Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tại Ngân hàng Công thương Đống Đa

Lêi më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi TÝn dông lµ mét trong nh÷ng hoat ®éng kinh doanh chñ yÕu cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung vµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a nãi riªng,tuy nhiªn tÝn dông l¹i lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng dem l¹i rñi ro vµ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng nhÊt trong ho¹t ®éng nh©n hµng. Mäi c¸ thÓ trong nÒn kinh tÕ ®Òu chÞu t¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông Ng©n hµng, dï hä lµ kh¸ch hµng göi tiÒn, mét ng­êi vay, hay ®¬n gi¶n lµ ng­êi ®ang lµm cho mét doanh nghiÖp cã vay vèn vµ sö dông c¸c dÞch vô Ng©n hµng. Thêi gian gÇn ®©y,t¹i ViÖt Nam ,viÖc chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña nhµ n­íc th«ng qua vay Ng©n hµng quèc doanh trë nªn phæ biÕn,lµm thÊt tho¸t cña nhµ n­íc hµng ngh×n tû ®ång. Ng©n hµng dÔ trë thµnh n¹n nh©n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng khi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh thua lç, khi ng­êi vay lµ n¹n nh©n cña c¸c vô lõa ®¶o hoÆc ng­êi vay mang hµnh vi cè ý lõa ®¶o dÉn ®Õn hËu qu¶ kh«ng nhá cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. Do vËy, rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng lµ ®iÒu khã tr¸nh khái mµ chñ yÕu lµ rñi ro qua cho vay ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®ang kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®Çy tiÒm n¨ng. Nh­ng viÖc ph¸t triÓn cho vay ph¶i g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ vµ an toµn ®ång vèn, ®ã lµ vÊn ®Ò cèt tö. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a vµ ý nghÜa trªn em ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu: “Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a ”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®èi víi khu cùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a, tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. 3. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu: §èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ nh÷ng gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi cho vay khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Ph¹m vi nghiªn cøu tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cã liªn quan ®Õn rñi ro tÝn dông trong cho vay ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a trong thêi gian c«ng t¸c vµ häc tËp. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tµi ®­îc thùc hiÖn víi sù kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p: ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, suy luËn logic, thèng kª, so s¸nh, nhËn ®Þnh, kh¶o nghiÖm tæng kÕt… Ngoµi ra, ®Ò tµi cßn sö dông c¸c b¶ng biÓu ®Ó minh ho¹. 5. KÕt cÊu kho¸ luËn: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung kho¸ luËn ®­îc kÕt cÊu thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1 : Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Ch­¬ng 2 : Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. Ch­¬ng 3 : Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. Ch­¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµI quèc doanh 1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ KTNQD 1.1.1. Sù tån t¹i kh¸ch quan cña thµnh phÇn KTNQD ë n­íc ta hiÖn nay §i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, §¶ng ta lu«n x¸c ®Þnh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi k× qu¸ ®é. Trong qu¸ tr×nh ®ã nÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc l­îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho x· héi míi, th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp. V× vËy sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh – kinh tÕ thuéc së h÷u nhµ n­íc lµ tÊt yÕu kh¸ch quan mµ cßn ph¶i biÕt ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nã. VÒ thùc chÊt mçi thµnh phÇn kinh tÕ lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh kinh tÕ mµ t­ c¸ch ph¸p nh©n cña hä ®­îc quy ®Þnh bëi quyÒn chiÕm h÷u t­ h÷u s¶n xuÊt. Lµ ng­êi chñ t­ liÖu s¶n xuÊt, hä cã quyÒn chiÕm h÷u, ®Þnh ®o¹t, sö dông t­ liÖu s¶n xuÊt, do ®ã cã quyÒn tham gia hay kh«ng tham gia, hoÆc quyÕt ®Þnh ph¹m vi møc ®é cña hµnh vi kinh tÕ cña hä trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. XuÊt ph¸t tõ tiªu thøc ®ã, c¸c thµnh phÇn KTNQD ë n­íc ta gåm cã : Kinh tÕ tËp thÓ: VÒ b¶n chÊt ®©y lµ h×nh thøc liªn kÕt liªn doanh gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ thµnh céng ®ång cã tÝnh chÊt x· héi xuÊt ph¸t tõ lîi Ých, nhu cÇu vÒ kinh tÕ trong h×nh th¸i ph­êng héi, hîp t¸c x·, c«ng ty cæ phÇn, tæ s¶n xuÊt… Qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá ®· dÉn ®Õn sù h×nh thµnh h×nh thøc së h÷u tËp thÓ ë tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ ë n­íc ta. Cïng víi KTQD, kinh tÕ tËp thÓ ®· vµ ®ang tr¶i qua nh÷ng khã kh¨n vµ kh«ng æn ®Þnh do n­íc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc. C¸c nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn sù sa sót trong nÒn kinh tÕ tËp thÓ ®ã lµ : *Qu¸ tr×nh c¶i t¹o ng­êi s¶n xuÊt nhá kh«ng dùa trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn, gß Ðp vµo hîp t¸c x·. XuÊt ph¸t t­ t­ëng nãng véi ®i lªn CNXH vµ t­ t­ëng c¸c nhµ kinh ®iÓn “S¶n xuÊt nhá hµng ngµy hµng giê ®Î ra CNTB”. §Õn nay theo c¬ chÕ thÞ tr­êng hä ®· lùa chän h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh thÝch hîp víi kh¶ n¨ng vµ yªu cÇu cña hä nªn nh÷ng tæ SX HTX tr¸ h×nh ®· nhanh chãng chuyÓn ®æi h×nh thøc (c«ng ty TNHH, DN t­ nh©n…) * Còng nh­ kinh tÕ ngoµi quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ tr­íc ®©y tån t¹i vµ më réng ho¹t ®éng lµ nhê vµo bao cÊp. Mét phÇn trùc tiÕp, mét phÇn kh¸c quan träng h¬n lµ nhËn gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c ®¬n vÞ quèc doanh (gia c«ng, nhËn nguyªn liÖu giao thµnh phÈm…). Do vËy khi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, bao cÊp c¾t gi¶m, KTQD tr× trÖ, kinh tÕ tËp thÓ l©m vµo t×nh tr¹ng sa sót lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. * Do qu¸ tr×nh h×nh thµnh ch­a chuÈn bÞ kÜ, ho¹t ®éng l¹i dùa vµo KTQD vµ kinh tÕ bao cÊp nªn vèn liÕn nhá bÐ, trang bÞ kü thuËt l¹i ®¬n gi¶n, l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm, ®Õn nay héi nhËp vµo kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù c¹nh tranh theo qui luËt thÞ tr­êng th× kinh tÕ tËp thÓ trong c¸c ngµnh nµy tá ra kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng nªn s¶n xuÊt kinh doanh thua lç, nhiÒu c¬ së thu kh«ng ®ñ bï chi, vèn bÞ mÊt dÇn vµ kh«ng thÓ phôc håi tiÕn tíi ph¶i gi¶i thÓ. Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n: Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n trong n­íc míi ®­îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn réng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tËp trung phÇn lín vµo lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n, ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt cßn Ýt. C¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá vµ võa lµ chñ yÕu, chØ cã mét sè Ýt c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, sö dông nhiÒu lao ®éng Kinh tÕ c¸ thÓ, cña nh÷ng ng­êi n«ng d©n, thî thñ c«ng, tiÓu th­¬ng… Sau ®¹i héi §¶ng kho¸ VI, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, khuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p. ChØ sau mét thêi gian ng¾n nghÞ quyÕt ®¹i héi VI ®· thùc sù ®i vµo thùc tÕ cuéc sèng. §æi míi kinh tÕ vµ d©n chñ ®êi sèng kinh tÕ x· héi ®· trë thµnh c¬ héi tèt cho kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ ®Ó ph¸t triÓn tiÒm lùc cña m×nh, hoµ vµo tæng thÓ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®i lªn XHCN. Kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ kh«ng ngõng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng vµ ®ãng gãp quan träng vµo nh÷ng thµnh tùu thu ®­îc cña qu¸ tr×nh ®æi míi võa qua. 1.1.2. Vai trß cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay Kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ mét bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ nµy cã c¬ së vÒ mÆt kinh tÕ vµ thÓ chÕ chÝnh trÞ. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ x· héi, Mac ®· tõng kh¸i qu¸t r»ng mét kÕt cÊu x· héi kh«ng bÞ lo¹i trõ khi b¶n th©n ®ã vÉn cßn søc sèng vµ mét cÊu tróc x· héi míi ch­a thÓ ra ®êi khi nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy n¶y sinh nã ch­a xuÊt hiÖn. Trªn ý nghÜa ®ã, kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã c¬ së kinh tÕ x· héi ë n­íc ta. VÒ mÆt thÓ chÕ chÝnh trÞ, tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI (1986) ®Õn nay, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· kiªn tr× vµ nhÊt qu¸n thùc hiÖn chiÕn l­îc nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Theo ®ã, së h÷u t­ nh©n ®­îc chÊp nhËn, kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®­îc tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng kinh tÕ Nhµ n­íc. Qua nghiªn cøu, c¸c nhµ kinh tÕ häc ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh ­u viÖt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ nh©n trong viÖc gãp phÇn h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng qua kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh nh¹y c¸c nhu cÇu thÞ tr­êng, sù thay ®æi, vÒ khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ míi. Kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ khu vùc kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh trong quan hÖ së h÷u t­ nh©n, kh«ng cã sù gãp vèn cña Nhµ n­íc; XÐt cô thÓ vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, kinh tÕ ngoµi quèc doanh bao gåm: Hîp t¸c x·, c«ng ty, doanh nghiÖp t­ nh©n, hé c¸ thÓ vµ c¸ nh©n kinh doanh. Nghiªn cøu ho¹t ®éng cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong mèi quan hÖ víi khu vùc kinh quèc doanh, ta sÏ thÊy râ ®­îc vai trß tÊt yÕu cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: Thø nhÊt, khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ngµy cµng chiÕm tû träng lín trong trong tæng s¶n phÈm quèc néi (kho¶ng 70% GDP), t¹o nªn nguån tµi chÝnh cho Nhµ n­íc nh»m phôc vô nhiÒu môc tiªu quan träng. Thø hai, trong nh÷ng n¨m qua sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh bªn c¹nh khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®· x©y dùng mét nÒn kinh tÕ s«i ®éng h¬n, sù c¹nh tranh trë nªn quyÕt liÖt h¬n, thÞ tr­êng hµng ho¸ phong phó, chÊt l­îng vµ tû lÖ t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¨ng nhanh tõ 8% lªn 14% trong giai ®o¹n 1996 – 2003 Kinh tÕ ngoµi quèc doanh võa lµ b¹n ®ång hµnh, võa lµ ®èi thñ c¹nh tranh víi kinh tÕ quèc doanh. Cïng víi kinh tÕ quèc doanh, kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· vµ ®ang cung cÊp ra thÞ tr­êng mét khèi l­îng hµng ho¸, dÞch vô rÊt lín nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. Víi c¬ chÕ ho¹t ®éng “tho¸ng”, n¨ng ®éng trong s¶n xuÊt, t×m kiÕm b¹n hµng, nh¹y c¶m víi thÞ tr­êng, s¶n phÈm ®a d¹ng víi gi¸ thµnh phï hîp víi tói tiÒn cña phÇn ®«ng d©n chóng… Kh¸c víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh, tr­íc kia kinh tÕ quèc doanh ho¹t ®éng theo sù chØ ®¹o cña Nhµ n­íc tõ trªn xuèng d­íi nªn cã phÇn kÐm n¨ng ®éng h¬n, v× vËy hµng hãa kh«ng phï hîp víi thÞ tr­êng, gi¸ thµnh cao. Cã nh÷ng lóc s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· v­ît tréi h¬n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã buéc doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i ®æi míi c¬ chÕ ho¹t ®éng tõ ®ã kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· thùc sù c¹nh tranh víi kinh tÕ Nhµ n­íc khiÕn kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n. Thø ba, kinh tÕ ngoµi quèc doanh gãp phÇn tËp trung vèn cña x· héi t¹o c¬ së vËt chÊt ban ®Çu cho nÒn kinh tÕ. Mét bé phËn kinh tÕ cña n­íc ta vÉn cßn n»m r¶i r¸c, do cã sù h×nh thµnh cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· tËp trung nh÷ng bé phËn ho¹t ®éng kinh tÕ nhá lÎ trë thµnh c¸c hîp t¸c x·, c¸c doanh nghiÖp. