Hàng rào kỹ thuật trong Thương mại của Nhật Bản và giải pháp vượt qua của hàng xuất khẩu Việt Nam

Môc lôc Môc lôc.....................................................................................................Trang 01 Danh môc nh÷ng tõ viÕt t¾t................................................................................03 Lêi më ®Çu...........................................................................................................04 Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n..............06 §Êt n­íc vµ con ng­êi NhËt B¶n.............................................................06 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn..................................................................................06 2. §iÒu kiÖn x· héi.....................................................................................07 3. ThÞ tr­êng vµ ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n................................................09 Quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n..............................................12 Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n.......................................................................................................12 Thùc tr¹ng quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n.........................17 TÇm quan träng cña thÞ tr­êng NhËt B¶n ®èi víi ho¹t ®éng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ cña ViÖt Nam..........................................................................19 Ch­¬ng II: C¸c rµo c¶n kü thuËt trong Th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n.......................................................................................................................23 C¸c rµo c¶n kü thuËt.................................................................................23 Kh¸i niÖm chung...................................................................................23 Rµo c¶n.................................................................................................23 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ NhËt B¶n.......................................................23 C¸c tiªu chuÈn liªn quan ®Õn chÊt l­îng.......................................26 DÊu tiªu chuÈn m«i tr­êng Ecomark.............................................30 LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm............................................................31 LuËt vÖ sinh thùc phÈm...................................................................31 HÖ thèng ph©n phèi........................................................................31 §¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c rµo c¶n kü thuËt trong th­¬ng m¹i NhËt B¶n cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam................................................32 Kim ng¹ch, c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam-NhËt B¶n......................33 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c rµo c¶n kü thuËt cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam...............................................................................................41 Ch­¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng v­ît qua hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam....................50 C¸c ®Þnh h­íng chiÕn l­îc xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n ®Õn 2010...........................................................................................................50 Quy m« vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng chung....................................................50 §Þnh h­íng c¬ cÊu hµng hãa xuÊt khÈu...............................................51 §Þnh h­íng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n ®Õn 2010...................51 C¸c gi¶i ph¸p............................................................................................56 VÒ phÝa nhµ n­íc..................................................................................56 Nhãm gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n.......................................................................................................56 C¸c biÖn ph¸p hç trî cho doanh nghiÖp..............................................65 VÒ phÝa doanh nghiÖp ViÖt Nam...........................................................68 N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm...........................................................68 X©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng.............................69 B¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp.......................................................70 N¾m v÷ng th«ng tin thÞ tr­êng vµ ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n.......................................................................................................74 KÕt luËn............................................................................................................... 78 Tµi liÖu tham kh¶o..............................................................................................80 Phô lôc.................................................................................................................82 Danh môc nh÷ng tõ viÕt t¾t Chñ nghÜa x· héi CNXH §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ASEAN Kim ng¹ch xuÊt khÈu KNXK Kim ng¹ch nhËp khÈu KNNK Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu KNXNK Së h÷u c«ng nghiÖp SHCN Tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n JIS Tiªu chuÈn n«ng nghiÖp NhËt B¶n JAS Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN Tèi huÖ quèc (Most favored nation) MFN Tæng thu nhËp quèc d©n GDP ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA X· héi chñ nghÜa XHCN Lêi më ®Çu Trong nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn cña qóa tr×nh më cöa vµ héi nhËp cña ViÖt nam, ChÝnh phñ NhËt B¶n ®· dµnh cho ViÖt nam sù gióp ®ì qói b¸u trªn ph­¬ng diÖn tµi chÝnh vµ kü thuËt. C¸c Doanh nh©n NhËt B¶n ®· lµ nh÷ng ng­êi ®i tiªn phong hîp t¸c ®Çu t­ vµ kinh doanh víi c¸c ®èi t¸c ViÖt nam. Víi d©n sè trªn 120 triÖu ng­êi vµ lµ n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cao trªn thÕ giíi-NhËt B¶n ®­îc xem nh­ mét thÞ tr­êng m¬ ­íc ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. MÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®èi víi NhËt B¶n ®· t¨ng ®Òu hµng n¨m víi møc b×nh qu©n kh¸ cao lµ trªn 20% kÓ tõ n¨m 1990 ®Õn nay, trong ®ã t¨ng cao nhÊt lµ 25% trong n¨m 1999 (®¹t 1,8 tû USD). Song ®Õn nay ViÖt Nam vÉn lµ mét b¹n hµng xuÊt khÈu nhá bÐ cña NhËt B¶n. Tû träng cña ViÖt Nam trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña NhËt B¶n n¨m 1998 míi kho¶ng 0,5%; trong khi tû träng cña Trung Quèc lµ 13,2%; cña Singapo lµ 2,9%; Malaysia lµ 2,7%; Th¸i Lan lµ 2,6%; Indonesia lµ 2,3% vµ thÊp nhÊt lµ Philippin còng ®¹t tíi 1,7%, cßn cao h¬n ViÖt nam 3,4 lÇn. Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan do ¶nh h­ëng cña thêi kú suy tho¸i kinh tÕ, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, do NhËt B¶n vÉn ch­a ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam vµ c¸c vÊn ®Ò bÊt cËp kh¸c tõ phÝa chÝnh phñ ViÖt Nam th× mét nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a n¾m v÷ng thÞ tr­êng NhËt B¶n tõ thÞ hiÕu, nhu cÇu, c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, mÉu m·, phong c¸ch kinh doanh, v.v.. §©y chÝnh lµ hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i, chóng lu«n lµ nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i lu«n ®Çu t­ nghiªn cøu, cËp nhËt th«ng tin, hiÓu râ thÞ tr­êng NhËt ®Ó tõ ®ã t×m ra c¸c biÖn ph¸p, c¸ch thøc tèi ­u nh»m v­ît qua rµo c¶n, ®­a c¸c s¶n phÈm Made in Viet nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nµy. Gãp phÇn luËn gi¶i vÊn ®Ò nªu trªn, em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Hµng rµo kü thuËt trong Th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n vµ gi¶i ph¸p v­ît qua cña hµng xuÊt khÈu ViÖt nam” lµm träng t©m nghiªn cøu trong Kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Bµi viÕt ®­îc hoµn thµnh trªn c¬ së tæng hîp c¸c th«ng tin, ph©n tÝch, so s¸nh vµ ®¸nh gi¸; cã tham kh¶o nhËn ®Þnh cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, c¸c nhµ khoa häc ë lÜnh vùc cã liªn quan. Néi dung nghiªn cøu ®­îc chia lµm 3 phÇn nh­ sau: Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - NhËt B¶n Ch­¬ng II: C¸c rµo c¶n kü thuËt trong Th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng v­ît qua hµng rµo kü thuËt trong Th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n cña hµng xuÊt khÈu ViÖt nam Do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, nhÊt lµ vÒ t­ liÖu, cho nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c ThÇy, C« gi¸o vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ThÇy, C« gi¸o Khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th­¬ng - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®Æc biÖt lµ C« gi¸o - Th¹c sÜ NguyÔn Thanh B×nh - gi¶ng viªn bé m«n Marketing - ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn ®Ó em hoµn thµnh Khãa luËn Tèt nghiÖp nµy. Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ Quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt nam-NhËt b¶n I. §Êt n­íc vµ con ng­êi NhËt b¶n 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 1.1 VÎ ®Ñp thiªn thiªn NhËt B¶n lµ mét ®¶o quèc n»m ë cùc ®«ng Ch©u ¸ tr¶i dµi tõ B¾c xuèng Nam trªn mét kho¶ng dµi 3800 km (2360 dÆm) gåm h¬n 6800 ®¶o, ®a sè rÊt nhá, chØ cã 340 ®¶o cã diÖn tÝch lín h¬n 1 km2, trong ®ã ®¶o H«-kai-®« ë phÝa b¾c chiÕm 22%, ®¶o Si-k«-ku vµ Ky-u-su ë phÝa nam chiÕm 5% vµ 11% tæng diÖn tÝch NhËt B¶n. Riªng ®¶o gi÷a H«n-su chiÕm 61% tæng diÖn tÝch vµ 80% d©n sè. QuÇn ®¶o Ry-u-ky-u (trong ®ã cã ®¶o ¤-ki-na-oa) n»m ë phÝa nam 4 ®¶o chÝnh nµy vµ ph©n bè r¶i r¸c ®Õn tËn §µi Loan. GÇn 3/4 l·nh thæ NhËt B¶n lµ nói. Nói ®åi vµ s«ng ngßi chiÕm 84% diÖn tÝch, 16% cßn l¹i lµ ®ång b»ng. C¸c ®ång b»ng ven biÓn, n¬i tËp trung d©n c­ ®«ng ®óc, cã diÖn tÝch kh«ng lín. C¸c vïng ®Êt thÊp chÝnh lµ vïng Kan-to bao quanh T«-ky-«, vïng N«-bi bao quanh Na-g«-y-a vµ ®ång b»ng Sen-®ai ë phÝa b¾c ®¶o H«n-su. §Ønh nói cao nhÊt lµ ngän nói löa ®· t¾t Fu-di-y-a-ma, cao 3.776m. NhËt B¶n hiÖn cã h¬n 60 nói löa ®ang ho¹t ®éng, v× vËy ®éng ®Êt th­êng x¶y ra. 1.2 KhÝ hËu NhËt B¶n næi lªn víi nói Phò SÜ ®­îc coi lµ biÓu t­îng cña ®Êt n­íc. Ngoµi ra NhËt B¶n cßn cã rÊt nhiÒu s«ng, hå cïng víi biÓn NhËt B¶n vµ Th¸i B×nh D­¬ng bao bäc xung quanh. Gi÷a c¸c vïng cña NhËt B¶n cã sù chªnh lÖch lín vÒ khÝ hËu: miÒn b¾c cã mïa ®«ng dµi, l¹nh vµ cã tuyÕt, miÒn nam cã mïa hÌ nãng vµ mïa ®«ng «n hßa. L­îng m­a t­¬ng ®èi cao, mïa hÌ th­êng cã m­a to vµ b·o. Tuy vËy, nh×n chung khÝ hËu n­íc NhËt Êm ¸p víi bèn mïa râ rÖt: phong c¶nh t­¬i ®Ñp, mu«n h×nh mu«n d¹ng víi hoa anh ®µo në ré vµo mïa xu©n. Mïa thu lµ mïa l¸ ®æ vµ rÊt nhiÒu c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn kh¸c kh«ng g× thay thÕ ®­îc quanh n¨m ®· ®em l¹i sù b×nh yªn vµ m·n nguyÖn trong tiÒm thøc cña ng­êi d©n n­íc nµy. VÎ ®Ñp thiªn nhiªn vÉn ®­îc coi lµ nÒn t¶ng cña ®Êt n­íc vµ con ng­êi NhËt B¶n trong suèt 2000 n¨m qua. 2. §iÒu kiÖn x· héi 2.1 D©n c­, ng«n ng÷ vµ cuéc sèng cña ng­êi NhËt B¶n D©n sè NhËt b¶n lµ 126,7 triÖu ng­êi (2000), lµm viÖc trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i. TiÕng NhËt ®­îc sö dông phæ biÕn vµ ®­îc gi¶ng d¹y trong hÖ thèng gi¸o dôc tõ tiÓu häc ®Õn ®¹i häc. 90% ng­êi NhËt coi m×nh thuéc tÇng líp trung l­u. Ng­êi NhËt cè g¾ng duy tr× ®Þa vÞ bËc trung cña m×nh mÆc dï ë NhËt gi¸ sinh ho¹t ®¾t ®á vµ nhµ cöa rÊt thiÕu thèn. Lèi sèng cña ng­êi NhËt ®· bÞ ¢u ho¸, song c¸c phßng ë nhá cã tr¶i chiÕu Tatami vÉn cã thÓ thÊy ë hÇu hÕt trong c¸c gia ®×nh cña ng­êi NhËt. MÉu gia ®×nh ®iÓn h×nh cña ng­êi NhËt hiÖn nay lµ mét gia ®×nh gåm cã bè mÑ vµ tõ mét ®Õn hai con, sèng trong trong c¨n nhµ 3-4 phßng. Víi viÖc gi¶m sè con trong mçi gia ®×nh, ng­êi NhËt ngµy nay cµng cã ®iÒu kiÖn quan t©m h¬n ®Õn gi¸o dôc con c¸i, cho nªn ngµy nay kinh doanh vÒ ngµnh gi¸o dôc rÊt ph¸t triÓn. Nhê sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c ®å ®iÖn dïng trong gia ®×nh vµ c¸c siªu thÞ nªn phô n÷ NhËt ngµy nay cã nhiÒu thêi gian dµnh cho nghØ ng¬i, gi¶i trÝ. Cuéc sèng ®­îc c¶i thiÖn, sù ph¸t triÓn cña y tÕ ®· lµm cho NhËt b¶n trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc ®øng ®Çu thÕ giíi cã tuæi thä trung b×nh cao nhÊt. 2.2 Lµm viÖc N¨m 1992 tæng sè ng­êi lµm viÖc ë NhËt vµo kho¶ng 64 triÖu. Sè ng­êi lµm c¸c c«ng viÖc vÒ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ nghÒ c¸ ®ang gi¶m xuèng, trong khi ®ã th× sè ng­êi lµm trong c¸c c«ng nghiÖp l­u th«ng ph©n phèi vµ s¶n xuÊt chÕ biÕn l¹i tiÕp tôc t¨ng tíi con sè 58 triÖu ng­êi. C¸c h·ng, c«ng ty NhËt th­êng cã truyÒn thèng thuª ng­êi lµm viÖc cho h·ng hoÆc c«ng ty cña m×nh suèt ®êi, nh­ng hiÖn nay viÖc tuyÓn dông ng­êi lµm viÖc theo chÕ ®é nh­ vËy ngµy cµng trë nªn khã kh¨n v× lùc l­îng lao ®éng trÎ gÇn ®©y bÞ gi¶m sót vµ sè l­îng c«ng nh©n muèn cã chÕ ®é lµm viÖc linh ho¹t vµ tù do h¬n ngµy cµng t¨ng. Do ®ã, sè l­îng c«ng nh©n lµm viÖc