Hiện trạng quản lý rác thải và đề xuất giải pháp xử lý rác thải bằng phương pháp ủ phân Compost tại thị xã Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh

CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát thöïc hieän ñeà taøi Thò xaõ Traø Vinh laø trung taâm, kinh teá, chính trò vaø vaên hoaù cuûa tænh Traø Vinh, coù dieän tích töï nhieân laø 6.500 ha, daân soá khoaûng 90.700 ngöôøi. Töø thò xaõ Traø Vinh ñaõ hình thaønh caùc tuyeán giao thoâng ñöôøng boä veà caùc huyeän, xaõ trong Tænh. Vôùi chöùc naêng laø trung taâm cuûa Tænh vöøa laø ñaàu moái quan troïng thuùc ñaåy phaùt trieån ngaønh dòch vuï khaép treân ñòa baøn tænh. Muõi nhoïn kinh teá naøy mang laïi nhöõng lôïi ích veà kinh teá vaø xaõ hoäi. Song song vôùi nhöõng hoaït ñoäng ñoù ñoàng thôøi cuõng sinh ra nhieàu chaát thaûi coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Moät ngaøy löôïng raùc sinh hoaït thaûi ra coäng vôùi moät löôïng raùc thaûi saûn xuaát ôû Thò xaõ laø raát lôùn. Ngoaøi ra phaûi keå ñeán moät löôïng raùc thaûi ñaùng keå töø caùc cö daân ñeán ñaây mua baùn, trao ñoåi haøng hoaù. Raùc thaûi hieän nay ñöôïc thu gom haøng ngaøy chôû veà baõi raùc vôùi soá löôïng lôùn. Tuy nhieân so vôùi thöïc teá thì khoaûng 60% löôïng raùc ñöôïc ñöa veà baõi raùc. Coâng taùc thu gom raùc cuûa thò xaõ maëc duø ñöôïc caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông quan taâm nhöng vaãn chöa ñöôïc ñaàu tö thoaû ñaùng. Ngoaøi ra, baõi raùc hieän nay cuûa Thò xaõ laø baõi raùc hôû vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng. Baõi raùc naøy naèm trong Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû phaûi xöû lyù trieät ñeå oâ nhieãm moâi tröôøng. Moät thöïc teá laø quõy ñaát hieän coù trong khu vöïc baõi raùc laø raát haïn cheá, kinh phí ñaàu tö caûi taïo vaø môû roäng baõi raùc laø raát khoù khaên. Vaán ñeà ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå giaûi quyeát raùc thaûi cuûa Thò xaõ, giaûm taûi cho baõi raùc hieän höõu laø vaán ñeà maø Tænh Traø Vinh raát quan taâm hieän nay. Ñoà aùn “Hieän traïng quaûn lyù raùc thaûi vaø ñeà xuaát giaûi phaùp xöû lyù raùc thaûi baèng phöông phaùp uû phaân Compost taïi Thò xaõ Traø Vinh, tænh Traø Vinh” ñöôïc ñeà nghò thöïc hieän nhaèm giaûi quyeát vaán naïn oâ nhieãm töø baõi raùc hieän höõu, veà laâu daøi giaûm dieän tích quy hoaïch baõi raùc vaø coù ñöôïc nguoàn phaân vi sinh phuïc vuï phaùt trieån noâng nghieäp tænh nhaø. 2. Muïc ñích nghieân cöùu Muïc tieâu daøi haïn: Nhaèm töøng böôùc caûi thieän moâi tröôøng vaø naâng cao yù thöùc cuûa ngöôøi daân trong vieäc baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö caûi thieän heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén ôû Traø Vinh, ñaëc bieät laø ôû Thò xaõ thoâng qua ñaàu tö cô sôû haï taàng vaø xaây döïng naêng löïc trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén, vaïch ra moät heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén laâu daøi cho Tænh Traø Vinh. Muïc tieâu ngaén haïn: Giaûi quyeát nhu caàu caáp baùch xöû lyù raùc cho Thò xaõ vaø vuøng laân caän trong khi baõi raùc ñang quaù taûi vaø gaây oâ nhieãm nghieâm troïng. Khaéc phuïc tình traïng xaû raùc böøa baõi cuûa coäng ñoàng daân cö thò xaõ Traø Vinh. Xaây döïng heä thoáng quaûn lyù vaø xöû lyù chaát taûhi raén ñaûm baûo khoâng gaây oâ nhieãm. Thu hoài, taùi cheá vaø ñoùng goùp moät löôïng phaân vi sinh cho ngaønh noâng nghieäp. Naâng cao yù thöùc giöõ gìn veä sinh moâi tröôøng cho coäng ñoàng khu vöïc Ñeà xuaát. Naâng cao naêng löïc kyõ thuaät trong quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi raén cho ñòa phöông. 3. Noäi dung nghieân cöùu Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra, noäi dung nghieân cöùu cuûa ñoà aùn bao goàm: Phaân tích toång quan veà chaát thaûi thaûi raén ñoâ thò vaø caùc phöông phaùp quaûn lyù, xöû lyù Thu thaäp caùc taøi lieäu hieän coù veà hieän traïng ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi vaø moâi tröôøng Thò xaõ Traø Vinh. Phaân tích, ñaùnh giaù hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén Thò xaõ Traø Vinh Phaân tích ñaùnh giaù vaø löïa choïn coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén cho Thò xaõ Traø Vinh Ñeà xuaát naøy naøy naøy xöû lyù chaát thaûi raén Thò xaõ Traø Vinh baèng coâng ngheä uû phaân Compost 4. Ñoái töôïng cuûa ñeà taøi Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø: Hieän traïng quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi raén Thò xaõ Traø Vinh. Caùc yeâu caàu vaø tieâu chí ñeå löïa choïn coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén Thò xaõ Traø Vinh. Coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén Thò xaõ Traø Vinh baèng uû phaân Compost. 5. Giôùi haïn phaïm vi ñeà taøi Phaïm vi phuïc vuï cuûa nghieân cöùu laø Thò xaõ Traø Vinh. Nghieân cöùu ñöôïc tính toaùn vaø döï baùo nhaèm Ñeà xuaát naøy naøy naøy phöông aùn xöû lyù cho giai ñoaïn ñeán naêm 2020. 6. Phöông phaùp nghieân cöùu 6.1. Phöông phaùp thu thaäp vaø toång hôïp thoâng tin Thu thaäp, ñieàu tra vaø phaân tích caùc soá lieäu veà hieän traïng heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén, thaønh phaàn caùc loaò chaát thaûi raén vuøng ñoâ thò cuaû Tænh Traø Vinh. Xaùc ñònh toác ñoä phaùt thaûi vaø thaønh phaàn chaát thaûi raén cuaû TX. Traø Vinh. Döï baùo dieãn bieán veà chaát thaûi raén TX. Traø Vinh. Coâng taùc döï baùo dieãn bieán veà khoái löôïng raùc thaûi ñöôïc thöïc hieän baèng caùch tính toaùn treân cô sôû caùc soá lieäu döï baùo veà bieán ñoäng daân soá, quy hoaïch taêng tröôûng kinh teá, khaû naêng thu gom, vaän chuyeån vaø quaûn lyù cuaû cô quan chöùc naêng. Vieäc tính toaùn vaø döï baùo ñöôïc thöïc hieän ñeán naêm 2020. döï baùo dieãn bieán thaønh phaàn raùc thaûi ñöôïc thöïc hieän döïa treân thöïc teá saûn xuaát vaø tieâu duøng, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaø soá lieäu thoáng keâ cuaû caùc khu vöïc khaùc. 