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· kh¾c phôc phÇn nµo sù l·ng phÝ nguån lùc kinh tÕ quèc gia. Bëi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh víi nhiÒu ph­¬ng thøc, nhiÒu lo¹i h×nh hµng ho¸ dÞch vô ®a d¹ng nªn cã thÓ lÊp ®Çy nh÷ng kho¶ng trèng trong mét sè lÜnh vùc mµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ lín còng nh­ Nhµ n­íc Ýt quan t©m. VÝ dô nh­ hiÖn nay c¸c hîp t¸c x· thñ c«ng, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®ang ph¸t triÓn gióp ng­êi d©n cã c«ng ¨n viÖc lµm b¶o tån v¨n ho¸ vµ t¨ng nguån thu nhËp cho quèc gia. Thø t­, kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ mét khu vùc kinh tÕ cã tiÒm n¨ng lín cña ®Êt n­íc. Kinh tÕ ngoµi quèc doanh ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp nªn cã nhiÒu kh¶ n¨ng ch­a ®­îc khai th¸c, cßn n»m d­íi d¹ng tiÒm n¨ng. TiÒm n¨ng quan träng nhÊt cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ kh¶ n¨ng v« tËn cña s¸ng kiÕn c¸ nh©n, trÝ tuÖ, quan niÖm qu¶n lý, tay nghÒ. Kinh nghiÖm ë c¸c n­íc ®i tr­íc cho thÊy chÝnh nguån lùc con ng­êi ®· kh¾c phôc ®­îc sù h¹n chÕ vÒ mÆt tµi nguyªn, ®Êt ®ai, khÝ hËu kh«ng thuËn lîi. HiÖn nay, nguån “chÊt x¸m” cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh cßn rÊt dåi dµo vµ ®a d¹ng. Thªm vµo ®ã, sù ®a d¹ng cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh vµ sù phong phó cña s¶n phÈm lµ mét tiÒm n¨ng lín cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh. ChÝnh nh÷ng tiÒm n¨ng to lín ®ã mµ hiÖn nay khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®ang trë thµnh m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó më réng hîp t¸c kinh tÕ víi n­íc ngoµi. Thø n¨m, khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh gãp phÇn vµo sù thóc ®Èy qu¸ tr×nh lµnh m¹nh ho¸ trong ho¹t ®éng kinh tÕ. Bëi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th­êng g¾n liÒn víi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña chñ së h÷u, nªn trong c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ cã sù c©n nh¾c cÈn thËn, còng nh­ sù æn ®Þnh trong néi bé, Ýt x¶y ra t×nh tr¹ng tham nhòng. Thø s¸u, kinh tÕ ngoµi quèc doanh gãp phÇn t¨ng thu cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ThuÕ lµ nguån thu chÝnh cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc, nguån nµy sÏ ®­îc dïng cho lîi Ých chung cña quèc gia. HiÖn nay, kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®ãng gãp kho¶ng 50% vµo nguån thu nµy. Tõ ®ã gãp phÇn gi¶m sù mÊt c©n ®èi cña c¸n c©n Ng©n s¸ch, ph¸t huy vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. Thø b¶y, môc ®Ých chÝnh cña c¸c nhµ doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ lîi Ých kinh tÕ, tuy nhiªn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nã ®· t¹o ra kh«ng Ýt nh÷ng lîi Ých x· héi vµ mét trong nh÷ng t¸c ®éng ®ã lµ sù gãp phÇn cho nã vµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. ViÖt Nam hµng n¨m cã kho¶ng 1,6 triÖu ng­êi ®Õn ®é tuæi lao ®éng. Ngoµi ra, cßn mét sè l­îng lín lµ nh÷ng ng­êi b¸n thÊt nghiÖp ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. §©y lµ nguån lao ®éng rÊt dåi dµo mµ quèc gia ch­a khai th¸c hÕt ®­îc. NÕu chØ th«ng qua c¸c doanh nghiÖp quèc doanh th× sÏ kh«ng bao giê gi¶i quyÕt hÕt sè lao ®éng nµy. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, ë thêi ®iÓm cao nhÊt kinh tÕ quèc doanh chØ thu hót kho¶ng 2 triÖu lao ®éng. Trong khi ®ã, chØ riªng khu vùc kinh tÕ c¸ thÓ trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n¨m 1992 ®· thu hót thªm ®­îc 1,2 triÖu lao ®éng. Trong n¨m 1993, khu vùc kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ngoµi quèc doanh thu hót 2,8 triÖu lao ®éng, ®Õn nay lªn tíi 4 triÖu ng­êi. 1.2. B¶n chÊt ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.2.1. Lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ Ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng tæ chøc tµi chÝnh quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng bao gåm nhiÒu lo¹i tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ hÖ thèng tµi chÝnh nãi riªng, trong ®ã ng©n hµng th­¬ng m¹i th­êng chiÕm tû träng lín nhÊt vÒ quy m« tµi s¶n, thÞ phÇn vµ sè l­îng c¸c ng©n hµng. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ trung gian tµi chÝnh, lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a ng­êi cã vèn vµ ng­êi cÇn vèn, nh­ mét kªnh chuyÓn t¶i vèn tõ ng­êi tiÕt kiÖm ®Õn ng­êi cã c¬ héi ®Çu t­. Hµng triÖu c¸ nh©n, hé gia ®×nh vµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ – x· héi ®Òu göi tiÒn t¹i ng©n hµng, ng©n hµng ®ãng vai trß thñ quü cho toµn x· héi. Thu nhËp tõ ng©n hµng lµ nguån thu nhËp quan träng nhÊt cña nhiÒu hé gia ®×nh. Ng©n hµng lµ tæ chøc cho vay chñ yÕu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n, hé gia ®×nh vµ mét phÇn ®èi víi Nhµ n­íc. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ng©n hµng th­êng lµ tæ chøc cung cÊp tÝn dông ®Ó phôc vô cho viÖc mua hµng ho¸ dù tr÷ hoÆc x©y dùng nhµ m¸y, mua s¾m thiÕt bÞ. Khi doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng ph¶i thanh to¸n cho c¸c kho¶n mua hµng ho¸, dÞch vô, hä th­êng sö dông sÐc, uû nhiÖm chi, thÎ tÝn dông hay tµi kho¶n ®iÖn tö… Vµ khi hä cÇn th«ng tin tµi chÝnh hay lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh, hä th­êng ®Õn c¸c ng©n hµng ®Ó nhËn ®­îc lêi t­ vÊn. C¸c kho¶n tÝn dông cña ng©n hµng cho ChÝnh phñ (th«ng qua mua c¸c chøng kho¸n cña ChÝnh phñ) lµ nguån tµi chÝnh quan träng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Ng©n hµng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, v× vËy lµ mét kªnh quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ nh»m æn ®Þnh kinh tÕ. Nh­ vËy, ng©n hµng th­¬ng m¹i ngµy nay thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: Chøc n¨ng uû th¸c, chøc n¨ng tÝn dông, chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch ®Çu t­, chøc n¨ng thanh to¸n, chøc n¨ng tiÕt kiÖm, chøc n¨ng qu¶n lý tiÒn mÆt, chøc n¨ng ng©n hµng ®Çu t­ vµ b¶o l·nh, chøc n¨ng m«i giíi, chøc n¨ng b¶o hiÓm. Th«ng qua c¸c chøc n¨ng nµy, ng©n hµng ph¶i duy tr× vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®¸p øng nhu cÇu x· héi. §ã lµ vai trß trung gian, vai trß thanh to¸n, vai trß ng­êi b¶o l·nh, vai trß ®¹i lý vµ vai trß thùc hiÖn chÝnh s¸ch. Dùa vµo c¸c chøc n¨ng, vai trß, c¸c dÞch vô mµ ng©n hµng cung cÊp th× ng­êi ta cã thÓ ®­a ra c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ ng©n hµng. Ng©n hµng cã thÓ ®­îc coi lµ lo¹i h×nh tæ chøc tµi chÝnh cung cÊp mét danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt - ®Æc biÖt lµ tÝn dông, tiÕt kiÖm vµ dÞch vô thanh to¸n vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt kú mét tæ chøc kinh doanh nµo trong nÒn kinh tÕ. HoÆc theo luËt c¸c tæ chøc tÝn dông cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ghi: “Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng víi néi dung th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi vµ sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n”. 1.2.2. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i Sù thµnh c«ng cña ng©n hµng hoµn toµn phô thuéc vµo n¨ng lùc trong viÖc x¸ ®Þnh c¸c dÞch vô tµi chÝnh mµ x· héi cã nhu cÇu, thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ cung cÊp chóng cho kh¸ch hµng víi mø gi¸ c¹nh tranh. Nh÷ng dÞch vô c¬ b¶n mµ ng©n hµng ngµy nay cung cÊp nh­ sau: 1.2.2.1. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn Cho vay ®­îc coi lµ ho¹t ®éng sinh lêi cao vµ còng lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu cña ng©n hµng nªn c¸c ng©n hµng ®· t×m mäi c¸ch ®Ó huy ®éng ®­îc nguån vèn cho vay. Mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng lµ c¸c kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm cña kh¸ch hµng vµ kh¸ch hµng ®­îc nhËn l·i suÊt. Ngµy nay l·i xuÊt tiÒn göi lµ mét trong nh÷ng c«ng cô c¹nh tr¹nh m¹nh mÏ nhÊt nh»m thu hót nguån vèn nhµn rçi cña x· héi. 1.2.2.2. Ho¹t ®éng sö dông vèn Ho¹t ®éng sö dông vèn bao gåm c¸c ho¹t ®éng sau: - ChiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ cho vay th­¬ng m¹i: Ngay ë thêi kú ®Çu, c¸c ng©n hµng ®· chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu mµ thùc tÕ lµ cho vay ®èi víi c¸c doanh nh©n, nh÷ng ng­êi b¸n c¸c kho¶n nî (ng­êi chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i thu cña m×nh cho ng©n hµng thu håi nî ®Ó lÊy tiÒn tr­íc) §ã lµ b­íc chuyÓn tiÕp tõ chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu sang cho vay trùc tiÕp ®èi víi c¸c kh¸ch hµng, gióp hä cã vèn ®Ó mua hµng dù tr÷ hoÆc x©y dùng v¨n phßng thiÕt bÞ s¶n xuÊt. - Cho vay tiªu dïng: Cïng víi sù gia t¨ng ngµy cµng cao cña x· héi vÒ tiªu dïng cïng víi sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ tiÒn göi vµ c¸c lo¹i h×nh cho vay kh¸c th× ng©n hµng l¹i h­íng tíi ng­êi tiªu dïng nh­ lµ mét kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. ngµy nay, ng­êi tiªu dïng lµ nguån cung cÊp vèn chñ yÕu cña ng©n hµng vµ còng ®ång thêi t¹o ra mét trong sè nh÷ng nguån thu quan träng nhÊt cña ng©n hµng. - Cho vay tµi trî dù ¸n: Bªn c¹nh cho vay cho vay ng¾n h¹n truyÒn thèng, c¸c ng©n hµng ngµy cµng trë nªn n¨ng ®éng trong viÖc tµi trî cho x©y dùng nhµ m¸y míi ®Æc biÖt lµ trong c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao. Rñi ro trong lo¹i h×nh tÝn dông nµy nãi chung lµ cao nªn l·i lín. Mét sè ng©n hµng cßn cho vay ®Ó ®Çu t­ vµo ®Êt. - Tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ: Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ cho vay víi khèi l­îng lín cña ng©n hµng ®· trë thµnh träng t©m ®¸ng chó ý cña c¸c ChÝnh phñ. Do nhu cÇu chi tiªu lín vµ th­êng lµ cÊp b¸ch trong khi thu kh«ng ®ñ, ChÝnh phñ c¸c n­íc ®Òu muèn tiÕp cËn c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng. ChÝnh phñ th­êng dïng mét sè ®Æc quyÒn trao ®æi lÊy kho¶n vay cña c¸c ng©n hµng. c¸c ng©n hµng ph¶i mua tr¸i phiÕu cña ChÝnh phñ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn tæng l­îng tiÒn göi mµ ng©n hµng huy ®éng ®­îc hoÆc ph¶i cho vay víi c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp cña ChÝnh phñ. 1.2.2.3. C¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c Bao gåm: - Thùc hiÖn trao ®æi ngo¹i tÖ: §©y lµ dÞch vô truyÒn thèng ®Çu tiªn cña ng©n hµng. Ng©n hµng mua b¸n mét lo¹i tiÒn nµy lÊy mét lo¹i tiÒn kh¸c vµ h­ëng phÝ dÞch vô. - B¶o qu¶n vËt cã gi¸: C¸c ng©n hµng thùc hiÖn viÖc l­u tr÷ vµng vµ c¸c vËt cã gi¸ kh¸c cho kh¸ch hµng trong kho b¶o qu¶n vµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ phÝ b¶o qu¶n. - Cung cÊp c¸c tµi kho¶n giao dÞch: C¸c tµi kho¶n nµy cho phÐp ng­êi göi tiÒn viÕt sÐc thanh to¸n cho viÖc mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô. - Qu¶n lý ng©n quü: C¸c ng©n hµng më tµi kho¶n vµ gi÷ tiÒn cña phÇn lín c¸c doanh nghiÖp vµ nhiÒu c¸ nh©n, nhê ®ã ng©n hµng th­êng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhiÒu kh¸ch hµng. - Cung cÊp c¸c dÞch vô thuª mua thiÕt bÞ (Leasing): RÊt nhiÒu ng©n hµng tÝch cùc cho kh¸ch hµng kinh doanh quyÒn lùa chän mua c¸c thiÕt bÞ, m¸y mãc cÇn thiÕt th«ng qua hîp ®ång thuª mua, trong ®ã ng©n hµng mua thiÕt bÞ vµ cho kh¸ch thuª, cuèi hîp ®ång thuª, kh¸ch hµng cã thÓ mua. Do vËy, viÖc cung cÊp dÞch vô thuª mua thiÕt bÞ cña ng©n hµng còng cã nhiÒu ®iÓm gièng nh­ cho vay, vµ ®­îc xÕp vµo tÝn dông trung vµ dµi h¹n. - Cung cÊp dÞch vô uû th¸c vµ t­ vÊn: Ng©n hµng lµ tæ chøc kinh doanh cã nhiÒu chuyªn gia vÒ qu¶n lý tµi chÝnh nªn nhiÒu c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp nhê ng©n hµng qu¶n lý tµi s¶n vµ qu¶n lý ho¹t ®éng tµi chÝnh hä. DÞch vô uû th¸c ph¸t triÓn sang c¶ uû th¸c vay hé, uû th¸c vay hé, uû th¸c ph¸t hµnh, uû th¸c ®Çu t­… - Cung cÊp dÞch vô m«i giíi chøng kho¸n: c¸c ng©n hµng tham gia vµo viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô m«i giíi chøng kho¸n, cung cÊp cho kh¸ch hµng c¬ héi mua tr¸i phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c chøng kho¸n kh¸c mµ kh«ng ph¶i nhê ®Õn ng­êi kinh doanh chøng kho¸n. - Cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm: Tõ nhiÒu n¨m nay, c¸c ng©n hµng ®· b¸n b¶o hiÓm cho kh¸ch hµng, ®iÒu ®ã ®¶m b¶o cho viÖc hoµn tr¶ tr­êng hîp kh¸ch hµng bÞ chÕt, bÞ tµn phÕ hay g¾p rñi ro trong ho¹t ®éng, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. - Cung cÊp c¸c dÞch vô ®¹i lý: NhiÒu ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕt lËp chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ë kh¾p mäi n¬i v× vËy mét sè ng©n hµng cung cÊp dÞch vô ®¹i lý c¸c ng©n hµng kh¸c nh­ thanh to¸n hé, ph¸t hµnh hé c¸c chøng chØ tiÒn göi, lµm ng©n hµng ®Çu mèi trong ®ång tµi trî… 1.3. TÝn dông vµ rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi víi doanh ngiÖp ngoµi quèc doanh. 1.3.1. TÝn dông vµ rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.3.1.1. Kh¸i niÖm ho¹t ®éng tÝn dông Ho¹t ®éng tÝn dông lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña ng©n hµng th­¬ng m¹i, Nã lµ ho¹t ®éng chñ yÕu mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt cho ng©n hµng. tÝn dông lµ tµi trî cho kh¸ch hµng trªn c¬ së tÝn nhiÖm. 1.3.1.2 C¸c c¸ch ph©n lîi ho¹t ®éng tÝn dông * C¨n cø vµo thêi gian vay: Ph©n chia theo thêi gian cã ý nghÜa quan träng ®èi ng©n hµng v× thêi gian liªn quan mËt thiÕt ®Õn tÝnh an toµn vµ sinh lîi cña tÝn dông còng nh­ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña kh¸ch hµng. C¨n cø vµo thêi gian vay cã thÓ ph©n thµnh: TÝn dông ng¾n h¹n: Tõ 12 th¸ng trë xuèng TÝn dông trung h¹n: Tõ trªn 1 n¨m ®Õn 5 n¨m TÝn dông dµi h¹n: Trªn 5 n¨m (Tuy nhiªn còng cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c: tÝn dông trung h¹n lµ trªn 1 n¨m ®Õn 7 n¨m, tÝn dông dµi h¹n lµ trªn 7 n¨m) * C¨n cø vµo rñi ro ViÖc ph©n chia tÝn dông theo rñi ro gióp cho ng©n hµng th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ ®­îc møc ®é an toµn c¸c kho¶n tÝn dông do ®ã ®Ò ra ®­îc c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro. §Ó ph©n chia tÝn dông theo rñi ro c¸c ng©n hµng ph¶i ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra ®­îc c¸c thang bËc rñi ro kh¸c nhau: - TÝn dông lµnh m¹nh: C¸c kho¶n tÝn dông an toµn, cã kh¶ n¨ng thu håi cao. - TÝn dông cã vÊn ®Ò: Lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã dÊu hiÖu thiÕu lµnh m¹nh nh­ kh¸ch hµng gÆp thiªn tai, tr× ho·n nép b¸o c¸o tµi chÝnh, tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch chËm… - Nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi: Lµ c¸c kho¶n nî ®· qu¸ h¹n víi thêi h¹n ng¾n vµ kh¸ch hµng cã kÕ ho¹ch kh¾c phôc tèt, tµi s¶n ®¶m b¶o cã gi¸ trÞ lín… - Nî qu¸ h¹n khã ®ßi: Lµ nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n qu¸ l©u, kh¶ n¨ng tr¶ nî kÐm, tµi s¶n thÕ chÊp nhá hoÆc bÞ gi¶m gi¸, kh¸ch hµng ch©y ×… Cã nh÷ng ng©n hµng cã møc ph©n chia møc ®é rñi ro chi tiÕt h¬n, tuú theo môc ®Ých sö dông viÖc ph©n chia nµy. * C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vèn vay Dùa vµo môc ®Ých sö dông vèn vay, cã thÓ chia thµnh bÈy nhãm chÝnh: - Cho vay kinh doanh bÊt ®éng s¶n: Bao gåm c¸c kho¶n vay x©y dùng ng¾n h¹n vµ gi¶i phãng mÆt b»ng còng nh­ c¸c kho¶n vay dµi h¹n tµi trî cho viÖc mua s¾m ®Êt canh t¸c, nhµ, trung t©m th­¬ng m¹i vµ mua c¸c tµi s¶n n­íc ngoµi. - Cho vay ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh: Bao gåm c¸c kho¶n tÝn dông dµnh cho ng©n hµng, c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty tµi chÝnh vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c. - Cho vay n«ng nghiÖp: Nh»m hç trî n«ng d©n trong ho¹t ®éng gieo trång thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm. - Cho vay c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i: Gióp doanh nghiÖp trang tr¶i c¸c chi phÝ nh­ mua hµng nhËp kho, tr¶ thÕu, tr¶ l­¬ng c¸n bé c«ng nh©n viªn. - Cho vay ®èi víi c¸c c¸ nh©n: Gióp tµi trî cho viÖc mua « t«, nhµ ë, trang thiÕt bÞ gia ®×nh, vËt liÖu x©y dùng ®Ó söa ch÷a, hiÖn ®¹i ho¸ nhµ cöa hay trang tr¶i c¸c kho¶n viÖn phÝ vµ c¸c chi phÝ c¸ nh©n kh¸c. - C¸c kho¶n cho vay kh¸c: Gåm c¸c kho¶n cho vay kh«ng ®­îc xÕp lo¹i ë trªn vµ c¸c kho¶n vay kinh doanh chøng kho¸n. - Tµi trî thuª mua: Ng©n hµng mua thiÕt bÞ m¸y mãc hay ph­¬ng tiÖn vµ cho kh¸ch hµng thuª. Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng nh­ trªn, cßn mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c: Ph©n theo ®èi t­îng tÝn dông: Tµi s¶n l­u ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh. Ph©n theo ngµnh kinh tÕ: c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp… Ph©n theo h×nh thøc: ChiÕt khÊu, cho vay, b¶o l·nh, cho thuª. Ph©n theo tµi s¶n ®¶m b¶o. 1.3.1.3. Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông vµ c¸c lo¹i rñi ro tÝn dông Trong ho¹t ®éng kinh doanh, ng©n hµng gÆp ph¶i rÊt nhiÒu rñi ro kh¸c nhau. Cã nh÷ng rñi ro do biÕn ®éng cña thiªn nhiªn: thiªn tai, ho¶ ho¹n, ®éng ®Êt, c¸c lo¹i rñi ro nh­ lõa ®¶o, ph¹m téi, thanh to¸n vµ c¸c biÕn ®éng chÝnh trÞ…, cã nh÷ng rñi ro x¶y ra trong c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng. TÊt c¶ c¸c rñi ro nµy ®Òu lµ kh¶ n¨ng g©y ra nh÷ng tæn thÊt cho ng©n hµng cÇn ®­îc t×m hiÓu ®Ó ®­a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ. Rñi ro tÝn dông lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh rñi ro g©y ra nhiÒu tæn thÊt cho ng©n hµng nhÊt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nh­ng rñi ro tÝn dông vÉn lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra thua lç cho ng©n hµng vµ trong nhiÒu tr­êng hîp dÉn ®Õn ph¸ s¶n. Lý do lµ kho¶ng 80% tµi s¶n cña ng©n hµng lµ cho vay. Mµ rñi ro l¹i lu«n g¾n liÒn víi c¸c kho¶n cho vay. Rñi ro tÝn dông lµ nh÷ng kh¶ n¨ng tæn thÊt xÈy ra liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông. Rñi ro tÝn dông bao gåm c¸c lo¹i rñi ro sau: - Rñi ro do nî khª ®äng, lo¹i rñi ro nµy x¶y ra khi thanh to¸n kho¶n tÝn dông kh«ng ph¶i lµ khã ®ßi nh­ng kh«ng ®­îc hoµn tr¶ ®óng h¹n. ViÖc tr¶ nî kh«ng ®óng h¹n sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch kinh doanh cña tæ chøc tÝn dông, lµm cho vßng quay cña tÝn dông gi¶m, lîi nhuËn gi¶m, ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ lµm gi¶m uy tÝn cña Ng©n hµng trªn th­¬ng tr­êng. - Rñi ro mÊt vèn: trong ho¹t ®éng thu håi vèn vµ l·i rñi ro nµy g¾n mËt thiÕt nhÊt víi ho¹t ®éng quan träng nhÊt, cã quy m« lín nhÊt cña ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®ã lµ ho¹t ®éng tÝn dông.Khi ng©n hµng kh«ng thu ®­îc nî vµ mÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ trong kinh doanh dÉn tíi ng©n hµng kinh doanh thua lç,mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n . Khi Ng©n hµng cho vay th­êng ra quyÕt ®Þnh khi kho¶n vay kh«ng cã rñi ro nh­ng kh«ng ai cã thÓ dù ®o¸n chÝnh x¸c lµ cã rñi ro x¶y ra hay kh«ng v× kh¶ n¨ng hoµn tr¶ tiÒn vay cña kh¸ch hµng cã thÓ bÞ thay ®æi do nhiÒu nguyªn nh©n hoÆc kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n vµ ph©n tÝch cña c¸n bé ng©n hµng cßn h¹n chÕ. Do ®ã, lo¹i rñi ro nµy lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ th­êng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ b¹n ®­êng trong kinh doanh cña ng©n hµng, chá cã thÓ ®Ò phßng, h¹n chÕ chø kh«ng thÓ lo¹i trõ. Nã g©y ra nh÷ng vÊn ®Ò vÒ dßng tiÒn vµ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng. 1.3.2. Vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi kinh tÕ NQD XuÊt ph¸t tõ c¬ së lý luËn vµ thùc tÕ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, liªn hÖ víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña n­íc ta, vai trß tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ë ViÖt Nam rÊt quan träng. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y: Thø nhÊt. Vèn tÝn dông ng©n hµng lµ nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó bæ sung vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ngoµi quèc doanh .NÕu chØ dùa vµo nguån vèn tù cã c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ kh«ng ®ñ vèn ®Ó tån t¹i c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn ®­îc. TÝn dông Ng©n hµng sÏ lµ mét nguån vèn tµi trî quan träng nhÊt cho c¸c dù ¸n thµnh lËp doanh nghiÖp míi t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Thø hai,Ng©n hµng víi chøc n¨ng huy ®éng, tËp trung mäi nguån vèn tõ nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu vèn nãi trªn cña khu vùc kinh tÕ nµy. TÝn dông Ng©n hµng trë thµnh ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng nhÊt, gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng vµ øng dông kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó c¹nh tranh th¾ng lîi trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Thø ba, tÝn dông Ng©n hµng lµ c«ng cô tµi trî cho c¸c dù ¸n t¹o ®iÒu kiÖn viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, thùc hiÖn môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ sù nghiÖp d©n giµu n­íc m¹nh ë n­íc ta. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, n­íc ta ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¸c vÊn ®Ò nan gi¶i nhÊt: L¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, nghÌo ®ãi vµ sù ph©n ho¸ giai cÊp trong x· héi mang tÝnh b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ c¹nh tranh thÞ tr­êng. Muèn gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, lµm cho d©n giµu n­íc m¹nh, chóng ta kh«ng thÓ dùa vµo biÖn ph¸p ph¸t hµnh tiÒn tõ quü ng©n s¸ch Nhµ n­íc hoÆc tr«ng chê vµo c¸c kho¶n tiÒn vay nî cña n­íc ngoµi. V× thÕ vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp më ra con ®­êng lµm giµu ch©n chÝnh cho mäi tÇng líp d©n c­ vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Æc biÖt l¨ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Thø t­, tÝn dông Ng©n hµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung vèn s¶n xuÊt, më réng qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c kinh tÕ trong n­íc vµ quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ uy tÝn ®­îc Ng©n hµng tËp trung cho vay vèn nªn më réng ®­îc quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh, thÞ tr­êng tiªu thô vµ c¹nh tranh, th¾ng lîi trªn th­¬ng tr­êng. TÝn dông Ng©n hµng sÏ thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh tËp trung vµ tÝch luü vèn, t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt quan träng cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong n­íc ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó hîp t¸c, liªn doanh víi c¸c tËp ®oµn kinh tÕ n­íc ngoµi, ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Thø n¨m, th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, nhµ n­íc cã thÓ kiÓm so¸t b»ng ®ång tiÒn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®Ó ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vµ ph¸p luËt phï hîp. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc biÓu hiÖn rÊt râ th«ng qua c¸c doanh sè ho¹t ®éng trªn tµi kho¶n tiÒn göi vµ tiÒn vay.._. MÆt kh¸c, muèn nhËn ®­îc vèn vay, ng­êi vay vèn ph¶i ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vµ môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cho vay cña Ng©n hµng theo quan ®iÓm, ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. V× vËy, Nhµ n­íc cã thÓ kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông. 1.3.3. Nguyªn nh©n ph¸t sinh rñi ro cho vay cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. 1.3.3. 1. Nguyªn nh©n tõ phÝa doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Rñi ro tÝn dông tõ phÝa ng­êi vay lµ mét trong nh÷ng lo¹i rñi ro th­êng ®em l¹i tæn thÊt nhiÒu nhÊt cho ng©n hµng. §©y lµ rñi ro khi doanh nghiÖp NQD kh«ng thùc hiÖn ®óng theo hîp ®ång tÝn dông nguyªn nh©n lµ do tr×nh ®é yÕu kÐm cña ng­êi vay trong dù ®o¸n c¸c vÊn ®Ò kinh doanh, yÕu kÐm trong qu¶n lý, chñ ®Þnh lõa ®¶o c¸n bé ng©n hµng, ch©y ×... Trong nhiÒu tr­êng hîp doanh nghiÖp NQD s½n sµng chÊp nhËn m¹o hiÓm víi kú väng lîi nhuËn cao, ®Ó cã vèn kinh doanh hä ®i vay ng©n hµng, nh­ng do kh«ng tÝnh to¸n kü l­ìng hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng tÝnh to¸n kü l­ìng nh÷ng khã kh¨n, bÊt tr¾c cã thÓ x¶y ra, kh«ng ®ñ tr×nh ®é kh¾c phôc khã kh¨n nªn hä dÔ dµng r¬i vµo t×nh tr¹ng kh«ng thÓ tr¶ nî cho ng©n hµng ®óng h¹n thËm chÝ kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî n÷a. Cã nhiÒu tr­êng hîp ng©n hµng gÆp ph¶i rñi ro tÝn dông do doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cè ý lõa ®¶o ng©n hµng, cho dï c«ng viÖc kinh doanh cã l·i hä vÉn kh«ng tr¶ nî ng©n hµng ®óng h¹n, hä ch©y × víi hy väng cã thÓ quþt nî, hoÆc sö dông vèn vay cµng l©u cµng tèt, hoÆc sö dông vèn vay sai môc ®Ých, ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ph¹m ph¸p… §Ó ®¹t tíi môc ®Ých cña m×nh, doanh nghiÖp NQD th­êng dïng mäi biÖn ph¸p thËm chÝ lµ thñ ®o¹n xÊu øng phã víi ng©n hµng nh­ cung cÊp sai th«ng tin, lîi dông sù kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin (sù kh¸c nhau vÒ th«ng tin gi÷a ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay) lµm chÖnh h­íng dù ®o¸n t­¬ng lai cña c¸n bé ng©n hµng. Mµ trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt hå s¬ xin vay, viÖc dù ®o¸n t­¬ng lai cña kho¶n vay rÊt quan träng. §©y lµ viÖc c¸n bé tÝn dông dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn qu¸ khø vµ hiÖn t¹i cña ng­êi xin vay ®Ó xÐt ®o¸n nh÷ng kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra trong t­¬ng lai quyÕt ®Þnh tíi sè phËn cña kho¶n vay. Nh÷ng c¬ së ®Ó dù ®o¸n t­¬ng lai lµ: kü n¨ng qu¶n lý, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, qu¸ khø cña c¸c kho¶n nî, kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî cña ng­êi vay. Dùa vµo ®ã ng©n hµng ®­a ra ®­îc biÖn ph¸p phßng tr¸nh vµ h¹n chÕ rñi ro. Ngoµi ra, ng­êi vay cßn dïng c¸c thñ ®o¹n kh«ng chØ lµm g©y tæn thÊt tiÒn b¹c mµ cßn lµm tæn thÊt vÒ mÆt con ng­êi ®èi víi ng©n hµng b»ng viÖc mua chuéc l«i kÐo c¸n bé ng©n hµng. H¬n n÷a doanh nghiÖp NQD cßn cã mét sè nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­: - Vèn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Ýt ,quay vßng chËm do xuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta tr­íc ®©y cßn tù cung tù cÊp,c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh,kinh tÕ tËp thÓ ,t­ nh©n c¸ thÓ ®Òu cã quy m« s¶n xuÊt nhá,m¸y mãc thiÕt bÞ th« s¬ cò kÜ - Tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu: tõ khã kh¨n do vèn tù cã Ýt, l¹i bÞ rµng buéc bëi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ch­a th«ng tho¸ng, v× thÕ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ë n­íc ta tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt- c«ng nghÖ cßn rÊt nghÌo nµn vµ l¹c hËu - Tr×nh ®é qu¶n trÞ kinh doanh yÕu kÐm, kh«ng cã kinh nghiÖm: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ch­a cã ®iÒu kiÖn ®æi míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh ch­a ®­îc n©ng cao, c«ng nh©n tay nghÒ cßn thÊp kÐm - Tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch to¸n tËp trung khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c “¤ng chñ” cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh, rÊt bÞ ®éng lóng tóng, kiÕn thøc cò bÞ hæng hôt, kh«ng phï hîp, kiÕn thøc míi vÒ thÞ tr­êng luËt kinh tÕ ch­a ®­îc trang bÞ. Næi cém lªn lµ t×nh tr¹ng thiÕu c¸n bé qu¶n lý vÒ kinh tÕ, c¸n bé nghiÖp vô chuyªn m«n, kÕ to¸n. Tr×nh ®é non yÕu vÒ qu¶n lý kinh tÕ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc x©y dùng c¸c dù ¸n, ®Çu t­ vµ sö dông c¸c nguån tµi chÝnh, tÝn dông trong n­íc vµ quèc tÕ ®èi víi khu vùc kinh tÕ nµy. - M«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thÞ tr­êng ch­a æn ®Þnh: NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ë trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ cò sang c¬ chÕ míi thÓ chÕ kinh tÕ vµ ph¸p lý ®ang ®­îc x¸c lËp, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa vµ ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· lµm cho c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh kh«ng c¹nh tranh næi. Do ®ã, c¸c c¬ së kinh tÕ rÊt bÞ ®éng, lóng tóng trong viÖc x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt kinh doanh vµ chiÕn l­îc ®Çu t­. Rñi ro trong s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh lín. Ph­¬ng thøc kinh doanh chñ yÕu lµ ®¸nh qu¶. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh thµnh lËp trong c¸c ngµnh kinh doanh th­¬ng nghiÖp, dÞch vô, kinh doanh vµng b¹c chiÕm 2/3 tæng sè, chØ gÇn 1/3 lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt. 1.2.4.2. Nguyªn nh©n tõ phÝa ng©n hµng th­¬ng m¹i Nh÷ng nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông tõ phÝa ng©n hµng lµ tr×nh ®é qu¶n lý yÕu chÊt l­îng c¸n bé ng©n hµng kh«ng ®¶m b¶o. Tr×nh ®é qu¶n lý yÕu thÓ hiÖn ë viÖc bu«ng láng trong qu¶n lý, kho¸n tr¾ng hoÆc phã mÆc cho c¸n bé tÝn dông trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt c¸c kho¶n vay, kiÓm so¸t c¸n bé ch­a s©u s¸t, xö lý c¸n bé lµm sai ch­a nghiªm, ®Æc biÖt nh÷ng sai ph¹m trong quy tr×nh nghiÖm vô tÝn dông. NhiÒu ng©n hµng cßn ®Ó t×nh tr¹ng mét c¸n bé ph¶i qu¶n lý qu¸ nhiÒu kh¸ch hµng víi nhiÒu ngµnh nghÒ, nhiÒu vïng kh¸c nhau nªn kh«ng thÓ t×m hiÓu vµ theo dâi chi tiÕt tõng kh¸ch hµng. ChÊt l­îng cña c¸n bé tÝn dông bao gåm tr×nh ®é vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. HiÖn nay, nhiÒu c¸n bé tÝn dông kh«ng ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, kh«ng ®­îc th­êng xuyªn häc tËp, ®µo t¹o liªn tôc, toµn diÖn ®Ó n¾m b¾t vµ sµng läc mét c¸ch chuÈn x¸c c¸c th«ng tin tÝn dông do ®ã kh«ng ®¸nh gi¸ ®­îc hÕt vÒ ng­êi ®i vay nªn cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ cao ®èi víi nh÷ng kho¶n vay cã rñi ro lín vµ bá sãt nh÷ng kho¶n cho vay Ýt rñi ro tøc lµ lùa chän ng­êi vay cã nhiÒu rñi ro kh«ng rñi ro¶ ®­îc nî vµ nh÷ng ng­êi vay tr¶ ®­îc nî l¹i kh«ng cho vay. MÆt kh¸c, cã nh÷ng nh©n viªn tÝn dông ch­a hiÓu hÕt tÇm quan träng cña nghiÖp vô cña tÝn dông nªn lµm bõa, lµm Èu, thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm dÉn tíi viÖc cho vay mµ kh«ng thu håi ®­îc nî. §øng tr­íc sù c¸m dç cña ®ång tiÒn nhiÒu c¸n bé tÝn dông ®· kh«ng gi÷ ®­îc ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, hä th«ng ®ång víi kh¸ch hµng ®Ó lõa ®¶o chiÕm ®o¹t vèn cña ng©n hµng. Nh÷ng sai lÇm trong quy tr×nh nghiÖp vô tÝn dông cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro sau: §¬n xin vay §èi t­îng vay sai ThÈm ®Þnh Kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc rñi ro XÐt duyÖt V­ît møc, sai quy ®Þnh LËp hå s¬ tÝn dông Th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c Gi¶i ng©n V­ît møc cho phÐp, kh«ng ®ñ c¨n cø chøng minh môc ®Ých sö dông vèn Theo dâi nî Kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc hµng ho¸, vËt t­ h×nh thµnh b»ng vèn vay Theo dâi nî Kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc hµng ho¸, vËt t­ h×nh thµnh b»ng vèn vay Thu håi nî Hµng ho¸, vËt t­ h×nh thµnh b»ng vèn vay ®· bÞ b¸n hoÆc kh«ng tiªu thô ®­îc 1.2.4.3. Nguyªn nh©n do m«i tr­êng vay M«i tr­êng vay bao gåm m«i tr­êng kinh tÕ, m«i tr­êng ph¸p lý vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c quan kh¸c liªn quan ®Õn kho¶n vay. M«i tr­êng kinh tÕ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña kho¶n vay. L¹m ph¸t lµ mét vÊn ®Ò khiÕn c¸c ng©n hµng lu«n ph¶i c¶nh gi¸c v× kh¶ n¨ng søc mua cña ®ång tiÒn tõ c¸c kho¶n vay gi¶m dÇn do sù t¨ng lªn trong gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô, ng­êi ®i vay ph¶i vay mét kho¶n lín h¬n cho môc ®Ých cña m×nh vµ chÞu chi phÝ cho kho¶n còng lín h¬n, g¸nh nÆng vay nî lu«n ®e do¹ ng­êi vay. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ còng ¶nh h­ëng ®Õn c«ng viÖc kinh doanh. Trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ h­ng thÞnh mäi ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ diÔn biÕn tÝch cùc ho¹t ®éng kinh doanh tèt, kho¶n vay ®­îc ®¶m b¶o (nÕu kh«ng gÆp rñi ro do c¸c nguyªn nh©n kh¸c). Trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ khñng ho¶ng, c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®Òu gi¶m, h·ng kinh doanh gi¶m doanh thu vµ lîi nhuËn vµ do ®ã g©y ra khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy, ng©n hµng cã thÓ ®Òu chÞu rñi ro tõ c¶ tÝn dông tiªu dïng vµ tÝn dông ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. M«i tr­êng ph¸p lý trong kinh doanh lµ tæng hîp c¸c yÕu tè ph¸p lý cã t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm hÖ thèng ph¸p luËt, hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o cho ph¸p luËt ®­îc thùc thi vµ sù chÊp hµnh nghiªm chØnh ph¸p luËt cña c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng kinh doanh. Trong ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ nãi riªng, nÕu hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng ®Çy ®ñ, ®ång bé th× sÏ kh«ng ®¶m b¶o sù lµnh m¹nh, hiÖu qu¶ vµ dÔ gÆp rñi ro lín. Tuy nhiªn, cã mét hÖ thèng ph¸p luËt tèt mµ kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o c¸c chñ thÓ tham gia thùc thi nghiªm chØnh vµ ý thøc thùc hiÖn cña c¸c chñ thÓ th× hÖ thèng ph¸p luËt còng kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ vµ nã trë thµnh v« nghÜa víi c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c ng©n hµng, mét lo¹i h×nh kinh doanh vèn ®· hµm chøa nhiÒu rñi ro h¬n bÊt cø ho¹t ®éng kinh doanh nµo. Ngoµi ra, c¸c chÝnh s¸ch thiÕu linh ho¹t vµ lçi thêi cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc nh­ ng©n hµng Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý nÒn tiÒn tÖ quèc gia còng g©y ra nh÷ng t¸c ®éng lín trong ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ ®©y cã thÓ lµ nh÷ng rñi ro tiÒm Èn. Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng mang tÝnh kh¸ch quan còng t¸c ®éng tíi ng­êi vay, lµm hä mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. VÝ dô nh­ thiªn tai, chiÕn tranh, ho¶ ho¹n… v­ît qu¸ tÇm kiÓm so¸t cña ng­êi vay vµ ng­êi cho vay. Trong ®iÒu kiÖn nµy, ng©n hµng cã thÓ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi rñi ro tÝn dông. 1.2.5. T¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông ®èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng 1.2.5.1. Rñi ro tÝn dông lµm gi¶m uy tÝn cña ng©n hµng C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i dùa vµo uy tÝn ®Ó thu hót vèn vµ ®Çu t­ v× vËy, uy tÝn lu«n ®­îc ng©n hµng ®Æt lªn hµng ®Çu. MÆt kh¸c, ng©n hµng lµ ®¬n vÞ kinh doanh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kh¸ch hµng, tiÕng tèt hay tiÕng xÊu rÊt dÔ lan truyÒn trong kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng khã cã thÓ tin t­ëng göi tiÒn hay giao dÞch trong mét ng©n hµng cã tû lÖ rñi ro tÝn dông cao v× rÊt cã thÓ tiÒn cña hä sÏ bÞ tæn thÊt, do ®ã ng©n hµng sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn. C¸c ng©n hµng kh¸c còng kh«ng muèn chän ng©n hµng cã nhiÒu rñi ro lµm ®¹i lý, ®èi t¸c kinh doanh, ®Çu t­. 1.2.5.2. Rñi ro tÝn dông lµm gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, rñi ro tÝn dông lµm ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn. Khi gÆp rñi ro tÝn dông, vèn cña ng©n hµng bÞ tæn thÊt, mµ ng©n hµng vÉn ph¶i thanh to¸n ®óng h¹n cho c¸c kho¶n nî vµ kho¶n vay cña ng©n hµng. MÆt kh¸c, rñi ro tÝn dông g©y ra ¶nh h­ëng xÊu tíi t©m lý ng­êi göi tiÒn nªn hä cã thÓ sÏ ®ång lo¹t rót tiÒn, ng©n hµng cµng l©m vµo t×nh tr¹ng thiÕu hôt tiÒn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n gi¶m ®¸ng kÓ. 1.2.5.3. Rñi ro tÝn dông lµm gi¶m lîi nhuËn cña ng©n hµng GÆp rñi ro tÝn dông ®­¬ng nhiªn ng©n hµng kh«ng thu ®­îc c¶ vèn vµ l·i cho kho¶n vay ®ã, lîi nhuËn cña ng©n hµng gi¶m. H¬n thÕ n÷a, do t×nh tr¹ng gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®Ó gi÷ cho ng©n hµng cã thÓ tiÕp tôc ho¹t ®éng, ng©n hµng cã thÓ buéc ph¶i ®i vay víi l·i suÊt cao ®Ó chi tr¶ cho nh÷ng yªu cÇu tiÒn mÆt cÊp b¸ch do vËy lµm gi¶m lîi nhuËn cña ng©n hµng. 1.2.5.4. Rñi ro tÝn dông cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ s¶n ng©n hµng Rñi ro tÝn dông lµm mÊt uy tÝn cña ng©n hµng, kh¶ n¨ng thanh to¸n gi¶m sót, thËm chÝ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, lîi nhuËn gi¶m. TÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n nµy cã thÓ dÉn tíi viÖc ng©n hµng ®øng bªn bê cña sù ph¸ s¶n nÕu c¸c nhµ qu¶n lý kh«ng ®­a ra ®­îc biÖn ph¸p øng phã linh ho¹t, kÞp thêi. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ë trªn, cã thÓ ®­a ra mét sè kÕt luËn c¬ b¶n sau: S¬ ®å Kh«ng cã rñi ro kh«ng cã lîi nhuËn Kh¶ n¨ng vèn vµ tµi chÝnh cña ng©n hµng cã h¹n Ng©n hµng chØ cã thÓ chÊp nhËn møc ®é rñi ro nhÊt ®Þnh Ph¶i chÊp nhËn rñi ro Rñi ro tÝn dông th­êng lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn sù ®æ vì cña ng©n hµng Qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®­îc coi lµ vÊn ®Ò sèng cßn Rñi ro tÝn dông x¶y ra bëi nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau khã ®o l­êng §ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao cña c¸n bé tÝn dông 1.2.6. §o l­êng vµ qu¶n lý rñi ro tÝn dông 1.2.6.1. Nh÷ng chØ tiªu ®o l­êng rñi ro tÝn dông TÝn dông lµ nghiÖp vô kinh doang chñ yÕu cña NHTM. Do ®ã, viÖc ph©n tÝch tÝn dông lµ mét viÖc lµm phøc t¹p ®ßi hái nhiÒu nguån th«ng tin chÝnh x¸c v× rñi ro tÝn dông sÏ g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho hÖ thèng Ng©n hµng nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Ngµy nay, muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ NHTM nãi riªng cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ®­îc chÊt l­îng tÝn dông, tõ ®ã ®o¸n ®­îc rñi ro ®Ó cã ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lÝ vÒ phßng chèng rñi ro vµ chÊp nhËn rñi ro ë møc ®é hîp lÝ. V× vËy trong kinh doang ng©n hµng cÇn thi thiÕt ph¶i ®o l­êng rñi ro. Cô thÓ : - KÕt cÊu d­ nî tÝn dông : dùa vµo kÕt cÊu d­ nî tÝn dông mµ ta cã thÓ x¸c ®Þnh rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng cao hay thÊp. NÕu kÕt cÊu d­ nî qu¸ tÊp trung vµo mét sè doang nghiÖp hoÆc thµnh phÇn kinh tÕ chuyªn s¶n xuÊt kinh doanh trong 1 hoÆc mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh sÏ cã rñi ro lín do tËp trung vèn cao. Nh­ vËy, dùa vµo kÕt cÊu tÝn dông kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè liªn quan tíi kh¸ch hµng thÞ tr­êng cña ng©n hµng vµ cña kh¸ch hµng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông cao hay thÊp. - Tû lÖ nî qu¸ h¹n / tæng d­ nî : Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng vµ doanh nghiÖp ®Òu tr¸nh t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n. VÒ phÝa doanh nghiÖp ®i vay vèn, nÕu qu¸ h¹n kh«ng tr¶ nî sÏ mÊt uy tÝn, ph¶i chÞu mét l·i suÊt qu¸ h¹n cao h¬n l·i suÊt trong h¹n. §èi víi Ng©n hµng, nî qu¸ h¹n sÏ lµm t¨ng tû lÖ Nî qu¸ h¹n / Tæng d­ nî tÝn dông.Tû lÖ nµy gi¸n tiÕp cho thÊy qui m« cña c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò cña Ng©n hµng. NÕu tû lÖ nµy qu¸ lín chøng tá chÊt l­îng tÝn dông cña Ng©n hµng kÐm, Ng©n hµng ph¶i xem xÐt l¹i kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ l¹i c¸c kho¶n cho vay cña m×nh, ®¸nh gi¸ l¹i qui tr×nh thñ tôc cho vay, ®Æc biÖt lµ xem xÐt l¹i kh¶ n¨ng thùc hiÖn nhiÖm vô cña c¸c c¸n bé tÝn dông. Tãm l¹i, Tû lÖ nî qu¸ h¹n / Tæng d­ nî lµ chØ sè ®o l­êng chÊt l­îng nghiÖp vô tÝn dông, c¸c Ng©n hµng cã chØ sè nµy thÊp ®· chøng minh ®­îc chÊt l­îng tÝn dông cao cña m×nh. Tuy nhiªn, nî qu¸ h¹n kh«ng ph¶i lµ tæn thÊt cña Ng©n hµng, ®©y vÉn lµ chØ tiªu gi¸n tiÕp, bëi v× kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n ®Òu dÉn ®Õn rñi ro. - Tû lÖ nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng tæn thÊt / Tæng d­ nî qu¸ h¹n §©y lµ chØ tiªu trùc tiÕp ph¶n ¸nh rñi ro . Nã cho thÊy trong mét ®ång nî qu¸ h¹n th× cã bao nhiªu ®ång bÞ tæn thÊt. Nãi mét c¸ch kh¸c , chØ tiªu ph¶n ¸nh møc ®é cã thÓ g©y ra rñi ro trong sè nî cña Ng©n hµng. Nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng tæn thÊt bao gåm nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n cã thêi gian qu¸ h¹n míi (6 th¸ng trë lªn). §èi víi Ng©n hµng, viÖc duy tr× c¸c chØ tiªu nµy víi tû lÖ cao trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh lµ ®iÒu khã chÊp nhËn. Ng©n hµng lu«n t×m c¸ch gi¶m chØ tiªu nµy xuèn vµ biÖn ph¸p duy nhÊt lµ tÝch cùc thu c¸c kho¶n nµy. Nh÷ng kho¶n nµo thùc sù kh«ng thu håi ®­îc ph¶i ®ù¬c h¹ch to¸n vµ chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ lÊy quÜ dù phßng rñi ro ®Ó bï ®¾p. Tõ ®©y ta tiÕp tôc xÐt chØ tiªu : - Tû lÖ dù phßng rñi ro/ nî qu¸ ¹hn cã kh¶ n¨ng tæn thÊt : Rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông NHTM xÈy ra khi xuÊt hiÖn c¸c biÕn cè kh«ng l­êng tr­íc ®­îc do chñ quan hay kh¸ch uan khiÕn cho bªn ®èi t¸c kh«ng thùc hiÖn ®­îc cam kÕt, nghÜa vô tr¶ nî cña m×nh ®èi víi NHTM cã quan hÖ. NÕu rñi ro ®ã nhá th× viÖc xö lý t­¬ng ®èi dÔ dµng trong giíi h¹n cña quü dù phßng rñi rá cña NHTM. Nh­ng khi rñi ro ®ã lín v­ît qu¸ kh¶ n¨ng xö lý cña NHTM th× vÊn ®Ò trë nªn nghiªm träng, g©y hËu qu¶ khã l­êng. ChÝnh v× thÕ chØ tiªu nµy cµng lín cµng ®¶m b¶o tÝnh an toµn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. - Tû lÖ l·i treo / tæng d­ nî : L·i treo lµ sè tiÒn kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc khi ®Õn h¹n thanh to¸n l·i. L·i treo còng lµ mét dÊu hiÖu quan träng ®Ó nhËn biÕt rñi ro tÝn dông, bëi v× viÖc thanh to¸n l·i kh«ng g¾n víi viÖc tr¶ l¹i gèc vµ cã gi¸ trÞ nhá h¬n gèc rÊt nhiÒu vµ th­êng ®­îc tr¶ vµo cuèi thµng khi doanh nghiÖp kh«ng thanh to¸n ®­îc phÇn l·i cña mãn vay cho thÊy dÊu hiÖu doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n ®Æc biÕt vÒ tµi chÝnh. Khi tØ lÖ l·i treo / tæng d­ nî lín th× chøng tá chÊt l­îng tÝn dông cña ng©n hµng t¹i thêi ®iÓm ®ã rÊt kÐm, ®ã lµ bÊt lîi cho ng©n hµng vµ sÏ dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông kh«ng thÓ tr¸nh khái. C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n lµ nh÷ng kho¶n nî mµ kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc khi ®Õn h¹n tho¶ thuËn ghi trªn hîp ®ång tÝn dông. C¸c kho¶n cho vay ®­îc xo¸ nî lµ nh÷ng kho¶n cho vay ®­îc ng©n hµng tuyªn bè lµ kh«ng cßn gi¸ trÞ vµ ®­îc xo¸ khái sæ. NÕu mét sè trong nh÷ng kho¶n cho vay nµy cuèi cïng còng t¹o ra thu nhËp cho ng©n hµng th× tæng sè thu sÏ ®­îc khÊu trõ khái tæng c¸c kho¶n xo¸ nî t¹o thµnh c¸c kho¶n xo¸ nî rßng. Khi 2 chØ tiªu ®Çu t¨ng, rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng còng gia t¨ng, ng©n hµng cã thÓ ®øng bªn bê vùc ph¸ s¶n. hai chØ tiªu rñi ro tÝn dông cuèi nãi lªn sù chuÈn bÞ cña mét ng©n hµng cho c¸c kho¶n tæn thÊt tÝn dông th«ng qua viÖc trÝch quü dù phßng tæn thÊt tÝn dông hµng n¨m tõ thu nhËp hiÖn t¹i. 1.2.5. Mét sè dÊu hiÖu nhËn biÕt rñi ro cho vay cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®èi víi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Rñi ro cho vay lµ mét tÊt yÕu kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc trong kinh doanh dÞch vô Ng©n hµng. Rñi ro cho vay lµ rñi ro kh«ng thu ®­îc nî khi ®Õn h¹n. ViÖc x¸c ®Þnh møc ®é rñi ro cho vay ®­îc tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p tÝnh hÖ sè sau: Rñi ro cho vay = Tuy nhiªn, qua thùc tiÔn cña ho¹t ®éng tÝn dông, ng­êi ta còng rót ra ®­îc mét sè dÊu hiÖu ®Ó chØ khã kh¨n tµi chÝnh cña ng­êi vay vµ nã cã vai trß c¶nh b¸o ®èi víi c¸n bé tÝn dông Ng©n hµng. §ã lµ: 1.2.5.1. ViÖc tr× ho·n nép c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o tµi chÝnh th­êng lµ dÊu hiÖu quan träng gióp Ng©n hµng hiÓu ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ng­êi vay, b¸o hiÖu vÒ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña kho¶n nî. ViÖc tr× ho·n nép b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, nh­ng râ rµng lµ t×nh h×nh ho¹t ®éng ®· cã dÊu hiÖu kh«ng b×nh th­êng. H¬n n÷a, ng­êi vay th­êng kh«ng muèn Ng©n hµng sím biÕt t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh ®ang sót kÐm. 1.2.5.2. Hµng tån kho t¨ng lªn qu¸ møc b×nh th­êng vµ c¸c kho¶n nî còng gia t¨ng. Hµng tån kho t¨ng lªn do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiªu thô diÔn ra mÊt b×nh th­êng, doanh sè b¸n hµng vµ thu nhËp gi¶m sót cïng víi c¸c kho¶n c«ng nî gia t¨ng ®iÒu ®ã cho thÊy kh¶ n¨ng thanh to¸n gi¶m sót. 1.2.5.3. ChÊt l­îng s¶n phÈm hay dÞch vô cña doanh nghiÖp gi¶m sót. Kh¸ch hµng kh«ng cßn tÝn nhiÖm s¶n phÈm hay dÞch vô cña doanh nghiÖp nh­ tr­íc n÷a dÉn ®Õn viÖc doanh nghiÖp ph¶i b¸n hµng víi thêi h¹n tr¶ tiÒn dµi h¬n, kh¶ n¨ng thanh to¸n thÊp. 1.2.5..4. Hoµn tr¶ nî vay kh«ng ®óng h¹n, l·i vay kh«ng thanh to¸n theo ®Þnh kú. Mét ®¬n vÞ lµm ¨n b×nh th­êng cã hiÖu qu¶ lu«n ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n nî vay vµ thanh to¸n l·i vay ®óng kú h¹n. Ng­îc l¹i, mét ®¬n vÞ hoµn tr¶ nî kh«ng ®óng h¹n, l·i vay kh«ng thanh to¸n theo ®Þnh kú lµ dÊu hiÖu kh«ng b×nh th­êng ®èi víi t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng vay vèn. 1.2.5.5. Thay ®æi tæ chøc c«ng nh©n nghØ viÖc, b¸n tµi s¶n. Mét ®¬n vÞ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ th× ph¶i cã mét bé m¸y tèt vµ lu«n t¹o ra viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. ViÖc thay ®æi tæ chøc, c«ng nh©n nghØ viÖc, ph¶i b¸n tµi s¶n cho thÊy dÊu hiÖu ®¬n vÞ lµm ¨n thua kÐm kh«ng hiÖu qu¶. 1.2.5.6 Kh¸ch hµng chËm trÔ trong viÖc bè trÝ cho c¸n bé Ng©n hµng kiÓm tra c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, cè t×nh ch©y ú g©y khã dÔ cho c¸n bé Ng©n hµng thùc thi nhiÖm vô. 1.2.5.7 Kh¸ch hµng kh«ng kÓ ra ®­îc chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ th«ng tin tµi chÝnh ®Æc biÖt lµ nh÷ng th«ng tin vÒ nh÷ng mãn nî ghi trong danh môc. 1..2.5.8 Kh¸ch hµng bÞ c¸c chñ nî kh¸ch xem lµ chËm tr¶ vµ cã th¸i ®é thï nghÞch ®èi víi c¸c chñ nî. 1.2.5.9. C«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng n»m ngoµi khu vùc tµi trî kinh doanh b×nh th­êng cña NH. NH giao dÞch bu«n b¸n víi nhiÒu chñ nî. 1.2.5.10. C¸c th¶m häa vÒ thiªn nhiªn nh­ b·o lôt, ho¶ ho¹n. C¸c th¶m häa nµy ®­a ®Õn viÖc kh«ng tr¶ nî ®­îc cho Ng©n hµng do kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. Trong tr­êng hîp nµy, ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ng­êi thiÖt h¹i nhiÒu nhÊt. DÊu hiÖu râ rµng vµ ý nghÜa nhÊt lµ viÖc chËm thanh to¸n c¸c kho¶n cho vay, c¸c dÊu hiÖu kh¸c cho thÊy ®iÒu kiÖn thùc tÕ kh«ng thuËn lîi dÉn ®Õn lµm suy yÕu kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî vay. Khi c¸c dÊu hiÖu nguy hiÓm ph¶n ¸nh mét kho¶n cho vay cã thÓ cã vÊn ®Ò ®­îc nhËn ra, biÖn ph¸p ®Çu tiªn mµ c¸n bé tÝn dông ph¶i thùc hiÖn lµ x¸c ®Þnh tÝnh nghiªm träng cña vÊn ®Ò b»ng quy tr×nh thÝch hîp. Tuy nhiªn ®Ó hoµn tÊt c«ng viÖc nµy ph¶i cã thªm th«ng tin vµ sù céng t¸c cña ng­êi vay. Th«ng tin ®­îc lÊy tõ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c cuéc th¶o luËn víi ng­êi vay. 1.4. Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i Vµ kinh nghiÖm cu¶ c¸c ng©n hµng thÕ giíi. 1.4.1. Qu¶n lý rñi ro tÝn dông Ho¹t ®éng tÝn dông lµ quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i, nã võa t¹o ra lîi nhuËn nh­ng còng dÔ dµng ®em l¹i rñi ro hay thua lç cho ng©n hµng. Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, ng©n hµng th­¬ng m¹i t¹i ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ hé gia ®×nh, … ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô… thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, t¸c dông thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn vµ t¹o thu nhËp æn ®Þnh cho ng©n hµng th­¬ng m¹i chØ thùc sù cã ®­îc nÕu kho¶n cho vay cña ng©n hµng ®¶m b¶o an toµn. nh­ ®· nãi ë trªn, rñi ro tÝn dông g©y nªn c¸c tæn thÊt cho ng©n hµng, rñi ro tÝn dông kh«ng thÓ lo¹i trõ hoµn toµn nh­ng cã thÓ h¹n chÕ b»ng viÖc qu¶n lý. Néi dung cña qu¶n lý rñi ro tÝn dông bao gåm: Qu¶n lý c¸c kho¶n cho vay: §Ó thu hót ®­îc lîi nhuËn cao, c¸c ng©n hµng cÇn thùc hiÖn c¸c mãn vay cã kÕt qu¶, chóng ®­îc hoµn tr¶ ®Çy ®ñ vµ do ®ã c¸c ng©n hµng ph¶i v­ît qua nh÷ng vÊn ®Ò khiÕn cho sù vì nî dÔ xaû ra. Nh÷ng nguyªn lý sau ®©y sÏ lµ h÷u Ých ®èi víi ng©n hµng trong viÖc qu¶n lý tiÒn cho vay: - Sµng läc vµ gi¸m s¸t: C¸c ng©n hµng ph¶i thùc hiÖn läc nh÷ng ng­êi m¹o hiÓm vay tÝn dông cã triÓn väng tèt ra khái nh÷ng ng­êi m¹o hiÓm vay tÝn dông cã triÓn väng xÊu b»ng c¸ch tËp hîp th«ng tin, nhê vËy c¸c mãn tiÒn cho vay sÏ cã lîi nhuËn cho c¸c ng©n hµng. ng©n hµng thu thËp th«ng tin qua ®¬n xin vay cña ng­êi vay ®Ó ®¸nh gi¸, dù b¸o vµ ph¸n ®o¸n. c¸c ng©n hµng còng dÔ dµng tËp hîp th«ng tin nÕu thùc hiÖn viÖc chuyªn m«n ho¸ cho vay tøc lµ th­êng xuyªn cho nh÷ng h·ng thuéc mét ngµnh nµo ®ã vay tiÒn. Tr­íc khi cho vay, ng©n hµng vµ kh¸ch hµng vay tiÒn ph¶i thùc hiÖn ký kÕt mét hîp ®ång tÝn dông, trong ®ã c¸c ng©n hµng ®­a vµo ®iÒu kho¶n nh»m h¹n chÕ ng­êi vay tiÒn kh«ng ®­îc thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro vµ c­ìng chÕ thi hµnh nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ nÕu hä kh«ng tu©n theo. Sù cÇn thiÕt thùc hiÖn viÖc sµng läc vµ gi¸m s¸t cña ng©n hµng gi¶i thÝch v× sao c¸c ng©n hµng cã nh÷ng thµnh c«ng l¹i ph¶i chi nhiÒu tiÒn ®Õn vËy cho c¸c ho¹t ®éng nghe vµ tËp hîp th«ng tin. - Mét c¸ch hiÖu qu¶ ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ nh÷ng ng­êi vay tiÒn ®ã lµ quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi. §iÒu nµy cho phÐp ng©n hµng n¾m ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ qu¸ khø cña ng­êi vay vµ ng©n hµng ®· cã s½n nh÷ng ph­¬ng thøc gi¸m s¸t do ®ã viÖc gi¸m s¸t nh÷ng kh¸ch hµng l©u dµi sÏ thÊp h¬n so víi nh÷ng chi phÝ cho viÖc gi¸m s¸t nh÷ng kh¸ch hµng míi. C¸c ng©n hµng kh«ng thÓ l­êng tr­íc ®­îc rñi ro còng nh­ c¸c ho¹t ®éng rñi ro cña ng­êi vay tiÒn, tuy nhiªn, mèi quan hÖ l©u dµi gióp cho viÖc h¹n chÕ nh÷ng ho¹t ®éng nµy. §èi víi nh÷ng ng­êi vay tiÒn, mèi quan hÖ l©u dµi víi ng©n hµng cã thÓ sÏ dÔ ®em l¹i cho hä nh÷ng mãn vay trong t­¬ng lai víi l·i suÊt thÊp do vËy, ng­êi vay tiÒn sÏ cã ý tr¸nh nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro ®Ó kh«ng lµm phËt lßng ng©n hµng cho vay. ThËt vay, nÕu mét ng©n hµng kh«ng thÝch c¸ch mµ ng­êi vay tiÒn sö dông tiÒn vay, ng©n hµng cã thÓ ®e do¹ kh«ng cho ng­êi vay nµy nh÷ng mãn vay míi trong t­¬ng lai. Quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi gióp ng©n hµng cã thÓ ®èi phã víi nh÷ng sù bÊt ngê rñi ro ®¹o ®øc mµ ngay c¶ ng©n hµng còng kh«ng l­êng tr­íc ®­îc lóc ban ®Çu. - Tµi s¶n thÕ chÊp: §èi víi hÇu hÕt c¸c kho¶n vay, ng­êi ®i vay ph¶i thÕ chÊp mét tµi s¶n cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n nî. Ng­êi cho vay cã thÓ thu gi÷ vµ b¸n tµi s¶n thÓ chÊp ®Ó thu håi l¹i kho¶n tiÒn ®· cho vay nÕu ng­êi vay kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ kho¶n nµy. MÆt kh¸c, viÖc thÕ chÊp sÏ t¹o lîi thÕ vÒ t©m lý cho ng­êi cho vay. C¸c tµi s¶n cô thÓ ®· ®­îc dïng ®Ó thÕ chÊp cho kho¶n vay nªn ng­êi vay sÏ c¶m thÊy cÇn ph¶i lµm viÖc tÝch cùc h¬n ®Ó thanh to¸n kho¶n nî cña m×nh vµ ®ång thêi tr¸nh ®Ó mÊt tµi s¶n cã gi¸ trÞ. - H¹n chÕ tÝn dông lµ mét biÖn ph¸p kh¸c ®Ó qu¶n lý kho¶n cho vay. H¹n chÕ tÝn dông cã hai d¹ng: d¹ng thø nhÊt diÔn ra khi ng©n hµng tõ chèi cho vay mÆc dï nh÷ng ng­êi vay s½n lßng thanh to¸n l·i suÊt cao. Nh÷ng ng­êi cã dù ¸n ®Çu t­ rñi ro nhÊt ch¾c ch¾n lµ nh÷ng ng­êi s½n lßng thanh to¸n c¸c l·i suÊt cao nhÊt. D¹ng thø 2 diÔn ra khi mét ng©n hµng s½n lßng cho vay nh­ng h¹n chÕ møc vay ®ã d­íi møc mµ ng­êi vay mong muèn. Mét c¸ch dÔ hiÓu lµ nhiÒu ng­êi vay tiÒn tr¶ ®­îc c¸c mãn vay cña hä, nÕu sè tiÒn mçi mèn vay nhá. ViÖc qu¶n lý tèt c¸c kho¶n cho vay sÏ gióp cho c¸c ng©n hµng h¹n chÕ ®­îc c¸c kho¶n tÝn dông cã vÊn ®Ò, nî qu¸ h¹n vµ nî khã ®ßi. * Thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn tÝn dông cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. * X¸c ®Þnh danh môc c¸c kho¶n tµi trî víi c¸c møc rñi ro kh¸c nhau C¸c lo¹i kh¸ch hµng kh¸c nhau, c¸c ®èi t­îng cho vay kh¸c nhau… sÏ cã rñi ro kh¸c nhau: - TÝn dông th­¬ng m¹i: Rñi ro liªn quan tíi kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng kinh doanh tµi chÝnh cña ng­êi vay. Ng©n hµng cÇn thu thËp th«ng tin c¶ trong qu¸ khø lÉn t­¬ng lai. Tuy nhiªn, khÝa c¹nh t­¬ng lai cña c«ng ty quan träng h¬n so víi qu¸ khø. Nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng, cã mèi liªn hÖ tèt víi ng©n hµng cã møc rñi ro thÊp h¬n. Rñi ro trong cho vay th­¬ng m¹i chñ yÕu lµ do nh÷ng t¸c ®éng cña thÞ tr­êng ®èi víi ng­êi vay (gi¸ hµng b¸n gi¶m sót, gi¸ nguyªn liÖu t¨ng, thiªn tai, c¹nh tranh…) - Cho vay ®èi víi ng­êi tiªu dïng: Rñi ro liªn quan tíi thu nhËp cña ng­êi vay vµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t th«ng tin vÒ ng­êi vay: thång tin th­êng Ýt, ng©n hµng khã kiÓm so¸t ng­êi vay vµ khã thu nî, c«ng ¨n viÖc lµm cña ng­êi vay kh«ng æn ®Þnh… - Cho vay ®èi víi c¸c trung gian tµi chÝnh kh¸c nh­ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng. PhÇn lín c¸c kho¶n cho vay nµy kh«ng cã ®¶m b¶o, do vËy nÕu c¸c tæ chøc ®i vay bÞ ph¸ s¶n th× ng©n hµng cho vay sÏ bÞ mÊt. V× vËy, rñi ro liªn quan tíi vÞ thÕ cña tæ chøc tµi chÝnh ®i vay. - Cho vay ®èi víi Nhµ n­íc: ®é an toµn cao. Tuy nhiªn, trong khñng ho¶ng kinh tÕ toµn cÇu hoÆc khu vùc, th× c¸c kho¶n cho vay ®èi víi Nhµ n­íc còng bÞ ¶nh h­ëng. X©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông vµ quy tr×nh ph©n tÝch tÝn dông Ho¹t ®éng tÝn dông liªn quan tíi nhiÒu bé phËn trong ng©n hµng ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp vµ chØ ®¹o chung th«ng qua chÝnh s¸ch, quy t¾c vµ sù kiÓm so¸t chung. ChÝnh s¸ch tÝn dông víi môc tiªu chÝnh lµ më réng tÝn dông ®ång thêi h¹n chÕ rñi ro tÝn dông nh»m n©ng cao thu nhËp cho ng©n hµng. ChÝnh s¸ch tÝn dông cung cÊp cho c¸n bé tÝn dông vµ nhµ qu¶n lý mét khung chØ dÉn chi tiÕt ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh tÝn dông vµ ®Þnh h­íng danh môc ®Çu t­ tÝn dông cña ng©n hµng, ®ã lµ: 1. Môc ®Ých cña danh môc tÝn dông ng©n hµng (bao gåm c¸c ®Æc ®iÓm cña mét danh môc tÝn dông tèt xÐt theo c¸c tiªu chÝ nh­: c¸c lo¹i tÝn dông, nh÷ng kú h¹n tÝn dông, c¸c ®é lín tÝn dông, vµ chÊt l­îng tÝn dông). 