kh«ng cè ®Þnh vµ t¹m thêi ®ang t¨ng lªn. Mét sù thay ®æi quan träng kh¸c lµ sè l­îng lao ®éng n÷ ngµy cµng t¨ng. ViÖc sö dông c¸c nh©n c«ng giµ tiÕp tôc ë l¹i lµm viÖc lµ mét vÊn ®Ò quan träng, ®iÒu nµy nãi lªn x· héi NhËt b¶n ®ang trë nªn giµ cçi. HiÖn nay ng­êi ta ®ang khuyÕn khÝch gi¶m giê lµm viÖc xuèng cßn 7 giê mét ngµy vµ 5 ngµy lµm viÖc trong mét tuÇn, nh­ng viÖc ¸p dông vÉn cßn h¹n chÕ. 2.3 C«ng nghÖ vµ c¸c s¶n phÈm tuyÖt h¶o C«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc NhËt hiÖn ®¹i ®ang s¶n xuÊt ra mét lo¹t c¸c s¶n phÈm, kÓ c¶ «t«, c¸c thiÕt bÞ chÝnh x¸c, hãa chÊt, m¸y tÝnh, c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö vµ b¸n dÉn kh¸c. HÇu nh­ kh«ng cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn nµo, cho nªn NhËt b¶n ®· ph¶i bï ®¾p cho sù thiÕu hôt vÒ tµi nguyªn b»ng c«ng nghÖ ®Ó s¶n suÊt ra c¸c thiÕt bÞ cao cÊp, nhá, dÔ sö dông. Hai cuéc khñng ho¶ng n¨ng l­îng trong nh÷ng n¨m 1970 ®· buéc c¸c c«ng ty NhËt b¶n ph¶i tån t¹i b»ng c¸ch ph©n phèi hîp lý, dù tr÷ n¨ng l­îng vµ c¶i tiÕn kü thuËt h¬n n÷a. Trong nh÷ng n¨m 1980 c¸c s¶n phÈm NhËt b¶n víi chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹ ®· næi tiÕng trªn toµn thÕ giíi. XuÊt khÈu cña NhËt vÒ «t«, ®å ®iÖn, m¸y mãc vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c ngµy cµng t¨ng. §©y lµ thêi kú ph¸t triÓn m¹nh cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp NhËt b¶n. Ngµy nay c¸c s¶n phÈm NhËt b¶n ®ang ®­îc sö dông réng r·i ë hÇu hÕt c¸c n­íc. Mét cuéc s¨n lïng c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n ®· lµm cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cao cÊp cña NhËt ngµy cµng ph¸t triÓn. C«ng nghÖ tiªn tiÕn nµy ®· lµm cho n­íc NhËt trë thµnh x· héi cã l­îng th«ng tin cao. 2.4 C¸c dÞch vô hç trî x· héi hiÖn ®¹i C¸c m¹ng l­íi giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c ®­îc trang bÞ hiÖn ®¹i v« cïng thiÕt yÕu ®èi víi mét x· héi hiÖn ®¹i. N¨m 1964, NhËt b¶n lµ n­íc ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ®­a vµo sö dông tÇu háa siªu tèc mang tªn SHINKANSEN. T¹i c¸c thµnh thÞ NhËt b¶n, hÖ thèng xe kh¸ch vµ tÇu ®iÖn ngÇm ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh t¹o thµnh mét m¹ng l­íi ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, l­u l­îng sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng chë hµng, chë kh¸ch qu¸ nhiÒu ®· lµm cho viÖc duy tr× b¶o d­ìng, më réng hÖ thèng ®­êng bé vµ c¸c ®­êng kh¸c trë thµnh mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch. VËn chuyÓn hµng ho¸, hµnh kh¸ch b»ng ®­êng hµng kh«ng còng ®· ®­îc sö dông ®Õn møc tèi ®a. Trong lÜnh vùc th«ng tin liªn l¹c, NhËt b¶n cã tû lÖ sö dông ph­¬ng tiÖn th«ng tin b»ng ®iÖn tho¹i cao nhÊt thÕ giíi, mét phÇn do viÖc sö dông réng r·i m¸y ®iÖn tho¹i nhá cÇm tay. Tõ mét gãc phè ng­êi ta cã thÓ gäi ®iÖn tho¹i ra n­íc ngoµi mét c¸ch dÔ dµng. TruyÒn fax vµ c¸c d÷ liÖu còng ®­îc sö dông réng r·i. ë NhËt b¶n hiÖn cã tíi 125 tê b¸o hµng ngµy ®­îc xuÊt b¶n vµ ®­îc ph¸t tíi tËn nhµ nh÷ng ng­êi ®Æt mua. NhËt b¶n ®ang b­íc vµo kû nguyªn mçi ng­êi d©n NhËt cã mét m¸y truyÒn h×nh mµu. TruyÒn h×nh b»ng vÖ tinh hiÖn nay ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp hoµn chØnh. 3. ThÞ tr­êng vµ ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n NhËt B¶n ngµy nay lµ mét thÞ tr­êng më, quy m« lín ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ vµ hµng hãa n­íc ngoµi víi kho¶ng 125,9 triÖu d©n cã møc sèng kh¸ cao (GDP cña NhËt B¶n n¨m 2002-theo ­íc tÝnh-lµ 35.039 USD mét ng­êi). N¨m 2002 tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña NhËt B¶n lµ 387 tû USD. Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n ®¸nh gi¸ c¸c s¶n phÈm néi ®Þa vµ n­íc ngoµi theo tiªu chÝ chÊt l­îng. Hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n mét chót cho nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt. NhËt B¶n còng lµ thÞ tr­êng c¹nh tranh cao do l­îng hµng nhËp khÈu nhiÒu vµ xuÊt xø kh¸c nhau. 3.1 Nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt x· héi Sù sôp ®æ cña nÒn “kinh tÕ bong bãng” dÉn ®Õn sù suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 90. Lóc ®ã ë NhËt, vËt gi¸ cao vµo lo¹i nhÊt thÕ giíi. §ång thêi, sù v­¬n lªn ®ßi quyÒn b×nh ®¼ng cña phô n÷ nhÊt lµ phô n÷ trÎ ®· kh¸ râ rÖt. Giê ®©y, hä kh«ng chØ ë nhµ lo viÖc néi trî mµ nhiÒu ng­êi cßn ®i lµm ë c¸c c«ng së hoÆc tham gia c«ng viÖc x· héi. X· héi NhËt B¶n tiÕp nhËn ¶nh h­ëng cña lèi sèng Mü vµ Ch©u ¢u du nhËp v.v.. §ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt x· héi cña NhËt B¶n d­íi ®©y: TiÒn c«ng cho ng­êi cã tuæi ngµy cµng gi¶m dÇn Phô n÷ ngµy cµng cã ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng thay ®æi x· héi C¬ cÊu d©n sè thay ®æi do sè ng­êi trÎ tuæi kh«ng muèn kÕt h«n ngµy cµng t¨ng, b×nh qu©n sè con trong mét gia ®×nh gi¶m dÉn ®Õn sè ng­êi giµ ®ang ngµy mét t¨ng, dù kiÕn n¨m 2005 d©n sè NhËt B¶n lµ h¬n 129 triÖu ng­êi trong ®ã sè ng­êi giµ trªn 65 tuæi kho¶ng 25 triÖu chiÕm h¬n 19% d©n sè, sè ng­êi tõ 15 ®Õn 64 tuæi kho¶ng 84 triÖu chiÕm 65% d©n sè. 3.2 Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n nh×n chung cã ®é thÈm mü cao, tinh tÕ. §Æc tÝnh cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n lµ tÝnh ®ång nhÊt, 90% ng­êi tiªu dïng cho r»ng hä thuéc vÒ tÇng líp trung l­u. PhÇn lín c¸c hé gia ®×nh ng­êi NhËt ®· ®­îc trang bÞ nh÷ng thiÕt bÞ së h÷u l©u dµi nh­ m¸y giÆt, tñ l¹nh, TV mµu, m¸y hót bôi, ®Çu video (95%), dµn m¸y nghe nh¹c, lß vi sãng, m¸y ®iÒu hoµ (50-60%). Ng­êi NhËt lµ ng­êi tiªu dïng cã yªu cÇu kh¾t khe nhÊt. Sèng trong m«i tr­êng cã møc sèng cao nªn ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n ®Æt ra nh÷ng tiªu chuÈn ®Æc biÖt chÝnh x¸c vÒ chÊt l­îng, ®é bÒn, ®é tin cËy vµ sù tiÖn dông cña s¶n phÈm. Hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n mét chót cho nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt. Yªu cÇu nµy cßn bao gåm dÞch vô hËu m·i nh­ sù ph©n phèi kÞp thêi cña nhµ s¶n xuÊt khi mét s¶n phÈm bÞ trôc trÆc, kh¶ n¨ng vµ thêi gian söa ch÷a c¸c s¶n phÈm ®ã. Nh÷ng vÕt x­íc nhá, mÉu chØ c¾t cßn xãt l¹i trªn mÆt s¶n phÈm, bao b× x« lÖch v.v.., nh÷ng lçi nhá do s¬ ý trong vËn chuyÓn, hay kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm còng cã thÓ dÉn ®Õn t¸c h¹i lín lµ lµm l« hµng khã b¸n, ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch xuÊt khÈu l©u dµi. Bëi vËy cÇn ph¶i cã sù quan t©m ®óng møc tíi kh©u hoµn thiÖn, vÖ sinh s¶n phÈm, bao gãi vµ vËn chuyÓn hµng. Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n kh«ng chØ yªu cÇu hµng chÊt l­îng cao, bao b× ®¶m b¶o, dÞch vô b¸n hµng vµ sau b¸n hµng tèt mµ cßn muèn gi¸ c¶ hîp lý, ®Æc biÖt lµ tõ sau khi nÒn “kinh tÕ bong bãng” sôp ®æ. Nh÷ng n¨m 80, ng­êi NhËt s½n sµng mua s¶n phÈm ®¾t tiÒn cho nh÷ng hµng cao cÊp cã nh·n m¸c næi tiÕng, nh­ng tõ sau n¨m 92 vµ 93, nhu cÇu s¶n phÈm rÎ h¬n ®· t¨ng lªn. Tuy nhiªn ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n vÉn cã thÓ tr¶ tiÒn cho nh÷ng s¶n phÈm s¸ng t¹o, chÊt l­îng tèt mang tÝnh thêi th­îng hay lo¹i hµng ®­îc gäi lµ ‘hµng xÞn”. T©m lý nµy vÉn kh«ng thay ®æi. Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n nh¹y c¶m víi gi¸ c¶ tiªu dïng hµng ngµy. C¸c bµ néi trî ®i chî hµng ngµy lµ lùc l­îng quan träng ¶nh h­ëng ®Õn thÞ hiÕu tiªu dïng, hä hay ®Ó ý ®Õn biÕn ®éng gi¸ vµ c¸c mÉu m· míi. Ng­êi NhËt rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi theo mïa: NhËt B¶n cã 4 mïa râ rÖt: xu©n, h¹, thu, ®«ng. Mïa hÌ nãng vµ Èm ­ít, mïa ®«ng l¹nh gi¸ vµ kh«. §Æc ®iÓm khÝ hËu t¸c ®éng ®Õn khuynh h­íng tiªu dïng. QuÇn ¸o, ®å dïng trong nhµ, thùc phÈm lµ nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng cã ¶nh h­ëng theo mïa. ViÖc bao gãi s¶n phÈm còng ph¶i ®¶m b¶o b¶o vÖ ®­îc s¶n phÈm trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt nhÊt. Cïng víi t¸c ®éng cña khÝ hËu, yÕu tè tËp qu¸n tiªu dïng còng cÇn ph¶i ®­îc nghiªn cøu tham kh¶o trong kÕ ho¹ch khuyÕch tr­¬ng thÞ tr­êng t¹i NhËt B¶n. VÝ dô hÇu nh­ c¸c gia ®×nh ng­êi NhËt kh«ng cã hÖ thèng s­ëi trung t©m vµ ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng. NhiÖt ®é ®iÒu hoµ trong nhµ lu«n ®­îc khuyÕn khÝch kh«ng ®Ó ë møc qóa Êm (nhiÖt ®é cao) hoÆc qu¸ m¸t. Bëi vËy quÇn ¸o trong nhµ mïa ®«ng cña ng­êi NhËt ph¶i dÇy h¬n ¸o dïng trªn thÞ tr­êng Mü, hoÆc ¸o cã lãt lµ kh«ng phï hîp trong mïa hÌ. Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n ­a chuéng sù ®a d¹ng cña s¶n phÈm: hµng hãa cã mÉu m· ®a d¹ng phong phó thu hót ®­îc ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. Vµo mét siªu thÞ cña NhËt B¶n míi h×nh dung ®­îc tÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm ®· phæ biÕn ®Õn møc nµo ë NhËt. VÝ dô mét mÆt hµng dÇu géi ®Çu nh­ng b¹n kh«ng thÓ ®Õm xuÓ ®­îc c¸c chñng lo¹i: kh¸c nhau do thµnh phÇn, mµu s¾c, h­¬ng th¬m,... Bëi vËy nh·n hiÖu hµng cã kÌm theo nh÷ng th«ng tin h­íng dÉn tiªu dïng lµ rÊt quan träng ®Ó ®­a hµng cña b¹n tíi ng­êi tiªu dïng. 3.3 Ph©n phèi hµng hãa vµ thiÕt lËp quan hÖ kinh doanh Hµng hãa vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n ph¶i qua nhiÒu kh©u ph©n phèi l­u th«ng nªn ®Õn tay ng­êi tiªu dïng cã gi¸ c¶ rÊt cao so víi gi¸ nhËp khÈu. C¸c kh©u ph©n phèi cña NhËt tõ s¶n xuÊt ®Õn b¸n bu«n, b¸n lÎ cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau. Yªu cÇu ®èi víi nhµ s¶n xuÊt lµ ®¶m b¶o ®¸p øng ®óng yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng vµ chµo hµng víi gi¸ c¶ hîp lý (kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo th«ng tin vÒ gi¸ b¸n lÎ ë NhËt). TÊt c¶ c¸c hµng hãa b¸n trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n hiÖn nay ®Òu ph¶i chÞu møc thuÕ tiªu thô lµ 5% (cho tíi n¨m 1997 lµ 3%) vµ hµng nhËp khÈu còng chÞu chung quy ®Þnh nµy. Tin t­ëng vµ hiÓu biÕt lÉn nhau lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng trong quan hÖ víi c«ng ty NhËt B¶n. Bëi vËy viÖc cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho kh¸ch hµng lµ rÊt quan träng. Bao gåm viÖc giíi thiÖu vÒ c«ng ty, catalogue giíi thiÖu s¶n phÈm (ghi gi¸ nÕu cã thÓ), mÉu hµng, b¶ng gi¸, yªu cÇu vÒ l­îng hµng cho l« tèi thiÓu, ®iÒu kiÖn giao hµng, kh¶ n¨ng cung cÊp v.v... CÇn ph¶i qu¶n lý chÊt l­îng nghiªm ngÆt v× chÊt l­îng lµ yªu cÇu c¬ b¶n ®Ó duy tr× quan hÖ kinh doanh. Thêi gian giao hµng: ®óng h¹n, kÞp thêi vµ æn ®Þnh. S¶n phÈm phong phó vÒ mÉu m·, ®Ñp vÒ kiÓu d¸ng, sè l­îng nhá vµ vßng ®êi ng¾n. Do møc sèng cao nªn ng­êi tiªu dïng kh«ng ®ßi hái tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm nhÊt thiÕt ph¶i cã ®é bÒn l©u n¨m. S¶n phÈm cã vßng ®êi ng¾n nh­ng chÊt l­îng tèt, kiÓu d¸ng ®Ñp, hoµn h¶o, tiÖn dông lµ phï hîp víi yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n hiÖn nay. II. Quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - NhËt B¶n 1. Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - NhËt B¶n 1.1 Xu h­íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ khu vùc ho¸ Xu h­íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ, ®Æc biÖt lµ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 ®Õn nay ®· cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña hÇu hÕt c¸c n­íc, trong ®ã cã quan hÖ kinh tÕ ViÖt nam-NhËt b¶n. B­íc vµo thËp kû 90, xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ®· trë thµnh chñ ®Ò chÝnh cña thêi ®¹i. H×nh thøc chñ yÕu cña c¹nh tranh quèc tÕ ®· chuyÓn tõ ch¹y ®ua vò trang thêi kú chiÕn tranh l¹nh sang c¹nh tranh kinh tÕ. Cã thÓ nãi r»ng kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, d­íi t¸c ®éng cña quèc tÕ hãa s¶n xuÊt vµ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt kh«ng ngõng ph¸t triÓn, tÝnh tuú thuéc vµo nhau, bæ xung cho nhau cña nÒn kinh tÕ c¸c n­íc vèn ®· kh¸ ph¸t triÓn l¹i cµng gia t¨ng m¹nh mÏ trong xu thÕ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. ChÝnh qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng chÆt chÏ ®· lµm cho c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia còng nh­ c¸c c«ng ty trªn thÕ giíi ngµy cµng phøc t¹p, ®a d¹ng. §Æc biÖt lµ xu h­íng tù do ho¸ vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ ®· trë thµnh ®Æc tr­ng cña sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong nh­ng n¨m gÇn ®©y. Xu h­íng nµy lµm cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®Çu t­ cña c¸c quèc gia vµ c¸c c«ng ty trong khu vùc còng ngµy cµng mang tÝnh quy ®Þnh, bæ sung cho nhau nh­ mét chØnh thÓ thèng nhÊt. