Chiến lược phát triển du lịch giai đoạn 2001 - 2010. Triển vọng và biện pháp đẩy mạnh
Tài liệu Chiến lược phát triển du lịch giai đoạn 2001 - 2010. Triển vọng và biện pháp đẩy mạnh: ... Ebook Chiến lược phát triển du lịch giai đoạn 2001 - 2010. Triển vọng và biện pháp đẩy mạnh
Tóm tắt tài liệu Chiến lược phát triển du lịch giai đoạn 2001 - 2010. Triển vọng và biện pháp đẩy mạnh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ch¬ng I
Tæng quan vÒ ho¹t ®éng du lÞch ViÖt Nam
I, Vai trß, vÞ trÝ cña ho¹t ®éng Du lÞch trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
Kh¸i qu¸t chung vÒ ho¹t ®éng du lÞch
1.1 Kh¸i niÖm du lÞch
Tõ xa xa trong lÞch sö nh©n lo¹i, du lÞch ®îc ghi nhËn nh mét së thÝch, mét ho¹t ®éng nghØ ng¬i tÝch cùc cña con ngêi. Ngµy nay du lÞch ®· trë thµnh mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng v¨n ho¸-x· héi cña ngêi d©n. VÒ mÆt kinh tÕ, du lÞch ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng cña nhiÒu níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Du lÞch ®îc coi nh mét ngµnh c«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp du lÞch, vµ hiÖn nay ngµnh “c«ng nghiÖp” nµy chØ ®øng sau ngµnh c«ng nghiÖp dÇu khÝ vµ « t«. §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam, du lÞch ®îc coi lµ cøu c¸nh ®Ó vùc dËy nÒn kinh tÕ èm yÕu cña quèc gia.
ThuËt ng÷ du lÞch trong ng«n ng÷ nhiÒu níc b¾t nguån tõ tiÕng Hy L¹p víi ý nghÜa lµ ®i mét vßng.
Trong tiÕng ViÖt, thuËt ng÷ “du lÞch” ®îc dÞch th«ng qua tiÕng H¸n. Du cã nghÜa lµ ®i ch¬i, lÞch cã nghÜa lµ tõng tr¶i. Tuy nhiªn, ngêi Trung Quèc l¹i gäi thuËt ng÷ nµy lµ du l·m víi ý nghÜa lµ ®i ch¬i ®Ó n©ng cao nhËn thøc.
Cho ®Õn tËn ngµy nay, nhËn thøc vÒ du lÞch vÉn cha thèng nhÊt. Do hoµn c¶nh (thêi gian, khu vùc) kh¸c nhau, vµ díi mçi gãc ®é kh¸c nhau nªn mçi ngêi cã mét kh¸ch hiÓu vÒ du lÞch kh¸c nhau. C¸ch tiÕp cËn tèt nhÊt lµ t¸ch thuËt ng÷ du lÞch thµnh hai phÇn ®Ó ®Þnh nghÜa nã.
Du lÞch cã thÓ ®îc hiÓu lµ:
Sù di chuyÓn vµ lu tró qua ®ªm t¹m thêi trong thêi gian r¶nh rçi cña c¸ nh©n hay tËp thÓ ngoµi n¬i c tró nh»m môc ®Ých phôc håi søc kháe hay n©ng cao t¹i chç nhËn thøc vÒ thÕ giíi xung quanh, cã hoÆc kh«ng kÌm theo viÖc tiªu thô mét sè gi¸ trÞ tù nhiªn, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ dÞch vô do c¸c c¬ së chuyªn nghiÖp cung øng.
Mét lÜnh vùc kinh doanh c¸c dÞch vô nh»m tho¶ m·n nhu cÇu n¶y sinh trong qu¸ tr×nh di chuyÓn vµ lu tró qua ®ªm t¹m thêi trong thêi gian r¶nh rçi cña c¸ nh©n hay tËp thÓ ngoµi n¬i c tró víi môc ®Ých phôc håi søc khoÎ, n©ng cao nhËn thøc t¹i chç vÒ thÕ giíi xung quanh.
ViÖc nhËn ®Þch râ rµng hai néi dung c¬ b¶n cña kh¸i niÖm cã ý nghÜa gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña du lÞch. Cho ®Õn nay, kh«ng Ýt ngêi chØ cho r»ng du lÞch lµ mét ngµnh kinh tÕ. Do ®ã, môc tiªu quan t©m hµng ®Çu lµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. §iÒu ®ã còng ®ång nghÜa víi viÖc tËn dông triÖt ®Ó mäi nguån tµi nguyªn, mäi c¬ héi ®Ó kinh doanh. Trong khi ®ã, du lÞch cßn lµ mét hiÖn tîng x· héi. Nã gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ, phôc håi søc khoÎ céng ®ång, gi¸o dôc lßng yªu níc, t×nh ®oµn kÕt... ChÝnh v× vËy toµn x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp, hç trî, ®Çu t cho du lÞch ph¸t triÓn nh ®èi víi gi¸o dôc, thÓ thao hoÆc mét lÜnh vùc v¨n ho¸ kh¸c.
1.2 S¶n phÈm du lÞch vµ c¸c ®Æc ®iÓm
S¶n phÈm du lÞch kh¸c víi nhiÒu s¶n phÈm ®¬n thuÇn. S¶n phÈm du lÞch chñ yÕu lµ c¸c dÞch vô ®a d¹ng, tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc vËt chÊt vµ phi vËt chÊt nªn cã tÝnh chÊt rÊt ®Æc thï.
S¶n phÈm du lÞch cã c¸c ®Æc ®iÓm sau:
S¶n phÈm du lÞch ®îc b¸n cho kh¸ch tríc khi hä thÊy hay tríc khi hä hëng thô, du kh¸ch tr¶ tiÒn tríc cho nhµ cung cÊp hay cho c¸c tæ chøc trung gian. S¶n phÈm du lÞch lµ mét s¶n phÈm trõu tîng kh«ng thÓ ®Þnh tríc vÒ mÆt sè lîng vµ chÊt lîng cô thÓ.
S¶n phÈm du lÞch lµ s¶n phÈm tæng hîp bao gåm vËn chuyÓn, lu tró, ¨n uèng... vµ nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c.
S¶n phÈm du lÞch lµ s¶n phÈm kh«ng thÓ tån kho, chu kú sèng dµi vµ kh«ng thÓ t¨ng theo ý muèn cña c¸c nhµ kinh doanh mét c¸ch nhanh chãng.
S¶n phÈm du lÞch ®îc b¸n ra mét n¬i cã kho¶ng c¸ch rÊt xa cho nªn muèn tiªu thô ®îc ph¶i qua nhiÒu kªnh ph©n phèi hoÆc cã sù phèi hîp cña nhiÒu quèc gia trong cïng mét chuyÕn ®i cña du kh¸ch.
Nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm du lÞch dÔ bÞ thay thÕ, nã phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh chÝnh trÞ, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi. §ång thêi s¶n phÈm du lÞch thêng bÞ chi phèi vµ mÊt c©n ®èi bëi tÝnh thêi vô.
1.3 C¸c h×nh thøc du lÞch hiÖn nay
C¨n cø vµo nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch, cã thÓ ph©n c¸c lo¹i h×nh du lÞch thµnh c¸c nhãm nh sau: du lÞch v¨n ho¸, du lÞch ®iÒn d·, du lÞch thÓ thao, du lÞch ch÷a bÖnh, du lÞch c«ng vô...
Nh×n chung, xu thÕ du lÞch thÕ giíi ngµy nay diÔn ra theo hai thÓ lo¹i lµ du lÞch xanh vµ du lÞch v¨n ho¸.
Du lÞch xanh lµ hoµ m×nh vµo thiªn nhiªn xanh víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh ng¾m c¶nh, t¾m biÓn, leo nói, nghØ dìng, ch÷a bÖnh ... Trong du lÞch xanh, xu híng du lÞch ®iÒn d· (du lÞch sinh th¸i) ®Õn c¸c lµng quª ngµy cµng thu hót nhiÒu du kh¸ch.
Du lÞch v¨n ho¸ lµ lo¹i h×nh du lÞch gióp cho du kh¸ch thÊy ®îc bÒ dµy lÞch sö, v¨n ho¸, c¸c phong tôc tËp qu¸n cña c¸c ®Þa ph¬ng bao gåm hÖ thèng ®×nh chïa, nhµ thê, lÔ héi d©n gian; c¸c phong tôc tËp qu¸n vÒ ¨n mÆc, nhµ ë, giao tiÕp...
§i s©u vµo c¸c thÓ lo¹i du lÞch cô thÓ, theo c¸ch tiÕp cËn truyÒn thèng th× cã c¸c lo¹i h×nh du lÞch c¬ b¶n nh sau:
C¨n cø vµo thµnh phÇn cña kh¸ch: du lÞch thîng lu, b×nh d©n, ba l«...
C¨n cø vµo ph¬ng tiÖn giao th«ng: du lÞch xe ®¹p, tµu thuû, m¸y bay...
C¨n cø vµo ph¬ng thøc ký kÕt hîp ®ång: du lÞch trän gãi, du lÞch kh«ng trän gãi.
C¨n cø h×nh thøc tæ chøc: du lÞch theo ®oµn, theo gia ®×nh, c¸ nh©n...
2. Vai trß, vÞ trÝ cña ho¹t ®éng du lÞch trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
Lµ ngµnh c«ng nghiÖp “kh«ng khãi”, bá vèn Ýt mµ quay vßng l¹i nhanh, Héi ®ång L÷ hµnh vµ Du lÞch quèc tÕ (WTTC) ®· c«ng bè du lÞch lµ c«ng nghÖ lín nhÊt thÕ giíi, vît lªn c¶ c«ng nghÖ s¶n xuÊt « t«, thÐp, ®iÖn tö vµ n«ng nghiÖp.
Du lÞch cã thÓ t¹o ra sù kÝch thÝch thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i nhí r»ng cã hai mÆt cña vÊn ®Ò: nh÷ng ®¸nh gi¸ tèt vÒ du lÞch trªn ph¬ng diÖn nµy th× cã thÓ l¹i cã h¹i trªn ph¬ng diÖn kh¸c. NÕu cho r»ng du lÞch lu«n mang l¹i lîi Ých kinh tÕ lµ kh«ng chÝnh x¸c vµ còng t¬ng tù nh vËy khi cho r»ng du lÞch lu«n t¹o ra c¸c mÆt tr¸i trong kinh tÕ lµ kh«ng ®óng.
Mçi quèc gia, mçi vïng, mçi ®Þa ph¬ng ph¶i tù tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ rót ra ®îc c¸c kÕt luËn cña chÝnh m×nh trªn c¬ së c¸c t×nh huèng riªng biÖt nh: liÖu ph¸t triÓn du lÞch sÏ cã ¶nh hëng tÝch cùc, vµ liÖu cã nªn khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña du lÞch?
Mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt cña c«ng viÖc ph©n tÝch trªn lµ sù kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng níc ph¸t triÓn víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Sù kh¸c biÖt gi÷a hai nÒn kinh tÕ ®ã lµm cho viÖc rót ra ®îc c¸c kÕt luËn chung vµ cã gi¸ trÞ lµ rÊt khã kh¨n.
Bµi viÕt nµy chØ xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng t¸c ®éng cña du lÞch ®èi víi nÒn kinh tÕ cña nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam.
2.1 Du lÞch-ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹i chç lµm t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc vµ c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i quèc gia.
§èi tîng phôc vô chñ yÕu cña ngµnh Du lÞch lµ kh¸ch du lÞch, ®Æc biÖt lµ kh¸ch du lÞch quèc tÕ. Kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn mang theo tiÒn tõ c¸c quèc gia kh¸c. T¹i níc ®Õn du lÞch, du kh¸ch sÏ dïng ngo¹i tÖ hoÆc dïng tiÒn cña níc së t¹i ®· ®îc chuyÓn ®æi tõ ngo¹i tÖ ®Ó mua hµng ho¸ vµ sö dông dÞch vô. C¸c hµng ho¸, dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch du lÞch gåm: ®å ¨n, thøc uèng, phßng nghØ, ph¬ng tiÖn ®i l¹i; th¨m quan t×m hiÒu v¨n ho¸, phong tôc, tËp qu¸n; dÞch vô vui ch¬i gi¶i trÝ; dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng, ng©n hµng, y tÕ... vµ c¸c lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ, hµng c«ng nghiÖp, hµng n«ng s¶n thùc phÈm... mµ kh¸ch du lÞch mua mang vÒ níc. Nh vËy, khi kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn, ®Êt níc thu ®îc mét lîng ngo¹i tÖ do cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô cho du kh¸ch. Do ®ã, du lÞch gièng mét ngµnh xuÊt khÈu, mét “ngµnh xuÊt khÈu t¹i chç” ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ng©n s¸ch nhµ níc.
ë mét sè níc, du lÞch ®îc coi lµ mét lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ nh kho¸ng s¶n hoÆc n«ng s¶n. ThËm chÝ, du lÞch cßn cã gi¸ trÞ to lín h¬n bëi nã kh«ng lµm c¹n kiÖt c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt níc nh ngµnh khai kho¸ng vµ còng kh«ng qu¸ phô thuéc vµo sù thay ®æi cña thêi tiÕt nh ngµnh n«ng nghiÖp. ¦u thÕ næi tréi cña ngµnh Du lÞch thÓ hiÖn ë viÖc thùc hiÖn “xuÊt khÈu t¹i chç” nhiÒu mÆt hµng, kh«ng ph¶i qua nhiÒu kh©u nªn tiÕt kiÖm ®îc lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ngêi tiªu dïng mua hµng hãa víi gi¸ thÊp, ngêi s¶n xuÊt b¸n ®îc hµng ho¸ cao h¬n so víi chi phÝ, ®iÒu nµy cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ph¸t triÓn. Còng do xuÊt khÈu t¹i chç nªn du lÞch cã thÓ xuÊt khÈu ®îc nh÷ng mÆt hµng t¬i sèng khã b¶o qu¶n vµ thêng gÆp nhiÒu rñi ro nh: hoa, rau qu¶ t¬i, thùc phÈm.... NhiÒu mÆt hµng phôc vô kh¸ch tiªu dïng t¹i chç nªn kh«ng cÇn ®ãng gãi, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n phøc t¹p vµ tèn kÐm.
Ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ du lÞch ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ lµ chiÕn lîc quan träng nh»m nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, trong ®ã cã môc tiªu t¨ng thu ngo¹i tÖ, c¶i thiÖn nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ cña quèc gia. ThiÕu ngo¹i tÖ thêng g©y ra sù h¹n chÕ chñ yÕu vÒ nguån tµi chÝnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. BÊt kú mét quèc gia nµo, ®Æc biÖt lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam th× viÖc cã ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ nh»m c¶i thiÖn nÒn c«ng nghiÖp vµ n©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng, nguån n¨ng lîng lµ ®iÒu quan träng sèng cßn. Vµ, du lÞch chÝnh lµ mét cøu c¸nh gióp cung cÊp nguån ngo¹i tÖ quý gi¸ ®ã.
Ph¸t triÓn du lÞch sÏ gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i quèc gia. ViÖc ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ cã thÓ gióp c¸c níc chËm ph¸t triÓn hoÆc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam “xuÊt siªu” v× nh÷ng lý do sau:
Mét lµ, híng vËn ®éng cña luång kh¸ch du lÞch thÕ giíi hiÖn nay thêng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng níc ph¸t triÓn sang nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ thu nhËp cña d©n c nh÷ng níc ph¸t triÓn cao h¬n nhiÒu lÇn so víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, nªn hä sÏ ®i du lÞch níc ngoµi nhiÒu h¬n, vµ møc ®é chi tiªu cña d©n c nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn còng cao h¬n nhiÒu so víi nh÷ng níc kh¸c. §©y chÝnh lµ mét c¬ héi tèt ®Ó c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam bæ sung ng©n s¸ch vµ c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i quèc gia.
Hai lµ, khu vùc nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn thêng lµ mét m«i trêng míi, mét miÒn ®Êt kh¸ míi mÎ, hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t. §©y còng chÝnh lµ mét nguyªn nh©n thu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ v× ngoµi môc ®Ých du lÞch, th¨m quan nh÷ng nÒn v¨n minh kh¸c nhau trªn thÕ giíi, kh¸m ph¸ sù kh¸c biÖt gi÷a nÒn v¨n ho¸ T©y ¢u vµ §«ng ¢u cßn cã môc ®Ých kiÕm t×m c¬ héi ®Çu t. Nguån ngo¹i tÖ ®îc rãt vµo qua kªnh ®Çu t lµ mét nh©n tè quan träng gióp c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i quèc gia.
Ba lµ, khi vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng vµ cuéc sèng ån µo n¬i ®« thÞ trë thµnh vÊn ®Ò bøc xóc th× con ngêi cµng mong cã thêi gian ®Ó trë vÒ hoµ m×nh víi thiªn nhiªn, t¹m g¸c l¹i nh÷ng lo toan, hèi h¶ thêng ngµy. V× vËy, du lÞch sinh th¸i vµ du lÞch ®iÒn d·, kh¸m ph¸ nh÷ng miÒn ®Êt l¹, hoang s¬ chÝnh lµ xu híng ph¸t triÓn cña du lÞch hiÖn nay. Xu híng nµy ®em l¹i c¬ héi ph¸t triÓn lín cho ngµnh Du lÞch ë nh÷ng níc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn vèn cã nhiÒu tiÒm n¨ng trong viÖc ph¸t triÓn nh÷ng lo¹i h×nh du lÞch nµy v× vÉn cßn gi÷ ®îc nhiÒu nÐt nguyªn s¬ cña thiªn nhiªn. Du lÞch quèc tÕ ph¸t triÓn chÝnh lµ mét ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn “xuÊt siªu”, c¶i thiÖn t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i quèc gia.