2. Ph©n h¹ng thÈm quyÒn cho vay ®èi víi tõng c¸n bé tÝn dông vµ tõng héi ®ång tÝn dông (quy ®Þnh møc cho vay tèi ®a, c¸c lo¹i tÝn dông ®­îc phÐp, vµ ch÷ ký cña ng­êi cã tr¸ch nhiÖm). 3. Ph©n cÊp chÞu tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc vµ b¸o c¸o th«ng tin trong néi bé phßng tÝn dông. 4. Quy tr×nh tiÕp nhËn, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ra quyÕt ®Þnh ®èi víi ®¬n xin vay cña kh¸ch hµng. 5. Hå s¬ b¾t buéc ®èi víi tõng ®¬n xin vay, vµ nh÷ng g× ph¶i ®­îc l­u gi÷ t¹i ng©n hµng (vÝ dô nh­ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, hîp ®ång b¶o ®¶m tÝn dông…). 6. Ph©n cÊp chÞu tr¸ch nhiÖm trong néi bé ng©n hµng, cô thÓ ai lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm duy tr× vµ kiÓm tra hå s¬ tÝn dông. 7. C¸c chØ dÉn nhËn, ®Þnh gi¸ vµ hoµn tÊt hå s¬ b¶o ®¶m tÝn dông. 8. Quy ®Þnh chÝnh s¸ch vµ quy tr×nh Ên ®Þnh møc l·i suÊt tÝn dông, møc phÝ vµ c¸c ®iÒu kiÖn hoµn tr¶ nî vay. 9. Quy ®Þnh nh÷ng tiªu chuÈn chÊt l­îng ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c lo¹i tÝn dông. 10. Quy ®Þnh giíi h¹n tÝn dông tèi ®a, nghÜa lµ quy ®Þnh tû lÖ “tæng d­ nî/tæng tµi s¶n” ®­îc phÐp tèi ®a. 11. Quy ®Þnh lÜnh vùc ho¹t ®éng chÝnh cña ng©n hµng, tõ ®ã h­íng tÝn dông vµo lÜnh vùc nµy. 12. C¸c ph­¬ng ¸n ­u tiªn trong viÖc ph¸t hiÖn, ph©n tÝch vµ xö lý tÝn dông cã vÊn ®Ò. T¨ng c­êng gi¸m s¸t sau khi cho vay TiÕn hµnh kiÓm tra tÊt c¶ c¸c lo¹i tÝn dông theo ®Þnh kú nhÊt ®Þnh, vÝ dô ®Þnh kú 30, 60, hay 90 ngµy ®èi víi c¸c kho¶n tÝn dông nhá vµ võa; ®èi víi nh÷ng kho¶n tÝn dông lín th× ph¶i th­êng xuyªn h¬n. 2. X©y dùng kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh, néi dung qu¸ tr×nh kiÓm tra mét c¸ch thËn träng vµ chi tiÕt, b¶o ®¶m r»ng nh÷ng khÝa c¹nh quan träng nhÊt cña mçi kho¶n tÝn dông ph¶i ®­îc kiÓm tra, bao gåm: a. KÕ ho¹ch tr¶ nî cña kh¸ch hµng, nh»m b¶o ®¶m r»ng kh¸ch hµng kh«ng chËm trÔ trong viÖc thanh to¸n nî theo kÕ ho¹ch. b. ChÊt l­îng vµ ®iÒu kiÖn cña tµi s¶n dïng lµm b¶o ®¶m tÝn dông. c. TÝnh ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ cña hîp ®ång tÝn dông, b¶o ®¶m r»ng ng©n hµng cã ®Çy ®ñ thÈm quyÒn hîp ph¸p ®Ó së h÷u c¸c tµi s¶n b¶o ®¶m tÝn dông ®èi víi ng­êi vay tr­íc toµ ¸n nÕu cÇn thiÕt. d. §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh vµ nh÷ng dù b¸o vÒ ng­êi vay xem ®· thay ®æi, trªn c¬ së ®ã xem xÐt l¹i nhu cÇu tÝn dông cña ng­êi vay thay ®æi nh­ thÕ nµo. e. §¸nh gi¸ xem kho¶n tÝn dông cã tu©n thñ chÝnh s¸ch cho vay cña ng©n hµng vµ c¸c tiªu chuÈn do c¬ quan qu¶n lý ®Æt ra. 3. KiÓm tra th­êng xuyªn c¸c kho¶n tÝn dông lín, bëi v× nÕu c¸c “®¹i gia” bÞ vì nî sÏ ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña ng©n hµng. 4. Qu¶n lý chÆt chÏ vµ th­êng xuyªn c¸c kho¶n tÝn dông cã vÊn ®Ò t¨ng c­êng kiÓm tra gi¸m s¸t khi ph¸t hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu kh«ng lµnh m¹nh liªn quan ®Õn kho¶n tÝn dông cña ng©n hµng. 5. T¨ng c­êng kiÓm tra tÝn dông khi nÒn kinh tÕ cã nh÷ng biÓu hiÖn ®i xuèng, hoÆc nh÷ng ngµnh nghÒ sö dông nhiÒu tÝn dông cña ng©n hµng cã biÓu hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng trong ph¸t triÓn (vÝ dô nh­ xuÊt hiÖn c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi, hay cã sù ¸p dông c«ng nghÖ míi ®ßi hái ph¶i cã s¶n phÈm míi vµ c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n phèi míi) 1.4.2 BiÖn ph¸p xö lý rñ._. chøng th­ së h÷u ®Ó Ng©n hµng l¾m gi÷, chøng th­ së h÷u kh«ng cã c¸c ®iÒu kiÖn kÌm theo g©y khã kh¨n cho Ng©n hµng, t¹o ra mét chi phÝ kh«ng hîp lý. B¶o ®¶m tÝn dông lµ nguyªn t¾c b¾t buéc khi Ng©n hµng tiÕn hµnh cho c¸c kh¸ch hµng vay vèn. T¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a b¶o ®¶m tÝn dông lu«n ®­îc qu¸n triÖt trong c«ng t¸c tÝn dông. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m qua c«ng t¸c b¶o ®¶m tÝn dông vÉn ch­a ®­îc c¸c c¸n bé tÝn dông thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c nªn rñi ro cho vay vÉn x¶y ra t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. B¶o ®¶m tÝn dông t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c h×nh thøc sau: thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh, tÝn chÊp. u ThÕ chÊp tµi s¶n vèn vay Ng©n hµng lµ viÖc doanh nghiÖp ®¶m b¶o b»ng vËt chÊt cã ®Çy ®ñ c¬ së ph¸p lý vÒ kinh tÕ ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông. Tµi s¶n thÕ chÊp cã thÓ lµ ®éng s¶n hay bÊt ®éng s¶n vµ ph¶i héi tô c¸c tiªu chuÈn sau: - Tµi s¶n ph¶i ®Çy ®ñ ph¸p lý chøng minh tµi s¶n lµ së h÷u hîp ph¸p cña ng­êi vay, t¶i s¶n kh«ng thuéc ®èi t­îng mµ luËt ph¸p cÊm mua b¸n chuyÓn nh­îng hay tµi s¶n ®ang cã tranh chÊp, ®ang ®­îc thÕ chÊp vay vèn ë Ng©n hµng kh¸c. Tr­êng hîp tµi s¶n thÕ chÊp thuéc ®ång së h÷u cña nhiÒu ng­êi th× khi thÕ chÊp ph¶i cã sù nhÊt trÝ b»ng v¨n b¶n cña tÊt c¶ c¸c ®ång së h÷u. - Tµi s¶n thÕ chÊp ph¶i cã ®ñ tiªu chuÈn hµng ho¸ ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn khi ph¸t m¹i. ViÖc thÕ chÊp tµi s¶n ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n (hîp ®ång) theo mÉu thèng nhÊt cña Ng©n hµng. Trong ®ã ghi râ chñng lo¹i, sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ trÞ tµi s¶n, thêi gian vµ ph­¬ng thøc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp. u CÇm cè tµi s¶n lµ viÖc bªn vay ®­a tµi s¶n cña m×nh cho Ng©n hµng gi÷ ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc tr¶ nî. NÕu ®Õn h¹n bªn vay tr¶ hÕt nî th× Ng©n hµng tr¶ l¹i tµi s¶n cÇm cè. NÕu bªn vay kh«ng tr¶ hÕt nî gèc vµ l·i th× tµi s¶n cÇm cè ®­îc xö lý theo ph­¬ng thøc hai bªn cïng tho¶ thuËn hoÆc Ng©n hµng cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ph¸t m¹i tµi s¶n cÇm cè ®Ó thu håi nî. Gièng nh­ thÕ chÊp tµi s¶n vay vèn, viÖc cÇm cè tµi s¶n vay vèn còng ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n trong ®ã ghi râ chñng lo¹i, sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ trÞ… Khi cÇm cè Ng©n hµng còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n, kh«ng ®­îc sö dông vµo môc ®Ých kh¸c. §èi víi vËt cÇm cè lµ kho hµng th× Ng©n hµng vµ bªn vay cïng qu¶n lý. Ng©n hµng th­êng xuyªn kiÓm tra hµng ho¸ trong kho vÒ chÊt l­îng, sè l­îng, gi¸ trÞ, chØ cho phÐp bªn vay ®­îc xuÊt kho ®Ó sö dông hµng ho¸ t­¬ng ®­¬ng víi sè tiÒn mµ bªn vay ®· tr¶. u B¶o l·nh trong lÜnh vùc tÝn dông Ng©n hµng lµ viÖc mét cam kÕt tr¶ nî thay cho ng­êi m¾c nî trong tr­êng hîp ng­êi m¾c nî mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. ViÖc b¶o l·nh ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng v¨n b¶n hoÆc hîp ®ång b¶o l·nh hîp ph¸p cña chñ tµi kho¶n ®øng ra b¶o l·nh. B¶o l·nh lµ ho¹t ®éng quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi nãi chung vµ trong kinh doanh tiÒn tÖ nãi riªng. Thùc hiÖn b¶o l·nh sÏ t¹o thªm kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c giao dÞch vay m­în, t¨ng c­êng sù æn ®Þnh, gi¶m ®­îc nhiÒu rñi ro trong quan hÖ vay m­în. u TÝn chÊp: §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· cã quan hÖ tÝn dông th­êng xuyªn víi Ng©n hµng, vay tr¶ s»ng ph¼ng, cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Chi nh¸nh mµ sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi th­êng xuyªn ®ñ kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ l·i trong tõng kú h¹n, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã l·i th× Ng©n hµng cã thÓ cho vay theo ph­¬ng thøc tÝn chÊp. Khi thùc hiÖn ph­¬ng thøc cho vay nµy th× thêi h¹n cho vay kh«ng nªn quy ®Þnh dµi, tèi ®a b»ng chu kú lu©n chuyÓn vèn cña ®èi t­îng xin vay.Trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng b¶o ®¶m tÝn dông t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a vÉn cßn mét sè bÊt cËp nh­: ViÖc ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp cßn khã kh¨n, ho¹t ®éng tÝn chÊp ch­a ®­îc sö dông phæ biÕn, ph¸t m·i tµi s¶n b¶o ®¶m cßn chËm vµ khã kh¨n... Tuy nhiªn, Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a vÉn coi b¶o ®¶m tÝn dông lµ c«ng cô h÷u hiÖu nh»m h¹n chÕ rñi ro cho vay. §Ó ho¹t ®éng b¶o ®¶m tÝn dông lu«n ®¹t hiÖu qu¶ cao, lµ c«ng cô h÷u hiÖu trong viÖc h¹n chÕ rñi ro, Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a cÇn ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy ®­îc tèi ®a c«ng dông cña b¶o ®¶m tÝn dông trong viÖc h¹n chÕ rñi ro cho vay ®Æc biÖt ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Cô thÓ Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a cÇn chó ý c¸c vÊn ®Ò sau: - CÇn nghiªm tóc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c b¶o ®¶m tÝn dông mµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ò ra. - Ph¶i x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ cña tµi s¶n thÕ chÊp. KiÓm tra th­êng xuyªn viÖc ¸p dông b¶o ®¶m tÝn dông víi c¸c kho¶n vay cña Ng©n hµng, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c kho¶n vay kinh tÕ ngoµi quèc doanh. - CÇn ph¸t triÓn h×nh thøc tÝn chÊt phï hîp víi sù ph¸t triÓn héi nhËp cña nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn h×nh thøc b¶o ®¶m b»ng chøng tõ cã gi¸. Trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng chøng kho¸n cña chóng ta hiÖn nay th× lo¹i giÊy tê cã gi¸ cã tÝnh æn ®Þnh cao vµ chøa ®ùng Ýt rñi ro nhÊt lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, Chi nh¸nh nªn më réng h×nh thøc ®¶m b¶o b»ng lo¹i tµi s¶n nµy. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro cho vay ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt vi m« mµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a cÇn thùc hiÖn. §Ó c¸c gi¶i ph¸p trªn ph¸t huy t¸c dông h¬n n÷a cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p vÜ m« tõ phÝa Nhµ n­íc vµ c¸c ban ngµnh cã liªn quan nh»m t¹o m«i tr­êng ho¹t ®éng cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. 