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ng­êi ta th­êng cho r»ng c¸c trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi nh­ Mü, NhËt b¶n vµ EU ®ang dÉn d¾t tiÕn tr×nh tù do ho¸-toµn cÇu ho¸ hiÖn nay; ®Æc biÖt lµ trong viÖc chi phèi Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)... Cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ còng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trong thêi ®¹i ngµy nay. Môc tiªu cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ l­u th«ng tù do hµng ho¸ vµ yÕu tè s¶n xuÊt trªn ph¹m vi toµn cÇu; nh­ng trong t­¬ng lai gÇn, môc tiªu nµy ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch thèng nhÊt. ChÝnh v× vËy, viÖc tõng nhãm n­íc liªn kÕt l¹i víi nhau, cïng nhau ®­a ra nh÷ng ­u huÖ cao h¬n nh÷ng ­u huÖ quèc tÕ hiÖn hµnh, lo¹i bá c¸c hµng rµo ng¨n c¸ch l­u th«ng hµng ho¸ vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc l­u th«ng tù do mét vµi lo¹i hoÆc toµn bé c¸c yÕu tè s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc lµ mét kh©u quan träng ®Æt nÒn mãng cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ. Tõ ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, khu vùc ho¸ vµ hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu kh«ng m©u thuÉn víi nhau, mµ thóc ®Èy lÉn nhau, bæ trî cho nhau. Khu vùc ho¸ chØ n¶y sinh trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh trong khi tr×nh ®é hîp t¸c cña khu vùc ho¸ l¹i cao h¬n so víi toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Khu vùc ho¸ ph¸t triÓn réng r·i trªn toµn thÕ giíi sÏ l¹i gióp cho hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c h¬n. Lµ mét n­íc thµnh viªn cña ASEAN, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña ViÖt nam víi NhËt b¶n võa chÞu sù chi phèi cña nh÷ng nguyªn t¾c chung trong hîp t¸c kinh tÕ cña HiÖp héi víi c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc kh¸c, võa n»m trong bèi c¶nh chung vµ chÞu sù chi phèi cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña NhËt b¶n víi c¸c n­íc trong khu vùc nµy. Thµnh c«ng cña héi nghÞ cÊp cao c¸c n­íc ASEAN lÇn thø 6 t¹i Hµ néi còng nh­ c¸c cuéc gÆp víi ba n­íc ®èi tho¹i trong khu vùc chøng tá ASEAN tiÕp tôc lµ mét tæ chøc cã søc sèng m¹nh mÏ, trong khã kh¨n thö th¸ch cµng th¾t chÆt ®oµn kÕt, tranh thñ ®­îc lßng tin cña céng ®ång quèc tÕ còng nh­ sù hîp t¸c cña c¸c n­íc ®èi tho¹i, trong ®ã NhËt b¶n lµ mét ®èi t¸c quan träng. Vµ, thµnh c«ng cña Héi nghÞ nµy cïng víi c¸c cuéc viÕng th¨m chÝnh thøc ViÖt nam cña Thñ t­íng NhËt b¶n, Tæng thèng Hµn quèc vµ Phã chñ tÞch n­íc Céng hoµ nh©n d©n Trung hoa ®· mét lÇn n÷a chøng tá vÞ trÝ cña ViÖt nam trªn tr­êng quèc tÕ ngµy cµng ®­îc n©ng cao vµ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ cña n­íc ta víi c¸c n­íc trong khu vùc, ®Æc biÖt lµ víi NhËt b¶n, ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn. 1.2 Sù ®iÒu chØnh trong chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña NhËt b¶n h­íng vÒ Ch©u ¸ XÐt vÒ ®éng lùc t¨ng tr­ëng, khu vùc §«ng vµ §«ng Nam ¸ lµ n¬i ®ang diÔn ra nh÷ng biÕn ®éng quan träng, hay cßn ®­îc mÖnh danh lµ trung t©m cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng s«i ®éng vÒ kinh tÕ mµ träng t©m lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ vèn. Th«ng qua ®ã, ng­êi ta thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÕt hîp ®Ó huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn trong n­íc vµ n­íc ngoµi, thùc hiÖn chÕ ®é tµi chÝnh chÆt chÏ. C¸ch ®©y kh«ng l©u, c«ng nghiÖp dÞch vô, ®Æc biÖt lµ ngµnh du lÞch trong khu vùc ch­a ph¸t triÓn. Song trong nh÷ng n¨m 1990, c«ng nghiÖp dÞch vô nãi chung, ngµnh du lÞch nãi riªng ë c¸c n­íc trong khu vùc ®· thµnh ngµnh quan träng, chiÕm trung b×nh tõ 25% ®Õn 30% GDP. Cuéc c¸ch m¹ng vÒ viÔn th«ng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ còng ®­îc tËp trung nhiÒu vµo c¸c ngµnh dÞch vô thanh to¸n, du lÞch vµ hiÖn ®ang ®­îc coi lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp quan träng trong c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn Ch©u ¸. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· lµm thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n c¸c nÒn kinh tÕ l¹c hËu vµ phô thuéc cña Ch©u ¸. G¾n víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, khu vùc Ch©u ¸ hiÖn nay ®ang tiÕn hµnh mét cuéc c¸ch m¹ng th­¬ng m¹i. Nã gia t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¶ hµng ho¸ lÉn dÞch vô víi sè l­îng ngµy cµng t¨ng vµ chÊt l­îng ngµy cµng cao sang c¸c thÞ tr­êng thÕ giíi. Cïng víi sù t¸c ®éng cña nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n trong m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña tÊt c¶ c¸c n­íc-trong ®ã cã NhËt B¶n th× sù ®æi míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh bµnh tr­íng kinh tÕ ra n­íc ngoµi cña NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 1990, ®Æc biÖt lµ vµo c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, cßn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nh©n tè mang ®Æc thï NhËt B¶n nh­ sau: Thø nhÊt, nÒn kinh tÕ NhËt b¶n cã ®Æc tr­ng lµ mét nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i. ViÖc thiÕt lËp c¸c quan hÖ trao ®æi kinh tÕ víi n­íc ngoµi lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ v÷ng ch¾c cña NhËt B¶n. Thø hai, ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n b¾t ®Çu t¨ng m¹nh tõ gi÷a thËp niªn 1980 chñ yÕu lµ do ®ång yªn t¨ng gi¸ nhanh kÓ tõ sau HiÖp ­íc Plaza, th¸ng 9-1985. Thø ba, ®éng lùc ®Ó c¸c c«ng ty NhËt B¶n chuyÓn ®æi chiÕn l­îc sang Ch©u ¸ cßn do hä muèn thùc hiÖn tèt sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu thÞ tr­êng vµ c«ng nghÖ sang c¸c n­íc ®ang theo ®uæi chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu nh»m t¹o dùng m« h×nh “§µn nh¹n bay” mµ NhËt B¶n lµ con chim nh¹n ®Çu ®µn, cã vÞ trÝ ngµy cµng chi phèi tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ kh¸c. Thø t­, c¸ch thøc tæ chøc vµ qu¶n lý cña c¸c c«ng ty NhËt B¶n mang phong c¸ch ¸ §«ng mµ ®Æc tr­ng cña nã lµ chñ nghÜa ph­êng héi vµ quan hÖ th©n téc lµ nh÷ng thuéc tÝnh rÊt dÔ ®­îc c¸c n­íc trong khu vùc chÊp nhËn. Tõ nh÷ng ®Æc thï ®ã ta cã thÓ thÊy triÓn väng hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam-NhËt B¶n lµ v« cïng kh¶ quan, ch¾c ch¾n trong t­¬ng lai gÇn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña hai n­íc sÏ ®­îc ®Èy lªn mét b­íc míi; xøng ®¸ng víi mèi quan hÖ l©u bÒn vÒ v¨n ho¸, lÞch sö cña hai d©n téc. 1.3 Sù ®æi míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ më cña ViÖt nam *. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i g¾n liÒn vµ phôc vô cho viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më §Ó héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ vµ khu vùc, nhµ n­íc ta ®· tiÕn hµnh hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc. §ã lµ viÖc xo¸ bá tû gi¸ kÕt to¸n néi bé, xo¸ bá bao cÊp vµ bï lç cho kinh doanh xuÊt-nhËp khÈu. Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ®­îc kinh doanh mua b¸n ngo¹i tÖ víi mäi ®èi t­îng thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Nhµ n­íc më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp cho c¸c c¬ së lµm hµng xuÊt khÈu thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §ång thêi t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, tÝnh cöa quyÒn trong s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt-nhËp khÈu ®­îc xo¸ bá. ChÝnh phñ còng t¨ng c­êng sù qu¶n lý thèng nhÊt, chÆt chÏ ®èi víi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i b»ng luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch. §ång thêi ChÝnh phñ còng t¨ng c­êng, khuyÕn khÝch vµ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI) vµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) b»ng nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch thÝch hîp. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, chóng ta ®· chñ tr­¬ng x©y dùng mét m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, thuËn lîi cã c¸c chÝnh s¸ch, luËt lÖ, quy chÕ râ rµng vµ nhÊt qu¸n, thùc hiÖn nghiªm minh ®Ó mäi ng­êi yªn t©m ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Nhµ n­íc cÇn ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc xin phÐp ®Çu t­, ®¨ng ký kinh doanh, thuÕ ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng, l¾p ®iÖn, n­íc, nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ cho s¶n xuÊt... ViÖt nam tÝch cùc chuÈn bÞ vµ chñ ®éng tõng b­íc tham gia tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi theo nguyªn t¾c gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn. Chóng ta chñ tr­¬ng héi nhËp tõng b­íc v÷ng ch¾c, khai th¸c tèt c¸c nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi; tËn dông c¸c tiÒm n¨ng cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, hîp t¸c b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. Víi sù ®æi míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nh­ trªn, m«i tr­êng ®Çu t­ sÏ thuËn lîi h¬n, ViÖt Nam sÏ thu hót ®­îc nhiÒu h¬n ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c khu vùc, ®Æc biÖt lµ tõ mét n­íc giµu tiÒm lùc kinh tÕ nh­ NhËt B¶n. Chóng ta tin t­ën._.g r»ng th­¬ng nh©n NhËt sÏ ®Õn víi ViÖt Nam kh«ng chØ ®Ó t×m hiÓu vÒ mét nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng giµu b¶n s¾c mµ cßn v× nh÷ng lîi Ých kinh tÕ l©u dµi. 2. Thùc tr¹ng quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n 2.1 Kim ng¹ch xuÊt, nhËp khÈu ViÖt Nam-NhËt B¶n Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc tr­íc n¨m 1992 vÉn cßn ë quy m« nhá, nhiÒu hîp ®ång lµm ¨n bu«n b¸n t¹m thêi bÞ ho·n l¹i vµ hoµn toµn ch­a ph¶n ¸nh ®óng tiÒm n¨ng kinh tÕ cña hai quèc gia. Tõ n¨m 1992 gi¸ trÞ bu«n b¸n Viªt-NhËt ®· t¨ng m¹nh vµ liªn tôc, ®¹t 1.321 triÖu USD vµ lªn ®Õn 2.637 triÖu USD vµo n¨m 1995, sau ®ã lµ 3.230 triÖu USD n¨m 1998; 4.871 triÖu USD n¨m 2000; 4.724 triÖu USD n¨m 2001 vµ 4.947 triÖu USD vµo n¨m 2002 võa qua. Trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam-NhËt B¶n th× c¸n c©n th­¬ng m¹i ngµy cµng cã lîi cho ViÖt Nam. NÕu tõ n¨m 1992 ®Õn 1995 NhËt B¶n xuÊt siªu sang ViÖt Nam th× tõ n¨m 1997 ®Õn nay, ViÖt Nam l¹i xuÊt siªu sang NhËt B¶n. N¨m 1997, ViÖt Nam xuÊt siªu so víi NhËt B¶n lµ 900 triÖu USD, vµ n¨m 1998, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng nªn møc xuÊt siªu cña ta sang NhËt B¶n cã h¹ xuèng nh­ng vÉn ®¹t 400 triÖu USD. N¨m 2001 ViÖt Nam còng ®¹t møc xuÊt siªu gÇn 300 triÖu USD. Tõ n¨m 1993 ®Õn 1998, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n trung b×nh t¨ng 40% vµ nhËp khÈu tõ NhËt B¶n t¨ng trung b×nh chØ cã 5%. B¶ng 1 Kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt Nam-NhËt B¶n 2001-2002 2000 2001 2002 - XuÊt khÈu sang NhËt 2.621 2.509 2.438 - NhËp khÈu tõ NhËt 2.250 2.215 2.509 C¸n c©n mËu dÞch 371 294 -71 Tæng kim ng¹ch 4.871 4.724 4.947 Nguån: H¶i quan ViÖt Nam, §¬n vÞ: triÖu USD 2.2 §Çu t­ trùc tiÕp (FDI) cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, NhËt b¶n ®· ®Çu t­ vµo ViÖt nam 369 dù ¸n, víi tæng sè vèn ®Çu t­ 4,285 tû USD, trong ®ã vèn ®· thùc hiÖn ®¹t 3,125 tû USD, ®øng thø 3 trong danh s¸ch c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam vµ lµ n­íc cã tû lÖ vèn ®· thùc hiÖn cao nhÊt (®¹t xÊp xØ 73%). Nh×n chung c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña NhËt triÓn khai tèt, nhiÒu dù ¸n ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cao, cã nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ ®­îc hµng nhËp khÈu vµ tham gia xuÊt khÈu. Qui m« vèn trung b×nh cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña NhËt lµ 10,4 triÖu USD/dù ¸n, xÊp xØ qui m« trung b×nh cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung. B¶ng 2 FDI cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam 1996-8/2002 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Sè vèn 687 620 199 50 77 159 150 Sè dù ¸n 62 55 19 10 23 39 39 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­; §¬n vÞ: triÖu USD Theo ®Þa bµn, c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt b¶n cã mÆt ë 31 tØnh vµ thµnh phè t¹i ViÖt nam nh­ng tËp trung chñ yÕu ë 3 ®Þa ph­¬ng lín lµ Hµ néi (66 dù ¸n/ 948 triÖu USD). TP.Hå ChÝ Minh (134 dù ¸n/ 708 triÖu USD), §ång Nai (33 dù ¸n/ 558 triÖu USD). Theo lÜnh vùc, c¸c c«ng ty NhËt B¶n tham gia vµo nhiÒu lÜnh vùc nh­ng tËp trung vµo c«ng nghiÖp (21 dù ¸n/ 2,01 tû USD), x©y dùng (26 dù ¸n/ 541 triÖu USD), giao th«ng-viÔn th«ng (22 dù ¸n/ 432 triÖu USD). 2.3 ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) cña NhËt cho ViÖt nam KÓ tõ khi nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt nam (th¸ng 11/1992), NhËt b¶n lu«n lµ nhµ tµi trî lín nhÊt cho ViÖt nam. TÝnh ®Õn nay, tæng ODA cam kÕt cña NhËt cho ViÖt nam ®¹t xÊp xØ 8 tû USD. ViÖn trî ODA cña NhËt b¶n dµnh cho ViÖt nam gåm 3 lo¹i: ViÖn trî cã hoµn l¹i dµnh cho dù ¸n, ViÖn trî cã hoµn l¹i phi dù ¸n vµ ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i. ViÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n vay tÝn dông ODA NhËt b¶n ®· cã tiÕn bé qua c¸c n¨m, tû lÖ gi¶i ng©n cña ViÖt nam trong tµi kho¸ 1999 ®¹t 20,3%, tµi kho¸ 2000 lµ 17,1%, cao h¬n tû lÖ gi¶i ng©n trung b×nh cña c¸c n­íc tiÕp nhËn tÝn dông ODA NhËt b¶n t¹i c¸c n¨m tµi chÝnh t­¬ng øng (kho¶ng 14-15%). B¶ng 3 Quy m« ODA chÝnh phñ NhËt B¶n ®· cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i 110 99 106 87 157 140 47 ViÖn trî cã hoµn l¹i 744 702 672 886 769 611 710 Tæng sè 854 801 778 973 926 751 757 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, §¬n vÞ triÖu USD ODA NhËt b¶n tËp trung hç trî ViÖt Nam ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, tr­íc hÕt lµ giao th«ng vËn t¶i biÓn, ®iÖn. ChÝnh phñ NhËt hiÖn dµnh ­u tiªn cao cho c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c, hç trî ph¸t triÓn khu vùc, ®Æc biÖt lµ khu vùc l­u vùc s«ng Mªk«ng, trong ®ã cã s¸ng kiÕn hîp t¸c c¶ ViÖt Nam trong khu«n khæ hîp t¸c ASEAN “Ph¸t triÓn c¸c vïng nghÌo thuéc hµnh lang §«ng-T©y”. Do vËy, ta cÇn tham gia tÝch cùc vµ th«ng qua c¸c diÔn ®µn hîp t¸c khu vùc ®Ó tranh thñ sù hç trî cña NhËt b¶n cho khu vùc trong mét sè lÜnh vùc nh­: ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo... 3. TÇm quan träng cña thÞ tr­êng NhËt b¶n ®èi víi ho¹t ®éng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ cña VN *. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt nam - NhËt B¶n gãp phÇn tÝch cùc vµo sù ph¸t triÓn cña ngo¹i th­¬ng ViÖt nam Quan hÖ th­¬ng m¹i víi NhËt B¶n tõ l©u ®· gi÷ mét vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong quan hÖ th­¬ng m¹i cña n­íc ta víi thÕ giíi. §ãng gãp vµo kÕt qu¶, thµnh tùu ph¸t triÓn chung cña ngo¹i th­¬ng ViÖt nam trªn ®©y ch¾c ch¾n cã vai trß kh«ng nhá cña ngo¹i th­¬ng NhËt B¶n víi vÞ trÝ lµ b¹n hµng thø nhÊt trong sè 8 b¹n hµng lín nhÊt cña ViÖt nam trong nh÷ng n¨m võa qua (1995-2002). Tèc ®é t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i b×nh qu©n gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n lµ 30%; trong ®ã t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu lµ 33,2% vµ nhËp khÈu lµ 38,9%, ®Òu t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam kÓ c¶ xuÊt vµ nhËp khÈu. N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt ®¹t 4.947 triÖu USD chiÕm gÇn 20% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Víi sù t¨ng tr­ëng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trªn ®©y cho thÊy râ rµng lµ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt-NhËt trong nh÷ng n¨m võa qua ®· ngµy cµng kh¼ng ®Þnh h¬n vÞ trÝ, vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu tõ n¨m 1992 ®Õn nay ®· liªn tôc t¨ng vÒ quy m« gi¸ trÞ kÓ c¶ KNXK vµ KNNK, trong ®ã tèc ®é t¨ng cña xuÊt khÈu lu«n t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. §¸ng l­u ý trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, cã t«m ®«ng l¹nh vµ mùc, hµng may mÆc, cµ phª, than ®¸ ®ang lµ nh÷ng mÆt hµng cã tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng nhanh nhÊt. T«m ®«ng l¹nh ViÖt Nam chiÕm tû phÇn xÊp xØ 10% thÞ phÇn nhËp khÈu cña NhËt B¶n. NhËt B¶n còng ®· trë thµnh thÞ tr­êng lín nhÊt ®èi víi hµng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, l¹i lµ thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch nªn tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng nµy cho hµng may mÆc cña ViÖt Nam lµ rÊt lín. Than ®¸ ViÖt Nam xuÊt sang thÞ tr­êng NhËt gÇn ®©y ®¹t møc cao kû lôc tíi h¬n triÖu tÊn/n¨m. ThÞ tr­êng cµ phª, giÇy dÐp cña NhËt B¶n còng høa hÑn nhiÒu triÓn väng ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Cã mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong vµi n¨m gÇn ®©y ®· cã tÝnh c¹nh tranh cao c¶ vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶, ®¸ng chó ý lµ hµng may mÆc, kh¨n lau tay, mét sè hµng thuû s¶n nh­ t«m vµ mùc. N¨m 1998, ViÖt nam ®· v­¬n tíi vÞ trÝ mét trong bèn n­íc xuÊt khÈu hµng ®Çu sang NhËt vÒ mét sè mÆt hµng nh­ than ®¸ (®øng thø hai), mùc (thø hai), t«m (thø t­), s¬ mi nam lµm tõ sîi tæng hîp hoÆc nh©n t¹o (thø t­).... PhÇn lín ®èi thñ c¹nh tranh c¸c mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ c¸c n­íc Ch©u ¸ nh­ Trung Quèc, Hµn Quèc, Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Philippin, Ên §é...Râ rµng lµ hµng ho¸ ViÖt Nam ®· tõng b­íc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng NhËt B¶n, mét thÞ tr­êng cã søc tiªu thô rÊt m¹nh nh­ng còng ®· tõng næi tiÕng lµ khã tÝnh. Kh«ng nh÷ng thÕ, nh×n vÒ triÓn väng, xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang NhËt B¶n cßn cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc ph¸t triÓn kh¶ quan h¬n n÷a, khi mµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n kÓ tõ n¨m 1999 b¾t ®Çu ®­îc phôc håi trë l¹i. Nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi NhËt ®èi víi c¸c hµng ho¸ tiªu dïng ViÖt Nam sÏ ngµy cµng t¨ng h¬n, nÕu hä quen sö dông. Cßn ®èi víi c¸c hµng ho¸ tiªu dïng cho s¶n xuÊt cña ViÖt Nam vÉn xuÊt sang NhËt nh­ dÇu th«, than ®¸, s¾t thÐp... th× thùc tiÔn ®· cho thÊy ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ nguyªn liÖu thiÕt yÕu dïng cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n lu«n lu«n cÇn ®Õn. Nh­ ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia Bé Th­¬ng M¹i ViÖt Nam, mÆc dï n¨m 1998 lµ thêi gian mµ nÒ kinh tÕ NhËt B¶n ®· ch¹m tíi “®¸y” cña sù suy tho¸i, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng –1,8%, ®¹t “kû lôc” ch­a tõng cã kÓ tõ 5 thËp niªn l¹i ®©y. Song trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi n­íc ta khi ®ã, NhËt B¶n vÉn lµ thÞ tr­êng tiªu thô chñ yÕu, chiÕm tíi 60-70% tæng doanh thu xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÇu th«, than ®¸ vµ hµng may mÆc, hµng thñy h¶i s¶n cña ta. Ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ tõ NhËt B¶n vµo ViÖt Nam, tuy vÒ quy m« gi¸ trÞ còng nh­ tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m kh«ng m¹nh mÏ, s«i ®éng b»ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ tõ ViÖt Nam sang NhËt B¶n song l¹i cã t¸c dông ®ßn bÈy rÊt quan träng trong viÖc thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, mµ trùc tiÕp lµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh h­íng vÒ xuÊt khÈu. Ngoµi c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c nguyªn liÖu vËt t­ kü thuËt cao ®· nhËp vµo n­íc ta th«ng qua con ®­êng thùc thi c¸c dù ¸n liªn doanh ®Çu t­ ViÖt-NhËt (®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh trong nhiÒu ngµnh hµng kh¸c nhau nh­ xi m¨ng, «t«, xe m¸y, ®iÖn tö...) hoÆc th«ng qua con ®­êng viÖc trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (nh»m x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng, c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ-kü thuËt träng ®iÓm vÒ ®­êng giao th«ng, cÇu c¶ng, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc, c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn, thñy ®iÖn...) cã gi¸ trÞ nhiÒu tû ®«la, th× hµng n¨m, chóng ta ®· nhËp khÈu tõ NhËt nhiÒu mÆt hµng quan träng cã ý nghÜa chiÕn l­îc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta, ®ã lµ c¸c lo¹i ph©n bãn ho¸ häc (trªn 150 ngµn tÊn/n¨m), x¨ng dÇu (150 ngµn tÊn/n¨m). Ngoµi ra, cÇn nãi thªm r»ng, do chñ tr­¬ng cña ta nªn nh÷ng n¨m qua viÖc nhËp khÈu c¸c hµng tiªu dïng tõ NhËt B¶n chiÕm tû lÖ kh«ng cao, kho¶ng 3%. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, cã thÓ thÊy r»ng kh«ng Ýt gia ®×nh, nhÊt lµ c¸c gia ®×nh cã møc sèng trung l­u trë lªn ®· cã thãi quen sö dông hµng NhËt. NhiÒu lo¹i hµng tiªu dïng cña NhËt ®· cã mÆt trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam qua nhiÒu con ®­êng phi mËu dÞch kh¸c nhau mµ Nhµ n­íc ta kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®­îc hÕt. NÕu lo¹i trõ c¸c yÕu tè tiªu cùc nh­ nhËp lËu, nhËp trèn thuÕ... th× ph¶i thõa nhËn r»ng do cã giao l­u më cöa dÔ dµng, kinh tÕ ViÖt Nam t¨ng tr­ëng, thu nhËp cña nh©n d©n kh¸ lªn nhiÒu nªn møc sèng thùc tÕ, trong ®ã cã nhu cÇu tiªu dïng hµng ngo¹i ®· ®­îc t¨ng lªn. §ã l¹i lµ khÝa c¹nh tÝch cùc cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ ®­¬ng nhiªn t­¬ng lai kh«ng xa trong quan hÖ th­¬ng m¹i hai n­íc ViÖt-NhËt víi chøc n¨ng l­u th«ng, trao ®æi hµng ho¸ quèc tÕ ®Ó më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cho c¸c tÇng líp d©n c­ ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n còng ph¶i gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy xu thÕ nµy. §­¬ng nhiªn, ®ã lµ t­¬ng lai tiÕn tíi, v× thùc tÕ n­íc ta hiÖn nay do cßn lµ n­íc nghÌo nªn cÇn ph¶i tiÕt kiÖm tiªu dïng, nhÊt lµ ®èi víi viÖc tiªu dïng c¸c lo¹i hµng xa xØ phÈm cña n­íc ngoµi th× vÉn cÇn ph¶i h¹n chÕ tèi ®a míi cã ®iÒu kiÖn tÝch lòy vèn tõ chÝnh néi lùc cña nh©n d©n, cña ®Êt n­íc ®Ó t¨ng c­êng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, trong ®ã cã ­u tiªn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh hµng s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu. Trong t­¬ng lai, víi ­u thÕ lµ mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi, cã vÞ trÝ ®Þa lý gÇn ViÖt Nam, cã c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp cho hîp t¸c kinh tÕ, trao ®æi hµng ho¸ cña ta, cã tiÒm n¨ng lín vÒ kü thuËt vµ vèn, NhËt B¶n sÏ tiÕp tôc gi÷ vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam. Ch­¬ng II C¸c rµo c¶n kü thuËt trong th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n I. C¸c rµo c¶n kü thuËt 1. Kh¸i niÖm chung Lµ hÖ thèng c¸c chØ tiªu, quy ®Þnh manh tÝnh kü thuËt cña mét quèc gia, h¹n chÕ sù th©m nhËp cña hµng hãa n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng néi ®Þa, nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. 2. Rµo c¶n 2.1 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ NhËt B¶n HiÖn t¹i, quyÒn nµy ®­îc chia lµm hai phÇn: C¸c ®èi t­îng së h÷u trÝ tuÖ vµ LuËt b»ng s¸ng chÕ nh·n hiÖu hµng ho¸ kinh doanh. C¸c LuËt m« h×nh h÷u dông, LuËt thiÕt kÕ, LuËt B¶n quyÒn ®­îc xÕp vµo lo¹i së h÷u trÝ tuÖ. LuËt Nh·n hiÖu hµng ho¸, LuËt ng¨n chÆn c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ c¸c luËt t­¬ng tù ®­îc xÕp vµo lo¹i ®­îc b¶o hé bëi LuËt B»ng s¸ng chÕ nh·n hiÖu hµng hãa kinh doanh. Thêi h¹n ®èi víi ph¸t minh s¸ng chÕ lµ 20 n¨m kÓ tõ ngµy ®­îc ¸p dông vµ thêi h¹n ®èi víi b¶n quyÒn lµ 50 n¨m sau khi t¸c gi¶ qua ®êi. 2.1.1 LuËt míi vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ Ph¹m vi cña LuËt míi (1995) vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®· ®­îc më réng nh»m ®¸p øng sù ®a d¹ng cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ c«ng nghÖ cïng víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng m¸y vi tÝnh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý ®Õn c¸c s¶n phÈm míi cña ngµnh c«ng nghÖ sinh häc. V× vËy, nh÷ng ®èi t­îng míi kh«ng n»m trong diÖn ®­îc b¶o hé cña luËt Së h÷u trÝ tuÖ hoÆc LuËt B¶n quyÒn hiÖn t¹i cÇn ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong luËt míi. D­íi ®©y lµ mét sè néi dung cña LuËt Së h÷u trÝ tuÖ míi. - B¶o hé m« h×nh kinh doanh “Ph¸t minh m« h×nh kinh doanh” lµ viÖc ®­a ra mét h×nh mÉu kinh doanh kiÓu míi b»ng c¸ch sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ c«ng nghÖ nh­ hÖ thèng hoÆc m¹ng l­íi xö lý th«ng tin. V× ý t­ëng kinh doanh, m« h×nh kinh doanh hay ph­¬ng ph¸p kinh doanh kh«ng ph¶i lµ mét ý t­ëng kü thuËt nªn nã kh«ng thÓ lµ ®èi t­îng ®­îc cÊp b»ng s¸ng chÕ. Tuy nhiªn nã cã thÓ ®­îc cÊp b»ng s¸ng chÕ nÕu nh­ ý t­ëng kinh doanh ®ã thùc tÕ cã sö dông m¹ng vi tÝnh hoÆc t­¬ng tù. - B¶o hé c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm PhÇn quan träng nhÊt trong m¸y tÝnh lµ s¶n phÈm phÇn mÒm v× thÕ viÖc b¶o hé nã trë thµnh mét vÊn ®Ò quan träng. ë NhËt B¶n, Trung t©m Th«ng tin PhÇn mÒm ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn phÇn mÒm tõ n¨m 1987. Theo ®¨ng ký nµy ph¶i x¸c ®Þnh râ tªn cña ng­êi gi÷ b¶n quyÒn, ngµy t¹o lËp vµ néi dung cña nã. Thêi h¹n b¶n hé c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm b¾t ®Çu tõ ngµy t¹o lËp vµ kÐo dµi cho tíi khi t¸c gi¶ cña s¶n phÈm ®ã qua ®êi ®­îc 50 n¨m. - B¶o hé chÝp b¸n dÉn LuËt b¶o hé chÝp b¸n dÉn cßn ®­îc gäi lµ “LuËt chÝp b¸n dÉn”. LuËt nµy ra ®êi vµo n¨m 1985. Thêi h¹n bµo hé chÝp b¸n dÉn lµ 10 n¨m. - B¶o hé gièng c©y trång míi N©ng cao chÊt l­îng gièng c©y trång b»ng c¸ch ¸p dông c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ gen ngµy cµng trë nªn phæ biÕn. Cã 2 ph­¬ng ph¸p b¶o hé gièng c©y trång míi: Ph­¬ng ph¸p thø nhÊt lµ ®¨ng ký gièng c©y trång míi theo LuËt H¹t gièng vµ c©y gièng. Ph­¬ng ph¸p thø hai lµ b¶o hé theo LuËt b»ng s¸ng chÕ. LuËt h¹t gièng vµ c©y gièng ®­îc ¸p dông ®Ó ®¨ng ký ®èi víi lo¹i gièng c©y trång míi thuéc ngµnh N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp... vµ thêi gian b¶o hé lµ 15 n¨m (®èi víi lo¹i c©y l©u n¨m thêi gian b¶o hé lµ 18 n¨m). 