Chính sách ngoại thương Nhật Bản. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam
Tài liệu Chính sách ngoại thương Nhật Bản. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam: ... Ebook Chính sách ngoại thương Nhật Bản. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam
Tóm tắt tài liệu Chính sách ngoại thương Nhật Bản. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
KÕt thóc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, NhËt B¶n bÞ b¹i trËn vµ thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ngêi vµ cña, thÕ nhng NhËt B¶n ®· nhanh chãng kh«i phôc l¹i kinh tÕ; vµ ®i vµo thêi kú t¨ng trëng nhanh. §ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn thÇn kú ®ã cã sù ®ãng gãp quan träng cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng.
Còng nh NhËt B¶n, ViÖt Nam còng mÊt m¸t kh¸ nhiÒu vÒ ngêivµ cña trong chiÕn tranh. Hßa b×nh lËp l¹i nhng ®Êt níc ph¶i ®¬ng ®Çu víi cuéc chiÕn phÝa B¾c vµ phÝa T©y Nam, nÒn kinh tÕ bÞ k×m h·m, kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®îc trong thêi gian dµi. N¨m 1986, ChÝnh s¸ch ®æi míi ra ®êi lÖnh cÊm vËn cña MÜ cïng dÇn dÇn níi láng th× ViÖt Nam còng phÇn nµo më réng c¸c quan hÖ hîp t¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ gia nhËp vµo ASEAN, AFTA, vµ ®ang cè g¾ng ra nhËp vµo tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ WTO.
ViÖt Nam vµ NhËt B¶n lµ hai quèc gia kh¸c nhau nhng gi÷a hai níc cã sù t¬ng ®ång, cã rÊt nhiÒu ®iÓm gièng nhau. ChÝnh v× vËy, nh÷ng k×nh nghiÖm cña NhËt B¶n trong viÖc x©y dùng thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ë NhËt B¶n thêi kú sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai lµ mét bµi häc ®Ó ViÖt Nam häc tËp.
Víi lý do ®ã, em chän ®Ò tµi ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n lµm ®Ò tµi cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh.
2. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn
Níc ta míi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng tuy kh«ng ph¶i lµ míi nhng ho¹t ®éng cha thùc sö hiÖu qu¶. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng sao cho ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. V× vËy, viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n, mét níc cã nhiÒu ®iÓm gièng víi níc ta tõ ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm ®Ó cã thÓ ho¹ch ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng mét c¸ch cã hiÖu qña lµ cÇn thiÕt.
3. Môc ®Ých
- Ph©n tÝch vai trß cña Ngo¹i th¬ng vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn (tõ giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é ®Õn nay)
- Ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n, qua ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm tõ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n ®èi víi ViÖt Nam giai ®o¹n hiÖn nay.
4.§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn nµy lµ chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p, c«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n tõ thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é vµ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n.
5. KÕt cÊu kho¸ luËn.
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng
Ch¬ng II. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n qua c¸c thêi kú
Ch¬ng III. Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam
Cuèi cïng, Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c« chó ë Th ViÖn quèc gia, c¸c chuyªn gia NhËt B¶n ë trung t©m VJCC ( Trung t©m hîp t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ViÖt Nam- NhËt B¶n), vµ ®Æc biÖt c¶m ën c« gi¸o Vò ThÞ HiÒn ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn em thùc hiÖn kho¸ luËn nµy.
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n
1. kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc trng cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng
1.1 C¸c kh¸i niÖm
- ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i: ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c, c«ng cô vµ biÖn ph¸p thÝch hîp mµ nhµ níc ¸p dông ®Ó thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét quèc gia nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña quèc gia ®ã. (Trang 6, "ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i" GS. PTS T« Xu©n D©n, NXB Thèng Kª N¨m 1998)
- Ngo¹i th¬ng: Ngo¹i th¬ng lµ sù trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a c¸c níc th«ng qua mua b¸n. (Trang 7, "Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th¬ng" , GS.PTS Bïi Xu©n Lu, NXB Gi¸o Dôc n¨m 1995)
- ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng: chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nh»m ®iªu chØnh c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cña mét quèc gia. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c, biÖn ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh vµ ph¸p luËt dïng ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®îc x¸c ®Þnh trong lÜnh vùc ngo¹i th¬ng cña mét níc trong thêi k× nhÊt ®Þnh. (Trang 8, "ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i" GS. PTS T« Xu©n D©n, NXB Thèng Kª N¨m 1998)
1.2 §Æc ®iÓm cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ cho nªn mang ®Æc ®iÓm cña chÝnh s¸ch kinh tÕ, nh÷ng ®èi tîng cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, ®¹i biÓu cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét quèc gia cho nªn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng mang nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã lµ:
1.2.1 ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña mét quèc gia do quèc gia ®ã quyÕt ®Þnh nhng cã c©n nh¾c ®Õn quèc gia b¹n hµng.
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ chÝnh s¸ch cña mét quèc gia cho nªn do quèc gia ®ã quyÕt ®Þnh. ThÕ nhng. ngo¹i th¬ng lµ mét ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn c¸c quèc gia kh¸c cho nªn khi quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cña m×nh, cÇn ph¶i c©n nh¾c ®Õn lîi Ých cña c¸c quèc gia kh¸c.
1.2.2 ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµm cÇu nèi liªn kÕt nÒn kinh tÕ trong níc víi thÕ giíi.
Ho¹t ®«ng ngo¹i th¬ng t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu s¶n xuÊt, lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn c¸c chu k× kinh tÕ vµ h¬n n÷a sÏ quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng sÏ h¹n chÕ hay thóc ®Èy nh÷ng t¸c ®éng ®ã cña ngo¹i th¬ng ®Õn nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ trong ph¹m vi ngµnh cña m×nh cho nªn trong khi quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ®ã cÇn c©n nh¾c ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ trong ph¹m vi ngµnh cña m×nh. ThÕ nhng chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng kh«ng chØ ®¬n thuÇn ¶nh hëng ®Õn riªng lÜnh vùc ngo¹i th¬ng mµ cÇn ph¶i tÝnh ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
C¸c hiªn tîng kinh tÕ ®Òu liªn quan mËt thiÕt tæng hîp ®Õn toµn bé c¸c bé phËn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, cho nªn, viÖc quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch chØ trong mét lÜnh vùc lµ rÊt khã kh¨n. VÒ mÆt chÝnh s¸ch, nÕu chØ lµ chÝnh s¸ch ngµnh ®¬n ®éc th× kh«ng ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ tèt. V× vËy, cÇn ph¶i tÝnh ®Õn mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh víi nhau. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ¶nh hëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n cho nªn vÒ tÝch chÊt th× mang tÝnh tæng hîp. Tõ xa ®Õn nay, ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng dï lµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng b¶o hé hay tù do còng ®Òu cã mèi quan hÖ víi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c. H¬n n÷a, ngo¹i th¬ng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, vÝ dô nh ®Çu t níc ngoµi, viÖn trî… cho nªn khi nghiªn cøu chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cïng cÇn ph¶i liªn hÖ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c.
1.2.3 ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cã nhiÖm vô c©n b»ng thanh to¸n quèc tÕ.
Mçi chÝnh s¸ch kinh tÕ cã mét nhiÖm vô ®Æc thï riªng nhng cuèi cïng hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch ®ã håi quy vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c©n b»ng kinh tÕ . Thu chi cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, ®¹i biÓu cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh«ng chØ ®¬n thuÇn ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ c©n b»ng kinh tÕ quèc d©n mµ nã cßn cã nhiÖm vô riªng lµ c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
2. Vai trß vµ tÇm quan träng cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n
Ngo¹i th¬ng ®¹i biÓu cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét quèc gia, liªn kÕt nÒn kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi cho nªn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ph¶i ph¸t huy ®îc vai trß ®ã trong c¶ hai ph¬ng diÖn ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. NhiÖm vô vÒ ®èi ngo¹i lµ ®iÒu chØnh m«i trêng bªn ngoµi cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. NhiÖm vô vÒ mÆt ®èi néi lµ ph¸t huy nh÷ng hiÖu qu¶ cña ngo¹i th¬ng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n th«ng qua viÖc h¹n chÕ hay thóc ®Èy ngo¹i th¬ng. Trong trêng hîp thóc ®Èy ngo¹i th¬ng, nhê vµo thóc ®Èy ngo¹i th¬ng mµ ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong trêng hîp k×m h·m ngo¹i th¬ng th× b¶o vÖ ®îc c¸c ®iÒu kiÖn trong níc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt mét c¸ch tù lùc. Nh vËy, híng néi hay híng ngo¹i cã kh¸c nhau nhng cã ®iÓm chung lµ nh»m t¨ng cêng n¨ng lùc s¶n xuÊt, , ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ mét bé phËn chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña nhµ níc cã quan hÖ chÆt chÏ vµ phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cã t¸c ®éng ®Õn khèi lîng vµ c¬ cÊu hµng ®îc bu«n b¸n. Nã còng t¸c ®éng ®Õn tæng sè cÇu vµ tæng sè cung cña nh÷ng hµng ho¸ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. Tãm l¹i, khi t¸c ®éng ®Õn ngo¹i th¬ng, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng còng t¸c ®éng ®Õn mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ.
Do nh÷ng t¸c ®éng nªu trªn, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ mét bé phËn quan träng cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ. §iÒu ch¾c ch¾n lµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cña mét níc, song nã cßn t¸c ®éng lªn sù ph©n bæ tµi nguyªn, nh©n lùc vµ ®Çu t, còng nh m« h×nh t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ.
Ngoµi ra, mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i th¬ng vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ quan träng kh¸c lµm cho khi t¸c ®éng vµo chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng còng lµm ¶nh hëng ®Õn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c. V× vËy, khi nghiªn cøu vai trß cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn ph¶i nghiªn cøu vai trß cña ngo¹i th¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc kinh tÕ quèc d©n vµ vai trß t¸c ®éng cña c¸c c«ng cô, biÖn ph¸p thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng.
2.1 Vai trß cña ngo¹i th¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña NhËt B¶n
Hai ho¹t ®éng chñ yÕu cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng lµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, v× vËy, sau ®©y ta sÏ xem xÐt vai trß cña xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
2.1.1 Vai trß cña nhËp khÈu
NhËp khÈu lµ mét ho¹t ®éng quan träng cña ngo¹i th¬ng. NhËp khÈu t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trong níc.
NhËp khÈu ®Ó bæ sung c¸c hµng ho¸ mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc, hoÆc nhËp khÈu kh«ng ®¸p øng nhu cÇu. NhËp khÈu cßn thay thÕ, nghÜa lµ nhËp khÈu vÒ nh÷ng hµng ho¸ mµ s¶n xuÊt trong níc sÏ kh«ng cã lîi b»ng nhËp khÈu.
NÕu kÕt hîp thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch nhËp khÈu bæ xung vµ nhËp khÈu thay thÕ sÏ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, trong ®ã, c©n ®èi trùc tiÕp ba yÕu tè s¶n xuÊt: c«ng cô lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ lao ®éng ®ãng vai trß quan träng nhÊt.
Cô thÓ, trong trêng hîp NhËt B¶n, nhËp khÈu ®ãng vai trß quan träng sau ®©y:
- T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn.
- Bæ sung kÞp thêi nh÷ng mÆt mÊt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ. Lµ mét níc nghÌo tµi nguyªn, viÖc nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu gióp cho NhËt B¶n c©n b»ng®îc nÒn kinh tÕ cña m×nh.
- Gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n; tho¶ m·n nhu cÇu trùc tiÕp cña nh©n d©n vÒ hµng tiªu dïng.
§¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc, t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng.
- NhËp khÈu cã vai trß tÝch cùc ®Õn thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¹o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu. VÝ dô: sau chiÕn tranh, viÖc t¨ng cêng nhËp khÈu b«ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kh«i phôc ngµnh c«ng nghiÖp dÖt cña NhËt B¶n.
2.1.2. Vai trß cña xuÊt khÈu.
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ngo¹i th¬ng, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, viÖc më réng s¶n xuÊt ®Ó t¨ng nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ cho nhu cÇu nhËp khÈu còng nh t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn cña h¹ tÇng c¬ së lµ mét môc tiªu quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng.
Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n rÊt to lín thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau:
- T¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu, phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
§Ó më réng, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, cÇn ph¶i cã vèn ®Ó nhËp khÈu, NhËt B¶n dùa vµo nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc nhng nguån vèn quan träng nhÊt lµ xuÊt khÈu.
- XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
C¬ cÊu tiªu dïng vµ s¶n xuÊt trªn thÕ giíi díi sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· vµ ®ang thay ®æi m¹nh mÏ, c¸c s¶n phÈm míi lÇn lît ra ®êi. N¾m b¾t s thay ®æi ®ã, NhËt B¶n tËp trung xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ®ã ph¸t triÓn h¬n. §iÒu ®ã thÓ hiÖn qua sù thay ®æi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, hµng c«ng nghiÖp nÆng thay thÕ cho hµng c«ng nghiÖp nhÑ mµ cô thÓ lµ rÖt b«ng, «t« vµ hµng ®iÖn tö.
- XuÊt khÈu sÏ gi¶i quyÕt lîng thõa vÒ cung nhÊt lµ ë giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é.
2.2 C¸c c«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n
C¸c quèc gia trªn thÕ giíi nãi chung vµ NhËt B¶n nãi riªng ®Òu sö dông c«ng cô vµ c¸c biÖn ph¸p sau ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña m×nh.
2.2.1 ThuÕ quan:
(1) Kh¸i niÖm: ThuÕ quan lµ mét kho¶n tiÒn mµ ngêi chñ hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu hoÆc qu¸ c¶nh ph¶i nép cho h¶i quan lµ c¬ quan ®¹i diÖn cña níc chñ nhµ
(2) Vai trß cña thuÕ quan:
- MÆt tÝch cùc:
* §iÒu tiÕt xuÊt khÈu th«ng qua thuÕ v× lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu phô thuéc vµo gi¸ c¶ vµ thuÕ quan lµ mét b«n phËn quan träng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ ngo¹i th¬ng
* B¶o hé thÞ trêng néi ®Þa, nhÊt lµ tõ khi tham gia vµo tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i.
* T¨ng nguån thu ng©n s¸ch nhµ níc
* Lµ c«ng cô ®Ó ph©n biÖt ®èi sö trong quan hÖ kinh tÕ ngo¹i th¬ng vµ g©y ¸p lùc ®èi víi b¹n hµng ph¶i nhîng bé trong ®µm ph¸n.
- MÆt tiªu cùc:
* Lµm gi¸ c¶, chi phÝ cao lªn g©y thiÖt h¹i cho lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng.
* KhuyÕn khÝch mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶.
2.2.2 Nhãm biÖn ph¸p h¹n chÕ phi thuÕ quan
(1) C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ vÒ sè lîng
BiÖn ph¸p nµy ®îc NhËt B¶n sö dông trong thêi k× kh«i phôc kinh tÕ vµ trong giai ®o¹n ®Çu cña thêi k× ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é.
- Vai trß cña nhãm biÖn ph¸p h¹n chÕ vÒ sè lîng.
* Tham gia b¶o hé thÞ trêng néi ®Þa.
* C«ng cô ®Ó thùc hiÖn ph©n biÖt ®èi xö trong quan hÖ ngo¹i giao, g©y ¸p lùc víi ®èi thñ c¹nh tranh.
* Tham gia ®iÒu tiÕt cung cÇu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu quan träng trªn thÞ trêng chiÕn lîc.
- C¸c h×nh thøc h¹n chÕ sè lîng
- H×nh thøc cÊm h¼n xuÊt hay nhËp khÈu mét mÆt hµng nµo ®ã tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mçi níc.
- H×nh thøc cÊp giÊy phÐp: Hµng ho¸ xu©t nhËp khÈu ph¶i ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp b»ng viÖc cÊp giÊy phÐp.
- H¹n ng¹ch: lµ viÖc h¹n chÕ sè lîng ®èi víi mét lo¹i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu nµo ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m) díi h×nh thøc cÊp quota.
- H×nh thøc h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn lµ h×nh thøc b¶o hé thÞ trêng néi ®Þa b»ng c¸ch: Níc nhËp khÈu ®ßi hái níc xuÊt khÈu ph¶i gi¶m bít hµng xuÊt khÈu sang níc m×nh nÕu kh«ng níc nhËp khÈu sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiªn quyÕt.
