Biện pháp quản lý và chống thất thu Bảo hiểm xã hội trên địa bàn quận 12, TP.HCM

2 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HCM NGUYEÃN THÒ KIM NGA Ñeà Taøi: BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ VAØ CHOÁNG THAÁT THU BHXH TREÂN ÑÒA BAØN QUAÄN 12, TP. HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh : Kinh Teá Phaùt Trieån Maõ soá : 60.31.05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn: TS PHAÏM PHI YEÂN TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2007 3 Lôøi Cam Ñoan Toâi xin cam ñoan luaän vaên naøy do baûn thaân töï nghieân cöùu vaø thöïc hieän, caùc keát quaû neâu trong luaän vaên laø trung thöïc vaø khoâng sao cheùp cuûa baát cöù ai. TAÙC GIAÛ LUAÄN VAÊN NGUYEÃN THÒ KIM NGA 4 Muïc Luïc Trang Trang phuï bìa .......................................................................................................1 Lôøi cao ñoan .........................................................................................................2 Muïc luïc.................................................................................................................3 Danh muïc nhöõng töø vieát taét trong luaän vaên..........................................................7 Danh muïc nhöõng baûng bieåu, ñoà thò, sô ñoà............................................................8 Danh muïc phuï luïc ................................................................................................9 Môû ñaàu................................................................................................................10 1. Muïc ñích nghieân cöùu ñeà taøi ...........................................................................11 2. Nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñeà taøi ....................................................................11 3. Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa ñeà taøi ..............................................................12 4. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi ...........................................................................13 5. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ñeà taøi........................................................13 6. Keát caáu luaän vaên ............................................................................................14 CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN .......................................................................15 1.1 Sô löôïc veà quaù trình hình thaønh ngaønh BHXH.............................................15 1.2 Moät soá khaùi nieäm: ........................................................................................17 1.2.1. Khaùi nieäm baûo hieåm:................................................................................17 1.2.2 Khaùi nieäm baûo hieåm xaõ hoäi.......................................................................18 1.2.3 Ñaëc ñieåm cuûa baûo hieåm xaõ hoäi .................................................................19 1.3 Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi toång thu BHXH:..................................21 1.4 Sô löôïc veà caùc chính saùch chuû yeáu cuûa BHXH VN. ....................................23 1.4.1 Ñoái töôïng thöïc hieän:.................................................................................23 1.4.2 Caùc cheá ñoä trôï caáp: ...................................................................................23 5 1.4.2.1 Trôï caáp oám ñau: ....................................................................................23 1.4.2.2 Trôï caáp thai saûn: .....................................................................................24 1.4.2.3 Trôï caáp tai naïn lao ñoäng (TNLÑ) – beänh ngheà nghieäp (BNN): ...........24 1.4.2.4 Trôï caáp höu trí: ......................................................................................24 1.4.2.5 Trôï caáp töû tuaát: ......................................................................................26 1.5 Phaân bieät BHXH vôùi BH thöông maïi: ..........................................................26 CHÖÔNG 2:THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ THU BHXH TREÂN ÑÒA BAØN QUAÄN 12. ..................................................................................................29 2.1 Toång quan veà quaän 12:.................................................................................29 2.1.1 Ñaëc ñieåm kinh teá, daân soá cuûa Quaän 12: ...................................................29 2.1.1.1 Sô löôïc veà tình hình kinh teá xaõ hoäi treân ñòa baøn quaän: ..........................29 2.1.1.2 Tình hình phaùt trieån kinh teá quaän 12 giai ñoaïn 1997 – 2006: ...............31 2.2 . Thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù thu baûo hieåm xaõ hoäi treân ñòa baøn Quaän 12 .....................................................................................................32 2.2.1 Toång quan veà hoaït ñoäng quaûn lyù thu BHXH qua caùc giai ñoaïn: ..............32 2.2.1.1 Hoaït ñoäng quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi tröôùc naêm 1995 .....................32 2.2.1.2 Thu BHXH do Ngaønh Lao ñoäng -Thöông binh vaø Xaõ hoäi quaûn lyù .......34 2.2.1.3 Thu BHXH do Lieân ñoaøn lao ñoäng Thaønh phoá quaûn lyù .........................34 2.2.1.4 Hoaït ñoäng quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi sau naêm 1995.........................35 2.2.2 Noäi dung hoaït ñoäng thu Baûo hieåm xaõ hoäi ...............................................36 2.2.2.1 Ñoái töôïng tham gia BHXH .....................................................................36 2.2.2.2 Tyû leä thu baûo hieåm xaõ hoäi baét buoäc: ......................................................37 2.2.3 Phaân caáp vaø quy trình quaûn lyù thu BHXH.................................................39 2.2.3.1 Toå chöùc phaân caáp thu BHXH: ................................................................39 2.2.3.2 Quy trình thöïc hieän thu baûo hieåm xaõ hoäi:.....................................................41 2.2.4 Nhöõng quy ñònh veà thu baûo hieåm xaõ hoäi ...................................................42 6 2.3 Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù thu BHXH treân ñòa baøn Quaän 12:...................43 2.3.1 Tình hình tham gia BHXH baét buoäc..........................................................43 2.3.2 Tình hình thöïc hieän möùc tieàn löông laøm caên cöù ñoùng BHXH...................45 2.4 Tình hình thöïc hieän thu BHXH....................................................................50 2.5 Tình hình nôï ñoïng thu BHXH......................................................................57 2.6 Ñaùnh giaù thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi giai ñoaïn vöøa qua ..............................................................................................61 2.6.1 Nhöõng maët ñaõ ñaït ñöôïc .............................................................................61 2.6.2 Nhöõng maët coøn haïn cheá ...........................................................................62 2.7 Keát quaû nghieân cöùu töø kieåm tra vaø khaûo saùt caùc doanh nghieäp...................64 2.7.1 Keát quaû töø vieäc kieåm tra caùc doanh nghieäp: .............................................64 2.7.2 Keát quaû khaûo saùt tình hình tham gia BHXH.............................................65 CHÖÔNG 3: NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP CHOÁNG THAÁT THU BHXH...............72 3.1 Muïc tieâu: ......................................................................................................72 3.2 Quan ñieåm: ..................................................................................................72 3.3 Kinh nghieäm veà quaûn lyù vaø choáng thaát thu BHXH cuûa moät soá nöôùc treân Theá giôùi:..............................................................................................73 3.3.1 Hoaït ñoäng quaûn lyù thu BHXH ôû Lieân bang Myõ .......................................73 3.3.2 Hoaït ñoäng quaûn lyù thu BHXH ôû Thaùi Lan ...............................................75 3.3.3 Coäng hoøa Lieân Bang Ñöùc..........................................................................76 3.3.4 Baøi hoïc kinh nghieäm: ................................................................................77 3.4 Bieän phaùp .....................................................................................................79 3.4.1 Nhoùm bieän phaùp veà caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp, chuû tröông, chính saùch. ..........................................................................................................79 3.4.2 Nhoùm bieän phaùp ñoái vôùi caùc cô quan BHXH:...........................................82 3.4.3 Nhoùm bieän phaùp ñoái vôùi doanh nghieäp. ....................................................85 7 3.4.4. Nhoùm nhöõng bieän phaùp ruùt ra töø kinh nghieäm caùc nöôùc:.........................86 3.5 Loä trình aùp duïng caùc bieän phaùp: ..................................................................87 Keát luaän..............................................................................................................89 Taøi lieäu tham khaûo .............................................................................................90 Phuï luïc 8 NHÖÕNG TÖØ VIEÁT TAÉT TRONG LUAÄN VAÊN BHXH : Baûo hieåm xaõ hoäi. BHYT : Baûo hieåm y teá. BNN : Beänh ngheà nghieäp CTY TNHH : Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. DN : Doanh nghieäp DNNN : Doanh nghieäp nhaø nöôùc. DNTN : Doanh nghieäp tö nhaân. DN NQD : Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh. ÑÑT : Ñaûng ñoaøn theå. ÑKKD : Ñaêng kyù kinh doanh. HCSN : Haønh chính söï nghieäp. HT&TC : Höu trí vaø trôï caáp. LÑTB&XH : Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi. LÑLÑ : Lieân ñoaøn lao ñoäng. ILO : Toå chöùc lao ñoäng Theá giôùi. NÑ : Nghò Ñònh NN : Nhaø nöôùc NSNN : Ngaân saùch Nhaø nöôùc. SD : Söû duïng TNLÑ : Tai naïn lao ñoäng Tp.HCM :Thaønh phoá Hoà Chí Minh. VN : Vieät Nam 9 DANH MUÏC NHÖÕNG BAÛNG BIEÅU, HÌNH VEÕ, SÔ ÑOÀ Trang Baûng: Baûng 1.1 So Saùnh BHXH vaø BH thöông maïi.....................................................28 Baûng 2.1 : Soá lao ñoäng tham gia theo khoái loaïi hình naêm 2006 .......................46 Baûng 2.2 : Toång hôïp möùc tieàn löông ñoùng BHXH töø naêm 2003 – 2005............49 Baûng 2.3 : Keát quaû thu BHXH töø naêm 1997 – 2006 (DN ngoaøi QD) ................53 Baûng 2.4 : Tình hình nôï ñoïng BHXH töø naêm 2003 – 2006................................61 Baûng 2.5: So saùnh doanh nghieäp Phöôøng Taân Thôùi Nhaát vôùi doanh nghieäp treân toaøn quaän. ......................................................................70 Baûng 3.1: Möùc ñoùng goùp BHXH cuûa Thaùi Lan .................................................80 Ñoà thò: Ñoà thò 2.1 : Keát quaû thu BHXH thöïc hieän töø 1997 - 2006 : (Ñôn vò tính: trieäu ñoàng)..................................................................................54 Ñoà thò 2.2 : So saùnh tyû leä DN ÑKKD vaø DN tham gia BHXH treân ñòa baøn Quaän 12. ......................................................................................56 Ñoà thò 2.3 : Soá lao ñoäng tham gia BHXH töø 1997 – 2006..................................57 Ñoà thò 2.4: Tình hình nôï ñoïng giai ñoaïn 2003 – 2005........................................62 Sô ñoà: Sô ñoà 2.1: Moâ hình toång quan veà phaân caáp quaûn lyù thu BHXH. .......................42 10 DANH MUÏC PHUÏ LUÏC Phuï luïc 1: Daân soá Quaän 12 .................................................................................... Phuï luïc 2: Baûn ñoà Quaän 12.................................................................................... Phuï luïc 3: Tình hình phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá chuû yeáu cuûa Q.12 1997-2006 ................................................................................... Phuï luïc 4: Toång hôïp tình hình ñaàu tö trong caùc lónh vöïc kinh teá .......................... Phuï luïc 5: So saùnh DN tham gia BHXH vaø DN ñaêng kyù kinh doanh ................................................................................................... Phuï luïc 6: Phieáu khaûo saùt .................................................................................... Phuï luïc 7: Keát quaû toång hôïp veà caùc ñôn vò treân ñòa baøn P. TTN : ........................ Phuï luïc 8: Keát quaû toång hôïp phaân tích lao ñoäng qua khaûo saùt phöôøng Taân Thôùi Nhaát. ....................................................................... Phuï luïc 9: Danh saùch caùc doanh nghieäp kieåm tra töø 2005- 6/2007. ................................................................................................. Phuï luïc 10: Baøi vieát : Seõ “sieát” doanh nghieäp “troán” BHXH, taùc giaû: Phan Coâng – Baùo Vietnamnet ngaøy 08/11/2005 ......................... 11 Môû ñaàu Baát cöù moät quoác gia naøo cuõng mong muoán coù neàn chính trò oån ñònh, kinh teá phaùt trieån vaø beàn vöõng. Ñeå ñaït ñöôïc vieäc naøy caàn phaûi coù nhöõng con ngöôøi gioûi caû veà trí tueä laãn taøi ñöùc. Ñeå con ngöôøi phaùt huy ñöôïc naêng löïc cuûa baûn thaân mình, caàn phaûi taïo cho hoï moät taâm lyù vöõng vaøng trong cuoäc soáng, khoâng phaûi lo laéng veà oám ñau, hoaïn naïn, vaø nhöõng baát traéc coù theå xaûy ra cho hoï vaø gia ñình. Do vaäy, keå töø khi Ñaïo luaät BHXH ñaàu tieân treân theá giôùi taïi Ñöùc do Bismarck soaïn thaûo vaø ban haønh naêm 1883, caùc quy ñònh veà BHXH ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän hôn, laø chính saùch an sinh ñeå giuùp ngöôøi lao ñoäng an taâm laøm vieäc, phaùt huy heát naêng löïc ñeå ñoùng goùp cho xaõ hoäi. BHXH khoâng ñôn thuaàn chæ laø tieàn maø ngöôøi lao ñoäng vaø chuû doanh nghieäp ñoùng vaøo ñeå giaûi quyeát caùc cheá ñoä chính saùch. Thoâng qua nhöõng cheá ñoä, chính saùch maø ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng, seõ laøm cho ngöôøi lao ñoäng an taâm laøm vieäc, chuû doanh nghieäp coù nguoàn nhaân löïc oån ñònh, coù khaû naêng hoaïch ñònh ñöôïc chính saùch, chieán löôïc kinh doanh vaø phaùt trieån, töø ñoù thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. ÔÛ Vieät Nam hieän nay, coøn raát nhieàu ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc nhöng laïi khoâng ñöôïc tham gia BHXH, BHYT, nhieàu doanh nghieäp coá tình neù traùnh khoâng tham gia BHXH cho lao ñoäng cuûa mình, daãn ñeán thieät thoøi quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng, khoâng an taâm laøm vieäc vaø oån ñònh coâng taùc. Taêng thu BHXH cuõng chính laø taêng soá löôïng doanh nghieäp tham gia BHXH hôn, taêng soá lao ñoäng tham gia BHXH ñeå goùp phaàn giuùp ngaøy caøng nhieàu lao ñoäng ñöôïc höôûng caùc cheá ñoä BHXH, ñaûm baûo phaùp luaät veà lao ñoäng ñöôïc thöïc thi, giaûm bôùt gaùnh naëng cho xaõ hoäi trong töông lai. 12 Qua thôøi gian coâng taùc taïi BHXH quaän 12, tieáp xuùc vôùi nhieàu lao ñoäng vaø caû chuû doanh nghieäp treân ñòa baøn quaän, qua nhöõng kieán thöùc cô baûn tieáp thu töø khoùa hoïc, qua nhöõng kinh nghieäm thöïc tieãn trong coâng taùc vaø nhaát laø qua ñieàu tra moät soá doanh nghieäp treân ñòa baøn quaän. Toâi maïnh daïn ñöa ra caùc bieän phaùp nhaèm quaûn lyù hieäu quaû vieäc thu BHXH, choáng thaát thu BHXH nhö hieän nay. Toâi hy voïng vôùi keát quaû nghieân cöùu naøy seõ coù theå ñöôïc öùng duïng trong thöïc teá, nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu coù ñöôïc cheá ñoä an sinh xaõ hoäi chaát löôïng cao, thuùc ñaåy ñöôïc ngöôøi lao ñoäng tích cöïc laøm vieäc, oån ñònh chính trò vaø phaùt trieån kinh teá. 1. Muïc ñích nghieân cöùu ñeà taøi Treân cô sôû nhöõng lyù luaän veà BHXH, veà quaûn lyù thu BHXH; ñeà taøi nhaän dieän ñöôïc thöïc traïng veà coâng taùc quaûn lyù thu BHXH treân ñòa baøn Quaän 12 ñeå ñeà xuaát caùc bieän phaùp choáng thaát thu BHXH, nhieàu lao ñoäng ñöôïc höôûng caùc cheá ñoä BHXH hôn, möùc höôûng cao hôn, giaûm ñöôïc gaùnh naëng cho gia ñình vaø xaõ hoäi khi coù ruûi ro, ñau oám, giaø yeáu, naâng cao chaát löôïng an sinh xaõ hoäi. Töø ñoù nhaân roäng ñeán caùc quaän, huyeän khaùc treân ñòa baøn thaønh phoá vaø caùc tænh thaønh khaùc treân caû nöôùc. 2. Nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Ngoaøi vieäc heä thoáng nhöõng vaán ñeà cô baûn veà coâng taùc quaûn lyù thu vaø cô cheá quaûn lyù thu baûo hieåm xaõ hoäi ôû Quaän 12. Ñeà taøi phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng tình hình quaûn lyù thu baûo hieåm xaõ hoäi qua caùc giai ñoaïn töø naêm 1997 – 2006, ñaëc bieät laø töø naêm 2003, laø naêm thaønh laäp BHXH quaän 12, cuõng laø naêm maø nghò ñònh 01/2003/NÑ-CP cuûa Chính phuû veà vieäc söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Ñieàu leä BHXH ban haønh keøm theo Nghò ñònh soá 12/CP ngaøy 26/1/1995 coù hieäu löïc, môû roäng ñoái töôïng thu BHXH. Ñoàng thôøi tham khaûo kinh nghieäm ôû moät soá quoác gia, ñeà taøi ruùt ra nhöõng maët tích cöïc vaø nhöõng maët coøn haïn cheá cuûa 13 coâng taùc quaûn lyù thu baûo hieåm xaõ hoäi, nhöõng vöôùng maéc vì caùc chính saùch, vaên baûn phaùp luaät hieän nay vaø ñeà xuaát moät soá bieän phaùp choáng thaát thu baûo hieåm xaõ hoäi, taïo ñieàu kieän khaúng ñònh vai troø laø ñoäng löïc thuùc ñaåy hoaït ñoäng thu cuûa Baûo hieåm xaõ hoäi, giuùp taêng thu vaø taêng ñöôïc nguoàn thuï höôûng töø caùc chính saùch BHXH cuûa ngöôøi lao ñoäng. Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng lao ñoäng, möùc ñoùng BHXH, ….. töø ñoù ñöa ra caùc bieän phaùp taêng thu, khoâng ñeå thaát thoaùt, thieät thoøi cho ngöôøi lao ñoäng. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi söû duïng phöông phaùp phaân tích-toång hôïp, noäi suy vaø khaûo saùt ñieàu tra choïn maãu, nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù thu BHXH taïi Quaän 12 vaø ñeà xuaát moät soá bieän phaùp choáng thaát thu BHXH treân ñòa baøn Quaän. Phöông phaùp phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu söû duïng chuoãi döõ lieäu thôøi gian töø naêm 1997 ñeán naêm 2006. Ñaëc bieät laø giai ñoaïn töø 2003 ñeán nay (töùc laø keå töø khi NÑ 01/2003/CP ngaøy 9/01/2003 cuûa Chính phuû veà vieäc söûa ñoåi boå sung ñieàu leä BHXH ra ñôøi), nhaèm phaân tích hoaït ñoäng quaûn lyù thu, môû roäng ñoái töôïng quaûn lyù vaø ñeà ra caùc bieän phaùp choáng thaát thu BHXH treân ñòa baøn Quaän 12. Trong phaàn ñaùnh giaù thöïc traïng, chuùng toâi ñaõ tieán haønh caùc cuoäc khaûo saùt ñieàu tra choïn maãu nhö sau: - Kieåm tra, khaûo saùt moät soá doanh nghieäp tham gia BHXH treân ñòa baøn quaän, söû duïng soá lieäu töø bieân baûn cuûa ñoaøn kieåm tra lieân ngaønh cuûa quaän töø naêm 2005 ñeán thaùng 6/2007 ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng tham gia BHXH, möùc löông maø doanh nghieäp tham gia cho ngöôøi lao ñoäng. Söû duïng baûng caâu hoûi veà vieäc ñaùnh giaù veà BHXH thöïc hieän chaáp haønh chính saùch BHXH, phaùp luaät lao ñoäng ñeå khaûo saùt caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh. Vôùi soá löôïng doanh nghieäp vaø hoä kinh doanh caù theå treân ñòa baøn phöôøng Taân Thôùi Nhaát chieám 35% soá doanh nghieäp treân ñòa baøn Quaän 12 (trong ñoù CTy TNHH chieám 63%/toång soá CTY 14 TNHH, DNTN chieám 55%/Toång soá DNTN, hoä kinh doanh caù theå chieám 26% toång hoä kinh doanh caù theå treân ñòa baøn Quaän). Töø nhöõng cô sôû ñoù, chuùng toâi quyeát ñònh choïn Phöôøng Taân Thôùi Nhaát ñeå khaûo saùt vaø ñöa ra caùc yeáu toá laøm cô sôû ñaùnh giaù, phaân tích ñöa ra caùc bieän phaùp choáng thaát thu BHXH. 4. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi Döïa treân nhöõng phaân tích, ñaùnh giaù veà thöïc traïng thu BHXH treân ñòa baøn quaän töø naêm 1997 ñeán naêm 2006, vaø thöïc teá khi kieåm tra hôn 130 doanh nghieäp, Chuùng toâi phaân tích nguyeân nhaân chuû doanh nghieäp muoán neù traùnh, giaûm ñeán möùc thaáp nhaát möùc ñoùng BHXH, nhöõng ñoäng cô vaø muïc ñích ñeå giaûm möùc ñoùng, laøm thieät thoøi cho ngöôøi lao ñoäng trong vieäc höôûng caùc cheá ñoä, chính saùch BHXH trong giai ñoaïn hieän taïi vaø töông lai. Ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng, do chöa hieåu bieát veà quyeàn lôïi cuûa mình, laïi sôï maát vieäc laøm neân chöa quan taâm ñeán cheá ñoä BHXH, töø ñoù ñöa ra nhöõng bieän phaùp khaéc phuïc. Nhôø vaäy, luaän vaên ñaõ ñoùng goùp heä thoáng caùc bieän phaùp khaû thi mang yù nghóa thöïc tieãn cao nhaèm laøm taêng soá lao ñoäng ñöôïc tham gia BHXH, taêng möùc thuï höôûng töø caùc cheá ñoä, chính saùch BHXH cuûa ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn laøm taêng soá thu, hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù thu treân ñòa baøn quaän. 5. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ñeà taøi Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù thu BHXH (quyõ höu trí vaø trôï caáp, khoâng nghieân cöùu quyõ khaùm chöõa beänh, khoâng nghieân cöùu veà BHXH töï nguyeän vaø BH thaát nghieäp) bao goàm caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán soá thu BHXH, ñoái töôïng noäp BHXH, phöông thöùc vaø möùc ñoùng, quy trình toå chöùc quaûn lyù thu, nguyeân nhaân caùc doanh nghieäp neù traùnh noäp BHXH vaø ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp choáng thaát thu BHXH. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi taäp trung treân ñòa baøn Quaän 12 trong giai ñoaïn töø 1997 ñeán naêm 2006. 15 6. Keát caáu luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu, muïc luïc, keát luaän, danh muïc taøi lieäu tham khaûo vaø phuï luïc, luaän vaên ñöôïc chia thaønh ba chöông nhö sau: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà Baûo hieåm xaõ hoäi vaø quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi. Chöông 2: Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù thu BHXH treân ñòa baøn Quaän 12. Chöông 3: Ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp choáng thaát thu BHXH. Toâi hy voïng moät soá keát quaû nghieân cöùu cuûa luaän vaên naøy seõ goùp phaàn laøm roõ theâm caùc nguyeân nhaân laøm thaát thu BHXH, coâng taùc quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi taïi Quaän 12, bieän phaùp choáng thaát thu BHXH taïi Quaän 12 noùi rieâng, BHXH thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Baûo hieåm xaõ hoäi caùc tænh thaønh khaùc noùi chung. 