2.2 T¨ng cêng thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi vµ huy ®éng tiÒn nhµn rçi trong nh©n d©n.
Du lÞch vèn lµ mét ngµnh kinh doanh “bÐo bë”. Tõ l©u, du lÞch ®· ®îc coi lµ mét “ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng khãi”, lµ “con gµ ®Î trøng vµng” cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh v× vËy, du lÞch lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi m¹nh nhÊt. C¸c th¬ng gia trªn kh¾p thÕ giíi rÊt tÝch cùc trong viÖc t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t vµo lÜnh vùc nµy, ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn cã nhiÒu tiÒm n¨ng du lÞch vµ cã ®ang cã chiÕn lîc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn du lÞch ®Ó biÕn ngµnh nµy thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän.
Kh«ng chØ t¨ng cêng thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, du lÞch cßn lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong viÖc huy ®éng tiÒn nhµn rçi trong nh©n d©n th«ng qua viÖc x· héi hãa du lÞch, (cã thÓ hiÓu lµ toµn d©n lµm du lÞch) dùa trªn c¬ së phæ biÕn, tuyªn truyÒn vÒ nh÷ng lîi Ých mµ du lÞch ®em l¹i cho chÝnh hä vµ cho ®Êt níc hä. §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc huy ®éng nguån néi lùc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ du lÞch nãi riªng.
2.3 Du lÞch thóc ®Èy m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c
S¶n phÈm du lÞch mang tÝnh chÊt liªn ngµnh vµ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhiÒu lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ nªn sù ph¸t triÓn cña ngµnh Du lÞch tÊt yÕu sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.
Khi mét khu vùc nµo ®ã trë thµnh mét ®iÓm du lÞch, du kh¸ch ë mäi n¬i ®æ vÒ sÏ lµm cho nhu cÇu vÒ mäi hµng hãa, dÞch vô t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n nh nhu cÇu t¨ng lªn vÒ s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, thñ c«ng mü nghÖ... sÏ lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy nh÷ng ngµnh nµy ph¸t triÓn. T¬ng tù nh vËy ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Ngîc l¹i, sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c l¹i chÝnh lµ mét ®éng lùc to lín gióp du lÞch ph¸t triÓn.
§Ó râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy, xin ®¬n cö mèi quan hÖ gi÷a ngµnh Du lÞch vµ ngµnh Giao th«ng vËn t¶i. Du lÞch gi÷ vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh Giao th«ng vËn t¶i. Hai ngµnh nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ mèi quan hÖ nh©n qu¶ mËt thiÕt gi÷a ngµnh Du lÞch vµ ngµnh Hµng kh«ng. Mét trong nh÷ng môc tiªu cô thÓ cña ngµnh Hµng kh«ng lµ phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn vµ khai th¸c tiÒm n¨ng to lín cña Du lÞch ViÖt Nam. ViÖc më réng c¸c cöa ngâ quèc tÕ, ph¸t triÓn m¹ng ®êng bay quèc tÕ vµ néi ®Þa, n©ng cÊp vµ më réng hÖ thèng c¶ng Hµng kh«ng chÝnh lµ gãp phÇn më réng kh¶ n¨ng vÒ c¬ së h¹ tÇng cña ngµnh Du lÞch. Sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng du lÞch l¹i lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy thÞ trêng vËn t¶i Hµng kh«ng, t¹o thÕ c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp vËn chuyÓn hµng kh«ng ViÖt Nam. Trong thêi gian qua, hai ngµnh Hµng kh«ng vµ du lÞch ®· cã sù hîp t¸c chÆt chÏ, hiÖu qu¶. ViÖc ký tho¶ thuËn liªn ngµnh t¨ng cêng hîp t¸c du lÞch - Hµng kh«ng n¨m 1999 chÝnh lµ nh»m thÓ chÕ ho¸ vµ thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a hai ngµnh.
Nh vËy, th«ng qua mèi quan hÖ liªn ngµnh trong nÒn kinh tÕ, sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch sÏ gi÷ vai trß tÝch cùc trong sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. §ång thêi, ®iÒu nµy còng nghÜa lµ c¬ cÊu ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n còng thay ®æi theo híng phï hîp. H¬n n÷a, du lÞch kh«ng chØ thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn vÒ chÊt mµ cßn c¶ vÒ lîng. Lý do lµ, ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu t¨ng cao cña kh¸ch du lÞch th× mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ c¸c hµng hãa, dÞch vô ph¶i cã chÊt lîng cao, phong phó vÒ chñng lo¹i, h×nh thøc ®Ñp vµ hÊp dÉn. Do ®ã, c¸c ngµnh cÇn ph¶i tù hoµn thiÖn m×nh ®Ó chñ ®éng ®ãn nhËn nh÷ng c¬ héi mµ du lÞch ®em l¹i.
2.4 Du lÞch lµ ph¬ng tiÖn h÷u hiÖu qu¶ng b¸ cho s¶n xuÊt ®Þa ph¬ng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng ®Æc biÖt
Ngµnh Du lÞch ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra sù næi tiÕng cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp còng nh n«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng th«ng qua viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña du kh¸ch vÒ c¸c s¶n phÈm l¬ng thùc, thùc phÈm, dông cô, ®å ®¹c, x©y dùng... §ång thêi, du lÞch còng t¹o ra kh¶ n¨ng ®Ó t¨ng khèi lîng s¶n xuÊt cña ®Þa ph¬ng nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu míi, nhu cÇu bæ sung thªm tõ du kh¸ch. Ngoµi ra, nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng, hµng lu niÖm... tõ nh÷ng lµng nghÒ ®ang bÞ mai mét v× ngêi d©n ®Þa ph¬ng kh«ng cßn quan t©m ®Õn sÏ l¹i ®îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn.
Du lÞch thêng ®îc gäi lµ ngµnh c«ng nghiÖp “s¹ch” bëi v× nã kh«ng cÇn hÇm má còng nh c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. Ngoµi ra, nã cßn ®îc coi lµ ngµnh t¨ng trëng nhanh v× mét khi c¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®îc ®¸p øng th× sè kh¸ch du lÞch cã thÓ t¨ng lªn víi tû lÖ rÊt cao. Mét khu vùc cã thÓ lµ mét ®iÓm du lÞch cã lîi thÕ ngay c¶ khi nã hÇu nh cha cã mét thø tiÖn nghi nµo miÔn lµ nã cã mét sè ®iÓm hÊp dÉn du kh¸ch. H¬n n÷a, nÕu khu vùc ®ã, vïng ®ã cã rÊt Ýt ®iÓm hÊp dÉn tù nhiªn nhng vÉn cã thÓ t¹o ra sù hÊp dÉn nh©n t¹o thu hót kh¸ch th¨m quan nh trung t©m thÓ thao, khu vui ch¬i gi¶i trÝ hoÆc trung t©m th¬ng m¹i...
Cïng víi c¸c lîi thÕ cña m×nh, du lÞch sÏ gióp t¹o ra mét m«i trêng thuËn lîi cho c¸c vïng cã khã kh¨n nhÊt ®Þnh cña mét quèc gia, nh c¸c vïng s©u, vïng xa. §Ó ph¸t triÓn c¸c ®iÓm du lÞch hÊp dÉn ë c¸c vïng ®Æc biÖt, Nhµ níc sÏ gióp ®ì ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng, ®a lùc lîng lao ®éng ®Õn khu vùc ®ã, x©y dùng nhµ ë vµ c¸c tr¹m giao th«ng, thiÕt lËp c¸c tr¹m ph¸t thanh, truyÒn h×nh vµ m¹ng líi th«ng tin liªn l¹c. MÆt kh¸c, ph¸t triÓn du lÞch lµm cho ngêi d©n ®Þa ph¬ng tríc ®©y kh«ng muèn ®Õn sinh sèng ë nh÷ng vïng nµy nay nhËn thøc ®îc c¸c lîi Ých do du lÞch mang l¹i nh: thu nhËp cao h¬n, c¬ së h¹ tÇng ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn phong phó h¬n nªn ®· chuyÓn ®Õn vµ yªn t©m ®Þnh c t¹i c¸c khu vùc nµy.
2.5 KhuyÕn khÝch nhu cÇu tiªu dïng trong níc
§ång tiÒn mµ du kh¸ch chi tiªu lµ ®ång tiÒn “míi” t¹i mét khu vùc v× du kh¸ch mang tiÒn tõ mét n¬i nµy ®Õn mét n¬i kh¸c. Nh÷ng ®ång tiÒn míi nµy ®îc sö dông ®Ó chi tr¶ cho c¸c kho¶n ph¸t sinh trong kú nghØ cña du kh¸ch. Tõ nh÷ng chi tiªu ban ®Çu ®ã cña du kh¸ch lµm n¶y sinh c¸c qu¸ tr×nh chi tiªu tiÕp theo cña c¸c c¬ së kinh doanh phôc vô du lÞch, ngêi lao ®éng vµ nh÷ng c¬ së kinh doanh kh¸c. VÝ dô nh, c¸c c¬ së kinh doanh vµ nhµ hµng sÏ ph¶i tr¶ l¬ng cho nh©n viªn. C¸c nh©n viªn ®îc tr¶ l¬ng sÏ sö dông tiÒn l¬ng vµ tiÒn thëng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n chi cho nhu cÇu c¸ nh©n vµ gia ®×nh, hoÆc ®Ó giµnh cho c¸c kho¶n chi trong t¬ng lai. Ngoµi ra, c¸c nhµ hµng vµ c¬ së kinh doanh nµy sÏ ph¶i tr¶ tiÒn cho nh÷ng ngêi cung cÊp (c¸c c¬ së th¬ng m¹i). §Õn lît m×nh, c¸c nhµ cung cÊp sö dông tiÒn thu ®îc ®Ó chi tr¶ cho nh÷ng ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp. Nh vËy, ®ång tiÒn chi tiªu cña du kh¸ch ®îc sö dông vµi lÇn t¹o nªn mét chuçi chi tiªu - thu nhËp - chi tiªu - thu nhËp... vµ lan truyÒn ®i kh¾p khu vùc gióp khuyÕn khÝch nhu cÇu trong níc ph¸t triÓn.
2.6 Du lÞch gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng
Du lÞch trùc tiÕp t¹o ra viÖc lµm cho lao ®éng t¹i c¸c khu du lÞch nh híng dÉn viªn du lÞch, nh©n viªn ®ang lµm viÖc trong c¸c kh¸ch s¹n, c¸c cöa hµng b¸n ®å lu niÖm, c¸c nhµ hµng... Du lÞch lµ mét ngµnh t¹o ra nhiÒu viÖc lµm nhng ®iÒu quan träng lµ ph¶i nh×n nhËn s©u h¬n lo¹i c«ng viÖc mµ nã t¹o ra, c¶ c«ng viÖc lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay.
C«ng viÖc mµ du lÞch t¹o ra cã ph¹m vi réng bao gåm c¸c lÜnh vùc qu¶n lý, tµi chÝnh, ®iÒu hµnh, khoa häc th«ng tin, b¸n hµng vµ marketing. Du lÞch t¹o ra c«ng viÖc cho c¸c nhµ qu¶n lý nh: qu¶n lý v¨n phßng, qu¶n lý kh¸ch s¹n, qu¶n lý nhµ hµng, qu¶n lý hÖ thèng th«ng tin, gi¸m ®èc marketing, bÕp trëng... §©y lµ nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái tr×nh ®é cao, cßn l¹i phÇn lín c«ng viÖc ®ßi hái kü n¨ng kh«ng cao nh phôc vô phßng, phô bÕp, dän dÑp vµ khu©n v¸c. Nãi tãm l¹i, du lÞch lµ mét ngµnh dÔ thu nhËn lao ®éng vµ cã thÓ t¹o ra mét khèi lîng viÖc lµm khæng lå cho mäi tÇng líp d©n c trong x· héi mµ kh«ng h¹n chÕ ë nh÷ng yªu cÇu vÒ tr×nh ®é häc vÊn vµ tr×nh ®é qu¶n lý.
Ngoµi ra, du lÞch cßn gi¸n tiÕp t¹o thªm viÖc lµm cho c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc kh¸c v× sù ph¸t triÓn cña du lÞch sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nh ®· ph©n tÝch trªn ®©y.
II, Tæ chøc ngµnh Du lÞch ViÖt Nam
HiÖn nay, tæ chøc qu¶n lý chuyªn ngµnh du lÞch ë níc ta gåm cã 2 cÊp: Tæng côc Du lÞch (cÊp Trung ¬ng) vµ c¸c Së Du lÞch (cÊp ®Þa ph¬ng). Riªng vÒ cÊp Së, tÝnh ®Õn nay, trªn c¶ níc chØ míi cã 14 tØnh vµ thµnh phè chÝnh thøc thµnh lËp Së Du lÞch, cßn l¹i lµ 47 Së Th¬ng m¹i - Du lÞch (theo Tæng côc Du lÞch).
1. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam
Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam lµ c¬ quan trùc thuéc chÝnh phñ, thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng du lÞch trong ph¹m vi c¶ níc trªn c¸c mÆt: quy ho¹ch, kÕ ho¹ch; hîp t¸c quèc tÕ, ®µo t¹o c¸n bé; nghiªn cøu ban hµnh, híng dÉn, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é, thÓ lÖ trong lÜnh vùc du lÞch.
S¬ ®å tæ chøc tæng côc du lÞch viÖt Nam
(Nguån: Tæng côc Du lÞch)
2. Së Du lÞch vµ Së Th¬ng m¹i - Du lÞch
C¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vÒ du lÞch ë cÊp tØnh, thµnh phè cã 2 lo¹i h×nh tæ chøc: Së Du lÞch vµ Së Th¬ng m¹i - Du lÞch. §©y chÝnh lµ c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ du lÞch t¹i ®Þa ph¬ng.
C¬ cÊu tæ chøc Du lÞch ViÖt Nam
Chó thÝch:
C¸c vô chøc n¨ng gåm: V¨n phßng, Vô du lÞch vµ hîp t¸c ®Çu t, Vô kinh tÕ kÕ ho¹ch, Vô kh¸ch s¹n, Vô tæ chøc c¸n bé vµ ®µo t¹o.
C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp gåm: ViÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn du lÞch (ITDR), T¹p chÝ Du lÞch, Trêng du lÞch ViÖt Nam.
M« h×nh tæ chøc qu¶n lý du lÞch trªn ®©y ®îc ph©n ra thµnh hai hÖ thèng qu¶n lý du lÞch lµ qu¶n lý theo ngµnh vµ theo l·nh thæ nh sau:
HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý theo ngµnh:
Gåm Tæng Côc Du lÞch vµ c¸c Së du lÞch, cã chøc n¨ng:
T¹o lËp chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch t¹i ®Þa ph¬ng.
Híng dÉn, phæ biÕn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn du lÞch tíi c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp du lÞch vµ nh©n d©n.
Th«ng tin, phæ biÕn c¸c ®Þnh híng chiÕn lîc vµ dù b¸o ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ, trong níc vµ t¹i ®Þa ph¬ng.
§Èy m¹nh viÖc më réng quan hÖ hîp t¸c trong vµ ngoµi níc, ®Èy m¹nh viÖc kªu gäi ®Çu t vµ thu hót du kh¸ch ®Õn th¨m quan, nghØ dìng.
Phèi hîp ®µo t¹o c¸n bé nghiÖp vô kü thuËt du lÞch, nghiªn cøu øng dông, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm phong phó, ®a d¹ng, chÊt lîng cao.
HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý theo l·nh thæ:
Gåm Uû ban nh©n d©n vµ c¸c Së Du lÞch, cã chøc n¨ng:
Qu¶n lý, quy ho¹ch, x©y dùng, khai th¸c vµ sö dông hiÖu qu¶ tµi nguyªn du lÞch t¹i ®Þa ph¬ng.
Qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®Çu t vµ ph¸t triÓn du lÞch, m«i trêng vµ an ninh quèc gia nh»m ®¶m b¶o an toµn cho du kh¸ch trong thêi gian lu tró t¹i ViÖt Nam.
Qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn nh: cÊp giÊy phÐp, phæ biÕn vµ gi¸m s¸t c¸c bé luËt, quy ®Þnh vÒ kinh doanh vµ sö dông lao ®éng; ®ång thêi gi¸m s¸t chÊt lîng, gi¸ c¶, vÖ sinh an toµn thùc phÈm, néi dung th«ng tin qu¶ng c¸o cã liªn quan ®Õn du lÞch t¹i ®Þa ph¬ng.
NhËn xÐt:
ViÖc ®Ò ra m« h×nh tæ chøc qu¶n lý du lÞch gåm hai hÖ thèng qu¶n lý du lÞch theo ngµnh vµ theo l·nh thæ nh trªn ®· gióp h¹n chÕ bít ®îc sù chång chÐo, thiÕu nhÞp nhµng vµ nhÊt qu¸n trong qu¶n lý Nhµ níc vÒ du lÞch tríc khi Ph¸p lÖnh Du lÞch ®îc ban hµnh; ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, t©m lý tho¶i m¸i, yªn t©m cho c¸c doanh nghiÖp du lÞch thùc hiÖn tèt chøc n¨ng th¬ng m¹i cña m×nh.
III, HiÖn tr¹ng ngµnh Du lÞch ViÖt Nam
1. HiÖn tr¹ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ lao ®éng trong ngµnh du lÞch
C¬ së vËt chÊt kü thuËt trong du lÞch lµ toµn bé c¸c ph¬ng tiÖn vËt chÊt tham gia vµo viÖc t¹o ra vµ thùc hiÖn dÞch vô hµng ho¸ du lÞch, nh»m ®¸p øng mäi nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch.