(2) Nhãm biÖn ph¸p tµi chÝnh tiÒn tÖ
Trong nhãm nµy cã nhiÒu h×nh thøc ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu :
- BiÖn ph¸p kÝ quü hay ®Æt cäc nhËp khÈu: lµ biÖn ph¸p nhµ níc nhËp khÈu quy ®Þnh chñ hµng nhËp khÈu ph¶i ®Æt cäc t¹i ng©n hµng ngo¹i th¬ng tríc khi cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu. BiÖn ph¸p nµy ®îc chÝnh phñ NhËt B¶n sö dông chñ yÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña thêi k× ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é.
- HÖ thèng thuÕ néi ®Þa: ®ã c¸c lo¹i thuÕ nh: ThuÕ lîi tøc, thuÕ sö dông tµi nguyªn, thuÕ doanh thu...vµ chÝnh phñ c¸c níc sö dông c¸c lo¹i thuÕ nµy bªn c¹nh thuÕ h¶i quan ®Ó ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu. BÞ søc Ðp trong c¸c vßng ®µm ph¸n, NhËt B¶n buéc ph¶i gi¶m møc thuÕ quan xu©t nhËp khÈu nhng thay vµo ®ã chÝnh phñ l¹i n©ng cao hÖ thèng thuÕ néi ®Þa lµm cho gi¸ c¶ hµng nhËp t¨ng lªn, gãp phÇn ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng nhËp khÈu.
- Sö dông c¬ chÕ tû gi¸: Nhµ níc th«ng qua viÖc qu¶n lÝ tµi chÝnh ®Ó t¸c ®éng ®Õn xuÊt nhËp khÈu.
C¸c h×nh thøc:
* Qu¶n lÝ ngo¹i hèi.
* N©ng gi¸ hoÆc ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ ®Ó khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ xuÊt khÈu.
* Th«ng qua c¬ chÕ l¹m ph¸t ®Ó kÝch thÝch xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu.
- Sö dông c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh ®Èy m¹nh xuÊt khÈu: §©y lµ nhãm biªn ph¸p ®îc chÝnh phñ sö dông nhiÒu nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. C¸c biÖn ph¸p nµy ®îc sö dông díi c¸c h×nh thøc sau:
* Nhµ níc ®¶m b¶o tÝn dông xuÊt khÈu.
* Nhµ níc thùc hiÖn tÝn dông xuÊt khÈu.
* Trî cÊp xuÊt khÈu.
* B¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸.
(3). Nhãm biÖn ph¸p mang tÝnh kü thuËt:
§©y lµ h×nh thøc b¶o hé mËu dÞch th«ng qua viÖc níc xuÊt khÈu ®a ra c¸c yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu hÕt søc kh¾t khe vÒ quy c¸ch, mÉu m·, chÊt lîng, vÖ sinh thó y... NÕu kh«ng ®¹t ®îc mét trong c¸c tiªu chuÈn kÓ trªn hµng ho¸ ®Òu kh«ng ®îc nhËp khÈu vµo néi ®Þa. NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng níc thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy cã hiÖu qu¶.
Tãm l¹i, vai trß cña chÝnh s¸ch kÜ thuËt rÊt quan träng vµ cã rÊt nhiÒu c¸c biÖn ph¸p, c«ng cô ®îc chÝnh phñ c¸c níc nãi chung vµ NhËt B¶n nãi riªng ®· sö dông ®Ó ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng.
3. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n
NhËt B¶n lµ mét ®èi t¸c quan träng trong bu«n b¸n ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam, h¬n n÷a lµ mét nh©n tè quan träng trong ®Þnh híng ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. V× vËy, viÖc nghiªn cø chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n rÊt quan träng.
(1) Gióp rót ra nhiÒu kinh nghiÖm vÒ x©y dùng, tæ chøc, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña ®Êt níc mét c¸ch khoa häc vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
ViÖc nghiªn cø chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n - níc cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n ho¸, lÞch sö, t¬ng tù ViÖt Nam - lµ rÊt quan träng, gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Ò ra vµ tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng mét c¸ch tèt h¬n, ®¹t hiÖu qu¶ h¬n.
(2) Gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng
N¾m v÷ng chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n míi t×m ®îc c¸ch th©m nhËp thÞ trêng tèt nhÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. NhËt B¶n còng lËp ra mét chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch riªng vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu riªng, cho nªn nghiªn cøu nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p nµy gióp c¸c nhµ doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch, môc tiªu cho tõng ngµnh, hµng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. C¸c nhµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i hiÓu biÕt vÒ phong tôc, v¨n ho¸, luËt ph¸p... vµ nhÊt lµ ph¶i t×m hiÓu chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n, ®Ó biÕt vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng, biÕt ®îc nh÷ng s¶n phÈm nµo khuyÕn khÝch nhËp khÈu, xuÊt khÈu, trªn c¬ s¬ ®ã x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng thÝch hîp.
Nh vËy, viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n lµ rÊt quan träng, v× NhËt B¶n lµ níc cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi gÇn gièng víi níc ta vµ lµ níc b¹n hµng lín cña ta.
Ch¬ng II
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n c¸c thêi kú
NhËt B¶n vèn lµ mét níc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, vÒ ngo¹i th¬ng tôt hËu xa so víi c¸c níc ph¬ng T©y. Nhng vµo thËp kû 60, NhËt B¶n ®· næi lªn nh mét cêng quèc kinh tÕ. GNP theo ®Çu ngêi vµo lo¹i cao trªn thÕ giíi (HiÖn nay thuéc nh÷ng níc cã GNP cao nhÊt thÕ giíi: kho¶ng 42000 USD/ ngêi/ n¨m). §ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn thÇn kú ®ã cã phÇn quan träng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng.
Ch¬ng nµy sÏ ®Ò cËp ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®· t¸c ®éng nh thÕ nµo tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña NhËt B¶n (B¾t ®Çu tõ thêi kú ph¸t triÓn cao ®é ®Õn nay).
Thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é( 1950-1973)
1. §Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ
N¨m 1955 lµ n¨m ®Çu nÒn kinh tÕ NhËt B¶n chuyÓn tõ thêi kú phôc hng sang thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é. Trong thêi kú nµy, NhËt B¶n ®· cã nh÷ng biÕn ®æi thÇn kú vÒ kinh tÕ trong níc còng nh trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trong thêi kú nµy thÓ hiÖn qua nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
Thø nhÊt, Tæng s¶n phÈm quèc d©n t¨ng nhanh ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng 1
B¶ng 1.Tæng s¶n phÈm quèc néi vµ tæng s¶n phÈm quèc d©n NhËt B¶n
N¨m
Tµi chÝnh
Tæng s¶n phÈm quèc néi
Tæng s¶n phÈm quèc d©n
Danh nghÜa
Thùc tÕ
Danh nghÜa
Thùc tÕ
Tæng
kim ng¹ch
TûlÖ t¨ng trëng so víi n¨m tríc
(%)
Tû lÖ t¨ng trëng so víi n¨m tríc
(%)
Tû lÖ t¨ng trëng so víi n¨m tríc
(%)
Tû lÖ t¨ng trëng so víi n¨m tríc
(%)
1956
9649,7
-
-
-
-
1957
11064,1
114,7
7,5
14,5
7,4
1958
11845,1
7,1
7,3
7,0
7,3
1959
13897,0
17,3
11,2
17,2
11,2
1960
16680,6
20,0
12,2
19,9
12,1
1961
201908,8
20,9
11,7
20,9
11,7
1962
22328,2
10,7
7,5
10,6
7,5
1963
26228,6
17,5
10,4
17,4
10,4
1964
30399,7
15,9
9,5
15,8
9,4
1965
33765,3
11,1
6,2
11,1
6,2
1966
39698,9
17,6
11,0
17,6
11,1
1967
46445,4
17
11,0
17,0
11,0
1968
54947,0
18,3
12,4
18,3
12,3
1969
65061,4
18,4
12,0
18,4
12,0
1970
75298,5
15,7
8,2
15,8
8,3
1971
82899,3
10,1
5,6
10,2
5,1
1972
96486,3
16,4
9,1
16,6
9,3
1973
116715,0
21,0
5,1
20,9
5,0
1974
138451,1
18,6
-0,5
18,4
-0,7
1975
152361,6
10,0
4.0
12,2
4,1
1976
171293,4
12.4
3,8
12,4
3,8
1977
190094,5
11,0
4,5
11,0
4,6
1978
208602,2
9,7
5,4
9,9
5,5
1979
225237,2
8,0
5,1
8,0
5,1
1980
245546,6
9,0
2,6
8,9
2,4
1981
260801,3
6,2
3,0
6,1
2,9
1982
273322,4
4,8
3,1
5,0
3,3
1983
285593,4
4,5
2,5
4,6
2,6
1984
305144,1
6,8
4,1
6,9
4,1
1985
324289,6
6,3
4,1
6,5
4,3
1986
339363,3
4,6
3,1
4,7
3,2
1987
355521,8
4,8
4,8
5,0
5,0
1988
379656,8
6,8
6,0
6,8
6,0
1989
406476,8
7,1
4,4
7,3
4,7
1990
438815,8
8,0
5,5
7,7
5,3
1991
4631874,4
5,6
2,9
5,6
3,0
1992
471882,0
1,9
0,4
2,2
0,7
1993
476746,1
1,0
0,5
0,9
0,3
1994
478841,4
0,4
0,6
0,4
0,6
1995
489248,9
2,2
2,8
2,2
2,9
1996
503068,2
2,8
3,2
3,1
3,5
1997
504865,6
0,3
-0,7
0,4
-0,6
1998
498654,2
-0,8
-0,4
-
-
Nguån: Trang 14. "B¶n c¸o b¹ch kinh tÕ" NXB Së kÕ ho¹ch kinh tÕ NhËt B¶n- xuÊt b¶n hµng n¨m)
Thø hai, Ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh chãng. ChØ sè s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tõ 160 n¨m 1957 lªn ®Õn 1345 n¨m 1976. KÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn nãi trªn lµ phÇn cña nghµnh c«ng nghiÖp nÆng vµ hãa chÊt trong tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp cao, ®¹t ®Õn 57% n¨m 1970.
Thø ba, GDP theo ®Çu ngêi t¨ng nhanh
§îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau:
B¶ng 2: §Çu t thiÕt bÞ vµ thu nhËp quèc d©n
N¨m
tµi chÝnh
§Çu t thiÕt bÞ theo tû lÖ GDP danh nghÜa (%)
Thu nhËp quèc d©n
Thu nhËp quèc d©n
GDP/ngêi
(ngh×n Yªn)
Kim ng¹ch
Tû lÖ t¨ng trëng so víi n¨m tríc
1956
13,8
7896,2
-
107
1957
15,4
8868,1
12,3
122
1958
13,9
9382,9
5,8
129
1959
15,8
11042,1
17,7
150
1960
18,9
13496,7
22,2
179
1961
20,1
16081,9
19,2
215
1962
18,9
17893,3
11,3
235
1963
18,2
21099,3
17,9
274
1964
18,1
24057,4
14,0
314
1965
15,1
26827,0
11,5
345
1966
16,4
31644,8
18,0
402
1967
18,2
37547,7
18,7
465
1968
18,8
3720,9
16,4
544
1969
20,8
52117,8
19,2
637
1970
20,8
61029,7
17,1
727
1971
18,5
65910,5
8,0
785
1972
17,5
779,36,9
18,2
901
1973
19,2
95880,6
23,0
1074
1974
17,7
112471,6
17,4
1253
1975
16,0
123990,7
10,2
1362
1976
14,9
140397,2
13,2
1516
1977
13,9
155703,2
10,9
1666
1978
14,1
171778,5
10,3
1812
1979
15,1
182206,6
6,1
1940
1980
15,7
199590,2
9,5
2099
1981
15,4
209748,9
5,1
2213
1982
14,8
219391,8
4,6
2303
1983
14,7
230805,7
5,2
2391
1984
15,5
243608,9
5,5
2538
1985
16,3
260278,4
6,8
2681
1986
15,9
271129,7
4,2
2791
1987
16,1
283895,5
4,7
2910
1988
17,5
301380,0
6,2
3095
1989
18,6
322143,6
6,9
3301
1990
19,6
345739,1
7,3
3552
1991
19,3
360054,2
5,0
3736
1992
17,5
369088,1
1,7
3794
1993
15,5
372464,4
0,9
3824
1994
14,6
373772,0
0,4
3831
1995
15,0
380214,8
1,7
3903
1996
15,6
392559,8
3,2
3999
1997
15,6
-
-
4001
Nguån: trang 15. "B¶n c¸o b¹ch kinh tÕ" NXB së kÕ ho¹ch kinh tÕ NhËt B¶n- xuÊt b¶n tõng n¨m)
Thø t, vèn ®Çu t vµo m¸y mãc thiÕt bÞ t¨ng nhanh (xem b¶ng 2)
Thø n¨m, kim ngh¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng nhanh
B¶ng 3. kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu sau chiÕn tranh
N¨m
xuÊt khÈu
NhËp khÈu
C©n b»ng XNK
Tû gi¸ hèi ®o¸i
Kim Ng¹ch
TriÖu USD
Tû lÖ so víi n¨m tríc
Tû träng so víi xuÊt khÈu cña thÕ giíi
Kim Ng¹ch
TriÖu USD
Tû lÖ so víi n¨m tríc
Tû träng so víi xuÊt khÈu cña thÕ giíi
1953
1275
0,2
1,7
2410
18,8
3,1
-1135
360,00
1954
1629
27,8
2,1
2399
-0,5
3.0
-770
nt
1955
2011
23,4
2,3
2471
3,0
2,6
-460
nt
1956
2501
24,4
2,6
3230
30,7
3,2
-729
nt
1957
2858
24,3
2,7
4284
32,6
3,8
-1426
nt
1958
2877
0,7
2,9
3033
-29,2
2,9
-156
nt
1959
3456
20,1
3,2
3599
18,7
3,2
-143
nt
1960
4055
17,3
3,4
4491
24,8
3,6
-436
nt
1961
4236
4,5
3,4
5810
29,4
4,5
-1574
nt
1962
4916
10,1
3,8
5637
-3,0
4,1
-721
nt
1963
5452
10,9
3,8
6736
19,5
4,5
-1284
nt
1964
6673
22,4
4,3
7933
17,8
4,7
-1265
nt
1965
8452
26,7
4,9
8169
2,9
4,4
283
nt
1966
9776
15,7
5,1
9523
16,5
4,7
253
nt
1967
10442
6,8
5,2
11663
22,5
5,5
-1221
nt
1968
12972
24,2
5,8
12987
11,4
5,5
-15
nt
1969
159990
23,3
6,3
15024
15,7
5,6
966
nt
1970
19318
20,8
6,5
18881
25,7
6,0
437
550,68
1971
24019
24,3
7,2
19712
4,4
5,7
4307
303,17
1972
28591
19,0
7,2
23471
19,1
5,8
5120
271,70
1973
36930
29,2
6,7
38314
63,2
6,8
-1354
292,08
1974
55536
50,4
6,8
62110
62,1
7,.6
-6574
296,79
1975
55753
0,4
6,6
57836
-6,8
6,7
-2110
296,55
1976
67225
20,6
7,1
64799
12,0
6,7
2426
268,51
1977
80495
197
7,1
70809
9,3
6,4
9686
210,44
1978
97543
21,2
7,8
79344
12,1
6,2
18100
219,44
1979
103032
5,6
6,4
110672
39,5
6,8
-7640
226,74
1980
129807
26,0
6,8
140528
27.0
7,0
-10721
220,54
1981
152036
17,1
8,0
143290
2,0
7,2
8740
249,08
1982
138831
-8,7
7,9
131930
-7,9
7,1
6900
237,51
237,1
1983
146927
5,8
8,6
126393
-4,2
7,0
20534
238,54
1984
170114
175,8
9,4
136503
8,0
7,1
33611
161,52
1985
175638
3,2
9,5
129539
-5,1
6,7
46099
144,64
1986
209151
10,1
10,3
126408
-2,4
6,0
82743
128,15
1987
229221
9,6
9,6
149515
18,3
6,0
79706
137,96
1988
264917
15,6
9,7
187354
15,3
6,6
77563
144,79
1989
275175
3,9
9,3
210847
12,5
6,9
64328
134,71
1990
286948
4,3
8,5
234799
11,4
6,8
52149
126,63
1991
314525
9,6
9,0
236737
0,8
6,6
77788
11,20
1992
339656
8,0
9,1
233621
-1,6
6,1
106629
102,21
1993
366911
6,3
9,7
240670
3,3
6,4
120241
94,06
1994
395600
9,6
9,3
274729
14,3
6,4
120858
108,79
1995
442938
12,0
8,7
33694
22,3
6,6
106843
120,99
1996
410872
-7,2
7,8
349129
3,9
6,5
61748
121,2
1997
429896
2,4
7,0
339705
-3,0
6,8
82191
121,2
Nguån: trang 676-677 "B¶n c¸o b¹ch th«ng th¬ng" NXB Bé c«ng th¬ng nghiÖp NhËt B¶n XuÊt b¶n n¨m 1998
Thø s¸u, gi¸ c¶ t¨ng nhanh, gÊp ba lÇn trong thêi kú nµy, trung b×nh kho¶ng 5,2% n¨m.
