản, nguồn vốn và các tác nhân gây ra sự biến đổi đó. Trên cơ sở đó, ta có thể đề xuất các biện pháp hữu hiệu và ra các quyết định cần thiết để nâng cao chất lượng công tác quản lý kinh doanh và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Để cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết có giá trị về xu thế phát triển của doanh nghiệp, về các mặt mạnh, mặt yếu của hoạt động tài chính chúng ta sẽ tiến hành phân tích các nội dung chủ yếu về tình hình tài chính của doanh nghiệp sau đây: + Đánh giá khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp. + Phân tích tình hình sử dụng và hiệu quả sử dụng TSLĐ của doanh nghiệp. + Phân tích tình hình sử dụng và hiệu quả sử dụng TSCĐ của doanh nghiệp. + Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. + Phân tích khả năng sinh lời của doanh nghiêp. Sau đây chúng ta đi sâu vào phân tích cụ thể: 2.1: Phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiêp: Phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiêp sẽ cung cấp môt cách tổng quát nhất tình hình tài chính trong kỳ kinh doanh là khả quan hay không khả quan. Điều đó sẽ cho phép các nhà quản lý, chủ doanh nghiệp thấy rõ thực chất của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh và dự đoán được khả năng phát triển hay chiều hướng suy thoái của doanh nghiệp .Trên cơ sở đó có những biện pháp hữu hiệu để quản lý doanh nghiệp. Phân tích khái quát tình hình tài chính trước hết là căn cứ vào số liệu đã phản ánh trên BCĐKT để so sánh tổng số tài sản (vốn) và tổng số nguồn vốn giữa cuối kỳ và đầu năm để thấy được quy mô vốn mà đơn vị đã sử dụng trong kỳ cũng như khả năng huy động vốn từ các nguồn khác nhau của doanh nghiệp. Từ đó xác định sự biến đổi nào là hợp lý, tích cực ngược lại đâu là bất hợp lý, tiêu cực để có phương án phân tích chi tiết và hoạch định những giải pháp trong quản lý và điều hành. Cần lưu ý là số tổng cộng của “tài sản” và “nguồn vốn” tăng giảm cho nhiều nguyên nhân nên chưa thể biểu hiện đầy đủ tình hình tài chính của doanh nghiệp. Giả sử tổng tài sản trong kỳ tăng, chưa thể kết luận là quy mô sản xuất kinh doanh được mở rộng, mà quy mô sản xuất kinh doanh được mở rộng có thể là do vay nợ thêm, đầu tư hoặc kinh doanh có lãi. Vì thế cần phân tích mối quan hệ giữa các chỉ tiêu trong BCĐKT: 2.1.1. Phân tích mối quan hệ giữa các khoản mục trong BCĐKT Để nắm bắt đầy đủ thực trạng tài chính cũng như tình hình sử dụng tài sản của doanh nghiệp, cần thiết phải đi sâu xem xét mối quan hệ và tình hình biến động của các khoản mục trong BCĐKT. Theo quan điểm luân chuyển vốn, tài sản của doanh nghiệp bao gồm hai loại cơ bản: Tài sản lưu động( loại A. Tài sản). Tài sản cố định ( loại B. Tài sản). Nguồn hình thành lên hai loại tài sản cơ bản trên chủ yếu bằng nguồn vốn chủ sở hữu (loạiB. Nguồn vốn). Bởi vậy ta có cân đối (1) sau đây: (I+IV) A. TS +(I) B.TS = B.NV (1) Cân đối (1) chỉ mang tính chất lý thuyết nghĩa là với nguồn vốn chủ sở hữu doanh nghiệp có thể trang trải cho tài sản cần thiết, phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp không cần phải đi vay hoặc đi chiếm dụng vốn của đơn vị khác. Điều này trên thực tế không bao giờ xảy ra mà nó chỉ xảy ra trong hai trường hợp sau: Trường hợp 1: (I+IV) A. TS + (I) B.TS > B.NV Trường hợp này thể hiện doanh nghiệp thiếu nguồn vốn để trang trải tài sản cho mọi hoạt động kinh doanh của mình. Do vậy để hoạt động sản xuất kinh doanh của mình được bình thường, doanh nghiệp phải huy động vốn từ các khoản vay hoặc đi chiếm dụng vốn từ các đơn vị khác dưới nhiều hình thức như mua trả chậm, thanh toán chậm hơn so với thời hạn thanh toán. Trường hợp 2: (I+IV) A. TS + (I) B.TS < B.NV Trường hợp này nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sử dụng không hết cho tài sản (thừa nguồn vốn) nên đã bị các doanh nghiệp và các đối tượng khác chiếm dụng dưới các hình thức như doanh nghiệp bán chịu thành phẩm, hàng hoá hoặc ứng trước tiền cho người bán, các khoản thế chấp, ký quỹ, ký cược... Do thiếu nguồn vốn để bù đắp cho tài sản , buộc doanh nghiệp phải trang trải vốn cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, do đó ta có cân đối (2) như sau: (I+II + IV)A.TS + (I+II+III+IV).B.TS =(I).B.NV+ Vay (ngắn hạn và dài hạn) (2) Cân đối (2) chỉ mang tính chất lý thuyết, nghĩa là với nguồn vốn chủ sở hữu cộng với vốn vay doanh nghiệp có thể trang trải cho mọi tài sản của hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp không đi chiếm dụng vốn của đơn vị khác và cũng không bị các đơn vị khác chiếm dụng vốn. Trên thực tế cân đối này hầu như không xảy ra mà chỉ xảy ra hai trường hợp sau đây: Trường hợp 1: Vế trái > Vế phải. Trong trường hợp này, mặc dù doanh nghiệp đã đi vay nhưng vẫn bị thiếu nguồn vốn để bù đắp cho tài sản nên buộc phải đi chiếm dụng. Hoạt động tài chính của doanh nghiệp bước đầu có dấu hiệu không lành mạnh. Trường hợp 2: Vế trái < Vế phải Trong trường hợp này nguồn vốn của doanh nhgiệp không sử dụng hết vào hoạt động sản xuất kinh doanh (thừa nguồn vốn) nên đã bị các đơn vị khác chiếm dụng. 2.1.2. Phân tích cơ cấu tài sản và cơ cấu nguồn vốn: Trong nền kinh tế thị trường, thế mạnh trong cạnh tranh sẽ phụ thuộc vào tiềm lực về nguồn vốn và quy mô tài sản đồng thời phải đảm bảo nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Muốn vậy chúng ta phải xem xét cơ cấu tài sản và cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp có hợp lý hay không. Phân tích tình hình biến động và cơ cấu tài sản: Phân tích cơ cấu tài sản, ngoài việc so sánh tổng số tài sản cuối kỳ với đầu năm còn phải xem xéttỷ trọng của từng