2.1.2 T¸c ®éng cña QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi chiÕn l­îc cña c«ng ty NhËt Ngµy nay chiÕn l­îc qu¶n lý c«ng ty cña NhËt B¶n ®· thay ®æi theo h­íng chó träng ®Õn vai trß cña QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong viÖc kiÓm so¸t chiÕn l­îc cña c«ng ty. - Tõ tr­íc tíi nay hÇu hÕt c¸c c«ng ty NhËt B¶n sö dông c«ng nghÖ c¨n b¶n cña Mü vµ cho ra c¸c s¶n phÈm trµn ngËp thÕ giíi b»ng c¸ch sö dông kü thuËt s¶n xuÊt c¶i tiÕn, hÖ thèng s¶n xuÊt hiÖu qu¶ vµ n©ng cao chÊt l­îng. Ngµy nay NhËt B¶n ®ang chuyÓn dÞch c¸c c¬ së s¶n xuÊt cña m×nh ra n­íc ngoµi. Cã thÓ nãi r»ng c¸c nhµ s¶n xuÊt NhËt B¶n ®ang b­íc vµo mét giai ®o¹n míi trong ®ã viÖc sö dông së h÷u trÝ tuÖ ®­îc coi lµ rÊt quan träng kh«ng chØ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸. - N©ng cao hiÖu qu¶ b»ng viÖc vi tÝnh ho¸, tæng hîp ho¸ së h÷u trÝ tuÖ HÇu hÕt c¸c c«ng ty lín cña NhËt B¶n ®Òu tiÕn hµnh tæ chøc l¹i phßng s¸ng chÕ thµnh phßng së h÷u trÝ tuÖ kh«ng chØ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ph¸t minh s¸ng chÕ mµ cßn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thiÕt kÕ, phÇn mÒm, bÝ mËt th­¬ng m¹i vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan kh¸c. C¸c c«ng viÖc vÒ giíi thiÖu c«ng nghiÖp, cung cÊp c«ng nghÖ... dÇn dÇn ®­îc chuyÓn sang phßng kinh doanh ®¶m nhiÖm. Phßng së h÷u trÝ tuÖ ®­îc ®Æt d­íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Chñ tÞch C«ng ty v× thÕ c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc, c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh ®­êng lèi... ®­îc thùc hiÖn mang néi dung khÝa c¹nh cña së h÷u trÝ tuÖ. Nh÷ng ho¹t ®éng cÇn chó ý trong bé phËn së h÷u trÝ tuÖ cña C«ng ty NhËt B¶n gåm nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Quan t©m ®Õn ph¸t minh s¸ng chÕ cña c«ng ty m×nh vµ c¸c c«ng ty kh¸c. - TÝch cùc t×m kiÕm nh÷ng ph¸t minh s¸ng chÕ cã hiÖu qu¶ mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc. - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ph¸t minh s¸ng chÕ. - Gi¸o dôc nh©n viªn liªn quan ®Õn QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ kÓ c¶ c¸c nhµ nghiªn cøu (Phô lôc) Trong nh÷ng vÊn ®Ò l­u ý trªn th× sù trao ®æi vÒ nh©n sù vµ th«ng tin (nghiªn cøu kü thuËt, th«ng tin néi bé c¬ quan) liªn quan ®Õn ph¸t minh s¸ng chÕ lµ vÊn ®Ò chung nhÊt; ë ViÖt Nam “kh¸m ph¸” cã thÓ ®­îc b¶o hé t­¬ng tù nh­ mét ph¸t minh, theo LuËt B»ng s¸ng chÕ, nh­ng ë NhËt “kh¸m ph¸” kh«ng ®­îc LuËt B»ng s¸ng chÕ b¶o hé. 2.2 C¸c tiªu chuÈn liªn quan ®Õn chÊt l­îng 2.2.1 Tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n - JIS - Tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n JIS lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn ®­îc sö dông réng r·i ë NhËt. Tiªu chuÈn nµy dùa trªn “LuËt Tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp” ®­îc ban hµnh vµo th¸ng 6 n¨m 1949 vµ th­êng ®­îc biÕt d­íi c¸i tªn “dÊu chøng nhËn tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n” hay JIS. HÖ thèng tiªu chuÈn JIS ®· gãp phÇn vµo viÖc më réng tiªu chuÈn ho¸ trªn ph¹m vi toµn bé nÒn c«ng nghiÖp NhËt. Theo quy ®Þnh cña ®iÒu 26 trong LuËt Tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp, tÊt c¶ c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ ph¶i ­u tiªn ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®­îc ®ãng dÊu chÊt l­îng JIS khi mua hµng ho¸ ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nµy. - HÖ thèng tiªu chuÈn JIS ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ kho¸ng s¶n, trõ nh÷ng s¶n phÈm ®­îc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn chuyªn ngµnh nh­ d­îc phÈm, ph©n ho¸ häc, sîi t¬ t»m vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh¸c ®­îc quy ®Þnh trong LuËt VÒ tiªu chuÈn ho¸ vµ d¸n nh·n c¸c c«ng ty l©m s¶n. DÊu nµy lóc ®Çu ®­îc ¸p dông ®Ó t¹o ra mét chuÈn mùc cho c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu khi NhËt b¾t ®Çu b¸n s¶n phÈm ra n­íc ngoµi. Do ®ã, khi kiÓm tra c¸c s¶n phÈm nµy chØ cÇn kiÓm tra dÊu chÊt l­îng tiªu chuÈn JIS lµ ®ñ ®Ó x¸c nhËn chÊt l­îng cña chóng. - C¸c tiªu chuÈn JIS ®­îc söa ®æi, bæ sung ®Þnh kú ®Ó phï hîp víi tiÕn bé c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c tiªu chuÈn JIS ®Òu ®­îc bæ sung Ýt nhÊt 5 n¨m mét lÇn kÓ tõ ngµy ban hµnh. Môc ®Ých cña viÖc söa ®æi, bæ sung nh»m ®¶m b¶o cho c¸c tiªu chuÈn lu«n hîp lý, phï hîp víi thùc tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngo¹i th­¬ng quèc tÕ vÒ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp, viÖc thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn trªn ph¹m vi quèc tÕ vµ ¸p dông hÖ thèng chÊp nhËn chÊt l­îng ®èi víi hµng hãa xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng trë nªn quan träng. V× vËy, th¸ng 4 n¨m 1980, NhËt ®· söa ®æi LuËt tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp. Theo luËt söa ®æi nµy, th× c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi còng cã thÓ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn JIS trªn s¶n phÈm cña hä. ViÖc söa ®æi LuËt tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp lµ kÕt qu¶ cña viÖc NhËt tham gia ký kÕt “HiÖp ®Þnh vÒ c¸c hµng rµo kü thuËt ®èi víi ngo¹i th­¬ng” cña GATT. Theo HiÖp ®Þnh nµy th× hÖ thèng chøng nhËn chÊt l­îng cña c¸c n­íc ph¶i ®­îc ¸p dông cho s¶n phÈm tõ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c cña HiÖp ®Þnh. HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt ®èi víi ngo¹i th­¬ng lµ b­íc tiÕn quan träng trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ vÒ tiªu chuÈn c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Qu¸ tr×nh nµy còng ®Æc biÖt quan träng ®èi víi NhËt B¶n, mét n­íc cã nÒn kinh tÕ dùa trªn ngo¹i th­¬ng quèc tÕ. - C¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc hay n­íc ngoµi muèn ®­îc cÊp dÊu chøng nhËn JIS ph¶i lµm ®¬n cÊp giÊy chøng nhËn nµy. Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i sau khi nhËn ®­îc ®¬n (®¬n ®­îc nhËn qua phßng tiªu chuÈn, Côc Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i) sÏ tiÕn hµnh ®iÒu tra s¬ bé dùa trªn hå s¬, sau ®ã cö c¸c thanh tra cña Bé tíi gi¸m ®Þnh t¹i nhµ m¸y cña ng­êi nép ®¬n. §èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi, c¸c sè liÖu gi¸m ®Þnh do c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh n­íc ngoµi, do Bé tr­ëng Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i NhËt B¶n chØ ®Þnh, cã thÓ ®­îc chÊp nhËn. Theo LuËt tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp, kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh t¹i nhµ m¸y ph¶i ®­îc tr×nh lªn Héi ®ång thÈm ®Þnh gåm c¸c chuyªn gia cña Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i ®Ó ®¸nh gi¸. Bé tr­ëng Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i cã phª duyÖt ®¬n xin phÐp cÊp JIS cho nhµ s¶n xuÊt hay kh«ng dùa trªn kÕt luËn cña Héi ®ång thÈm ®Þnh. QuyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng sÏ ®­îc th«ng b¸o cho ng­êi nép ®¬n. NÕu ®¬n xin phÐp cÊp JIS ®­îc phª duyÖt th× th«ng b¸o cña Bé tr­ëng sÏ ®­îc ®¨ng trªn c«ng b¸o. Thêi gian cÇn thiÕt kÓ tõ khi nép ®¬n cho ®Õn lóc nhËn ®­îc quyÕt ®Þnh vµ th«ng b¸o lµ 3 th¸ng. Nh÷ng ai cè t×nh ®ãng dÊu chÊt l­îng JIS lªn hµng ho¸ mµ kh«ng ph¶i lµ nhµ s¶n xuÊt ®· ®­îc Bé tr­ëng Bé c«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp sÏ ph¶i chÞu ¸n tï tíi 1 n¨m hoÆc nép ph¹t tíi 500.000 Yªn. 2.2.2 Tiªu chuÈn n«ng nghiÖp NhËt B¶n - JAS LuËt tiªu chuÈn n«ng nghiÖp NhËt B¶n (LuËt JAS) ®­îc ban hµnh vµo th¸ng 5 n¨m 1970. LuËt nµy quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, ®­a ra c¸c quy t¾c vÒ viÖc ghi nh·n chÊt l­îng vµ ®ãng dÊu chÊt l­îng tiªu chuÈn JAS. Ngµy nay hÖ thèng JAS ®· trë thµnh c¬ së cho ng­êi tiªu dïng trong viÖc lùa chän c¸c thùc phÈm chÕ biÕn. Danh s¸ch c¸c s¶n phÈm ®­îc ®iÒu chØnh bëi LuËt JAS gåm: §å uèng, thùc phÈm chÕ biÕn, dÇu ¨n, mì, c¸c n«ng l©m s¶n chÕ biÕn. Tuy hiÖn nay kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®Òu ®­îc liÖt kª trong danh s¸ch c¸c s¶n phÈm do LuËt JAS ®iÒu chØnh nh­ng c¸c tiªu chuÈn JAS bao qu¸t c¶ c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc vµ c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu. C¸c nhµ s¶n xuÊt muèn ®­îc d¸n nh·n hiÖu chÊt l­îng JAS lªn c¸c s¶n phÈm cña hä th× ph¶i th«ng qua c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña hµng hãa ®ã. ViÖc gi¸m ®Þnh chÊt l­îng ®Ó cÊp giÊy chøng nhËn phÈm chÊt JAS ë NhËt B¶n cã thÓ do 3 lo¹i tæ chøc sau thùc hiÖn: 1-C¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh thuéc Bé n«ng, L©m, Ng­ nghiÖp 2-C¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng 3-C¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh JAS kh¸c. LuËt JAS ®­îc söa dæi vµo n¨m 1983, c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi còng cã thÓ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn phÈm chÊt JAS, nÕu s¶n phÈm cña hä ®¹t c¸c tiªu chuÈn do JAS ®Ò ra. §Ó bao qu¸t c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi, hÖ thèng tiªu chuÈn JAS ®· cã nh÷ng thay ®æi thÝch hîp vµo th¸ng 3 n¨m 1986, theo ®ã c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh chÊt l­îng NhËt B¶n cã thÓ sö dông c¸c kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh cña c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh n­íc ngoµi do bé tr­ëng Bé N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp chØ ®Þnh. §a sè c¸c s¶n phÈm nh­ thùc phÈm ®ãng hép, n­íc hoa qu¶, c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ cµ chua, dÊm bçng, thÞt lîn hun khãi ®­îc s¶n xuÊt t¹i NhËt ®Òu mang dÊu chÊt l­îng JAS. ViÖc sö dông dÊu chøng nhËn phÈm chÊt JAS trªn nh·n hiÖu s¶n phÈm lµ tù nguyÖn vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt còng nh­ c¸c nhµ b¸n lÎ kh«ng bÞ buéc ph¶i s¶n xuÊt hay kinh doanh c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng tiªu chuÈn JAS. Tuy nhiªn, c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc ghi nh·n s¶n phÈm lµ b¾t buéc víi nh÷ng s¶n phÈm do Bé N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp quy ®Þnh. Mét s¶n phÈm bÞ buéc ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh vÒ nh·n chÊt l­îng JAS khi cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: - S¶n phÈm ph¶i lµ mét n«ng s¶n hoÆc lµ n«ng s¶n mµ ®· cã hoÆc trong mét t­¬ng lai gÇn sÏ cã mét tiªu chuÈn JAS ®­îc quy ®Þnh cho nã. - S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cã chÊt l­îng khã x¸c ®Þnh. - Lµ s¶n phÈm mµ ng­êi tiªu dïng cÇn biÕt ®­îc chÊt l­îng cña nã tr­íc khi quyÕt ®Þnh mua. Bé N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn vÒ viÖc ghi nh·n chÊt l­îng vµ buéc tÊt c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn ®ã, c¸c quy ®Þnh nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi c¶ c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu. Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n rÊt tin t­ëng ®èi víi chÊt l­îng cña c¸c s¶n phÈm ®­îc ®ãng dÊu JAS. V× vËy, c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi khi xuÊt khÈu hµng hãa vµo NhËt B¶n cã ®­îc dÊu chøng nhËn chÊt l­îng JAS sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô hµng hãa cña m×nh t¹i ®©y. 2.2.3 C¸c dÊu chøng nhËn chÊt l­îng kh¸c Ngoµi tiªu chuÈn JIS vµ JAS cßn cã nhiÒu lo¹i dÊu chÊt l­îng kh¸c ®­îc sö dông ë NhËt. B¶ng 4 ý nghÜa dÊu ch÷ liªn quan ®Õn chÊt l­îng vµ ®é an toµn ý nghÜa Ph¹m vi sö dông DÊu Q: ChÊt l­îng vµ ®é ®ång nhÊt cña s¶n phÈm Dïng cho c¸c lo¹i s¶n phÈm dÖt bao gåm: quÇn ¸o trÎ con vµ c¸c lo¹i quÇn ¸o kh¸c, kh¨n tr¶i gi­êng. DÊu G: ThiÕt kÕ, dÞch vô, sau khi b¸n vµ chÊt l­îng Dïng cho c¸c s¶n phÈm nh­ m¸y ¶nh, m¸y mãc thiÕt bÞ, ®å thñy tinh, ®å gèm, ®å v¨n phßng, s¶n phÈm may mÆc vµ néi thÊt. DÊu S: §é an toµn Dïng cho nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ dµnh cho trÎ con, ®å dïng gia dông, dông cô thÓ thao. DÊu S.G: §é an toµn (b¾t buéc) Xe tËp ®i, xe ®Èy, nåi ¸p xuÊt, mò ®i xe ®¹p vµ mò bãng chÇy vµ c¸c hµng ho¸ kh¸c. DÊu Len Dïng cho sîi len nguyªn chÊt, quÇn ¸o len nguyªn chÊt, ®å len ®an, th¶m, hµng dÖt kim, cã trªn 99% len míi. DÊu SIF: C¸c hµng may mÆc cã chÊt l­îng tèt Hµng may mÆc nh­ quÇn ¸o nam, n÷, «, ¸o kho¸c, bal« vµ c¸c s¶n phÈm phôc vô cho thÓ thao. Nguån: Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng NghiÖp ViÖt Nam 2.2.4 C¸c quy ®Þnh vÒ ghi nh·n s¶n phÈm §èi víi mét sè s¶n phÈm quy ®Þnh vÒ ghi nh·n s¶n phÈm lµ b¾t buéc. C¸c s¶n phÈm ph¶i buéc d¸n nh·n ®­îc chia thµnh 4 nhãm: S¶n phÈm dÖt, s¶n phÈm nhùa, ®å ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn vµ nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nh­ «, kÝnh r©m. HiÖn nay theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã kho¶ng 100 mÆt hµng bÞ buéc ph¶i d¸n nh·n chÊt l­îng. - C¸c s¶n phÈm dÖt gåm: v¶i, quÇn, v¸y, ¸o nØ, ¸o s¬ mi, ¸o m­a, ca v¸t, kh¨n tr¶i gi­êng, m¸y hót bôi, qu¹t, tivi. - S¶n phÈm nhùa gåm: b¸t, ®Üa, chËu giÆt. Trong c¸c s¶n phÈm kh¸c th× bét giÆt, g¨ng tay da, bµn ch¶i ®¸nh r¨ng lµ c¸c s¶n phÈm ph¶i d¸n nh·n chÊt l­îng. C¸c nh·n chÊt l­îng ®­îc d¸n lªn s¶n phÈm gia dông gióp cho ng­êi tiªu dïng®­îc biÕt c¸c th«ng tin vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ l­u ý khi sö dông. 2.3 DÊu tiªu chuÈn m«i tr­êng Ecomark VÊn ®Ò m«i tr­êng ®ang ®­îc sù quan t©m cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. Côc m«i tr­êng cña NhËt ®ang khuyÕn khÝch ng­êi tiªu dïng sö dông c¸c s¶n phÈm kh«ng lµm h¹i sinh th¸i (kÓ c¶ c¸c s¶n phÈm trong n­íc còng nh­ nhËp khÈu), c¸c s¶n phÈm nµy ®­îc ®ãng dÊu “Ecomark”. §Ó ®­îc ®ãng dÊu Ecomark, s¶n phÈm ph¶i ®¹t ®­îc Ýt nhÊt mét trong c¸c tiªu chuÈn sau: - ViÖc sö dông s¶n phÈm ®ã kh«ng g©y « nhiÔm tíi m«i tr­êng hoÆc cã nh­ng Ýt. - ViÖc sö dông s¶n phÈm ®ã mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho m«i tr­êng. ChÊt th¶i sau khi sö dông kh«ng g©y h¹i cho m«i tr­êng hoÆc g©y h¹i rÊt Ýt. S¶n phÈm ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng ngoµi c¸c c¸ch kÓ trªn. Ecomark kh«ng ®­a ra c¸c tiªu chuÈn vµ còng kh«ng nãi lªn chÊt l­îng hay tÝnh an toµn cña s¶n phÈm. Ecomark ra ®êi n¨m 1989, ®Õn nay dÊu nµy ®­îc rÊt nhiÒu ng­êi NhËt biÕt ®Õn. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi cã thÓ xin dÊu chøng nhËn Ecomark th«ng qua c¸c nhµ nhËp khÈu. 2.4 LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm ®· ®­îc ban hµnh vµo th¸ng 7-1995 ®Ó b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng. LuËt nµy quy ®Þnh r»ng nÕu nh­ mét s¶n phÈm cã khuyÕt tËt g©y ra “th­¬ng tÝch cho ng­êi hoÆc thiÖt h¹i vÒ cña c¶i” th× n¹n nh©n cã thÓ ®ßi ng­êi s¶n xuÊt båi th­êng cho c¸c thiÖt h¹i x¶y ra liªn quan ®Õn s¶n phÈm cã khuyÕt tËt vµ cã quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a thiÖt h¹i vµ khuyÕt tËt cña s¶n phÈm. LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm còng ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu. 2.5 LuËt vÖ sinh thùc phÈm LuËt vÖ sinh thùc phÈm quy ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c thùc phÈm vµ ®å uèng tiªu dïng ë NhËt B¶n. Hµng s¶n xuÊt trong n­íc vµ hµng ngo¹i ®Òu chÞu quy ®Þnh gièng nhau theo luËt vµ ®­îc chia thµnh nhiÒu nhãm: c¸c gia vÞ thùc phÈm, c¸c m¸y mãc dïng ®Ó s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n thùc phÈm, c¸c dông cô ®ùng vµ bao b× cho c¸c gia vÞ còng nh­ cho thùc phÈm, ®å ch¬i trÎ em vµ c¸c chÊt tÈy röa dïng cho viÖc lµm s¹ch thùc phÈm vµ ®å ¨n. C¸c lo¹i hµng nµy khi ®­a vµo sö dông ph¶i cã giÊy phÐp cña Bé Y tÕ vµ phóc lîi NhËt B¶n. Bé luËt VÖ sinh thùc phÈm ¸p dông cho c¶ hµng néi, hµng nhËp khÈu, cÇn ph¶i hiÓu ®óng chÕ ®é qu¶n lý vÒ sinh thùc phÈm ®Ó cã thÓ kinh doanh thµnh c«ng ë NhËt B¶n. 2.6 HÖ thèng ph©n phèi Chøc n¨ng cña hÖ thèng ph©n phèi ë NhËt B¶n kh«ng cã g× kh¸c biÖt l¾m so víi c¸c n­íc kh¸c. Nã gióp cho viÖc di chuyÓn hµng hãa tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng. Nã ®ång thêi ®ãng vai trß lµ kªnh b¸n hµng cho nhµ s¶n xuÊt vµ kªnh mua hµng cho ng­êi tiªu dïng. HÖ thèng ph©n phèi cña NhËt bao gåm hai cÊp, ®ã lµ c¸c kh©u, mèi quan hÖ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt (nhµ xuÊt khÈu), c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i, c¸c nhµ b¸n bu«n vµ c¸c nhµ b¸n lÎ (cöa hµng b¸ch ho¸, siªu thÞ, c¸c cöa hµng tiÖn dông, c¸c cöa hµng b¸n lÎ chuyªn doanh, c¸c trung t©m bu«n b¸n ë c¸c khu phè cã nhiÒu cöa hµng b¸n lÎ, hoÆc c¸c dÞch vô b¸n hµng qua hÖ thèng th«ng tin, truyÒn h×nh phôc vô tËn ®Þa chØ ng­êi tiªu dïng). C¸c kªnh ph©n phèi hµng nhËp khÈu thay ®æi tuú theo tõng lo¹i s¶n phÈm, m¹ng l­íi b¸n bu«n vµ c¸c c«ng ty tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy. ë NhËt b¶n, ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng cña c«ng ty ngo¹i th­¬ng gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc xuÊt khÈu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. C¸c c«ng ty ngo¹i th­¬ng cã hai chøc n¨ng. Thø nhÊt lµ thóc ®Èy b¸n bu«n víi chøc n¨ng lµ nh÷ng nhµ trung gian. Thø hai lµ c¸c c«ng ty ngo¹i th­¬ng thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c c«ng viÖc nh­: cung cÊp vèn, g¸nh chÞu rñi ro, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, bu«n b¸n, tæ chøc vµ ®Çu t­. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty ngo¹i th­¬ng cßn thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp th«ng tin. Cã thÓ nãi hÖ thèng ph©n phèi ë NhËt B¶n rÊt phøc t¹p vµ cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: Cã rÊt nhiÒu cöa hµng b¸n lÎ. Nãi c¸ch kh¸c, mËt ®é cöa hµng b¸n lÎ rÊt ®«ng. Gi÷a c¸c nhµ chÕ t¹o vµ c¸c nhµ b¸n lÎ tån t¹i rÊt nhiÒu cÊp ph©n phèi trung gian Tån t¹i hÖ thèng duy tr× bÝa b¸n lÎ. Gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ b¸n lÎ cã sù liªn kÕt rÊt chÆt chÏ, thÓ hiÖn ë chç c¸c nhµ s¶n xuÊt cung cÊp vèn cho c¸c nhµ b¸n bu«n; c¸c nhµ b¸n bu«n l¹i cung cÊp tµi chÝnh cho c¸c nhµ b¸n lÎ. C¸c nhµ s¶n xuÊt thùc hiÖn chÕ ®é chiÕt khÊu hoa hång th­êng xuyªn vµ réng r·i, s½n sµng mua l¹i hµng nÕu kh«ng b¸n ®­îc, c¸c nhµ b¸n lÎ th­êng chØ kinh doanh mét sè hµng hãa cña c¸c nhµ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ë trong n­íc. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ ph©n phèi, b¸n lÎ rÊt kh¨ng khÝt, bÒn v÷ng khiÕn cho hµng hãa n­íc ngoµi rÊt khã kh¨n th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n, më réng ®¹i lý tiªu thô. II. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c rµo c¶n kü thuËt cña Doanh nghiÖp ViÖt Nam 1. Kim ng¹ch, c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt 1.1 Kim ng¹ch DiÔn biÕn cña ®éng th¸i cÊu thµnh gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt tõ ®Çu thËp kû 90 ®Õn nay x¶y ra theo chiÒu h­íng: phÝa ViÖt Nam chñ yÕu lµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong khi phÝa NhËt B¶n th× chñ yÕu lµ gi¸ trÞ nhËp khÈu. Do ®ã dÉn ®Õn t×nh h×nh lµ c¸n c©n th­¬ng m¹i ViÖt-NhËt ngµy cµng xuÊt siªu lín h¬n vÒ phÝa ViÖt Nam. Cô thÓ, nÕu n¨m 1._.h phñ cã thÓ ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i ®èi víi hµng hãa xuÊt khÈu, miÔn hoÆc gi¶m thuÕ ®èi víi nhµ xuÊt khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng c¸c gi¸ ­u ®·i cho c¸c ®Çu vµo s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nh­ ®iÖn, vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c, trî gi¸ xuÊt khÈu. HoÆc chÝnh phñ cã thÓ dïng ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó giíi thiÖu, triÓn l·m, qu¶ng c¸o, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giao dÞch xuÊt khÈu, hoÆc nhµ n­íc gióp ®ì kü thuËt, ®µo t¹o chuyªn gia. - §¶m b¶o vµ cÊp tÝn dông §Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, nhiÒu doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc b¸n chÞu vµ tr¶ chËm, hoÆc d­íi h×nh thøc tÝn dông hµng hãa víi l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi ng­êi mua hµng n­íc ngoµi. ViÖc b¸n hµng nh­ vËy th­êng cã nh÷ng rñi ro (do nguyªn nh©n kinh tÕ hoÆc chÝnh trÞ) dÉn ®Õn mÊt vèn. Trong tr­êng hîp ®ã, ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu hµng b»ng c¸ch b¸n chÞu, quÜ b¶o hiÓm cña nhµ n­íc ®øng ra b¶o hiÓm, ®Òn bï nÕu bÞ mÊt vèn. Tû lÖ ®Òn bï cã thÓ lªn ®Õn 100% vèn bÞ mÊt, nh­ng th­êng tû lÖ ®Òn bï chØ 60-70% kho¶n tÝn dông ®Ó c¸c nhµ xuÊt khÈu quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu vµ quan t©m ®Õn viÖc thu tiÒn b¸n hµng sau khi hÕt thêi h¹n tÝn dông. Nhµ n­íc ®øng ra b¶o ®¶m tÝn dông xuÊt khÈu, ngoµi viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu, cßn n©ng ®­îc gi¸ b¸n hµng v× gi¸ b¸n chÞu cßn bao gåm c¶ gi¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay vµ phÝ tæn ®¶m b¶o lîi tøc. Nhµ n­íc thùc hiÖn cÊp tÝn dông xuÊt khÈu th«ng qua h×nh thøc trùc tiÕp cho n­íc ngoµi vay tiÒn víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó n­íc vay sö dông sè tiÒn ®ã mua hµng cña n­íc cho vay. H×nh thøc nµy cã t¸c dông gióp doanh nghiÖp ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu v× cã s½n thÞ tr­êng vµ gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng d­ thõa hµng ho¸ ë trong n­íc. Nhµ n­íc còng cã thÓ cÊp tÝn dông cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc. Theo ®ã nhiÒu ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc viÖc cÊp tÝn dông cña chÝnh phñ theo nh÷ng ®iÒu kiÒn ­u ®·i. §iÒu ®ã gi¶m ®­îc c¸c chi phÝ xuÊt khÈu. C¸c ng©n hµng th­êng hç trî cho c¸c ch­¬ng tr×nh xuÊt khÈu b»ng c¸ch cÊp tÝn dông ng¾n h¹n trong giai ®o¹n tr­íc vµ sau khi giao hµng. 2. VÒ phÝa doanh nghiÖp ViÖt Nam NhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®· n¾m b¾t ®­îc nÐt ®Æc tr­ng cña x· héi NhËt B¶n vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña thÞ tr­êng nµy. C¸c c«ng ty nµy còng rÊt am hiÓu c¸c xu h­íng tiªu dïng cña ng­êi NhËt còng nh­ c¸c quy ®Þnh vµ bé luËt liªn quan cña NhËt B¶n. Cïng víi kiÕn thøc cña m×nh, hä ®· thµnh c«ng ë thÞ tr­êng NhËt B¶n. Sau ®©y lµ mét sè ý kiÕn quan träng gióp t×m ra con ®­êng ®i tíi thµnh c«ng, ®­îc ®óc kÕt bëi rÊt nhiÒu c¸c C«ng ty n­íc ngoµi ®· thµnh c«ng trªn ®Êt NhËt B¶n. 2.1 N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm §èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm, ng­êi tiªu dïng vµ ng­êi sö dông NhËt B¶n ®ßi hái cao vÒ nhiÒu tiªu chuÈn. Cã mét sè c«ng ty n­íc ngoµi phµn nµn lµ nh÷ng tiªu chuÈn ng­êi NhËt ®Ò ra lµ qu¸ cao vµ viÖc ®¸p øng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn vµ nh÷ng yªu cÇu ®ã lµ kh«ng thÓ ®­îc v× qu¸ tèn kÐm. Tuy nhiªn nh÷ng c«ng ty n­íc ngoµi ®· thµnh c«ng ë NhËt ®Òu nhËn ra r»ng ng­êi NhËt kh«ng bao giê bá qua mÆt chÊt l­îng. C¸c c«ng ty nµy nhËn vÒ m×nh tr¸ch nhiÖm ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn kh¾t khe vÒ chÊt l­îng vµ ®é an toµn cña hµng hãa ®èi víi ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. Sù thËt lµ mét s¶n phÈm ®éc ®¸o tÊt nhiªn sÏ hÊp dÉn kh¸ch hµng. Nh­ng kh¸ch hµng sÏ cßn bÞ cuèn hót h¬n khi c«ng ty ®ã vµ s¶n phÈm cña nã ®éc ®¸o, kh¸c biÖt víi s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. §Ó cã ®­îc tÝnh ®éc ®¸o cña s¶n phÈm cÇn ®Çu t­ cho c¸c kh©u qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, tr×nh ®é c«ng nghÖ, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. §iÒu chñ yÕu lµ ph¶i t¹o ®­îc sù kh¸c biÖt gi÷a C«ng ty m×nh vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, bÝ quyÕt ë ®©y chÝnh lµ tÝnh s¸ng t¹o. Do vËy n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu vµ b¾t buéc, ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n, muèn vËy doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y: - §Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, mua s¾m vµ l¾p ®Æt d©y chuyÒn c«ng nghÖ míi. - §æi míi c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh theo h­íng cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt chó träng chÊt l­îng tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô vµ dÞch vô sau b¸n hµng. - Nç lùc ®Ó ®­îc nhËn chøng chØ cña HÖ thèng qu¶n lý ChÊt l­îng theo tiªu chuÈn Quèc tÕ ISO 9000 - §Çu t­ chiÒu s©u vÒ vèn, ®Èy m¹nh nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm míi, thÞ tr­êng míi - TÝch cùc tham gia vµo phong trµo chÊt l­îng ViÖt Nam, c¸c héi chî chÊt l­îng Quèc tÕ. 2.2 X©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng 2.2.1 X©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ m«i tr­êng §Ó ®Èy m¹nh viÖc x©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng, ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng vµ ®ång bé. HÖ thèng tiªu chuÈn vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng cña n­íc ta cÇn ph¶i ®­îc hoµn thiÖn theo c¸c h­íng sau ®©y: §èi víi nhãm c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng m«i tr­êng xung quanh, cô thÓ lµ c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng ®Êt, n­íc cÇn ph¶i bæ sung c¸c tiªu chuÈn ph©n lo¹i ®Êt vµ n­íc theo môc ®Ých, yªu cÇu sö dông, trªn c¬ së ®ã x©y dùng míi hoÆc so¸t xÐt l¹i c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng ®Êt, n­íc theo ph©n lo¹i ®· ®­îc tiªu chuÈn ho¸. §æi míi c¸c tiªu chuÈn vÒ th¶i, chóng ta cÇn so¸t xÐt c¸c tiªu chuÈn khÝ th¶i hoÆc n­íc th¶i chung cho tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh­: nhiÖt, ®iÖn, dÖt, nhuém, xi m¨ng, ph©n bãn, ho¸ chÊt, luyÖn kim, chÕ biÕn thùc phÈm. ChÝnh phñ cÇn quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau ®èi víi mçi lo¹i chÊt « nhiÔm nµo ®ã ®Ó cã thÓ ¸p dông cho tõng lo¹i vïng thÝch hîp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng khu vùc cã nguy c¬ « nhiÔm cao. MÆt kh¸c, c¸c tiªu chuÈn vÒ tæng th¶i cho mét sè khu vùc qu¸ t¶i « nhiÔm cÇn ph¶i ®­îc thiÕt lËp, trªn c¬ së ®ã quy ®Þnh c¸c tæng l­îng th¶i cho c¸c nguån th¶i trong khu vùc ®ã. §èi víi chÊt th¶i r¾n cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, ChÝnh phñ cÇn ph¶i x©y dùng c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ nh»m thiªu, ®èt, ch«n, lÊp, hoÆc t¸i sö dông. §èi víi c¸c tiªu chuÈn vÒ ph­¬ng ph¸p thö, mÆc dï hiÖn nay c¸c TCVN vÒ ph­¬ng ph¸p thö chiÕm 75% sè TCVN vÒ m«i tr­êng song thêi gian tíi ChÝnh phñ cÇn ph¶i bæ sung nhiÒu ph­¬ng ph¸p thö c¸c chÊt « nhiÔm cña khÝ th¶i c«ng nghiÖp, ph­¬ng ph¸p ®o ån, rung, ph­¬ng ph¸p thö mét chÊt « nhiÔm trong n­íc th¶i c«ng nghiÖp, mét sè lo¹i d­ l­îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong ®Êt. §èi víi mét sè lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr­êng nh­ hÖ sinh th¸i, b¶o vÖ biÓn, khai th¸c kho¸ng s¶n, ChÝnh phñ cÇn ph¶i x©y dùng c¸c tiªu chuÈn vÒ ph­¬ng ph¸p ®¸nh b¾t, khai th¸c nguån lîi sinh vËt, thñy h¶i s¶n, sö dông ®Êt, nh»m ®¶m b¶o c©n b»ng sinh th¸i, chèng suy tho¸i m«i tr­êng. C¸c tiªu chuÈn cho s¶n phÈm, qu¸ tr×nh ph¶i ®­îc bæ xung nh»m khuyÕn khÝch viÖc sö dông c¸c s¶n phÈm nµy nh­ c¸c tiªu chuÈn x¨ng kh«ng pha ch×, c¸c thiÕt bÞ lµm l¹nh hay ®iÒu hoµ kh«ng khÝ kh«ng sö dông c¸c chÊt cã thÓ g©y t¸c h¹i cho tÇng « z«n... Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng viÖc phæ biÕn, h­íng dÉn ¸p dông tiªu chuÈn, tuyªn truyÒn, n©ng cao nhËn thøc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh cho mäi ng­êi d©n, ®ång thêi cÇn dùa vµo c¸c tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, ®Èy m¹nh viÖc kiÓm tra, xö lý c¸c vi ph¹m ®èi víi tiªu chuÈn m«i tr­êng. 2.2.2 §Èy m¹nh viÖc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn Quèc tÕ vÒ vÖ sinh vµ m«i tr­êng Nhµ n­íc cÇn tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thÊy ®­îc søc Ðp cña vÊn ®Ò m«i tr­êng ®Õn kinh doanh vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, th­êng xuyªn ®µo t¹o vµ båi d­ìng ®éi ngò lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu ë c¸c doanh nghiÖp vÒ Ecomark ®Ó hä hiÓu ®óng, hiÓu râ h¬n tÇm quan träng cña yÕu tè m«i tr­êng trong chÊt l­îng hµng hãa xuÊt khÈu. C¸c c¬ quan h÷u quan cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng theo HÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng ISO 14000; ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng thùc phÈm HACCP, d­îc phÈm GMP vµ SQF 2000. 