Sù ph¸t triÓn nµy kh«ng ph¶i diÔn ra mét c¸ch nhÞp nhµng mµ tr¶i qua nh÷ng chu kú kinh tÕ kh¸c nhau, cã lóc phån vinh vµ còng cã lóc suy tho¸i nhng vÒ tæng thÓ th× nÒn kinh tÕ NhËt B¶n trong giai ®o¹n nµy ph¸t triÓn rÊt cao.
ChÝnh s¸ch kinh tÕ
§Ó ®¹t ®îc sù t¨ng trëng nh trªn, ChÝnh phñ NhËt B¶n ®· ¸p dông hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n.
Th¸ng 12/1955, chÝnh phñ NhËt B¶n tuyªn bè thùc hiÖn kÕ hoÆch 5 n¨m tù lËp vÒ kinh tÕ.
Th¸ng 11/1960, néi c¸c chÝnh phñ Eke®a ®a ra “ kÕ ho¹ch t¨ng gÊp ®«i thu nhËp quèc d©n”. Môc ®Ých cña kÕ ho¹ch lµ t¨ng thu nhËp quèc d©n gÊp ®«i trong vßng 10 n¨m.
(Xem b¶ng 4)
B¶ng 4.c¸c chØ tiªu kÝnh tÕ chñ yÕu cña kÕ ho¹ch béi t¨ng thu nhËp quèc d©n
C¸c kho¶n môc
N¨m gèc (a)
N¨m ®Ých (B)
(B) / (a)
(%)
B×nh qu©n n¨m tµi chÝnh
(1956-1958)
B×nh qu©n n¨m tµi chÝnh
(1970)
Tæng d©n sè (v¹n d©n)
9111
10222
(0,9)112,2
D©n sè trªn 15 tuæi(v¹n d©n)
6219
7902
(1,9)127,1
Tæng s¶n phÈm quèc d©n (100 triÖu Yªn theo gi¸ c¶ 1958)
97437
260000
(7,8)266,8
Thu nh©p quèc d©n (100 triÖu Yªn theo gi¸ c¶ 1958)
79936
213232
(7,8)266,8
Thu nhËp quèc d©n theo ®Çu ngêi (Yªn theo gi¸ c¶ 1958)
87736
208607
(6,9)237,8
Chi tiªu cho tiªu dïng c¸ nh©n (100 triÖu Yªn theo gi¸ c¶1958)
57979
151166
(7,6)232,4
Chi tiªu cho tiªu dïng c¸ nh©n theo ®Çu ngêi (Yªn theo gia c¶ 1958)
63636
147883
(6,7)232,4
Tæng t b¶n quèc d©n ( 100 triÖu Yªn theo gia c¶ 1958)
29470
82832
(8,2)281,1
Tiªu chuÈn s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má
100,0
431,7
(11,9) 431,7
Tiªu chuÈn s¶n xuÊt ngµnh n«ng l©m thñy s¶n
100,0
144,1
(2,8)144,1
Sè ngêi cã viÖc lµm (V¹n ngêi)
4154
4869
(1,2)117,2
sè ngêi thuª mín (v¹n ngêi)
1924
3235
(4,1) 168,1
VËn chuyÓn hµng ho¸ trong níc (100 triÖu tÊn)
975
2173
(6,9)222,9
Chê kh¸ch trong níc lµ (100 triÖu ngêi)
2109
5082
(7,6) 241,0
Tæng nhu cÇu n¨ng lîng (ngh×n tÊn quy ra than ®¸)
131,8
302760
(7,8)230,0
XuÊt khÈu( triÖu USD)
2687
8485
(9,3)315,8
XuÊt khÈu theo c¬ së H¶i quan
2707
9320
(10,0)
345,1
NhËp khÈu (triÖu USD)
2549
8080
(9,3)317,0
NhËp kh©u theo c¬ së H¶i quan (triÖu USD)
3126
9891
(9,3)316,7
Nguån: trang 105. " Kinh tÕ NhËt B¶n 50 n¨m sau chiÕn tranh" NXB Kinh tÕ §«ng D¬ng ToKyo n¨m 1992
§Ó hç trî ®Çu t, chÝnh phñ còng thùc hiÖn kÕ ho¹ch tù do ho¸ mËu dÞch, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Tuy nhiªn, do ®Çu t qu¸ nhiÒu, mÊt c©n ®èi, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ n¨m 1965, nhng t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi kh«ng l©u vµ NhËt B¶n nhanh chãng phôc håi l¹i nÒn kinh tÕ.
N¨m 1969, NhËt B¶n ¸p dông chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ, h¹n chÕ ®Çu t vµ sau ®ã nÒn kinh tÕ thÕ giíi bíc vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng th× nÒn kinh tÕ NhËt B¶n cïng kh«ng tr¸nh khái sù khã kh¨n ®ã.
N¨m 1971, t×nh h×nh ®· thay ®æi nhiÒu, ngo¹i trõ ngo¹i tÖ t¨ng, xuÊt khÈu t¨ng. Tríc t×nh h×nh ®ã, chÝnh phñ b¾t ®Çu thùc hiÖn “ ph¬ng ch©m c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i” tõ th¸ng 6/1974.
Nhê ®ã mµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n diÔn ra mét c¸ch tèt ®Ñp h¬n. Nhng t×nh h×nh kh«ng kÐo dµi l©u, cuéc khñng ho¶ng dÇu löa löa x¶y ra ®· chÉm døt thêi kú ph¸t triÓn cao ®é cña NhËt B¶n.
2. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng vµ c¸c biÖn ph¸p ¸p dông trong chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng
2.1 §Æc ®iÓm chung cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong thêi kú nµy
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong thêi kú nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
1) §Èy m¹nh xuÊt khÈu nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, t¨ng uy tÝn trªn thÞ trêng quèc tÕ
Trong giai ®o¹n nµy, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ lµ ph¶i khai th¸c thÞ trêng níc ngoµi, ®Èy m¹nh n¨ng lùc x· héi gia t¨ng xuÊt khÈu. §øng vÒ phÝa c¸n c©n thanh to¸n quèc mµ nh×n nhËn, thêi kú nµy më réng xuÊt khÈu ®· lµm c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ®ång thêi t¨ng uy tÝn cña NhËt B¶n trªn trêng quèc tÕ
§Èy m¹nh xuÊt khÈu nh»m môc ®Ých t¹o nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu,t¨ng kh¶ n¨ng ®Çu t trong níc vµ gi¶i quyÕt n¹n thõa vÒ cung.
Trong thêi kú nµy, NhËt B¶n ®Çu t thiÕt bÞ rÊt lín muèn ®æi míi thiÕt bÞ, cÇn ph¶i cã ngo¹i._. tÖ ®Ó nhËp khÈu. §Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®ã
T¨ng cêng xuÊt khÈu sang thÞ trßng Mü:
Nöa sau thËp kû 50, NhËt B¶n chñ yÕu bu«n b¸n víi Mü vµ §«ng Nam Ch©u ¸. Trong bu«n b¸n víi Mü th× c¸n c©n th¬ng m¹i nghiªng vÒ phÝa Mü, do ®ã, NhËt B¶n ®· th©m hôt ngo¹i tÖ ®Æc biÖt lµ §« La Mü. V× vËy, chÝnh phñ NhËt B¶n nhËn thøc ®îc r»ng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang c¸c níc thanh to¸n b¨ng ®« la Mü cã thu nhËp cao, cô thÓ lµ sang Mü lµ rÊt quan träng. NhËt B¶n ®· ®a ra chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang Mü vµ c¸c thÞ trêng lín kh¸c.
2) §Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp nÆng, ho¸ chÊt chÕ t¹o.
Trong thêi kú nµy, c¬ cÊu s¶n xuÊt cña NhËt B¶n thay ®æi cho nªn chÝnh phñ còng thay ®æi chÝnh sach xuÊt khÈu, t¨ng cêng xuÊt khÈu c¸c sÈn phÈm c«ng nghiÖp, ho¸ chÊt
3) T¨ng cêng nhËp khÈu trong mèi quan hÖ hîp lý víi xuÊt khÈu:
MÆt kh¸c, nh trªn ®· tr×nh bµy, trong thêi kú nµy ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, t¨ng cêng ®Çu t th× ph¶i nhËp khÈu nhiÒu. Do ®ã, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong thêi kú nµy còng t¨ng cêng nhËp khÈu trong mèi quan hÖ hîp lý víi xuÊt khÈu
4) Thóc ®Èy tù do ho¸ th¬ng m¹i, më cöa nÒn kinh tÕ nh»m tr¸nh nh÷ng ph©n biÖt ®èi xö trong bu«n b¸n quèc tÕ, vµ thuËn theo yªu cÇu kh¸ch quan cña thêi k× (c¸c níc b¹n hµng lªn ¸n NhËt B¶n ¸p dông chÝnh s¸ch h¹n chÕ nhËp khÈu).
2.2 ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong c¸c chu kú kinh tÕ
NÒn kinh tÕ NhËt B¶n kh«ng ph¶i diÔn ra mét c¸ch su«n sÎ mµ qua rÊt nhiÒu th¨ng trÇm, ®iÒu nµy thÓ hiÖn qua c¸c chu kú kinh tÕ. VËy nªn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cã vai trß nh thÕ nµo qua c¸c chu kú kinh tÕ nµy.
LÇn thø nhÊt vµo 1/19/1949 ®Õn cuèi n¨m 1953. Sau khi huû bá trî cÊp theo kÕ ho¹ch cña Doclgi, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng. Cuéc chiÕn tranh TriÒu Tiªn x¶y ra, thªm vµo ®ã nhu cÇu ®Æc biÖt cña qu©n ®éi cïng xuÊt hiÖn lµm cho nÒn kinh tÕ chuyÓn biÕn tèt ®Ñp, ®Çu t thiÕt bÞ t¨ng, x· héi ph¸t triÓn.
LÇn thø hai, tõ ®Ønh chu kú trªn, nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i cho ®Õn th¸ng 6/1950. §Çu t trong thêi kú kinh tÕ ph¸t triÓn tèt ( thêi kú sau cuéc chiÕn tranh TriÒu Tiªn) ®· lµm t¨ng lîng nhËp khÈu h¬n n÷a, n¨m 1953 x¶y ra mÊt mïa lµm cho nhËp khÈu t¨ng ®¹t ®Õn 1 tû USD vµ n¨m ®ã c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña NhËt B¶n th©m hôt gÇn gÇn 200 triÖu USD. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy chÝnh phñ NhËt B¶n ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ, h¹n chÕ nhËp khÈu b»ng c¸ch th¾t chÆt nguån vèn nhËp khÈu, nhng t×nh h×nh kinh tÕ chØ håi phôc trong n¨m tµi chÝnh 1954, sau th¸ng 11/1959 nhê vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi håi phôc nªn x· héi ph¸t triÓn nhanh chãng. NhËt B¶n dÇn tho¸t khái t×nh tr¹ng suy tho¸i, ®Çu t vèn vµ thiÕt bÞ còng t¨ng lªn.
LÇn thø ba, b¾t ®Çu tõ khi kinh tÕ chËm ph¸t triÓn l¹i do th¾t chÆt tiÒn tÖ. Vµo th¸ng 6/1957, tr¶i qua thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ tèt trong n¨m 1961 cho ®Õn th¸ng 12/1961, nÒn kinh tÕ l¹i chuyÓn sang thêi kú kÐm ph¸t triÓn do th¾t chÆt tiÒn tÖ. §Çu t vµo thiÕt bÞ nhiÒu trong giai ®o¹n tríc lµm t¨ng nhËp khÈu hµng tiªu dïng, rèi t¨ng t b¶n. N¨m 1957, nhËp khÈu vît qu¸ 8 tû USD, thu nhËp ngoµi mËu dÞch vît qu¸ 8 tû USD, thu nhËp ngoµi mËu dÞch vît qu¸ 2,6 tû USD th× c¸n c©n thêng xuyªn th©m hôt gÇn 5,3 tû USD. §øng tríc t×nh h×nh ®ã,chÝnh phñ NhËt B¶n t¨ng l·i suÊt ng©n hµng tõ th¸ng 3/1957, vµ còng tõ th¸ng 6 n¨m ®ã, thùc hiÖn thªm kÕ ho¹ch th¾t chÆt tæng hîp, t¨ng cêng h¹n chÕ nhËp khÈu, kÕt qu¶ lµ nÒn kinh tÕ bít nãng. Tuy nhiªn, tõ kho¶ng nöa mïa xu©n n¨m 1958, nÒn kinh tÕ Mü b¾t ®Çu chuyÓn biÕn tèt ®Ñp lµm cho xuÊt khÈu NhËt B¶n sang Mü còng t¨ng lªn, kinh tÕ NhËt B¶n còng chuyÓn biÕn tèt ®Ñp tõ th¸ng 6/1958. §Æc biÖt, sau khi kÕ ho¹ch t¨ng gÊp ®«i thu nhËp ®îc c«ng bè th× ®Çu t l¹i bïng lªn. §Çu t n¨m 1961 vît qu¸ 4000 tû Yªn, t¨ng so víi n¨m tríc 1000 tû Yªn. NÒn kinh tÕ l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng qu¸ nãng, nhËp khÈu t¨ng 1,38 tû USD so víi n¨m tríc, do ®ã nhËp siªu lµ 1,573 tû USD. Trong t×nh h×nh nµy, chÝnh phñ NhËt B¶n l¹i thùc hiÖn th¾t chÆt tiÒn tÖ nhng nÒn kinh tÕ vÉn kh«ng nguéi ®i trong vßng nhiÒu th¸ng, ngay c¶ sau khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang thêi kú khã kh¨n vµo cuèi n¨m ®ã th× s¶n xuÊt vÉn ë møc cao.
LÇn thø 4 tõ th¸ng 12/1961 ®Õn gi÷a n¨m 1969. Trong lóc nh÷ng ®iÒu chØnh th¾t chÆt tiÒn tÖ nh trªn ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu th× nhê xuÊt khÈu t¨ng, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ®îc c¶i thiÖn nªn chÝnh phñ NhËt B¶n huû bá th¾t chÆt tiÒn tÖ tõ th¸ng 10 n¨m 1962 vµ ®Õn n¨m 1963 t×nh h×nh kinh tÕ ®· tèt ®Ñp. ViÖc huû bá th¾t chÆt tiÒn tÖ lµm cho ®Çu t t¨ng, nhËp khÈu t¨ng. Thªm vµo ®ã, NhËt B¶n l¹i mÊt mïa lóa m¹ch l¹i lµm cho nhËp khÈu t¨ng nhanh dÉn ®Õn c¸n c©n ngo¹i th¬ng bÞ th©m hôt, c¸n c©n thêng xuyªn th©m hôt 1 tû USD. V× vËy, th¸ng 12/1963, chÝnh phñ t¨ng tû lÖ quü dù phßng, th¸ng 1/1964, h¹n chÕ t¨ng møc vay, h¬n n÷a l¹i ¸p dông mét chuçi chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ nh t¨ng l·i suÊt ng©n hµng vµ n©ng cao tû lÖ b¶o l·nh nhËp khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu, ®iÒu khiÓn ®éng c¬ kinh tÕ .