Trong n¨m 2002, chÝnh phñ ®· cÊp 380 tû ®ång ®Çu t ph¸t triÓn h¹ tÇng du lÞch n©ng tæng sè vèn ®Çu t cho lÜnh vùc nµy trong 2 n¨m 2001 - 2002 lµ 646 tû ®ång. (Theo website www.vietnamtourism.gov.vnn)
1.1 C¸c c¬ së lu tró - kh¸ch s¹n
Nh÷ng n¨m võa qua chóng ta ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc ®Çu t, n©ng cÊp, tù x©y dùng hoÆc liªn doanh x©y míi kh¸ch s¹n, nhµ nghØ, trong ®ã ®· cã nhiÒu kh¸ch s¹n sang träng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch thuéc nhiÒu tÇng líp kh¸c nhau.
sè lîng c¸c c¬ së lu tró trong c¶ níc n¨m 2002
C¬ së lu tró
Sè lîng
Sè phßng
Kh¸ch s¹n
1.940
53.026
Nhµ nghØ
68
7.603
BiÖt thù
52
1.310
Lµng du lÞch
11
357
C¨n hé cho thuª
19
249
B·i c¾m tr¹i
08
83
Tæng
3.267
72.504
Trong sè nµy, lîng kh¸ch s¹n ®îc xÕp h¹ng tõ 1-5 sao trong c¶ níc lµ 850, chiÕm 45% tæng sè kh¸ch s¹n trong toµn ngµnh. Sè phßng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ngµy cµng t¨ng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña kh¸ch du lÞch trong vµ ngoµi níc:
Sè phßng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ giai ®o¹n 1992 – 2010
N¨m
1992
1993
1994
1995
1996
2000
2010
Sè phßng
13055
16845
21051
26000
31200
55760
135200
Tèc ®é t¨ng(%)
n.a.
29.0
25.0
23.5
20.0
15.6
9.3
(Nguån: Website cña Tæng côc Du lÞch www.vietnamtourism.gov.vn)
1.2 C¸c ®iÓm du lÞch vµ khu vui ch¬i gi¶i trÝ
Sau khi tham quan c¸c khu du lÞch cña níc ngoµi, trë vÒ so s¸nh víi du lÞch ViÖt Nam th× cã mét nhËn xÐt chung r»ng sù ph¸t triÓn c¸c khu du lÞch cña chóng ta cßn qu¸ manh món vµ t¶n m¹n, cha t¹o ra mét søc hót lín, mét søc chøa lín cho sù ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ.
C¸c khu vùc vui ch¬i gi¶i trÝ hiÖn nay vÉn lµ mét kh©u yÕu kÐm cña du lÞch ViÖt Nam. H×nh thøc vui ch¬i gi¶i trÝ cßn qu¸ ®¬n ®iÖu, quy m« nhá. Chóng ta cha cã nhiÒu khu vui ch¬i tæng hîp víi nhiÒu h×nh thøc vui ch¬i gi¶i trÝ ®a d¹ng. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò nµy hiÖn còng ®ang ®îc c¸c cÊp ngµnh liªn quan lu t©m. Chóng ta ®· hoµn tÊt viÖc x©y dùng vµ ®a vµo ho¹t ®éng mét sè khu vui ch¬i gi¶i trÝ cã quy m« lín vît bËc so víi tríc ®©y nh C«ng viªn §Çm Sen, C«ng viªn níc Sµi Gßn, c«ng viªn níc Hå T©y... nhng dêng nh nh÷ng c«ng tr×nh nµy cßn mang nÆng tÝnh thêi vô vµ chØ ®ñ kh¶ n¨ng thu hót, ®¸p øng nhu cÇu cña du kh¸ch ë nh÷ng vïng l©n cËn trong níc chø kh«ng cã ®ñ søc hÊp ®èi víi kh¸ch du lÞch quèc tÕ. §iÒu nµy lµm h¹n chÕ thêi gian lu tró cña kh¸ch còng nh g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh.
H¬n n÷a, viÖc vËn hµnh c¸c khu du lÞch vµ vui ch¬i gi¶i trÝ nµy ®i vµo ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vÉn cßn gÆp nhiÒu trë ng¹i. T×nh tr¹ng xuèng cÊp vµ « nhiÔm m«i trêng trÇm träng ®· lµm gi¶m sót ghª gím søc thu hót cu¶ s¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam. C¶nh quan m«i trêng bÞ x©m h¹i ngµy cµng nhiÒu. HiÖn tîng phæ biÕn nhÊt t¹i c¸c ®iÓm du lÞch hiÖn nay lµ c¸c dÞch vô t nh©n bung ra víi tèc ®é qu¸ nhanh nhng qu¶n lý l¹i cha tèt. C¸c hµng qu¸n mäc lªn trµn lan, ®ua nhau chµo mêi, tranh giµnh kh¸ch. T×nh tr¹ng ch¹y b¸m theo kh¸ch du lÞch ®Ó b¸n hµng, xin tiÒn, xin ¨n vÉn cßn rÊt phæ biÕn. §©y chÝnh lµ mét vÊn ®Ò nhøc nhèi ®èi víi ngµnh Du lÞch ViÖt Nam.
HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i
Giao th«ng chÝnh lµ mét nh©n tè ph¶i ®i tríc ®Ó më ®êng cho du lÞch ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña ngµnh Giao th«ng vËn t¶i ®Ò ra lµ: tËp trung ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, kÕt cÊu h¹ tÇng nh»m phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn du lÞch nãi riªng. Cã thÓ thÊy r»ng, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc c¶i t¹o, n©ng cÊp hÖ thèng ®êng x¸, cÇu cèng, c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng ®îc ®Æc biÖt quan t©m. Tuy nhiªn, c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i phôc vô du lÞch vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp. Cô thÓ lµ:
§êng bé: MËt ®é ®êng lín: 16km/100km2, t¬ng ®¬ng víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÊt lîng ®êng quèc lé ®· tèt h¬n nhiÒu do ®îc x©y míi vµ tu söa thêng xuyªn. Tuy nhiªn, ë nh÷ng thµnh phè lín nh Hµ Néi vµ Sµi Gßn, diÖn tÝch mÆt ®êng qu¸ hÑp, kh«ng ®¸p øng hÕt nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña c¸c lùc lîng tham gia giao th«ng nªn thêng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ïn t¾c.
§êng s¾t: MËt ®é 0.077km/100km2, mËt ®é cao h¬n c¸c níc §«ng Nam ¸, ph¸t triÓn chñ yÕu ë miÒn B¾c. ChÊt lîng ®êng xÊu, l¹c hËu, nhiÒu chç bÞ h háng nÆng, cã sù kh¸c biÖt vÒ khæ ®êng ray so víi c¸c níc kh¸c g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc hîp t¸c vËn t¶i vµ du lÞch quèc tÕ.
§êng biÓn: Ph©n bè c¶ng biÓn kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung chñ yÕu ë miÒn Trung trong khi lîng hµng vµ kh¸ch lín l¹i chñ yÕu ë miÒn B¾c vµ miÒn Nam.
Hµng kh«ng: Cã tíi 90 vÞ trÝ s©n bay lín nhá, trong ®ã cã c¸c s©n bay qu©n sù tõ thêi kú chiÕn tranh ®Ó l¹i nhng hiÖn nay chØ míi cã 15 s©n bay ®îc ®a vµo ho¹t ®éng, khai th¸c d©n dông. C¸c s©n bay cha dïng ®Õn ®ang xuèng cÊp nghiªm träng mÆc dï ®©y lµ c¬ së vËt chÊt hÕt søc cÇn thiÕt cho viÖc ph¸t triÓn du lÞch.
§êng s«ng: chñ yÕu ë ®ång b»ng s«ng Hång, vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, khai th¸c vËn t¶i trªn 10.000 km theo d¹ng tù nhiªn. Hµng n¨m vÉn cã lò ®ét ngét vµ n¾ng h¹n lín nªn thai th¸c giao th«ng ®êng s«ng Ýt hiÖu qu¶.
(Nguån: Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam)
NhËn xÐt:
ë níc ta hiÖn nay, nhiÒu tuyÕn ®iÓm du lÞch mÆc dï rÊt ®éc ®¸o, hÊp dÉn, héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn cho lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i, du kh¶o ®ang rÊt ®îc a chuéng trªn thÕ giíi, nhng vÉn lµ nh÷ng n¬i kh¸ch du lÞch kh«ng thÓ ®Æt ch©n ®Õn do ®êng s¸ ®i l¹i qu¸ hiÓm trë, khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn l¹i qu¸ th« s¬, l¹c hËu vµ thiÕu trÇm träng c¸c lo¹i xe chuyªn dông. HÖ thèng s©n bay, nhµ ga xe löa cßn qu¸ l¹c hËu so víi thÕ giíi, trang trÝ néi thÊt xÊu, thiÕu tiÖn nghi, vÖ sinh kÐm. Nh©n viªn phôc vô kh«ng cã phong c¸ch, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ qu¸ h¹n chÕ, thiÕu kü n¨ng giao tiÕp. H¬n n÷a, tiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn, ®i l¹i ë ViÖt Nam thuéc d¹ng t¬ng ®èi cao so víi mÆt b»ng chung c¸c níc trong khu vùc. §©y chÝnh lµ mét ®iÓm h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam.
HÖ thèng th«ng tin liªn l¹c
Trong nh÷ng n¨m qua, víi chñ tr¬ng héi nhËp kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc, ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, gãp phÇn quan träng vµo sù t¨ng trëng kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh Du lÞch nãi riªng. Giai ®o¹n 1995-2002, tèc ®é t¨ng trëng ViÔn th«ng ViÖt Nam ®¹t møc cao nhÊt trong c¸c níc ASEAN.
Tuy nhiªn, h¹ tÇng th«ng tin vµ truyÒn th«ng ViÖt Nam vÉn thuéc vµo mét trong nh÷ng níc kÐm ph¸t triÓn nhÊt trong khu vùc (tÝnh trªn tû lÖ sè thuª bao cè ®Þnh, di ®éng, internet vµ m¸y tÝnh c¸ nh©n). TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002:
Tû lÖ sè thuª bao cè ®Þnh/100 d©n cña ViÖt Nam lµ 4,51; ®øng thø 8 trong sè 13 níc trong khu vùc ASEAN+3 (Trung Quèc, Hµn Quèc, NhËt B¶n). Tû lÖ b×nh qu©n cña khu vùc lµ 17,7.
Tû lÖ sè thuª bao di ®éng/100 d©n cña ViÖt Nam lµ 2,34 ®øng thø 10 trong sè 13 níc ASEAN +3. Tû lÖ b×nh qu©n cña khu vùc lµ 18,7.
T¨ng trëng ®iÖn tho¹i c¸c níc ASEAN+3 n¨m 2002
Níc
T¨ng trëng sè ®êng ®iÖn tho¹i cè ®Þnh (%)
T¨ng trëng mËt ®é ®iÖn tho¹i cè ®Þnh (%)
T¨ng trëng ®iÖn tho¹i di ®éng 1995–2002 (%)
Singapo
4,4
1,9
40,4
Bruney
4,4
1,3
25
Malaysia
5,9
3
35,7
Th¸i Lan
9,6
8,5
43,3
Philippin
13,1
10,7
61,6
Indonesia
12,8
11,4
77,5
ViÖt Nam
32,5
30,7
87,3
Lµo
20,7
17,6
66,7
Campuchia
25,6
20,1
58,5
MiÕn §iÖn
11
9,3
30,7
Trung Quèc
26,8
26
78,1
Hµn Quèc
3,2
2,3
53,1
NhËt B¶n
3
2,8
31,4
Tû lÖ sè ngêi sö dông Internet/10000 d©n cña ViÖt Nam lµ 184.62, ®øng thø 10 trong sè 13 níc ASEAN+3. Tû lÖ b×nh qu©n cña khu vùc vµo kho¶ng 812.
Internet ë c¸c níc ASEAN+3 n¨m 2002
Níc
D©n sè
(triÖu ngêi)
GDP/ngêi
(USD/n¨m)
Sè ngêi sö dông Internet
(nghin ngêi)
Tû lÖ sè ngßi sö dông Internet
10000 d©n
Singapo
4,16
20752
2247
5396,64
Bruney
0,35
12447
35
1023,39
Malaysia
24,37
3700
6500
2731,09
Th¸i Lan
61,89
1874
4800
775,61
Philippin
79,98
913
2000
255,69
Indonesia
212,11
695
4000
191,23
ViÖt Nam
81,25
406
1500
184,62
Lµo
5,53
324
15
27,11
Campuchia
13,79
254
30
21,76
MiÕn §iÖn
48,98
148
2,07
N.A
Trung Quèc
1284,53
907
59100
460,09
Hµn Quèc
47,6
9023
26270
._.5518,91
NhËt B¶n
127,32
32554
57200
4492,62
(Nguån: T¹p chÝ Bu chÝnh ViÔn Th«ng kú I (9/2003)
NhËn xÐt:
Nh×n chung, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c mÆc dï ®· ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nh÷ng vÉn cßn l¹c hËu so víi c¸c níc trong khu vùc, gi¸ cíc ®iÖn tho¹i, Internet l¹i cao gÊp nhiÒu lÇn so víi c¸c níc kh¸c.
HÖ thèng cung cÊp ®iÖn níc
a. HÖ thèng cung cÊp ®iÖn
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh §iÖn ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, møc t¨ng trëng ®iÖn n¨ng ®¹t tõ 14,5 - 17%/n¨m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n. (T¹p chÝ “§iÖn vµ ®êi sèng sè 53, th¸ng 7/2003)
TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 6 n¨m 2003, ®iÖn líi quèc gia ®· ®a ®Õn 10,58 triÖu hé, ®¹t 82,6%. (Theo t¹p chÝ “§iÖn vµ ®êi sèng” sè 54, th¸ng 8/2003). Tuy nhiªn, sè lÇn sù cè g©y mÊt ®iÖn cßn nhiÒu, t×nh tr¹ng vi ph¹m hµnh lang an toµn líi ®iÖn cao ¸p ngµy cµng trÇm träng. Theo thèng kª, sè lîng c¸c ®iÓm vi ph¹m míi ngµy cµng t¨ng vµ híng gi¶i quyÕt cßn bÕ t¾c, ®Æc biÖt lµ ë c¸c thµnh phè vµ c¸c khu d©n c cã tèc ®é ®« thÞ ho¸ nhanh. H¬n n÷a, gi¸ ®iÖn hiÖn nay lµ qu¸ cao so víi mÆt b»ng tiªu thô chung. §©y lµ mét lùc c¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh Du lÞch. Gi¸ ®iÖn cao khiÕn cho gi¸ thuª phßng ë kh¸ch s¹n, nhµ nghØ còng bÞ ®Èy lªn cao. Víi gi¸ ®iÖn cao nh hiÖn nay th× qu¶ lµ mét khã kh¨n lín cho viÖc kinh doanh cña c¸c kh¸ch s¹n.
Còng v× thùc tÕ gi¸ ®iÖn cao, nªn nhiÒu kh¸ch s¹n qu¸ kh¾t khe trong viÖc tiÕt kiÖm ®iÖn khiÕn du kh¸ch kh«ng võa lßng. Gi¶m gi¸ ®iÖn chÝnh lµ kÝch thÝch nhu cÇu ngµnh du lÞch ngµy mét ph¸t triÓn. NÕu gi¶m gi¸ ®iÖn cho c¸c doanh nghiÖp th× tríc hÕt ngêi ®i du lÞch sÏ ®îc lîi v× hä sÏ tiÕt kiÖm ®îc mét sè tiÒn nhê viÖc gi¶m gi¸ thuª phßng, vµ sè tiÒn nµy sÏ ®îc sö dông vµo viÖc chi tiªu, mua s¾m c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô kh¸c. NÕu ®îc gi¶m gi¸ thuª phßng th× ngêi ®i du lÞch sÏ thËt sù tho¶i m¸i, th th¸i vµ mçi chuyÕn ®i cµng cã ý nghÜa h¬n, ®ång thêi l·i suÊt cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch còng sÏ ®îc n©ng cao.
b. HÖ thèng cung cÊp níc
ViÖt Nam ®îc xÕp vµo hµng thø 5 trªn thÕ giíi cã mËt ®é s«ng cao trªn 1 km2 ®Êt ®ai. Nhng hiÖn nay, níc ta l¹i xÕp vµo hµng thø 81 quèc gia thiÕu níc ngät s¹ch trªn toµn cÇu. §©y chÝnh lµ mét nghÞch lý ®ang tån t¹i.
Theo quy ho¹ch, ®Õn n¨m 2010, nhu cÇu d©n sinh vµ chuçi ®« thÞ däc tuyÕn ®êng Hå ChÝ Minh cã thÓ cÇn ®Õn 5 tû m3 níc s¹ch. Víi môc tiªu phÊn ®Êu cho 90% d©n sè níc ta cã níc s¹ch ®¹t tiªu chuÈn ë møc ®é quèc gia th× n¨m 2010 c¶ níc sÏ cÇn 90 tû m3 n¬c ngät.
Thùc tÕ cho thÊy, trong n¨m 2002 vµ ®Çu n¨m 2003, t×nh tr¹ng thiÕu níc ngät cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt vÉn lµ ®iÒu phæ biÕn. ë mét sè vïng §«ng vµ T©y Nam Bé, cã n¬i gi¸ níc sinh ho¹t t¨ng lªn tõ 20 ®Õn 50 ngh×n ®ång mét mÐt khèi, g©y c¶n trë lín ®èi víi cuéc sèng cña ngêi d©n vµ ¶nh hëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. (Theo t¹p chÝ “Con ®êng xanh”, sè 4/2003, trang 22).
Còng gièng nh ngµnh ®iÖn, t×nh tr¹ng l·ng phÝ, gian lËn trong sö dông dÉn ®Õn thÊt tho¸t nguån níc s¹ch lµ ®iÒu thêng x¶y ra. H¬n n÷a, hÖ thèng ®êng èng dÉn níc ë ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c khu ®« thÞ cæ - ®ång thêi lµ c¸c trung t©m du lÞch, chñ yÕu lµ tõ thêi Ph¸p thuéc qu¸ nhá vµ cò kü, kh«ng Ýt chç bÞ rß rØ, l¹i thªm t×nh tr¹ng bÞ ®µo bíi, söa ch÷a, l¾p míi kh«ng ®ång bé do nhu cÇu tù ph¸t cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, nhiÒu kh¸ch s¹n nhá ®· ph¶i dïng ®Õn giÕng khoan víi chÊt lîng nguån níc rÊt khã ®îc chÊp nhËn bëi kh¸ch du lÞch níc ngoµi. ThËm chÝ hiÖn nay, cã mét ®iÒu ®¸ng b¸o ®éng lµ møc níc ngÇm ë c¸c ®« thÞ lín níc ta còng ®ang sôt ®i vµi mÐt. Thùc tÕ nµy ®ßi hái ngêi d©n ph¶i cã ý thøc h¬n trong viÖc sö dông nguån níc ngät quý gi¸ hµng ngµy.