6.2. Phöông phaùp phaân tích vaø xöû lyù thoâng tin Toaøn boä caùc soá lieäu ñöôïc thöïc hieän treân baûng bieåu. Soá lieäu ñöôïc quaûn lyù vaø phaân tích treân maùy tính vôùi phaàn meàm Microsoft Excel vaø soaïn thaûo vaên baûn söû duïng phaàn meàm Microsoft Word. 6.3. Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh vaø öôùc tính löôïng chaát thaûi Söû duïng coâng thöùc Euler caûi tieán ñeå öôùc tính löôïng daân soá gia taêng töø 2006 ñeán 2020 ( döïa treân soá lieäu thöïc naêm 2005). Töø ñoù tính toaùn ñöôïc löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh trong cuøng khoaûng thôøi gian. Treân cô sôû thu gom raùc hieän taïi vaø möùc taêng tröôûng kinh teá, trình ñoä nhaân thöùc xaõ hoäi öôùc tính khaû naêng thu gom raùc qua töøng thôøi ñieåm (% raùc thu gom töø 2007 - 2020) 6.4. Phöông phaùp tham khaûo yù kieán cuaû caùc chuyeân gia Thaêm doø, tham khaûo yù kieán cuaû caùn boä caùc cô quan lieân quan vaø ñöôïc söï tö vaán cuaû caùc nhaø chuyeân moân, nhaø quaûn lyù nhaèm töøng böôùc hoaøn thaønh baùo caùo nghieân cöùu khaû thi naøy. (Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng, Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä, Cuïc Thoáng Keá, Coâng ty Coâng Trình Coâng coäng…) CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ 1.1. NGUOÀN GOÁC, THAØNH PHAÀN VAØ TÍNH CHAÁT CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ 1.1.1. Nguoàn goác phaùt sinh chaát thaûi raén ñoâ thò Coù raát nhieàu ñònh nghóa veà chaát thaûi raén, nhöng chung quy laïi thì ‘chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi ra töø caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng…); trong ñoù, quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi ñöôïc sinh ra töø caùc hoaït ñoäng soáng”. Vieäc xaùc ñònh caùc nguoàn thaûi ñoùng vai troø raát quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén. Maëc duø, coù nhieàu caùch ñeå phaân ñònh veà nguoàn goác phaùt sinh, song haàu heát caùc taøi lieäu ñaõ ñöôïc coâng boá coù caùc phaân loaïi veà nguoàn goác khoâng khaùc nhau nhieàu laém. Töïu trung chaát thaûi raén coù theå ñöôïc phaùt sinh töø caùc nguoàn chuû yeáu sau: Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc khu daân cö; Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc trung taâm thöông maïi; Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng; Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay, beán caûng; Chaát thaûi coâng nghieäp töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp; Chaát thaûi xaây döïng töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò; Chaát thaûi coâng nghieäp töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. Toùm taét caùc nguoàn thaûi chaát thaûi raén taïi caùc ñoâ thò ñöôïc ñöa ra trong baûng 1.1. Baûng 1.1: Caùc nguoàn thaûi chaát thaûi raén taïi caùc ñoâ thò TT Nguoàn thaûi Hoaït ñoäng phaùt sinh chaát thaûi Daïng chaát thaûi 1 Chaát thaûi sinh hoaït Töø caùc caên hoä gia ñình, khu chung cö vaø nhaø cao taàng. Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro vaø caùc daïng chaát thaûi khaùc. 2 Chaát thaûi thöông maïi Töø caùc nhaø haøng, chôï, khaùch saïn, caùc dòch vuï aên uoáng... Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro caùc daïng chaát thaûi khaùc, ñoâi khi caû chaát thaûi nguy haïi. 3 Chaát thaûi khu coâng sôû Töø caùc vaên phoøng, tröôøng hoïc, beänh vieän, nhaø haøng… Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro, chaát thaûi xaây döïng vaø caùc daïng khaùc. 4 Chaát thaûi queùt ñöôøng Ñöôøng phoá Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro caùc daïng chaát thaûi khaùc, ñoâi khi caû chaát thaûi nguy haïi. 5 Chaát thaûi laøm vöôøn Coâng vieân, khu giaûi trí Thöïc phaåm, caønh caây, coû… 6 Chaát thaûi xaây döïng Töø caùc khu ñoâ thò, khu daân cö, khu taùi ñònh cö… Gaïch ñaù, caùt, xaø baàn, goã, bao bì, giaáy, vaø plastic, hoùa chaát, saét… 7 Chaát thaûi töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc ñoâ thò Nhaø maùy xöû lyù nöôùc vaø nöôùc thaûi, heä thoáng coáng raõnh thoaùt nöôùc ñoâ thò Buøn coáng, buøn dö töø heä thoáng xöû lyù nöôùc vaø nöôùc thaûi 8 Caáht thaûi töø caùc khu vöïc giaûi trí Caùc bôø bieån, coâng vieân, hoà bôi, ñöôøng cao toác Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro, chaát thaûi xaây döïng, caùc chaát taûhi khaùc 9 Chaát thaûi coâng nghieäp Töø caùc nhaø maùy, caùc khu vöïc coù hoaït ñoäng coâng nghieäp CTNH, chaát thaûi ñaëc bieät, hoùa chaát, tro, kim loaïi 10 Chaát thaûi noâng nghieäp Töø caùc khu vöïc canh taùc noâng nghieäp, chaên nuoâi Thöïc phaåm hö, caùc chaát thaûi noâng nghieäp, raùc röôûi, chaát thaûi nguy haïi (Nguoàn: Solid wastes, Engineering Principles and Management Issues, Tokyo 1997). 1.1.2. Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò Tuøy thuoäc vaøo caùc loaïi raùc thaûi, töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, vaøo caùc ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi, vaøo söï taäp trung daân soá vaø nhieàu yeáu toá khaùc maø thaønh phaàn vaø khoái löôïng chaát thaûi raén coù theå thay ñoåi. Baûng 1.2: Thaønh phaàn vaø tính chaát thöôøng thaáy cuûa raùc thaûi sinh hoaït Thaønh phaàn Tính chaát % troïng löôïng Ñoä aåm (%) Troïng löôïng rieâng (kg/m3) KGT TB KGT TB KGT TB Chất thải T/phẩm Giấy Catton Chất dẻo Vải vụn Cao su Da vụn Sản phẩm vườn Gỗ Thủy tinh Đồ hộp Kim loại maøu Kim loại đen Bụi, tro, gạch 6-25 25-45 3-15 2-8 0-4 0-2 0-2 0-20 1-4 4-16 2-8 0-1 1-4 0-10 15 40 4 3 2 0,5 0,5 12 2 8 6 1 2 4 50-80 4-10 4-8 1-4 6-15 1-4 8-12 30-80 15-40 1-4 2-4 2-4 2-6 6-12 70 6 5 2 10 2 10 60 20 2 3 2 3 8 128-80 32-128 38-80 32-128 32-96 96 -192 96-256 84-224 128-20 160-480 48-160 64-240 128-1120 320-960 228 81,6 49,6 64 64 128 160 104 240 193,6 88 160 320 480 Toång hôïp 100 15 - 40 20 180 - 420 300 (Nguồn: Solid wastes, Engineering Principles and Management Issues, Tokyo 1997). Ghi chuù: KGT: khoaûng giaù trò TB : trung bình Baûng 1.3: Thaønh phaàn raùc thaûi trong caùc khu daân cö caùc nöôùc Thaønh phaàn (%) Nöôùc coù thu nhaäp thaáp Nöôùc coù thu nhaäp TB Nöôùc coù thu nhaäp cao CHAÁT HÖÕU CÔ Thöïc phaåm thöøa 40 – 85 20 – 65 6 – 30 Giaáy 1 – 10 8 – 30 20 – 45 Carton - - 5 – 15 Nhöïa 1 – 5 2 – 6 2 – 8 Vaûi vuïn 1 – 5 2 – 10 2 – 6 Cao su 1 – 5 1 - 4 0 – 2 Da - - 10 – 20 CHAÁT VOÂ CÔ Thuûy tinh 1 – 10 1 – 10 4 – 12 Can thieát 1 – 5 1 – 5 2 – 8 Kim loaïi khaùc 1 – 40 1 – 30 1 - 4 (Nguoàn: Integrated Solid Waste Management, Mc GRAW-HILL, 1993). Nöôùc thu nhaäp thaáp: < 750 USD/ngöôøi/naêm Nöôùc thu nhaäp trung bình: 750 – 5.000 USD/ngöôøi/naêm Nöôùc thu nhaäp cao: >5.000/ngöôøi/naêm Thaønh phaàn vaø soá löôïng CTR phuï thuoäc vaøo: Caùc hoaït ñoäng taùi sinh vaø giaûm thieåu khoái löôïng CTR taïi nguoàn Giaûm phaàn bao bì khoâng caàn thieát hay thöøa Thay theá saûn phaåm chæ söû duïng moät laàn baèng saûn phaåm coù theå taùi söû duïng Söû duïng tieát kieäm nguyeân lieäu Gia taêng caùc vaät lieäu taùi sinh chöùa trong saûn phaåm Phaùt trieån cô caáu, toå chöùc khuyeán khích caùc naøh saûn xuaát ít thaûi chaát thaûi Luaät phaùp vaø thaùi ñoä chaát haønh luaät phaùp cuûa ngöôøi daân Thaùi ñoä vaø quan ñieåm cuûa quaàn chuùng Caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan ñöôïc ban haønh Caùc yeáu toá ñòa lyù vaø töï nhieân nhieân Vò trí ñòa lyù Muøa trong naêm Taàn suaát thu gom chaát thaûi Ñaëc ñieåm cuûa khu vöïc phuïc vuï 1.1.3. Tính chaát cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò 1.1.3.1. Tính chaát vaät lyù cuûa CTR Troïng löôïng rieâng: laø troïng löôïng cuûa 1 ñôn vò vaät chaát tính treân 1 ñôn vò theå tích (kg/m3). Döõ lieäu TLR raát caàn thieát ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raùc phaûi quaûn lyù. TLR thay ñoåi phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu giöõ chaát thaûi. TLR cuûa chaát thaûi ñoâ thò thoâng thöôøng khoaûng 300 kg/m3. Ñoä aåm: Ñoä aåm thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng 2 phöông phaùp laø phöông phaùp troïng löôïng öôùt vaø phöông phaùp troïng löôïng khoâ. Phöông phaùp troïng löôïng öôùt/khoâ trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö laø phaàn traêm troïng löôïng öôùt/khoâ cuûa vaät lieäu. Trong quaûn lyù CTR, ngöôøi ta thöôøng söû duïng daïng %TLU. Ñoä aåm theo phöông phaùp öôùt ñöôïc tính nhö sau: M = (w-d)/w x 100 M: ñoä aåm cuûa maãu W: troïng löôïng maãu taïi hieän tröôøng d: troïng löôïng maãu sau khi saáy khoâ ôû 1050C Kích thöôùc vaø caáp phoái haït: Kích thöôùc vaø caáp phoái haït ñoùng vai troø quan troïng trong thieát keá, löïa choïn caùc thieát bò, phöông tieän thu hoài vaät lieäu, phaân loaïi, saøng loïc… S = l l: Chieàu daøi S = (l + w)/2 w: Chieàu roäng S = (l + w + h)/3 h: chieàu cao S = (l x w)/1/2 S = (l x w x h)/1/3 Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng: Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng cuûa CTR laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ræ töø baõi raùc. Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo aùp löïc neùn vaø traïng thaûi phaân huûy cuûa CTR. Ñoái vôùi CTR ñoâ thò laø khoaûng 50 – 60%. Ñoä thaám cuûa chaát thaûi ñaõ ñöôïc neùn: Tính daãn nöôùc cuûa CTR chi phoái vaø ñieàu khieån söï di chuyeån cuûa caùc chaát loûng (nöôùc roø ræ, nöôùc ngaàm, nöôùc thaám…) vaø caùc khí beân trong baõi raùc. K = Cd2 x γ/μ = k x γ/μ K: heä soá thaám C: haèng soá khoâng thöù nguyeân d: kích thöôùc trung bình cuûa loå roãng trong raùc γ: troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc μ: ñoä nhôùt ñoäng hoïc cuûa nöôùc k: ñoä thaám rieâng (10-11 – 10-12 m2 theo phöông ñöùng vaø 10-10 theo phöông ngang) 1.1.3.2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát thaûi raén Phaân tích sô boä: Phaân tích sô boä nhaèm xaùc ñònh ñoä aåm, chaát deã chaùy bay hôi (saáy ôû 100oC trong 1 giôø vaø ñoát chaùy ôû 950oC trong loø nugn kín), carbon coá ñònh, tro. Ñieåm noùng chaûy cuûa tro: Laø nhieät ñoä ñoát chaùy chaát thaûi ñeå tro seõ hình thaønh moät khoái raén do söï naáu chaûy vaø keát tuï. (1.100 – 1.2000C) Phaân tích cuoái cuøng: Nhaèm xaùc ñònh thaønh phaàn (%) cuûa caùc nguyeân toá C, H, O, N, S vaø tro, ñoâi khi Cl cuõng caàn phaûi ñöôïc phaân tích. Söû duïng keát quaû naøy ñeå moâ taû thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa chaát höõu cô trong CTR. Keát quaû naøy giuùp vieäc xaùc ñònh tyû soá C/N cuûa CTR xem coù thích hôïp cho quaù trình chuyeån hoùa sinh hoïc CTR khoâng. Haøm löôïng naêng löôïng cuûa caùc thaønh phaàn CTR: Haøm löôïng naêng löôïng cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong CTR coù theå xaùc ñònh baèng noài hay loø chöng caát lôùn; söû duïng bình ño nhieät trò trong PTN hoaëc baèng caùch tính toaùn theo coâng thöùc Duloâng caûi tieán neáu thaønh phaàn hoùa hoïc ñaõ bieát. Btu = 145C + 610 (H2 – 1/8O2 + 40S + 10N) 1.1.3.3. Tính chaát sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén Haàu heát CTR ñeàu coù theå phaân loaïi veà phöông dieän sinh hoïc nhö sau: Caùc phaàn töû coù theå hoøa tan trong nöôùc ñöôïc nhö: ñöôøng, tinh boä, amino acid vaø nhieàu caùc chaát höõu cô khaùc Baùn Cellulose: caùc saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng C5 vaø C6 Cellulose: saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng Glucose 6 Carbon Daàu môõ vaø saùp: laø nhöõng ester cuûa alcohols vaø acid beùo maïch daøi Lignin: Moät polymer chöùa caùc voøng thôm vôùi nhoùm Methoxyl (OCH3) Lignocellulose: Hôïp chaát do Lignin vaø Cellulose keát hôïp vôùi nhau Protein: chaát taïo thaønh caùc amino acid maïch thaúng Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa thaønh phaàn höõu cô trong CTR Haøm löôïng chaát bay hôi (VS) (xaùc ñònh baèng caùch ñoát chaùy CTR ôû 5500C) ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong CTR. BF = 0,83 – 0,028 LC BF: Tyû leä phaàn phaân huûy sinh hoïc bieåu dieãn treân cô sôû VS 0,83 vaø 0,028 laø caùc haèng soá thöïc nghieäm LC: haøm löôïng Lignin cuûa VS (% troïng löôïng khoâ) Söï phaùt sinh muøi hoâi Muøi hoâi hình thaønh laø keát quaû cuûa quaù trình phaân huûy yeám khí vôùi söï phaân huûy caùc hôïp chaát höõu cô trong CTR. 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ 1.2.1. Xöû lyù CTR baèng phöông phaùp cô hoïc 1.2.1.1. Giaûm kích thöôùc Söû duïng buùa ñaäp khi vaät lieäu gioøn, deã gaõy Söû duïng keùo caét Söû duïng maùy nghieàn 1.2.1.2. Phaân loaïi theo kích thöôùc (saøng loïc) Phaân loaïi theo kích thöôùc nhaèm muïc ñích saøng loïc ñeå xöû lyù hoaëc taùi cheá. Caùc thieát bò thöôøng ñöôïc söû duïng nhö saøng rung, saøng coù troáng quay. Saøng rung söû duïng khi vaät lieäu khoâ (kim loaïi, thuûy tinh); saûng troáng quay duøng ñeå taùch rôøi caùc loaïi giaáy carton vaø giaáy vuïn. 1.2.1.3. Phaân loaïi theo troïng löôïng Ñaây laø kyõ thuaät ñöôïc öùng duïng raát phoå bieán vaø nhaèm ñeå phaân loaïi vaät lieäu coù troïng löôïng rieâng khaùc nhau. Phöông phaùp naøy döïa treân nguyeân taéc doøng khí ñi töø döôùi leân, vaät lieäu nheï seõ ñöôïc taùch rôøi vaät lieäu naëng hôn. 1.2.1.4. Phaân loaïi baèng ñieän tröôøng vaø töø tính Phaân loaïi baèng ñieän tröôøng söû duïng ñeå phaân loaïi kim loaïi maøu vaø kim loaïi ñen. Phaân loaïi baèng töø tính aùp duïng ñeå taùch ly vaät lieäu döïa vaøo söï khaùc nhau veà söï tích ñieån beàn maët cuûa vaät lieäu. 1.2.1.5. Neùn chaát thaûi raén Nhaèm gia taêng troïng löôïng rieâng cuûa vaät lieäu, giaûm theå tích (ñoùng kieän, ñoùng khoái, keát thaønh daïng vieân…) 1.2.2. Xöû lyù CTR baèng phöông phaùp nhieät 1.2.2.1. Thieâu ñoát Quaù trình ñoát laø quaù trình bieán ñoåi CTR döôùi taùc duïng cuûa nhieät vaø quaù trình oxyhoùa. Baèng phöông phaùp ñoát coù theå giaûm theå tích CTr khoaûng 80 – 90%. Nhieät ñoä buoàng ñoát phaûi cao hôn 8000C. saûn phaåm sau cuøng bao goàm hoãn hôïp khí N, C, hôi nöôùc, tro, S… Caùc loaïi khí sinh ra coù nhieät ñoä cao coù theå thu hoài naêng löôïng nhieät naøy. Söû duïng chaát thaûi laøm nhieân lieäu ñoát: phaân huûy chaát thaûi baèng caùch ñoát cuøng vôùi caùc nhieân lieäu thoâng thöôøng khaùc ñeå taän duïng nhieät cho caùc thieát bò tieâu thuï nhieät: loø hôi, loø nung, loø luyeän kim, loø naáu thuûy tinh… Löôïng chaát thaûi boå sung vaøo ñoát chieám khoaûng 12 – 25% toång löôïng nhieân lieäu. 1.2.2.2. Nhieät phaân Laø quaù trình phaân huûy hay bieán ñoåi hoùa hoïc CTR baèng caùch nung noùng trong ñieàu kieän khoâng coù söï tham gia cuûa oxy. Saûn phaåm cuûa quaù trình nhieät phaân bao goàm raén, loûng, khí. Quaù trình nhieät phaân xaûy ra trong 2 giai ñoaïn: Giai ñoaïn 1: laø quùa trình khí hoùa, chaát thaûi ñöôïc gia nhieät ñeå taùch caùc thaønh phaàn deã bay hôi nhö khí chaùy, hôi nöôùc, H2, CO, khí acid…ra khoûi thaønh phaàn chaùy khoâng hoùa hôi vaø tro. Giai ñoaïn 2: Caùc thaønh phaàn bay hôi ñöôïc ñoát ôû ñieàu kieän phuø hôïp ñeå tieâu huûy heát caùc caáu töû nguy haïi vaø keøm thay quaù trình thu hoài naêng löôïng. 1.2.3. Xöû lyù CTR baèng phöông phaùp chuyeån hoùa sinh hoïc vaø hoùa hoïc 1.2.3.1. Quaù trình uû phaân hieáu khí Laø quaù trình bieán ñoåi sinh hoïc ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaèm muïc ñích laø bieán ñoåi CTR daïng höõu cô taïo thaønh caùc chaát voâ cô döôùi taùc duïng cuûa VSV taïo thaønh caùc saûn phaåm daïng muøn (phaân compost) 1.2.3.2. Quaù trình phaân huûy leân men kî khí Quaù trình bieán ñoåi sinh hoïc ñöôïc söû duïng ñeå phaân huûy chaát thaûi coù haøm löôïng chaát raén töø 4 – 8% döôùi taùc duïng cuûa VSV trong ñieàu kieän yeám khí. Saûn phaåm taïo thaønh laø caùc khí meâtan töø caùc chaát thaûi cuûa con ngöôøi, ñoäng vaät, caùc saûn phaåm thöøa töø noâng nghieäp vaø töø chaát thaûi höõu cô cuûa ñoâ thò. 1.2.3.3. Quaù trình chuyeån hoùa hoùa hoïc Quaù trình naøy bao goàm moät loaït caùc phaûn öùng thuûy phaân ñöôïc söû duïng ñeå taùi sinh caùc hôïp chaát nhö glucose vaø moät loaït phaûn öùng khaùch duøng taùi sinh daàu toång hôïp, khí vaø acetate cellulose.a1 Kyõ thuaät xöû lyù CTR baèng phöông phaùp hoùa hoïc phoå bieán laø phaûn öùng thuûy phaân cellulose döôùi taùc duïng acid thaønh glucose vaø quaù trình bieán ñoåi meâtan thaønh methanol. 1.2.3.4. Naêng löôïng töø quaù trình chuyeån hoùa sinh hoïc cuûa CTR Caùc quaù trình phaân huûy yeám khí thöôøng taïo ra naêng löôïng döôùi daïng khí biogas. Ñaây laø nguoàn naêng löôïng coù giaù trò caàn ñöôïc thu hoài vaø söû duïng cho nhöõng muïc ñích khaùc. (söû duïng cho naáu aên sinh hoaït, phaùt ñieän…) 1.2.4. Xöû lyù CTR baèng baõi choân laáp 1.2.4.1. Baõi raùc hôû (Open dumps) Ñaây laø phöông phaùp coå ñieån coù caùch ñaây khoaûng 500 TCN vaø ñeán nay vaãn coøn ñöôïc aùp duïng. Moät soá nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp laø: Maát myõ quan, gaây khoù chòu cho con ngöôøi khi nhìn thaáy hay baét gaëp Laø oå dòch beänh vaø laø nguoàn gaây beänh Nöôùc ræ gaây laày loäi, oâ nhieãm OÂ nhieãm khoâng khí Hieän nay coù khaù nhieàu caùc ñòa phöông vaãn coøn ñang söû duïng phöông phaùp naøy. 1.2.4.2. Choân raùc thaûi döôùi bieån (Submarine disposal) Raùc thaûi ñöôïc vaän chuyeån baèng caùc saø lan ñem ñoå xuoáng bieån ôû ñoä saâu thích hôïp (180 – 200m) ñeå traùnh va chaïm taøu thuyeàn. 