loại tài sản chiếm trong tống số tài sản để thấy mức độ bảo đảm cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tuỳ theo từng loại hình hoạt động sản xuất kinh doanh để xem xét tỷ trọng từng loại tài sản là cao hay thấp. Nếu là doanh nghiệp sản xuất thì cần phải có lượng dự trữ nguyên vật liệu đầy đủ nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất sản phẩm. Nếu là doanh nghiệp thương mại thì cần phải có lượng hàng hoá dự trữ đầy đủ để cung cấp cho nhu cầu bán ra... Đối với các khoản nợ phải thu, tỷ trọng càng cao thể hiện doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn càng nhiều. Do đó, hiệu quả sử dụng vốn thấp. Ngoài ra khi nghiên cứu đánh giá phải xem xét tỷ suất đầu tư trang bị TSCĐ, đầu tư ngắn hạn và dài hạn. Căn cứ vào số liệu trên BCĐKT vào ngày cuối kỳ (quý, năm) ta lập bảng phân tích cơ cấu tài sản: Bảng 1: Bảng phân tích cơ cấu tài sản Chỉ tiêu Đầu năm Cuối năm Cuối kỳ so với đầu năm Số tiền Tỷ trọng Số tiền Tỷ trọng Số tiền Tỷ trọng A- TSLĐ và ĐTNH I- Tiền II- Các khoản ĐT tài chính ngắn hạn III- Các khoản phải thu IV- Hàng tồn kho V- TSLĐ khác VI- Chi sự nghiệp B- TSCĐ và ĐTDH I- TSCĐ II- Đầu tư tài chính dài hạn III- Chi phí XDCB dở dang IV- Các khoản ký cược, ký quỹ dài hạn Tổng cộng tài sản Từ cơ sở số liệu trên ta có thể phân tích như sau: Nếu tổng số tài sản của doanh nghiệp tăng lên, thể hiện quy mô vốn của doanh nghiệp tăng lên và ngược lại. Cụ thể: Về TSCĐ của doanh nghiệp: nếu tăng lên thể hiện cơ sở vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp được tăng cường, quy mô vốn về năng lực sản xuất được mở rộng và xu hướng phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có chiều hướng tốt. Đầu tư dài hạn của doanh nghiệp nếu tăng thì đây là xu hướng tốt vì sẽ tạo nguồn lợi tức lâu dài cho doanh nghiệp. Việc đầu tư theo chiều sâu, việc đầu tư thêm trang thiết bị được đánh giá qua chỉ tiêu tỷ suất đầu tư. Tỷ suất này được xác định bằng công thức: TSCĐ và Đầu tư dài hạn Tỷ suất đầu tư = * 100% Tổng tài sản Chỉ tiêu này phản ánh tình hình trang bị cơ sở vật chất, kỹ thuật nói chung và máy móc thiết bị nói riêng của doanh nghiệp. Nó cho biết năng lực sản xuất và xu hướng phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Trị số của chỉ tiêu này tuỳ thuộc vào từng ngành kinh tế cụ thể. Chi phí XDCB: nếu tăng lên thể hiện doanh nghiệp đầu tư thêm công trình XDCB dở dang, nếu giảm thể hiện một số công trình XDCB đã hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng làm tăng giá trị TSCĐ. Vốn bằng tiền của doanh nghiệp: nếu tăng lên sẽ làm cho khả năng thanh toán của doanh nghiệp thuận lợi và ngược lại. Tuy nhiên, vốn bằng tiền ở một mức độ hợp lý là tốt, vì nếu quá cao sẽ làm cho hiệu quả sử dụng vốn không cao, nhưng quá thấp lại ảnh hưởng đến nhu cầu thanh toán của doanh nghiệp. Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn: nếu tăng lên thể hiện doanh nghiệp ngoài đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh còn đầu tư cho lĩnh vực tài chính khác và ngược lại. Các khoản phải thu: nếu tăng thì doanh nghiệp cần tăng cường công tác thu hồi vốn, tránh tình trạng bị ứ đọng và sử dụng vốn không có hiệu quả. Nếu các khoản phải thu giảm thì chứng tỏ doanh nghiệp đã tích cực thu hồi các khoản nợ phải thu, giảm bớt được hiện tượng bị ứ đọng vốn trong khâu thanh toán làm cho việc sử dụng vốn có hiệu quả hơn. Hàng tồn kho: nếu giảm chứng tỏ sản phẩm, hàng hoá của doanh nghiệp có chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh trên thi trường. Nếu tăng doanh nghiệp phải xem xét lại sản phẩm hàng hoá của mình có phù hợp với nhu cầu của thị trường không. Mặt khác, để đánh số dư hàng tồn kho tốt hay chưa tốt, cần phải so sánh với số dự trữ theo kế hoạch. Số dư hàng tồn kho tăng hay giảm so với dự trữ cần thiết là đều không tốt, bởi vì nếu tăng sẽ gây ứ đọng vốn, nếu giảm sẽ dẫn đến thiếu nguyên vật liệu cho sản xuất và tiêu thụ sản phẩm gây ảnh hưởng đến tính liên tục của hoạt động sản xuất kinh doanh. Như vậy, qua bảng phân tích trên không những cung cấp thông tin về sự tăng lên hay giảm đi về cả số tương đối và số tuyệt đối của mỗi loại tài sản mà còn biết được cơ cấu của từng loại trong tổng số. Từ đó, có thể đánh giá mức độ hợp lý của việc phân bổ, nhìn vào đây để nhận định sự biến động của các khoản mục trong tương lai. Bên cạnh việc phân tích được cơ cấu tài sản, chúng ta cần phân tích cơ cấu nguồn vốn nhằm biết được khả năng tự tài trợ về mặt tài chính của doanh nghiệp cũng như mức độ độc lập, tự chủ trong kinh doanh hay những khó khăn mà doanh nghiệp phải đương đầu. Phân tích cơ cấu và tình hình biến động của nguồn vốn: Đối với nguồn hình thành tài sản, cần xem xét tỷ trọng của từng loại chiếm trong tổng số cũng như xu hướng biến động của chúng. Nếu nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng cao trong tổng số nguồn vốn thì doanh nghiệp có khả năng tự bảo đảm về mặt tài chính và mức độ độc lập của doanh nghiệp đối với các chủ nợ là cao và ngược lại, nếu công nợ phải trả chiếm chủ yếu trong tổng số nguồn vốn thì khả năng đảm bảo về mặt tài chính của doanh nghiệp sẽ thấp. Điều này được thể hiện qua chỉ tiêu tỷ suất tự tài trợ: Nguồn vốn chủ sở hữu Tỷ suất tự tài trợ = *100% Tổng nguồn vốn Tỷ suất tài trợ này càng cao chứng tỏ khả năng độc lập về mặt tài chính hay mức độ tự tài trợ của doanh nghiệp càng tốt. Tỷ suất này bằng 0.5 được coi là bình thường Dựa vào BCĐKT cuối kỳ ta lập bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn sau đây: Bảng 2: Bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn Chỉ tiêu Đầu năm Cuối kỳ Cuối kỳ so với đầu năm Số tiền Tỷ trọng Số tiền Tỷ trọng Số tiền Tỷ trọng A- Nợ phải trả I- Nợ ngắn hạn II- Nợ dài hạn III- Nợ khác B- Nguồn vốn Chủ sở hữu I- nguồn vốn, quỹ II- Nguồn kinh phí Tổng cộng nguồn vốn Khi phân tích cơ cấu nguồn vốn cần thiết phải tính tỷ suất nợ chung của doanh nghiệp: Nợ phải trả Tỷ suất nợ = *100% = 1- Tỷ suất tự tài trợ Tổng tài sản Tỷ suất nợ bằng 0.5 được coi là bình thường. Chỉ tiêu này càng nhỏ càng tốt vì doanh nghiệp không phải đi chiếm dụng vốn để đầu tư cho tài sản của doanh nghiệp. Để đánh giá mối quan hệ giữa các nguồn tài sản ta còn sử dụng một số tỷ suất sau: Nợ dài hạn Tỷ suất nợ = Nguồn vốn chủ sở hữu Nợ phải trả Tỷ suất nguồn vốn chủ sở hữu = Nguồn vốn chủ sở hữu Hai tỷ suất này cho biết tỷ lệ giữa nợ dài hạn và nợ phải trả so với nguồn vốn chủ sở hữu là cao hay thấp. Nếu là cao chứng tỏ khả năng tự tài trợ của doanh nghiệp là kém và doanh nghiệp khó có thể chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh và ngược lại. Sau khi phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp , ta có thể đưa ra kết luận sơ bộ về việc phân bổ vốn (tài sản) và nguồn vốn của doanh nghiệp. Cụ thể là việc phân bổ đó có hợp lý hay không, các khoản nợ phải thu tăng hay giảm, tình hình đầu tư có khả quan hay không, khả năng tự tài trợ của doanh nghiệp như thế nào... Từ đó đưa ra kết luận chung về tình hình tài chính của doanh nghiệp là tốt hay xấu. 2.2. Phân tích tình hình và hiệu quả sử dụng TSCĐ của doanh nghiệp: Tài sản cố định đóng vai trò hết sức quan trọng trong qúa trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Nó phản ánh trình độ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và của nền kinh tế. Tài sản cố định tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, sau mỗi quá trình kinh doanh nó vẫn giữ nguyên hình thái vật chất và giá trị của sản phẩm, dịch vụ. Hiệu quả sử dụng tài sản cố định là chỉ tiêu phản ánh khả năng kinh doanh của doanh nghiệp trong dài hạn. Dù được đầu tư bằng bất kỳ nguồn vốn nào thì việc sử dụng tài sản cố định đều phải bảo đảm tiết kiệm và đạt hiệu qủa cao. Hiệu quả sử dụng tài sản cố định được đánh giá qua nhiều chỉ tiêu, nhưng phổ biến là các chỉ tiêu sau: Sức sản xuất của TSCĐ = Doanh thu thuần Nguyên giá bình quân TSCĐ Chỉ tiêu này phản ánh một đồng nguyên giá bình quân tài sản cố định dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ phân tích đem lại bao nhiêu đồng doanh thu thuần. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản cố định càng tốt. Do đó, để nâng coa chỉ tiêu này, đồng thời với việc tăng lượng sản phẩm bán ra, doa._.au: Nhìn chung, trong những năm gần đây, Công ty làm ăn có lãi. Năm 2000, do áp dụng luật thuế GTGT với mức thuế suất 10% Công ty đã bị lỗ 117.587.364 VNĐ, nhờ những nỗ lực cố gắng của Công ty và nhờ chính sách ưu đãi giảm mức thuế suất thuế GTGT xuống còn 5%, năm 2001 Công ty dần hồi phục và ổn định trở lại nâng mức lợi nhuận trước thuế lên 68.728.424 VNĐ. Công ty luôn tìm mọi biện pháp để nâng cao mức thu nhập cho người lao động và tìm mọi biện pháp khắc phục khó khăn đưa tình hình tài chính của Công ty ổn định và khả quan hơn. Thực tế cho thấy tình hình tài chính của Công ty tương đối lành mạnh và có nhiều triển vọng khả quan trong tương lai. Xu hướng tích cực này càng góp phần làm cho Công ty có trể đứng vững trong cạnh tranh và khẳng định được vị trí của mình trong nền kinh tế thị trường. Những tồn tại về mặt tài chính của Công ty ngày càng được giảm xuống để thích nghi với tình hình mới, làm tăng hiệu quả kinh doanh đưa mức tổng lợi nhuận ngày càng tăng lên. Quy mô tài sản và nguồn vốn của Công ty nói chung năm 2001 tăng lên 10,68% so với năm trước. Tuy nhiên, cơ cấu tài sản và nguồn vốn chưa thật hợp lý và phù hợp với đặc điểm ngành nghề kinh doanh của Công ty. Nhìn vào bức tranh tài chính của Công ty ta thấy các khoản mục tài sản và nguồn vốn vẫn chưa có sự phân bố hợp lý: Về phần tài sản của Công ty chỉ có TSCĐ hữu hình mà không có các tài sản khác, các khoản ĐTDH và các khoản chi phí XDCB không có. Giá trị TSCĐ năm 2001 giảm so với năm 2000 do mức khấu hao khá lớn, phần lớn các tài sản là máy móc thiết bị sản xuất nhờ bảo dưỡng tốt nên hoạt động bình thường nhưng còn một số loại đã quá cũ kỹ, lạc hậu hoạt động không có hiệu quả cho nên tỷ lệ sản phẩm hỏng từ sản xuất tăng lên. Công ty bị thiếu vốn để đầu tư trang bị cho TSCĐ, trong khi quy mô tài sản nói chung tăng 10,68% nhưng chủ yếu là do TSLĐ và ĐTNH tăng, còn nguyên giá TSCĐ do mua sắm cũng tăng nhưng rất ít. Năm 2001 nhu cầu vật liệu tăng 12,11% do đó làm tăng nhu cầu vay VLĐ dẫn đến chi phí cho lãi vay tăng. Bản thân TSLĐ của Công ty cũng có những điểm đáng chú ý sau: + Vốn bằng tiền năm 2001 giảm so với năm 2000 được đánh giá là chưa tốt vì nó chưa đáp ứng được khả năng thanh toán, đặc biệt là khả năng thanh toán nhanh của Công ty. Trong vốn bằng tiền thì tiền gửi Ngân hàng chiếm chủ yếu do việc thanh toán trong hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu được thực hiện thông qua chuyển khoản, séc.... Khoản tiền gửi Ngân hàng trong mục vốn bằng tiền cũng giảm so với năm trước. + Hàng tồn kho tăng đáp ứng được nhu cầu tăng vốn cho khâu dự trữ và khâu sản xuất của Công ty. Tuy nhiên, sang năm tới Công ty có thể giảm vốn dự trữ cho các loại nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, hàng hoá tồn kho theo định mức dự trữ đã được nghiên cứu phù hợp với năng lực sản xuất kinh doanh của Công ty. Việc tăng nhu cầu vốn cho dự trữ sản xuất luôn đẩy Công ty đến tình trạng vay nợ, chiếm dụng vốn lớn làm cho chi phí