HiÖn tr¹ng lao ®éng ngµnh
Du lÞch lµ ngµnh phô thuéc nhiÒu h¬n vµo yÕu tè con ngêi so víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Do ®ã, viÖc ®µo t¹o, båi dìng nguån nh©n lùc cho ngµnh Du lÞch ®ßi hái nh÷ng yªu cÇu cao vµ kh¾t khe. Lao ®éng trong ngµnh Du lÞch ngoµi viÖc ph¶i cã chuyªn m«n, nghiÖp vô cao cßn ®ßi hái ph¶i cã kü n¨ng giao tiÕp, thuyÕt phôc ®îc nh÷ng nhãm kh¸ch hµng kh¸c nhau. ViÖc lµm hµi lßng kh¸ch hµng kh«ng chØ ®ßi hái ngêi lao ®éng cã kü n¨ng nghÒ nghiÖp cao vµ kü thuËt thùc hiÖn c«ng viÖc mµ cßn ë chç g©y ®îc sù tÝn nhiÖm, niÒm tin cao ®èi víi kh¸ch hµng. Trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh Du lÞch níc ta ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ nhanh, song còng béc lé nhiÒu yÕu kÐm, trong ®ã cã nh÷ng yÕu kÐm vÒ chÊt lîng ®éi ngò lao ®éng trong ngµnh.
Lao ®éng trong ngµnh Du lÞch ®· t¨ng lªn kh¸ nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 míi chØ cã chõng 2 v¹n c¸n bé lµm viÖc trùc tiÕp trong ngµnh Du lÞch. §Õn nay, con sè nµy ®· vît lªn trªn 15 v¹n vµ lao ®éng gi¸n tiÕp íc tÝnh còng lªn trªn 33 v¹n. Trong sè c¸c c¸n bé hiÖn t¹i, chØ cã kho¶ng gÇn 30% qua ®µo t¹o, trong ®ã chØ cã kho¶ng 7% cã tr×nh ®é ®¹i häc. Sè lîng ®îc ®µo t¹o qua c¸c trêng d¹y nghÒ cßn rÊt thÊp, nhiÒu lao ®éng ®îc chuyÓn tõ ngµnh kh¸c sang rÊt cÇn ®îc ®µo t¹o l¹i. (Theo t¹p chÝ “Du lÞch ViÖt Nam, sè 9/2002, trang 37).
V× vËy, nhu cÇu ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé cho ngµnh lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch. Thùc tÕ hiÖn nay, víi 24 trêng §¹i häc, cao ®¼ng cã khoa Du lÞch vµ víi 22 trêng trung häc chuyªn nghiÖp vµ trung t©m d¹y nghÒ du lÞch th× mét n¨m chØ ®µo t¹o ®îc kho¶ng trªn díi 3000 ngêi hµng n¨m. Trong khi ®ã t¹i Th¸i Lan cã ®iÒu kiÖn vÒ nhiÒu mÆt kh¸ gièng níc ta nhng cã nÒn c«ng nghiÖp Du lÞch t¬ng ®èi ph¸t triÓn, hµng n¨m ®ãn trªn díi 9 triÖu kh¸ch du lÞch quèc tÕ. Th¸i Lan cã tíi 83 häc viÖn ®µo t¹o du lÞch, lÔ t©n vµ dÞch vô, 19 trêng ®¹i häc nhµ níc, 26 trêng ®¹i häc, cao ®¼ng t nh©n ®µo t¹o c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc theo chuÈn mùc ®îc kiÓm so¸t kh¸ chÆt chÏ, mçi n¨m cho ra trêng kho¶ng 8300 ngêi. (Theo t¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam, sè 2/2003, trang 19). §iÒu ®ã chøng tá r»ng hiÖn tr¹ng lao ®éng trong ngµnh Du lÞch níc ta cßn rÊt nhiÒu ®iÓm thua kÐm so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
2. HiÖn tr¹ng dßng kh¸ch du lÞch t¹i ViÖt Nam
2.1 HiÖn tr¹ng dßng kh¸ch du lÞch quèc tÕ
HiÖn tr¹ng lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam
Tõ n¨m 1993 - 1997, tèc ®é t¨ng cña kh¸ch quèc tÕ tõ 25%-30% mçi n¨m. N¨m 1997 chØ cã 73.283 lît kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam, n¨m 2000 ViÖt Nam ®· ®ãn ®îc h¬n 2,17 triÖu lît kh¸ch quèc tÕ.
N¨m 2001, mÆc dï bÞ ¶nh hëng bëi sù kiÖn 11/9 song lîng kh¸ch quèc tÕ vÉn ®¹t trªn 2,3 triÖu kh¸ch, t¨ng 9,4% so víi n¨m 2000. (Nguån: T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam, sè 8/2001, trang 29).
N¨m 2002, bÊt chÊp nguy c¬ khñng bè diÔn ra ë nhiÒu n¬i, lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam, ®iÓm ®Õn an toµn vµ th©n thiÖn ngµy mét ®«ng.
B¸o c¸o chÝnh thøc lîng kh¸ch quèc tÕ
®Õn ViÖt Nam n¨m 2002
N¨m 2001
N¨m 2002
N¨m 2002 so víi n¨m 2001 (%)
Tæng sè
2.330.050
2.627.988
112,8
Chia theo ph¬ng tiÖn ®Õn
- Kh¸ch ®i b»ng ®êng hµng kh«ng
1.294.465
1.540.108
119,0
- Kh¸ch ®i b»ng ®êng biÓn
284.612
309.080
108,6
- Kh¸ch ®i b»ng ®êng bé
750.973
778.800
103,7
Chia theo môc ®Ých chÝnh
- Du lÞch, nghØ ng¬i
1.225.161
1.460.546
119,2
- §i c«ng viÖc
395.158
445.751
112,8
- Th¨m th©n nh©n
390.229
430.994
110,4
- C¸c môc ®Ých kh¸c
319.502
290.697
91,0
Nh vËy, h¬n 2,6 triÖu lît kh¸ch quèc tÕ ®· ®Õn th¨m ViÖt Nam n¨m 2002, t¨ng 12,8% so víi n¨m tríc (n¨m 2001 chØ t¨ng 9,1%). Mét ®éng th¸i rÊt ®¸ng chó ý lµ, sè kh¸ch quèc tÕ ®Õn víi môc ®Ých du lÞch nghØ dìng ®· t¨ng lªn ®Õn gÇn 1,5 triÖu ngêi, ®¹t møc t¨ng trëng 19,2% (n¨m 2000 chØ t¨ng 15,8%), chiÕm 47% trong tæng sè kh¸ch. So víi møc t¨ng trëng lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam theo nh÷ng môc ®Ých kh¸c th× ®©y lµ møc t¨ng trëng cao nhÊt. §iÒu nµy chøng tá r»ng du lÞch ViÖt Nam ®ang dÇn chinh phôc ®îc du kh¸ch níc ngoµi. H¬n n÷a, hiÖn tîng dßng “kh¸ch ba l«” ®· trë l¹i cµng kh¼ng ®Þnh kh«ng khÝ an toµn vµ th©n thiÖn cña ViÖt Nam.
Theo b¸o c¸o íc tÝnh lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam Quý I n¨m 2003 (tõ ngµy 15/12/02 ®Õn 15/3/03), lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam lµ 712.500 ngêi, t¨ng 15,5% so víi Quý I n¨m 2002 (Theo www.vietnamtourism.gov.vnn)
HiÖn tr¹ng dßng kh¸ch du lÞch quèc tÕ chia theo thÞ trêng
Sù ph¸t triÓn cña ngµnh Du lÞch phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng kh¸ch du lÞch quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ cña thÞ trêng kh¸ch du lÞch lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ngµnh Du lÞch.
C¸c thÞ trêng then chèt cña du lÞch ViÖt Nam bao gåm Trung Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n, ASEAN, T©y ¢u, vµ B¾c Mü.
ThÞ trêng kh¸ch Trung Quèc:
T¨ng tõ 672.846 kh¸ch n¨m 2001 lªn 724.385 kh¸ch n¨m 2002, møc t¨ng trëng ®¹t 107,7%/ n¨m. Môc ®Ých chñ yÕu cña kh¸ch lµ qua l¹i bu«n b¸n, tham quan. Ph¬ng tiÖn chñ yÕu lµ ®êng bé. Sè ngµy lu tró trung b×nh ®¹t 2 - 3 ngµy. Møc chi tiªu trung b×nh thÊp, kho¶ng 20 USD/ ngµy.
ThÞ trêng kh¸ch §µi Loan:
T¨ng tõ 200.061 kh¸ch n¨m 2001 lªn 211.072 kh¸ch n¨m 2002, møc t¨ng trëng ®¹t 112,8%, chiÕm thÞ phÇn 8 - 9%. Môc ®Ých chñ yÕu lµ th¬ng m¹i kÕt hîp th¨m quan. Ph¬ng tiÖn chñ yÕu lµ m¸y bay. Kh¶ n¨ng chi tiªu kh¸ cao.
ThÞ trêng kh¸ch NhËt B¶n:
T¨ng tõ 204.860 kh¸ch n¨m 2001 lªn 279.769 kh¸ch n¨m 2002, t¨ng 36% so víi n¨m 2002. ChiÕm 10 - 11% thÞ phÇn kh¸ch du lÞch níc ngoµi vµo ViÖt Nam. HiÖn nay, du lÞch ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m thu hót kh¸ch du lÞch NhËt B¶n vµo ViÖt Nam nªn thÞ phÇn cña thÞ trêng kh¸ch NhËt ®· vµ ®ang ®îc më réng (n¨m 1999-2000, thÞ phÇn kh¸ch NhËt chØ chiÕm 6 - 7% tæng sè kh¸ch.)
Môc ®Ých chÝnh cña du kh¸ch lµ th¨m quan, du lÞch, th¬ng m¹i. Ph¬ng tiÖn chñ yÕu lµ m¸y bay. Thêi gian lu tró trung b×nh 5 - 7 ngµy. Kh¶ n¨ng chi tiªu cao, trung b×nh 141,1 USD/ngêi/ngµy, ®ãng gãp lín cho thu nhËp cña ngµnh.
ThÞ trêng kh¸ch ASEAN
T¨ng tõ 240.883 kh¸ch n¨m 2001 lªn 269.488 n¨m 2002, ®¹t møc t¨ng trëng 11,9% vµ chiÕm kho¶ng 10 – 12% thÞ phÇn kh¸ch du lÞch quèc tÕ, chñ yÕu lµ c¸c níc: Th¸i Lan, Campuchia, Singapore, Maylaysia. Môc ®Ých chÝnh lµ th¬ng m¹i (57,1%), th¨m th©n nh©n (21,4%), th¨m quan du lÞch... Sè ngµy lu tró ng¾n, trung b×nh 2 – 3 ngµy. Ph¬ng tiÖn chÝnh lµ ®êng bé. Kh¶ n¨ng chi tiªu lín, ®Æc biÖt lµ kh¸ch th¬ng m¹i (150 USD/ngêi/ngµy).
ThÞ trêng Ch©u ¢u:
Kh¸ch du lÞch tõ thÞ trêng nµy ®Õn ViÖt Nam n¨m 2002 t¨ng kho¶ng 12,3% so víi n¨m 2001, tõ 302.050 lªn 338.884 gåm c¸c níc (Anh, BØ, §an M¹ch, §øc, Hµ Lan, ý, Na uy, Nga, Ph¸p, PhÇn Lan, T©y Ban Nha, Thuþ §iÓn, Thôy SÜ). §©y lµ mét thÞ trêng quan träng, chiÕm tû träng ngµy cµng cao trong lîng c¬ cÊu kh¸ch du lÞch ®Õn ViÖt Nam. Thêi kú (1992-1999), thÞ trêng Ch©u ©u chØ chiÕm kho¶ng 7-8% thÞ phÇn kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam. HiÖn nay,kh¸ch du lÞch Ch©u ©u ®· chiÕm kho¶ng 13% tæng sè kh¸ch. Kh¸ch du lÞch ®Õn tõ thÞ trêng nµy cã kh¶ n¨ng chi tr¶ rÊt cao. Môc ®Ých chñ yÕu cña dßng kh¸ch nµy khi ®Õn ViÖt Nam: th¨m quan du lÞch (86.7%), th¬ng m¹i (4,5%), th¨m th©n nh©n (3,4%). Kh¸ch du lÞch khu vùc nµy ®Õn ViÖt Nam thêng ®i theo “tour” víi thêi gian trung b×nh kho¶ng 1 - 3 tuÇn, phæ biÕn tõ 7 - 10 ngµy.
ThÞ trêng B¾c Mü (chñ yÕu lµ Mü)
N¨m 2001, lîng kh¸ch du lÞch Mü ®Õn ViÖt Nam 230.470 lît ngêi. N¨m 2002, con sè nµy lµ 259.967 lît ngêi. Nh vËy, kh¸ch du lÞch Mü t¨ng 29.497 kh¸ch vÒ sè tuyÖt ®èi, víi møc t¨ng trëng ®¹t 12,8%. Thêi kú 1992-1995, thÞ trêng kh¸ch du lÞch nµy t¨ng trëng m¹nh mÏ, trung b×nh ®¹t 46,5%. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y l¹i cã sôt gi¶m t¬ng ®èi lín trong thÞ trêng kh¸ch du lÞch Mü. Môc ®Ých khi ®Õn ViÖt Nam lµ th¨m quan du lÞch (80,1%), th¬ng m¹i (12,6%), th¨m ngêi th©n (2,1%), môc ®Ých kh¸c (5,2%).
Sè ngµy lu tró trung b×nh cña thÞ trêng B¾c Mü cao: kho¶ng 7 - 10 ngµy. Ph¬ng tiÖn chÝnh lµ m¸y bay. Chi tiªu trung b×nh kho¶ng 100 USD/ngêi/ngµy.
(Nguån: ViÖn nghiªn cøu ph¸t triÓn du lÞch)
2.2 HiÖn tr¹ng dßng kh¸ch du lÞch néi ®Þa
Nh÷ng n¨m qua, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®îc t¨ng lªn râ rÖt nªn lîng kh¸ch du lÞch néi ®Þa còng t¨ng lªn nhanh chãng. Tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 2001, lîng kh¸ch du lÞch néi ®Þa t¨ng tõ h¬n 1,5 triÖu lªn 11,7 triÖu lît ngêi, t¨ng gÊp 8 lÇn.
N¨m 2001, lîng kh¸ch du lÞch néi ®Þa ®¹t møc t¨ng trëng trªn 6% so víi n¨m 2000, ®¹t tû lÖ cø 6 – 7 ngêi d©n ®· cã mét ngêi ®i du lÞch trong n¨m. §©y lµ kÕt qu¶ ®¸ng mõng chøng tá møc sèng cña nh©n d©n ®· ®îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao râ rÖt, ®ång thêi còng kh¼ng ®Þnh nhu cÇu du lÞch cña nh©n d©n lµ rÊt lín.
(Nguån: ViÖn nghiªn cøu ph¸t triÓn du lÞch)
3. HiÖn tr¹ng c¸c doanh nghiÖp du lÞch ViÖt Nam
Doanh nghiÖp lµ c¸c ®¬n vÞ tham gia kinh doanh trªn thÞ trêng, lµ chñ thÓ quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong lÜnh vùc kinh doanh du lÞch, doanh nghiÖp du lÞch ®îc hiÓu lµ mét tæ chøc kinh doanh ®îc thµnh lËp nh»m thùc hiÖn mét hoÆc mét sè c¸c dÞch vô du lÞch trªn thÞ trêng theo nguyªn t¾c ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch, th«ng qua ®ã tèi ®a ho¸ lîi Ých kinh tÕ cña ngêi chñ së h÷u vÒ tµi s¶n cña doanh nghiÖp, ®ång thêi kÕt hîp mét c¸ch hîp lý c¸c môc tiªu x· héi.
Dùa theo c¸c bé phËn cÊu thµnh trong hÖ thèng kinh doanh du lÞch, hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp du lÞch ®îc ph©n thµnh:
Doanh nghiÖp l÷ hµnh
Doanh nghiÖp kh¸ch s¹n
Doanh nghiÖp vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch
3.1 HiÖn tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh
Doanh nghiÖp l÷ hµnh lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp du lÞch ®îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých sinh lîi b»ng viÖc giao dÞch, ký kÕt c¸c hîp ®ång du lÞch vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch ®· b¸n cho kh¸ch.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, bªn c¹nh lîng kh¸ch quèc tÕ t¨ng lªn ®¸ng kÓ th× nh©n d©n ®i du lÞch trong níc vµ ra níc ngoµi ngµy cµng nhiÒu. N¾m b¾t ®îc nhu cÇu ®ã, hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh níc ta t¨ng lªn kh«ng ngõng, ph¸t triÓn ®óng híng, ®¹t hiÖu qu¶ tèt, gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy ngµnh Du lÞch ph¸t triÓn.
C¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ trong c¬ chÕ míi ®· tõng bíc kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ, ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thu hót, ®a ®ãn kh¸ch níc ngoµi vµo ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh néi ®Þa ®· cã cè g¾ng trong viÖc khai th¸c thÞ trêng, qu¶ng c¸o vµ x©y dùng nh÷ng tour du lÞch phï hîp víi kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ nhu cÇu cña nh©n d©n trong níc.
Tuy nhiªn, do kh¶ n¨ng vÒ kinh nghiÖm, c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é kinh doanh cßn h¹n chÕ nªn nhiÒu doanh nghiÖp cßn tá ra lóng tóng, ph¶n øng chËm víi nh÷ng biÕn ®éng cña m«i trêng kinh doanh, thiÕu tù tin trong héi nhËp vµ c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ. V× vËy, lîng kh¸ch vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña hÖ thèng doanh nghiÖp l÷ hµnh níc ta cßn thÊp vµ tiÒm n¨ng cha ®îc khai th¸c triÖt ®Ó.