1.2.4.3. Baõi raùc hôïp veä sinh (sanitary landfill) Laø baõi raùc ñöôïc thieát keá phöông phaùp ñoå boû raùc sao cho möùc ñoä gaây ñoäc haïi ñeán moâi tröôøng laø nhoû nhaát. Taïi ñaây raùc ñöôïc ñoå boû baèng caùch traûi roäng treân maët ñaát, sau ñoù neùn vaø bao phuû baèng moät lôùp ñaát daøy 1,5cm (hay baèng vaät lieäu bao phuû) sau moãi ngaøy. Khi baõi raùc chöùa heát coâng suaát thieát keá, moät lôùp ñaát hay vaät lieäu bao phuû ñöôïc phuû leân daøy khoaûng 60cm. Öu ñieåm cuûa BCLHVS: Ñaây laø phöông phaùp kinh teá nhaát, voán ñaàu tö ban ñaàu thaáp, chi phí vaän haønh thaáp. Xöû lyù ñöôïc nhieàu caùc loaïi chaát thaûi maø khoâng caàn phaân loaïi Ñaùp öùng ñöôïc quùa trình xöû lyù khi khoái löôïng raùc gia taêng Caùc coân truøng, chuoät boï, ruoài muoãi khoù sinh soâi naûy nôû. Caùc hieän töôïng chaùy ngaàm, chaøy buøng noã khoù xaûy ra vaø muøi hoâi giaûm ñaùng keå Ít gaây oâ nhieãm nöôùc ngaàm, nöôùc maët Tieän söû duïng sau khi baõi raùc heát coâng suaát. Nhöôïc ñieåm cuûa BCLHVS: Ñoøi hoûi dieän tích lôùn Ñaát phuû beà maët deã bò phaùt taùn Chaát thaûi töø baõi raùc neáu khoâng ñöôïc xöû lyù gaây oâ nhieãm moâi tröôøng 1.3. HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ Heä thoáng quaûn lyù CTR ñoâ thò lieân quan ñeán: Söï phaùt sinh Löu giöõ vaø phaân chia taïi nguoàn Thu gom Phaân chia, cheá bieán, bieán ñoåi Trung chuyeån vaø vaän chuyeån Tieâu huûy, xöû lyù Quaûn lyù CTR lieân quan ñeán caùc vaán ñeà nhö quaûn lyù haønh chính, taøi chính, luaät leä, quy hoaïch vaø kyõ thuaät… Muïc ñích cuûa cuûa quaûn lyù CTR laø : Baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng. BVMT. Söû duïng toái ña vaät lieäu. Taùi cheá vaø söû duïng toái ña chaát höõu cô. Giaûm thieåu raùc ôû baõi raùc. CHÖÔNG 2: ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN, KINH TEÁ XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG THÒ XAÕ TRAØ VINH 2.1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN THÒ XAÕ TRAØ VINH Phaïm vi laõnh thoå vaø ñaëc ñieåm ñòa hình: Traø Vinh laø tænh naèm ôû Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long xen keïp bôûi hai con soâng lôùn laø soâng Tieàn vaø soâng Haäu. Phaàn phía Nam tieáp giaùp bieån Ñoâng coù bôø bieån daøi 65km. Vò trí ñòa lyù ñöôïc phaân boá theo toïa ñoä: Toïa ñoä cöïc Baéc: 10003 ñoä vó baéc Toïa ñoä cöïc Nam: 09031 ñoä vó baéc Toïa ñoä cöc Ñoâng: 106035 ñoä kinh ñoâng Toïa ñoä cöïc Taây: 105054 ñoä kinh ñoâng Ñòa hình bò phaân caét nhieàu bôûi heä thoáng soâng raïch vaø keânh möông thuyû lôïi. Cao trình maët ñaát töø 0,4-1,0m. caùc huyeän ôû phía Baéc cuûa tænh naèm trong vuøng nöôùc ngoït coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng. Caùc huyeän ôû phía Nam ven bieån coù ñòa hình daïng soáng, xen keïp laø gioàng caùt hình caùnh cung do gioù bieån taïo thaønh. Ñaëc ñieåm khí töôïng thuûy vaên: Khí haäu Traø Vinh mang ñaëc ñieåm chung cuûa ÑBSCL laø khí haäu gioù muøa caän xích ñaïo, moãi naêm coù 2 muøa möa vaø muøa khoâ roõ reät. Muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 döông lòch vôùi trung bình laø 132 ngaøy möa. Löôïng möa trung bình haøng naêm 1372- 1687mm. muøa khoâ baét ñaàu töø thaùng 12 vaø keát thuùc vaøo thaùng 4 naêm sau. Theo keát quaû cuûa Traïm khí töôïng thuûy vaên Traø Vinh cho thaáy coù moät soá giôø naéng cao nhaát ÑBSCL : 2619h/naêm. Nhieät ñoä khoâng khí thaáp nhaát vaøo thaùng 1 laø 240C vaø cao nhaát vaøo thaùng 4 laø 29,300C. Tuy nhieân nhöõng naêm gaàn ñaây nhieät ñoä coù ngaøy leân tôùi 35-360C. Böùc xaï maët trôøi trung bình töø 80-90 Kcal/cm2/naêm. Do naèm giöõa 2 con soâng lôùn chaïy doïc theo chieàu daøi laõnh thoå ñeán Bieån Ñoâng neân cheá ñoä thuyû vaên phuï thuoäc vaøo cheá ñoä baùn nhaät trieàu cuûa bieån Ñoâng, bieân ñoä giaûm daàn töø cöûa soâng giaûm vaøo. Thoå nhöôõng Theo soá lieäu baùo caùo toång kieåm keâ ñaát ñai naêm 2004, tænh Traø Vinh coù toång dieän tích ñaát töï nhieân laø 222.567,35ha. Trong ñoù ñaát saûn xuaát noâng nghieäp laø 182.050,25ha, ñaát laâm nghieäp coù röøng chieám 5.670,37ha, ñaát coù khaû naêng saûn xuaát noâng nghieäp laø 50177ha, ñaát chuyeân duøng chieám 8.985,98ha, ñaát chöa söû duïng vaø soâng raïch chieám 22.647 Ha vaø ñaát ôû laø 3.213ha. 2.2. HIEÄN TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ XAÕ HOÄI THÒ XAÕ TRAØ VINH 2.2.1. Daân cö Tænh Traø Vinh coù 9 huyeän vaø 1 thò xaõ. Toång soá phöôøng xaõ cuûa tænh laø 104. Toång daân soá trong toaøn tænh laø 1.028.569 ngöôøi (naêm 2005) vaø cuûa Thò xaõ laø 90.700 ngöôøi, trong ñoù ñoàng baøo daân toäc Khôme chieám 30% daân soá toaøn tænh, 80% daân soá trong tænh soáng baèng ngheà saûn xuaát noâng nghòeâp vaø nuoâi troàng ñaùnh baét thuyû haûi saûn. Ñôøi soáng nhaân daân coøn gaëp nhieàu khoù khaên, thu nhaäp bình quaân theo ñaàu ngöôøi 5,765 trieäu ñoàng/ngöôøi / naêm. 2.2.2. Noâng Nghieäp Theá maïnh cuûa tænh laø saûn xuaát noâng nghieäp vôùi toång dieän tích gieo troàng laø 277.711 ha. Saûn löôïng löông thöïc 1.055.218 taán, giaûm 0,9% so vôùi naêm tröôùc. Trong ñoù luùa 1.033.804 taán, naêng suaát trung bình laø 4,4 taán /ha. Dieän tích caây maøu vaø caây coâng nghieäp ngaén ngaøy 42.710 ha. Thöïc hieän keá hoaïch chuyeån ñoåi cô caáu saûn xuaát noâng nghieäp ñaït nhieàu keát quaû, ñeán nay ñaõ chuyeån töø ñaát luùa sang luaân canh caây maøu, chuyeån maøu vaø caây coâng nghieäp ngaén ngaøy tieáp tuïc phaùt trieån maïnh, dòeân tích ñöôïc môû roäng vaø töøng böôùc naâng cao naêng suaát vaø mang laïi lôïi ích kinh teá cho ngöôøi daân. 2.2.3. Coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp Saûn xuaát coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp öôùc giaù trò thöïc hieän 1.445 tyû ñoàng ñaït 113,78% keá hoaïch. Moät soá ngaønh maët haøng coù möùc tieâu thuï oån ñònh nhö cheá bieán thuûy saûn, löông thöïc thöïc phaåm. Saûn phaåm töø caây döøa, baùnh traùn xuùaât khaåu… 2.2.4. Thuûy haûi saûn Ngaønh kinh tế mũi nhọn của tænh laø nuoâi trồng vaø ñaùnh baét thủy hải sản năm qua coù bước phaùt triển khaù. Năm 2005 tổng sản lượng thủy hải sản 135.000 tấn, nuoâi thủy sản 66.000 tấn khai thaùc nội ñoàng laø 19.000 tấn naâng giaù trị thủy sản chiếm 30,65% tổng giaù trị ngaønh noâng – laâm– ngư nghiệp. 