LÇn thø n¨m tõ gi÷a n¨m 1964 ®Õn ®Çu n¨m 1966. Nhê ¸p dông chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ vµo ®Çu n¨m 1964, ®Çu t gi¶m, gi¶m nhu cÇu. T×nh h×nh kinh doanh cña c¸c c«ng ty ngµy cµng xÊu ®i. Tr¸i l¹i, ®Çu t thiÕt bÞ kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn t¨ng. §øng tríc t×nh h×nh ®ã, chÝnh phñ ®· gi¶m l·i suÊt trong n¨m 1965 vµo th¸ng 1, th¸ng 4 vµ th¸ng 6. Tõ th¸ng 7/1965, chÝnh phñ huû bá th¾t chÆt tiÒn tÖ, thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc nhng tû lÖ tån kho s¶n phÈm vÉn t¨ng, nh÷ng c«ng ty vÉn bÞ ph¸ s¶n, cung vµ cÇu kh«ng c©n b»ng. Mïa thu n¨m 1965, nÒn kinh tÕ cã chiÒu híng phôc håi vµ tõ n¨m 1966 ®· phôc håi hoµn toµn.
Nh vËy qua n¨m chu kú kinh tÕ trªn, ta cã thÓ rót ra nh÷ng ®Æc trng sau:
Thø nhÊt xuÊt khÈu t¨ng lµ nguyªn nh©n lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tèt. ChÝnh nã xóc tiÕn ®Çu t, lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tèt h¬n.
Thø hai, víi t×nh h×nh kinh tÕ tèt ®Ñp ®ã, thu nhËp t¨ng sÏ lµm t¨ng nhËp khÈu hµng tiªu dïng. Ngoµi ra, ho¹t ®éng ®Çu t t¨ng, lµm t¨ng nhu cÇu nhËp khÈu t b¶n, dÉn ®Õn nhËp siªu. §Ó ®èi phã víi t×nh h×nh nµy, chÝnh phñ ph¶i th¾t chÆt tiÒn tÖ vµ h¹n chÕ nhËp khÈu vµ kÕt qu¶ lµ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ ®×nh trÖ.
Nh vËy, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®· cã ®ãng gãp lín vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña NhËt B¶n, sau ®©y ta sÏ t×m hiÓu c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n.
2.3. ChÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt khÈu
2.3.1. ChÝnh s¸ch c¬ cÊu xuÊt khÈu
Thùc hiÖn c¬ cÊu xuÊt khÈu phï hîp víi thÞ trêng quèc tÕ. Nhu cÇu trªn thÞ trêng quèc tÕ thay ®æi, ch¼ng h¹n trong ngµnh dÖt, nhu cÇu vÒ hµng dÖt tù nhiªn bÞ gi¶m trong khi ®ã nhu cÇu vÒ hµng dÖt nh©n t¹o t¨ng lªn nªn NhËt B¶n còng ph¶i thay ®æi c¬ cÊu xuÊt khÈu ®Ó phï hîp víi thÞ trêng thÕ giíi
- §a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu
C¬ cÊu s¶n xuÊt thay ®æi th× nhiÒu s¶n phÈm xuÊt hiÖn míi còng ®îc ra ®êi nªn chÝnh s¸ch c¬ cÊu xuÊt khÈu còng thay ®æi theo. ChÝnh s¸ch kh¸c trong thêi kú nµy lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu.
- KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, ho¸ chÊt, duy tr× xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng truyÒn thèng.
N¨m 1965, chiÕn tranh ViÖt Nam næ ra, xuÊt khÈu cña NhËt B¶n t¨ng vät. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ho¸ chÊt tiÕn triÓn rÊt tèt. Tû lÖ xuÊt khÈu trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng lªn, tû träng xuÊt khÈu s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty cao lªn. Nh vËy, nÒn kinh tÕ ®· mang h×nh th¸i dùa vµo xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu chiÕm vÞ chÝ chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ . Tõ lóc ®ã, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp nÆng-ho¸ chÊt sang c¸c níc ph¸t triÓn cao h¬n sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Tõ n¨m 1965, trong khi xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhÑ gi¶m râ rÖt, nhiÒu mÆt hµng hoµn toµn rót lui khái thÞ trêng xuÊt khÈu th× nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp nÆng kh«ng ngõng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trßng xuÊt khÈu, nh « t« ®· t¨ng tõ 3%(1965) ®Õn 10%(1971)
2.3.2. C¸c biÖn ph¸p phôc håi vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu:
1) C¸c biÖn ph¸p phôc håi xuÊt khÈu
XuÊt khÈu phôc håi chËm h¬n so víi nhËp khÈu nªn trong thêi kú nµy, NhËt B¶n thi hµnh mét chÝnh s¸ch phôc håi xuÊt khÈu trong ®ã:
Tõ n¨m 1953-1964 miÔn trõ thuÕ thu nhËp xuÊt khÈu, miÔn trõ 40-60% kim ngh¹ch xuÊt khÈu hoÆc lµ 50% thu nhËp xuÊt khÈu
¸p dông chÕ ®é tiÒn dù phßng bï ®¾p tæn thÊt xuÊt khÈu
¸p dông chÕ ®é miÔn trõ ®Æc biÖt ®èi víi thu nhËp xuÊt khÈu, xuÊt khÈu kü thuËt.
¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý t¹m thêi ®èi víi viÖc xóc tiÕn xuÊt khÈu lo¹i m¸y mãc c¬ khÝ nhÑ
Ban hµnh luËt xö lý t¹m thêi ®èi víi viÖc xóc tiÕn xuÊt khÈu d©y chuyÒn s¶n xuÊt
ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trªn ®©y cã mét ý nghÜa rÊt quan träng trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é, t¹o nguån ngo¹i tÖ nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Sau n¨m 1956, ®Çu tiªn lµ nh÷ng s¶n phÈm cña nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ. Sau ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp nÆng kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ tèc ®é xuÊt khÈu cña nh÷ng s¶n phÈm ngµnh c«ng nghiÖp nÆng t¨ng nhanh h¬n s¶n phÈm ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ.
Nhê ®ã, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ dÇn dÇn ®îc c©n b»ng vµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n n÷a. VÒ ®iÓm nµy cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng mèi quan hÖ gi÷a xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é rÊt s©u s¾c vµ còng cã thÓ xem ®©y lµ sù t¨ng trëng manh h×nh th¸i kinh ®iÓn.
Trong c¸c biÖn ph¸p nãi trªn, th× biÖn ph¸p gi¶m thuÕ thu nhËp xuÊt khÈu tá ra cã t¸c dông lín nhÊt. Tuy nhiªn, biÖn ph¸p nµy ®· bÞ huû bá vµo cuèi th¸ng 3 n¨m 1964 do NhËt B¶n ®· tham gia ký kÕt vµo “ cam kÕt huû bá toµn bé tiÒn trî cÊp xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ngoµi khu vùc 1” cña hiÖp ®Þnh GATT. Thay vµo ®ã, tõ th¸ng 4/1964 NhËt B¶n ®· cho ¸p dông chÕ ®é tiÒn dù phßng hç trî khai th¸c thÞ trêng ngoµi níc, chÕ ®é båi hoµn( gi¶m gi¸) cho c¸c c«ng ty xuÊt khÈu, chÕ ®é quü dù phßng tæn thÊt ®Çu t ë níc ngoµi chÕ ®é thanh to¸n ®Æc biÖt thanh to¸n nh÷ng chi phÝ giao tiÕp xuÊt khÈu.
Cßn ng©n hµng NhËt B¶n díi sù l·nh ®¹o cña chÝnh phñ thùc hiÖn chÕ ®é u tiªn tµi chÝnh cho xuÊt khÈu, hç trî cho c¸c c«ng ty xuÊt khÈu gãp phÇn t¨ng xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
2)Thµnh lËp c¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu
Ngoµi c¸c biÖn ph¸p trªn, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu NhËt B¶n còng ®· s¸ng lËp ra Tæ chøc xóc tiÕn mËu dich NhËt B¶n ( n¨m 1958) quü hç trî kinh tÕ h¶i ngo¹i. Vai trß cña hai tæ chøc nµy lµ gióp c¸c tæ chøc, c«ng ty ë níc ngoµi, t×m kiÕm thÞ trêng ngoµi níc, giíi thiÖu s¶n phÈm ë thÞ trêng ngoµi níc.
3) Duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh trong mét thêi gian dµi
Cho ®Õn n¨m 1971, NhËt B¶n ®· duy tr× mét chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh. Trong giai ®o¹n cao ®é, n¨ng lùc s¶n xuÊt ë NhËt B¶n kh«ng ngõng ®îc n©ng cao. Trong vßng 10 n¨m (1960-1970) ®¬n gi¸ s¶n phÈm c¬ khÝ, ho¸ dÇu, s¾t ®¸ gi¶m nhiÒu, kh«ng nh÷ng so víi gi¸ c¶ thÕ giíi mµ cßn gi¶m nhiÒu so víi gi¸ c¶ chung trong níc. V× thÕ, trong thêi kú nµy nÕu tÝnh to¸n gÝa c¶ b×nh qu©n søc mua sÏ ®îc gi¸ trÞ 1 USD=300- 280 Yªn. NghÜa lµ, vµo thêi kú 1 USD=360 Yªn th× ®ång tiÒn NhËt B¶n vÒ thùc chÊt ®· t¨ng gi¸, cao h¬n gi¸ trÞ danh nghÜa cña nã. Tuy nhiªn, trong giao dÞch quèc tÕ vÉn thanh to¸n theo tû gi¸ 1 USD= 360 Yªn cho nªn trong suèt thêi kú t¨ng trëng kinh tÕ cao ®é, n¨ng lùc c¹nh tranh hµng xuÊt khÈu cña NhËt B¶n rÊt m¹nh.
ChÝnh nhê c¸c biÖn ph¸p kÓ trªn ®· gãp phÇn thóc ®Èy xuÊt khÈu cña NhËt B¶n trong thêi kú kinh tÕ ph¸t triÓn cao ®é. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu tõ 2,5 tû USD(1936), 4 tû USD (1960) vµ 24,019 tû USD trong n¨m 1971, ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 17,03%/ n¨m.
2.4. ChÝnh s¸ch ®èi víi nhËp khÈu
2.4.1. NhËt B¶n vµ vßng ®µm ph¸n Kennedy - c¸c chÝnh s¸ch vÒ chÕ
®é thuÕ
Tríc khi b¾t ®Çu ch¬ng tr×nh tù do mËu dÞch, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· xem xÐt l¹i c¸c biÓu thuÕ mét c¸ch réng r·i vµo n¨m 1961 nh»m b¶o hé mËu dÞch nhng theo mét c¸ch nhÑ nhµnh h¬n. ViÖc söa l¹i biÓu thuÕ nµy dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c sau
§Þnh thuÕ suÊt thÊp víi c¸c hµng ho¸ s¬ chÕ ( n«ng s¶n vµ kho¸ng s¶n) vµ t¨ng thuÕ suÊt theo møc ®é biªn chÕ.
§Þnh thuÕ suÊt thÊp ®èi víi hµng ho¸ dïng ®Ó s¶n xuÊt vµ thuÕ suÊt cao víi ngêi tiªu dïng
§Þnh thuÕ suÊt thÊp ®èi víi nh÷ng lo¹i hµng ho¸ kh«ng thÓ s¶n xuÊt trong níc hoÆc chØ s¶n xuÊt ®îc ë trong níc víi sè lîng h¹n chÕ, kh«ng cã kh¶ n¨ng më réng trong t¬ng lai vµ ®Þnh møc thuÕ suÊt cao ®èi víi nh÷ng lo¹i hµng hãa mµ cã søc c¹nh tranh víi hµng ho¸ nhËp tõ níc ngoµi.
§Þnh thuÕ suÊt cao ®èi víi s¶n phÈm cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp cã triÓn väng ph¸t triÓn tèt, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm cña c¸c nghµnh míi ®îc x©y dùng
§Þnh thuÕ suÊt thÊp ®èi víi c¸c s¶n phÈm hoÆc nguyªn liÖu cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt cho xuÊt khÈu
§Þnh thuÕ suÊt ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp bÞ ®×nh trÖ kh«ng cã triÓn väng trong t¬ng lai.
§Þnh thuÕ suÊt thÊp ®èi víi nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu cho sinh ho¹t vµ thuÕ suÊt cao ®èi víi c¸c mÆt hµng xa xØ, ®Þnh thuÕ suÊt thÊp ®èi víi c¸c hµng nhËp dïng cho môc ®Ých gi¸o dôc, v¨n ho¸ vµ b¶o vÖ søc khoÎ.
Trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c trªn, NhËt B¶n tham gia vßng ®µm ph¸n víi c¸c níc trong tæ chøc GATT vµ ®Þnh møc thuÕ cho c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu cña m×nh.
Vßng ®µm ph¸n Kenedy vµ qu¸ tr×nh gi¶m thuÕ suÊt cña NhËt B¶n
Vßng ®µm ph¸n Kenedy( 1964-1967) vÒ thuÕ quan theo hiÖp ®Þnh GATT lµ mét sù kiÖn cã tÝnh thêi ®¹i trong quan hÖ bu«n b¸n vµo thêi kú sau chiÕn tranh. Vßng ®µm ph¸n nµy cã 46 níc tham gia. ThuÕ suÊt cña c¸c níc c«ng nghiÖp lín, ®Æc biÖt lµ thuÕ suÊt ®¸nh vµo c¸c hµng c«ng nghiÖp ®· gi¶m ®i ®¸ng kÓ. §èi víi c¸c níc ph¸t triÓn, thÕ giíi thùc sù ®· ®i vµo mét kû nguyªn bu«n b¸n víi møc thuÕ thÊp cha tõng thÊy.
Vßng ®µm ph¸n Kenedy, ®· kÐo dµi tõ th¸ng 5/1966 ®Õn th¸ng 6/1967. Trong thêi gian ®ã nghµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn m¹nh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn trêng quèc tÕ ®îc n©ng cao. MÆt kh¸c, chiÒu híng tiªu cùc cña c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ còng ®îc gi¶m nhÑ h¬n nhiÒu. Nh÷ng sù thay ®æi nµy ®· lµm cho NhËt B¶n xoay chuyÓn tõ lËp trêng b¶o vÖ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp trong níc sang mét quan ®iÓm tù do h¬n lµ tham gia víi c¸c níc kh¸c cïng gi¶m biÓu thuÕ víi hy väng lµ chÝnh NhËt B¶n sÏ më réng ®îc xuÊt khÈu.
Sau khi thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt chung vÒ gi¶m thuÕ quan t¹i vßng ®µm ph¸n Kenedy, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· tiÕn hµnh gi¶m c¸c møc thuÕ ®¸ng kÓ qua nhiÒu giai ®o¹n. KÕt qu¶ lµ trong sè 2310 mÆt hµng c¬ b¶n trong danh môc gi¶m thuÕ, NhËt B¶n ®· gi¶m 50% ®èi víi 1224 mÆt hµng, gi¶m díi 50% hay mét phÇn ®èi víi 500 mÆt hµng, ¸p dông miÔn thuÕ ®èi víi 183 mÆt hµng. So víi c¸c níc kh¸c th× NhËt B¶n lµ níc cã møc thuÕ cao nhÊt. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ nµy nh»m h¹ bít sè d trong c¸c kho¶n th¬ng m¹i quèc tÕ. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p nh vËy, NhËt B¶n ®· gi¶m ®¸ng kÓ c¸c møc quan thuÕ vµ lµm bít ®i chiÒu híng leo thang thuÕ quan kh¸c, gi¶m kh¸ nhiÒu møc ®é b¶o hé c¸c hµng biªn chÕ.