VÒ ho¹t ®éng qu¶ng b¸ vµ hîp t¸c quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh. Ph¶i nh×n nhËn r»ng, trong nh÷ng n¨m qua doanh nghiÖp l÷ hµnh ViÖt Nam ®· cã ®îc nh÷ng bíc tiÕn dµi trong hîp t¸c ph¸t triÓn du lÞch víi c¸c tæ chøc du lÞch khu vùc vµ thÕ giíi. B»ng nh÷ng nç lùc trong viÖc qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ vµ n©ng cao chÊt lîng cña c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch, nhiÒu doanh nghiÖp l÷ hµnh ®· kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh, t¹o ®îc lßng tin víi kh¸ch hµng. HiÖn nay, tû lÖ ®i tour trän gãi trung b×nh chiÕm 40% so víi tæng sè kh¸ch do c¸c h·ng l÷ hµnh quèc tÕ trùc tiÕp ®ãn nhËn. NhiÒu doanh nghiÖp ®· thµnh c«ng trong viÖc v¬n ra thÞ trêng níc ngoµi, më réng thÞ trêng, ký kÕt hîp ®ång trao ®æi kh¸ch du lÞch víi c¸c níc kh¸c. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ th«ng tin øng dông trong kinh doanh cßn h¹n chÕ, c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh, trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cha khai th¸c ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ øng dông cña tin häc trong qu¶ng b¸ s¶n phÈm, ®Æt chç, tiÕp thÞ. §ång thêi kh¶ n¨ng liªn kÕt trong ®iÒu phèi kh¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ c¸c tËp ®oµn quèc tÕ vÉn cßn yÕu lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xóc tiÕn qu¶ng b¸, ph¸t triÓn thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh hiÖn nay. §©y còng lµ mét h¹n chÕ trong c«ng nghÖ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ViÖt Nam khi bíc vµo c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp vµ tËp ®oµn l÷ hµnh quèc tÕ.
VÒ s¶n phÈm du lÞch cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh. Thêi gian võa qua, mét sè doanh nghiÖp l÷ hµnh ®· chó träng më réng c¸c lo¹i h×nh du lÞch míi, hÊp dÉn theo híng du lÞch v¨n ho¸, sinh th¸i, m«i trêng nh c¸c lo¹i h×nh du lÞch t×m hiÓu lÞch sö, v¨n ho¸, lÔ héi, lµng nghÒ, leo nói, lÆn biÓn, nghØ dìng, du lÞch xanh, du lÞch vÒ nguån, th¨m chiÕn trêng xa, ®i bé th¨m b¶n lµng d©n téc... Tuy nhiªn, trªn thÞ trêng, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp cha x¸c ®Þnh ®îc thÕ m¹nh cho riªng m×nh ®Ó ®Þnh h×nh chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh. C¸c s¶n phÈm tour, tuyÕn du lÞch cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh cßn nghÌo nµn, trïng lÆp, thiÕu nÐt ®éc ®¸o. C¸c doanh nghiÖp chñ yÕu khai th¸c theo trµo lu, tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm cã tÝnh truyÒn thèng lµ chñ yÕu, cha chó träng ®Õn c¸c lo¹i h×nh du lÞch míi. §ång thêi, s¶n phÈm du lÞch cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh hiÖn nay cã thÓ nãi lµ cha theo kÞp nh÷ng nhu cÇu míi, nh nhu cÇu du lÞch cuèi tuÇn sau khi chuyÓn sang chÕ ®é lµm viÖc 40h/ tuÇn, hoÆc cha cã chiÕn lîc khai th¸c tèt ®èi tîng kh¸ch du lÞch lµ häc sinh, sinh viªn. H¬n n÷a, t¬ng quan gi÷a chÊt lîng vµ gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm du lÞch cßn cha phï hîp. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh khèc liÖt, c¸c doanh nghiÖp hÇu nh coi viÖc x©y dùng vµ ®a ra c¸c tour du lÞch víi gi¸ c¶ thÊp lµ thñ ph¸p chñ yÕu trong c¹nh tranh, nh»m thu hót, chµo mêi kh¸ch. §iÒu ®¸ng nãi lµ, ®i ®«i víi viÖc gi¶m gi¸ lµ gi¶m chÊt lîng s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc khèi t nh©n. Thùc tr¹ng ®ã khiÕn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ViÖt Nam trë nªn h¹n chÕ vµ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng du kh¸ch mÊt tÝn nhiÖm, kh«ng muèn quay l¹i ViÖt Nam du lÞch lÇn thø hai.
3.2 HiÖn tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n
Doanh nghiÖp kh¸ch s¹n lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp du lÞch ®îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých sinh lîi b»ng viÖc phôc vô lu tró, ¨n uèng, vui ch¬i, gi¶i trÝ, b¸n hµng vµ c¸c dÞch vô cÇn thiÕt cho kh¸ch du lÞch.
LÜnh vùc kinh doanh kh¸ch s¹n cña níc ta trong nhiÒu n¨m qua vÉn lµ nguån thu chñ yÕu cña ngµnh Du lÞch. Doanh thu tõ c¸c c¬ së lu tró chiÕm 65% ®Õn 75% doanh thu toµn ngµnh. Víi chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn vµ ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo ngµnh Du lÞch, hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhanh chãng. Tuy nhiªn, quy m« c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt nhá, chØ cã kho¶ng 28% sè kh¸ch s¹n cã quy m« trªn 100 phßng, c¸c kh¸ch s¹n nhá díi 20 phßng chiÕm 80%. Nh ®· thÊy ë trªn, sè c¸c kh¸ch s¹n ®îc xÕp h¹ng tõ 1-5 sao chiÕm 45% tæng sè kh¸ch s¹n toµn ngµnh. §¸ng chó ý lµ, trong sè c¸c kh¸ch s¹n ®ñ tiªu chuÈn ®îc xÕp h¹ng, chñ yÕu lµ kh¸ch s¹n liªn doanh vµ nhµ níc. C¸c kh¸ch s¹n t nh©n tuy nhiÒu nhng quy m« rÊt nhá, chÊt lîng kÐm. (Theo b¸o Du lÞch ViÖt Nam, sè 10 n¨m 2002, trang 7).
Theo thèng kª cña Tæng côc Du lÞch, hiÖn nay chóng ta cã kho¶ng 42,87% kh¸ch s¹n thuéc khèi nhµ níc, chiÕm 57,09% sè phßng. Trong khi ®ã, khèi liªn doanh, níc ngoµi chØ cã kho¶ng 2,22% trªn tæng sè kh¸ch s¹n nhng chiÕm tíi 12,02% trªn tæng sè phßng. Khèi doanh nghiÖp t nh©n vµ tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mÆc dï chiÕm 54,39% tæng sè kh¸ch s¹n song chØ chiÕm 30,17% trªn tæng sè phßng. §©y qu¶ lµ mét thùc tr¹ng ®¸ng buån cho c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n thuéc khèi nhµ níc vµ t nh©n.
VÒ c«ng suÊt sö dông phßng. §©y lµ mét chØ tiªu hÕt søc quan träng ph¶n ¸nh thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n. Tríc n¨m 1995, do mÊt c©n ®èi trªn thÞ trêng, cÇu lín h¬n cung nªn c«ng suÊt sö dông phßng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n níc ta ®¹t tíi 90%. Tõ 1995 ®Õn 1997, chØ tiªu nµy gi¶m xuèng cßn 60 - 70%. Tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y, do lîng phßng t¨ng ®ét biÕn trong khi lîng kh¸ch t¨ng chËm h¬n nªn chØ tiªu nµy chØ cßn 40 - 47%. Trong ®ã, c¸c kh¸ch s¹n liªn doanh cã c«ng suÊt sö dông phßng cao nhÊt, ®¹t 60 - 70%. C¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®¹t 50 - 55%. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ ®¹t ®îc c«ng suÊt sö dông phßng lµ 40 - 45%. (Nguån: ViÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn du lÞch, 2002)
Theo kinh nghiÖm quèc tÕ th× c«ng suÊt sö dông phßng ph¶i ®¹t trªn 60% míi ®¶m b¶o cã l·i. Nh vËy, víi c«ng suÊt sö dông phßng nh hiÖn nay cã thÓ kh¼ng ®Þnh lµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c kh¸ch s¹n níc ta nãi chung kÐm hiÖu qu¶.
VÒ c¬ cÊu doanh thu. Doanh thu tõ dÞch vô thuª phßng chiÕm tíi 65%, ¨n uèng chiÕm 25%, vµ c¸c dÞch vô bæ sung kh¸c chØ chiÕm 10%. Nh vËy, doanh thu tõ kinh doanh kh¸ch s¹n vÉn chñ yÕu vÉn tõ nguån thu cho thuª phßng. §Æc biÖt, t¹i c¸c kh¸ch s¹n nhµ níc vµ kh¸ch s¹n ngoµi quèc doanh, c¸c dÞch vô bæ sung kh¸c hÇu nh cha ®îc ®Çu t ph¸t triÓn.
VÒ trang thiÕt bÞ vµ chÊt lîng phôc vô. HiÖn nay, theo ®¸nh gi¸ cña Tæng côc Du lÞch, níc ta cã kho¶ng 30% tæng sè phßng kh¸ch s¹n cã trang thiÕt bÞ, tiÖn nghi t¬ng ®èi ®ång bé, vÖ sinh ®¹t yªu cÇu, thiÕt kÕ néi, ngo¹i thÊt hîp lý. Cßn l¹i kho¶ng 34% trªn tæng sè kh¸ch s¹n, trang thiÕt bÞ ®· xuèng cÊp, kh«ng ®ång bé, vÖ sinh kh«ng ®¶m b¶o.
VÒ øng dông c«ng nghÖ tin häc trong ho¹t ®éng vµ qu¶n lý. PhÇn lín c¸c kh¸ch s¹n cña ta hiÖn nay cha thùc sù ®Çu t thÝch ®¸ng cho viÖc ph¸t triÓn vµ øng dông c«ng nghÖ tin häc trong qu¶n lý vµ kinh doanh nh ®Æt phßng, ®Æt vÐ m¸y bay, thanh to¸n vµ qu¶ng b¸ doanh nghiÖp. Thùc tÕ nµy ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n níc ta thêi gian qua.
HiÖn tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch.
Doanh nghiÖp vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp du lÞch ®îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých sinh lîi b»ng viÖc kinh doanh dÞch vô vËn chuyÓn th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn ®êng bé, ®êng thuû, ®êng kh«ng... phôc vô c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch cña kh¸ch.
Nh×n chung, lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy t¹i ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn cha ph¸t triÓn. ViÖc vËn chuyÓn, phôc vô viÖc ®i l¹i th¨m quan cña kh¸ch du lÞch phÇn lín ®îc c¸c c«ng ty du lÞch trùc tiÕp ®¶m nhiÖm. HÇu hÕt c¸c c«ng ty du lÞch hiÖn nay ®Òu thµnh lËp ®éi xe riªng cña m×nh nh»m phôc vô du kh¸ch theo ph¬ng thøc dÞch vô du lÞch trän gãi. NÕu c¸c c«ng ty du lÞch kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña kh¸ch th× nhu cÇu vËn chuyÓn nµy sÏ ®îc ®¸p øng bëi c¸c c«ng ty vËn t¶i. HiÖn nay t¹i ViÖt Nam, cã rÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp víi môc ®Ých kinh doanh c¸c dÞch vô vËn chuyÓn dµnh riªng cho kh¸ch du lÞch.
HiÖn tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam
Khi nãi ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña du lÞch, cã nghÜa lµ nãi ®Õn vÞ thÕ so s¸nh cña ngµnh Du lÞch mét quèc gia, cña hÖ thèng doanh nghiÖp du lÞch vµ s¶n phÈm du lÞch so víi ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ trêng du lÞch khu vùc vµ thÕ giíi.
ViÖt Nam cã mét tiÒm n¨ng du lÞch to lín, phong phó, ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm du lÞch vµ cã thÓ kÕt hîp nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch trong mét s¶n phÈm. Víi c¸c lîi thÕ ®ã, thÞ trêng du lÞch ViÖt Nam cã mét tiÒm n¨ng c¹nh tranh m¹nh so víi c¸c thÞ trêng du lÞch lín kh¸c trong khu vùc. Theo ph©n tÝch cña ViÖn Qu¶n lý TW, du lÞch thuéc nhãm 20 s¶n phÈm vµ dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, tr×nh ®é ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam cßn thÊp, vÞ trÝ cña Du lÞch trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña ViÖt Nam cßn kÐm xa so víi c¸c trung t©m du lÞch trong khu vùc nh Singapore, Hång K«ng, Th¸i Lan...
ë cÊp ®é quèc gia, hiÖn nay du lÞch ViÖt Nam ®ang ph¶i c¹nh tranh víi mét sè quèc gia l¸ng giÒng ®Ó trë thµnh ®iÓm ®Õn cña thiªn niªn kû míi. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh trùc tiÕp lµ Th¸i Lan, Malaysia, Phillipin, ngoµi ra ë chõng mùc nhÊt ®Þnh cã thÓ tÝnh ®Õn Trung Quèc. Trong sè c¸c quèc gia nµy, ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®iÓm ®Õn an toµn vµ th©n thiÖn nhÊt, lµ ®iÓm ®Õn míi cã nhiÒu lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ chÝnh trÞ. §©y lµ mét yÕu tè quan träng cã ¶nh hëng tÝch cùc ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam.
Bªn c¹nh ¶nh hëng cña h×nh ¶nh quèc gia, thñ tôc hµnh chÝnh, c¬ së h¹ tÇng, vÊn ®Ò ®i l¹i, nhÊt lµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh Hµng kh«ng, c¬ së lu tró vµ c¸c dÞch vô kh¸c còng ¶nh hëng lín ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh. Nh×n chung, trong qu¸ tr×nh ®æi míi, níc ta ®· vµ ®ang c¶i thiÖn c¬ b¶n vÒ nhiÒu mÆt trong viÖc ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô nh»m n©ng dÇn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam. Tuy nhiªn, so víi thùc tÕ ho¹t ®éng du lÞch, th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®ßi hái cña du kh¸ch, nh÷ng tiÕn bé ®ã míi chØ phï hîp vµ ®¸p øng ®îc phÇn nµo. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam cßn nhiÒu yÕu kÐm. Sù ®a d¹ng vµ chÊt lîng s¶n phÈm du lÞch, c¸ch thøc tæ chøc s¶n phÈm du lÞch trän gãi cßn nhiÒu h¹n chÕ. Gi¸ c¶ s¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam (trõ gi¸ ¨n uèng) ®Òu cao h¬n so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, thÓ hiÖn râ nhÊt qua thùc tÕ lÖ phÝ visa, thuÕ suÊt VAT cho c¸c dÞch vô du lÞch vµ gi¸ vÐ m¸y bay ®Òu cao h¬n so víi c¸c níc trong khu vùc... Thùc tr¹ng ®ã lµm cho du lÞch ViÖt Nam cã Ýt lîi thÕ c¹nh tranh h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trùc tiÕp.
N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh b»ng n¨ng lùc t¹o ra, duy tr× hay gia t¨ng lîi nhuËn, thÞ phÇn trªn thÞ trêng. N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch phô thuéc c¸c yÕu tè m«i trêng bªn trong cña doanh nghiÖp vµ do doanh nghiÖp chi phèi, nh ®éi ngò lao ®éng, n¨ng suÊt, chÊt lîng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, nã cßn phô thuéc vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi mµ doanh nghiÖp kh«ng thÓ thay ®æi ®îc, bao gåm c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia vµ c¸c yÕu tè tù nhiªn. ë níc ta, c¸c doanh nghiÖp du lÞch cã cïng quy m« ®ang cã xu híng c¹nh tranh víi nhau gay g¾t. C¸c doanh nghiÖp du lÞch võa vµ nhá c¹nh tranh víi nhau chø thêng kh«ng cã ®ñ søc ®Ó ®èi ®Çu víi c¸c doanh nghiÖp lín, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ doanh nghiÖp liªn doanh cã vèn ®Çu t níc ngoµi. C¸c doanh nghiÖp lín, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh l÷ hµnh quèc tÕ ph¶i c¹nh tranh lÉn nhau vµ c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c doanh nghiÖp du lÞch níc ngoµi ®Ó giµnh giËt thÞ phÇn.
Gi¸ c¶ vµ s¶n phÈm lµ c¬ së cña sù c¹nh tranh. Nh÷ng yÕu tè nµy ®ang ®îc c¸c doanh nghiÖp du lÞch ViÖt Nam vËn dông ngµy mét tèt h¬n, th«ng qua cè g¾ng t¹o ra nh÷ng kh¸c biÖt trong s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm du lÞch trän gãi. Tuy nhiªn, tÝnh ®Æc trng cña s¶n phÈm ë tõng doanh nghiÖp cha râ nÐt, lîi thÕ cña mçi vïng, mçi ®Þa ph¬ng cha ®îc khai th¸c vµ ph¸t huy triÖt ®Ó. S¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam v× thÕ cha thËt ®a d¹ng c¶ bÒ réng lÉn chiÒu s©u. ViÖc ®ua nhau h¹ gi¸ ®Ó giµnh giËt nguån kh¸ch ®· nãi trªn Ýt nhiÒu ®· g©y nªn nh÷ng t¸c ®éng ngîc chiÒu, võa lµm thiÖt h¹i vÒ mÆt kinh tÕ do thu nhËp thÊp, võa lµm gi¶m uy tÝn th¬ng hiÖu tõng doanh nghiÖp vµ v« t×nh g©y nªn sù nghi ng¹i vÒ chÊt lîng s¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam. N¨m 2002, ViÖt Nam ®¹t con sè 2,6 triÖu kh¸ch du lÞch quèc tÕ so víi 10,1 triÖu kh¸ch cña Th¸i Lan, tû lÖ kh¸ch quèc tÕ quay trë l¹i ViÖt Nam lÇn thø 2 trë lªn chØ chiÕm tõ 10 – 15% so víi 45% cña Th¸i Lan. (Theo t¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam, sè 3/2003). Nh÷ng con sè nµy ®· ®Æt ra mét dÊu hái lín ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam.