2.2.5. Vaên hoùa – Giaùo duïc – Y teá Caùc hoaït ñoäng lónh vöïc vaên hoaù xaõ hoäi cuõng coù moät soá keát quaû khaù noåi baät, ñoäi nguõ giaùo vieân ñöôïc boå sung veà soá löôïng vaø naâng daàn chaát löôïng. Vieäc giaùo duïc con em ñoàng baøo Khôme ñöôïc quan taâm vaø hoå trôï thieát bò hoïc taäp, vaø coâng nhaän chöông trình toát nghieäp Ngöõ vaên Khôme caáp 1. Vieäc coâng taùc söùc khoeû cho nhaân daân, khaùm vaø trò beänh ñöôïc naâng cao chaát löôïng, thöïc hieän toát caùc chöông trình phoøng choáng beänh taät vì ngöôøi ngheøo vaø chöông trình muïc tieâu quoác gia veà y teá. Thöïc hieän chính saùch xaõ hoäi trong naêm 2005, tænh ñaõ laäp vaø coâng nhaän veà thöông binh lieät só vaø baø meï Vieät Nam anh huøng. 2.2.6. Du lòch Ngaønh du lòch Traø Vinh hieän nay nhìn chung chöa thu huùt khaùch tham quan do cô sôû haï taàng chöa ñöôïc ñaàu tö hoaøn chænh. Treân ñòa baøn Tænh coù caùc di tích lòch söû vôùi 04 chuøa, 02 ñeàn vaø 02 di tích lòch söû caùch maïng trong ñoù coù Ñeàn thôø Baùc Hoà, Bia Chieán Thaéng Saân bay Traø Vinh, nhaø Baûo Taøng daân toäc Khôme, khu du lòch Ao Baø Om…. Khu du lòch bieån Ba Ñoäng ñöôïc quan taâm vaø ñaàu tö nhieàu nhöng chöa ñöôïc khaû quan laém. 2.3. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THÒ XAÕ TRAØ VINH 2.3.1. Hieän traïng chaát löôïng caùc nguoàn nöôùc Nöôùc maët: Gía trò pH: Nhìn chung pH taïi caùc soâng raïch dao ñoäng töø 6,5 - 8 vaø bieán ñoåi khoâng nhieàu qua nhieàu naêm vaø naèm trong giôùi haïn cho pheùp. SS: dao ñoäng raát lôùn, töø 7 - 345 mg/l. Nhìn chung SS taêng nheï so vôùi muøa khoâ naêm tröôùc vaø coù ñeán gaàn 50% soá löôïng maãu vöôït tieâu chuaån cho pheùp töø 1 - 4,5 laàn. Caùc chaát höõu cô (BOD/COD): Nhìn chung haøm löôïng caùc chaát höõu cô trong nöôùc maët Thò xaõ Traø Vinh coøn khaù thaáp vaø ñeàu ñaït tieâu chuaån cho pheùp. Clo: Do muøa khoâ naêm 2005 keùo daøi vaø naéng noùng neân nöôùc maën xaâm nhaäp saâu vaøo noäi ñoàng do vaäy haøm löôïng Clo taêng leân khaù cao vaø vöôït tieâu chuaån cho pheùp. Saét: Haøm löôïng saét dao ñoäng töø 0,04 - 10,7 mg/l vaø coù khoaûng 30% soá maãu vöôït tieâu chuaån cho ph._.eùp. Vi sinh: Soá löôïng vi sinh taïi phaàn lôùn caùc ñieåm quan traéc ñeàu cao hôn tieâu chuaån cho pheùp (80% soá ñieåm). Möùc vöôït tieâu chuaån dao ñoäng töø 1,86 - 48 laàn. Nöôùc ngaàm: pH: Nhìn chung nöôùc ngaàm treân ñòa baøn coù pH naèm trong giôùi haïn tieâu chuaån cho pheùp. Nhieåm maën: Nöôùc taïi caùc ñieåm khaûo saùt haàu nhö khoâng nhieãm maën, haøm löôïng Clo ghi nhaän ñöôïc naèm trong giôùi haïn cho pheùp. Sulphat, Nitrat: Khoâng coù söï bieán ñoäng ñaùng keå vaø luoân naèm trong giôùi haïn cho pheùp Amoâni: Phaàn lôùn caùc ñieåm quan traéc ñeàu coù haøm löôïng amoâni vöôït tieâu chuaån cho pheùp. Saét: Hôn 50% soá ñieåm quan traéc coù haøm löôïng saét vöôït tieâu chuaån cho pheùp vôùi möïc vöôït tieâu chuaån 1,3 - 7,1 laàn. Vi sinh: Taát caû caùc ñieåm quan traéc ñeàu coù soá löôïng vi sinh vöôït tieâu chuaån cho pheùp.. 2.3.2. Hieän traïng chaát löôïng khoâng khí Buïi: So vôùi nhöõng naêm tröôùc, trong vaøi naêm trôû laïi ñaây noàng ñoä buïi taïi Thò xaõ ñaõ giaûm ñi roû reät vaø ñaït tieâu chuaån cho pheùp tuy vaãn ñang ôû möùc cao (0,26 mg/m3). SO2: Noàng ñoä SO2 trong khoâng khí Thò xaõ luoân thaáp hôn tieâu chuaån cho pheùp vaø coù xu höôùng taêng nheï nhöõng naêm trôû laïi ñaây. NO2: Cuõng gioáng nhö SO2, NO2 raát thaáp so vôùi tieâu chuaån. THC: Nhìn chung THC haøng naêm ít thay ñoåi vaø luoân ôû möùc tieâu chuaån cho pheùp. Duy chæ coù ñieåm quan traéc taïi chôï Traø Vinh coù noàng ñoä vöôït nheï so vôùi tieâu chuaån. 2.3.3 Tình hình veä sinh moâi tröôøng ñoâ thò Tình hình Thò xaõ Traø Vinh trong naêm qua coù nhieàu chuyeån bieán tích cöïc. Vieäc naâng caáp væa heø, thu gom vaø quaûn lyù raùc thaûi, troàng boå sung caây xanh laøm cho ñöôøng phoá ngaøy caøng saïch ñeïp hôn. Tuy nhieân tình traïng veä sinh moâi tröôøng thò xaû vaãn coøn ñieàu ñaùng quan taâm nhö vaán ñeà söû duïng nöôùc chæ khoûang 60% trong toång soá hoä daân trong thò xaõ söõ duïng ñoàng hoà nöôùc coøn laïi laø söû duïng nuôùc töø gieáng ñaøo, ao hoà…; vaán ñeà söû duïng caàu tieâu hôïp veä sinh cuõng gaëp nhieàu khoù khaên nguyeân nhaân laø do coù moät soá hoä daân ngheøo khoâng coù khaû naêng xaây caàu tieâu hôïp veä sinh. CHÖÔNG 3: HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT TAÏI THÒ XAÕ TRAØ VINH 3.1. NGUOÀN PHAÙT SINH, THAØNH PHAÀN VAØ TÍNH CHAÁT CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI THÒ XAÕ 3.1.1. Nguoàn phaùt sinh Nguoàn goác phaùt sinh chaát thaûi raén cuûa Thò xaõ Traø Vinh bao goàm : Chaát thaûi sinh hoaït laø caùc chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ôû khu daân cö, caùc khu dòch vuï, thöông maïi, du lòch, giao thoâng, caáp thoaùt nöôùc. Chaát thaûi coâng nghieäp laø chaát thaûi phaùt sinh töø saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Chaát thaûi xaây döïng laø caùc pheá thaûi ñaát, ñaù, gaïch ngoùi, beâ toâng vôõ do vieäc xaây döïng thaûi ra. Chaát thaûi beänh vieän laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng chuyeân moân trong caùc beänh vieän, traïm xaù y teá. Chaát thaûi ñoäc haïi laø chaát thaûi coù chöùa thaønh phaàn chaát ñoäc haïi, tính phoùng xaï, tính gaây beänh… aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Chaát thaûi sinh hoaït Caùc chaát thaûi töø nhaø ôû cuûa daân Caùc chaát thaûi töø caùc cô quan, tröôøng hoïc Caùc chaát thaûi töø caùc khu dòch vuï, chôï, du lòch Caùc chaát thaûi töø ñöôøng phoá, coâng vieân Caùc loaïi phaân, buøn töø caùc nhaø veä sinh, caùc chaát buøn, caën töø heä thoáng thoaùt nöôùc … Chaát thaûi coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp Caùc pheá thaûi töø nhieân lieäu, vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát Caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä Bao bì, ñoùng goùi saûn phaåm Chaát thaûi xaây döïng Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû coâng trình xaây döïng Ñaát ñaù, caùt … do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng Chaát thaûi beänh vieän Caùc loaïi boâng baêng, gaïc, neïp duøng trong khaùm beänh, ñieàu trò, phaåu thuaät. Caùc loaïi kim tieâm, oáng tieâm, caùc chi theå caét boû, toå chöùc moâ caét boû. Chaát thaûi sinh hoaït töø beänh nhaân Caùc moâ hoaëc boä phaän cô theå ngöôøi bò loaïi boû coù mang vi truøng truyeàn nhieãm… Chaát thaûi ñoäc haïi khaùc Caùc chaát thaûi coù chöùa caùc chaát coù noàng ñoä cao nhö: Pb, Hg, Cd, Asen, Xianua … Caùc chaát thaûi chöùa caùc chaát phoùng xaï nhö 24Na, 56Mn, 32P, 60CO, 89Cr, 90Sr, 226Ra … Caùc chaát phoùng xaï trong beänh vieän Phaàn lôùn chaát thaûi raén ôû Thò xaõ Traø Vinh chuû yeáu laø chaát thaûi sinh hoaït coøn caùc chaát thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi ñoäc haïi khaùc haàu nhö chöa coù hoaëc coù raát ít. 3.1.2. Thaønh phaàn chaát thaûi raén Vieäc quy hoïach cho caùc heä thoáng xöû lyù raùc thaûi phaûi heát söùc caån thaän vì tuøy vaøo giai ñoïan maø thaønh phaàn raùc coù nhöõng bieán ñoäng. Tuy nhieân boán thaønh phaàn chính khoâng theå thieáu trong raùc thaûi vaø coù aûnh höôûng ñeán quaù trình xöû lyù raùc thaûi ñoù laø thöùc aên thöøa, giaáy, raùc vöôøn vaø nhöïa. Sau khi ñaõ coù soá lieäu ñaày ñuû veà hieän traïng thaønh phaàn vaø khoái löôïng raùc ta coøn phaûi öôùc tính nhöõng thay ñoåi veà thaønh phaàn vaø khoái löôïng raùc trong töông lai. Thaønh phaàn vaø khoái löôïng raùc thaûi sinh hoaït thay ñoåi theo nhieàu yeáu toá (ñieàu kieän kinh teá, vò trí ñiaï lyù, thôøi gian…). Theo toång hôïp keát quaû phaân tích thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït ñöôïc VITTEP thöïc hieän, thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït Traø Vinh ñöôïc theå hieän trong baûng 3.1 Baûng 3.1: Thaønh phaàn raùc thaûi taïi Traø Vinh Thaønh phaàn chaát thaûi Dao ñoäng Thöïc phaåm 63,59 – 68,59 Giaáy 4,71 – 6,03 Nilon 5,57 – 7,12 Nhöïa 1,26 – 3,37 Vaûi 2,07 – 3,31 Cao su 2,13 – 4,50 Laù, caønh caây 7,59 – 14,47 Kim loïai 1,03 – 3,40 Thuûy tinh 1,70 – 2,70 Caùt, ñaù 5,25 – 12,25 (Nguoàn : Vieän Kyõ thuaät Nhieät Ñôùi vaø Baûo Veä Moâi Tröôøng –VITTEP). 3.1.3. Tyû troïng chaát thaûi raén Soá lieäu veà tyû troïng cuûa raùc caàn thieát cho vieäc ñaùnh giaù toång löôïng, theå tích chaát thaûi vaø phöông phaùp quaûn lyù, xöû lyù. Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng tyû leä giöõa troïng löôïng cuûa maãu vôùi theå tích cuûa noù (kg/m3). Tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït ñöôïc ñöa ra trong baûng 3.2. Baûng 3.2: Tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït. Thaønh phaàn Tyû troïng (kg/m3) Dao ñoäng Trung bình - Thöïc phaåm 4,75 - 17,8 10,68 - Giaáy 1,19 - 4,75 3,03 - Carton 1,19 - 2,97 1,84 - Nhöïa (Plastics) 1,19 - 4,75 2,37 - Vaûi 1,19 - 3,56 2,37 - Cao su 3,56 - 7,12 4,75 - Da 3,56 - 9,49 5,93 - Raùc laøm vöôøn 2,37 - 8,31 3,86 - Goã 4,75 - 11,87 8,90 - Thuûy tinh 5,93 - 17,8 7,18 - Ñoà hoäp 1,78 - 5,93 3,26 - Kim loaïi maøu 2,37 - 8,9 5,93 - Kim loaïi ñen 4,75 - 41,53 11,87 - Buïi, tro, gaïch 11,87 - 35,6 17,80 (Nguoàn: Greorge Tchobanoglous, Hilary Theisen, Rolf Eliassen Solid Wastes, Engineering Principles and Management Issues, Tokyo 1977). Tyû troïng cuûa raùc phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu cuûa raùc, möùc thu nhaäp vaø möùc sinh hoaït cuõng nhö taäp quaùn sinh hoaït cuûa ngöôøi daân... Vieäc xaùc ñònh tyû troïng cuûa raùc thaûi coù theå tham khaûo treân cô sôû caùc soá lieäu thoáng keâ veà tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït. Tyû troïng raùc thaûi theo caùc nguoàn phaùt sinh ñöôïc ñöa ra trong baûng 3.3 Baûng 3.3: Tyû troïng raùc thaûi theo caùc nguoàn phaùt sinh. Nguoàn thaûi Tyû troïng (kg/m3) Dao ñoäng Trung bình Khu daân cö (raùc khoâng eùp) - Raùc röôûi 89 - 178 131 - Raùc laøm vöôøn 59 - 148 104 - Tro 653 - 831 742 Khu daân cö (raùc ñaõ ñöôïc eùp) - Trong xe eùp 178 297 - Trong baõi choân laáp (neùn thöôøng) 356 - 504 445 - Trong baõi choân laáp (neùn toát) 593 - 742 593 Khu daân cö (raùc sau xöû lyù) - Ñoùng kieän 593 - 1068 712 - Baêm, khoâng eùp 119 - 267 214 - Baêm, eùp 653 - 1068 771 Khu thöông maïi coâng nghieäp (raùc khoâng eùp) - Chaát thaûi thöïc phaåm (öôùt) 475 - 949 534 - Raùc röôûi ñoát ñöôïc 47 - 178 119 - Raùc röôûi khoâng ñoát ñöôïc 178 - 356 297 (Nguoàn: Greorge Tchobanoglous, Hilary Theisen, Rolf Eliassen Solid Wastes, Engineering Principles and Management Issues, Tokyo 1977). Nhö vaäy, tyû troïng cuûa raùc coøn phuï thuoäc vaøo nguoàn phaùt sinh, thaønh phaàn caùc chaát trong raùc, phöông thöùc xöû lyù vaø tình traïng vaät lyù cuûa raùc… 3.1.4. Khoái löôïng chaát thaûi raén Theo soá lieäu cuûa Coâng Ty Coâng Trình Ñoâ Thò Coâng Coäng, khoái löôïng chaát thaûi raén thu gom ñöôïc trong thò xaõ Traø Vinh vaøo naêm 2005 laø: 14.825 taán, töùc khoaûng 40 taán/ngaøy. 