Râ rµng NhËt B¶n ®· cã lîi rÊt nhiÒu tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®îc tõ vßng ®µm ph¸n Kenedy. Mét mÆt, viÖc gi¶m c¸c møc thuÕ ®¸nh vµo c¸c hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o ë c¸c níc lín cã quan hÖ th¬ng m¹i víi NhËt B¶n ®· gióp NhËt B¶n më réng th¬ng m¹i quèc tÕ. MÆt kh¸c, còng kh«ng cã dÊu hiÖu g× cho thÊy lµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp NhËt B¶n thiÖt h¹i do viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu mang l¹i. (xem b¶ng 3)
2.4.2 ChÝnh s¸ch c¬ cÊu nhËp khÈu
- Thùc hiÖn c¬ cÊu nhËp khÈu phï hîp víi sù thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt
C¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu xuÊt khÈu thay ®æi dÉn ®Õn c¬ cÊu nhËp khÈu còng thay ®æi theo. Tû träng xuÊt khÈu hµng dÖt tù nhiªn gi¶m, s¶n xuÊt trong nghµnh nµy còng gi¶m nªn lîng nguyªn liÖu dÖt tù nhiªn nh b«ng len gi¶m râ rÖt. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nghµnh dÖt may cña NhËt B¶n còng ®· chuyÓn híng, dÖt b©y giê chñ yÕu lµ dÖt sîi t¬ ho¸ häc, vÞ trÝ dÖt may c¸c lo¹i t¬ sîi tù nhiªn ®· gi¶m. Thay vµo ®ã, nhiªn liÖu d¹ng kho¸ng s¶n( dÇu th«) ®· chiÕm mét tû lÖ rÊt lín, ph¶n ¸nh nhu cÇu sö dông phæ cËp xe « t« ngµy cµng t¨ng. Sau nh÷ng n¨m 50, gi¸ c¶ dÇu löa gi¶m cho nªn nhiÒu níc chuyÓn sang mét d¹ng n¨ng lîng míi( tõ thuû ®iÖn sang nhiÖt ®iÖn, tõ than ®¸ chuyÓn sang dÇu löa). Mét yÕu tè n÷a lµ ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ dÇu còng b¾t ®Çu ph¸t triÓn dÉn ®Õn nhËp khÈu nguyªn liÖu ngµy cµng t¨ng.
- Thùc hiÖn c¬ cÊu xuÊt khÈu nh»m ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, ngµnh c«ng nghiÖp nÆng ho¸ chÊt.
Trong thêi kú nµy, NhËt B¶n ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng c«ng nghiÖp ho¸ nghµnh c«ng nghiÖp nÆng ho¸ chÊt. Trong thêi kú nµy, NhËt B¶n ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ cho nªn cÇn ph¶i nhËp khÈu mét lîng lín m¸y mãc c¬ khÝ vµ nguyªn liÖu cho c¸c nghµnh s¶n xuÊt. Nhê ®ã, tû lÖ c«ng nghiÖp t¨ng nhanh kÓ tõ n¨m 1953. Tríc n¨m 1953, so víi c¸c níc tiªn tiÕn kh¸c th× tû träng c«ng nghiÖp cña NhËt B¶n rÊt thÊp, nhng chØ trong vßng cã 5,6 n¨m ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®ãng gãp rÊt lín cho sù ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ
B¶ng 5 : Tû träng c«ng nghiÖp cña NhËt b¶n so víi c¸c mÆt hµng kh¸c
§¬n vÞ (%)
MÆt hµng
1935-1936
1950
1955
1960
1963
1971
Thc phÈm
16,5
31,9
25,4
12,2
18,0
14,8
Nguyªn liÖu lao ®éng ®éng
31,8
37,9
24,2
17,0
10,4
9,9
Nguyªn liÖu kim lo¹i
3,5
1,9
7,5
13,0
12,5
12,8
C¸c nguyªn liÖu kh¸c
6,0
14,8
17,8
17,2
16,6
14,8
Kho¸ng s¶n nhiÖt ®iÖn
4,9
3,5
11,6
16,3
19,9
24,71
S¶n phÈm ho¸ häc
4,1
4,2
3,2
3,9
5,0
5,1
M¸y mãc c¬ khÝ
4,7
0,8
5,5
9,0
9,8
12,2
Hµng gia c«ng kh¸c
28,5
3,1
4,8
7,2
8,2
10,7
Nguån: Trang 33. "S¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n" NXB Kinh tÕ §«ng D¬ng ToKyo n¨m 1992
H¹n chÕ nhËp khÈu s¶n phÈm nhÑ nh»m b¶o vÖ nghµnh s¶n xuÊt trong níc b¶o vÖ c¸c c«ng ty võa vµ nhá ®ang tiÕn hµnh s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng nµy.
Thêi kú 1974-1984( nÒn kinh tÕ NhËt B¶n víi hai cuéc khñng ho¶ng ®Çu tiªn)
Trong thêi kú 1955-1971, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n t¨ng trëng cao ®é, ®¹t ®Õn sù thÇn kú, lµm kinh ng¹c c¶ thÕ giíi. Tuy sau khi cuéc khñng ho¶ng dÇu löa x¶y ra, kinh tÕ NhËt B¶n ®· bíc vµo mét thêi kú kh¸c, chÊm døt sù t¨ng trëng kinh tÕ cao, b¾t ®Çu ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n míi. §øng tríc t×nh h×nh ®ã, chÝnh phñ NhËt B¶n buéc ph¶i thi hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch míi nh»m kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®ã nh»m duy tr× sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ .
1. Nh÷ng ®Æc trng kinh tÕ cña thêi kú nµy
NÒn kinh tÕ trong thêi kú nµy chÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña hai cuéc khñng ho¶ng dÇu löa x¶y ra trªn thÕ giíi. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng chÝnh cuéc khñng ho¶ng dÇu löa lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm cho nÒn kinh tÕ NhËt B¶n mang nh÷ng ®Æc trng míi, ®ã chÝnh lµ nh÷ng ®Æc trng sau:
1) ChÊm døt thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ cao, tõ n¨m 1974, sù ph¸t triÓn “ thÇn kú” cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®· thùc sù chÊm døt. §iÒu ®ã thÓ hiÖn b»ng viÖc tæng s¶n phÈm quèc d©n vµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp gi¶m, tèc ®é t¨ng trëng cña GDP chØ b»ng 1/2 so víi thêi kú tríc. (b¶ng1).
2) Khñng ho¶ng kinh tÕ diÔn ra g¾n liÒn víi cuéc khñng ho¶ng dÇu löa
Sau khi cuéc khñng ho¶ng löa lÇn thø I diÔn ra, ë NhËt B¶n ®· x¶y ra 2 chu kú khñng ho¶ng nh: LÇn thø 7 tõ th¸ng 2/1973 ®Õn 3/1973 vµ lÇn thø 8 tõ th¸ng 1/1977 ®Õn th¸ng 10/1977. Cuéc chiÕn tranh Iran næ ra ®· ph¸t sinh ra cuéc khñng ho¶ng dÇu löa lÇn thø 2 lµm cho gi¸ c¶ dÇu löa t¨ng vät. Cuéc khñng ho¶ng lÇn nµy còng ¶nh hëng lín ®Õn nÒn kinh tÕ NhËt B¶n, nhng møc ®é kh«ng b»ng cuéc khñng ho¶ng lÇn tríc. Trong thêi kú nµy, NhËt B¶n ®· x¶y ra chu kú khñng ho¶ng lÇn thø 9, kÐo dµi tõ th¸ng 2/1980 ®Õn th¸ng 1/1984
3) Khñng ho¶ng bé phËn trÇm träng x¶y ra ë mét sè nghµnh c«ng nghiÖp then chèt
Nh÷ng nghµnh c«ng nghiÖp then chèt, lµ ®éng lùc t¹o ra sù ph¸t triÓn “ thÇn kú” cña NhËt B¶n trong thêi kú tríc ®· l©m vµo cuéc khñng ho¶ng trÇm träng vµ kÐo dµi. S¶n xuÊt ®×nh trÖ, chÝnh s¸ch USC hÕt. T×nh tr¹ng nµy ®· gãp phÇn lµm cho chu kú t¸i s¶n xuÊt biÕn d¹ng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ NhËt B¶n xÊu ®i râ rÖt so víi tríc. §ã lµ nghµnh ®ãng tµu, nghµnh s¾t thÐp, vµ nh÷ng nghµnh kh¸c nh hãa chÊt, ho¸ dÇu, dÖt , t¬ sîi, gç, gia c«ng kim lo¹i.
4) C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ ®iÒu kiÖn giao dÞch trë nªn xÊu ®i
B¶ng 6: Tû lÖ t¨ng trëng GNP thùc tÕ vµ tû lÖ t¨ng trëng thu nhËp thùc tÕ (1971-1991)
N¨m
Tû lÖ t¨ng trëng GNP
thùc tÕ
Tû lÖ t¨ng trëng thu
nhËp thùc tÕ
Tû lÖ biªn thiªn chØ sè
®iÒu kiÖn giao dÞch
1971
4.3
5.3
-1.4
1972
8.4
8.3
1.3
1973
7.6
7.1
-9.2
1974
-0.8
-2.4
-20.1
1975
2.9
2.1
-10.7
1976
4.2
4.2
-5.5
1977
4.8
4.8
-0.2
1978
5
5.9
13.2
1979
5.6
3.9
-13.8
1980
3.5
0.7
-24.9
1981
3.4
3.8
-0.4
1982
3.4
2.7
-3.7
1983
2.8
2.8
1.9
1984
4.3
4.6
4.2
1985
5.2
4.8
1
1986
2.6
4.3
32.4
1987
4.1
4.2
3.4
1988
6.2
6.6
2.4
1989
4.7
4.9
-2.9
1990
4.8
4.3
-6
1991
4.3
3.9
3.1
Nguån: trang 79" Kinh tÕ NhËt B¶n 50 n¨m sau chiÕn tranh"NXB Kinh tÕ §«ng D¬ng ToKyo n¨m 1992
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng ®Æc trng ®ã
NÒn kinh tÕ NhËt B¶n phô thuéc ngµy cµng nÆng nÒ vµo nguyªn liÖu nhËp khËu tõ bªn ngoµi.
- NhËt B¶n phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo thÞ trêng xuÊt khÈu níc ngoµi
- ThiÕu nh©n c«ng râ rÖt do nguån cung cÊp lao ®éng rÎ m¹t cña NhËt B¶n ngµy cµng cao vµ do mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu lao ®éng.
- BÕ t¾c trong viÖc nhËp khÈu ®îc c«ng nghÖ nh ý muèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt do nguån cung cÊp c«ng nghÖ cao ®· bÞ h¹n chÕ vµ NhËt B¶n buéc ph¶i dùa vµo søc m×nh lµ chÝnh.
§øng tríc nh÷ng khã kh¨n ®ã, chÝnh phñ buéc ph¶i thay ®æi chÝnh s¸ch cña m×nh ®Ó ®a nÒn kinh tÕ tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng vµ duy tr× møc t¨ng trëng t¬ng ®èi cao. Sù thay ®æi chÝnh s¸ch thÓ hiÖn nh sau:
1) TiÕt kiÖm triÖt ®Ó mäi nguån tµi nguyªn, nhiªn liÖu.
Gi÷a nh÷ng n¨m 1970, chÝnh phñ NhËt B¶n ®a ra mét ch¬ng tr×nh tiÕt kiÖm n¨ng lîng dµi h¹n, khuyÕn khÝch trÝ tuÖ ho¸ c¬ cÊu c«ng nghiÖp.
2) C¶i tæ c¬ cÊu s¶n xuÊt
Cïng víi viÖc tiÕt kiÖm nguån nguyªn nhiªn liÖu, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt. Ph¬ng híng cña mét c¬ cÊu s¶n xuÊt míi ®¸p øng víi sù thay ®æi cña m«i trêng bªn trong vµ m«i trêng bªn ngoµi, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ « nhiÔm vµ m«i trêng, h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån nguyªn liÖu ®ång thêi h×nh thµnh mét ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ míi, t¹o ra ®îc nh÷ng s¶n phÈm gi¸ trÞ cao nhê viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ tri thøc míi.
Nhê nh÷ng c¶i tæ nh vËy mµ trong thêi kú nµy, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng lªn rÊt nhiÒu nhng tæng lîng tiªu dïng nguyªn vËt liÖu l¹i gi¶m ®i ®¸ng kÓ.
3) Ph¸t triÓn lÜnh vùc dÞch vô
Do t×nh h×nh kinh tÕ thay ®æi nªn chÝnh phñ quyÕt ®Þnh thùc hiÖn qu¸ tr×nh “ dÞch vô ho¸ toµn bé nÒn kinh tÕ”. Nhê vËy mµ nghµnh dÞch vô kh«ng nh÷ng t¨ng vÒ tû träng mµ cßn ngµy cµng ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt x· héi, ®Èy nhanh tiÕn bé khoa häc kü thuËt, t¹o bíc nh¶y vät vÒ chÊt trong tÊt c¶ c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n.
4) §æi míi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ kü thuËt
Do kh«ng tho¶ m·n víi viÖc nhËp khÈu kü thuËt cña níc ngoµi cho nªn trong thêi kú nµy chÝnh phñ ®· thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ kü thuËt trªn c¬ së u tiªn sau: chuyÓn tõ vay muîn thµnh tùu níc ngoµi sang ®¶m b¶o nh÷ng kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, më réng hîp t¸c khoa häc kü thuËt trªn nÒn khoa häc c¬ b¶n cña NhËt B¶n , chuyÓn nh÷ng bé phËn tiÒm n¨ng khoa häc kü thuËt tõ híng Ýt triÓn väng nhÊt sang híng nhiÒu h¸ hÑn nhÊt.
Nhê vµo viÖc tËp trung ph¸t triÓn theo híng trªn mµ NhËt B¶n ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu khoa häc míi trªn c¸c lÜnh vùc ®iÒu khiÓn häc, tin häc, c«ng nghÖ vµ trªn mét quy m« s©u réng.
5) §æi míi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i: ( SÏ ph©n tÝch s©u ë phÇn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng )
2. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng:
2.1. Nh÷ng dÆc ®iÓm chung cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng thêi kú nµy:
Thêi kú cã nh÷ng chuyÓn biÕn míi th× chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cã nh÷ng ®Æc trng sau ®©y:
1) Hoµ nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi, dùa theo tÝnh chÊt quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ
Nãi chung trong nh÷ng n¨m 60, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn t¬ng ®èi tèt ®Ñp, nhng bíc vµo thËp kû 70 ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn míi: l¹m ph¸t t¨ng lªn, s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¨ng lªn, n¨ng lùc xuÊt khÈu cña c¸c níc gi¶m, c¸n c©n ngo¹i th¬ng cµng bÞ th©m hôt, thÓ chÕ cò cña IMF bÞ ph¸ vì, ®ång USD Mü kh«ng ®îc tù do chuyÓn ®æi thµnh vµng. §ång Yªn ®¹i diÖn cho nÒn kinh tÕ NhËt B¶n còng dÇn dÇn ®îc thõa nhËn lµ ®ång tiÒn quèc tÕ. §ång Yªn ®îc quèc tÕ ho¸ th× nÒn kinh tÕ NhËt B¶n còng bíc vµo mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, hoµ nhËp chung vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. V× thÕ, vai trß cña NhËt B¶n trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi kh«ng chØ t¨ng thªm mµ NhËt B¶n còng ph¶i quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cña m×nh trong bèi c¶nh quèc tÕ. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n còng ph¶i dùa theo tiªu chuÈn quèc tÕ ho¸ cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n .
2) ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng g¾n liÒn víi vÊn ®Ò nhiªn liÖu:
Næi bËt trong giai ®o¹n nµy lµ vÊn ®Ò nguyªn nhiªn liÖu, vËy th× chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n víi vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo?
NhËt B¶n lµ mét níc chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng dÇu löa do lîng dÇu löa tiªu thô hÇu hÕt lµ phô thuéc vµo nhËp khÈu. So víi c¸c níc kh¸c, NhËt B¶n ®· phôc håi l¹i nÒn kinh tÕ nhanh h¬n nhng vÊn ®Ò nguån cung cÊp nhiªn liÖu bÊt æn ®Þnh vµ ¶nh hëng cña nã ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× vÉn cha gi¶i quyÕt ®îc.
§øng tríc nguy c¬ cña cuéc khñng ho¶ng, NhËt B¶n , mét mÆt tiÕn hµnh chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, mÆt kh¸c, t×m kiÕm nguån cung cÊp nhiªn liÖu æn ®Þnh.