Kªt luËn ch¬ng I
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, du lÞch níc ta ®· cã sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh. Trong vßng 10 n¨m, tèc ®é ph¸t triÓn ®· t¨ng h¬n 10 lÇn vÒ lîng kh¸ch, ®¹t tæng thu nhËp trªn mét tû USD/ n¨m, v¬n lªn hµng trung b×nh ë khu vùc, ®îc xÕp vµo danh s¸ch c¸c níc ®ãn trªn 2 triÖu kh¸ch/n¨m, ®îc b¹n bÌ quèc tÕ ®¸nh gi¸ cao. Tuy nhiªn, ngµnh Du lÞch ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp du lÞch nãi riªng vÉn cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn trêng quèc tÕ, phÊn ®Êu trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc.
Ch¬ng II
TriÓn väng ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam ®Õn 2010
I, TiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam
§Êt níc ViÖt Nam t¬i ®Ñp, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ bÒ dµy lÞch sö v¨n ho¸ phong phó, ®a d¹ng vµ hÊp dÉn. Con ngêi ViÖt Nam cÇn cï, th«ng minh, hiÕu kh¸ch vµ cã ®«i bµn tay khÐo lÐo. §ã lµ nh÷ng vèn quý mµ nhiÒu níc cã ngµnh Du lÞch ph¸t triÓn thÌm muèn. Tµi nguyªn du lÞch ViÖt Nam cã thÓ vÝ nh vØa ngäc trai quý gi¸ tr¶i dµi tõ Nam ra B¾c víi gÇn 3000 km bê biÓn vÉn cha ®îc khai th¸c triÖt ®Ó. Trªn b¶n ®å §«ng Nam ¸, ViÖt Nam n»m ë vÞ trÝ mÆt tiÒn cña mét ®iÓm bu«n b¸n sÇm uÊt nhÊt, gÇn c¸c ®êng hµng kh«ng quèc tÕ hÕt søc thuËn tiÖn.
VÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn
a. Bê biÓn:
Bê biÓn ViÖt Nam kÐo dµi h¬n 3200 km víi nhiÒu c¶nh quan phong phó, ®a d¹ng. Cã nhiÒu b·i t¾m tèt ®ang ë d¹ng s¬ khai cha bÞ « nhiÔm. §é dèc trung b×nh 20- 30, lµ mét tiÒm n¨ng rÊt cã gi¸ trÞ cho du lÞch biÓn, nghØ dìng vµ vui ch¬i gi¶i trÝ, tËp trung chñ yÕu ë miÒn Trung.
§é mÆn níc biÓn ë c¸c b·i t¾m ®¹i bé phËn kh«ng vît qu¸ 30%.
§é trong suèt cña níc biÓn dao ®éng tõ 0,3 –0,5m, ®Æc biÖt ë §¹i L·nh ®¹t 3 - 4m vµ V¨n Phong 4 - 5m. Tr¹ng th¸i bÒ mÆt b·i biÓn kho¶ng 40% lµ xèp.
b. §Þa h×nh karst:
§Þa h×nh Karst thêng t¹o nªn c¸c ®iÓm du lÞch hÊp dÉn. KiÓu ®Þa h×nh nµy chiÕm kho¶ng 50.000 km2, tËp trung chñ yÕu ë B¾c Bé, B¾c Trung Bé vµ mét phÇn nhá ë Kiªn Giang, gåm:
Lo¹i ®Þa h×nh Karst ngËp níc: VÞnh H¹ Long, B¸i Tö Long, C¸t Bµ víi trªn 3000 hßn ®¶o, thu hót nhiÒu kh¸ch du lÞch.
Lo¹i karst ®ång b»ng: ®îc coi nh H¹ Long c¹n ë Ninh B×nh, Hµ T©y, Hoµ B×nh.
Lo¹i karst nói: lµ c¸c khèi ®¸ v«i ë Cao B»ng, B¾c S¬n, KÎ Bµng.
Cã h¬n 200 hang ®éng karst rÊt ®a d¹ng vµ cã ®é karst ho¸ kh¸c nhau cÇn ®îc quan t©m khai th¸c cho ngµnh Du lÞch. Hang ®éng trung b×nh dµi 20 - 25m (44,6%), hang dµi trªn 100m chiÕm 10,7%.
c. KhÝ hËu:
C¶ níc nãi chung kh«ng ë n¬i nµo cã khÝ hËu qu¸ nãng kh«ng thÝch nghi víi cuéc sèng con ngêi. KhÝ hËu cã sù ph©n ho¸ râ rÖt theo vÜ tuyÕn, theo mïa vµ theo ®é cao ¶nh hëng ®Õn tæ chøc du lÞch. Biªn ®é trung b×nh n¨m cao nhÊt kh«ng qu¸ 150C. Tõ Nha Trang trë vµo chØ kho¶ng 50C vµ ë Nam Bé 2 - 30C. Lîng ma kh¸ lín: 1500 – 2000mm/n¨m.
Trë ng¹i chÝnh ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng du lÞch lµ: b·o trªn c¸c vïng biÓn, duyªn h¶i vµ h¶i ®¶o. Giã mïa ®«ng b¾c trong mïa ®«ng ë phÝa B¾c, giã bôi trong mïa kh« vµ lò lôt trong mïa ma.
§¸nh gi¸ møc ®é thuËn lîi cña khÝ hËu trong n¨m
®èi víi ho¹t ®éng du lÞch
123456
7
8
910
1112
Th¸ng
Khu vùc
Qu¶ng Ninh
H¶i Phßng
HuÕ
§µ N½ng
Nha Trang
Kh¸nh Hoµ
Vòng Tµu
C«n §¶o
Chó thÝch ThuËn lîi
ThuËn lîi võa
KÐm thuËn lîi
(Nguån: Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn Du lÞch ViÖt Nam (1995 – 2010)
d. ._.æ chøc khai th¸c, dï hiÖu qu¶ cha ®ång ®Òu. ViÖc khai th¸c tµi nguyªn du lÞch cïng víi viÖc tæ chøc c¸c dÞch vô du lÞch ngµy cµng hoµn h¶o h¬n ®· lµm cho thÕ giíi biÕt ®Õn s¶n phÈm du lÞch mang ®Ëm s¾c mµu Trung Hoa, cã søc hÊp dÉn cao víi du kh¸ch. N¨m 2000, Trung Quèc ®· ®ãn trªn 30 triÖu kh¸ch quèc tÕ chÝnh tõ nh÷ng s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o cña m×nh (Theo t¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam, sè 10, n¨m 2001, trang 10).
Cho ®Õn nay, víi c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch phong phó, ®a d¹ng yÕu tè v¨n ho¸ cña 56 d©n téc, cña c¸c ®Þa ph¬ng, cña mçi vïng ®Òu cã dÊu Ên riªng trong s¶n phÈm du lÞch cña Trung Quèc. Ch¬ng tr×nh du lÞch hang ®éng, du lÞch trît tuyÕt ë ph¬ng B¾c, du lÞch nhiÖt ®íi, du lÞch s«ng hå ë ph¬ng Nam víi nh÷ng mãn ¨n l¹ miÖng, víi nh÷ng ®å lu niÖm ®éc ®¸o vµ ngay c¶ nh÷ng ch¬ng tr×nh biÓu diÔn v¨n nghÖ, c¸c trang phôc cña nh©n viªn phôc vô trong ngµnh du lÞch lµ nh÷ng ®iÓm g©y Ên tîng cho du kh¸ch. ë Hµng Ch©u, T« Ch©u, Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y so víi B¾c Kinh, kü n¨ng, phong c¸ch cña nh©n viªn l÷ hµnh ®· kh¸c vµ còng kh«ng gièng víi c¸c ®ång nghiÖp cña hä ë Thîng H¶i, Thiªn T©n. Ho¹t ®éng du lÞch ë Hång K«ng, Ma Cao, Th©m QuyÕn l¹i mang s¾c th¸i kh¸c biÖt víi sù kÕt hîp tµi t×nh gi÷a v¨n ho¸ du lÞch ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y. Tµi nguyªn du lÞch ®îc qu¶n lý, b¶o vÖ chu ®¸o, nghiªm ngÆt vµ khai th¸c tèi ®a. Sù kÕt hîp gi÷a tham quan víi giíi thiÖu s¶n phÈm, b¸n hµng trong ch¬ng tr×nh du lÞch nh uèng trµ C«ng phu, trµ Long TØnh, th gi·n trong hiÖu thuèc §«ng Nh©n §êng réng lín ... lµ ®iÒu ®¸ng ®Ó ViÖt Nam suy ngÉm vµ häc hái trong viÖc tæ chøc ch¬ng tr×nh du lÞch hiÖn nay.
Trung Quèc ®ang huy ®éng 5 nguån vèn vµo viÖc ph¸t triÓn du lÞch: Nhµ níc TW, c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c Bé, Ngµnh mµ quan träng nhÊt lµ Giao th«ng, X©y dùng, Th¬ng m¹i, Du lÞch vµ tËp thÓ, c¸ nh©n c¶ trong vµ ngoµi níc. Trong nh÷ng nguån vèn nµy, Nhµ níc TW chØ ®Çu t 15%, cßn 85% lµ tõ 4 nguån cßn l¹i vµ du lÞch Trung Quèc ®· cã nh÷ng thay ®æi lín c¶ vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, dÞch vô, t«n t¹o, b¶o qu¶n l©u dµi tµi nguyªn du lÞch vµ gi÷ g×n m«i trêng du lÞch. Vèn ®Çu t g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch më cöa, n¨ng ®éng víi tinh thÇn s½n sµng hç trî th¸o gì víng m¾c tõ c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c Ngµnh cho ®Õn TW lµ mét ®éng lùc quan träng cho du lÞch Trung Quèc ph¸t triÓn.
Trung Quèc rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho du lÞch. HiÖn nay, t¹i Trung Quèc cã 4 Trung t©m ®µo t¹o vµ båi dìng nh©n lùc du lÞch lín cÊp quèc gia: Trung t©m ®µo t¹o båi dìng c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý du lÞch cña c¸c tØnh, thµnh phè; Trung t©m ®µo t¹o båi dìng gi¸m ®èc c¸c kh¸ch s¹n; Trung t©m ®µo t¹o båi dìng nghiÖp vô l÷ hµnh vµ Trung t©m ®µo t¹o nghiÖp vô dÞch vô du lÞch. ViÖc tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o thêng xuyªn vµ ®ét suÊt hµng n¨m do Côc du lÞch Quèc gia chØ ®¹o ®· gãp phÇn lµm t¨ng kh¶ n¨ng kinh doanh du lÞch cña Trung Quèc lªn rÊt nhiÒu. ViÖc ®µo t¹o dµi h¹n ë c¸c trêng §¹i häc, Häc viÖn du lÞch Trung Quèc vÉn lµ híng c¬ b¶n l©u dµi. Nhng tríc thùc tÕ lµ c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng hoÆc cha ®îc ®µo t¹o c¬ b¶n, hoÆc cÇn cËp nhËt tri thøc th× ph¬ng ph¸p ®µo t¹o tõ c¸c Trung t©m ®µo t¹o båi dìng quèc gia lµ rÊt cÇn thiÕt. ViÖc ®µo t¹o vµ båi dìng theo lo¹i h×nh nµy thËt ra kh«ng phøc t¹p nhng l¹i kh¸ hiÖu qu¶. §©y còng lµ mét kinh nghiÖm quý b¸u vµ rÊt gÇn gòi cho ViÖt Nam trong chiÕn lîc ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô du lÞch.
Mét ®iÓm rÊt ®¸ng chó ý lµ t¹i c¸c ®iÓm du lÞch cña Trung Quèc, kh¸ch du lÞch néi ®Þa chiÕm tû lÖ rÊt lín. Cã thÓ thÊy ë c¸c trung t©m du lÞch, c¸c ®Þa danh du lÞch Trung Quèc, hÖ thèng c¬ së vËt chÊt, dÞch vô du lÞch, sù quan t©m tíi c¶ kh¸ch du lÞch quèc tÕ vµ néi ®Þa ®îc thÓ hiÖn rÊt cô thÓ. Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a ho¹t ®éng du lÞch quèc tÕ vµ néi ®Þa ®îc coi lµ ph¬ng híng chØ ®¹o vÜ m« vµ thÊm nhuÇn tíi tõng doanh nghiÖp. MÆc dï nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒm n¨ng cho ph¸t triÓn du lÞch néi ®Þa Trung Quèc thuËn lîi h¬n vµ rÊt kh¸c so víi ViÖt Nam, song ®iÒu nµy còng gîi ra nh÷ng vÊn ®Ò cã tÇm quan träng c¬ b¶n vµ l©u dµi mang tÝnh chiÕn lîc cho du lÞch ViÖt Nam.
Bµi häc vÒ qu¶ng b¸, xóc tiÕn du lÞch ë Hµn Quèc
Hµn Quèc cã sè d©n 47,5 triÖu ngêi, diÖn tÝch 99407 km2, trong ®ã ®åi nói chiÕm 70% diÖn tÝch ®Êt ®ai. Tµi nguyªn du lÞch Hµn Quèc kh«ng nhiÒu nhng n¨m 2002 ngµnh Du lÞch níc nµy ®· ®ãn 5,7 triÖu lît kh¸ch níc ngoµi, thu nhËp tõ du lÞch ®¹t 7,7 tû USD, trung b×nh mét kh¸ch du lÞch níc ngoµi ®Õn Hµn Quèc chi tiªu 1.286 USD, thu hót 390.000 lao ®éng trùc tiÕp vµ t¹o ra 40.000 chç lµm cho c¸c ngµnh kh¸c. C¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, chiÕn lîc qu¶ng b¸ tiÕp thÞ h×nh ¶nh ®Êt níc cho c¸c thÞ trêng träng ®iÓm lµ yÕu tè hµng ®Çu dÉn ®Õn thµnh c«ng trong viÖc thu hót kh¸ch du lÞch níc ngoµi cña ®Êt níc n»m trong khu vùc B¾c ¸ nµy (Theo B¸o Du lÞch ViÖt Nam, sè 43 (312), 2003).
§Õn Hµn Quèc, ®iÒu ®Çu tiªn mµ du kh¸ch c¶m nhËn thÊy ®ã lµ sù dÔ dµng trong viÖc tiÕp nhËn th«ng tin du lÞch. Trung t©m du lÞch lín nhÊt ®îc ®Æt t¹i tÇng 1 cña V¨n phßng Tæng côc Du lÞch ngay t¹i trung t©m Seoul. T¹i ®©y cã tÊt c¶ c¸c th«ng tin du lÞch cña c¶ níc Hµn, tõ tËp ®Üa gÊp ®Õn ®Üa CD, c¸c tê ¸p phÝch lín víi phong c¶nh ®Ñp ®îc biÕu kh«ng cho kh¸ch du lÞch, c¸c mµn h×nh lín chiÕu liªn tôc h×nh ¶nh qu¶ng b¸ c¸c ®iÓm du lÞch vµ c¶ mét th viÖn s¸ch vÒ lÞch sö c¸c vïng, ®iÓm tham quan.
C¸c gian th«ng tin du lÞch ®îc ®Æt ë mäi n¬i: t¹i c¸c ®iÓm tham quan, c¸c chî, c¸c ®êng phè chÝnh, c¸c ga tÇu ®iÖn ngÇm... T¹i nh÷ng n¬i ®ã, c¸c c« g¸i thêng trùc lu«n s½n sµng cung cÊp c¸c th«ng tin cho kh¸ch, c¸c b¶n ®å, tËp gÊp ®îc ph¸t miÔn phÝ. C¸c b¶n ®å kh«ng chØ cung cÊp cho kh¸ch c¸c th«ng tin du lÞch chung mµ cßn cô thÓ tõng ®iÓm tham quan, gi¸ c¶ dÞch vô t¹i ®ã, c¸c ph¬ng tiÖn ®i l¹i cïng víi nh÷ng lêi giíi thiÖu hÕt søc hÊp dÉn. C¸c tour du lÞch chuyªn ®Ò trong thµnh phè Seoul hay du lÞch ®Õn c¸c vïng kh¸c ®Òu ®îc chØ dÉn cô thÓ trong tê t¹p chÝ du lÞch cã tªn “CÇu vång” ®îc ®Æt t¹i tÊt c¶ c¸c kh¸ch s¹n, c¸c gian th«ng tin du lÞch. Kh¸ch du lÞch chØ cÇn chÞu khã nghiªn cøu b¶n ®å vµ c¸c tËp gÊp lµ cã thÓ tù tin ®i du lÞch mµ kh«ng cÇn híng dÉn viªn. Mét ®iÒu lý thó lµ t¹i c¸c ®iÓm tham quan du lÞch ®Òu cã c¸c thuyÕt minh viªn miÔn phÝ nÕu b¹n cã nhu cÇu b»ng 3 ng«n ng÷ chÝnh: Anh, Ph¸p, NhËt.
VËy, nguån kinh phÝ nµo dµnh cho sù bao cÊp lín nµy?
H·y b¾t ®Çu tõ chiÕn lîc xóc tiÕn du lÞch cña Hµn Quèc, trong ®ã viÖc dµnh kinh phÝ dµnh cho xóc tiÕn qu¶ng b¸ du lÞch nhiÒu h¬n so víi quü ®Çu t dµnh cho toµn ngµnh du lÞch. N¨m 2003, ng©n s¸ch nhµ níc ®Çu t cho du lÞch lµ 206 triÖu USD, vµ cho xóc tiÕn du lÞch lµ 272 triÖu USD. §©y qu¶ lµ mét ®iÓm thó vÞ trong chiÕn lîc xóc tiÕn qu¶ng b¸ du lÞch cña Hµn Quèc.