2.3 B¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp MÆc dï b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp còng dÇn thÊy ®­îc tÇm quan träng cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ®ang nç lùc ®Ó b¶o vÖ nã. Song hiÖn nay, t×nh tr¹ng s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng gi¶, x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (trong ®ã cã c¸c ®èi t­îng SHCN) cã xu h­íng gia t¨ng; nhÊt lµ nh·n hiÖu hµng ho¸, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, tªn gäi, nguån gèc xuÊt xø hµng hãa, chØ dÉn ®Þa lý vµ b¶n quyÒn t¸c gi¶... §Æc biÖt t×nh tr¹ng hµng gi¶ x©m ph¹m quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi vµo n­íc ta diÔn ra b»ng nhiÒu ph­¬ng thøc vµ thñ ®o¹n tinh vi, d­íi mäi h×nh thøc: nhËp tiªu ng¹ch, nhËp lËu vµ c¶ hµng hãa nhËp chÝnh ng¹ch. Hµng hãa s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ®­a qua biªn giíi sau ®ã ®­îc nhËp khÈu quay trë l¹i ViÖt Nam nh­ hµng nhËp khÈu. Hµng hãa ®­îc lµm gi¶ theo nh·n hiÖu t­¬ng tù hoÆc trïng nh·n hiÖu næi tiÕng n­íc ngoµi nh»m ®¸nh lõa ng­êi tiªu dïng trong n­íc. Hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHCN th­êng x¶y ra ®èi víi c¸c mÆt hµng míi xuÊt hiÖn, ®­îc sù chó ý cña ®«ng ®¶o ng­êi tiªu dïng, trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cã liªn quan th­êng ch­a kÞp “trë tay”. §iÒu quan ng¹i h¬n c¶ lµ hµng gi¶ x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ xuÊt hiÖn c¶ trong nh÷ng trung t©m th­¬ng m¹i vµ siªu thÞ t¹i c¸c thµnh phè lín, gåm nhiÒu ngµnh hµng, mÆt hµng kh¸c nhau: tõ nh÷ng mÆt hµng c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n, gi¸ trÞ thÊp (nh­ chai t­¬ng ít...), ®Õn nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao (nh­ ®Çu video, tñ l¹nh, ti vi, xe m¸y...). Nh÷ng hµnh vi vi ph¹m vÒ s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶ x©m ph¹m quyÒn SHCN ®· ®­îc c¸c c¬ quan thùc thi ph¸p luËt t¨ng c­êng kiÓm tra, xö lý, nh­ng ch­a cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn mét c¸ch hiÖu qu¶. T×nh tr¹ng nµy t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng c¹nh tranh, ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c nhµ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp kinh doanh, thiÖt h¹i tíi lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng. ChØ tÝnh riªng trong 3 n¨m tõ 1999 ®Õn 2001, lùc l­îng qu¶n lý thÞ tr­êng c¶ n­íc ®· kiÓm tra ph¸t hiÖn vµ xö lý 9307 vô s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶, trong ®ã h¬n 50% sè vô liªn quan ®Õn SHCN, chñ yÕu lµ c¸c vi ph¹m vÒ nh·n hiÖu, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. So víi thùc tÕ, kÕt qu¶ nµy cßn rÊt h¹n chÕ, cã thÓ v× ®©y chØ lµ phÇn næi cña “t¶ng b¨ng ch×m”. Hµng gi¶ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng rÊt khã kiÓm so¸t nhÊt lµ c¸c lo¹i hµng gi¶ nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. B¶n th©n ho¹t ®éng kiÓm tra míi chØ dõng ë viÖc xö lý hµnh vi bu«n b¸n, vËn chuyÓn hµng nhËp lËu, hµnh vi kinh doanh tr¸i ph¸p luËt; ch­a xö lý hµnh vi vi ph¹m vÒ SHCN. Nh­ khi kiÓm tra b¨ng ®Üa h×nh, chØ xö lý vi ph¹m vÒ tem, nh·n b¨ng, ®Üa ngoµi luång, sang b¨ng ®Üa tr¸i phÐp... kh«ng xö lý nh÷ng vi ph¹m vÒ c¸c lÜnh vùc SHCN vµ b¶n quyÒn. Mét thùc tÕ lµ rÊt nhiÒu hµng gi¶ x©m ph¹m quyÒn SHCN cã ®Þa chØ, nguån gèc xuÊt sø kh«ng râ rµng l­u th«ng trªn thÞ tr­êng, hoÆc c¸c lo¹i hµng lµm gi¶ nh·n hiÖu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc nhËp tõ n­íc ngoµi. V× nhiÒu nguyªn nh©n mµ hÇu hÕt c¸c hµnh vi s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c lo¹i hµng gi¶ nµy l¹i kh«ng bÞ khiÕu n¹i bëi chñ së h÷u, nh­ng nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý vµ ng¨n chÆn kÞp thêi sÏ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn thÞ tr­êng trong n­íc, g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp cã hµng bÞ lµm gi¶. C¸c c¬ quan thùc thi ch­a chñ ®éng trong viÖc kiÓm tra, xö lý ®èi víi hµng gi¶ vÒ SHCN hoÆc th«ng b¸o cho c¸c doanh nghiÖp cã hµng bÞ lµm gi¶ biÕt. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do ch­a cã quy ®Þnh hay h­íng dÉn cô thÓ trong tr­êng hîp nµo th× c¬ quan thùc thi cã quyÒn chñ ®éng kiÓm tra, xö lý vµ trong tr­êng hîp nµo th× cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o yªu cÇu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã hµng bÞ lµm gi¶. Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, t×nh tr¹ng vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®· trë thµnh quèc n¹n. VÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay lµ ch­a cã sù phèi kÕt hîp chÆt chÏ thÈm quyÒn kiÓm tra, xö lý hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHCN cña c¸c c¬ quan thùc thi c¸c cÊp nªn cã t×nh tr¹ng kiÓm tra, xö lý trµn lan, tuú tiÖn, g©y t¸c ®éng xÊu tíi thÞ tr­êng hoÆc kiÓm tra, xö lý kh«ng nghiªm minh, kh«ng triÖt ®Ó, gÆp ®©u lµm ®Êy... Nªn ch¨ng, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch “mét cöa” trong viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, thµnh lËp mét bé phËn th­êng trùc chuyªn tiÕp nhËn c¸c ®¬n th­ khiÕu n¹i, tïy theo tÝnh chÊt tõng vô viÖc, bé phËn nµy cã thÓ giao cho c¸c c¬ quan thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ kh¸c nhau gi¶i quyÕt. Ngay c¶ c¸c doanh nghiÖp lµ chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng SHCN còng nhËn thøc kh«ng ®Çy ®ñ vai trß quan träng cña m×nh trong c«ng t¸c ®Êu tranh chèng hµng gi¶ x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ v× quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p, uy tÝn vµ thÞ phÇn cña doanh nghiÖp. Míi cã mét sè Ýt doanh nghiÖp chñ ®éng hµnh ®éng, phèi hîp víi c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc chèng hµng gi¶, x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Cßn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a quan t©m, hoÆc cã t×nh tr¹ng dï biÕt s¶n phÈm cña m×nh bÞ lµm gi¶ nh­ng “ng¹i” th«ng tin, tuyªn truyÒn v× sî ¶nh h­ëng tíi doanh thu; xem c«ng t¸c chèng hµng gi¶ lµ chøc n¨ng vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan thùc thi ph¸p luËt nhµ n­íc. H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn ch­a cã nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc trong viÖc hîp t¸c ®Ó ®Êu tranh chèng hµng gi¶, b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh vµ ng­êi tiªu dïng. HiÖn nay viÖc b¶o hé quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ lµ mét tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó tham gia c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ theo c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia còng nh­ viÖc tham gia Tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c ®èi t­îng cña SHCN ngµy cµng më réng, Nhµ n­íc kh«ng chØ b¶o hé quyÒn SHCN ®èi víi c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n­íc mµ cßn ph¶i cã chÝnh s¸ch râ rµng ®èi phã víi hµng hãa, dÞch vô ®­îc nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi; b¶o hé SHCN cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. Tõ khi ChÝnh phñ ban hµnh ph¸p lÖnh vÒ B¶o hé quyÒn SHCN n¨m 1989, hÖ thèng ph¸p luËt b¶o hé quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn quan träng. Quèc héi ®· th«ng qua Bé luËt D©n sù vµ H×nh sù trong ®ã cã c¸c ®iÒu kho¶n vÒ b¶o hé Së h÷u trÝ tuÖ vµ chèng hµng gi¶. ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n vÒ quyÒn SHCN vµ quyÒn t¸c gi¶. Tuy nhiªn so víi yªu cÇu thùc tiÔn, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ vµ chèng hµng gi¶ cßn ph¶i tiÕp tôc ®­îc hoµn thiÖn, nhÊt lµ viÖc thiÕt lËp mét c¬ chÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, b¶o ®¶m thùc thi quyÒn SHCN vµ chèng hµng gi¶. §Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c, chóng ta ph¶i tõng b­íc hoµn chØnh hÖ thèng thùc thi ph¸p luËt vÒ chèng hµng gi¶, x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ; cÇn sù hç trî, phèi hîp ®ång bé tõ phÝa c¸c c¬ quan nhµ n­íc, doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi, ng­êi tiªu dïng, c¸c tæ chøc ®èi t¸c n­íc ngoµi...Hy väng trong thêi gian tíi khi Quèc héi phª chuÈn LuËt vÒ Së h÷u trÝ tuÖ th× nh÷ng v­íng m¾c vµ chång chÐo v¨n b¶n nh­ hiÖn nay sÏ ®­îc cëi bá. §¨ng ký quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cho hµng ho¸ xuÊt khÈu còng quan träng kh«ng kÐm viÖc t¹o ra mét s¶n phÈm chÊt l­îng tèt, ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng. V× thÕ, viÖc thùc hiÖn ®ång bé nh÷ng biÖn ph¸p trªn ®©y gãp phÇn quan träng ®Ó hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n. 2.4 N¾m v÷ng th«ng tin thÞ tr­êng vµ ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n T¨ng c­êng hiÓu biÕt thÞ tr­êng, tËp qu¸n tiªu dïng, hÖ thèng ph©n phèi, quy chÕ nhËp khÈu nhÊt lµ ®èi víi hµng thùc phÈm t­¬i sèng lµ v« cïng cÇn thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam. Hµng hãa vµo thÞ tr­êng NhËt qua nhiÒu kh©u ph©n phèi l­u th«ng nªn ®Õn tay ng­êi tiªu dïng th­êng cã gi¸ c¶ rÊt cao so víi gi¸ nhËp khÈu. C¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i chÊp nhËn thùc tÕ nµy ®Ó chµo hµng c¹nh tranh. T¨ng c­êng, chñ ®éng ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng, th¨m c¸c siªu thÞ cña NhËt B¶n ®Ó hiÓu thÞ hiÕu vµ nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi NhËt lµ ®iÒu cÇn thiÕt. N¾m ch¾c th«ng tin thÞ tr­êng mét c¸ch th­êng xuyªn, tranh thñ nguån th«ng tin tõ c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt lµ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Tæ chøc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i NhËt B¶n JETRO. HiÖn nay JETRO cã mÉu h­íng dÉn t×m b¹n hµng bªn NhËt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ liªn hÖ nhê gióp ®ì. ThÞ tr­êng NhËt B¶n ®ßi hái mét chiÕn l­îc víi tÇm nh×n s©u réng. §iÒu nµy ®¹t ®­îc b»ng c¸ch nghiªn cøu kü c¸c yÕu tè nh­: dung l­îng thÞ tr­êng, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, kªnh ph©n phèi, møc gi¸, giíi h¹n thêi gian, nh÷ng diÔn biÕn ®èi víi ng­êi sö dông vµ ng­êi tiªu dïng, nh÷ng xu h­íng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. Tr­íc khi cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n, c¸c c«ng ty ph¶i ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ tr­êng nµy. Doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, khai th¸c ®iÓm m¹nh, tÝnh ®éc ®¸o cña s¶n phÈm, sö dông chuyªn gia t­ vÊn NhËt trong viÖc c¶i tiÕn mÉu m· s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi NhËt, qu¶n lý chÊt l­îng, gi¶m gi¸ thµnh v.v.. HiÖn nay NhËt B¶n ®ang cã ch­¬ng tr×nh cö chuyªn gia cña tæ chøc JODC (Japan Overseas Development Corporation) sang gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, t¨ng c­êng chÊt l­îng s¶n phÈm, ®æi míi c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ, kinh nghiÖm qu¶n lý, nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc (ch­¬ng tr×nh JESA-I) hoÆc trong c¸c lÜnh vùc c¶i tiÕn kü thuËt, c«ng nghÖ, qu¶n lý chÊt l­îng, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng kÕ to¸n, t­ vÊn ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa, hç trî ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp hç trî (Supporting Industries) b¶o vÖ m«i tr­êng...(JESA-II). Ch­¬ng tr×nh JESA-II giµnh cho c¸c hiÖp héi, tæ chøc Nhµ n­íc vµ t­ nh©n víi toµn bé chi phÝ do phÝa NhËt chÞu. Th«ng tin vÒ ch­¬ng tr×nh nµy cã thÓ t×m hiÓu qua V¨n phßng §¹i diÖn JETRO hoÆc qua Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (Bé phËn thÞ tr­êng NhËt). Doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tÝch cùc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m quèc tÕ giíi thiÖu hµng hãa s¶n phÈm cña m×nh víi c¸c kh¸ch hµng NhËt. §Ó cã thÓ thiÕt lËp mèi quan hÖ kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chñ ®éng tham gia c¸c héi chî triÓn l·m quèc tÕ t¹i NhËt B¶n hoÆc më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i NhËt ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm. Trong thêi buæi c¹nh tranh cao, viÖc chñ ®éng t×m ®Õn víi thÞ tr­êng vµ tiÕp xóc b¹n hµng, ng­êi tiªu dïng sÏ mang l¹i c¬ héi kinh doanh vµ thµnh c«ng cho doanh nghiÖp. HiÖn nay, l­îng kh¸ch du lÞch NhËt B¶n vµo ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, h¬n n÷a l¹i cã nhiÒu ng­êi NhËt ®ang sèng vµ lµm viÖc t¹i ViÖt Nam nªn viÖc t¨ng c­êng tiÕp thÞ t¹i chç qua c¸c cöa hµng b¸n ®å l­u niÖm t¹i nh÷ng ®iÓm du lÞch hoÆc cöa khÈu còng lµ mét biÖn ph¸p tèt t¹o tiÕng vang cho s¶n phÈm. Do ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc, chÝnh s¸ch kinh doanh vµ c¸ch thøc thµnh lËp c«ng ty ë NhËt, viÖc ®­a ra quyÕt ®Þnh ë NhËt th­êng tèn nhiÒu thêi gian h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c. ViÖc t×m kiÕm lîi nhuËn nhanh chãng t¹i thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ ®iÒu kh«ng thÝch hîp. §iÒu cèt yÕu lµ kh«ng ®­îc bá cuéc gi÷a chõng, muèn thµnh c«ng ph¶i cã sù quyÕt ®o¸n vµ lßng kiªn tr×. Trong khi mçi thÞ tr­êng trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau th× ®èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n mét ®iÓm dÔ nhËn thÊy nhÊt lµ ta kh«ng thÓ hiÓu râ thÞ tr­êng nµy nÕu kh«ng sèng ë ®ã. RÊt nhiÒu c«ng ty ë NhËt rÊt khã kh¨n trong viÖc thuyÕt phôc c«ng ty mÑ vÒ nh÷ng ý kiÕn hä ®­a ra. Mét sè cho r»ng t×nh tr¹ng trªn lµ do ph¶i lµm viÖc víi c¸c sÕp ë xa, kh«ng