16 CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN 1.1 Sô löôïc veà quaù trình hình thaønh ngaønh BHXH. Con ngöôøi chuùng ta coù raát nhieàu nhu caàu: aên, ôû, maëc, lao ñoäng, giaûi trí, …. Ñeå thoûa maõn ñöôïc nhöõng nhu caàu nhö vaäy, caàn phaûi laøm vieäc, lao ñoäng. Trong cuoäc soáng khoâng phaûi moïi vieäc luùc naøo cuõng suoân seû, khoâng ai coù theå ñoaùn tröôùc ñöôïc nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. Ruûi ro coù theå khieán con ngöôøi maát khaû naêng taïo ra thu nhaäp ñeå nuoâi baûn thaân vaø gia ñình, vaø coù theå coøn daãn ñeán ñau oám vaø maát caû tính maïng. Nhöõng luùc nhö vaäy, nhöõng nhu caàu thieát yeáu khoâng nhöõng khoâng giaûm maø coøn taêng leân (nhö khi oám caàn coù thuoác men ñeå chöõa trò, ngöôøi chaêm soùc, aên uoáng ñeå phuïc hoài söùc khoûe, hay coù theå chi phí ñeå lo ma chay….) vaø gia ñình seõ raát huït haãng khi maát ñi moät ngöôøi truï coät, trôû thaønh gaùnh naëng cho gia ñình, …. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà maø con ngöôøi luoân tìm caùch giaûi quyeát sao cho thích hôïp nhaát. Qua caùc thôøi kyø Chieám höõu noâ leä roài cheá ñoä Phong kieán, haàu nhö ngöôøi daân luoân nöông töïa vaøo nhau khi gaëp khoù khaên hoaïn naïn, OÂng baø ta thöôøng noùi “baø con xa khoâng baèng laùng gieàng gaàn”, gaàn nhau vaø giuùp ñôõ laãn nhau trong luùc khoù khaên. Kinh teá haøng hoùa xuaát hieän vaø phaùt trieån, khoaûng theá kyû thöù 12, Hieäp hoäi thuû coâng ôû Hy Laïp ñaõ cuøng nhau thaønh laäp quyõ ñeå trôï caáp caùc tröôøng hôïp oám ñau, tai naïn. Ñeán theá kyõ thöù 16, nhöõng ngöôøi troàng nho ôû thung luõng Anpe (Phaùp) cuõng thaønh laäp quyõ duøng cho tröôøng hôïp oám ñau, tai naïn. Tuy nhieân, nhöõng hình thöùc quyõ nhö theá chæ coù yù nghóa giuùp ñôõ nhau luùc oám ñau, hoaïn naïn maø khoâng coù yù nghóa phaùt trieån beàn vöõng. Khi neàn coâng nghieäp phaùt trieån, xuaát hieän thueâ möôùn coâng nhaân, luùc ñaàu chuû traû tieàn coâng cho thôï caên cöù vaøo chaát löôïng vaø soá löôïng lao ñoäng, nhöng khi giôùi thôï gaëp tai naïn lao ñoäng, oám ñau khoâng laøm ñöôïc vieäc thì hoï maát ñi 17 nguoàn thu nhaäp, ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình gaëp phaûi nhieàu khoù khaên nhöng phaûi töï vöôït qua. Cho ñeán khi ñoäi nguõ coâng nhaân phaùt trieån, hoï lieân keát laïi vôùi nhau, vaø ñoøi giôùi chuû phaûi trôï caáp cho hoï nhöõng luùc oám ñau, tai naïn, thai saûn. Nhöõng vaán ñeà naøy luùc ñaàu khoâng ñöôïc giaûi quyeát, nhöng veà sau do coâng nhaân ñình coâng coù toå chöùc, cuoái cuøng giôùi chuû cuõng phaûi nhöôïng boä chaáp nhaän trôï caáp. Vaøo thôøi kyø naøy, giôùi chuû khoâng löôøng tröôùc ñöôïc nhöõng ruûi ro maø coâng nhaân coù theå gaëp phaûi neân khi caàn trôï caáp, hoï phaûi chi soá tieàn quaù lôùn laøm chính hoï gaëp phaûi nhöõng khoù khaên, neân hoï tìm caùch khoâng trôï caáp, töø ñoù laïi xaûy ra nhöõng cuoäc ñình coâng lôùn. Tröôùc tình hình treân, nhaø nöôùc ôû moät soá nöôùc baét ñaàu can thieäp. Quoác gia coù nhaø nöôùc can thieäp ñaàu tieân laø Ñöùc, Chính phuû laø trung gian giöõa chuû vaø thôï, tuøy theo quy moâ hoaït ñoäng maø quy ñònh haøng thaùng giôùi chuû phaûi ñoùng vaøo toå chöùc trung gian moät soá tieàn nhaát ñònh ñeå khi phaùt sinh nhu caàu caàn trôï caáp thì toå chöùc trung gian seõ xem xeùt vaø chi traû. Töø ñoù, Baûo hieåm xaõ hoäi ra ñôøi, trong ñoù, toå chöùc trung gian töông ñöông vôùi cô quan Baûo hieåm xaõ hoäi ngaøy nay, giôùi chuû laø ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi thôï laø ngöôøi lao ñoäng. Ñaïo luaät BHXH ñaàu tieân treân theá giôùi taïi Ñöùc do Bismarck soaïn thaûo vaø ban haønh naêm 1883. Ñeán naêm 1885 Bismarck laïi cho ra ñôøi ñaïo luaät tai naïn lao ñoäng vaø ñeán naêm 1888, OÂng tieáp tuïc ban haønh cheá ñoä höu trí. Sau ñoù, nhöõng nöôùc khaùc cuõng hình thaønh heä thoáng BHXH nhö Aùo, Tieäp Khaéc ( 1906), Newzealand (1909), Italia (1919), Lieân Xoâ (1922), Myõ (1953), … hieän nay haàu heát caùc nöôùc ñeàu coù cô quan BHXH, BHXH ñaõ trôû thaønh chính saùch xaõ hoäi cuûa taát caû caùc nöôùc, khoâng nhöõng quyõ BHXH ñaûm baûo cuoäc soáng cho ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình cuûa hoï luùc hoaïn naïn, maø coøn goùp phaàn baûo ñaûm an toaøn xaõ hoäi vaø phaùt trieån kinh teá, oån ñònh chính trò. Luùc ñaàu chæ coù giôùi chuû ñoùng goùp, veà sau, BHXH phaùt trieån hôn, ngöôøi ta quy ñònh luoân caû söï ñoùng goùp cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñieàu naøy coù yù nghóa tieát kieäm cuõng nhö yù nghóa ñeà phoøng ruûi ro cho chính 18 baûn thaân ngöôøi lao ñoäng. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa BHXH laø laáy soá ñoâng buø soá ít vaø theo thôøi gian tích doàn laïi ñeå laäp quyõ. 1.2 Moät soá khaùi nieäm: 1.2.1. Khaùi nieäm baûo hieåm: Baûo hieåm laø moät caùch thöùc trong quaûn trò [ruûi ro], thuoäc nhoùm bieän phaùp taøi trôï ruûi ro, ñöôïc söû duïng ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng ruûi ro coù toån thaát, thöôøng laø toån thaát veà taøi chính, nhaân maïng,... (trích töø Wikipedia – www.vi.wikipedia.org)(1). Baûo hieåm ñöôïc xem nhö laø moät caùch thöùc chuyeån giao ruûi ro tieàm naêng moät caùch coâng baèng töø moät caù theå sang coäng ñoàng thoâng qua phí baûo hieåm. Coù raát nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà Baûo hieåm ñöôïc xaây döïng döïa treân töøng goùc ñoä nghieân cöùu, ví duï nhö: - Xeùt veà maët xaõ hoäi, "Baûo hieåm laø söï ñoùng goùp cuûa soá ñoâng vaøo söï baát haïnh cuûa soá ít"(1). - Xeùt veà goùc ñoä kinh teá, luaät phaùp: "Baûo hieåm laø moät nghieäp vuï qua ñoù, moät beân laø ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cam ñoan traû moät khoaûn tieàn goïi laø phí baûo hieåm thöïc hieän mong muoán ñeå cho mình hoaëc ñeå cho moät ngöôøi thöù 3 trong tröôøng hôïp xaûy ra ruûi ro seõ nhaän ñöôïc moät khoaûn ñeàn buø caùc toån thaát ñöôïc traû bôûi moät beân khaùc: ñoù laø ngöôøi baûo hieåm. Ngöôøi baûo hieåm nhaän traùch nhieäm ñoái vôùi toaøn boä ruûi ro vaø ñeàn buø caùc thieät haïi theo caùc phöông phaùp cuûa thoáng keâ"(1). - Xeùt goùc ñoä kyõ thuaät tính: "Baûo hieåm coù theå ñònh nghóa laø moät phöông saùch haï giaûm ruûi ro baèng caùch keát hôïp moät soá löôïng ñaày ñuû caùc ñôn vò ñoái töôïng ñeå bieán toån thaát caù theå thaønh toån thaát coäng ñoàng vaø coù theå döï tính ñöôïc" (1). Theo caùc chuyeân gia Phaùp, moät ñònh nghóa vöøa ñaùp öùng ñöôïc khía caïnh xaõ hoäi (duøng cho baûo hieåm xaõ hoäi) vöøa ñaùp öùng ñöôïc khía caïnh kinh teá (duøng 19 cho baûo hieåm thöông maïi) vaø vöøa ñaày ñuû veà khía caïnh kyõ thuaät vaø phaùp lyù coù theå phaùt bieåu nhö sau: "Baûo hieåm laø moät hoaït ñoäng qua ñoù moät caù nhaân coù quyeàn ñöôïc höôûng trôï caáp nhôø vaøo moät khoaûn ñoùng goùp cho mình hoaëc cho ngöôøi thöù 3 trong tröôøng hôïp xaûy ra ruûi ro. Khoaûn trôï caáp naøy do moät toå chöùc traû, toå chöùc naøy coù traùch nhieäm ñoái vôùi toaøn boä caùc ruûi ro vaø ñeàn buø caùc thieät haïi theo caùc phöông phaùp cuûa thoáng keâ"(1). 1.2.2 Khaùi nieäm Baûo hieåm xaõ hoäi Theo töø ñieån Baùch khoa Vieät Nam thì: “Baûo hieåm xaõ hoäi laø moät cheá ñoä phaùp ñònh baûo veä ngöôøi lao ñoäng, söû duïng nguoàn tieàn ñoùng goùp cuûa ngöôøi lao ñoäng, cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø ñöôïc söï taøi trôï, baûo hoä cuûa Nhaø nöôùc nhaèm trôï giuùp vaät chaát cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm vaø gia ñình trong tröôøng hôïp bò giaûm hoaëc maát thu nhaäp bình thöôøng do oám ñau, tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp, thai saûn, thaát nghieäp, heát tuoåi lao ñoäng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc cheát” [36, tr 18]. Theo ñieàu 3 Luaät Baûo hieåm xaõ hoäi hieän haønh, BHXH laø söï baûo ñaûm thay theá hoaëc buø ñaép moät phaàn thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng treân cô sôû ñoùng goùp vaøo quyõ BHXH khi hoï bò giaûm hoaëc maát thu nhaäp do oám ñau, thai saûn, tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp, thaát nghieäp, heát tuoåi lao ñoäng, cheát, treân cô sôû ñoùng vaøo quyõ BHXH [33, tr 6]. Baûo hieåm xaõ hoäi baét buoäc laø loaïi hình baûo hieåm xaõ hoäi maø ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng phaûi tham gia. Duø caùch dieãn ñaït khaùc nhau nhöng nhìn chung hai khaùi nieäm naøy ñeàu theå hieän roõ baûn chaát vaø ñaëc tröng caàn coù cuûa BHXH. Cuï theå, ñaõ neâu baät ñöôïc: - BHXH laø nhöõng quy ñònh cuûa nhaø nöôùc ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cho ngöôøi lao ñoäng. 20 Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc trôï giuùp vaät chaát trong tröôøng hôïp oám ñau, thai saûn, tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp, maát vieäc laøm, heát tuoåi lao ñoäng, cheát. Ngöôøi lao ñoäng phaûi coù traùch nhieäm ñoùng goùp ñeå baûo ñaûm quyeàn lôïi cho chính hoï. Nhö vaäy, coù theå hieåu BHXH laø söï baûo ñaûm thay theá hoaëc buø ñaép moät phaàn thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng treân cô sôû ñoùng goùp vaøo quyõ BHXH khi hoï bò giaûm hoaëc maát thu nhaäp do oám ñau, thai saûn, tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp, heát tuoåi lao ñoäng, cheát vaø thaát nghieäp do Nhaø nöôùc ñöùng ra toå chöùc thöïc._. hieän, thoâng qua vieäc hình thaønh vaø söû duïng quyõ taøi chính do söï ñoùng goùp cuûa caùc beân tham gia vaø coù söï uûng hoä cuûa Nhaø nöôùc, nhaèm goùp phaàn baûo ñaûm oån ñònh ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình hoï ñoàng thôøi goùp phaàn baûo veä an toaøn xaõ hoäi. 1.2.3 Ñaëc ñieåm cuûa baûo hieåm xaõ hoäi: Nhö vaäy BHXH ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån laø moät nhu caàu khaùch quan. Neàn kinh teá haøng hoùa caøng phaùt trieån, vieäc thueâ möôùn lao ñoäng trôû neân phoå bieán thì caøng ñoøi hoûi söï phaùt trieån vaø ña daïng cuûa BHXH. BHXH ñöôïc hình thaønh treân cô sôû quan heä lao ñoäng, giöõa caùc beân cuøng tham gia vaø ñöôïc höôûng BHXH. Nhaø nöôùc ban haønh caùc cheá ñoä, chính saùch BHXH, toå chöùc ra cô quan chuyeân traùch, thöïc hieän nhieäm vuï quaûn lyù hoaït ñoäng BHXH. Chuû söû duïng vaø ngöôøi lao ñoäng coù traùch nhieäm ñoùng goùp ñeå hình thaønh quyõ BHXH. Ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình cuûa hoï ñöôïc cung caáp taøi chính töø quyõ BHXH khi hoï coù ñuû ñieàu kieän theo cheá ñoä BHXH quy ñònh. Ñoù chính laø moái quan heä cuûa beân tham gia BHXH. Töø moái quan heä veà BHXH, neáu xem xeùt moät caùch toaøn dieän thì BHXH haøm chöùa vaø phaûn aùnh nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn sau ñaây: Thöù nhaát, BHXH laø hoaït ñoäng dòch vuï coâng, mang tính xaõ hoäi cao laáy hieäu quaû xaõ hoäi laøm muïc tieâu hoaït ñoäng. Hoaït ñoäng BHXH laø quaù trình toå chöùc, 21 trieån khai thöïc hieän caùc cheá ñoä, chính saùch BHXH cuûa toå chöùc quaûn lyù BHXH ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng tham gia vaø höôûng caùc cheá ñoä BHXH. Thöù hai, BHXH laø moät loaïi haøng hoaù tö nhaân mang tính baét buoäc do nhaø nöôùc cung caáp, neân vieäc tham gia BHXH veà nguyeân taéc laø baét buoäc ñoái vôùi moïi ngöôøi lao ñoäng do Nhaø nöôùc quaûn lyù vaø cung caáp dòch vuï (moät soá nöôùc treân theá giôùi do khu vöïc tö nhaân quaûn lyù vaø cung caáp dòch vuï). Hieän nay ôû Vieät Nam vieäc tham gia BHXH laø baét buoäc, do Nhaø nöôùc quaûn lyù vaø cung caáp. Thöù ba, cơ chế họat ñộng của BHXH theo cơ chế 3 beân: cơ quan BHXH- người söû duïng lao ñoäng - ngöôøi lao ñoäng, cộng theâm cơ chế quản lyù nhaø nước. Bảo hiểm xaõ hoäi bắt buộc do nhaø nước đñứng ra laøm, do vậy thực sự chöa coù thị trường BHXH ở Việt nam. Xeùt thực chất thị trường BHXH ở Việt nam thể hiện đñộc quyền: cung BHXH do Nhaø nước đñộc quyền cung, cầu thì bắt buộc cầu vaø möùc höôûng BHXH coøn thấp neân dẫn đñến chất lượng dịch vuï keùm. Thöù tö, thöïc hieän thoáng nhaát vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc veà baûo hieåm xaõ hoäi, thöïc hieän nhieäm vuï thu, quaûn lyù vaø chi traû caùc cheá ñoä baûo hieåm xaõ hoäi chaët cheõ, ñuùng ñoái töôïng vaø ñuùng thôøi haïn. Nguoàn ñoùng goùp cuûa caùc beân tham gia ñöôïc ñöa vaøo quyõ rieâng, ñoäc laäp vôùi ngaân saùch Nhaø nöôùc vaø quyõ baûo hieåm xaõ hoäi Cô quan BHXH Ngöôøi SD lao ñoäng Ngöôøi lao ñoäng 22 ñöôïc quaûn lyù taäp trung, thoáng nhaát vaø söû duïng theo nguyeân taéc haïch toaùn caân ñoái thu-chi theo quy ñònh cuûa phaùp luaät, baûo toaøn vaø phaùt trieån. Thöù naêm, ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng trôï caáp BHXH treân cô sôû möùc ñoùng vaø thôøi gian ñoùng baûo hieåm xaõ hoäi, coù chia seû ruûi ro vaø thöøa keá. Thoâng thöôøng, möùc ñoùng goùp vaø möùc höôûng trôï caáp ñeàu coù moái lieân heä ñeán thu nhaäp (tieàn löông, tieàn coâng) cuûa ngöôøi lao ñoäng. Ñieàu naøy theå hieän tính coâng baèng xaõ hoäi gaén lieàn giöõa quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi lao ñoäng. Toùm laïi, BHXH laø nhöõng chính saùch, cheá ñoä do nhaø nöôùc quy ñònh ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi vaät chaát cho ngöôøi tham gia BHXH döïa treân quan heä cung – caàu treân thò tröôøng. BHXH laø moät haøng hoaù tö nhaân mang tính baét buoäc do Nhaø nöôùc quaûn lyù vaø cung caáp; hoaït ñoäng theo nguyeân taéc laáy soá ñoâng buø soá ít, chia seû ruûi ro, quyõ BHXH ñoäc laäp vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc, quaûn lyù taäp trung thoáng nhaát. 1.3 Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi toång thu BHXH: Ñeå coù theå ñeà ra nhöõng bieän phaùp cuï theå ñeå taêng thu BHXH, choáng thaát thu BHXH nhö hieän nay, chuùng ta phaûi phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán toång thu BHXH. Toång thu BHXH chòu aûnh höôûng bôûi caùc yeáu toá sau: Thöù nhaát, Caùc cheá ñoä chính saùch maø ngöôøi lao ñoäng ñöôïc thuï höôûng, hoï thaáy raèng vieäc tham gia BHXH laø coù ích cho hoï vaø gia ñình trong hieän taïi vaø töông lai, töø ñoù, ngöôøi lao ñoäng tích cöïc tham gia vaø ñoøi quyeàn lôïi cuûa mình. Do ñoù, caàn phaûi xaùc ñònh chính xaùc lôïi ích maø BHXH mang laïi cho ngöôøi lao ñoäng, vaø kích thích ngöôøi lao ñoäng ñaáu tranh giaønh quyeàn lôïi cuûa mình, buoäc chuû doanh nghieäp phaûi thöïc hieän trích noäp BHXH. Thöù hai, ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, caàn xaùc ñònh raèng hoïat ñoäng naøy laø loaïi chính saùch maø doanh nghieäp tham gia nhaèm ñaûm baûo ñöôïc tính oån ñònh nhaân söï, söï oån ñònh naøy giuùp doanh nghieäp maïnh daïn ñeà ra chieán löôïc phaùt trieån 23 kinh doanh, maïnh daïn kyù keát caùc hôïp ñoàng ñeå taêng doanh thu, taêng lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Quaùn trieät ñöôïc tö töôûng ñoù, seõ laøm taêng söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, do ñoù, soá doanh nghieäp tham gia BHXH caøng nhieàu, thì soá thu BHXH seõ caøng cao. Coù raát nhieàu doanh nghieäp hieän nay neù traùnh, coá tình trì hoaõn tham gia trích noäp BHXH cho ngöôøi lao ñoäng. Thöù ba, Neáu nhö tham gia BHXH baèng vôùi thu nhaäp thöïc teá cuûa ngöôøi lao ñoäng trong thôøi kyø hoï coøn laøm vieäc, nhö vaäy, möùc thuï höôûng caùc cheá ñoä seõ cao, ñaûm baûo chi phí cho ngöôøi lao ñoäng trong luùc hoaïn naïn, oám ñau, thai saûn, cheát, ….. Maët khaùc, khi veà höu, möùc löông höu seõ ñaûm baûo chi phí sinh hoaït cho hoï. Thöù tö, yeáu toá toång thu BHXH cuõng phuï thuoäc vaøo caùc quy ñònh cuûa nhaø nöôùc. Neáu caùc quy ñònh thích hôïp, quaûn lyù chaët cheõ vaø coù caùc bieän phaùp cheá taøi cuï theå vaø nghieâm khaéc, seõ laøm cho caû doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng khoâng theå troán noäp. Thöù naêm, phöông thöùc tính tieàn ñoùng BHXH vaø möùc thuï höôûng töø caùc cheá ñoä, chính saùch thuoäc BHXH ñeàu phuï thuoäc vaøo möùc löông trích noäp BHXH. Chæ coù moät soá ít lao ñoäng ñoùng BHXH vôùi möùc löông ñuùng vôùi möùc thöïc lónh. Coøn laïi ngöôøi söû duïng lao ñoäng (thuoäc caùc coâng ty TNHH, DNTN, Coå phaàn trong nöôùc vaø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö töø caùc nöôùc Chaâu Aù nhö Haøn quoác, Ñaøi Loan, ….) thöôøng ñoùng BHXH theo möùc löông toái thieåu theo töøng thôøi kyø do nhaø nöôùc quy ñònh. Möùc löông naøy so vôùi thu nhaäp thöïc teá cuûa ngöôøi lao ñoäng thì raát thaáp. Cuoái cuøng, tyû leä trích noäp BHXH cuõng laø yeáu toá quan troïng trong toång soá thu BHXH, tyû leä naøy cuõng aûnh höôûng ñeán taâm lyù cuûa ngöôøi tham gia BHXH, hoï so saùnh giöõa möùc ñoùng goùp vaø möùc thuï höôûng, caùc beân tham gia BHXH, neáu caûm thaáy khoâng phuø hôïp seõ coá tình neù traùnh laøm thaát thu BHXH, doanh nghieäp 24 hieän nay ñoùng 15% löông cho BHXH, tuy nhieân, hoï khoâng heà nhìn thaáy ñöôïc lôïi ích gì khi tham gia BHXH, chæ thaáy phaûi boû ra chi phí quaù lôùn. Do ñoù, neáu tyû leä thích hôïp, caân baèng giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng seõ laøm cho doanh nghieäp caûm thaáy coù söï coâng baèng, töø ñoù, tích cöïc tham gia BHXH hôn. 1.4 Sô löôïc veà caùc chính saùch chuû yeáu cuûa BHXH VN. 1.4.1 Ñoái töôïng thöïc hieän: Ñoái töôïng tham gia BHXH theo hình thöùc baét buoäc laø ngöôøi Vieät Nam laøm vieäc ôû caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc; doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh; doanh nghieäp coù voán ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi; caùc cô quan, toå chöùc nöôùc ngoaøi, toå chöùc quoác teá taïi Vieät Nam; caùc toå chöùc kinh doanh dòch vuï, doanh nghieäp thuoäc caùc cô quan haønh chính söï nghieäp, ñaûng, ñoaøn theå; toå chöùc chính trò, chính trò – xaõ hoäi; toå chöùc xaõ hoäi - ngheà nghieäp; caùn boä, coâng chöùc trong caùc cô quan haønh chính söï nghieäp, ñaûng, ñoaøn theå; só quan, quaân nhaân chuyeân nghieäp, coâng nhaân vieân quoác phoøng, haï só quan, binh só quaân ñoäi nhaân daân vaø coâng an nhaân daân; caùc toå chöùc khaùc coù söû duïng lao ñoäng. Tröôùc naêm 2003, Nghò ñònh 12/CP cuûa Chính phuû quy ñònh caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh phaûi söû duïng töø 10 lao ñoäng trôû leân môùi thuoäc ñoái töôïng thöïc hieän, nhöng keå töø thaùng 01/2003, caên cöù Nghò ñònh 01/2003/NÑ-CP thì ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc theo cheá ñoä hôïp ñoàng lao ñoäng töø 3 thaùng trôû leân, hoaëc hôïp ñoàng khoâng xaùc ñònh thôøi haïn ôû moïi cô quan, toå chöùc, doanh nghieäp ñeàu laø ñoái töôïng baét buoäc thöïc hieän BHXH, baát keå hoï laøm vieäc trong cô quan, toå chöùc coù söû duïng bao nhieâu lao ñoäng. 1.4.2 Caùc cheá ñoä trôï caáp: 1.4.2.1 Trôï caáp oám ñau: Ngöôøi lao ñoäng khi bò oám ñau phaûi taïm nghæ vieäc ñöôïc traû trôï caáp baèng 75% tieàn löông trong thôøi gian töø 30 ñeán 60 ngaøy/naêm tuøy vaøo thôøi gian tham gia 25 BHXH vaø tính chaát naëng nhoïc, ñoäc haïi, khoù khaên cuûa coâng vieäc cuûa hoï. Neáu laø beänh daøi ngaøy thì ñöôïc trôï caáp trong 180 ngaøy ñaàu laø 75% tieàn löông, quaù thôøi haïn treân thì möùc trôï caáp seõ laø 65 - 70% tieàn löông (töø 01/2007 möùc höôûng töông öùng seõ laø: 65%, 45% vaø 55%), tuyø theo thôøi gian ñoùng BHXH; Töø thaùng 07/2002, nhaø nöôùc boå sung cheá ñoä nghæ döôõng söùc. Ngöôøi lao ñoäng sau khi nghæ vì oám ñau, thai saûn, neáu söùc khoûe coøn yeáu seõ ñöôïc nghæ döôõng söùc theâm töø 5 ñeán 10 ngaøy nöõa, vôùi möùc trôï caáp 50.000ñ/ ngaøy, neáu laø nghæ taïi gia ñình, 100.000ñ/ ngaøy, neáu laø ñi nghæ taäp trung taïi caùc nhaø nghæ. (theoLuaät môùi töông öùng laø 25% vaø 40% möùc löông toái thieåu chung) 1.4.2.2 Trôï caáp thai saûn: Lao ñoäng nöõ khi thai saûn (hoaëc nhaän nuoâi con nuoâi) ñöôïc höôûng trôï caáp baèng 100% tieàn löông thaùng, trong thôøi gian töø 4 – 6 thaùng, tuøy theo tính chaát naëng nhoïc, ñoäc haïi, nguy hieåm cuûa coâng vieäc, vaø ñöôïc trôï caáp moät laàn baèng hai laàn löông toái thieåu chung. Ngoaøi ra, thôøi gian nghæ vieäc höôûng cheá đñoä thai saûn, maëc duø khoâng phaûi ñoùng BHXH nhöng vaãn ñöôïc tính laø thôøi gian tham gia baûo hieåm xaõ hoäi. 1.4.2.3 Trôï caáp tai naïn lao ñoäng (TNLÑ) – beänh ngheà nghieäp (BNN): Ngöôøi bò tai naïn lao ñoäng hoaëc beänh ngheà nghieäp maø suy giaûm töø 5% ñeán 30% khaû naêng lao ñoäng, ñöôïc trôï caáp moät laàn töø 4 ñeán 12 thaùng löông toái thieåu (töø 01/2007 laø 5 ñeán 17,5% thaùng löông toái thieåu); bò suy giaûm töø 31% ñeán 100% khaû naêng lao ñoäng, ñöôïc traû trôï caáp haøng thaùng suoát ñôøi vôùi möùc töø 0,4 ñeán 1,6 thaùng löông toái thieåu (töø 01/2007 laø 0,3 ñeán 1,68 möùc löông toái thieåu, vaø ñöôïc coäng theâm moät khoaûn trôï caáp baèng 3% möùc tieàn löông, tieàn coâng tính cho moãi naêm tham gia baûo hieåm xaõ hoäi). 1.4.2.4 Trôï caáp höu trí: 26 Coøn goïi laø löông höu, traû cho ngöôøi lao ñoäng khi veà nghæ höu. Ñieàu kieän höôûng laø ngöôøi lao ñoäng nam ñuû 60 tuoåi, nöõ ñuû 55 tuoåi, coù toái thieåu 15 naêm ñoùng BHXH. Löông höu ñöôïc tính baèng 45% möùc bình quaân tieàn löông ñoùng BHXH haøng thaùng cho 15 naêm ñoùng BHXH ñaàu tieân, sau ñoù cöù theâm moät naêm ñoùng thì coäng theâm 2% (vôùi nam) hoaëc 3% (vôùi nöõ), nhöng toái ña laø 75%. Ngoaøi ra, cöù moãi naêm ñoùng BHXH vöôït quaù 30 naêm (vôùi nam), hoaëc 25 naêm (vôùi nöõ) thì ñöôïc trôï caáp theâm moät laàn baèng nöûa thaùng löông bình quaân. Trong ñoù, möùc bình quaân tieàn löông ñoùng BHXH ñoái vôùi khu vöïc nhaø nöôùc ñöôïc tính döïa treân möùc tieàn löông cuûa 5 naêm cuoái, ñoái vôùi caùc khu vöïc coøn laïi thì tính bình quaân tieàn löông caû quaù trình ñoùng BHXH. Nhöõng lao ñoäng laøm vieäc trong moâi tröôøng khoù khaên, gian khoå, ñoäc haïi, nguy hieåm, hoaëc coù ñuû 30 naêm ñoùng BHXH, ñöôïc nghæ höu tröôùc tuoåi quy ñònh ñeán 5 naêm; hoaëc neáu coù ñuû 20 naêm ñoùng BHXH vaø bò maát söùc lao ñoäng töø 61% trôû leân thì cuõng ñöôïc höôûng cheá ñoä höu trí maø khoâng keå ñeán tuoåi ñôøi, nhöng vôùi möùc thaáp hôn (tröø 1% cho moãi naêm veà höu tröôùc tuoåi). Möùc löông höu thaáp nhaát cuõng baèng möùc tieàn löông toái thieåu chung do nhaø nöôùc quy ñònh töøng thôøi kyø. Töø 01/2007, phaûi coù toái thieåu 20 naêm ñoùng BHXH môùi ñöôïc höôûng cheá ñoä höu trí. Möùc bình quaân tieàn löông ñoùng BHXH laøm caên cöù tính cheá ñoä höu trí cuûa khu vöïc nhaø nöôùc döïa treân tieàn löông cuûa 5 naêm, 6 naêm, 8 naêm hoaëc 15 naêm cuoái cuøng ñoùng BHXH, tuøy theo thôøi ñieåm ngöôøi lao ñoäng baét ñaàu tham gia BHXH: tröôùc 1995; töø 1995 ñeán 2000; töø 2001 ñeán 2006, vaø töø 2007 trôû ñi. Ñoái vôùi caùc khu vöïc coøn laïi thì vaãn tính bình quaân tieàn löông caû quaù trình ñoùng BHXH. Nhöõng lao ñoäng khi nghæ vieäc maø chöa ñuû ñieàu kieän höôûng cheá ñoä höu trí thì ñöôïc nhaän trôï caáp moät laàn vôùi möùc: moãi naêm ñoùng BHXH ñöôïc trôï caáp 27 moät thaùng röôûi (1,5) tieàn löông, hoaëc baûo löu quaù trình naøy ñeå tieáp tuïc tham gia BHXH ôû nôi khaùc, chôø ñuû ñieàu kieän thì höôûng cheá ñoä höu trí. 1.4.2.5 Trôï caáp töû tuaát: Ngöôøi lao ñoäng (hoaëc ngöôøi ñang höôûng cheá ñoä höu trí) bò cheát, thì thaân nhaân ñöôïc nhaän tieàn mai taùng phí baèng 10 thaùng tieàn löông toái thieåu, vaø trôï caáp tuaát haøng thaùng hoaëc moät laàn. Nhöõng thaân nhaân chuû yeáu cuûa ngöôøi cheát (cha, meï, vôï, choàng, con) ñaõ quaù tuoåi lao ñoäng, hoaëc chöa ñeán tuoåi lao ñoäng ñöôïc trôï caáp haøng thaùng baèng 40% möùc tieàn löông toái thieåu chung. Tröôøng hôïp thaân nhaân khoâng coøn ai thuoäc dieän naøy thì nhaän trôï caáp moät laàn theo möùc moãi naêm ñoùng BHXH ñöôïc höôûng nöûa thaùng löông. 