C¬ quan qu¶n lý x¸c ®Þnh qu¶ng b¸ xóc tiÕn du lÞch nh mét c«ng cô c¬ b¶n ®Ó t¹o dùng h×nh ¶nh quèc gia t¹i c¸c thÞ trêng nguån lµ Mü, NhËt, Trung Quèc, c¸c níc §«ng Nam ¸. Ngoµi ra, viÖc ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn du lÞch Hµn Quèc t¹i c¸c trung t©m du lÞch lín kh¾p c¸c ch©u lôc cïng víi c¸c chiÕn lîc tiÕp thÞ thêng xuyªn ®· gióp cho Hµn Quèc trë thµnh ®iÓm ®Õn cña kh¸ch du lÞch quèc tÕ.
Nh÷ng kinh nghiÖm ph¸t triÓn du lÞch cña nh÷ng níc l¸ng giÒng nªu trªn, kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng cña du lÞch ViÖt Nam chÝnh lµ c¬ së ®Ó ®a ra nh÷ng nhãm gi¶i ph¸p sau ®©y nh»m thóc ®Èy du lÞch ViÖt Nam ph¸t triÓn, hoµn thµnh c¸c kÕ ho¹ch chiÕn lîc ®· ®Æt ra ®Ó biÕn nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam trong thËp kû tíi thµnh hiÖn thùc.
II, Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng du lÞch ViÖt Nam híng tíi
n¨m 2010.
Nhãm gi¶i ph¸p vÒ m«i trêng kinh doanh du lÞch
X©y dùng chÝnh s¸ch hîp lý, thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch
CÇn ph¶i x¸c ®Þnh ph¸t triÓn du lÞch lµ sù nghiÖp cña mäi cÊp, mäi ngµnh vµ cña toµn x· héi. C¸c chÝnh s¸ch vµ néi dung ph¸t triÓn du lÞch ph¶i thËt thuËn lîi thÓ hiÖn ë viÖc c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng ph¶i cã nh÷ng hç trî, u tiªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho du lÞch ph¸t triÓn, tríc hÕt lµ t«n träng ph¸p luËt vÒ du lÞch, ph¸p luËt b¶o vÖ m«i trêng trong khai th¸c vµ ph¸t triÓn du lÞch, triÓn khai nghiªm tóc c¸c quy ho¹ch, chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch, qu¶n lý chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch. MÆt kh¸c, trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n, du lÞch ph¶i ®îc x¸c ®Þnh lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Huy ®éng, khai th¸c vµ ph¸t huy tèi ®a mäi nguån lùc, tr¸ch nhiÖm cho ph¸t triÓn du lÞch th«ng qua tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ toµn x· héi.
T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ níc vÒ du lÞch trªn ph¹m vi c¶ níc mµ cô thÓ lµ x©y dùng hÖ thèng Ph¸p luËt du lÞch hoµn thiÖn, t¨ng cêng c«ng t¸c quy ho¹ch vµ qu¶n lý, ®iÒu tiÕt thÞ trêng nh»m ng¨n ngõa nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc trong kinh doanh vµ c¸c hiÖn tîng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. X©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ cô thÓ phôc vô cho viÖc qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm du lÞch trªn thÞ trêng nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi tiªu dïng vµ uy tÝn cña ngµnh, t¹o cho du lÞch nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn, nhanh vµ bÒn v÷ng.
1.2 T¨ng cêng huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t
Mét trong nh÷ng trë ng¹i ®Ó ph¸t triÓn du lÞch níc ta lµ thiÕu vèn ®Çu t. Tõ nay ®Õn c¸c n¨m vÒ sau cÇn cã gi¶i ph¸p huy ®éng, sö dông vèn ®Çu t hiÖu qu¶. §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nµy, cÇn x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n huy ®éng vèn cô thÓ cho tõng dù ¸n ®· ®îc phª duyÖt. CÇn kh¬i dËy vµ huy ®éng c¸c nguån vèn tõ néi lùc trong d©n còng nh thóc ®Èy c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi ®· ®îc phª duyÖt sím ®îc triÓn khai. Cô thÓ lµ:
Tæng côc Du lÞch ph¶i ph¸t huy hÕt vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« trong viÖc ®Ò xuÊt triÓn khai c¸c dù ¸n liªn quan ®Õn du lÞch, cã ý kiÕn víi Bé KÕ ho¹ch - §Çu t trong viÖc cÊp giÊy phÐp cho c¸c dù ¸n, c©n ®èi c¸c lÜnh vùc cÇn thu hót ®Çu t níc ngoµi víi c¸c h×nh thøc FDI, BOT vµ ODA... TËp hîp danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t cô thÓ ®· ®îc phª duyÖt ®Ó t¨ng cêng qu¶ng b¸ c¸c th«ng tin vÒ dù ¸n ®ã ®Õn c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc kÞp thêi vµ thuËn lîi. VËn dông linh ho¹t c¸c c¬ së u ®·i trong lÜnh vùc ®Çu t du lÞch theo NghÞ ®Þnh 35/2002/N§-CP cña chÝnh phñ ban hµnh ngµy 29/3/2002, cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 14/4/2002. Theo ®ã, viÖc ®Çu t x©y dùng c¸c khu du lÞch quèc gia, khu du lÞch sinh th¸i, vên quèc gia, ®Çu t x©y dùng khu c«ng viªn v¨n ho¸ bao gåm ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng thÓ thao, vui ch¬i, gi¶i trÝ sÏ ®îc hëng u ®·i ®Çu t nh: u ®·i vÒ tiÒn sö dông ®Êt, thuÕ sö dông ®Êt, thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thêi h¹n miÔn vµ gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, miÔn thuÕ thu nhËp bæ sung...
Khi ®· huy ®éng ®îc vèn ®Çu t cÇn ph¶i sö dông hiÖu qu¶n th«ng qua viÖc ®Çu t x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng phôc vô du lÞch. Chó träng ®Çu t c¸c khu du lÞch cã quy m« lín. Híng dÉn ®Çu t x©y dùng kh¸ch s¹n theo quy ho¹ch, h¹n chÕ x©y dùng kh¸ch s¹n hoÆc c¬ së lu tró cã quy m« nhá, thiÕu c«ng tr×nh dÞch vô, hiÖu qu¶ khai th¸c kÐm g©y l·ng phÝ.
C¸c doanh nghiÖp quèc doanh ph¶i tiÕp tôc ®îc cñng cè, lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, gi¶i quyÕt døt ®iÓm c«ng nî tån ®äng ®Ó doanh nghiÖp æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh. Tõng bíc ®Èy m¹nh viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ vèn ®Çu t, c¬ së vËt chÊt vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó thu hót thªm nguån vèn ph¸t triÓn doanh nghiªp.
§Èy m¹nh viÖc x· héi ho¸ trong lÜnh vùc du lÞch, toµn d©n lµm du lÞch ®Ó vËn ®éng tèi ®a nguån vèn nhµn rçi trong d©n vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn du lÞch.
Thùc tÕ cho thÊy, tiÒm n¨ng du lÞch chØ lµ ®iÒu kiÖn ban ®Çu, nÕu kh«ng tiÕp tôc ®Çu t, khai th¸c th× tiÒm n¨ng sÏ c¹n kiÖt. H¬n n÷a, ®Çu t cho du lÞch cßn cã thÓ biÕn mét vïng nghÌo tiÒm n¨ng thµnh ®iÓm du lÞch hÊp dÉn. T¨ng cêng ®Çu t vµo du lÞch chÝnh lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam.
§Èy m¹nh hîp t¸c víi c¸c Bé, Ban, Ngµnh cã liªn quan vµ t¨ng cêng h¬p t¸c quèc tÕ trong ph¸t triÓn du lÞch
Nh ®· ph©n tÝch ë Ch¬ng I, du lÞch lµ mét ngµnh kinh doanh tæng hîp. Sù ph¸t triÓn cña du lÞch sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña nh÷ng ngµnh kinh tÕ kh¸c. Ngîc l¹i, ®Ó cã mét ngµnh Du lÞch ph¸t triÓn th× kh«ng thÓ kh«ng chó träng ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc kh¸c vèn cã quan hÖ mËt thiÕt víi du lÞch, ®Æc biÖt lµ c¸c Bé, Ban, ngµnh cã liªn quan trùc tiÕp tíi viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn du lÞch nh ngµnh Giao th«ng vËn t¶i, Bu chÝnh viÔn th«ng, ngµnh §iÖn, ngµnh Níc, Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, Bé V¨n ho¸ th«ng tin, Bé Y tÕ, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Ngo¹i giao, Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t, Tæng côc H¶i quan... Cô thÓ lµ:
Phèi hîp chÆt chÏ víi Bé giao th«ng vËn t¶i trong viÖc n©ng cÊp hÖ thèng ®êng x¸, cÇu cèng, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn phôc vô kh¸ch du lÞch ®Õn ViÖt Nam. §Æc biÖt chó träng ®Çu t nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng tÇu ®iÖn ngÇm, tµu ®iÖn trªn kh«ng nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng giao th«ng ¸ch t¾c t¹i c¸c thµnh phè du lÞch lín.
Chó träng phèi hîp víi Côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam trong viÖc qu¶ng b¸, thu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn víi ViÖt Nam.
Phèi hîp chÆt chÏ víi Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t trong viÖc phª duyÖt, qu¶n lý, quy ho¹ch c¸c dù ¸n du lÞch.
Phèi hîp víi Bé y tÕ nh»m ph¸t triÓn c¸c trung t©m ch÷a bÖnh, gi¶i phÉu thÈm mü phôc vô lo¹i h×nh du lÞch nghØ dìng, ch÷a bÖnh...
Phèi hîp víi Bé V¨n ho¸ th«ng tin nh»m ®Èy m¹nh viÖc trïng tu, t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n hãa t¹o ®iÒu kiÖn cho lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ ph¸t triÓn. §Èy m¹nh xóc tiÕn qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu du lÞch ViÖt Nam.
Phèi hîp víi Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n nh»m qu¶n lý chÆt chÏ viÖc khai th¸c du lÞch ë c¸c vên quèc gia, c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, tr¸nh t×nh tr¹ng khai th¸c bõa b·i dÉn ®Õn viÖc ph¸ huû nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn quý gi¸, gãp phÇn ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng.
Phèi hîp víi Bé Ngo¹i giao trong viÖc ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vµ gi¶m lÖ phÝ cÊp hé chiÕu, thÞ thùc, tiÕn tíi bá chÕ ®é visa ®èi víi mét sè thÞ trêng du lÞch träng ®iÓm. Cïng víi Tæng côc H¶i quan tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh ®èi víi kh¸ch du lÞch.
Phèi hîp víi ngµnh §iÖn thùc hiÖn gi¶m gi¸ ®iÖn cho c¸c doanh nghiÖp du lÞch, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n. §©y lµ mét gi¶i ph¸p thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng c¸c c¬ së lu tró ë níc ta hiÖn nay.
Phèi hîp víi Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô ngµnh du lÞch giái ngo¹i ng÷, giái chuyªn m«n nghiÖp vô ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam híng tëi thÕ kû 21.
Bªn c¹nh viÖc phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c Bé, Ban, ngµnh cßn cÇn ph¶i chó träng c«ng t¸c héi nhËp quèc tÕ trong ph¸t triÓn du lÞch. Cô thÓ lµ:
TiÕp tôc ký kÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c hiÖp ®Þnh hîp t¸c du lÞch víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Tham gia tÝch cùc vµo Tæ chøc du lÞch thÕ giíi (WTO), HiÖp héi du lÞch Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng (PATA), vµ c¸c Tæ chøc du lÞch kh¸c ë trong vïng vµ cña c¸c níc kh¸c.
§Æt ®¹i diÖn du lÞch ViÖt nam ë nh÷ng níc lµ ®Çu mèi giao lu quèc tÕ.
ViÖc n©ng cao nhËn thøc vÒ c«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ vÒ du lÞch trong toµn ngµnh vµ c¸c ngµnh liªn quan cÇn ph¶i lµm tríc mét bíc ®Ó chuÈn bÞ t tëng vµ hµnh ®éng thèng nhÊt cho héi nhËp, biÕn nhËn thøc thµnh søc m¹nh ®Ó chñ ®éng héi nhËp du lÞch khu vùc vµ thÕ giíi.
Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam
§a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao chÊt lîng c¸c s¶n phÈm du lÞch
Trong c¬ cÊu chi tiªu cña kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam, chi phÝ kh¸ch s¹n chiÕm ®Õn kho¶ng 50%. §©y kh«ng ph¶i lµ híng ph¸t triÓn tÝch cùc v× kh¸ch s¹n chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó kh¸ch thùc hiÖn chuyÕn ®i nªn chØ cÇn chiÕm kho¶ng 20%, cßn nguån thu chÝnh lµ ph¶i tõ c¸c kh©u dÞch vô, nhÊt lµ s¶n xuÊt, tiªu thô hµng ho¸, n«ng s¶n thùc phÈm, thñ c«ng mü nghÖ... §iÒu ®ã chøng tá mét thùc tr¹ng lµ c¸c s¶n phÈm du lÞch cña ta cßn kÐm phong phó, chÊt lîng cha cao nªn kh«ng thu hót, l«i cuèn kh¸ch du lÞch. §Ó cã thÓ biÕn ViÖt Nam thµnh mét trung t©m mua s¾m nh Th¸i Lan, mét ®iÓm ®Õn hÊp dÉn du kh¸ch, ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ th× viÖc ®a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm du lÞch gi÷ vai trß quan träng hµng ®Çu. Cô thÓ lµ:
C¸c doanh nghiÖp du lÞch t¨ng cêng ®Çu t ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh dÞch vô trong kh¸ch s¹n vµ c¸c khu du lÞch, b¶o ®¶m chÊt lîng dÞch vô víi gi¸ c¶ hîp lý nh»m khuyÕn khÝch du kh¸ch t¨ng chi tiªu vµ kÐo dµi thêi gian lu tró.
§èi víi tõng khu du lÞch, ph¶i cã s¶n phÈm du lÞch ®Æc thï, tr¸nh x©y dùng trïng lÆp g©y t×nh tr¹ng thõa cung vµ nhµm ch¸n. Tr¸nh khuynh híng ®Çu t manh món, cÇn tËp trung x©y dùng c¸c khu du lÞch cã tÇm cì quèc tÕ.
Nghiªn cøu x©y dùng c¸c s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o, ®Æc trng, mang b¶n s¾c riªng cña d©n téc ViÖt Nam, ®Æc biÖt chó träng c¸c truyÒn thèng v¨n ho¸, lÞch sö, nghÖ thuËt, kiÕn tróc... Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm du lÞch chñ ®Ò nh du lÞch sinh th¸i, th¨m quan th¾ng c¶nh, di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, du lÞch thÓ thao, th¸m hiÓm, du lÞch lµng nghÒ thñ c«ng, sinh vËt c¶nh, lÔ héi, héi chî, héi th¶o chuyªn ®Ò. §©y lµ ®iÓm mµ du lÞch ViÖt Nam cÇn ph¶i häc hái nhiÒu tõ Th¸i lan – mét quèc gia lu«n ®i tiªn phong trong viÖc ®a ra c¸c lo¹i h×nh du lÞch míi mÎ vµ hÊp dÉn.
C¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh ph¶i x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh ®a d¹ng theo thÞ hiÕu cña tõng ®èi tîng kh¸ch vµ n©ng cao tØ lÖ ®i tour trän gãi. Më réng thÞ trêng kh¸ch quèc tÕ, g¾n kÕt c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch trong níc víi c¸c níc trong khu vùc.
C¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng ®Çu t ®æi míi vµ n©ng cao chÊt lîng c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn ®Ó phï hîp vµ theo kÞp tiªu chuÈn vËn chuyÓn l÷ hµnh quèc tÕ.
§Èy m¹nh viÖc ¸p dông ISO 9000 trong c¸c doanh nghiÖp du lÞch, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kh¸ch s¹n. NhiÒu tæ chøc quèc tÕ ®· c¶nh b¸o cho ViÖt Nam: “Trong vµi n¨m tíi, b¹n hµng thÕ giíi sÏ chØ mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp cã giÊy chøng nhËn ISO 9000”. ThÕ nhng, tèc ®é ¸p dông ISO 9000 t¹i ViÖt Nam l¹i diÔn ra hÕt søc chËm ch¹p. Sù chËm ch¹p nµy lµ mét bÊt lîi lín cho c¸c doanh nghiÖp du lÞch ViÖt Nam trªn ®êng héi nhËp vµ g©y ¶nh hëng rÊt xÊu ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch nãi riªng vµ c¶ hÖ thèng du lÞch ViÖt Nam nãi chung.
T¨ng cêng phèi hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp, tiÕn tíi thµnh lËp m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh du lÞch
XÐt cho cïng, n©ng cao søc c¹nh tranh cña du lÞch ViÖt Nam lµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm du lÞch. Díi gãc ®é nµy, cÇn thÊy râ tÝnh ®Æc thï quan träng nhÊt cña s¶n phÈm du lÞch lµ tÝnh tæng hîp ®Ó cã biÖn ph¸p ®ång bé n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Toµn bé s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô ®a ra thÞ trêng du lÞch thÓ hiÖn tÝnh tæng hîp cao. Sù hÊp dÉn cña tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn vµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n còng mang tÝnh tæng hîp. TÝnh tæng h¬p cña c¸c s¶n phÈm du lÞch ®îc h×nh thµnh do yªu cÇu ®¸p øng nhu cÇu rÊt ®a d¹ng cña kh¸ch du lÞch. Mçi c¬ së “s¶n xuÊt” dÞch vô du lÞch (cã thÓ lµ doanh nghiÖp hoÆc hé kinh doanh) chØ cã thÓ t¹o ra mét hoÆc mét sè dÞch vô nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, yªu cÇu cña kh¸ch du lÞch ngay tõ khi rêi n¬i ë thêng xuyªn ®· ph¶i sö dông mét chØnh thÓ s¶n phÈm du lÞch mang tÝnh tæng hîp, ®îc cÊu thµnh bëi nhiÒu dÞch vô riªng lÎ nh vËn chuyÓn, lu tró, ¨n uèng, híng dÉn, b¶o hiÓm, th«ng tin ...