lãi vay tăng, hiệu quả sử dụng vốn và hiệu quả sản xuất kinh doanh giảm (kết quả hoạt động tài chính thường âm do lãi vay Ngân hàng quá lớn). Trong hàng tồn kho, giá trị thành phẩm và hàng tồn kho tăng lên cho thấy nhu cầu tiêu thụ của khách hàng chưa cao dẫn đến giảm hiệu quả kinh doanh của Công ty. + Các khoản phải thu của Công ty năm 2001 giảm đi, trong đó chủ yếu là giảm khoản phải thu khác và trả trước cho người bán, chứng tỏ uy tín của Công ty một phần nào đã được nâng cao, riêng khoản phải thu của khách hàng tăng lên nhưng tăng không đáng kể, như vậy chứng tỏ Công ty ít bị chiếm dụng vốn từ phía khách hàng do đó cũng tránh được tình trạng ứ đọng vốn trong khâu lưu thông. + Các khoản Nợ phải trả của Công ty năm 2001 tăng lên so với năm trước với tổng số nợ phải trả là 9.334.290.136 VNĐ, trong đó chủ yếu là do tăng các khoản vay ngắn hạn (960.189.143 VNĐ) và các khoản phải trả nhà cung cấp (187.716.155 VNĐ), các khoản nợ các đối tượng khác như người mua cũng tăng nhưng chậm hơn. Nguyên nhân chính làm cho các khoản nợ vay tăng lên là do Công ty tăng mức dự trữ hàng tồn kho, đồng thời Công ty bán chịu cho khách hàng tăng. Để đảm bảo thanh toán cho nhà cung cấp đúng hạn và đảm bảo chữ tín đối với họ cho nên Công ty phải vay tạm thời để thực hiện mục tiêu này. Nếu so sánh với các khoản phải thu thì Công ty đi chiếm dụng nhiều hơn là bị chiếm dụng, đồng thời nếu so với vốn chủ sở hữu thì các khoản phải thanh toán cũng chiếm tỷ trọng lớn do đó khả năng thanh toán nợ của Công ty chưa thật cao. Điều này có ảnh hưởng đến tâm lý của các chủ Ngân hàng, các nhà cho vay tín dụng cũng như những người có quan hệ thanh toán với công ty. Nếu khả năng thanh toán hiện hành ngắn hạn của Công ty rất tốt nhưng khả năng thanh toán nhanh của Công ty lại giảm do vốn bằng tiền và các khoản có thể chuyển hoá nhanh thành tiền của Công ty giảm do đó khả năng đầu tư vào những lĩnh vực kinh doanh có chu kỳ kinh doanh ngắn của Công ty bị hạn chế. Nguồn vốn chủ sở hữu giảm so với kỳ trước (8.951.399 VNĐ tương đương giảm 0,1%) chủ yếu là do nguồn vốn quỹ giảm hay nguồn vốn kinh doanh giảm. Với nguồn vốn tự có của mình Công ty chỉ đảm bảo tài trợ cho TSCĐ và một phần cho TSLĐ, phần còn lại buộc Công ty phải huy động bên ngoài để bù đắp. Như vậy, tỷ lệ vốn vay và vốn đi chiếm dụng cao hơn so với tiêu chuẩn của ngành sản xuất công nghiệp (mức đảm bảo vốn phải đạt trên 50% thì mới an toàn và chủ động) cho thấy Công ty chưa chủ động về vốn. Nhưng đây là tình hình chung của các doanh nghiệp Nhà nước vì nguồn vốn chủ sở hữu của Công ty chủ yếu là do Ngân sách Nhà nước cấp dưới hình thức TSCĐ ( Nhà cửa, vật kiến trúc,máy móc thiết bị...) nguồn vốn lưu động rất ít, vốn tự bổ sung không nhiều. Chính vì vậy, Công ty đang thiếu vốn để mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh và để chủ động trong kinh doanh, Công ty đã phải huy động vốn vay vừa bảo đảm vốn cho sản xuất kinh doanh, vừa đảm bảo đem lại lợi nhuận. Một vấn đề đáng quan tâm nữa là doanh thu thuần trong hoạt động kinh doanh của Công ty năm 2001 tăng nhanh nên đã làm cho các giá trị của hiệu quả sử dụng và hiệu quả sinh lợi của vốn sản xuất, vốn chủ sở hữu và VCĐ đều tăng lên cao. Đây cũng là điều kiện để gây lòng tin từ phía người cho vay. Công ty cũng đã sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả VCĐ, VLĐ và vốn sản xuất kinh doanh góp phần nâng cao chỉ tiêu lợi nhuận. Trên đây là những nhận xét đánh giá, chung nhất về tình hình tài chính của Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí. Qua các đánh giá trên cho thấy tình hình tài chính của Công ty trong năm 2001 tương đối ổn định, lành mạnh và khả quan hơn so với năm 2000. Tuy nhiên, để khắc phục được những bất cập còn tồn tại trong bức tranh tài chính của Công ty, cần thiết phải đề ra một số phương hướng, giải pháp mang tính đề xuất nhằm cải thiện tình hình tài chính của Công ty trong những năm tiếp theo. Các kiến nghị và phương hướng nhằm cải thiện tình hình tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí trong những năm tới: Những phân tích, đánh giá trên đây mới chỉ dừng lại ở những đấnh giá chung nhất và những nét cơ bản nhất về tình hình tài chính của Công ty. Do vậy, những kiến nghị mang tính đề xuất dưới chỉ có ý nghĩa trong một giới hạn nhất định nào đó nên cần phải đặt trong mối quan hệ với tình hình thực tế luôn phát sinh và biến động tại Công ty thì mới thực sự có giá trị. Các kiến nghị đối với Công ty: Kiến nghị về công tác quản lý: Nhìn chung, bộ máy quản lý của Công ty đã đáp ứng được yêu cầu tinh giảm gọn nhẹ của Nhà nước đảm bảo sự lãnh đạo tập trung và thống nhất của Ban lãnh đạo Công ty tạo ra được hiệu quả cao. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, bộ máy quản lý của Công ty vẫn còn trì trệ, yếu kém về hiệu quả. Cán bộ quản lý ở các mặt hoạt động, các lĩnh vực của Công ty ngoài lực lượng lãnh đạo có trình độ chuyên môn cao, có nhiều kinh nghiệm trong thời buổi nền kinh tế thị trường vẫn còn một số chưa đáp ứng được yêu cầu của phát triển sản xuất kinh doanh. Do đó, để có thể phát triển nhanh hơn nữa, Công ty cần phải tăng cường khả năng tổ chức lãnh đạo và quản lý hơn nữa bằng việc chú trọng đào tạo một đội ngũ cán bộ quản lý năng động hơn, linh hoạt hơn và có trình độ cao hơn để đáp ứng nhu cầu phát triển ngày nay. Muốn thực hiện được điều đó, Công ty nên áp dụng các giải pháp sau: Thứ nhất, Công ty phải chấn chỉnh và sắp xếp lại bộ máy gián tiếp, phục vụ trong Công ty theo hướng tinh giảm, gọn nhẹ hơn nữa, giải quyết chế độ cho số cán bộ, nhân viên có điều kiện và thâm