1.5 Phaân bieät BHXH vôùi BH thöông maïi: Hoaït ñoäng BH thöông maïi döïa treân caùc ruûi ro khaùch quan, nhö thieân tai, hoûa hoaïn, hoaëc tai naïn cuûa con ngöôøi nhö beänh, cheát, …. Ñoái töôïng ñöôïc baûo hieåm khoâng nhaát thieát phaûi laø ngöôøi lao ñoäng, ñoù coù theå laø con ngöôøi, taøi saûn vaät theå vaø phi vaät theå. Hoï phaûi traû moät möùc phí bao goàm phí baûo hieåm, phí quaûn lyù vaø coù theå caû laõi suaát cho cô quan baûo hieåm. Caùc coâng ty, ñôn vò kinh doanh baûo hieåm hoaït ñoäng coù tính chaát kinh doanh roõ reät. Baûo hieåm xaõ hoäi hay baûo hieåm kinh doanh nhìn chung ñeàu höôùng veà moät muïc ñích laø oån ñònh ñôøi soáng con ngöôøi, nhöõng ñieåm khaùc nhau cuûa hai loaïi baûo hieåm naøy ñöôïc bieåu hieän thoâng qua baûng phaân tích sau ñaây: 28 Baûng 1.1 So Saùnh BHXH vaø BH thöông maïi Noäi dung Baûo hieåm xaõ hoäi Baûo hieåm kinh doanh Ñoái töôïng - Con ngöôøi (ngöôøi lao ñoäng, coâng chöùc, löïc löôïng vuõ trang, …. Laø coâng daân nöôùc sôû taïi Con ngöôøi, taøi saûn, …. Quan heä BH - Laâu daøi vaø töông ñoái oån ñònh, tích doàn theo thôøi gian döï treân quan heä lao ñoäng - coù theå daøi hay ngaén tuyø theo loaïi baûo hieåm Nguoàn quyõ hình thaønh Do ngöôøi lao ñoäng vaø chuû doanh nghieäp ñoùng goùp Phí ñoùng cuûa ngöôøi tham gia Tính chaát hoaït ñoäng Mang tính xaõ hoäi cao, coù haïch toaùn nhöng khoâng phaûi haïch toaùn kinh doanh. Nguoàn quyõ phaûi ñöôïc baûo toàn vaø phaùt trieån nhaèm thoûa maõn chi traû trôï caáp cho ñoái töôïng höôûng. Haïch toaùn kinh doanh, lôøi aên loã chòu Muïc ñích chi Chi caùc cheá ñoä BHXH, chi phí quaûn lyù vaø döï phoøng, khoâng phaûi noäp thueá. Chi cho boài thöôøng, chi ñeå ngaên ngöøa tai naïn coù theå xaûy ra, chi cho quaûn lyù, döï phoøng, noäp thueá ngaân saùch Moâ hình hoaït ñoäng BHXH Trung öông, BHXH ñòa phöông. Taäp ñoaøn, Toång coâng ty, coâng ty, caùc ñaïi lyù, chi nhaùnh. 29 Qua baûng so saùnh treân, BHXH theå hieän roõ baûn chaát cuûa noù, khoâng vì muïc ñích kinh doanh, tìm kieám lôïi nhuaän, BHXH mang tính nhaân vaên cao, mang ñeán cho ngöôøi lao ñoäng ñôøi soáng vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn, theå hieän söï quan taâm cuûa coäng ñoàng, cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng. 30 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ THU BHXH TREÂN ÑÒA BAØN QUAÄN 12. 2.1 Toång quan veà quaän 12: 2.1.1 Ñaëc ñieåm kinh teá, daân soá cuûa Quaän 12: Quaän 12 laø moät trong nhöõng Quaän môùi ñöôïc thaønh laäp theo Nghò ñònh soá 03/CP ngaøy 06/01/1997 cuûa Chính phuû nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät nam vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng keå töø ngaøy 01/4/1997 theo ñeà nghò cuûa UBND thaønh phoá Hoà Chí Minh nhaèm phuïc vuï cho söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. Quaän 12 ñöôïc taùch ra töø 7 xaõ cuûa huyeän Hoùc moân cuõ coù truyeàn thoáng Caùch maïng cuûa queâ höông 18 thoân vöôøn traàu, vöôøn cau ñoû, chieán khu Thaïnh Loäc - An Phuù Ñoâng, bao goàm 11 phöôøng. Quaän 12 naèm ôû phía Taây Baéc Thaønh phoá Hoà Chí Minh veà höôùng Taây Ninh, Campuchia. Ranh giôùi ñöôïc xaùc ñònh bôûi: phía Ñoâng giaùp Quaän Thuû Ñöùc, tænh Bình Döông, xaõ Nhò Bình huyeän Hoùc Moân; phía Taây giaùp xaõ Baø Ñieåm, xaõ Taân Xuaân huyeän Hoùc Moân; phía Baéc giaùp xaõ Ñoâng Thaïnh huyeän Hoùc Moân vaø phía Nam giaùp quaän Bình Thaïnh, quaän Goø vaáp vaø quaän Taân Bình. 2.1.1.1 Sô löôïc veà tình hình kinh teá xaõ hoäi treân ñòa baøn quaän: * Veà daân soá: Qua soá lieäu theå hieän treân phuï luïc 1 nhaän thaáy daân soá quaän 12 taêng khaù nhanh trong hai naêm 1997 – 2005. Quy moâ daân soá töø 125.582 ngöôøi naêm 1997 leân 303.962 ngöôøi naêm 2005. Möùc taêng daân soá chuû yeáu laø taêng cô hoïc. Taêng tröôûng cô hoïc trong nhöõng naêm qua moät phaàn do lao ñoäng ôû caùc khu vöïc laân caän ñeán quaän 12 tìm kieám vieäc laøm, tuy nhieân, quan troïng nhaát vaãn laø caùc hoä gia 31 ñình ñeán ñònh cö treân ñòa baøn quaän 12, do ñoù khoâng coù söï bieán ñoäng naøo lôùn veà cô caáu daân soá theo ñoä tuoåi. Söï gia taêng daân soá trong thôøi gian vöøa qua treân ñòa baøn quaän 12 do chính saùch giaõn daân ôû caùc quaän trung taâm, töø caùc tænh, caùc huyeän ngoaïi thaønh ñeán ñeå tìm kieám vieäc laøm. * AÛnh höôûng söï gia taêng daân soá ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa quaän 12: Daân soá taêng nhanh seõ taïo ra nguoàn lao ñoäng ngaøy caøng lôùn, ñaây laø moät trong nhöõng yeáu toá noäi löïc cô baûn, quan troïng goùp phaàn thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá ñòa phöông. Daân soá taêng nhanh trong khi heä thoáng haï taàng kyõ thuaät - xaõ hoäi cuûa Quaän coøn thaáp keùm chöa ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu veà nhaø ôû, ñi laïi, hoïc haønh, chaêm soùc söùc khoûe, ñaøo taïo ngheà cuûa ngöôøi daân. Toùm laïi: Daân soá quaän 12 chuû yeáu laø daân soá treû. Phaàn lôùn daân soá naèm trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng chieám 55% toång daân soá. Daân soá ngoaøi ñoä tuoåi lao ñoäng chieám 45%, trong ñoù töø 10 – 18 tuoåi chieám 17,14%. Ñaây laø löïc löôïng coù theå boå sung vaøo löïc löôïng lao ñoäng cuûa quaän 12 nhaát laø lao ñoäng trong caùc hoä gia ñình. * Veà lao ñoäng: Lao ñoäng treân ñòa baøn quaän 12 chuû yeáu laø lao ñoäng treû. Lao ñoäng trong ñoä tuoåi chieám tyû troïng lôùn, naêm 1997 chieám 96,65%, naêm 2005 chieám 97% toång soá lao ñoäng vaø coù xu höôùng gia taêng. Söï phaùt trieån kinh teá treân ñòa baøn quaän 12 trong thôøi gian qua maëc duø ñaït ñöôïc möùc taêng tröôûng cao nhöng phaûi nhìn nhaän raèng caùc ngaønh kinh teá chöa coù khaû naêng thu huùt heát lao ñoäng treân ñòa baøn. Nhieàu choã laøm vieäc môùi ñöôïc taïo ra nhöng coøn ít so vôùi nhu caàu tìm kieám vieäc laøm. Maët khaùc, trình ñoä vaên hoùa vaø 32 chuyeân moân cuûa ngöôøi lao ñoäng hieän nay cuõng laø trôû ngaïi ñaùng keå ñeå coù theå vaøo laøm vieäc ôû caùc xí nghieäp. 2.1.1.2 Tình hình phaùt trieån kinh teá quaän 12 giai ñoaïn 1997 – 2006: Tình hình phaùt trieån kinh teá quaän 12 giai ñoaïn 1997 – 2006 ñöôïc theå hieän cuï theå qua Phuï luïc 3: “ Tình hình phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá chuû yeáu Quaän 12 giai ñoaïn 1997 – 2006”. Tình hình kinh teá quaän 12 sau hôn 10 naêm thaønh laäp ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu sau: Cô caáu kinh teá treân ñòa baøn chuyeån dòch theo höôùng tích cöïc, ñuùng quy hoaïch. Ngaønh CN-TTCN giöõ tyû troïng oån ñònh (naêm 1997 chieám 38%, naêm 2006 taêng leân 41%), ngaønh TM-DV ngaøy caøng chieám tyû troïng cao (naêm 1997 chieám 51%, ñeán naêm 2006 laø 57%), tyû troïng ngaønh noâng nghieäp ngaøy caøng giaûm (naêm 1997 chieám 11%, ñeán naêm 2006 coøn 2%). Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá haøng naêm ñeàu vöôït keá hoaïch. Toång giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø dòch vuï töø 738.971 trieäu ñoàng (naêm 1997) ñaõ taêng leân 3.336.532 trieäu ñoàng (naêm 2006), toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm 18,33%, trong ñoù, giaù trò saûn xuaát CN-TTCN taêng 19,98% (Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng boä laàn II laø 12 – 14%) taäp trung caùc ngaønh chuû löïc nhö: deät, may, caùc saûn phaåm töø kim loaïi … Caùc doanh nghieäp ñaõ chuû ñoäng trong ñaàu tö, ñoåi môùi maùy moùc thieát bò vaø coâng ngheä, vôùi toång voán ñaàu tö laø 1.019.870 trieäu ñoàng ñaït 203,9% so vôùi giai ñoaïn 1997 – 2000. Soá löôïng vaø chaát löôïng saûn phaåm ñöôïc naâng leân, coù uy tín treân thò tröôøng. Veà thöông maïi – dòch vuï, doanh soá naêm 1997 ñaït 378.632 trieäu ñoàng, ñeán naêm 2005 ñaït 1.587.778 trieäu ñoàng, toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm 19,63% (Nghò quyeát Ñaïi hoäi II laø 12 – 14%), trong ñoù TM-DV ngoaøi quoác doanh chieám 99,3%. Moät soá chôï ñöôïc xaây döïng môùi ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng phuïc vuï 33 nhu caàu tieâu duøng cuûa ngöôøi daân. Saûn xuaát noâng nghieäp ngaøy caøng thu heïp, toác ñoä giaûm bình quaân haøng naêm laø 3,10%. Nhieàu moâ hình saûn xuaát môùi ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng, noâng saûn phaåm haøng hoaù coù hieäu quaû kinh teá cao ñöôïc theå nghieäm vaø ñang töøng böôùc ñöôïc môû roäng nhö ba ba, caù saáu, hoa, caù kieång … Hình thöùc saûn xuaát hôïp taùc ñöôïc chuù yù phaùt trieån, ñaõ hình thaønh laøng ngheà nuoâi caù saáu vaø ñang hình thaønh laøng ngheà hoa kieång, caù caûnh … 2.2 . Thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù thu baûo hieåm xaõ hoäi treân ñòa baøn quaän 12 2.2.1 Toång quan veà hoaït ñoäng quaûn lyù thu BHXH qua caùc giai ñoaïn: Ngaøy 16/02/1995 Chính phuû ban haønh Nghò ñònh 19/CP thaønh laäp BHXH Vieät Nam treân cô sôû thoáng nhaát caùc toå chöùc BHXH ôû trung öông vaø ñòa phöông thuoäc heä thoáng lao ñoäng –thöông binh vaø xaõ hoäi, Toång Lieân ñoaøn lao ñoäng Vieät Nam ñeå giuùp Thuû töôùng Chính phuû chæ ñaïo coâng taùc quaûn lyù quyõ BHXH vaø thöïc hieän caùc cheá ñoä chính saùch BHXH theo phaùp luaät Nhaø nöôùc. Treân cô sôû taùch Huyeän Hoùc Moân ra thaønh Quaän 12 vaø Huyeän Hoùc Moân naêm 1997, BHXH Quaän 12 ra ñôøi vaø ñi vaøo hoaït ñoäng töø thaùng 3 naêm 2003. 2.2.1.1 Hoaït ñoäng quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi tröôùc naêm 1995 Thôøi kyø ñaàu chöùc naêng thu vaø quaûn lyù quyõ BHXH chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ, chæ ñeán khi coù Nghò ñònh soá 39/CP ngaøy 22/3/1962 môùi quy ñònh nguoàn thu vaø cô quan chòu traùch nhieäm. Nguoàn thu BHXH luùc naøy goàm: - Tieàn do caùc cô quan, ñôn vò, caùc xí nghieäp, coâng tröôøng, noâng tröôøng, laâm tröôøng… cuûa Nhaø nöôùc noäp haøng thaùng vaøo quyõ BHXH theo moät tyû leä phaàn traêm nhaát ñònh so vôùi toång quyõ tieàn löông; - Tieàn trôï caáp haøng naêm cuûa Nhaø nöôùc cho quyõ BHXH trong nhöõng tröôøng hôïp thaät caàn thieát; - Caùc khoaûn thu khaùc thuoäc quyõ BHXH cuûa Nhaø nöôùc. 