3.2.5. KiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng tÝn dông Lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p vµ quan träng ®èi víi qu¶n lý rñi ro tÝn dông. NÕu lµm tèt c«ng t¸c nµy sÏ h¹n chÕ ®­îc rÊt nhiÒu rñi ro tÝn dông. KiÓm tra, gi¸m s¸t ®­îc thùc hiÖn trong nhiÒu kh©u vµ kh«ng nªn xem nhÑ bÊt cø kh©u nµo. Cã thÓ tiÕn hµnh th«ng qua c¸c b­íc sau: - KiÓm tra tr­íc khi cho vay: C¸n bé tÝn dông ph¶i kiÓm tra c¸c ®iÒu kho¶n trong Hîp ®ång TÝn dông cã ®­îc thùc hiÖn ®óng kh«ng, tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Çu t­, thÈm ®Þnh dù ¸n cña c«ng tr×nh nh»m lo¹i trõ nh÷ng chi phÝ bÊt hîp lý, kh«ng thuéc ®èi t­îng cho vay cña NH, kiÓm tra vÒ c¸c ®¶m b¶o tÝn dông. - KiÓm tra trong khi cho vay: Muèn thùc hiÖn ®­îc c¸c b­íc c«ng viÖc nµy NH cÇn khÈn tr­¬ng nhanh chãng thu thËp th«ng tin vµ tµi liÖu cã liªn quan ®Õn nh÷ng kho¶n vay cña Kh¸ch hµng nh­: Biªn b¶n nghiÖm thu bµn giao c«ng tr×nh, ho¸ ®¬n mua b¸n vËt t­, kiÓm tra tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n … ®Ó tõ ®ã n¾m b¾t chÆt chÏ kÕ ho¹ch sö dông vèn cña kh¸ch hµng. - KiÓm tra sau khi cho vay: Sau khi ph¸t tiÒn vay Ng©n hµng ph¶i tiÕp tôc kiÓm tra viÖc sö dông vèn cã ®óng môc ®Ých kh«ng cã ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ kh«ng ? vµ ®ång thêi kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch tr¶ nî cña kh¸ch hµng. 3.2.6 X©y dùng chiÕn l­îc kh¸ch hµng ®óng ®¾n: Sù ph¸t triÓn cña kh¸ch hµng còng lµ sù ph¸t triÓn cña NH trong t­¬ng lai, ng­îc l¹i rñi ro cña kh¸ch hµng còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn NH.Do ®ã, mét NH nhÊt thiÕt ph¶i x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc kh¸ch hµng ®óng ®¾n. X©y dùng chiÕn l­îc kh¸ch hµng hiÖu qu¶ kh«ng nh÷ng gióp NH cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n, tõ ®ã cã thÓ lùa chän ®­îc nh÷ng kh¸ch hµng tèt lµm ¨n cã hiÖu qu¶, æn ®Þnh ®­îc ®Çu ra cho NH mµ cßn gióp NH h¹n chÕ ®­îc nhiÒu rñi ro tÝn dông. §Ó chiÕn l­îc kh¸ch hµng ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ th× c«ng t¸c lùa chän vµ ph©n lo¹i kh¸ch hµng lµ viÖc cùc kú quan träng ®èi víi mçi kh¸ch hµng kh¸c nhau, NH cÇn cã chÝnh s¸ch “®èi xö”, “l«i kÐo”, “thu hót” kh¸c nhau. §Ó ph©n lo¹i kh¸ch hµng NH ph¶i dùa vµo rÊt nhiÒu chØ tiªu nh­: thùc tr¹ng ho¹t ®éng tµi chÝnh, vßng quay vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n, tiÒm lùc tµi chÝnh, møc lîi nhuËn, t×nh h×nh c«ng nî … Ngoµi ra NH cßn cã thÓ nghiªn cøu vÒ vÞ thÕ s¶n phÈm cña kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng, sù æn ®Þnh cña thÞ tr­êng ®Çu vµo vµ ®Çu ra, c¸c yÕu tè vÒ c«ng nghÖ nh©n lùc … Nh×n chung, NH cã thÓ ph©n chia kh¸ch hµng thµnh 4 lo¹i nh­ sau: Lo¹i A: Lµ c¸c doanh nghiÖp m¹nh cã uy tÝn vµ søc m¹nh trªn thÞ tr­êng, cã t×nh h×nh tµi chÝnh æn ®Þnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n cao lµ nh÷ng doanh nghiÖp lín cã uy tÝn. NH cÇn ®Æt ra c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch nh»m tiÕp cËn, thu hót, l«i kÐo c¸c kh¸ch hµng nµy th«ng qua c¸c dÞch vô tiÖn Ých hay ­u ®·i, l·i suÊt thÊp h¬n mét møc quy ®Þnh vµ ®é rñi ro ®èi víi c¸c kho¶n vay nµy lµ rÊt thÊp vµ hÇu nh­ kh«ng cã. Lo¹i B: Lµ c¸c doanh nghiÖp cã t×nh h×nh tµi chÝnh t­¬ng ®èi æn ®Þnh, thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm tèt hoÆc cã nhiÒu triÓn väng høa hÑn cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. §©y lµ nhãm ®èi t­îng quan träng ®Ó NH ®Çu t­, ®Æt vµ duy tr× mèi quan hÖ. §iÒu nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ quan hÖ vay m­în trong hiÖn t¹i mµ cã thÓ cßn lµ c¸c b¹n hµng lín trung thµnh, lµ c¸c quan hÖ lµm ¨n lín, l©u dµi, æn ®Þnh trong t­¬ng lai. Do ®ã NH cã thÓ m¹nh d¹n ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, ®Çu t­ vèn t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c kh¸ch hµng nµy ph¸t triÓn. Lo¹i kh¸ch hµng nµy còng cã thÓ ®­îc xem xÐt gi¶m l·i suÊt. Lo¹i C: Lµ nh÷ng kh¸ch hµng ®ang ë trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, sù bÊt æn vÒ s¶n phÈm tiªu thô nh­ s¶n phÈm ®· b·o hoµ hay kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §èi víi c¸c kh¸ch hµng nµy NH cÇn hÕt søc thËn träng vµ tiÕn hµnh thÈm ®Þnh kü cµng tr­íc khi cho vay vµ nÕu cho vay NH cÇn chÊp nhËn møc ®é rñi ro nhÊt ®Þnh nªn ph¶i th­êng xuyªn gi¸m s¸t vµ kiÓm tra chÆt chÏ. Lo¹i D: Lµ c¸c kh¸ch hµng ®ang ®øng bªn bê vùc th¼m cña sù ph¸ s¶n, doanh nghiÖp kh«ng cßn ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn. §èi víi doanh nghiÖp nµy kh«ng nªn cho vay. NÕu cßn d­ nî th× t×m mäi biÖn ph¸p tÝch cùc thu håi nî vµ xö lý tµi s¶n ®¶m b¶o h¹n chÕ rñi ro. Trªn c¬ së ph©n lo¹i nh­ trªn, NH lËp mét chiÕn l­îc víi chÝnh s¸ch kh¸ch hµng ®Çy ®ñ vµ cô thÓ trong ®ã ®Ò ra chÝnh s¸ch ®èi víi tõng kh¸ch hµng. 3.2.7 Sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh­ hîp ®ång kú h¹n, hîp ®ång giao ngay, hîp ®ång t­¬ng lai ®Ó phßng ngõa rñi ro tÝn dông mang tÝnh hÖ thèng. - Hîp ®ång kú h¹n: Sù th¶o thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n t¹i thêi ®iÓm t = 0 r»ng ng­êi mua sÏ thanh to¸n cho ng­êi b¸n theo gi¸ kú h¹n ®· ®­îc tho¶ thuËn t¹i thêi ®iÓm t=0 vµ ng­êi b¸n sÏ giao tµi s¶n cho ng­êi mua t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai. - Hîp ®«ng giao ngay: Lµ sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n t¹i thêi ®iÓm t=0 khi ng­êi b¸n ®ång ý giao tµI s¶n cho ng­êi mua vµ ng­êi mua ®ång ý thanh to¸n cho ng­êi b¸n trong vong 2 ngµy lµm viÖc kÓ tõ khi hîp ®ång ®­îc ký kÕt. - Hîp ®ång t­¬ng lai: Sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n t¹i thêi ®iÓm t=0 r»ng, viÖc thanh to¸n vµ giao nhËn tµi s¶n ®­îc tiÕn hµnh t¹i 1 thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai. Hîp ®ång t­¬ng lai gièng nh­ hîp ®ång kú h¹n nh­ng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt sau: + Hîp ®ång t­¬ng lai lµ nh÷ng hîp ®ång ®· ®­îc chuÈn ho¸ (vÒ gi¸ trÞ thêi h¹n) vµ ®­îc giao dÞch mét c¸ch cã tæ chøc t¹i së giao dÞch. +Gi¸ cña hîp ®ång t­¬ng lai ®­îc ®iÒu chØnh hµng ngµy theo ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi cña c¸c lùc l­îng cung cÇu trªn thÞ tr­êng. Do ®ã, hµng ngµy gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ph¶i quyÕt to¸n víi nhau nh÷ng thay ®æi gi¸ trÞ cña hîp ®ång. Ch¼ng h¹n, nÕu gi¸ trÞ hîp ®ång gi¶m, ng­êi mua ph¶I thanh to¸n cho ng­êi b¸n hîp ®ång phÇn chªnh lÖch gi¶m vµ ng­îc l¹i. 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ 3.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc: NÒn kinh tÕ n­íc ta míi chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, tuy ®· cã nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh song vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò, nhiÒu mÆt cÇn tiÕp tôc cñng cè vµ hoµn thiÖn. Víi sù hiÖn diÖn cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ song song tån t¹i, cïng ho¹t ®éng b×nh ®¼ng vµ c¹nh tranh m¹nh mÏ ®· t¹o nªn mét thÞ tr­êng hÕt søc s«i ®éng, ®ång thêi còng tiÒm Èn trong ®ã nhiÒu nguy c¬. Trong m«i tr­êng ®ã, viÖc x©y dùng mét hµnh lang ph¸p lý an toµn, thuËn lîi vµ viÖc ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« phï hîp cña Nhµ n­íc cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh tíi thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mçi Ng©n hµng Th­¬ng m¹i trong viÖc qu¶n lý rñi ro tÝn dông vµ viÖc ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng Ng©n hµng. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i nãi chung vµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a nãi riªng thùc hiÖn tèt c«ng t¸c phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®Ò nghÞ Nhµ n­íc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò sau: - Thø nhÊt, Nhµ n­íc cÇn b¶o ®¶m m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn: Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®¶m b¶o mét m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã cã Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, Nhµ n­íc nªn cã nh÷ng b­íc ®Öm hoÆc nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n khi cã sù chuyÓn ®æi, ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc còng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, ®iÒu chØnh vµ t¨ng c­êng hiÖu lùc ph¸p lý cña chÝnh s¸ch b¶o trî s¶n xuÊt trong n­íc, chÝnh s¸ch ng¨n chÆn hµng nhËp lËu. - Thø hai, Nhµ n­íc cÇn ban hµnh nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp: + Nhµ n­íc cÇn quy ®Þnh râ rµng chØ cã mét c¬ quan Nhµ n­íc duy nhÊt cã ®ñ n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng, thÈm quyÒn cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp. C¬ quan cÊp giÊy phÐp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ t­ c¸ch ph¸p nh©n, vèn tù cã thùc tÕ, n¨ng lùc thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp. + GiÊy phÐp kinh doanh vµ quy m«, lo¹i h×nh ho¹t ®éng ph¶i phï hîp víi vèn së h÷u vµ n¨ng lùc, tr×nh ®é vµ kü thuËt qu¶n lý thùc tÕ cña doanh nghiÖp. + Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng kiÓm to¸n b¾t buéc hµng quý, hµng n¨m ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. + Nhµ n­íc cÇn cã th¸i ®é râ rµng, døt kho¸t ®èi víi c¸c doanh nghiÖp yÕu kÐm, lµm ¨n thua lç. V× hiÖn nay ®a phÇn rñi ro tÝn dông b¾t nguån tõ t×nh tr¹ng lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn tæng rµ so¸t c¸c doanh nghiÖp, nÕu xÐt thÊy c¸c doanh nghiÖp nµo cã kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc th× cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî nh­ cã ­u ®·i gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, cho vay ­u ®·i hoÆc bæ sung thªm vèn... §èi víi doanh nghiÖp nµo nÕu xÐt thÊy kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng phôc håi ph¸t triÓn th× cÇn nhanh chãng cho gi¶i thÓ hoÆc s¸p nhËp víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. - Thø ba, Nhµ n­íc cÇn ®Èy nhanh tiÕn ®« cña qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu hÖ thèng c¸c Ng©n hµng ViÖt Nam. Nªn cã sù ®¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®· lµm ®­îc còng nh­ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ ®Ó cã kÕ ho¹ch xö lý kÞp thêi gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. - Thø t­,Nhµ n­íc cÇn sím x©y dùng, ban hµnh vµ triÓn khai mét ch­¬ng tr×nh kiÓm so¸t Ng©n hµng tõ phÝa Nhµ n­íc. Hµng n¨m ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i chÊt l­îng tÝn dông, ®¸nh gi¸ kho¶n vay cña tõng nhãm kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ tæng hîp c¸c kho¶n vay cßn l¹i. ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng kiÓm so¸t th­êng xuyªn toµn bé hÖ thèng Ng©n hµng, thiÕt lËp hÖ thèng c¶nh b¸o c¸c nguy c¬ cã thÓ x¶y ra vµ hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p cÇn th¸o gì. HÖ thèng Ng©n hµng cÇn ®i ®Çu trong viÖc c«ng khai ho¸ tµi chÝnh vµ cã chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú, tuyÖt ®èi kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng mËp mê lµm gi¶m lßng tin cña c«ng chóng vµo hÖ thèng Ng©n hµng vµ khã n¾m b¾t nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm ®Ó t×m ra giai ph¸p phï hîp. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn kiªn quyÕt ®Æt Ng©n hµng Th­¬ng m¹i vµo ®óng vÞ trÝ, chøc n¨ng cña nã. C¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ph¶i ®­îc gi÷ v÷ng quyÒn tù chñ vÒ nghiÖp vô, chñ ®éng n©ng cao chÊt l­îng c¸c kho¶n tÝn dông, mçi kho¶n tÝn dông ph¶i ®­îc Ng©n hµng thÈm ®Þnh vµ tù quyÕt ®Þnh cho vay chø kh«ng ph¶i chÞu søc Ðp phi kinh tÕ nµo. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng vèn tù cã cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Nhµ n­íc nh»m n©ng cao tiÒm lùc tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, søc ®Ò kh¸ng cña Ng©n hµng tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Víi sè vèn tù cã Ýt ái nh­ hiÖn nay, c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i sÏ rÊt khã kh¨n vµ lóng tóng, kh«ng chØ trong viÖc qu¶n lý, gi¶i quyÕt nî qu¸ h¹n khæng lå, mµ cßn duy tr× tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong thêi gian tíi. H¬n n÷a, tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ diÔn ra rÊt nhanh, yªu cÇu hÖ thèng Ng©n hµng n­íc ta ph¶i t¨ng c­êng c¶ vÒ mÆt l­îng vµ mÆt chÊt nÕu kh«ng muèn bÞ nhÊn ch×m. Tr­íc m¾t cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c Ng©n hµng ®Ó lµm c¬ së x©y dùng ch­¬ng tr×nh bæ sung vèn tù cã, vµ ®Æc biÖt s¸t nhËp thµnh Ng©n hµng tÇm cì. - Thø n¨m, Nhµ n­íc cÇn hoµn chØnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt h­íng dÉn viÖc nhËn vµ xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m gióp ®ì c¸c Ng©n hµng gi¶i quyÕt nî qu¸ h¹n, gi¶i to¶ c¸c kho¶n nî ®ãng b¨ng. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc xö lý vµ thu håi nî qu¸ h¹n cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a nãi riªng vµ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i kh¸c nãi chung lµ do v­íng m¾c tõ phÝa c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt, v­íng m¾c tõ phÝa c¸c c¬ quan thi hµnh ph¸p luËt. Do vËy, viÖc ®Çu tiªn cÇn lµm ®Ó xö lý vµ thu håi nî qu¸ h¹n lµ Nhµ n­íc ph¶i thiÕt lËp c¬ chÕ ph¸p lý kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp hiÖn hµnh trong viÖc nhËn vµ xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m, trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp hîp ®ång, gi¶i quyÕt ph¸ s¶n vµ thi hµnh ¸n. Cã thÓ ®­a ra mét vµi vÊn ®Ò nh­: + X¸c ®Þnh khung gi¸ g¸n nî, héi ®ång thÈm ®Þnh gi¸ tµi s¶n g¸n nî, nh»m gi¶i quyÕt khã kh¨n do kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ b¸n tµi s¶n b¶o ®¶m lµm chËm tiÕn tr×nh xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m thu håi nî. + §èi víi nh÷ng tµi s¶n Ng©n hµng ®· nhËn g¸n nî mµ kh«ng cã tranh chÊp nh­ng hå s¬ ph¸p lý ch­a ®Çy ®ñ ®Ò nghÞ ChÝnh phñ chØ ®¹o Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng gióp Ng©n hµng hîp ph¸p ho¸, hoµn chØnh hå s¬ theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó Ng©n hµng cã thÓ b¸n, chuyÓn nh­îng, khai th¸c thu håi vèn ®­îc thuËn lîi. + §Ò nghÞ Së nhµ ®Êt vµ Së ®Þa chÝnh khÈn ch­¬ng hoµn tÊt thñ tôc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u hîp ph¸p vµ quyÒn sö dông ®Êt, t¹o c¬ së ph¸p lý chÆt chÏ cho viÖc thÕ chÊp vay vèn Ng©n hµng. V× thùc tÕ hiÖn nay tµi s¶n ®­îc sö dông ®Ó thÕ chÊp ®¶m b¶o tiÒn vay chñ yÕu lµ quyÒn sö dông ®Êt vµ quyÒn së h÷u tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt. - Thø s¸u, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt. ViÖc khëi tè ®Ó xö lý nî qu¸ h¹n cña Ng©n hµng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tiÕn ®é xÐt xö c¸c vô ¸n cña c¬ quan ph¸p luËt, nh­ng thùc tÕ Ng©n hµng rÊt ng¹i ®­a vô viÖc ra toµ bëi c¸c thñ tôc xÐt xö r­êm rµ phøc t¹p, kh«ng hiÖu qu¶. Bªn c¹nh viÖc thiÕu c¸c v¨n b¶n ph¸p quy phï hîp thØ viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt kh«ng nghiªm chØnh ®ang trë nªn phæ biÕn. Cã nh÷ng tr­êng hîp ®· ký nhËn tµi s¶n ®em thÕ chÊp Ng©n hµng, nh­ng sau ®ã l¹i ký x¸c nhËn chuyÓn nh­îng tµi s¶n nµy. Chi phÝ däc ®­êng cho c¸c vô khëi tè rÊt cao, nhiÒu khi phÝ ph¸t sinh cho viÖc kª biªn tµi s¶n, ph¸t m¹i tµi s¶n cßn lín h¬n sè nî thu håi, nhiÒu Ng©n hµng rÊt ng¹i khi gâ cöa c¸c c¬ quan chøc n¨ng. TiÕn ®é gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc rÊt chËm, riªng thêi gian hoµ gi¶i ph¶i lµm tíi ba lÇn, thêi gian xÐt xö tèi thiÓu còng mÊt tíi ba th¸ng, thêi gian thi hµnh ¸n nhanh còng mÊt 1 ®Õn 3 th¸ng, chËm ph¶i mÊt 6 th¸ng, thËm chÝ kÐo dµi 1 ®Õn 2 n¨m. ChÝnh v× vËy, viÖc xö lý vµ thu håi nî qu¸ h¹n cña Ng©n hµng bÞ kÐo dµi thËm chÝ dÉn tíi bÕ t¾c. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÊn chØnh ®èi víi c¸c c¬ quan thi hµnh ph¸p luËt phèi hîp víi Toµ ¸n ®Ó thiÕt lËp mét Héi ®ång xö lý tranh chÊp trong tÝn dông nh­ xö lý tµi s¶n thanh lý ë tµi s¶n thÕ chÊp gióp NH thu håi vèn ®Ó ®­a vµo ®Çu t­, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan nµy gióp Ng©n hµng nhanh chãng thu håi vèn ®Ó ®­a vµo ®Çu t­. 3.3.2. KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc - Thø nhÊt, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n vÒ quy chÕ trÝch lËp vµ sö dông quü dù phßng rñi ro tÝn dông: HiÖn nay viÖc trÝch lËp quü dù phßng rñi ro tÝn dông ®­îc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh sè 488/200/Q§ - NHNN ban hµnh ngµy 27/11/2000 cña thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc. §©y lµ mét quyÕt ®Þnh rÊt phï hîp víi xu thÕ vµ t×nh h×nh hiÖn nay cña Ng©n hµng. Theo quyÕt ®Þnh nµy th× viÖc lËp quü dù phßng ®èi ho¹t ®éng tÝn dông ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph©n lo¹i rñi ro cña c¸c kho¶n cho vay dùa trªn thêi gian, h×nh thøc cÊp tÝn dông vµ vµo b¶o ®¶m tÝn dông. Tuy nhiªn, do b­íc ®Çu x©y dùng vµ thùc hiÖn th× quyÕt ®Þnh nµy cßn mét sè ®iÓm ch­a ®­îc phï hîp. Mét trong nh÷ng bÊt hîp lý ®ã lµ: + Nh÷ng tµi s¶n “cã” thuéc nhãm 1 gåm nh÷ng kho¶n cho vay ch­a tíi h¹n tr¶ nî (kÓ c¶ kú h¹n gia nî); nh÷ng kho¶n tiÒn chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n kh¸c ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n; nh÷ng kho¶n cho thuª tµi chÝnh ch­a ®Õn h¹n tr¶ tiÒn thuª. Theo quy ®Þnh nµy th× nh÷ng tµi s¶n thuéc nhãm nµy cã tû lÖ trÝch lËp lµ 0% cã nghÜa lµ nh÷ng tµi s¶n nµy kh«ng cã rñi ro. Nh­ng thùc tÕ cho thÊy th× nh÷ng kho¶n nî ch­a ®Õn h¹n vÉn tiÒm Èn nhiÒu rñi ro, thËm chÝ cã thÓ x¸c ®Þnh lµ kh«ng thÓ thu håi ®­îc nh­ tr­êng hîp con nî bÞ ph¸ s¶n, gi¶i thÓ hoÆc chÕt, mÊt tÝch. Do ®ã, tû lÖ trÝch lËp 0% ®èi víi tµi s¶n nhãm 1 lµ kh«ng hîp lý. V× vËy, ®Ò nghÞ Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã xem xÐt vµ ®iÒu chØnh viÖc trÝch lËp quü dù phßng rñi ro tÝn dông cho phï hîp h¬n. + VÒ viÖc sö dông quü dù phßng rñi ro ®Ó xö lý nî qu¸ h¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. C¸c kho¶n nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ®ang lµ mét g¸nh nÆng lín ®èi víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. ViÖc xö lý c¸c kho¶n nî nµy cã thÓ thùc hiÖn ®­îc b»ng viÖc sö dông quü bï ®¾p rñi ro ®­îc trÝch lËp hµng n¨m. Nh­ng viÖc sö dông quü dù phßng rñi ro ®Ó thùc hiÖn xo¸ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ®èi víi c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Quèc doanh rÊt khã kh¨n. MÆc dï c¸c kho¶n nî nµy ®· ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vµ kh«ng b¾t nguån tõ nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan phÝa Ng©n hµng, nh­ng ®Ó xo¸ nî th× Ng©n hµng ph¶i thùc hiÖn rÊt nhiÒu thñ tôc r­êm rµ, mÊt rÊt nhiÒu thêi gian. V× vËy, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn ph¶i xem xÐt l¹i vÊn ®Ò thñ tôc xÐt duyÖt xo¸ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi, gióp c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Quèc doanh nhanh chãng thùc hiÖn l¹i c¬ cÊu t×nh h×nh tµi chÝnh, lµm s¹ch b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. - Thø hai, Ng©n hµng Nhµ n­íc cã biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin tÝn dông cña Trung t©m th«ng tin tÝn dông. - Thø ba, Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn cho phÐp c¸c Ng©n hµng ®Çu t­ thªm vµo tµi s¶n xiÕt nî ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¬n. Thùc tÕ cho thÊy c¸c tµi s¶n xiÕt nî cña c¸c Ng©n hµng hiÖn nay ®ang tån ®äng, khã cã kh¶ n¨ng hÊp thô ®­îc trªn thÞ tr­êng do bÞ xuèng cÊp qu¸ nhiÒu, mét sè lµ do c¸c c«ng tr×nh x©y dùng cßn dë dang kh«ng thÓ b¸n ®­îc. V× vËy, ®Ó cã thÓ xö lý vµ khai th¸c c¸c tµi s¶n nµy th× Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn cho phÐp c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®­îc ®Çu t­ hoµn chØnh thªm vµo c¸c tµi s¶n ®· ®­îc g¸n nî; thùc hiÖn c¸c chi phÝ b¶o hiÓm b¾t buéc ®Ó gãp phÇn b¶o qu¶n tèt tµi s¶n, h¹n chÕ thiÖt h¹i cho c¸c tµi s¶n nµy vµ ®Ó c¸c tµi s¶n cã kh¶ n¨ng xö lý ®­îc. Vèn cho ho¹t ®éng nµy lÊy tõ nhËn g¸n nî. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn h­íng dÉn viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n ®· nhËn g¸n nî cho phï hîp víi nguyªn t¾c tr¶ nî b»ng tµi s¶n. - Thø t­, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu kinh nghiÖm thùc tÕ cña c¸c n­íc trong viÖc qu¶n lý rñi ro cho vay. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu kinh nghiÖm thùc tÕ, theo dâi vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ë c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó rót kinh nghiÖm chñ ®éng ban hµnh hoÆc ®Ò xuÊt víi ChÝnh phñ c¸c c¬ chÕ, quy chÕ nh»m hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý th«ng tho¸ng vµ an toµn trong viÖc gi¶i to¶, ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp. - Thø n¨m, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn sím triÓn khai ®Ò ¸n thµnh lËp c«ng ty mua b¸n nî. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn sím triÓn khai ®Ò ¸n thµnh lËp C«ng ty mua b¸n tµi s¶n thÕ chÊp t¹i c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i nh»m gi¶i phãng vèn tån ®äng, gi¶m nhÑ g¸nh nÆng nî qu¸ h¹n vµ lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. 3.3.3. KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam Thø nhÊt, ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc vay vèn, ®Ò nghÞ Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam nghiªn cøu h­íng dÉn c¸c chi nh¸nh c¬ së khi cho vay c¸c doanh nghiÖp chØ cÇn lËp b¶ng kª chøng tõ hµng th¸ng tuú theo sè l­îng chøng tõ ph¸t sinh, cã x¸c nhËn cña kÕ to¸n tr­ëng vµ thñ tr­ëng ®¬n vÞ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó Ng©n hµng gi¶i quyÕt cho vay vèn. Thø hai, hç trî chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a vÒ mÆt kinh phÝ trong c«ng t¸c ®µo t¹o nghiÖp vô, kiÕn thøc chuyªn m«n cña c¸n bé Ng©n hµng nãi chung vµ c¸n bé tÝn dông nãi riªng. Thø ba, phèi hîp chÆt chÏ víi Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó tæ chøc cã hiÖu qu¶ ch­¬ng tr×nh th«ng tin tÝn dông, n©ng cao chÊt l­îng vµ më réng ph¹m vi th«ng tin, gióp c¸c chi nh¸nh phßng ngõa rñi ro mét c¸ch tèt nhÊt. Thø t­, t¨ng c­êng ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm so¸t néi bé trong toµn hÖ thèng nh»m chÊn chØnh c¸c ho¹t ®éng cña chi nh¸nh vµ ®éi ngò nh©n sù. Thø n¨m, øng dông khoa häc c«ng nghÖ trong ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t­ m¸y mãc thiÕt bÞ, phÇn mÒm tin häc vµ ®µo t¹o con ng­êi sö dông phÇn mÒm trong ph©n tÝch tÝn dông. 3.3.4. KiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ phô thuéc rÊt lín vµo ng­êi sö dông vèn vay. Thêi gian qua kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· chøng tá vai trß cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ, tuy nhiªn vÉn cßn nhiÒu doanh nghiÖp tù lµm mÊt uy tÝn cña m×nh, lµm ¨n lõa ®¶o, lµm ¨n thua lç, ph¸ s¶n, sö dông vèn sai môc ®Ých, kh«ng thùc hiÖn theo chÕ ®é h¹ch to¸n hiÖn hµnh… ChÝnh v× vËy, g©y ra cho Ng©n hµng khã kh¨n trong viÖc thu håi vèn, nî qu¸ h¹n gia t¨ng nªn Ng©n hµng thu hÑp ph¹m vi cho vay ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. V× vËy, ®Ó ho¹t ®éng cho vay kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®¹t hiÖu qu¶ th× b¶n th©n mçi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn rÊt nhiÒu cè g¾ng. Thø nhÊt, ph¸t huy hÕt n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh thËt sù cña m×nh, häc tËp c¸ch qu¶n lý tiªn tiÕn, kh«ng nªn chñ quan, kh«ng nªn nãng véi trong kinh doanh. Thø hai, trung thùc trong quan hÖ víi Ng©n hµng nh­ cung cÊp th«ng tin ®óng ®¾n vÒ doanh nghiÖp ®Ó Ng©n hµng th«ng c¶m vµ cã biÖn ph¸p hç trî sö dông vèn ®óng môc ®Ých. Thø ba, thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é kÕ to¸n mµ Nhµ n­íc ®· ban hµnh, chÊp hµnh ®óng ®¾n LuËt doanh nghiÖp. KÕt luËn Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ßi hái ph¶i cã nÒn tµi chÝnh tiÒn tÖ lµnh m¹nh vµ æn ®Þnh. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, ®ßi hái c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn nh»m ®¶m b¶o phôc vô ®¾c lùc cho qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®¶m b¶o sù an toµn trong ho¹t ®éng kinh tÕ nãi riªng. ViÖc nghiªn cøu ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi cho vay khu vùc kinh tÕ kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ mét vÊn ®Ò quan träng vµ cÊp thiÕt cña ngµnh Ng©n hµng, phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy, qua kiÕn thøc ®· ®­îc trang bÞ trong tr­êng ®¹i häc vµ qua t×m hiÓu thùc tÕ t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a, em ®· ®i s©u nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh rñi ro cho vay ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Qua ®ã, ph©n tÝch thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vµ ®­a ra biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m h¹n chÕ rñi ro cho vay ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. Do thêi gian nghiªn cøu vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi khã tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, c¸c c« chó c¸n bé nh©n viªn t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a vµ c¸c b¹n ®äc ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Qua ®Ò tµi nµy, em mong r»ng víi nh÷ng suy nghÜ cña m×nh, sÏ gãp phÇn nhá bÐ vµo c«ng cuéc ®æi míi vµ lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng Ng©n hµng nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! TµI liÖu tham kh¶o LuËt Ng©n hµng Nhµ N­íc ViÖt Nam, 1997 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 1997 vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cña NHNN vµ NHCT ViÖt Nam. NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè: 178/1999/N§ - CP ngµy 29/12/1999 vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ NghÞ ®Þnh sè 85/2002/N§ - CP ngµy 25/10/2002 vÒ söa ®æi bæ sung nghÞ ®Þnh 178 §¸nh gi¸ vµ phßng ngõa rñi ro trong kinh doanh Ng©n hµng cña TS.NguyÔn V¨n TiÕn – Häc viÖn Ng©n hµng- NXB Thèng kª C¸c v¨n b¶n ph¸p quy vµ v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ c«ng t¸c tÝn dông cña NHNN, NHCT ViÖt Nam, QuyÕt ®Þnh 488/2000/Q§-NHNN ngµy 27/11/2000. B¸o c¸o tæng kÕt ho¹t ®éng Ng©n hµng n¨m 2002-2003-2004 vµ ph­¬ng ¸n kinh doanh dÞch vô Ng©n hµng n¨m 2005 cña NHCT §èng §a. T¹p chÝ Ng©n hµng c¸c sè n¨m,2001,2002,2003,2004. Thêi b¸o kinh tÕ 2000,2001,2002,2003,2004. Thêi b¸o Ng©n hµng. T¹p chÝ Ng©n hµng Thñ ®« NhËn xÐt cña c¬ quan thùc tËp Hä vµ tªn ng­êi nhËn xÐt:……………………………………………………… Chøc vô:………………………………………………………………………... NhËn xÐt kho¸ luËn tèt nghiÖp cña sinh viªn ý kiÕn nhËn xÐt cña c¬ quan thùc tËp …………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Hµ Néi, Ngµy th¸ng n¨m 2004 Gi¸m ®èc NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn Hä tªn ng­êi h­íng dÉn khoa häc: PGS- NguyÔn H÷u Tµi NhËn xÐt kho¸ luËn tèt nghiÖp cña sinh viªn : Tªn ®Ò tµi : “Gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi cho vay khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a.” ý kiÕn nhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn …………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2005 Gi¸o viªn h­íng dÉn NhËn xÐt cña gi¸o viªn Ph¶n BiÖn Hä tªn ng­êi h­íng dÉn ph¶n biÖn:…………………………………………… ………………………………………………………………………………… NhËn xÐt kho¸ luËn tèt nghiÖp cña sinh viªn : Lý NguyÖt Nga Tªn ®Ò tµi : “Gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi cho vay khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a.” ý kiÕn nhËn xÐt cña gi¸o viªn ph¶n biÖn ……………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2005 Gi¸o viªn ph¶n biÖn Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong kho¸ luËn lµ hoµn toµn trung thùc Vµ cã nguån gèc râ rµng xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh cña c¬ quan thùc tËp Hµ néi, ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2005 T¸c gi¶ kho¸ luËn Môc lôc ._.