niên công tác nhưng không đáp ứng được yêu cầu về sức khoẻ và trình độ năng lực. Ban lãnh đạo Công ty cần kiên quyết sàng lọc những người không đủ trình độ, năng lực và phẩm chất đồng thời phải có chế độ thưởng phạt phân minh nhằm khuyến khích động viên kịp thời những người đã hoàn thành tốt nhiệm vụ. Thứ hai, Công ty nên bổ sung một lực lượng cán bộ khoa học kỹ thuật, nhân viên trẻ và có những chính sách để thu hút họ. Ngoài ra, Công ty cũng nên tổ chức các lớp học ngắn hạn về pháp luật và những cải cách đổi mới của Nhà nước, đặc biệt là những chính sách về tiền lương, tiền thưởng để thực hiện quy chế dân chủ trong quản lý. Kiến nghị về công tác kế toán: Kết quả cuối cùng của công tác kế toán là đưa ra được những báo cáo tài chính phản ánh đúng tình hình, thực trạng tài chính của Công ty. Hiện nay, công tác kế toán rất phù hợp với đặc điểm và quy mô kinh doanh của Công ty. Sự phân công trách nhiệm đối với từng người trong phòng tài vụ là tương đối hợp lý, hạch toán kế toán theo đúng chuẩn mực pháp lý phù hợp với chế độ kế toán hiện hành. Để giảm bớt công sức và thời gian cho nhân viên kế toán và để đáp ứng với nền công nghiệp hiện đại ngày nay, Công ty nên tiếp cận và áp dụng kế toán máy vào công việc thu nhận và xử lý thông tin kế toán cho quản lý một cách kịp thời, chính xác. Có như vậy mới có thể giảm bớt được việc tích trữ một lượng lớn tài liệu, sổ sách kế toán và công sức của nhân viên kế toán. Nhưng, để có những báo cáo tài chính kế toán cuối kỳ trung thực thì đòi hỏi các kế toán viên phụ trách từng phần hành kế toán trong Công ty phải phản ánh chính xác các nghiệp vụ phát sinh. Do công tác hạch toán kế toán hàng ngày tại phòng tài vụ nhiều phức tạp nên yêu cầu đặt ra là Công ty cần phải có một đội ngũ nhân viên kế toán có chuyên môn và nghiệp vụ đồng đều. Từ nhiều năm trở lại đây, Công ty đã chú trọng công tác đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn, trang bị thêm các phương tiện hỗ trợ cho các cán bộ, nhân viên phòng tài vụ và các nhân viên hạch toán ban đầu tại các phân xưởng. Tuy nhiên, trước những biến động và sự hoà nhập của nền kinh tế trong nước với khu vực và thế giới, Công ty vẫn cần phải trang bị thêm những kiến thức về hệ thống kế toán quốc tế cũng như các chuẩn mực kiểm toán trong nước và quốc tế cho đội ngũ nhân viên kế toán. Theo hệ thống kế toán doanh nghiệp do Bộ tài chính hiện hành quy định: Hệ thống báo cáo tài chính kế toán bao gồm có bốn báo cáo, trong đó Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ là một báo cáo mang tính hướng dẫn mà không có tính bắt buộc. Vì vậy, kế toán tổng hợp Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí chỉ lập 3 báo cáo tài chính là BCĐKT, BCKQKD và Thuyết minh báo cáo tài chính. Theo cá nhân em, Công ty nên lập thêm báo cáo Lưu chuyển tiền tệ vì đây là báo cáo không thể thiếu đối với các doanh nghiệp trong những nước có nền kinh tế thị trường. Việc phân tích báo cáo Lưu chuyển tiền tệ có nội dung tương tự như phân tích các báo cáo tài chinhs khác. Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ có vai trò quan trọng trong việc cung cấp những số liệu liên quan đến sự vận động của vốn bằng tiền và tình hình sử dụng vốn bằng tiền trong kỳ kinh doanh của doanh nghiệp. Thực chất báo cáo Lưu chuyển tiền tệ là một báo cáo cung cấp thông tin về những sự kiện và nghiệp vụ có ảnh hưởng đến tình hình tiền tệ của một doanh nghiệp, giúp người sử dụng thông tin có thể đánh giá khả năng tạo ra tiền, sự biến động tài sản của doanh nghiệp và dự đoán được các luồng tiền của kỳ tiếp theo. Với vai trò và ý nghĩa như vậy, Công ty nên chăng lập báo cáo Lưu chuyển tiền tệ để từ đó giúp Công ty đánh giá chính xác hơn về tình hình tài chính của mình cũng như về hiệu quả sử dụng vốn và giúp cho Công ty có thể xây dựng tốt kế hoạch phát triển kinh doanh. Công ty nên áp dụng phương pháp gián tiếp để lập báo cáo Lưu chuyển tiền tệ, thông qua báo cáo lập theo cách này có thể thấy được vốn bằng tiền của Công ty tại thời điểm cuôí kỳ so với đầu kỳ tăng hay giảm bao nhiêu và so sánh được lượng tiền vào với lượng tiền ra trong hoạt động kinh doanh và trong hoạt động đầu tư. Kỳ lập Báo cáo tài chính: Để nắm bắt được tình hình tài chính của Công ty kịp thời thông qua việc phân tích tình hình tài chính của Công ty thì Công ty phải tiến hành lập Báo cáo tài chính đúng kỳ kế toán. Để thực hiện được điều này, Công ty cần có biện pháp đốc thúc các đơn vị lập báo cáo đúng kỳ, đồng thời có biện pháp xử phạt cụ thể đối với các đối tượng nộp sai kỳ hạn gây cản trở cho công tác phân tích tài chính của Công ty và định hướng cho sự phát triển trong năm tới. Kiến nghị về công tác phân tích tài chính: 1.3.1- Một số kiến nghị về hệ thống các chỉ tiêu phân tích tình hình tài chính: Khi phân tích tình hình đầu tư, việc sử dụng chỉ tiêu tỷ suất đầu tư bằng cách lấy Giá trị TSCĐ đã và đang đầu tư (mục B.I.III.TS) chia cho tổng tài sản chưa nói lên được hiệu quả đầu tư của toàn bộ tài sản của doanh nghiệp. Vì vậy, ngoài tỷ suất trên nên chăng phân tích thêm một số chỉ tiêu khác như sau: Từ Tỷ suất đầu tư chung = TSCĐ và ĐTDH (mục B.TS) * 100% Tổng tài sản Ta tính thêm tỷ suất sau đây: Tỷ suất đầu tư tài chính dài hạn = Giá trị các khoản đầu tư tài chính dài hạn * 100% Tổng tài sản Chỉ tiêu này phản ánh tính hợp lý của việc sử dụng vốn vào việc đầu tư dài hạn trong từng thời kỳ. Ngoài ra, có thể phân tích chỉ tiêu hiệu quả của công tác đầu tư XDCB thông qua chỉ tiêu sau đây: Mức độ hoàn thành công tác XDCB = Giá trị XDCB, mua sắm TSCĐ cuối kỳ * 100% Giá trị XDCB, mua sắm TSCĐ đầu kỳ Với tình