34 Cô caáu hình thaønh quyõ BHXH veà cô baûn laø oån ñònh cho ñeán nay, chæ coù moät soá thay ñoåi ñoù laø sau naøy coù quy ñònh roõ caû ngöôøi lao ñoäng cuõng phaûi tham gia BHXH vaø tyû leä ñoùng BHXH cuõng coù söï thay ñoåi theo töøng thôøi kyø. Quy ñònh veà quaûn lyù thu BHXH thôøi kyø tröôùc 1995 maëc duø ñaõ coù cô quan chòu traùch nhieäm, nhöng cô cheá thöïc hieän laïi khoâng roõ neân ñaõ phaùt sinh nhieàu baát caäp. Cuï theå laø phaàn quyõ do heä thoáng Coâng ñoaøn thu vaø quaûn lyù chæ ñöôïc phaûn aûnh treân soå saùch, coøn thöïc teá laø thöïc hieän phöông thöùc khoaùn thu, khoaùn chi, nghóa laø ñôn vò söû duïng lao ñoäng töï chi traû cho ngöôøi lao ñoäng khi ñuû ñieàu kieän höôûng caùc cheá ñoä BHXH ngaén haïn, soá coøn laïi môùi noäp leân toå chöùc coâng ñoaøn moät tyû leä nhaát ñònh ñeå chi hoaït ñoäng boä maùy quaûn lyù. Coøn phaàn quyõ do Boä Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi quaûn lyù laïi nhôø cô quan thueá thu hoä (ñoái vôùi caùc xí nghieäp, coâng, noâng, laâm tröôøng) phaàn ñoùng cuûa ñôn vò haønh chính söï nghieäp thì do ngaân saùch nhaø nöôùc giöõ laïi ngay khi caáp löông cho ñôn vò. Coøn caùc cheá taøi phaùp luaät ñaûm baûo cho vieäc thöïc hieän thu, noäp BHXH gaàn nhö khoâng coù. Vôùi cô cheá vaø toå chöùc thöïc hieän nhö vaäy, coäng theâm ñieàu kieän saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp trong cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, bao caáp luoân gaëp khoù khaên, neân thôøi kyø tröôùc 1995 quyõ BHXH chæ toàn taïi treân danh nghóa. Do quaûn lyù BHXH phaân taùn khoâng taäp trung, neân khi thöïc hieän ñaõ phaùt sinh nhieàu vaán ñeà choàng cheùo, gaây aùch taéc laøm aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng BHXH, ñaëc bieät laø coâng taùc thu noäp. Vaán ñeà ñaët ra trong coâng taùc thu BHXH laø khoâng xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc ñeán töøng ñoái töôïng, laøm aûnh höôûng ñeán vieäc quaûn lyù vaø tyû leä thu BHXH. Vaø qua ñoù ta thaáy raèng toå chöùc thu vaø quaûn lyù quyõ BHXH nhö ôû treân coøn chöa phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa coâng taùc thu BHXH. Do ñaëc ñieåm cuûa coâng taùc thu BHXH trong thôøi kyø naøy, vieäc thu BHXH ñöôïc chia thaønh hai maûng: Ngaønh Lao ñoäng -Thöông binh vaø xaõ hoäi quaûn lyù thu 35 quyõ höu trí- trôï caáp vaø Lieân ñoaøn lao ñoäng thaønh phoá quaûn lyù thu quyõ oám ñau, thai saûn. 2.2.1.2 Thu BHXH do Ngaønh Lao ñoäng -Thöông binh vaø Xaõ hoäi quaûn lyù Tyû leä thu BHXH tröôùc naêm 1988 laø 1% treân toång quyõ tieàn löông ñeå thöïc hieän chi traû caùc cheá ñoä BHXH nhö: löông höu, trôï caáp maát söùc lao ñoäng vaø trôï caáp tuaát. Naêm 1988 Chính phuû ñieàu chænh tyû leä thu BHXH leân 10% quyõ tieàn löông do cô quan, xí nghieäp Nhaø nöôùc trích noäp trong ñoù trích laïi 2% ñeå chi trôï caáp khoù khaên cho coâng nhaân, vieân chöùc, ñeán naêm 1993 Chính phuû ñaõ naâng möùc thu BHXH töø 8% leân 15% quyõ tieàn löông trong ñoù cô quan, xí nghieäp phaûi trích noäp vaøo quyõ BHXH 10% quyõ tieàn löông, caùn boä coâng nhaân, vieân chöùc phaûi noäp vaøo quyõ BHXH 5% tieàn löông cuûa baûn thaân mình. Vieäc quy ñònh ngöôøi lao ñoäng phaûi noäp BHXH töø tieàn löông cuûa baûn thaân mình laø moät böôùc ngoaët trong vieäc ñoåi môùi chính saùch BHXH cuûa Nhaø nöôùc ñeå hoaø nhaäp daàn vaøo thoâng leä chung cuûa quoác teá quy ñònh veà hoaït ñoäng BHXH. Keát quaû thu BHXH trong thôøi kyø 1975-1994 cho thaáy tyû leä thu BHXH so vôùi tyû leä chi BHXH laø raát thaáp Ngaân saùch Nhaø nöôùc luoân phaûi hoã trôï cho vieäc chi caùc cheá ñoä BHXH (nguoàn: Sôû Lao ñoäng –Thöông binh –Xaõ hoäi, Baùo caùo naêm 1975-2005) . 2.2.1.3 Thu BHXH do Lieân ñoaøn lao ñoäng Thaønh phoá quaûn lyù Töø naêm 1975 ñeán naêm 1994 Lieân ñoaøn lao ñoäng thaønh phoá quaûn lyù soá tieàn thu BHXH ñeå chi traû caùc cheá ñoä BHXH ngaén haïn nhö oám ñau, thai saûn, tai naïn lao ñoäng, trôï caáp moät laàn. Tyû leä thu BHXH baèng 5% quyõ tieàn löông, quyõ BHXH khoâng ñöôïc quaûn lyù taäp trung vaø phöông thöùc thu noäp BHXH laø noäp phaàn cheânh leäch sau khi chi caùc cheá ñoä BHXH. Lieân ñoaøn lao ñoäng thöïc hieän cô cheá khoaùn thu, khoaùn chi, töùc laø uûy quyeàn cho caùc ñôn vò söû duïng lao ñoäng töï thu, töï chi caùc cheá ñoä BHXH ngaén haïn. Vì vaäy, hoaït ñoäng quaûn lyù thu BHXH do toå chöùc coâng ñoaøn chòu traùch 36 nhieäm chæ ñöôïc phaûn aûnh treân soå saùch chöùng töø, coøn thöïc teá tieàn thu BHXH naèm laïi ñôn vò söû duïng lao ñoäng ñeå chi traû cho ngöôøi lao ñoäng. Neân vieäc caùc ñôn vò, doanh nghieäp thöïc hieän vieäc thoâng baùo cho toå chöùc coâng ñoaøn veà tình hình thu, chi BHXH caùc cheá ñoä ngaén haïn cuûa ñôn vò laø raát ñôn giaûn vaø hoaøn toaøn thöïc hieän ñöôïc. Ngoaøi ra, trong giai ñoaïn 1975 – 1988, quyõ BHXH cuõng ñöôïc Ngaân saùch Nhaø nöôùc hoã trôï moät phaàn. Toùm laïi, hoaït ñoäng BHXH trong thôøi kyø naøy phaân bieät thaønh 2 maûng khaùc nhau do hai cô quan coù chöùc naêng, nhieäm vuï khaùc nhau quaûn lyù neân phöông thöùc quaûn lyù cöùng nhaéc trong vieäc xaây döïng caùc cheá ñoä nhöng laïi loûng leûo trong vieäc ñieàu haønh toå chöùc thöïc hieän, khoâng phaân bieät chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc vôùi chöùc naêng quaûn lyù quyõ BHXH. Ñoù laø nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng nhieàu cô quan, ñôn vò khoâng thöïc hieän nghieâm tuùc traùch nhieäm BHXH. Maët khaùc do thöïc hieän cô cheá cung caáp vaø caùc öu tieân khaùc ñoái vôùi coâng nhaân, vieân chöùc Nhaø nöôùc naûy sinh taâm lyù chung laø moïi lao ñoäng laøm vieäc ôû caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc, ñeàu tìm moïi caùch vaøo bieân cheá Nhaø nöôùc ñeå ñöôïc höôûng öu ñaõi veà chính saùch BHXH. Chính vì vaäy coâng taùc thu BHXH trong thôøi kyø naøy ñaït hieäu quaû raát thaáp, chöa xaùc ñònh ñöôïc ñoái töôïng phaûi tham gia BHXH. Hoaït ñoäng BHXH phuï thuoäc nhieàu vaøo Ngaân saùch Nhaø nöôùc. 2.2.1.4 Hoaït ñoäng quaûn lyù thu Baûo hieåm xaõ hoäi sau naêm 1995 Töø ngaøy 01/7/1995 heä thoáng BHXH chính thöùc hoaït ñoäng theo cô cheá môùi, döïa treân nguyeân taéc ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng phaûi ñoùng BHXH ñeå ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng caùc cheá ñoä BHXH. Coù ñoùng BHXH môùi ñöôïc höôûng trôï caáp BHXH: ñoùng goùp tröôùc höôûng sau, ngöôøi ñang laøm vieäc buø ñaép cho ngöôøi ñaõ nghæ, ngöôøi khoeû buø ñaép cho ngöôøi yeáu. Cô cheá môùi naøy phuø hôïp vôùi ñieàu kieän._.ocial Security Administration (1999), Office of Policy, SSA Publication No. 13-11785, August. 48. Social Security Retirement benefits (2000), USA. C. Website: 49. - Website cuûa BHXH TP. Hoà Chí Minh. 50. – Home page cuûa Toå chöùc Lao ñoäng theá giôùi – ILO 51. – Heä thoáng cô sôû döõ lieäu cuûa ILO 52. – Website cuûa Vieän Baûo Hieåm Xaõ hoäi quoác gia Myõ 53. – Website veà BHXH cuûa Chính Phuû. 54. http:// www.ssa.gov webside BHXH cuûa Myõ. 55. http:// www.vi.wikipedia.org webside töï ñieån wikipedia tieáng vieät. 2 PHUÏ LUÏC 1: MỘT SỐ CHỈ TIÊU VỀ DÂN SỐ Chỉ tiêu ĐVT 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 1. Quy mô dân số Người 125,582 139,318 169,986 183,790 206,751 217,750 239,607 290,089 303,962 1.1. Nam Người 61,661 68,531 84,160 90,333 96,624 102,995 112,854 140,113 146,814 Tỷ lệ nam % 49.10 49.19 49.51 49.15 46.73 47.30 47.10 48.30 48.30 1.2. Nữ Người 63,921 70,787 85,826 93,457 110,127 114,755 126,753 149,976 157,148 Tỷ lệ nữ % 50.90 50.81 50.49 50.85 53.27 52.70 52.90 51.70 51.70 2. Tỷ lệ tăng dân số % 6.97 10.94 18.44 8.22 11.10 9.74 9.92 10.43 8.43 2.1. Tăng tự nhiên % 1.54 1.51 1.48 1.45 1.23 1.24 1.22 1.23 1.23 2.2. Tăng cơ học % 5.43 9.43 16.96 6.77 9.87 8.50 8.70 9.20 7.20 3. Mật độ dân số Người/km2 2,380 2,640 3,221 3,483 3,918 4,126 4,541 5,497 5,760 Mật độ cao nhất Người/km2 6,697 7,079 8,842 9,328 10,275 11,068 11,427 11,747 12,995 Mật độ thấp nhất Người/km2 902 1,216 1,279 1,290 1,418 1,263 1,541 1,901 1,946 Nguồn: Niên giám thống kê từ 1997 - 2005 2 Phụ lục số 3 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN CAÙC NGAØNH KINH TEÁ CHUÛ YEÁU QUAÄN 12 GIAI ÑOAÏN 1997 - 2006 Noâng nghieäp Coâng nghieäp - TTCN Thöông maïi - dòch vuï STT Naêm Toång giaù trò saûn xuaát Giaù trò saûn xuaát (Trieäu ñoàng) Tyû troïng (%) Toác ñoä taêng (%) Giaù trò saûn xuaát (Trieäu ñoàng) Tyû troïng (%) Toác ñoä taêng (%) Giaù trò saûn xuaát (Trieäu ñoàng) Tyû troïng (%) Toác ñoä taêng (%) 1 1997 738,971 83,000 11 277,339 38 378,632 51 2 1998 805,593 61,456 8 - 25.96 297,523 37 7.28 446,614 55 17.95 3 1999 983,749 63,241 6 2.90 386,419 39 29.88 534,089 54 19.59 4 2000 1,186,133 64,630 5 2.20 476,138 40 23.22 645,365 54 20.83 5 2001 1,411,935 61,830 4 -4.33 569,116 40 19.53 780,989 55 21.02 6 2002 1,660,505 61,968 4 0.22 666,655 40 17.14 931,882 56 19.32 7 2003 1,966,788 63,293 3 2.14 790,088 40 18.52 1,113,407 57 19.48 8 2004 2,387,907 61,167 3 -3.36 996,286 42 26.10 1,330,454 56 19.49 9 2005 2,827,356 61,994 2 1.35 1,177,584 42 18.20 1,587,778 56 19.34 2006 3,336,532 62,097 2 0.17 1,380,479 41 17.23 1,893,956 57 19.28 Bình quaân 1997 - 2006 2,013,282 70,667 4 -2.74 819,521 41 19.68 1,123,094 55 19.59 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ töø naêm 1997 ñeán 2006 2 Phuï luïc 4 TOÅNG HÔÏP TÌNH HÌNH ÑAÀU TÖ TRONG CAÙC LÓNH VÖÏC KINH TEÁ GIAI ÑOÏAN 1997 - 2006 ÑVT: ñôn vò ñaêng kyù 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 TT Loaïi HÌNH Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng Soá löôïng I Dòch vuï 431 424 479 639 825 858 1,236 1,373 1,357 1,991 1 Cty Coå phaàn 0 1 1 2 10 13 16 31 31 59 2 CTY TNHH 4 10 10 28 94 133 164 206 236 313 3 DNTN 3 7 7 22 38 50 81 62 74 85 4 Hoä caù theå 424 406 461 587 683 662 975 1074 1016 1534 II Coâng nghieäp 69 79 84 402 309 463 421 495 613 706 1 Cty Coå phaàn 0 0 0 2 8 9 7 12 11 17 2 CTY TNHH 5 10 27 53 82 127 123 135 170 235 3 DNTN 1 1 3 16 23 27 27 28 21 44 4 Hoä caù theå 63 68 54 331 196 300 264 320 411 410 TOÅNG 500 503 563 1041 1134 1321 1657 1868 1970 2697 3 Phụ lục 5 SO SAÙNH DOANH NGHIEÄP ÑAÊNG KYÙ KINH DOANH VAØ DOANH NGHIEÄP THAM GIA BHXH STT naêm DN ÑKKD (**) DN ñaêng kyù (*) DN th.gia BHXH lao ñoäng toång quyõ löông (trieäu ñoàng) BHXH phaûi noäp BHXH ñaõ noäp möùc löông noäp BHXH bình quaân (trñ) =(7)/(6) tyûleä (5)/(3) tyûleä (5)/(4) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 1997 500 76 35 3137 7,632 1526 1506 0.203 7.00% 46.05% 2 1998 503 97 47 2644 11,551 3568 2060 0.364 9.34% 48.45% 3 1999 563 102 55 4981 12,893 4080 3018 0.216 9.77% 53.92% 4 2000 1041 454 87 5728 23,616 5456 4253 0.344 8.36% 19.16% 5 2001 1134 451 114 7920 28,232 7345 6272 0.297 10.05% 25.28% 6 2002 1321 659 88 12713 48,375 9675 8274 0.317 6.66% 13.35% 7 2003 1657 682 195 17816 82,548 19854 15368 0.386 11.77% 28.59% 8 2004 1868 794 292 20329 103,314 25460 20247 0.424 15.63% 36.78% 9 2005 1970 954 349 22220 129,964 31225 25647 0.487 17.72% 36.58% 10 2006 2697 1163 414 23687 178,732 41873 35512 0.629 15.35% 35.60% Nguoàn: Phoøng Kinh teá Q.12, BHXH Quaän 12 (*) khoâng tính hoä kinh doanh caù theå kinh doanh thöông maïi dòch vuï (**) tính caû hoä kinh doanh caù theå thöông maïi dòch vuï 4 Phuï luïc 6 PHIEÁU KHAÛO SAÙT Tình hình thöïc hieän chính saùch lao ñoäng vaø Baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá taïi caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh Ñeå phuïc vuï cho ñeà taøi nghieân cöùu “Bieän phaùp quaûn lyù vaø choáng thaát thu BHXH”, nhaèm muïc ñích taêng soá lao ñoäng tham gia BHXH, taêng soá lao ñoäng ñöôïc thuï höôûng caùc cheá ñoä, chính saùch BHXH, ñaûm baûo ñöôïc ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng luùc veà höu. … vaø taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp thöïc hieän nghóa vuï, nhaän thaáy ñöôïc quyeàn lôïi khi tham gia trích noäp BHXH cho ngöôøi lao ñoäng, thöïc thi nhöõng quy ñònh cuûa Luaät lao ñoäng, Luaät baûo hieåm xaõ hoäi, … vaø Cô quan BHXH coù keá hoaïch vaø phöông höôùng hoã trôï, giuùp ñôõ ngöôøi lao ñoäng vaø doanh nghieäp. Chuùng toâi tieán haønh khaûo saùt caùc doanh nghieäp kinh doanh treân ñòa baøn Phöôøng Taân Thôùi Nhaát, Quaän 12. Raát mong caùc doanh nghieäp coù yù kieán tham gia cho phieáu khaûo saùt naøy. Nhöõng thoâng tin doanh nghieäp cung caáp seõ ñöôïc giöõ kín vaø chæ duøng phuïc vuï tö vaán cho doanh nghieäp thöïc thi phaùp luaät lao ñoäng theo quy ñònh. I. THOÂNG TIN CHUNG VEÀ DOANH NGHIEÄP: 1/ Teân doanh nghieäp: .................................................................................. 