ë trªn ®Êt NhËt. C«ng ty mÑ cÇn sím xem xÐt thÊu ®¸o viÖc giao quyÒn quyÕt ®Þnh cho c«ng ty con hay phÝa ®èi t¸c NhËt B¶n trong liªn doanh. Song viÖc chuyÓn giao quyÒn nµy ®Õn møc nµo lµ mét vÊn ®Ò quan träng ®Ó c«ng viÖc kinh doanh ®­îc tr«i ch¶y ë NhËt. Khi thµnh lËp mét c«ng ty con hay mét liªn doanh ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt, chiÕn l­îc qu¶n lý cña phÝa ®èi t¸c NhËt B¶n sÏ ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn ho¹t ®éng cña c«ng ty. Nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh sau nµy cña phÝa NhËt B¶n còng g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng t­¬ng tù. C©u hái chÝnh lu«n ®­îc ®Æt ra lµ liÖu cã hay kh«ng sù t­¬ng ®ång vÒ triÕt lý vµ chñ thuyÕt kinh doanh gi÷a hai bªn. NÕu hai bªn cã sù t­¬ng ®ång th× viÖc hîp t¸c kinh doanh sÏ diÔn ra tr«i ch¶y, nh­ng nÕu hai bªn cã sù bÊt ®ång, kh¸c biÖt th× cÇn sím cã sù bµn b¹c (tham kh¶o ý kiÕn). Tr­êng hîp nµy, hai bªn cÇn cã nh÷ng cuéc tranh luËn, bµn b¹c tham kh¶o ®Ó t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt lÉn nhau. Trong ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o c«ng ty cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu - ph¸t triÓn vµ c«ng nghÖ. RÊt nhiÒu c«ng ty khi tham nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt ®· ®Çu t­ kh¸ nhiÒu (dµnh nhiÒu ng©n s¸ch) tiÒn cña vµ nguån nh©n lùc cho bé phËn nghiªn cøu - ph¸t triÓn (R & D). NhiÒu C«ng ty n­íc ngoµi th­êng cho r»ng s¶n phÈm cña m×nh tiªu thô ®­îc ë thÞ tr­êng néi ®Þa ch¼ng cã lý g× kh«ng b¸n ®­îc ë NhËt. Tuy nhiªn, nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô ®ã kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu t¹i thÞ tr­êng NhËt B¶n nªn kÕt côc th­êng thÊt väng. Mét nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ gia dông Mü ®· thö b¸n s¶n phÈm tñ l¹nh cña m×nh ë NhËt nh­ng kh«ng thµnh c«ng v× tñ l¹nh cña c«ng ty nµy qu¸ to, kh«ng phï hîp víi nhµ ë cña ng­êi NhËt. Tr­êng hîp kh¸c, mét c«ng ty liªn doanh vèn n­íc ngoµi chuyªn s¶n xuÊt ®å néi thÊt ®· thµnh c«ng khi s¶n xuÊt ghÕ s«-pha cã gÇm thÊp s¸t d­íi sµn, phï hîp víi thãi quen ngåi d­íi sµn nhµ cña ng­êi NhËt. Mét qu¶n lý cña c«ng ty lý gi¶i: “S¶n xuÊt ®å néi thÊt lµ ngµnh liªn quan mËt thiÕt ®Õn ®Æc ®iÓm tõng khu vùc vµ kh¸ch hµng sèng ë khu vùc ®ã” chóng t«i thiÕt kÕ vµ lµm ra nh÷ng s¶n phÈm mµ ng­êi tiªu dïng ®Þa ph­¬ng mong muèn. Nh÷ng C«ng ty cã c¬ së s¶n xuÊt vµ nhµ m¸y ë nh÷ng vïng xa trung t©m cã thÓ nhËn ®­îc nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ, trî gi¸ vµ nh÷ng kho¶n vay l·i nhÑ. §©y lµ nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i mµ ChÝnh phñ NhËt còng nh­ c¸c n­íc kh¸c ¸p dông ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi cã thÓ tËn dông nh÷ng hÖ thèng cho vay nhÑ l·i ®iÒu hµnh bëi c¸c c¬ quan tµi chÝnh cña ChÝnh phñ. Tãm l¹i, NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng cã møc b¶o hé cao, ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n còng lµ nh÷ng kh¸ch hµng thuéc vµo lo¹i khã tÝnh nhÊt thÕ giíi. Do ®ã, nÕu chóng ta kh«ng n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña thÞ tr­êng nµy vÒ tËp qu¸n, v¨n ho¸ sinh ho¹t, tiªu dïng cña ng­êi d©n; l­u th«ng, ph©n phèi hµng hãa; chÝnh s¸ch kinh doanh cña c¸c c«ng ty NhËt v.v.. mµ véi v· xuÊt khÈu hµng hãa th× sÏ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng rñi ro rÊt lín. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã sù lùa chän kh¸c lµ ph¶i nghiªn cøu, trau dåi kinh nghiÖm, häc hái qua c¸c kªnh th«ng tin, ®Çu t­ c¸c chuyÕn ®i kh¶o s¸t thùc tÕ... ®Ó kinh doanh thµnh c«ng. KÕt luËn Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y ®· cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®ãng vai trß ®Çu tµu trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷a hai n­íc. VÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh hµng n¨m cña th­¬ng m¹i ViÖt-NhËt cao h¬n kh¸ nhiÒu so víi tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. §iÒu nµy gãp phÇn b¶o ®¶m vÞ trÝ hµng ®Çu cña NhËt trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ cho thÊy thÞ tr­êng NhËt B¶n ®· chÊp nhËn hµng hãa cña ViÖt Nam vµ triÓn väng t­¬ng lai sÏ cßn gia t¨ng h¬n n÷a. §ång thêi, NhËt còng ngµy cµng lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu quan träng cña ViÖt Nam, nhÊt lµ víi nh÷ng thiÕt bÞ hµng hãa phôc vô cho nhu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Tuy nhiªn, trong xuÊt khÈu, chóng ta ch­a t¹o ®­îc nguån hµng chñ lùc cã tÝnh dµi h¹n. PhÇn lín lµ chØ t×m kiÕm nh÷ng c¸i cã s½n (kh«ng ph¶i nhiÒu) ®Ó xuÊt khÈu. V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra trong giai ®o¹n tr­íc m¾t lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét chiÕn l­îc vÒ s¶n phÈm xuÊt khÈu nãi chung, ®èi víi tõng thÞ tr­êng, trong ®ã cã NhËt B¶n nãi riªng. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín ®èi víi ViÖt Nam. §Ó gi¶i quyÕt, Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch nu«i d­ìng c¸c ngµnh kinh tÕ t¹o nguån hµng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh b»ng hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ v.v.. Tuy kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu cña ta víi NhËt B¶n cã sù gia t¨ng m¹nh trong thËp niªn võa qua, song cÇn thÊy víi møc kho¶ng 4,7-4,8 tû USD lµ cßn nhá so víi quan hÖ th­¬ng m¹i cña NhËt víi c¸c quèc gia kh¸c. Tû träng th­¬ng m¹i ViÖt-NhËt chØ chiÕm kho¶ng trªn 0,2% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña NhËt nh­ng l¹i chiÕm tíi 18%-19% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam. Nh­ vËy thÞ tr­êng NhËt B¶n râ rµng cã vai trß, ý nghÜa ®èi víi xuÊt-nhËp khÈu cña ViÖt Nam, song ng­îc l¹i, thÞ tr­êng ViÖt Nam, xÐt trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ, ch­a ph¶i cã søc nÆng ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña NhËt B¶n. MÆt kh¸c, hµng xuÊt khÈu cña ta ®· vÊp ph¶i søc c¶n m·nh liÖt cña hµng rµo kü thuËt. §ã lµ nh÷ng lùc c¶n v« h×nh song l¹i v« cïng hiÖu qu¶ cña ChÝnh phñ NhËt B¶n ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam muèn v­ît qua ®­îc c¸c rµo c¶n nµy ®Ó ®­a hµng hãa ®Õn ®­îc víi ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n sÏ kh«ng chØ ph¶i t×m hiÓu cÆn kÏ luËt ph¸p NhËt B¶n mµ cßn ph¶i nghiªn cøu kü nh÷ng tËp qu¸n th­¬ng m¹i mµ ®Æc biÖt lµ v¨n ho¸, thÞ hiÕu, nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi NhËt. Hä còng cÇn ph¶i cã ®Þnh h­íng th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n râ rµng vµ thÝch hîp, lùa chän ®óng ®èi t¸c, t¹o uy tÝn b»ng viÖc n©ng cao chÊt l­îng hµng hãa vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh. Hµng hãa cña ta ph¶i cã mÉu m· ®a d¹ng, chñng lo¹i phong phó, t¹o ®­îc sù ®éc ®¸o vµ kh¸c biÖt so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña ®èi thñ. Ngoµi ra, ®Ó cã mét chiÕn l­îc l©u dµi doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Çu t­ cho c«ng nghÖ, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn; n¨ng ®éng trong chÝnh s¸ch kinh doanh vµ coi träng yÕu tè con ng­êi. §ång thêi hä còng cÇn ph¶i tranh thñ c¸c ­u ®·i, sù gióp ®ì còng nh­ c¸c yÕu tè thuËn lîi tõ phÝa ChÝnh phñ NhËt B¶n, tranh thñ c¬ héi th©m nhËp thÞ tr­êng tõ c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña hai bªn. Trong xu thÕ æn ®Þnh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn cña khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng cïng dÊu hiÖu tÝch cùc trong c¶i c¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¶ hai quèc gia, víi viÖc phèi hîp chÆt chÏ triÓn khai nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nªu trªn, chóng ta cã c¬ së hy väng n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña hµng hãa ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n, gãp phÇn ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o [1] - Bé Th­¬ng M¹i-B¸o c¸o vÒ quan hÖ kinh tÕ, th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n, ngµy 05/03/2003. [2] - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Dù b¸o ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®Õn 2010 [3] - Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 1996-2000 [4] - Bé LuËt D©n sù ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 1995 [5] - Bé LuËt H×nh sù ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000 [6] - B¸o Doanh NghiÖp, c¸c sè n¨m 2002 vµ 2003 [7] - B¸o §Çu t­, c¸c sè n¨m 2002 vµ 2003 [8] - B¸o Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, c¸c sè n¨m 2002 vµ 2003 [9] - Bïi Xu©n L­u, TrÇn Quang Minh-ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng NhËt B¶n, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 2001 [10] - C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ vÖ sinh, an toµn thùc phÈm, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2001. [11] - §¹i sø qu¸n NhËt b¶n - G­¬ng mÆt NhËt B¶n, 2003 [12]- §¹i sø qu¸n NhËt B¶n-C¸c b¶n tin n¨m 2002 [13] - JETRO (Japan Eternal Trade Organization) - NhËt B¶n, 2003 [14] - Vò ThÞ Kim Nhung – Kinh doanh víi thÞ tr­êng NhËt B¶n, Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng, 2001. [15] - LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt nam, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 1997 [16] - VJCC-FTU – N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam sang mét sè thÞ tr­êng khu vùc vµ NhËt B¶n, Kho¸ häc 11/2001 [17] - D­¬ng H÷u H¹nh-Nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 2000 [18] - Ng« Xu©n B×nh-Hå ViÖt H¹nh – NhËt B¶n n¨m ®Çu thÕ kû 21, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc X· héi, 2002 [19] - United Publishers Inc., - NhËt B¶n, t¨ng c­êng hîp t¸c vµ hiÓu biÕt, 97-98, XuÊt b¶n lÇn thø ba [20] - NguyÔn Anh TuÊn-NguyÔn ThÞ Nh­ Hoa – Quan hÖ kinh tÕ cña Mü vµ NhËt B¶n víi ViÖt Nam tõ n¨m 1995 ®Õn nay, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2001. [21] - Vò V¨n Hµ - Quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam-NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 90 vµ triÓn väng, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, 2000. [22] - Côc Së h÷u C«ng NghiÖp – T¹p chÝ chuyÒn ®Ò 20 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, 2002 [23] - Côc Tiªu chuÈn §o l­êng ChÊt l­îng-T¹p chÝ chuyªn ®Ò, c¸c sè n¨m 2001 vµ 2002 [24] - Th«ng tÊn x· ViÖt Nam-T¹p chÝ Kinh tÕ ViÖt Nam vµ ThÕ giíi, sè 1246, Chñ NhËt, ngµy 30/03/2003 [25] - T¹p chÝ ThÞ tr­êng Chñ NhËt-Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ, sè 3882, ngµy 09/032003. [26] - TrÇn Anh Ph­¬ng: T¸c ®éng cña th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n ®èi víi ngo¹i th­¬ng n­íc ta nh÷ng n¨m 90, Nghiªn cøu kinh tÕ, sè7, th¸ng7/2000 [27] - T¹p chÝ “Nghiªn cøu NhËt B¶n”, c¸c sè n¨m 2001, 2002 vµ 2003 [28] - ThÞ tr­êng NhËt B¶n, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ Th«ng tin, 1997 Phô lôc C¸c tæ chøc ChÝnh phñ phô tr¸ch vµ LuËt ¸p dông ®èi víi QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ë NhËt B¶n Lo¹i VÝ dô Thêi gian b¶o hé LuËt ¸p dông C¬ quan ®¨ng ký Ph¸t minh Mét ý t­ëng vÒ mét s¶n phÈm hoÆc mét ph­¬ng ph¸p kü thuËt t©n tiÕn (kÓ c¶ mét ch­¬ng tr×nh m¸y vi tÝnh liªn quan ®Õn mét thiÕt bÞ phÇn cøng, mét gièng c©y trång míi, mét vi sinh vËt) 20 n¨m kÓ tõ ngµy øng dông (tõ 7-1945) LuËt B»ng s¸ng chÕ C¬ quan ph¸t minh s¸ng chÕ NhËt B¶n ThiÕt bÞ ThiÕt bÞ kü thuËt cña mét s¶n phÈm (h×nh d¸ng kÕt cÊu hoÆc toµn bé). 6 n¨m kÓ tõ ngµy øng dông LuËt m« h×nh h÷u dông C¬ quan ph¸t minh s¸ng chÕ NhËt B¶n ThiÕt kÕ ThiÕt kÕ h×nh d¸ng mét s¶n phÈm cã søc truyÒn c¶m ®Ñp 15 n¨m kÓ tõ ngµy ®¨ng ký LuËt ThiÕt kÕ C¬ quan ph¸t minh s¸ng chÕ NhËt B¶n Nh·n hiÖu hµng ho¸ Nh·n hiÖu hµng ho¸ b»ng ch÷ hoÆc h×nh ¶nh ®èi víi s¶n phÈm hoÆc dÞch vô. 10 n¨m kÓ tõ ngµy ®¨ng ký (cã thÓ gia h¹n) LuËt Nh·n hiÖ hµng ho¸ C¬ quan ph¸t minh s¸ng chÕ NhËt B¶n T¸c phÈm Mét ý t­ëng hoÆc c¶m nghÜ ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch s¸ng t¹o (v¨n häc, khoa häc, nghÖ thuËt, ©m nh¹c, ch­¬ng tr×nh vi tÝnh, c¬ së d÷ liÖu). 50 n¨m sau ngµy mÊt cña t¸c gi¶ LuËt B¶n quyÒn C¬ quan v¨n ho¸ (Trung t©m th«ng tin phÇn mÒm). M¹ch IC b¸n dÉn C¸ch bè trÝ m¹ch IC b¸n dÉn (viÖc bè trÝ c¸c bé phËn cña m¹ch vµ kÕt nèi d©y ®ång) 10 n¨m kÓ tõ ngµy ®¨ng ký LuËt VÒ viÖc bè trÝ m¹ch cña m¹ch IC b¸n dÉn. Trung t©m hîp t¸c së h÷u c«ng nghiÖp Gièng c©y trång míi C¸c gièng míi do S¾c lÖnh cña Néi c¸c x¸c ®Þnh n»m trong sè c©y trång ®ùc gieo trång ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, ng­ nghiÖp vµ h¶i s¶n. 15 n¨m kÓ tõ ngµy ®¨ng ký (18 n¨m sau víi lo¹i c©y l©u n¨m). LuËt H¹t gièng vµ c©y trång. Bé N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp. BÝ mËt th­¬ng m¹i Nh÷ng bÝ mËt th­¬ng m¹i nh­ bÝ quyÕt kü thuËt, danh s¸ch kh¸ch hµng... LuËt d©n sù, LuËt H×nh sù, LuËt ng¨n chÆn c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. HiÖn kh«ng cã hÖ thèng ®¨ng ký nµo Nh÷ng hµnh ®éng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh Nh÷ng hµnh ®éng g©y lÇm lÉn ®èi víi mét s¶n phÈm ®· cã tiÕng hoÆc biÓu hiÖn kinh doanh cña mét bªn kh¸c, mét nh·n hiÖu hµng ho¸ ch­a ®¨ng ký, mét nh·n hiÖu th­¬ng m¹i, mét nh·n hiÖu dÞch vô ch­a ®¨ng ký... LuËt Ng¨n chÆn c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Kh«ng cÇn thiÕt ®¨ng ký. ._.