Nãi c¸ch kh¸c, kh¸ch du lÞch ®ßi hái mét s¶n phÈm du lÞch trän gãi gåm c¶ hµng hãa vËt chÊt vµ dÞch vô ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nhµ “s¶n xuÊt” kh¸c nhau. TÊt c¶ c¸c chñ thÓ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia kinh doanh du lÞch ë ViÖt Nam, muèn hay kh«ng muèn ®Òu ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó tiªu thô ®îc s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ trêng du lÞch. Mét s¶n phÈm ®¬n lÎ chÊt lîng yÕu kÐm, mét sù kh«ng hµi lßng cña kh¸ch ë bÊt cø kh©u nµo ch¾c ch¾n sÏ ¶nh hëng ®Õn sù hÊp dÉn cña toµn hÖ thèng s¶n phÈm. ViÖc tiªu thô ®¬n lÎ, ®éc lËp mét hoÆc mét vµi dÞch vô còng cã thÓ x¶y ra. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch theo xu híng héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay, trêng hîp nµy lµ rÊt hiÕm vµ kh«ng bÒn v÷ng.
§Ó thu hót ®îc kh¸ch du lÞch, ®ång thêi gi÷ ch©n kh¸ch l©u h¬n, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn xÝch l¹i gÇn nhau, liªn kÕt víi nhau ®Ó xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng du lÞch víi t c¸ch “mét tËp thÓ” c¸c nhµ s¶n xuÊt, ®¹i diÖn chung cho mét ®iÓm du lÞch, mét ®Þa ph¬ng, mét vïng du lÞch th«ng qua c¸c hiÖp héi, hîp t¸c x· du lÞch, hoÆc mét vïng du lÞch do nhiÒu ®Þa ph¬ng cïng liªn kÕt l¹i. HiÖn nay, xu híng nµy ®· xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng, nhng chØ lµ sù liªn kÕt ®¬n lÎ hoÆc tù ph¸t, cha cã tÝnh kÕ ho¹ch cô thÓ. Du lÞch ViÖt Nam ph¶i chñ ®éng t¹o ra sù phèi hîp quan träng nµy mét c¸ch cã tæ chøc h¬n. Cµng phèi hîp chÆt chÏ sÏ cµng cã lîi v× kh¸ch du lÞch ®îc phôc vô tèt h¬n sÏ ®Õn ®«ng h¬n, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña tõng doanh nghiÖp, tõng hé kinh doanh v× thÕ ®îc n©ng lªn, søc c¹nh tranh tÇm quèc gia vµ tÇm doanh nghiÖp còng sÏ t¨ng lªn cïng møc ®é liªn kÕt, phèi hîp nµy.
Thùc tÕ cho thÊy, hiÖn nay thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp du lÞch níc ta ®ang bÞ c¹nh tranh gay g¾t vµ bÞ chia sÎ bëi c¸c doanh nghiÖp, c¸c tËp ®oµn du lÞch trong khu vùc vµ thÕ giíi nh Accor, Hilton... Xu híng nµy lµ thùc sù cßn g©y nhiÒu bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp du lÞch ViÖt Nam khi mµ quy m«, tr×nh ®é, kinh nghiÖm tæ chøc, qu¶n lý vµ ®Æc biÖt lµ tiÒm lùc tµi chÝnh cha cao. Trong khi ®ã, con ®êng ®i c¸c níc cã du lÞch ph¸t triÓn m¹nh ®· chØ ra r»ng: m« h×nh tËp ®oµn trong kinh doanh du lÞch lµ xu híng mang tÝnh tÊt yÕu vµ du lÞch ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã.
Nh vËy, viÖc t¨ng cêng phèi hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp du lÞch ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh du lÞch lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n l©u dµi cho du lÞch ViÖt Nam.
T¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ nh»m x©y dùng th¬ng hiÖu
du lÞch ViÖt Nam
Kinh nghiÖm ph¸t triÓn du lÞch cña c¸c quèc gia trong khu vùc nh Th¸i Lan, Malaysia, Trung Quèc, Hµn Quèc... ®Òu chØ ra r»ng, c«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng b¸, x©y dùng th¬ng hiÖu lµ hÕt søc quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn du lÞch. HiÖn nay, ho¹t ®éng qu¶ng c¸o ë níc ta nãi chung vµ ®èi víi ngµnh Du lÞch nãi riªng cßn kÐm ph¸t triÓn vµ l¹c hËu so víi khu vùc vµ thÕ giíi. Ng©n s¸ch dµnh cho ho¹t ®éng marketing, qu¶ng c¸o nh»m x©y dùng th¬ng hiÖu du lÞch ViÖt Nam cßn qu¸ eo hÑp. Bµi häc vÒ qu¶ng b¸, xóc tiÕn du lÞch trªn ®©y ë Hµn Quèc lµ mét lý do ®¸ng thuyÕt phôc ®Ó ViÖt Nam ®Èy m¹nh ®Çu t vµo lÜnh vùc qu¶ng b¸, xóc tiÕn du lÞch.
Du lÞch ViÖt nam cÇn cã mét “chiÕn dÞch truyÒn th«ng m¹nh mÏ” cã tÝnh chÊt ®ét ph¸ trong viÖc qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu du lÞch ViÖt Nam. §îc biÕt, Tæng côc Du lÞch sÏ tiÕn hµnh mét ch¬ng tr×nh tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ vÒ du lÞch ViÖt Nam trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin toµn cÇu nh CNN, NHK, Canal + vµ c¸c tê b¸o lín, trong ®ã ®Æc biÖt lu ý mét sè thÞ trêng träng ®iÓm nh §«ng B¾c ¸, B¾c Mü vµ Ch©u ¢u. Tæng Côc Du lÞch còng sÏ kÕt hîp víi HiÖp héi du lÞch, Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam tiÕn hµnh ®ît khuyÕn m·i lín nh»m thu hót du kh¸ch vµ chuÈn bÞ ch¬ng tr×nh xóc tiÕn lín theo chñ ®Ò cho n¨m 2004 vµ 2005. §©y sÏ lµ mét c¬ héi lín ®Ó giíi thiÖu víi b¹n bÌ quèc tÕ r»ng ViÖt Nam chÝnh lµ “§iÓm ®Õn cña thiªn niªn kû míi”.
VÊn ®Ò hiÖn t¹i cña du lÞch ViÖt Nam lµ chuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn dÞch trªn. Mét trong nh÷ng khã kh¨n cña c«ng t¸c xóc tiÕn du lÞch hiÖn nay lµ kh«ng cã mét c¬ quan chuyªn tr¸ch nµo phô tr¸ch vÊn ®Ò xóc tiÕn du lÞch víi bé m¸y hoµn chØnh cã ®ñ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña c«ng t¸c xóc tiÕn qu¶ng b¸ du lÞch. C«ng viÖc nµy hiÖn vÉn do mét vô chøc n¨ng cña Tæng côc Du lÞch ®¶m nhiÖm. Mét gi¶i ph¸p cã tÝnh cÊp b¸ch hiÖn nay ®ã lµ ®æi míi, tæ chøc l¹i c«ng t¸c xóc tiÕn, t¨ng thªm thÈm quyÒn cho bé m¸y xóc tiÕn ®Ó n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña c«ng t¸c nµy. NÕu chËm chÔ, du lÞch ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ b¾t kÞp tr×nh ®é ph¸t triÓn cña khu vùc vµ thÕ giíi, nhÊt lµ trong t×nh tr¹ng khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh vò b·o hiÖn nay.
Kinh nghiÖm trong qu¶ng b¸, xóc tiÕn du lÞch cña Hµn Quèc cßn cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ cho du lÞch ViÖt Nam ngay trªn ®Êt ViÖt Nam. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng sÏ thóc ®Èy du lÞch néi ®Þa ph¸t triÓn mµ cßn gãp phÇn thu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®ang ë ngay trªn ®Êt ViÖt ®Õn víi nhiÒu ®iÓm du lÞch cña níc ta.
Nhãm gi¶i ph¸p vÒ thÞ trêng du lÞch
ViÖc t¨ng lîng kh¸ch ®i du lÞchViÖt nam lµ gi¶i ph¸p quan träng hµng ®Çu mang tÝnh chiÕn lîc. CÇn x¸c ®Þnh thÞ trêng môc tiªu, tøc lµ x¸c ®Þnh khu vùc nµo vµ níc nµo lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng cã thÓ khai th¸c ®îc nguån kh¸ch. CÇn x¸c ®Þnh nhãm kh¸ch hµng môc tiªu, tøc lµ trong thÞ trêng môc tiªu sÏ tËp trung vµo nhãm ®èi tîng kh¸ch nµo lµ chÝnh, vµ ®ång thêi x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm tiªu dïng cña hä còng nh x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p khai th¸c kh¸ch ®Ó nghiªn cøu, xóc tiÕn qu¶ng b¸ vµ tæ chøc tèt c¸c dÞch vô phôc vô kh¸ch ®îc hoµn h¶o ...
§Þnh híng thÞ trêng cho du lÞch ViÖt Nam: Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÕ giíi ®· tr¶i qua nhiÒu sù kiÖn, ¶nh hëng kh«ng tèt tíi t×nh h×nh ph¸t triÓn du lÞch nh cuéc khñng bè ngµy 11/9/2001 t¹i Mü, tiÕp ®Õn lµ c¸c cuéc tÊn c«ng t¹i Djerba, Bali, Mombasa nh»m vµo kh¸ch du lÞch vµ míi ®©y lµ cuéc chiÕn tranh I-r¾c cïng víi sù xuÊt hiÖn c¨n bÖnh viªm phæi cÊp do virut l¹ g©y ra. §©y lµ mét lý do khiÕn cho lîng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam sôt gi¶m. Tríc thùc tÕ ®ã, du lÞch ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi vÒ mÆt ®Þnh híng thÞ trêng cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. §ã lµ, chuyÓn híng khai th¸c tõ c¸c thÞ trêng víi kho¶ng c¸ch xa ViÖt Nam vµ kh«ng an toµn ®Õn c¸c thÞ trêng gÇn vµ an toµn h¬n nh thÞ trêng NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, ASEAN (chñ yÕu lµ Th¸i Lan, Singapore, Malaysia)... Tuy nhiªn, vÉn ph¶i duy tr× c¸c thÞ trêng truyÒn thèng, thÞ trêng cã møc chi tr¶ cao vµ ®ang trong thêi kú t¨ng trëng nh Ph¸p, §øc, T©y ¢u...
Lùa chän mét trong ba chiÕn lîc c¹nh tranh phï hîp víi doanh nghiÖp vµ thÞ trêng môc tiªu :
ChiÕn lîc h¹ thÊp chi phÝ (gi¸ rÎ)
ChiÕn lîc ph©n biÖt s¶n phÈm (chÊt lîng cao, ®éc quyÒn)
ChiÕn lîc ph¶n øng nhanh (®¸p øng ®óng mong muèn cña thÞ trêng).
X©y dùng chiÕn lîc thÞ trêng ®Õn 2010: Tæ chøc tèt viÖc thu thËp vµ cung cÊp c¸c th«ng tin dù b¸o kinh tÕ (nhÊt lµ th«ng tin vÒ du lÞch khu vùc vµ thÕ giíi, th«ng tin thÞ trêng...) cho c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ c¸c doanh nghiÖp trªn c¬ së phèi kÕt hîp chÆt chÏ víi ®¹i diÖn ngo¹i giao ta ë níc ngoµi, víi Bé Th¬ng m¹i vµ c¸c c¬ quan nghiªn cøu trong níc.
Nhãm gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc phôc vô du lÞch
Du lÞch lµ ngµnh phô thuéc nhiÒu h¬n vµo yÕu tè con ngêi so víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. B¾t nguån tõ nh÷ng tån t¹i vÒ nguån nh©n lùc nh quy m« ®µo t¹o manh món, chÊt lîng cha cao, c¬ së vËt chÊt phôc vô gi¶ng d¹y l¹c hËu, ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cßn cha hoµn chØnh... dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sinh viªn tèt nghiÖp cha giái ngo¹i ng÷, thiÕu kü n¨ng chuyªn m«n cÇn thiÕt. Bµi viÕt xin ®a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó viÖc ®µo t¹o c¸n bé cho ngµnh Du lÞch ngµy cµng tèt h¬n, ®¸p øng nh÷ng môc tiªu mµ chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch giai ®o¹n 2001 - 2010 ®· ®Ò ra:
Ngµnh Du lÞch cÇn x©y dùng chiÕn lîc ®µo t¹o nguån nh©n lùc vµ cã kÕ ho¹ch triÓn khai cô thÓ chiÕn lîc ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña ngµnh. X¸c ®Þnh râ ph¹m vi vµ lÜnh vùc ®µo t¹o v× ®©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ®Çu t.
VÒ c¬ cÊu ®µo t¹o, cÇn chó träng ®µo t¹o ®ång bé tõ nh©n viªn phôc vô ®Õn c¸n bé qu¶n lý kinh doanh, c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ theo mét tû lÖ thÝch hîp nh bµi häc kinh nghiÖm cña Trung Quèc. Nªn x©y dùng mét sè trêng cao ®¼ng chuyªn ngµnh ë c¶ ba miÒn,tr¸nh t×nh tr¹ng chØ ®µo t¹o ë bËc ®¹i häc. T¨ng tû lÖ giê thùc hµnh, bµi tËp t×nh huèng, tham quan thùc tÕ... tõ 30% lªn 50% tæng sè giê cña c¸c m«n häc. TËp trung ®µo t¹o mét sè lÜnh vùc cßn kh¸ thiÕu nh nÊu ¨n, marketing, nghiÖp vô kh¸ch s¹n...
Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o nªn cïng Tæng côc Du lÞch ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng ®µo t¹o, x¸c ®Þnh nh÷ng lÜnh vùc cÇn u tiªn ®µo t¹o ®Ó tËp trung ®Çu t vµ sím h×nh thµnh nªn nh÷ng trung t©m ®µo t¹o chÊt lîng cao. ChØ nh÷ng trêng cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn míi ®îc cÊp phÐp ®µo t¹o, ®ång thêi nhanh chãng x©y dùng nh÷ng tiªu chÝ chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng c¸c c¬ së ®µo t¹o du lÞch.
Mçi trêng nªn ph¸t huy thÕ m¹nh riªng cña m×nh trong sù liªn kÕt víi c¸c trêng kh¸c trong ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ viÖc trao ®æi gi¸o viªn d¹y giái ®îc ®µo t¹o c¬ b¶n chÝnh thèng cña trêng. Cã nh vËy míi nhanh chãng t¹o ra ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y tèt vµ n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o cho toµn ngµnh.
C¸c c¬ së ®µo t¹o trong c¶ níc mét mÆt cÇn thèng nhÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o díi sù chØ ®¹o cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Tæng côc Du lÞch, mÆt kh¸c cÇn hîp t¸c víi nhau biªn so¹n c¸c gi¸o tr×nh träng ®iÓm.
T¨ng cêng sù liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp vµ c¬ së ®µo t¹o. Ph¸t triÓn m« h×nh ®µo t¹o t¹i c¸c doanh nghiÖp theo d¹ng ®¬n ®Æt hµng lµ rÊt tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶, ®¸p øng ®óng nhu cÇu sö dông cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi, Tæng côc Du lÞch cÇn chØ ®¹o c¸c doanh nghiÖp n©ng cao tr¸ch nhiÖm h¬n trong viÖc cÊp häc bæng cho sinh viªn, tiÕp nhËn, híng dÉn t¹o ®iÒu kiÖn cho sinh viªn thùc tËp.
CÇn sím quy ho¹ch, ®µo t¹o ®éi ngò gi¸o viªn trong c¸c trêng b»ng viÖc t¨ng cêng ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, më réng hîp t¸c trong ®µo t¹o ®Ó sím cã ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y giái chuyªn m«n, giái nghiÖp vô. §ång thêi, Nhµ níc cÇn t¨ng cêng ®Çu t vµo c¬ së vËt chÊt cho c¸c c¬ së ®µo t¹o, nhÊt lµ c¸c trêng träng ®iÓm ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu riªng biÖt. T¨ng cêng c«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ trong ®µo t¹o, kÓ c¶ h×nh thøc du häc t¹i chç ®Ó nhanh chãng cã ®ñ sè lîng c¸n bé cÇn thiÕt cho ngµnh.
Víi nh÷ng chiÕn lîc ®µo t¹o ®îc ho¹ch ®Þnh cô thÓ theo nh÷ng bíc ®i thÝch hîp ®Ó tõng bíc n©ng cao chÊt lîng, ®a ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh Du lÞch ®i vµo æn ®Þnh, ch¾c ch¾n du lÞch ViÖt Nam sÏ ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu chñ yÕu ®· ®Æt ra trong chiÕn lîc ph¸t triÓn cña ngµnh giai ®o¹n 2001 - 2010.
KÕt luËn ch¬ng 3
Trªn ®©y lµ mét sè c¸c gi¶i ph¸p ®îc rót ra tõ thùc tÕ ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam, kÕt hîp víi kinh nghiÖm ph¸t triÓn rót ra tõ mét sè níc l¸ng giÒng cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång víi ViÖt Nam. Hy väng r»ng, nh÷ng kiÕn nghÞ nµy sÏ cã thÓ gióp Ých khiÕn du lÞch ViÖt Nam cã thÓ s·i nh÷ng bíc dµi ®Çy v÷ng ch·i trªn con ®êng ph¸t triÓn cña m×nh, nhanh chãng b¾t kÞp víi du lÞch khu vùc vµ thÕ giíi.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Bai viet.doc
Bieu do 1.xls- Bieu do 2.xls
- Danh muc tai lieu tham khao.doc
- Loi ket.doc
- Loi noi dau.doc
- Muc luc.doc