2/ Ngaøy thaùng naêm thaønh laäp:...................................................................... 3/ Ñòa chæ truï sôû : ......................................................................................... 4/ Loaïi hình doanh nghieäp:  Coâng Ty traùch nhieäm höõu haïn. Coâng ty coå phaàn.  Coâng ty hôïp danh. Doanh nghieäp tö nhaân.  Hoä kinh doanh caù theå, toå hôïp taùc. HTX hoaït ñoäng theo Luaät HTX. 5 5/ Lónh vöïc hoaït ñoäng:  Saûn xuaát.  Thöông maïi  Dòch vuï  Khaùc 6/ Quy moâ lao ñoäng theo phöông aùn thaønh laäp : ..... ............................. ngöôøi. II. TÌNH HÌNH LAO ÑOÄNG, TIEÀN LÖÔNG, BAÛO HIEÅM XAÕ HOÄI (BHXH), BAÛO HIEÅM Y TEÁ (BHYT) TAÏI THÔØI ÑIEÅM KHAÛO SAÙT: A. Tình hình söû duïng lao ñoäng: 1/ Toång soá lao ñoäng taïi thôøi ñieåm khaûo saùt: .......... ............................. ngöôøi. 2/ Toång soá lao ñoäng ñaõ kyù keát hôïp ñoàng lao ñoäng: ............................. ngöôøi. Trong ñoù hôïp ñoàng lao ñoäng coù thôøi haïn töø 3 thaùng trôû leân: ............... ngöôøi. 3/ Ñaêng kyù söû duïng lao ñoäng:  Ñaõ ñaêng kyù  Chöa ñaêng kyù. 4/ Ñaêng kyù thang baûng löông:  Ñaõ ñaêng kyù  Chöa ñaêng kyù. B. Tình hình thöïc hieän cheá ñoä BHXH, BHYT: 1/ Thôøi ñieåm baét ñaàu tham gia BHXH, BHYT:................................................ 2/ Soá lao ñoäng tham gia BHXH, BHYT: ............................................... ngöôøi. 3/ Doanh nghieäp ñaõ tham gia BHXH, BHYT:  Chöa tham gia  Ñaõ töøng tham gia nhöng hieän nay khoâng tham gia: 4/ Lyù do chöa tham gia hoaëc ngöng tham gia: 6  Thuû tuïc tham gia BHXH quaù khoù khaên, röôøm ra, khoâng tham gia cuõng khoâng aûnh höôûng gì ñeán doanh nghieäp  Chính saùch, cheá ñoä cuûa BHXH coøn nhieàu baát hôïp lyù.  Cheá taøi phaït veà BHXH chöa ñuû maïnh, möùc phaït thaáp, khoâng phaït khi noäp chaäm.  Giaûm lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp.  Thaùi ñoä phuïc vuï cuûa nhaân vieân ngaønh BHXH taùc ñoäng ñeán vieäc baïn tham gia BHXH hay khoâng?  Tyû leä ñoùng BHXH cuûa chuû doanh nghieäp (15%) laø quaù cao.  Chöa ñöôïc cô quan nhaø nöôùc naøo tuyeân truyeàn veà BHXH 5/ Baïn bieát veà nhöõng cheá ñoä naøo sau ñaây khi tham gia BHXH: Cheá ñoä höu trí Trôï caáp 1 laàn Trôï caáp oám ñau Trôï caáp thai saûn Tai naïn lao ñoäng Beänh ngheà nghieäp Töû tuaát Taát caû caùc cheá ñoä treân Khoâng bieát. 6/ Baïn coù tin caùc cheá ñoä, chính saùch cuûa BHXH seõ hoã trôï ñöôïc cho baïn khi gaëp khoù khaên? Coù Khoâng 7/ Baïn thaáy thaùi ñoä phuïc vuï cuûa nhaân vieân ngaønh Baûo Hieåm Xaõ Hoäi nhö theá naøo? Aân caàn Bình thöôøng Thieáu thieän caûm 8/ Thôøi gian giaûi quyeát caùc loaïi cheá ñoä laø nhanh hay chaäm: Nhanh Bình thöôøng Chaäm 9/ Ñaùnh giaù cuûa baïn veà chaát löôïng baûo hieåm xaõ hoäi hieän nay: Toát Bình thöôøng Keùm khoâng roõ 10/ Theo baïn, tham gia BHXH seõ taïo ñöôïc moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh vôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh cuøng ngaønh ngheà. (chi phí nhö nhau), giaù caùc saûn phaåm caïnh tranh nhö nhau. Coù Khoâng 11/ Baïn ñaùng giaù theá naøo veà caùc loaïi cheá ñoä , chính saùch cuûa BHXH hieän nay: 7 Raát toát Toát Trung bình Keùm 12/ Theo baïn, neân ñoùng BHXH theo; Toång thu nhaäp Löông cô baûn cuûa DN Möùc löông toái thieåu cuûa NN Tuyø theo doanh nghieäp C. YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI CÔ QUAN CHÖÙC NAÊNG:  Giaûi quyeát caùc cheá ñoä ngay khi coù phaùt sinh.  Xaây ñöïng ñöôïc quy cheá laøm vieäc, quy ñònh phaùp luaät veà möùc thuï höôûng töø caùc cheá ñoä hôïp lyù vaø laâu daøi ñeå doanh nghieäp khoâng gaëp khoù khaên khi tham gia BHXH. ( hieän nay thay ñoåi thöôøng xuyeân)  Ñònh kyø haøng tuaàn, thaùng , quyù ñeán doanh nghieäp ñeå giaûi quyeát caùc cheá ñoä maø ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng, doanh nghieäp khoâng caàn phaûi daønh rieâng moät ngöôøi chaêm lo vieäc naøy, giaûm ñöôïc löôïng coâng vieäc cho doanh nghieäp.  Coù nhieàu khen thöôûng, chính saùch öu ñaõi cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp tích cöïc tham gia BHXH.  BHXH neân hoã trôï doanh nghieäp trong vieäc laäp danh saùch ngöôøi lao ñoäng tham gia BHXH, ñôn giaûn caùc baùo bieåu.  BHXH neân thieát laäp phoøng/toå hoã trôï caùc doanh nghieäp. Cung caáp thoâng tin kòp thôøi, ….  YÙ kieán Khaùc:........................................................................................... .................................................................................................................. .................................................................................................................. Xin traân troïng caûm ôn quyù doanh nghieäp. 8 2 Phuï luïc 7 TOÅNG HÔÏP KEÁT QUAÛ KHAÛO SAÙT VEÀ ÑÔN VÒ TREÂN ÑÒA BAØN PHÖÔØNG TAÂN THÔÙI NHAÁT Tình hình ñôn vò khaûo saùt Tình hình ñôn vò ñang hoaït ñoäng Ngöng hoaït Ñang hoaït ñoäng ñoäng Coù kyù HÑLÑ Chöa kyù HÑLÑ Coù ñoùng BHXH Chöa ñoùng BHXH STT Loaïi hình Toång T-soá Tyû leä(%) T-soá Tyû leä(%) T-soá Tyû leä(%) T-soá Tyû leä(%) T-soá Tyû leä(%) T-soá Tyû leä(%) 1 2 3 4 5 = 4/3 6 7 = 6/3 8 9 = 8/6 10 11 = 10/6 12 13 = 12/6 14 15 = 14/6 1 Cty TNHH 350 61 17.4 289.0 82.6 137.0 47.4 152.0 52.6 59.0 20.4 230.0 79.6 2 Cty Coå Phaàn 12 0 - 12.0 100.0 12.0 100.0 - - 6.0 50.0 6.0 50.0 3 Cty Hôïp Danh 0 0 - - - - - 4 DN Tö Nhaân 71 15 21.1 56.0 78.9 14.0 25.0 42.0 75.0 11.0 19.6 45.0 80.4 5 Hoä caù theå 520 0 - 520.0 100.0 - - 520.0 100.0 - - 520.0 100.0 6 Hôïp taùc xaõ 0 0 - - - - - TOÅNG 953 76 8.0 877.0 92.0 163.0 18.6 714.0 81.4 76.0 8.7 801.0 91.3 2 Phuï luïc 8 TOÅNG HÔÏP KEÁT QUAÛ KHAÛO SAÙT VEÀ ÑÔN VÒ TREÂN ÑÒA BAØN PHÖÔØNG TAÂN THÔÙI NHAÁT ÑAÕ MUA HÑLÑ PHAÂN TÍCH TÌNH HÌNH THÖÏC HÒEÂN ÑAÕ KYÙ HÑLÑ/TOÅNG SOÁ LÑ SÖÛ DUÏNG ÑAÕ THAM GIA BHXH STT LOAÏI HÌNH Soá lao ñoäng söû duïng Toång soá Treân 3 thaùng Soá LÑ ñaõ tham gia BHXH TOÅNG HÑLÑ HÑLÑ > 3 THAÙNG Soá baét buoäc Soá söû duïng 1 2 3 4 5 6 7 = 4/3 (%) 8 = 5/3 (%) 9 = 6/5(%) 10 = 6/3(%) 1 Cty TNHH 14,973 5,863 4,773 4,243 39.16 31.88 88.90 28.34 2 Cty Coå Phaàn 435 272 280 280 62.53 64.37 100.00 64.37 3 Cty Hôïp Danh - - - - 4 DN Tö Nhaân 576 281 223 199 48.78 38.72 89.24 34.55 5 Hoä caù theå 1,467 - - - - - - - 6 Hôïp taùc xaõ - - - - TOÅNG COÄNG 17,451 6,416 5,276 4,722 36.77 30.23 89.50 27.06 HÑLÑ : Hôïp ñoàng lao ñoäng 2 2 phuï luïc 9: DANH SAÙCH CAÙC ÑÔN VÒ KIEÅM TRA TRÖØ NAÊM 2005 ÑEÁN THAÙNG 6/2007 Hôïp ñoàng lao ñoäng BHXH Noäi quy Thang baûng löông SoáTT Teân doanh nghieäp kieåm tra laàn 1 ngaøy Toång soá LÑ KXÑ XÑ 1-3n muøa vuï chöa kyù BHXH tæ leä ñoùng % Coù XD Coù xaây döïng ñaõ ñaêng kyù Thu nhaäp bình quaân moâi tröông keát luaän haønh vi vaø möùc phaït nhaân söï 1 2 5 6 9 10 11 12 13 14 15 19 20 25 26 27 1 CN TNHH May tuùi xaùch Saøi Goøn 01.09.06 88 . 0 88 0 39 44.3 1 1 1 600 1 17000 2 TNHH 2 J 14.01.06 310 . 310 0 0 250 80.6 1 1 1 1000 1 5000 3 Cty TNHH Höng Thònh Taân 21.01.06 292 . 95 197 . 227 77.7 1 1 1 900 1 . 4 Cty TNHH Khaûi Höõu 01.04.06 25 . 25 0 0 20 80.0 1 2 2 1000 1 1000 5 Cty TNHH cô khí Haûi Haø 01.06.06 76 2 11 0 0 13 17.1 2 2 2 700 2 . 6 Cty CP Nam Hoa 15.03.06 134 . 130 4 0 69 51.5 1 2 2 800 1 12000 7 Coâng ty Phuù Haø 03.12.06 91 . 50 30 11 40 44.0 1 1 2 1000 2 . 8 Cty TNHH SX-TM Noùn Ñaïi Xinh 24.03.06 29 . 20 9 0 10 34.5 1 1 2 1500 2 . 9 Cty TNHH DV-TM Danh Khoa 14.03.06 489 . . . . 110 22.5 . . . 600 . 5000 10 Cty TNHH May Haûi Haø 31.03.06 270 . 210 60 0 219 81.1 1 2 2 900 2 13500 11 CN Cty TNHH SX-KD-DV P.T.H (xöôûng Caêng 17.03.06 266 200 66 0 . 266 100.0 1 1 1 1000 1 . 12 CTy TNHH SX-TM Minh Taâm 29.03.06 57 50 7 0 0 34 59.6 1 1 2 1500 1 10000 13 TNHH Deät May Hoaøng Linh 15.03.06 134 . . . . 69 51.5 . . . . . 12000 14 Cty TNHHTaân Quaûng Nguyeân 15.03.06 148 . . . . 123 83.1 1 2 2 . 1 10000 15 DNTN MiLan 31.03.06 180 0 120 0 60 0 0.0 2 2 2 800 2 10000 16 Cty TNHH SX-TM Thaïnh Loäc 07.03.06 110 110 0 0 0 11 10.0 1 2 2 700 1 6000 17 Cty TNHH Cheá bieán laâm saûn Ñaêng Quang 29.03.06 43 . 28 15 0 28 65.1 1 1 1 800 2 5000 3 18 CTy TNHH May Linh Kha 20.04.05 105 . . . . 28 26.7 1 1 1 . 2 6500 19 Cty TNHH Taân Hoaøi Phöông 26.04.06 50 . . . . . . . . 800 . . 20 Cty TNHH SX-TM Ñaïi Taân 14.04.06 198 . 114 0 50 114 57.6 1 2 2 650 1 . 21 Cty TNHH Quoác Anh 29.04.06 247 12 51 184 0 63 25.5 1 2 2 700 2 5000 22 TNHH Kim Vieät Nam 06.04.05 815 . . . . 815 100.0 1 2 2 . 1 . 23 Chaân Ngaân Phaùt 14.04.06 240 48 149 43 0 153 63.8 1 1 2 900 1 . 24 Cty TNHH CB thöïc phaåm Phöông Ñoâng 12.04.06 672 373 216 2 83 589 87.6 1 2 2 1000 1 . 25 TNHH Thôøi Trang Saøi goøn 05.04.06 266 0 266 0 0 118 44.4 1 2 2 900 1 5000 26 TNHH SX-KD-DV P -T-H 05.04.06 60 0 20 40 0 20 33.3 1 1 1 900 2 . 27 Cty Deät Len Raïng Ñoâng 07.04.06 1491 290 970 0 0 914 61.3 1 2 2 950 1 . 28 Cô sôû Phong Ñaït 13.04.06 56 18 23 15 0 53 94.6 2 2 2 800 2 5000 29 TNHH May Vinh Quang 07.04.06 82 0 0 0 0 17 20.7 2 2 2 1200 2 . 30 TNHH SX-TM-DV Taân Khaûi Minh 22.03.06 422 0 312 . 110 257 60.9 1 2 2 700 2 22000 31 CN Nöôùc giaûi khaùc Haûi Bình 12.05.06 560 0 500 60 0 208 37.1 1 1 1 900 1 . 32 TNHH SX-TM Quang Phuù 17.05.06 47 39 0 0 8 47 100.0 1 2 2 1200 2 . 33 CN Deät Kim Thieâu Kim TRaâm 10.05.06 12 0 12 0 0 0 0.0 2 2 2 900 2 . 34 Cty TNHH Phaùt Thaønh 12.05.06 167 0 160 10 0 100 59.9 1 1 1 1000 1 5000 35 TNHH May Phöông Minh 26.05.06 242 0 210 32 0 0 0.0 1 2 2 1100 2 5000 36 TNHH TM-CB TP Phuù An Sinh 31.05.06 56 0 50 6 0 10 17.9 1 2 2 900 2 . 37 TNHH SX-TM Ngö Long 03.05.06 400 120 198 0 82 198 49.5 1 2 2 1500 1 . 38 TNHH Ñöùc Haûi 19.05.06 128 . 120 8 0 78 60.9 1 1 1 1000 1 . 39 TNHH May Maëc Taân Chaâu 17.05.06 11 . 11 0 0 0 0.0 2 2 2 800 2 . 40 TNHH Töôøng Höng 03.05.06 180 0 0 110 70 0 0.0 1 2 2 1000 2 . 41 TNHH May TM Toaøn Taâm 05.05.06 221 0 0 221 0 21 9.5 1 2 2 1000 1 . 42 TNHH SX-KD TP chay AÂu Laïc 26.05.06 110 . . . . . 2 . . . . . 43 TNHH Maïnh Tieán 10.05.06 91 0 91 0 0 35 38.5 1 1 1 1200 1 . 44 DNTN Cô khí Minh Tuaán 05.05.06 486 0 209 55 222 264 54.3 2 1 2 1300 2 18500 45 TNHH May Thieâu Taân Ngoïc Haø 16.06.06 979 . 905 74 0 306 31.3 1 1 1 850 1 15000 4 46 Cô sôû Leâ Nam 02.06.06 76 . 33 0 0 33 43.4 2 2 2 800 2 16000 47 CN TNHH May maëc Caåm höng 28.06.06 68 . . 37 31 0 0.0 2 2 2 1000 2 . 48 Cty TNHH SX Linh Nam 16.06.06 524 . 306 140 . . 1 1 1 1200 1 10500 49 TNHH Ñan Phöông 14.07.06 287 0 287 0 0 264 92.0 1 1 2 1100 1 . 50 TNHH Nguoàn Löïc 14.06.06 908 . 352 400 . 322 35.5 1 1 1 1200 2 . 51 TNHH B& 0 07.06.06 105 . 105 0 0 30 28.6 2 2 2 800 2 . 52 TNHH Kim Vieät Nam 21.06.06 18 . . . . 18 100.0 . . . . . . 53 TNHH TM Huy Ñaêng 09.06.06 1439 . 1422 0 17 1429 99.3 1 2 2 1200 1 . 54 TNHH Long Vyõ 05.06.06 71 . 50 21 0 0 0.0 1 2 2 800 2 15000 55 TNHH Ñöùc Thaønh 28.06.06 119 . 119 0 0 19 16.0 1 2 2 900 2 5000 56 TNHH SX-TM-DV Ñaïi Ngoïc Loäc 07.06.06 223 2 2 219 . 40 17.9 1 2 2 1000 1 10000 57 TNHH SX-TM Haøo Huøng 09.06.06 240 0 0 0 0 0 0.0 2 2 2 900 2 . 58 TNHH Phöông Trinh 03.08.06 250 0 250 0 0 100 40.0 2 2 2 800 2 . 59 TNHH Kim Ñænh 10.08.06 815 . 815 0 0 692 84.9 1 1 1 900 1 . 60 TNHH Linh Nam 23.08.06 105 . 59 0 16 28 26.7 1 1 2 900 1 6500 61 TNHH Thieân Nam 08.08.06 665 . . . . 141 21.2 1 1 2 . 1 15000 62 TNHH May Bình Traân 15.08.06 14 . . . . . 2 1 2 . 2 . 63 TNHH Thaùi Duõng 22.08.06 186 . . . . 36 19.4 1 1 1 . 2 . 64 TNHH SX-KD Baùnh Keïo Tuaán Ngoïc ( Chi nhaùnh ) 22.08.06 131 . 73 25 . 73 55.7 1 2 2 . 2 . 65 TNHH Vieät Khoa 15.08.06 360 227 133 . . 