hình cụ thể của Công ty thì những chỉ tiêu phân tích tình hình đầu tư mới đưa ra hoàn toàn không thay đổi do tổng tài sản của Công ty chỉ có TSCĐ hữu hình và Công ty không có các khoản đầu tư tài chính dài hạn. 1.3.2- Một số kiến nghị về thực hiện phân tích tình hình tài chính: Việc thực hiện phân tích tài chính trong nội bộ mỗi doanh nghiệp là rất cần thiết, đặc biệt là một doanh nghiệp có quy mô tương đối lớn như Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí. Việc phân tích này sẽ giúp cho Công ty sẽ nắm chắc được thực trạng kinh doanh, biết được hiệu quả sử dụng vốn của mình và nhờ đó các nhà quản lý sẽ đề ra các biện pháp hữu hiệu đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty nhằm phát huy những thế mạnh hiện có, đồng thời khắc phục kịp thời những tồn tại, khó khăn trong hoạt động tài chính. Tuy nhiên, Việc phân tích tình hình tài chính của Công ty đòi hỏi phải mất nhiều thời gian, công sức và đòi hỏi người phân tích phải có trình độ chuyên môn cao. Để thực hiện được các yêu cầu đặt ra, Công ty có thể chỉ cần tiến hành phân tích báo cáo tài chính vào quý 2 và cuối năm thay cho việc phân tích báo cáo tài chính của cả 4 quý. Đồng thời, Công ty cần tạo điều kiện để người thực hiện phân tích tình hình tài chính có cơ hội học hỏi và nâng cao trình độ chuyên môn. Phương hướng nhằm cải thiện tình hình tài chính của Công ty: Qua việc phân tích tình hình tài chính của Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí, em xin trình bày ý kiến cá nhân về một số biện pháp nhằm có thể cải thiện tình hình tài chính cuả Công ty: Một là, vốn bằng tiền của Công ty rất quan trọng, nó đóng vai trò như một phương tiện chuyên chở các yếu tố đầu vào tham gia quá trình lưu thông, tiêu thụ, đến lượt mình nó lại là kết quả của chu kỳ kinh doanh này và chuẩn bị cho một chu kỳ kinh doanh mới. Vốn bằng tiền là một phương tiện thanh toán có tốc độ chu chuyển nhanh. Tuy nhiên, nếu dự trữ vốn bằng tiền quá ít sẽ làm giảm khả năng thanh toán, đặc biệt là khả năng thanh toán nhanh của Công ty, do đó sẽ làm cho hiệu quả sử dụng vốn không cao. Công ty cần tăng mức dự trữ vốn bằng tiền với mức hợp lý nhất để đáp ứng tình hình thanh toán và không gây ứ đọng vốn. Biện pháp hữu hiệu nhất là Công ty phải tăng cường thu hồi các khoản nợ phải thu, đặc biệt là đối với khách mua hàng hay là giảm bớt mức dự trữ hàng tồn kho. Hai là, Công ty cần tích cực hơn trong công tác thu hồi nợ, mặc dù khách hàng chiếm dụng của Công ty không nhiều nhưng nếu không thu hồi được sẽ gây ảnh hươngr đến tình hình kế hoạch tài chính của Công ty. Muốn vậy, Công ty phải có các chính sách tín dụng thương mại thích hợp trong đó đề ra những chính sách khuyến khích, thưởng phạt trong việc thanh toán các khoản tín dụng hàng ngày. Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trường việc mua bán chịu là không thể thiếu, nó có thể làm cho Công ty đứng vững trên thị trường và trở nên giàu có nhưng cũng có thể đem đến cho Công ty những rủi ro kinh doanh. Vì thế để phát huy mặt tích cực của công việc này, Công ty cần phải nắm bắt được năng lực trả nợ của bạn hàng, tinh thần trách nhiệm trả nợ của bạn hàng, các tài sản riêng có thể dùng để đảm bảo cho các khoản nợ, khả năng phát triển và xu thế phát triển của ngành nghề kinh doanh của bạn hàng. Làm tốt công tác này sẽ giúp cho Công ty thu hồi được vốn và nâng cao được hiệu quả sử dụng VLĐ. Ba là, hiện nay Công ty chưa lập các khoản dự phòng, đặc biệt là các khoản dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Vì thế trong thực tế mặc dù Công ty thực hiện giám sát nợ của khách hàng rất chặt chẽ nhưng còn các khoản phải thu khác thì Công ty không thể giám sát được. Còn đối với hàng tồn kho dùng để bán có thể bị giảm giá do biến động của thị trường, vì thế Công ty nên lập các khoản dự phòng này. Thực tế, dự phòng này chỉ làm tăng tính thận trọng trong sản xuất kinh doanh giúp Công ty tránh được rủi ro đáng tiếc. Về phương diện kinh tế, nhờ các khoản dự phòng giảm giá sẽ làm cho BCĐKT của Công ty phản ánh chính xác hơn giá trị thực tế của tài sản. Về phương diện tài chính của Công ty, các khoản dự phòng là nguồn tài chính của Công ty tạm thời nằm trong các TSLĐ khác trước khi sử dụng thật sự. Bốn là, thực hiện thanh toán bớt các khoản phải trả khác như BHXH, BHYT, KPCĐ… Tính đến cuối năm 2001, các khoản này tăng lên đến 724.356.873 VNĐ chiếm 4,06% trong tổng nguồn vốn. Mặt khác các khoản nợ nhà cung cấp cũng phải chú ý thanh toán đúng hạn để giữ vững uy tín với bạn hàng, tạo điều kiện làm ăn lâu dài. Năm là, nâng cao hơn nữa một số chỉ tiêu: + Tỷ suất tự tài trợ của Công ty còn thấp gây khó khăn nhiều cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhà nước nên xem xét cấp thêm VLĐ cho Công ty. Bên cạnh đó, Công ty cũng cần phải tăng cường thêm các nguồn vốn bổ sung, nâng cao lợi nhuận để có điều kiện tăng thêm vốn hoạt động và tìm đối tác liên doanh , liên kết góp vốn. Thực hiện được điều này sẽ làm tăng khả năng độc lập về mặt tài chính của Công ty. + Hệ số thanh toán nhanh của Công ty quá thấp chưa đáp ứng được nhu cầu thanh toán nhanh các khoản vay nợ ngắn hạn. Để giải quyết vấn đề này như phân tích ở trên, Công ty nên tăng thêm vốn bằng tiền. Phương hướng nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng vốn của Công ty: Như chúng ta biết, muốn sản xuất kinh doanh phải có vốn. Trong thực tiễn quản lý tài chính, hiệu quả sử dụng vốn là vấn đề phức tạp có quan hệ với các yếu tố trong quá trình sản xuất kinh doanh như TSLĐ, TSCĐ, Vốn chủ sở hữu. Công ty chỉ có thể đạt hiệu quả cao khi việc sử dụng các