Mét trong nh÷ng c¸ch ®Ó ®¶m b¶o cã ®îc nguån cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh lµ t¨ng kh¶ n¨ng tù cung cÊp, nhng lµ mét níc nghÌo tµi nguyªn th× NhËt B¶n kh«ng thÓ tù cung cÊp ®îc ®îc. MÆt kh¸c, viÖc chuyÓn sang c¸c nguån n¨ng lîng míi dåi dµo hái ph¶i cã thêi gian chÝnh v× vËy, NhËt B¶n chØ cã thÓ lµ dùa vµo bªn ngoµi, tøc lµ dùa vµo ngo¹i th¬ng.
§Ó cã nguån cung cÊp æn ®Þnh tõ bªn ngoµi th× NhËt B¶n ph¶i tham gia vµo viÖc khai th¸c nguån tµi nguyªn ë níc ngoµi, khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty NhËt B¶n ra níc ngoµi khai th¸c, so víi c¸c níc kh¸c th× NhËt B¶n chËm ch©n h¬n trong lÜnh vùc nµy nªn còng ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n.
VÊn ®Ò nhiªn liÖu lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt toµn cÇu, cÇn ph¶i cã sù hîp t¸c gi÷a c¸c níc nhËp khÈu vµ c¸c níc xuÊt khÈu nguyªn liÖu. NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò ®ã, NhËt B¶n ®· cè g¾ng cã ®îc nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh mµ kh«ng g©y ¶nh hëng nguy h¹i ®Õn c¸c níc xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n còng ®· c¨n cø vµo c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ, cô thÓ ë ®©y lµ vÊn ®Ò nguyªn liÖu.
C¸c biÖn ph¸p cô thÓ
Trªn c¬ së ®ã, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong thêi kú nµy ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng khÝa c¹nh sau:
§a ph¬ng ho¸ c¸c nguån cung cÊp. Cô thÓ lµ t×m hiÓu kh¸ch hµng cung cÊp ë c¸c vïng míi ®Ó gi¶m dÇn sù phô thuéc qu¸ møc vµo mét vµi níc cung cÊp nh tríc.
§Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng nguyªn liÖu thÕ giíi, gi¶m sù phô thuéc vµo c¸c c«ng ty ®éc quyÒn Anh-Mü, mé mÆt, ký hîp ®ång mua b¸n dµi h¹n víi chÝnh phñ c¸c níc s¶n xuÊt tµi nguyªn th«ng qua sù m«i giíi cña c¸c c«ng ty th¬ng m¹i tæng hîp, mÆt kh¸c, ®Çu t vèn vµ kü thuËt trùc tiÕp th¨m dß vµ khai th¸c ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp cho nhu cÇu trong níc.
TiÕn hµnh gia c«ng t¹i chç, gi¶m dÇn viÖc nhËp khÈu vµ nguyªn liÖu th«, t¨ng dÇn tû träng nhËp khÈu b¸n thµnh phÈm hoÆc nguyªn liÖu ®· qua chÕ biÕn ë tr×nh ®é cao.
3) ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong thêi kú nµy ®îc n©ng cao vÒ mÆt ®èi néi vµ ®èi ngo¹i
NÒn kinh tÕ NhËt B¶n gia nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng s©u s¾c th× chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng còng cÇn n©ng cao n¨ng lùc vÒ ®èi néi lÉn ®èi ngo¹i:
Thø nhÊt lµ vÒ ®èi ngo¹i
Nh chóng ta ®· biÕt nÒn kinh tÕ NhËt B¶n bíc vµo giai ®o¹n kh«ng thÓ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ trong níc nÕu kh«ng c©n nh¾c c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ. Nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ chØ thô ®éng thÝch øng víi sù thay ®æi m«i trêng trong níc th× cha ®ñ mµ cÇn ph¶i tiÕn tíi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò quèc tÕ. V× thÕ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n ®· vît khái tÇm nh×n cña mét quèc gia, ®¹t ®Õn tÝnh chÊt cña mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng quèc tÕ.
C¬ së cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n lµ tù do th¬ng m¹i cò. Víi nguån tµi nguyªn nghÌo nµn ®Ó duy tr× sù ph¸t triÓn kinh tÕ cao nh thêi kú tríc, NhËt B¶n ph¶i nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu tõ c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi ®ång thêi ®¶m b¶o ®îc con ®êng xuÊt khÈu sang tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. §Êy chÝnh lµ con ®êng tù do ho¸ th¬ng m¹i, h¹ thÊp møc thuÕ quan mµ NhËt B¶n ®ang tiÕn hµnh. NhËt B¶n næi lªn nh lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ tù do vµ nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cao ®øng thø nh× thÕ giíi vµ phÇn cña NhËt B¶n trong th¬ng m¹i thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ hµng chÕ t¹o trë nªn lín m¹nh râ rÖt. ChÝnh v× thÕ chÝnh phñ NhËt B¶n thÊy cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng tÝch cùc ®Ó duy tr× vµ t¨ng cêng hÖ thèng th¬ng m¹i tù do trªn thÕ giíi. ChÝnh v× vËy, NhËt B¶n tá ra trung thµnh víi nh÷ng nguyªn t¾c tù do cña tæ chøc GATT. C¸c chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n ®îc dùa trªn c¬ së cña c¸c vßng ®µm ph¸n cña GATT.
Thø hai lµ vÊn ®Ò ®æi míi cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng
Tõ thËp kû 70, qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ cao mµ h¹t nh©n lµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®· bíc vµo giai ®o¹n míi. VÒ mÆt ®èi ngo¹i, n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu NhËt B¶n trªn thÞ trêng thÕ giíi trë nªn lín m¹nh, cßn trong níc xuÊt hiÖn c¸c vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng, vÊn ®Ò ®Êt chËt, ngêi ®«ng ®ßi hái cña d©n chóng cÇn mét sù ®Çy ®ñ thùc chÊt ngµy cµng cao. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· cè g¾ng t×m kiÕm mét con ®êng kinh tÕ míi, thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng còng thay ®æi ®Ó phï hîp víi sù thay ®æi nµy, ®ã lµ thay ®æi c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cho phï hîp víi c¬ cÊu s¶n xuÊt.
Trªn c¬ së nhËn thøc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n trong thêi kú míi, thêi kú quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ mang nh÷ng ®Æc trng míi: Võa hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi võa thèng nhÊt víi chÝnh s¸ch c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc.
2.2. ChÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt khÈu
2.2.1. ChÝnh s¸ch tiÕp tôc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
Tríc ®©y vµ cho ®Õn trong c¶ thêi k× nµy, NhËt B¶n lu«n lu«n lÊy viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµm ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, nhng trong t×nh h×nh míi cã nhiÒu thay ®æi th× chÝnh s¸ch xuÊt khÈu còng ph¶i thay ®æi, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn nh sau:
(1) §a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, gi¶m bít t×nh tr¹ng qu¸ tËp trung vµo mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh.
C¸c ngµnh s¶n xuÊt, nhÊt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt trô cét, vÝ dô nh ngµnh s¾t thÐp, ®ãng tµu, «t«, ho¸ chÊt... phÇn ._.¬ng t©y, vµ thêi kú ®ã lµ thêi kú hoµng kim cña ph¬ng t©y. NhËt B¶n lµ mét níc Ch©u ¸ cho nªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, chÞu nhiÒu thiÖt thßi trong bu«n b¸n quèc tÕ. Nhng hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang chuyÓn sang phÝa ®«ng Ch©u ¸, vµ ViÖt Nam gÆp rÊt nhiÒu thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. NhËt B¶n chØ hoµn toµn nhËn viÖn trî cña Mü ®Ó kh¾c phôc kinh tÕ vµ ph¸t triÓn nhanh nÒn kinh tÕ dùa vµo nh÷ng quan hÖ mËt thiÕt víi Mü. ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh th«ng qua s gióp ®ì viÖn trî cña c¸c tæ chøc, chÝnh s¸ch, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. M«i trêng thÕ giíi ®· më réng h¬n nhiÒu cho ViÖt Nam ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh.
NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 50 lµ ®Êt níc NhËt ®ang ®øng tríc ngìng cöa ph¶i gia héi nhËp vµo tæ chøc GATT vµ c¸c tæ chøc thÕ giíi kh¸c. Vµ hiÖn nay ViÖt Nam còng ®ang phÊn ®Êu tÝch cùc ®Ó tham gia vµo c¸c tæ chøc cña khu vùc, thÕ giíi nhÊt lµ tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Lµ mét níc nghÌo nµn vÒ tµi nguyªn, NhËt B¶n ®· nhËn thøc ®îc lµ NhËt B¶n sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh nÕu kh«ng dùa vµo bªn ngoµi. Trong giai ®o¹n hiÖn nay t×nh h×nh thÕ giíi còng ®· thay ®æi rÊt nhiÒu, xu híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ®ang ®îc më réng, mét quèc gia kh«ng thÓ tån t¹i ®îc vµ ph¸t triÓn nÕu chØ dùa vµo nguån lùc bªn trong. ChÝnh v× thÕ, xu híng tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi lµ mét ®iÒu tÊt nhiªn, kh«ng thÓ tr¸nh khái. Nh vËy nhu cÇu tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi cña NhËt trong nh÷ng n¨m 50 vµ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 90 t¬ng ®èi gièng nhau, nhng xuÊt ph¸t ®iÓm l¹i kh¸c nhau, do m«i trêng quèc tÕ kh¸c nhau. §éng lùc cho nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ph¸t triÓn nhanh trong thêi kú t¨ng trëng kinh tÕ cao tríc hÕt lµ nhu cÇu trong níc. NhËt B¶n t¨ng cêng ®Çu t trong níc thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc ®Ó th¶o m·n nhu cÇu tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu. NÒn kinh tÕ NhËt B¶n ph¸t triÓn nhanh lµ kÕt qu¶ ®ãng gãp rÊt lín cña c¸c c«ng ty võa vµ nhá. ChÝnh nh÷ng c«ng ty nµy ®· thÝch øng rÊt nhanh chãng víi nh÷ng thay ®æi trªn thÞ trêng. kÞp thêi thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ trêng thÕ giíi. ViÖt Nam võa míi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng n»m trong tay c¸c c«ng ty quèc doanh vµ hiÖn nay th× còng b¾t ®Çu cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty quèc doanh, nh÷ng vÊn ®Ò ®ã hiÖn vÊn ®ang ë giai ®o¹n ban ®Çu.
§ãng gãp cho sù ph¸t triÓn nhanh cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n còng ph¶i kÓ ®Õn sù tiÕt kiÖm cña d©n chóng. TiÕt kiÖm cña NhËt B¶n vµo hµng n¨m lín nhÊt trªn thÕ giíi. Ng©n hµng NhËt B¶n ®· huy ®éng tèt nguån vèn nhµn rçi cña nh©n d©n cho c¸c doanh nghiÖp vay ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt, ®Èy nhanh xuÊt khÈu vµ thu ®îc ngo¹i tÖ. Cho nªn bªn c¹nh nguån vèn vay níc ngoµi, NhËt B¶n vÉn chñ yÕu sö dông nh÷ng nguån vèn xuÊt ph¸t tõ trong níc. Cßn ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cha huy ®éng ®îc hÕt c¸c nguån vèn nhµn rçi trong d©n mµ vÉn ph¶i chñ yÕu dùa vµo nguån vay viÖn trî, nguån vèn ®Çu t tõ bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Vµ ®Æc ®iÓm nµy còng lµ ®Æc ®iÓm chung cña c¸c níc §«ng Nam ¸, vµ bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c níc §«ng Nam ¸ sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ còng rÊt bæ Ých cho chóng ta häc tËp.
Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt b©y giê vµ 30 n¨m tríc lµ hoµn toµn kh¸c nhau. NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn nhanh nÒn kinh tÕ cña m×nh nhê vµo ®Çu t m¹nh mÏ cña t nh©n, vµo nhµ m¸y vµ thiÕt bÞ míi t¹o ra, ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi lóc bÊy giê nh ngµnh ®iÖn tö. Cã thÓ nãi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ph¸t triÓn m¹nh lµ do c¸c ngµnh c«ng nghiÖp øng dông ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ NhËt B¶n ®· n©ng cao ®îc uy tÝn cña c¸c s¶n phÈm nh÷ng ngµnh ®ã trªn thÞ trêng quèc tÕ th«ng qua ngo¹i th¬ng, xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng ®ã. VËy thùc tr¹ng cña ViÖt Nam lµ g×? S¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ nh÷ng s¶n phÈm thuéc ngµnh N«ng – L©m – H¶i s¶n, c«ng nghiÖp nhÑ vµ chñ yÕu trªn h×nh thøc gia c«ng. ThÕ th× liÖu ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng ®¹t ®îc sù t¨ng trëng nh NhËt B¶n dîc hay kh«ng?
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam vµ NhËt B¶n ®Òu híng vÒ xuÊt khÈu, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh»m môc ®Ých thu ngo¹i tÖ. Nhng xÐt vÒ c¬ cÊu xuÊt khÈu th× l¹i kh¸c. Lµ mét níc t¬ng ®èi giµu tµi nguyªn thiªn nhiªn, ViÖt Nam tËp trung s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp, ng nghiÖp, dÇu khÝ, trong khi ®ã NhËt B¶n l¹i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ ngµnh chÕ t¹o. VÒ nhËp khÈu th× NhËt B¶n khuyÕn khÝch nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu phóc vô cho s¶n xuÊt trong níc, cßn ViÖt Nam th× lµ nhËp khÈu c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i hãa c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc.
Mét nh©n tè hç trî cho sù t¨ng trëng kinh tÕ cña NhËt B¶n trong suèt thêi kú t¨ng trëng cao lµ NhËt B¶n s½n cã mét lùc lîng lao ®éng dåi dµo cã tr×nh ®é gi¸o dôc cao. §iÒu nµy rÊt gièng víi ViÖt Nam. Còng nh ViÖt Nam, NhËt B¶n hµng n¨m còng cã mét lùc lîng lín thanh niªn tham gia vµo lùc lîng lao ®éng, vµ còng cã nhiÒu c«ng d©n n«ng nghiÖp di chuyÓn tõ c¸c vïng quª kiÕm viÖc lµm trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ë c¸c thµnh phè lín. Nhng sù thËt lµ so víi ngêi ViÖt Nam th× cã thÓ nãi ngêi NhËt lao ®éng ch¨m chØ vµ tû mû h¬n. Hä cÇn mÉn vµ lÆng lÏ nh mét con ong lµm mËt vµ lµm viÖc hÕt m×nh, kh«ng chØ cho riªng b¶n th©n, mµ lµ cho “nhãm cña m×nh” tøc lµ cho gia ®×nh, cho c«ng ty… cña m×nh. NhÊt lµ hä rÊt phÊn ®Êu cho sù lín m¹nh cña c«ng ty mµ hä g¾n bã suèt ®êi víi nã th«ng qua chÕ ®é lµm viÖc suèt ®êi.
Trong nh÷ng n¨m 50, 60 lµ nh÷ng n¨m cña thêi kú t¨ng trëng cao, NhËt B¶n ®· biÕt tËn dông ®îc lîi thÕ so s¸nh vÒ nh©n c«ng. Trong nh÷ng n¨m nµy, tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c níc kh¸c, nªn c¸c s¶n phÈm sö dông nhiÒu søc lao ®éng cã søc c¹nh tranh rÊt lín trªn thÞ trêng. Nh ®· ®Ò cËp trong ch¬ng hai, c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chiÕm tû träng rÊt lín trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh÷ng n¨m 50 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 60. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ NhËt B¶n ®· ban ®Çu ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, sö dông nhiÒu lao ®éng. Vµ ViÖt Nam hiÖn nay còng cã ®îc sù ®Çu t tõ c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi níc vµo c¸c lÜnh vùc sö dông nhiÒu nh©n c«ng. Nhng hiÖn nay kh¸c víi NhËt B¶n chóng ta còng ph¶i chÞu sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c quèc gia trong khu vùc nh Trung Quèc, Th¸i Lan vÒ lîi thÕ nh©n c«ng nµy.