360 100.0 2 2 2 700 2 . 66 TNHH May Trí Ñaït 28.06.06 47 . . . . 15 31.9 2 2 2 . 2 . 67 TNHH Hoàng cô 28.06.06 141 . . . . 0 0.0 2 2 2 . 2 . 68 Xí nghieäp Cô Khí Phöông Trinh 29.08.06 32 . . . . 4 12.5 2 2 2 . 2 . 69 DNTN Cô khí XD-TM Nghóa Phaùt 29.08.06 48 . . 20 . 28 58.3 1 2 2 . 2 . 70 TNHH Taán Quang 31.08.06 60 . . . . 0 0.0 2 2 2 . 2 . 71 TNHH May Tuaán Thaûo 31.08.06 25 . . . . 0 0.0 2 2 2 . 2 . 72 TNHH May Vónh Phuù 03.08.06 300 0 45 0 0 45 15.0 1 2 2 700 2 26000 73 TNHH Du San 22.08.06 43 . . . . 18 41.9 1 2 2 . 2 20000 5 74 DN TN Hoa Cöông 07.09.06 15 0 0 15 0 0 0.0 2 2 2 1300 2 . 75 TNHH SX -TM Toaøn Thaéng 07.09.06 153 0 0 130 0 0 0.0 2 2 2 900 2 . 76 TNHH Ñaïi Coà 12.09.06 234 0 127 40 0 51 21.8 1 2 2 1000 2 . 77 TNHH May Thieâu Vónh Thaønh 03.09.06 42 0 36 6 0 0 0.0 2 2 2 800 2 . 78 TNHH Laâm Hoà 24.10.06 66 53 13 0 3 66 100.0 1 1 2 . 2 . 79 Cty TNHH MINH TAÂM 03.10.06 80 0 60 20 0 0 0.0 2 2 2 900 2 . 80 Cty TNHH May Haûi Haø 03.10.06 51 13 21 17 . 0 0.0 2 2 2 700 2 . 81 CTY TNHH TM DV Danh Khoa 05.10.06 21 1 20 0 0 21 100.0 2 2 2 . 2 . 82 Cty TNHH CN - TM Phuù Haø 05.10.06 29 16 0 13 0 16 55.2 1 2 2 . 2 . 83 Cty Coå Phaàn SX - TM Nam Hoa 10.10.06 52 31 21 0 0 45 86.5 2 1 1 1000 2 . 84 Cty TNHH Khaûi Höûu 10.10.06 120 4 70 46 0 74 61.7 2 2 2 . 2 . 85 Cty TNHH Ñoâng Bang Vina 17.10.06 28 0 28 0 0 28 100.0 2 2 2 . 2 . 86 Cty TNHH Thuaän Buoàm 17.10.06 170 135 35 0 0 33 19.4 2 2 2 . 1 . 87 Cty TNHH Vieät Thaùi quoác teá 17.10.06 42 7 20 0 15 27 64.3 1 1 1 . 2 . 88 DNTN Khaùch Saïn Thôùi Thaønh 19.10.06 123 120 3 0 0 14 11.4 1 1 1 . 2 . 89 CN Cty TNHH May Maëc Thieân Phuùc 24.10.06 13 13 0 0 0 0 0.0 2 2 2 . 2 . 90 DNTN Deät Thaùi Hoøa 26.10.06 502 341 161 0 0 490 97.6 1 1 1 . 1 . 91 Cty TNHH Thònh Vöôïng 31.10.06 39 4 34 1 0 20 51.3 2 2 2 1000 2 . 92 Cty TNHH Quaân Chí 31.10.06 42 0 25 17 0 20 47.6 2 2 2 . 2 . 93 DNTN Deät V aûi phöôùc Thònh 02.11.06 84 . 3 9 72 0 0.0 2 2 2 . 2 . 94 Cty TNHH TM - SX Theùp Kim Vó 06.11.06 136 0 20 0 116 0 0.0 2 2 2 . 2 . 95 Cty TNHH Ñoâng Nam Vieät 07.11.06 72 . 9 63 0 17 23.6 1 2 2 . 2 . 96 Cty Deät Taân Minh Huy 09.11.06 57 . 50 7 . 0 0.0 2 2 2 . 2 . 97 Cty TNHH Tieán Phöôùc 09.11.06 42 0 41 1 0 42 100.0 1 1 1 . 1 . 98 Cty TNHH An Phuù Myõ 14.11.06 45 0 0 45 0 32 71.1 2 2 2 950 1 . 99 Cty TNHH Ñeät May Truùc Lan 16.11.06 8 0 8 0 0 0 0.0 2 2 2 . 2 . 100 Cty TNHH TM-DV Quoác Tinh 21.11.06 18 0 18 0 0 18 100.0 1 1 1 800 2 . 101 DNTN Anh Linh 23.11.06 36 . 25 11 0 21 58.3 1 1 2 . 1 . 6 102 Cty TNHH Giaøy Thieân Loäc 21.11.06 11 0 0 0 0 0 0.0 2 2 2 800 2 . 103 cty TNHH Deät May Thaùi Tuaán 23.11.06 176 . 124 36 16 133 75.6 1 2 2 . 1 8000 104 Cty TNHH May Vónh Phuù 28.11.06 156 54 22 0 40 23 14.7 1 2 2 . 1 . 105 Cty TNHH May Trí Ñaït 28.11.06 29 6 2 0 21 9 31.0 1 2 2 900 2 . 106 Cty TNHH SX Bao Bì Ñình Danh 30.11.06 23 . 12 0 11 12 52.2 2 1 1 . 2 15000 107 Cty TNHH May Xuaát Khaåu An Phöông 28.12.06 199 . 164 35 . 164 82.4 2 2 2 . 2 31000 108 Cty TNHH May Töôøng Höng 05.12.06 44 29 15 0 0 44 100.0 1 1 1 . 2 . 109 Cty TNHH Phong Ñaït 06.12.06 58 10 41 0 7 51 87.9 2 2 2 . 2 . 110 DNTN SX Minh Ñöùc 07.12.06 1363 19 1326 0 0 1326 97.3 1 1 1 . 1 . 111 Cty TNHH CK Chính Xaùc Vieät Phaùp 19.12.06 85 21 0 0 64 21 24.7 2 2 2 . 2 . 112 Cty TNHH Vieät Vöông 12.12.06 6 0 6 0 0 0 0.0 2 2 2 600 2 . 113 Cty TNHH Quaân Ñaït 19.12.06 108 3 97 0 8 92 85.2 1 2 2 . 2 . 114 Cty TNHH SX TM Raïng Ñoâng 21.12.06 45 0 20 25 0 14 31.1 2 2 2 . 2 . 115 Cty TNHH May Tröôøng Vinh 03.05.06 209 209 209 29 . 209 100.0 1 2 2 1400 2 . 116 Cty TNHH May Vieät Vöông 03.05.06 289 289 . 289 . . 0.0 2 2 2 2000 2 . 117 Cty TNHH May An Phaùt 10.05.06 45 4 25 16 0 0 0.0 2 1 1 1300 2 . 118 DNTN Thanh Thuûy 10.05.06 47 37 37 . 10 37 78.7 2 2 2 1000 1 . 119 Cty TNHH SX TM Lyù Minh 22.05.06 509 262 247 . 29 262 51.5 1 1 1 1000 1 . 120 Cty SXTM Chaâu Chính 15.05.06 200 . 200 . . 200 100.0 1 2 2 1500 1 . 121 Cty TNHH May An Phuùc 15.05.06 120 4 . 116 0 0 0.0 2 2 2 1200 2 . 122 Cty TNHH Taân Theá Giôùi 17.05.07 417 . 282 . 135 193 46.3 1 1 1 1500 2 . 123 Cty TNHH Bao Bì Vaïn Höng 17.05.07 95 . 16 51 28 16 16.8 1 1 1 1500 2 . 124 Cty TNHH May Dung Thu 24.05.07 285 . 247 . 38 0 0.0 2 2 2 1200 1 . 125 Cty TNHH Hieäp Minh 31.05.07 855 811 . . . 811 94.9 1 1 1 1200 1 . 126 CN Cty TNHH Sôn Haø 05.06.07 1193 1193 . . . 1178 98.7 1 1 1 1600 1 . 127 CTY TNHH May Tröôøng Vinh 05.06.07 457 54 133 198 72 246 53.8 1 1 1 1300 1 . 128 CTY TNHH HOA BIEÅN VIEÄT 07.06.07 99 . 54 26 18 54 54.5 1 1 1 1000 2 . 129 CTY TNHH MAY XK LAÂM 12.06.07 1752 . 1582 . 170 1157 66.0 1 1 1 2000 1 . 7 THANH 130 DNTN THUAÄN HÖNG 14.06.07 90 71 19 . . 90 100.0 1 2 2 2500 2 . 131 CTY TNHH MAI BINH TRAÂN 19.06.07 250 5 47 . 198 5 2.0 2 2 2 1100 2 . TOÅNG COÄNG 29971 5310 15485 3387 1831 17013 56.8 Ghi chuù 1= coù 2= khoâng Löông bình quaân, ñôn vò tính: 1000 ñoàng 2 Phuï luïc 10 Sẽ “siết” doanh nghiệp “trốn” bảo hiểm xã hội! 10:34' 08/11/2005 (GMT+7) (VietNamNet) – Trên 45 triệu lao động kỳ vọng gì vào Luật Bảo hiểm xã hội? Trong khi “trốn” bảo hiểm xã hội đang là “xu hướng chung” của người sử dụng lao động! Có trên 4 triệu lao động, trong 10 triệu lao động ở khu vực nhà nước không được đóng bảo hiểm xã hội. Con số còn cao gấp nhiều lần, ở khu vực ngoài quốc doanh. Hơn 10 giờ đồng hồ, kéo dài từ ngày 7/11 đến cuối giờ sáng 8/11, Đại biểu Quốc hội vừa tranh luận, vừa thảo luận Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) gồm 10 chương, với 112 điều. Từ bên trong nghị trường ra tận hành lang Hội trường Ba Đình, không khí nóng lên theo thời tiết, với những dấu chấm hỏi đặt ra chung quanh dự Luật. Bởi, đại biểu quốc hội, những người đại diện cho quyền lợi của hàng chục triệu người lao động trên cả nước, cũng là người lao động và chịu ảnh hưởng bởi dự Luật này, nếu được thông qua. Đóng BHXH: “Không thể kêu gọi lòng tốt!” Chỉ tính riêng trong số 10 triệu lao động có quan hệ lao động chủ yếu trong khu vực nhà nước, mới chỉ có 5,93 triệu người tham gia BHXH. Số lao động làm việc ở khu vực ngoài quốc doanh tham gia BHXH thấp, chỉ chiếm khoảng 20% tổng số lao động thuộc diện phải tham gia bảo hiểm xã hội. Theo tờ trình của Chính phủ gởi lên Quốc hội, mặc dù, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đã được mở rộng, nhưng số người tham gia chưa nhiều. Rất nhiều lao động hiện nay không được đóng BHXH. 3 Chính xác hơn là: nhiều doanh nghiệp đã “trốn” đóng BHXH cho người lao động. Điều đó thể hiện qua vịêc nợ BHXH lên đến hàng trăm tỉ đồng. Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tính đến 31/12/2004, số nợ đọng khoảng trên 582 tỉ. Vì sao? Tại ai? Trách nhiệm chính thuộc về người sử dụng lao động! Nhưng giải quyết như thế nào? Khi dự Luật chưa đề cập rõ trách nhiệm, chế tài cụ thể đối với người sử dụng lao động vi phạm BHXH. GS-TS Nguyễn Lân Dũng, Đại biểu Quốc hội nói với PV VietNamNet: “Để xảy ra tình trạng “trốn” đóng BHXH là do quản lý kém! Việc đóng BHXH không thể kêu gọi như kêu gọi lòng tốt được! Nếu doanh nghiệp không đóng BHXH, thì phải áp dụng các biện pháp pháp lý để buộc họ phải đóng BHXH cho người lao động! Trách nhiệm của nhà quản lý là không được để cho họ (doanh nghiệp – PV) “trốn” đóng BHXH. Bên cạnh đó, người lao động phải có ý thức đấu tranh cho quyền lợi của mình, thông qua hệ thống Công đoàn, hoặc lên cấp quản lý. Vì người lao động không được đóng bảo hiểm xã hội, là thiệt thòi lớn!” Cụ thể hơn, ông Nguyễn Đình Xuân, Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh đưa ra giải pháp với VietNamNet: “Bản thân tôi đi làm 10 năm rồi mà chưa thấy một biên lai đóng tiền BHXH. Vì vậy, phải xem lại quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động. BHXH phải đưa vào hợp đồng lao động một cách rõ ràng. Khi BHXH thu tiền bảo hiểm, phải đưa ra một biên lai, thể hiện người lao động đã đóng bảo hiểm xã hội. Như tiền điện, tiền rác còn có biên lai! Cầm biên lai thu tiền đó, người lao động mới tin rằng, người sử dụng lao động đã đóng hộ BHXH cho mình rồi. Nếu không thấy biên lai, có nghiã, chủ Doanh nghiệp đã "quỵt" tiền BHXH. Đúng hơn là chủ DN nợ BHXH với người lao động. "Đóng BHXH không thể kêu gọi như lòng tốt được!" - GS-TS Nguyễn Lân Dũng nói. 4 Vì khi xảy ra rủi ro, người lao động chịu hậu quả, chứ không phải chủ Doanh nghiệp, cũng không phải BHXH. Từ đó, ta chuyển mối quan hệ này thành mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động. Lúc này, với hàng trăm người lao động sẽ tạo áp lực lên chủ doanh nghiệp”. Trên thực tế, người lao động hiện nay thật sự không “mặn” với BHXH. Bởi, một phần người dân hiện nay vẫn chưa có nhận thức đúng và đầy đủ về quyền lợi khi được BHXH. Hoặc, nếu có, người lao động vẫn chưa nhận thấy hết được giá trị và lợi ích thật sự khi được BHXH. Vì, theo các đại biểu, người lao động vẫn chưa thấy được sự công bằng, trong việc “đóng và hưởng” BHXH. “Thật ra, đóng BHXH là một hình thức “tích lủy” của người lao động. Thế nhưng, khi người lao động rút số tiền đã “tích lủy” trong một thời gian, thì số thu lại ít hơn nhiều số tiền đã đóng” - ông Nguyễn Đình Xuân, Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh nhận xét thêm. Để bảo vệ cho người lao động, Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Xinh, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị: “Chế tài đối với vi phạm BHXH cần đưa vào Luật cho rõ ràng. Vì biện pháp phạt vi phạm chưa rắn, khiến doanh nghiệp không sợ, dẫn đến người lao động thiệt thòi!” Nên xem người lao động là “cổ đông” của quỹ BHXH Nhìn một góc độ khác, người đóng BHXH chính là “cổ đông” của quỹ BHXH. Vì quỹ BHXH không có nguồn thu khác ngoài nguồn thu của người lao động đóng vào. Nên, người lao động có quyền được quyết định nơi được mình ủy thác. Đại biểu Nguyễn Đình Xuân nói: “Để thực hiện “quyền cổ đông” của mình, người đóng BHXH có quyền được biết thu chi hằng năm của quỹ BHXH. Theo đó, hàng năm, quỹ BHXH phải có trách nhiệm công bố, thu bao nhiêu, tồn bao nhiêu, đã đầu tư vào những nơi nào và lãi được bao nhiêu? Trên 45 triệu lao động kỳ vọng gì vào Luật BHXH? Trong khi, hiện nay, chỉ có 20% lao động ngoài quốc doanh được tham gia bảo hiểm. 5 Sau đó thông qua cơ quan truyền thông, cổ đông tác động đến cơ quan đại diện cho quyền lợi mình như Liên đoàn Lao động, Văn phòng Chính phủ, hoặc Đại biểu quốc hội, những người thay mặt cho cổ đông, thực hiện quyền giám sát quỹ này”. Bên cạnh đó, Đại biểu Nguyễn Đình Xuân còn đề nghị, nên đưa BHXH thành một loại hình dịch vụ thu lợi, khiến người lao động thấy được, khi đầu tư vào đó là có lợi. Như vậy, mới thu hút người lao động đóng BHXH, quan tâm hơn đến BHXH. Nhưng, trước hết, cần thay đổi quy định “đóng – hưởng”, người lao động đóng bao nhiêu, sẽ được hưởng bấy nhiêu, thậm chí có thêm lợi tức từ việc tích lủy thông qua việc đóng BHXH. Theo quy định hiện nay, chỉ có BHXH Việt Nam được phép làm BHXH. Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Xinh đề nghị: “Nên phá thế độc quyền của BHXH VN”. Vì điều này, sẽ khiến cho người lao động dễ dàng lựa chọn “nơi đầu tư” để được làm “cổ đông” có lợi hơn. Và bên cạnh những quy định bắt buộc tham gia BHXH, người lao động tự nguyên tham gia các loại hình BHXH khác, nhằm thu lợi cho bản thân, vừa có ích cho Nhà nước. • Phan Công Nên xem người lao động là "cổ đông" của BHXH. Và đưa BHXH thành một loại hình dịch vụ thu lợi, để người lao động thấy được, khi đầu tư vào đó là có lợi. 2 2 ._.