yếu tố đầu vào này trong mối quan hệ với các yếu tố đầu ra như lợi nhuận thuần, lợi nhuận gộp một cách có hiệu quả. Thực trạng về vốn của Công ty cho thấy Công ty đang gặp khó khăn về vốn, với nguồn vốn do Ngân sách Nhà nước cấp không đủ để hoạt động mà phải dựa vào nguồn vốn vay và vốn đi chiếm dụng. Do cơ cấu vốn chưa hợp lý nên không cho phép Công ty chủ động trong sản xuất kinh doanh nhất là trong đầu tư dài hạn. Để giải quyết khó khăn về vốn, Công ty phải cải thiện nguồn vốn vay. Muốn đảm bảo nguồn vốn đủ cho sản xuất kinh doanh vừa có chi phí về vốn thấp nhất, Công ty phải áp dụng một số biện pháp sau: 1.5.1- Tăng cường huy động vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh : Tăng cường vay vốn Ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Khi đi vay, Công ty phải trả chi phí cho lãi vay do đó phải tính toán, lập các phương án kinh doanh cụ thể sao cho có thể đảm bảo được các chi phí kinh doanh cộng thêm lãi suất Ngân hàng mà vẫn có lãi. Thực hiện Cổ phần hoá doanh nghiệp: Để đảm bảo nguồn tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng được mở rộng mà vẫn đạt được cơ cấu vốn tối ưu, Công ty có thể sử dụng hình thức huy động vốn thông qua phát hành Cổ phiếu. Hiện nay, Nhà nước đã cho phép các DNNN được quyền huy động vốn thông qua hình thức phát hành Cổ phiếu và bỏ mức khống chế vốn huy động tai điều 11 của Nghị định 59/CP. Đây là một bước tiến không chỉ trong việc giải quyết nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh mà còn nâng cao công tác quản lý và sử dụng vốn tại các DNNN. Đối với Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí, việc Cổ phần hoá sẽ khắc phục được tình trạng cơ cấu vốn bất hợp lý hiện nay. Thêm vào đó, khi chuyển từ DNNN sang hình thức Công ty Cổ phần, người lao động khi có cổ phần trở thành người chủ đích thực, có quyền hạn trách nhiệm, lợi ích cụ thể từ đó họ gắn bó với Công ty hơn. Điều này tạo điều kiện cho Công ty giải quyết khó khăn về vốn, về cải tiến kỹ thuật, việc làm, năng suất chất lượng và hiệu quả kinh doanh. Có nhiều hình thức Cổ phần hoá doanh nghiệp, nhưng với đặc điểm kinh doanh và tình hình tài chính như hiện nay, Công ty Dụng cụ cắt vá Đo lường cơ khí có thể lựa chọn hình thức cổ phần hoá mà trong đó Nhà nước giữ lai một tỷ lệ % cổ phần nhất định, còn lại đại bộ phận Cổ phần sẽ bán cho cán bộ công nhân viên trong Công ty bằng một phần nguồn quỹ phúc lợi được chia theo thời gian đóng góp của từng người cùng với số tiền đóng góp thêm của họ. Số còn lại sẽ bán cho các đối tượng bên ngoài. Tuy nhiên, để tiến hành cổ phần hoá được thuận lợi, Công ty cần phải nghiên cứu các quy định cụ thể có liên quan đến cổ phần hoá như: mức khống chế mua cổ phần đối với lãnh đạo Công ty, chế độ ưu đãi đối với người lao động, chế độ xử lý các khoản nợ kéo dài hiện vẫn còn cản trở đối với quá trình chuyển đổi sở hữu Công ty. 1.5.2- Nâng cao lợi nhuận: Để nâng cao lợi nhuận, Công ty cần có những biện pháp sau: Tích cực tìm kiếm khách hàng và thị trường mới để đẩy mạnh tốc độ tiêu thụ sản phẩm, tăng doanh thu bán hàng. Thực hiện chiến lược quảng cáo trên kênh truyền hình và các phương tiện thông tin đại chúng để quảng bá hình ảnh sản phẩm của Công ty. Nâng cao chất lượng sản phẩm, duy trì và cải thiện nâng cao chất lượng mẫu mã quy cách sản phẩm. Phấn đấu giảm chi phí và hạ giá thành sản phẩm, sử dụng và quản lý tốt chi phí, khuyến khích tăng năng suất lao động. Mở rộng liên doanh, liên kết, đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu và nâng cao tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm của Công ty ra nước ngoài. 1.5.3- Nâng cao các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn: Nâng cao hiệu quả và sức sinh lợi của VLĐ bằng cách tăng cường quản lý chặt chẽ nhu cầu VLĐ trong sản xuất. Công ty nên thực hiện các biện pháp giảm VLĐ cho phù hợp với năng lực sản xuất kinh doanh và tình hình thực tế của thị trường thông qua việc xác định nhu cầu VLĐ cần thiết hợp lý cho từng loại tài sản trong khâu mua sắm, dự trữ, sản xuất và tiêu thụ cũng như thanh toán. + Trong khâu mua sắm dự trữ tồn kho: Công ty phấn đấu giảm định mức tồn kho bằng cách quay nhanh vòng quay kho. + Trong khâu sản xuất: Công ty phấn đấu tăng năng suất lao động, hợp lý hoá quy trình công nghệ sản xuất, thực hiện chính sách đòn bẩy cho công nhân viên qua chế độ tiền lương, thưởng. +Trong khâu tiêu thụ: mở rộng hơn nữa kênh tiêu thụ sản phẩm ỏ phía Nam, mở các hội nghị khách hàng. + Trong khâu thanh toán: xác định phương thức thanh toán hợp lý, dùng các biện pháp chiết khấu để thu hồi VLĐ nhanh. Nâng cao hiệu quả sử dụng VCĐ và TSCĐ bằng cách tăng cường công tác quản lý TSCĐ, nâng cao hơn nữa sức sản xuất của TSCĐ và sức sinh lợi của TSCĐ. Công ty nên huy động tối đa năng lực sản xuất của máy móc thiết bị hiện có vào sản xuất, đầu tư đổi mới TSCĐ, công nghệ sản xuất tiên tiến hiện đại để tăng năng lực sản xuất. Thực hành chế độ khấu hao hợp lý, xử lý dứt điểm những TSCĐ đã cũ không sử dụng được nhằm thu hồi lại vốn để dùng vào luân chuyển bổ sung cho vốn kinh doanh. Nâng cao hệ số doanh lợi doanh thu bằng cách tăng lợi nhuận, giảm chi phí nghiệp vụ kinh doanh cần thiết. 