HiÖn nay NhËt B¶n ®· trë thµnh mét cêng quèc kinh tÕ trªn thÕ giíi cho nªn ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ lµ kh¸c xa víi ViÖt Nam cña chóng ta vÒ mäi mÆt, nhng trong m«i trêng quèc tÕ ho¸, nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ ®Òu mang tÝnh chÊt toµn cÇu, ¶nh hëng ®Õn tÊt c¶ c¸c quèc gia, th× nh÷ng bµi häc cña NhËt B¶n vÉn cßn cã Ých lîi ®èi víi ViÖt Nam.
II. Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ NhËt B¶n
1. Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p mét c¸ch ®ång bé, phï hîp víi hÖ thèng luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ.
Ngay sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ, NhËt B¶n ®· x©y dùng mét hÖ thèng vÒ ngo¹i th¬ng, nh “LuËt qu¶n lý ngo¹i th¬ng vµ chÕ ®é ngo¹i hèi”, “Ph¸p lÖnh qu¶n lý viÖc chi tr¶ ®èi ngo¹i vµ nhËp khÈu”, “Ph¸p lÖnh vÒ qu¶n lý xuÊt khÈu”… ®¶m b¶o m«i trêng ph¸p lý tèt t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hoat ®éng tèt.
§èi víi ViÖt Nam, chóng ta ®ang trong giai ®o¹n ban ®Çu hoµn chØnh c¸c hÖ thèng luËt. HÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam hiÖn nay cßn cha hoµn chØnh vµ nhÊt qu¸n. LuËt ngo¹i th¬ng chØ míi ®îc ra ®êi vµ n¨m 1997. Ngoµi ra nhiÒu bé luËt ®îc ban hµnh vµ cã hiÖu lùc trong thêi gian dµi míi cã c¸c v¨n b¶n thùc hiÖn, nhng nhiÒu khi v¨n b¶n nµy cha ®îc cô thÓ, chi tiÕt, hay gi÷a chóng l¹i cã sù chång chÐo vµ m©u thuÉn nhau. Do vËy, cã rÊt nhiÒu kÏ hë ®Ó nh÷ng kÎ lµm ¨n phi ph¸p trong vµ ngoµi níc lîi dông. MÆt kh¸c, hÖ thèng luËt b©y giê l¹i kh«ng ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ngo¹i th¬ng ho¹t ®éng ®îc tèt, h¹n chÕ phÇn nµo hiÖu qu¶ kinh doanh ngo¹i th¬ng.
Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn nay lµ viÖc tham gia vµ ban hµnh luËt ph¶i kÌm theo c¸c v¨n b¶n díi luËt, c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt víi møc ®é cô thÓ, chi tiÕt ®Ó cã thÓ thi hµnh ®îc phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña tõng giai ®o¹n, tõng thêi kú.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, xu híng quèc tÕ hãa ®ang ®îc diÔn ra rÊt m¹nh mÏ, ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng kh«ng chØ diÔn ra trªn ph¹m vi mét quèc gia mµ lµ mét quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, quan hÖ ®Õn nhiÒu níc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Vµ hiÖn nay nh÷ng bu«n b¸n quèc tÕ ®îc diÔn ra trªn c¬ së nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ vµ luËt quèc tÕ. Cho nªn hÖ thèng luËt ph¸p, nhÊt lµ nh÷ng luËt ph¸p cã liªn quan ®Õn ngo¹i th¬ng ph¶i phï hîp víi hÖ thèng luËt ph¸p quèc tÕ vµ nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ, ®ång thêi còng ph¶i thÓ hiÖn ®îc nh÷ng quan ®iÓm, ®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng ta, thÓ hiÖn ®îc nh÷ng ®Æc thï riªng cã cña ViÖt Nam.
2. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i, kÕt hîp víi chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch mét c¸ch hîp lý vµ linh ho¹t
Nh trong ch¬ng hai ®· ph©n tÝch, NhËt B¶n ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i mét c¸ch rÊt hîp lý, ®ång thêi còng tiÕn hµnh b¶o hé nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt trong níc ®ang cßn yÕu kÐm ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch hµi hoµ vµ hîp lý trong giai ®o¹n t¨ng trëng kinh tÕ nhanh.
Chóng ta ®ang trong giai ®o¹n tham gia vµ héi nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi cho nªn viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i lµ ®iÒu tÊt nhiªn kh«ng thÓ tr¸nh khái. ChÝnh s¸ch tù do hãa th¬ng m¹i th«ng thêng chØ cã thÓ ¸p dông thµnh c«ng ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao, Ýt chÞu t¸c ®éng cña bªn ngoµi, §èi víi níc ta, cha tho¶ m·n ®iÒu kiÖn trªn, nÕu ¸p dông hoµn toµn tù do ho¸ th¬ng m¹i th× sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hiÖn tîng khã kh¨n nh nî níc ngoµi sÏ t¨ng do kh«ng kiÒm chÕ ®îc nhËp khÈu trµn lan, nguån tµi nguyªn bÞ c¹n kiÖt do khai th¸c bõa b·i ®Ó xuÊt khÈu.
Do vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam lµ ph¶i hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trªn c¬ së cña m« h×nh chÝnh s¸ch tù do hãa th¬ng m¹i vµ b¶o hé mËu dÞch ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tham gia vµo héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc, ®ång thêi vÉn b¶o vÖ ®îc thÞ trêng trong níc phï hîp víi th«ng lÖ vµ luËt ph¸p quèc tÕ.
NhËt B¶n còng ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc kÕt hîp hai m« h×nh nµy. Còng nh NhËt B¶n, chóng ta muèn ¸p dông thµnh c«ng th× tríc hÕt ph¶i lËp mét chêng tr×nh ho¹t ®éng tù do ho¸ th¬ng m¹i dµi h¹n vµ thùc hiÖn trªn c¬ së ch¬ng tr×nh nµy. Ch¬ng tr×nh nµy cã thÓ lµ kÕ ho¹ch trong 5 n¨m hoÆc 10 n¨m. Cã nh vËy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ngo¹i th¬ng vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc khái bÞ ®éng trong kinh doanh, HiÖn nay, cã mét hiÖn tîng lµ nhµ níc bÊt ngê thay ®æi chÝnh s¸ch lµm cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng kÞp chuÈn bÞ t tëng dÉn ®Õn thÊt b¹i trong kinh doanh. Cô thÓ cña ch¬ng tr×nh nµy nh sau:
- ¸p dông chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ®îc ph¸n ®o¸n lµ kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc trong níc hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tríc m¾t.
- §èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ chóng ta cã lîi thÕ so s¸nh hay trong níc s¶n xuÊt ®îc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi thÞ trêng níc ngoµi th× tiÕn hµnh tù do ho¸ tríc.
- §èi víi nh÷ng mÆt hµng chóng ta cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®îc vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong t¬ng lai th× ®Ó mét thêi gian cho c¸c doanh nghiÖp tù kh¼ng ®Þnh l¹i m×nh, n©ng cao chÊt lîng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. NÕu doanh nghiÖp nµo kh«ng ®¸p øng ®îc th× sÏ bÞ thÞ trêng ®µo th¶i ra khái ngµnh s¶n xuÊt ®ã vµ chuyÓn sang ngµnh kh¸c mµ m×nh cã lîi thÕ h¬n.
- ¸p dông chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt chiÕn lîc cã liªn quan ®Õn an ninh quèc gia vµ nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ®îc xem lµ sÏ bÞ ¶nh hëng rÊt nÆng nÕu ¸p dông chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i.
- ChuyÓn sang h×nh thøc qu¶n lý b»ng thuÕ thay cho h×nh thøc qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch ®èi víi c¸c mÆt hµng ®ang vµ sÏ ¸p dông chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i.
3. KÕt hîp hµi hßa gi÷a chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng vµ chÝnh s¸ch thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt
Chóng ta biÕt r»ng, NhËt B¶n ®· tõng bíc thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt cña m×nh, vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt diÔn ra rÊt thuËn lîi vµ nhanh chãng. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®ãng gãp rÊt quan träng trong viÖc thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt diÔn ra rÊt thuËn lîi vµ nhanh chãng. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®ãng gãp rÊt quan träng trong viÖc thay ®æi cho phï hîp c¬ cÊu s¶n xuÊt ®ã, t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, lµm cho qu¸ tr×nh nµy diÔn ra tèt ®Ñp h¬n. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu cña ViÖt Nam diÔn ra qu¸ chËm ch¹p, ViÖt Nam chóng ta kh«ng thÓ cø vÉn lµ mét níc n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp mµ th«i. NhËt B¶n còng vèn lµ mét níc n«ng nghiÖp, sau chiÕn tranh nÒn kinh tÕ ë gÇn møc kh«ng. NhËt B¶n ®· biÕt vËn dông mét c¸ch linh ho¹t c¸c nh©n tè bªn ngoµi mµ cô thÓ lµ dùa vµo ngo¹i th¬ng ®Ó thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. §ã còng chÝnh lµ mét bµi häc quan träng ®èi víi ViÖt Nam. Chóng ta cÇn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng nh thÕ nµo ®Ó cã thÓ c¶i tæ ®îc c¬ cÊu s¶n xuÊt nh hiÖn nay vµ phôc vô ®îc chÝnh c¬ cÊu s¶n xuÊt ®ã. ViÖt Nam hiÖn nay chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ gia c«ng l¾p r¸p. C¬ cÊu s¶n xuÊt nµy ®· tån t¹i mÊy chôc n¨m vµ râ rµng lµ chóng ta kh«ng thÓ tiÕp tôc nh thÕ nµy m·i. Chóng ta cÇn ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kh¸c cã tr×nh ®é cao h¬n, tõng bíc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, vÝ dô nh kh«ng ph¶i l¾p r¸p mµ cã thÓ s¶n xuÊt nh÷ng chi tiÕt cña s¶n phÈm ®ã ngay t¹i ViÖt Nam. Râ rµng muèn thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i cã sù ®ãng gãp cña ngo¹i th¬ng, tøc lµ nhËp khÈu nh÷ng c«ng nghÖ kü thuËt phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ®ã, s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng phôc vô cho tríc hÕt lµ nhu cÇu trong níc råi tiÕn xuÊt khÈu ta thÞ trêng ngoµi níc.
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ph¶i khuyÕn khÝch xuÊt nhËp khÈu trong nh÷ng ngµnh nghÒ míi, cã t¸c dông lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt. Tríc hÕt ®ã lµ nh÷ng mÆt hµng thuéc ngµnh ®iÖn tö, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë møc ®é cao, ngµnh c«ng nghiÖp thêi trang.
4. §Èy m¹nh c¸c mèi quan hÖ th¬ng m¹i trªn c¬ së ®éc lËp chñ quyÒn cña d©n téc ViÖt Nam vµ trong mèi quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ víi c¸c quèc gia kh¸c.
NhËt B¶n lµ mét níc c«ng nghiÖp m¹nh, nhng ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 60 NhËt B¶n ®· nhËn thøc ®îc r»ng NhËt B¶n kh«ng thÓ tån t¹i nÕu nh t¸ch rêi c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ. NhÊt lµ sau cuéc khñng ho¶ng dÇu löa, NhËt B¶n ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i trªn c¬ së c©n nh¾c c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ. Bíc vµo thËp kû 90 th× thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong tr¹ng th¸i h¹n chÕ nh÷ng xung ®ét vÒ th¬ng m¹i. §©y thùc sù lµ vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n ®èi víi NhËt B¶n nhng NhËt B¶n ®· vît qua ®îc vµ ®· thµnh c«ng trong viÖc c¶i thiÖn mèi quan hÖ víi c¸c níc ph¸t triÓn còng nh víi c¶ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn hay chËm ph¸t triÓn. ViÖt Nam chóng ta hiÖn nay cha gÆp ph¶i t×nh tr¹ng xung ®ét víi c¸c b¹n hµng nh NhËt B¶n tríc ®©y. ThÕ nhng, nh÷ng bµi häc cña NhËt B¶n vÉn cßn ®ã, vµ chóng ta còng cÇn ph¶i tr¸nh nh÷ng trêng hîp nh vËy nhÊt lµ trong thêi ®¹i hiÖn nay, c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c níc trong khu vùc trong lÜnh vùc kinh tÕ ®ang trë nªn gay g¾t.
Do vËy, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam lµ ph¶i t¨ng cêng sù hîp t¸c h÷u nghÞ víi tÊt c¶ c¸c níc trªn c¬ së ®éc lËp chñ quyÒn quèc gia.
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu:
Trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, NhËt vÉn coi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ träng t©m trong chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña hä. Nhê ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, NhËt B¶n ®· tõ mét níc lu«n th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ thµnh mét níc d thõa c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, trë thµnh chñ nî trªn thÕ giíi. Kh«ng chØ riªng NhËt B¶n, c¸c quèc gia kh¸c còng ®Òu xem ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ mét m« h×nh chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng rÊt quan träng. ViÖt Nam trong giai ®o¹n x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, cÇn thiÕt ph¶i cã nhiÒu ngo¹i tÖ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong níc th× viÖc t¨ng cêng xuÊt khÈu lµ rÊt cÇn thiÕt.
Tõ bµi häc cña NhËt B¶n, chóng ta cã thÓ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y:
¸p dông chÝnh s¸ch thuÕ u ®·i ®èi víi hµng xuÊt khÈu.
ViÖc nµy chóng ta ®· vµ ®ang tiÕn hµnh. Chóng ta vÉn ¸p dông møc thuÕ quan thÊp hoÆc b»ng 0 ®èi víi hµng xuÊt khÈu.
MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ nh thuÕ VAT, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. ViÖc miÔn gi¶m nµy kh«ng ph¶i cÇn thiÕt ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ víi cïng mét møc nh nhau. Møc miÔn gi¶m nµy cã thÓ thay ®æi trong tõng giai ®o¹n mét ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña tõng thêi kú.
Cô thÓ, trong giai ®o¹n hiÖn nay, ChÝnh phñ cÇn miÔn gi¶m h¬n n÷a ®èi víi:
+ Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng sau ®©y: Hµng cã tr×nh ®é gia c«ng chÕ biÕn cao, sö dông nhiÒu lao ®éng, xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng truyÒn thèng, hµng c¬ khÝ ®iÖn tö….
+ Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng trªn vµ cã kh¶ n¨ng tæ chøc xuÊt khÈu tèt nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tù t×m kiÕm thÞ trêng cho m×nh.
+ Nh÷ng doanh nghiÖp nãi trªn trong thêi kú ®Çu tæ chøc s¶n xuÊt vµ kinh doanh c¸c mÆt hµng ®ã.
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tÝn dông u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ngo¹i th¬ng xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu NhËt B¶n ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch tÝn dông u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt khÈu nhÊt lµ trong giai ®o¹n t¨ng trëng kinh tÕ cao. Bµi häc nµy kh«ng chØ riªng cña NhËt B¶n mµ tÊt c¶ c¸c níc ¸p dông chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®Òu ¸p dông. ViÖt Nam chóng ta còng ®· vµ ®ang ¸p dông chÝnh s¸ch nµy: cho vay víi l·i suÊt u ®·i, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy thuËn lîi trong viÖc vay vèn thu mua vµ mua nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nhng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i tæ chøc cho vay nh thÕ nµo ®Ó tr¸nh tæng hîp….kh«ng cã hiÖu qu¶ nh hiÖn nay.
Thµnh lËp vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu.