1.5.4- Bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh: Công ty phải bảo toàn và phát triển cả VLĐ và VCĐ: Để bảo toàn VCĐ, Công ty nên mua bảo hiểm cho các TSCĐ để tạo nguồn bù đắp cho các thiệt hại về vốn. Các khoản chi cho Bảo hiểm có thể hạch toán vào giá thành hoặc chi phí lưu thông của Công ty. Đây là phương thức rất an toàn và hiệu quả trong việc bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Đối với nguồn VLĐ, Công ty cần quan tâm đến việc thu hồi, quản lý tiền mặt, khả năng thu hồi tiền mặt. Công ty nên thực hiện giảm tốc độ chi tiêu bằng cách trì hoãn việc thanh toán trong một thời gian cho phép để dùng tiền tạm thời nhàn rỗi đó để sinh lời. Công ty cần xác định một cách chính xác nhu cầu vốn tối thiểu cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt cho thu mua nguyên vật liệu nhằm bảo đảm cho quá trình tái sản xuất thường xuyên liên tục. Từ đó có biện pháp tổ chức huy động nhằm cung cấp kịp thời, đầy đủ tránh tình trạng thừa vốn gây lãng phí hoặc thiếu vốn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Đối với Nhà nước: Để tạo điều kiện thuận lợi cho Công ty trong quá trình hoạt động kinh doanh, Nhà nước và Tổng Công ty máy và Thiết bị công nghiệp cần phải có một số chính sách như sau: Khuyến khích tiếp tục đầu tư nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh bằng nguồn vốn vay ưu đãi và tạo điều kiện pháp lý thuận lợi cho Công ty. Ưu tiên về vốn, cấp bổ sung vốn cho Công ty, ưu tiên về thuế đặc biệt là trong tình hình Công ty đang tổ chức cải tạo năng lực sản xuất của mình. Nhà nước tạo điều kiện cho Công ty tiến hành Cổ phần hoá doanh nghiệp. Để thực hiện được yêu cầu tạo điều kiện cho các DNNN nói chungvà Công ty nói riêng tiến hành cổ phần hoá được thuận lợi, Nhà nước nên sửa đổi và hoàn thiện cơ chế chính sách phục vụ cho hoạt động cổ phần hoá doanh nghiệp, nâng cao năng lực pháp lý của hệ thống chính sách có liên quan đến hoạt động chuyển đổi sở hữu DNNN, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động này thông qua việc xây dựng và trình Quốc hội cho phép ban hành luật chuyển đổi sở hữu DNNN. Bên cạnh đó, Nhà nước nên xây dựng đề án và tổ chức thí điểm Công ty quản lý tài sản và mua bán nợ để hỗ trợ các doanh nghiệp xử lý các vấn đề tồn đọng về tài chính khi thực hiện các đề án chuyển đổi sở hữu, Công ty đầu tư tài chính để từng bước tách rời quyền sở hữu với quyền quản lý tài sản thông qua việc chuyển phương thức quản lý vốn và tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp hành chính sang phương thức đầu tư. Tăng cường chỉ đạo hoạt động, chú trọng công tác tổ chức chăm lo đến đời sống cho các cán bộ công nhân viên trong Công ty về vật chất cũng như về tinh thần. Trên đây là những kiến nghị và các giải pháp mang tính đề xuất, hy vọng những đề xuất này có thể phần nào giúp cho Công ty cải thiện được tình hình tài chính của mình trong thời gian tới, để từ đó có thể nâng cao hơn nữa hiệu quả sản xuất kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn trong quá trình phát triển của Công ty Kết luận Qua hai phần lý luận và thực tiễn cho thấy phân tích tình hình tài chính đóng vai trò hết sức quan trọng đối với quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nó đòi hỏi doanh nghiệp phải tổ chức tốt quá trình thu thập tài liệu, chứng từ ban đầu đến lập báo cáo kế toán tài chính sát đúng với thực tế. Nhưng để đạt được hiệu quả cao trên cơ sở vật chất kỹ thuật, tiền vốn và lao động sẵn có, doanh nghiệp phải thường xuyên phân tích báo cáo tài chính kế toán để có thể đưa ra quyết định lưạ chọn phương án kinh doanh tối ưu. Trong thời gian thực tập tại Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí đi sâu vào phân tích tình hình tài chính của Công ty, em thấy rằng hoạt động tài chính có ảnh hưởng rất lớn đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty, Tài chính doanh nghiệp là một công cụ khai thác, thu hút các nguồn tài chính đảm bảo nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Ngoài ra, nó còn là công cụ để có phương hướng chỉ đạo hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Mặc dù phải đương đầu với nhiều khó khăn, thử thách song Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí đã bằng mọi cách để vượt qua khó khăn và thu được kết quả tốt. Vì hạn chế về thời gian nghiên cứu và trình độ cho nên chuyên đề sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự giúp đỡ góp ý của các cô chú cán bộ công nhân viên và các thầy cô giáo để cho đề tài được hoàn thiện hơn nữa. Qua đây, một lần nữa em xin cám ơn các thầy cô giáo trong khoa kế toán, đặc biệt là sự giúp đỡ tận tình của TS- Nguyễn Minh Phương và phòng Tài vụ của ông ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí đã tạo điều kiện cho em hoàn thành chuyên đề thực tập này. Danh mục tài liệu tham khảo. Giáo trình phân tích hoạt động kinh doanh. Chủ biên PGS-TS Phạm Thị Gái. Khoa Kế toán trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà nội. NXB Giáo Dục/ 2000. 2- Giáo trình phân tích hoạt động kinh doanh Chủ biên TS Nguyễn Năng Phúc. Khoa Kế toán trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà nội. NXB Thống kê/ 2000 3- Giáo trình Kế toán Quản trị Chủ biên TS- Nguyễn Minh Phương Khoa Kế toán trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà nội 4- Lý thuyết thực hành Kế toán tài chính VAT Chủ biên TS Nguyễn Văn Công Khoa Kế toán trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà nội. NXB Thống kê/ 2000 5- Lập, đọc, kiểm tra và phân tích Báo cáo tài chính VAT Chủ biên TS Nguyễn Văn Công Khoa Kế toán trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà nội. NXB Thống kê/ 2000 6- Chế độ Báo cáo tài chính trong doanh nghiệp (Quyết định 167/2001- QĐ-BTC ngày 25/10/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính). NXB Tài chính/2001 7- Các chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IAS) do Liên Đoàn Kế toán Quốc tế công bố và các dự thảo chuẩn mực Kế toán Việt Nam. 8- Các tạp chí Kế toán, Tài chính. ._.