- §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, NhËt B¶n thµnh lËp rÊt nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng nh lµ: Héi mËu dÞch víi c¸c quèc gia kh¸c, JETRO, hiÖp héi hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c quü tµi chÝnh, c¬ quan kiÓm tra xuÊt khÈu nhËp khÈu c¬ quan nµy cña NhËt B¶n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
ViÖt Nam còng cã nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng nh thÕ nµy nhng phÇn lín nh÷ng c¬ quan nµy vÉn cha ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, mang tÝnh chÊt h×nh thøc nhiÒu h¬n. Cho nªn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña ChÝnh phñ cÇn quan t©m ®Õn c¸c c¬ quan nµy h¬n n÷a, gióp ®ì c¸c c¬ quan nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, ®Ó c¸c c¬ quan nµy cã thÓ xóc tiÕn gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
Mét trong nh÷ng c¬ quan chøc n¨ng rÊt quan träng lµ c¸c c¬ quan kiÓm tra chÊt lîng hµng xuÊt khÈu, NhËt B¶n ®¸nh gi¸ cao chÊt lîng hµng ho¸ cho nªn thµnh lËp nhiÒu c¬ quan kiÓm tra chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu, ¸p dông biÖn ph¸p kiÓm tra rÊt ngÆt nghÌo nhê vËy mµ uy tÝn cña hµng ho¸ NhËt B¶n trªn thÞ trêng quèc tÕ kh«ng ngõng ®îc n©ng cao. HiÖn nay, chóng ta ®· cã c«ng ty VinaControl, nhng trªn thùc tÕ th× ho¹t ®éng kiÓm tra hµng xuÊt khÈu cha ®îc chÆt chÏ, cho nªn hµng kÐm phÈm chÊt vÉn xuÊt hiÖn nhiÒu. Hµng ViÖt Nam muèn cã uy tÝn trªn thÞ trêng quèc tÕ th× Nhµ níc ph¶i kh«ng ngõng t¨ng cêng kiÓm tra hµng xuÊt khÈu vµ tiÕn hµnh xö lý ph¹t nÆng ®èi víi c¸c trêng hîp sai tr¸i nh cña NhËt B¶n.
Bªn c¹nh ®ã ph¶i t¨ng cêng vai trß vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc cung cÊp th«ng tin thÞ trêng vµ tiÕp thÞ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. Tæ chøc xóc tiÕn mËu dÞch JETRO cña NhËt B¶n thùc sù ®ãng mét vai trß rÊt quan träng, hç trî nhiÒu cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty NhËt B¶n. Tæ chøc nµy cã trô së ë hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi, cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n vÒ thÞ trêng cña c¸c níc nµy, tæ chøc c¸c héi chî triÓn l·m giíi thiÖu hµng NhËt B¶n t¹i níc ngoµi… ViÖt nam cã Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ chóng ta còng ph¶i t¨ng cêng ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy h¬n n÷a, n©ng cao hiÖu qu¶ lµm viÖc cña tæ chøc nµy nh tæ chøc triÓn l·m ë níc ngoµi, giíi thiÖu hµng ViÖt Nam, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ trêng níc ngoµi mét c¸ch ®Çy ®ñ, híng dÉn c¸c doanh nghiÖp trong níc xuÊt khÈu ®óng híng, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, t×m kiÕm thÞ trêng ngoµi níc…
§¬n gi¶n thñ tôc xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp lµm thñ tôc xuÊt khÈu ®îc nhanh chãng.
VÊn ®Ò ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp khÈu lµ vÊn ®Ò ®îc bµn b¹c tõ tríc ®Õn nay vµ ®îc c¸c c¬ quan, bé, ngµnh tõng bíc tæ chøc mét c¸ch hîp lý h¬n. Nhng so víi NhËt B¶n vµ c¸c quèc gia kh¸c th× vÉn phøc t¹p, hiÖn tîng cöa quyÒn vÉn x¶y ra, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu nãi riªng vµ xuÊt nhËp khÈu nãi chung. Nh÷ng thñ tôc rêm rµ nh thÕ nµy thùc tÕ ®· lµm mÊt thêi gian vµ tiÒn cña c¸c doanh nghiÖp, dÉn ®Õn chi phÝ hiÖu qu¶ kinh doanh ngo¹i th¬ng gi¶m ®i, kh«ng khuyÕn khÝch ®îc ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
§a d¹ng ho¸ thÞ trêng, t¨ng cêng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trêng lín.
Ngay trong thêi kú ®Çu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh, NhËt B¶n ®· xem träng c¸c thÞ trêng lín cã møc sèng cao lµ träng t©m. Ngêi NhËt B¶n ®· nghÜ r»ng cã th©m nhËp ®îc vµo nh÷ng thÞ trêng nh vËy míi t¨ng uy tÝn cña hµng NhËt B¶n trªn quèc tÕ, míi gãp phÇn lµm thay ®æi ®îc c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc. ChÝnh v× vËy NhËt B¶n ®· xem träng c¸c mèi quan hÖ víi thÞ trêng ©u - Mü. Do vËy, cÇn ph¶i ®Çu t ®Ó cã thÓ x©m nhËp ®îc vµo c¸c thÞ trêng ©u – Mü, h¬n n÷a xem ®ã lµ ®éng lùc cña sù t¨ng trëng kinh tÕ trong níc.
Nhng mét bµi häc cña NhËt B¶n lµ chØ v× tËp trung vµo mét sè thÞ trêng lín cho nªn mÉu thuÉn gi÷a NhËt B¶n vµ c¸c níc nµy cµng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Trong nhiÒu ®µm ph¸n th¬ng lîng gi÷a hai chÝnh phñ vÒ mËu dÞch, buéc NhËt B¶n ph¶i nhîng bé, hy sinh mét vµi quyÒn lîi cña m×nh. ChÝnh v× vËy, mét mÆt NhËt B¶n ph¶i tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Ó tr¸nh nh÷ng søc Ðp ®µm ph¸n song ph¬ng mét mÆt ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng, t¨ng cêng xuÊt khÈu sang c¸c níc Ch©u ¸ vµ c¸c níc kh¸c. Vµ ViÖt Nam còng nh thÕ, cÇn ph¶i ®a ph¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ngo¹i th¬ng, ®ang ph¬ng ho¸ thÞ trêng, nhng còng cÇn ph¶i híng ®Õn c¸c thÞ trêng lín ®Ó nh»m n©ng cao chÊt lîng gãp phÇn xóc tiÕn viÖc c¶i tæ c¬ cÊu s¶n xuÊt hiÖn nay.
6. §a d¹ng hãa c¸c mÆt hµng, tËp trung xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt trong níc, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®¹t tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao. ChÝnh s¸ch c¬ cÊu xuÊt khÈu cña NhËt B¶n xuyªn suèt trong c¸c thêi kú lµ ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu. §©y lµ mét chÝnh s¸ch hîp lý mµ kh«ng chØ NhËt B¶n mµ c¶ ViÖt Nam hiÖn nay còng ®· vµ ®ang ¸p dông. ThÕ nhng thµnh c«ng cña NhËt B¶n lµ ë chç x¸c ®Þnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ ®¹o ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao dùa trªn c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc vµ phï hîp víi thÞ trêng quèc tÕ. V× vËy, nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ ®¹o cña NhËt B¶n chØ t¹m thêi ®øng v÷ng, lªn ng«i trong mét thêi gian ng¾n råi sau ®ã l¹i bÞ thÊt thÕ bëi c¸c mÆt hµng mang tÝnh chÊt hiÖn ®¹i h¬n: hµng dÖt ho¸ häc thay thÕ cho hµng dÖt tù nhiªn, råi chÝnh nã l¹i thay thÕ bëi c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu, råi ®Õn hµng c¬ khÝ c«ng nghiÖp nÆng vµ hµng ®Çu t…
Tõ bµi häc cña NhËt B¶n, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu nh sau:
- §a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng. HiÖn nay c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ta tËp trung vµo mét sè mÆt hµng n«ng h¶i s¶n vµ dÇu th«, nhng mÆt hµng nµy l¹i chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn thÕ giíi vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt cho nªn chóng ta cÇn ph¶i më réng xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng h¬n n÷a.
- KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng ®¹t tr×nh ®é kü thuËt cao,
hiÖu qu¶ kinh tÕ ngo¹i th¬ng cao phï hîp víi xu híng cña thêi ®¹i, gãp phÇn vµo viÖc nhanh chãng thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt hiÖn nay. §ã lµ s¶n phÈm cña c¸c ngµnh ®iÖn tö, th«ng tin, c¬ khÝ, m¸y mãc.
- N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm xuÊt khÈu, lµm cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®¹t chÊt lîng quèc tÕ ë tr×nh ®é cao phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng quèc tÕ.
5. ChÝnh s¸ch nhËp khÈu
1)KÕt hîp hµi hoµ gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®¶m b¶o c©n b»ng trong thanh to¸n quèc tÕ.
BiÖn ph¸p nµy cã vÎ mang ®Ëm tÝnh chÊt b¶o hé, h¹n chÕ nhËp khÈu nhiÒu trong giai ®o¹n tríc m¾t, chóng ta còng cÇn ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p nµy ®Ó c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, nhÊt lµ trong giai ®o¹n chóng ta cÇn nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ m¸y mãc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong níc. Vµ NhËt B¶n còng chØ ¸p dông biÖn ph¸p nµy trong thêi gian ng¾n, thùc hiÖn kÕt hîp nhËp nguyªn liÖu vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm trong giai ®o¹n ®iÒu chØnh ®Ó tù do hãa hoµn toµn.
HiÖn nay, ViÖt Nam cã hiÖn tîng nhËp khÈu m¸y mãc rÊt l·ng phÝ, m¸y mãc cò kh«ng ®ñ tiªu chuÈn hoÆc qu¸ hiÖn ®¹i kh«ng sö dông hÕt hiÖu suÊt, tÝnh n¨ng cña m¸y trong khi ®ã th× thÞ trêng ®Çu ra l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nhu cÇu ®æi míi thiÕt bÞ lµ cÇn thiÕt nhng Nhµ níc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch híng cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi thiÕt bÞ mét c¸ch hîp lý h¬n. MÆt kh¸c, nh trong ch¬ng II ®· ph©n tÝch, NhËt B¶n còng ph¶i mÊt t¬ng ®èi nhiÒu thêi gian ®Ó ®iÒu chØnh l¹i viÖc ®æi míi thiÕt bÞ dÉn ®Õn nhËp khÈu t¨ng. Do vËy viÖc can thiÖp cña Nhµ níc vµo lÜnh vùc nµy lµ rÊt cÇn thiÕt, ®iÒu chØnh ®Ó c¸n c©n thanh to¸n ®îc c©n b»ng.
2)Thùc hiÖn c¬ cÊu nhËp khÈu phôc vô cho viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc.
Trong thêi kú ®Çu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh, NhËt B¶n rÊt coi träng nhu cÇu ®æi míi thiÕt bÞ, nhËp khÈu c«ng nghÖ, m¸y mãc vµ nguyªn liÖu ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong níc, thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc.
V× vËy, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ trong thêi kú nµy lu«n lu«n bÞ th©m hôt. Nhng thùc tÕ chøng minh ®îc r»ng chÝnh s¸ch ®ã lµ hoµn toµn hîp lý, ®· gióp NhËt B¶n trë thµnh mét cêng quèc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn thÕ giíi. Tõ kinh nghiÖm cña NhËt B¶n, chóng ta rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ c¬ cÊu nhËp khÈu trong giai ®o¹n hiÖn nay nh sau:
KhuyÕn khÝch nhËp c«ng nghÖ m¸y mãc kü thuËt, nguyªn liÖu phôc vô qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, gãp phÇn lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc.
H¹n chÕ tèi ®a hµng tiªu dïng mµ trong níc s¶n xuÊt ®îc, hµng xa xØ phÈm nh»m b¶o vÖ ngµnh s¶n xuÊt trong níc.
KÕt luËn
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓnkinh tÕ cña mét níc ngo¹i th¬ng ®ãng mét vai trß quan träng lµm cÇu nèi liªn kÕt kinh tÕ trong níc vµ kinh tÕ thÕ giíi, gióp nÒn kinh tÕ trong níc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ.
Trªn thÕ giíi cã nhiÒu xu híng ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng kh¸c nhau, theo nh÷ng môc tiªu, ®êng nèi kh¸c nhau. NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng níc ®· thùc hiÖn ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng hîp lý ®¹t hiÖu qu¶ cao, ®ãng gãp quan träng vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Kho¸ luËn ®· ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n.Cô thÓ kho¸ luËn ®· ph©n tÝch nh÷ng t×nh h×nh ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng, ®Æc ®iÓm cña ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng vµ c¸c biÖn ph¸p ¸p dông chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trong ba thêi kú tõ n¨m 1956 ®Õn nay.
Thêi kú 1956 ®Õn 1973 lµ thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®é cña NhËt B¶n.
Thêi kú 1974 ®Õn 1984 lµ thêi kú nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ChÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña cuéc khñng ho¶ng dÇu löa.
Thêi kú 1985 ®Õn nay thêi kú NhËt B¶n víi c¸n c©n th¬ng m¹i d thõa.
Nh vËy, trong mçi giai ®o¹n chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n mang nh÷ng ®Æc trng riªng nhng nã cã chung nh÷ng ®iÓm sau.
-Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i kÕt hîp víi chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong níc.
- ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng qua c¸c thêi kú cã liªn quan chÆt chÏ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c cña ChÝnh Phñ NhËt B¶n vµ c¸c HiÖp ®Þnh cña c¸c vßng ®µm ph¸n cña Tæ chøc GATT vµ WTO.
- Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, nhÊt lµ c¸c mÆt hµng ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ cao.
- §a d¹ng ho¸ mÆt hµng vµ ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu.
- Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng víi c¬ cÊu phôc vô vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt.
Tõ viÖc ph©n tÝch chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña NhËt B¶n, T«i ®· so s¸nh, ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm t¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n trªn c¬ së ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam:
1. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt mét c¸ch ®ång bé, phï hîp víi hÖ thèng luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ.
2. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i kÕt hîp víi chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch mét c¸ch hîp lý.
3. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng vµ chÝnh s¸ch thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt.
4. §Èy m¹nh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i trªn c¬ së ®éc lËp chñ quyÒn cña d©n téc ViÖt Nam vµ trong mèi quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ víi c¸c quèc gia kh¸c.
5. §a d¹ng ho¸ thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®Ó ®¶m b¶o c©n b»ng thanh to¸n quèc tÕ.
6. Thùc hiÖn chÕ ®é thuÕ, tÝn dông u ®·i ph¸t huy hiÖu qu¶
cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt khÈu nh»m môc ®Ých ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
Do khu«n khæ kho¸ luËn vµ tr×nh ®é ngêi viÕt cã h¹n nªn kh¸o luËn cha thùc sù hoµn thiÖn, mong ®îc sù gãp ý nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« vµ b¹n ®äc ®Ó kho¸ luËn ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn h¬n
Tµi liÖu tham kh¶o
TiÕng ViÖt
GS.PTS T« Xu©n D©n, “ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i”, NXB Thèng kª n¨m 1998.
“gi¸o tr×nh kinh tÕ ®èi ngo¹i”, nhiÒu t¸c gi¶, Hµ Néi n¨m 1993
GS.PTS Bïi Xu©n Lu, “Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th¬ng”, NXB Gi¸o Dôc n¨m 1995.
Marakami Y. Patrick.H.T chñ biªn, “kinh tÕ chÝnh trÞ häc NhËt B¶n”, NXB khoa häc x· héi, n¨m 1994.
Nakamura.T., “Kinh tÕ NhËt B¶n sau chiÕn tranh; sù ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu” ViÖn kinh tÕ thÕ giíi, N¨m 1988.
“NhËt B¶n ngµy nay”, NXB HiÖp héi quèc tÕ vÒ th«ng tin gi¸o dôc, Tokyo n¨m 1993.
“T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n”, sè 1, 2, 3 n¨m 1998, NXB Trung t©m nghiªn cøu NhËt B¶n.
Lu Ngäc TrÞnh, “Kinh tÕ NhËt B¶n, nh÷ng bíc th¨ng trÇm trong lÞch sö” NXB Thèng kª n¨m 1998
Tµi liÖu tham kh¶o
TiÕng NhËt
9． 藤井茂、“貿易政策”、NXB 千倉書房、Tokyo ― 1986
10．杉本昭一、“日本貿易読本”NXB 東洋経済新報社、Tokyo － 1992
11．勝ヌ、“戦後５０年の日本の経済”、NXB 東洋経済新報社、
Tokyo － 1995
12. 中村隆英 “昭和経済史”、NXB 岩波セミナーブックス、
Tokyo － 1998
13. 平野拓也、“日本貿易の革命”、NXB 白本逃、Tokyo － 1996
14. “経済白書”NXB 経済計画庁、XuÊt b¶n hµng n¨m
15. “通商白書”NXB 通産省、
XuÊt b¶n n¨m 1991,1993,1995,1996,1997,1998
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
chinh sach ngoai thuong.doc- Bia.doc
- Muc Luc.doc