3.2. THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN THÒ XAÕ 3.2.1. Hieän traïng heä thoáng thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén Moãi ngaøy thò xaõ Traø Vinh thaûi ra khoaûng 40 taán raùc, coù khoaûng 32 taán (80%) ñöôïc caùc coâng nhaân veä sinh thu gom baèng xe ñaåy tay ñöa vaøo baõi trung chuyeån. Töø baõi trung chuyeån raùc ñöôïc ñöa ñeán baõi chöùa baèng xe oâ toâ, hieän nay thò xaõ coù 2 oâtoâ raùc, 1 xe chuyeân duøng, 20 xe keùo tay vaø 230 thuøng raùc ñaët raûi raùc ôû leà ñöôøng vaø caùc nôi coâng coäng. Baõi raùc thò xaõ naèm caùch trung taâm Thò Xaõ 8km caëp Quoác Loä 60, coù dieän tích 20.000 m2 . Ñaây laø baõi raùc hôû naèm beân caïnh ñöôøng giao thoâng, xung quanh laø ruoäng luùa ñöôïc bao boïc bôûi bôø ñaát cao khoaûng 0,5m vaø xaây töôøng raøo bao quanh, ñöôïc ñöa vaøo söû duïng töø naêm 1998 ñeán nay. Veà muøa möa ñöôøng sình laày xe khoù coù theå vaøo taän beân trong neân nhieàu khi phaûi ñoå traøn ra beân ngoaøi gaây muøi hoâi thoái. Ñaây laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho ruoài nhaëng sinh soâi, vaø nöôùc töø baõi raùc chaûy traøn ra xung quanh, bieän phaùp duy nhaát laø ñoát trong muaø khoâ vaø muøa möa chuùng töï phaân huyû. Qua keát quaû phaân tích thaønh phaàn caùc maãu raùc do Sôû TN&MT thöïc hieän cho thaáy raùc coù 84,1% laø chaát höõu cô, 1,3% laø ñoà nhöïa vaø caùc thaønh phaàn khaùc. So vôùi caùc tænh khaùc vaø thaønh phoá thì thaønh phaàn chaát höõu cô trong raùc thaûi ôû Traø Vinh laø cao nhaát vaø caùc loaïi khac thì thaáp hôn so vôùi caùc tænh khaùc. Nhö vaäy raùc thò xaõ Traø Vinh laø nguoàn phaân höõu cô raát lôùn. 3.2.2. Ñaùnh giaù chung veà hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa Thò xaõ Traø Vinh 3.2.2.1. Hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa Thò Xaõ Traø Vinh Hieän nay thò xaõ coù 1 baõi chöùa raùc nhöng chöa ñöôïc quaûn lyù toát neân tình traïng oâ nhieãm veä sinh moâi tröôøng ñang trong tình traïng baùo ñoäng. Thò xaõ Traø Vinh chöa coù heä thoáng xöû lyù chaát thaûi raén, toaøn boä chaát thaûi ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån ra baõi ñoå. Hieän nay baõi chöùa naøy ñaõ ñaày xong vì chöa coù ñòa ñieåm taäp keát, xöû lyù neân vaãn tieáp tuïc ñoå raùc taïi ñaây. Coâng nhaân veä sinh moâi tröôøng phaûi laøm vieäc trong ñieàu kieän naëng nhoïc, thieáu thieát bò vaø caùc bieän phaùp phoøng choáng ñoäc haïi. Raùc ñöôïc ñoå vaøo baõi chöa ñöôïc phaân loaïi vaø ñöôïc ñoå laãn loän thaønh moät khoái, chöa coù phöông tieän hoã trôï choân laáp hoaëc xöû lyù, laøm maát veä sinh, gaây oâ nhieãm nghieâm troïng tôùi moâi tröôøng. Chaát thaûi raén khoâng phaân loaïi töø nguoàn ñöôïc thu gom laãn vôùi nhau Chaát thaûi xaây döïng töø caùc hoä daân laãn vôùi chaát khaùc. Chaát thaûi chæ môùi thu gom ñöôïc moät löôïng nhoû so vôùi löôïng phaùt sinh, phaàn coøn laïi bò thaûi xuoáng soâng hoaëc ôû trong caùc ngoõ, möông, raõnh thoaùt nöôùc. Phöông tieän thu gom coøn thieáu vaø laïc haäu. Hieän nay thò xaõ chöa coù bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi raén hôïp veä sinh, baûo veä moâi tröôøng… 3.2.2.2. Nhöõng taùc haïi gaëp phaûi Vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng toát ñaõ vaø ñang gaây ra nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi moâi tröôøng nhö sau: Trong moâi tröôøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa, noùng aåm, chaát thaûi bò phaân huûy nhanh choùng laø nguyeân nhaân gaây beänh dòch, nhaát laø chaát thaûi coù thaønh phaàn höõu cô cao nhö ôû thò xaõ Traø Vinh, aûnh höôûng tôùi söùc khoûe coäng ñoàng daân cö. Chaát thaûi raén ñoå böøa baõi xuoáng coáng raõnh, soâng… laøm taéc ngheõn heä thoáng thoaùt nöôùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët, nöôùc ngaàm. Caùc baõi chöùa raùc khoâng hôïp veä sinh laø nguoàn gaây oâ nhieãm cho ñaát, nöôùc vaø khoâng khí. Ñoäi nguõ coâng nhaân laøm veä sinh moâi tröôøng phaûi laøm vieäc trong ñieàu kieän naëng nhoïc, oâ nhieãm, caùc loaïi vi truøng, sieâu vi truøng laøm aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi söùc khoûe coâng nhaân moâi tröôøng. Chaát thaûi raén gaây aûnh höôûng tôùi caûnh quan moâi tröôøng huyeän do yù thöùc ngöôøi daân chöa cao, hieän töôïng vöùt raùc böøa baõi vaãn coøn, vieäc thu gom chöa trieät ñeå… Caùc thaønh phaàn coù ích trong chaát thaûi neáu khoâng ñöôïc thu hoài, taùi cheá seõ gaây ra laõng phí veà cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi. 3.3. DÖÏ BAÙO LÖÔÏNG CHAÁT TTHAÛI RAÉN THÒ XAÕ TRAØ VINH TÖØ NAY ÑEÁN NAÊM 2020 3.3.1. Döï baùo daân soá ñeán naêm 2020 Coâng taùc döï baùo phaùt trieån daân soá cuûa tænh töø naêm 2006- 2020 ñöôïc tieán haønh treân soá lieäu daân soá thöïc teá, toác ñoä gia taêng daân soá cuûa tænh vaø treân cô sôû tính toaùn cuûa coâng thöùc Euler caûi tieán: Coâng thöùc Euler: Ni+1 = Ni + r*ê t* Ni Trong ñoù: Ni : daân soá hieän taïi Ni+1 :daân soá naêm tieáp theo r : toác ñoä taêng daân soá êt : khoaûng thôøi gian (böôùc tính) Coâng thöùc Euler caûi tieán: N* (i+1) = Ni+ r*êt*Ni Ni+1 = Ni + r*êt* Ni+1/2 Trong ñoù: Ni : daân soá hieän taïi Ni+1 : daân soá naêm tieáp theo N*i+1 : giaù trò trung gian Ni+1/2 : giaù trò trung gian r : toác ñoä taêng daân soá êt : khoaûng thôøi gian ( böôùc tính) choïn êt =1 Theo Nieân giaùm thoáng keâ daân soá Thò xaõ Traø Vinh naêm 2005 laø 90.700 ngöôøi, toác ñoä gia taêng laáy möùc bình quaân cho khu vöïc thò xaõ laø 1,02%. Döïa vaøo coâng thöùc Euler caûi tieán ta xaùc ñònh ñöôïc toác ñoä gia taêng daân soá cuaû thò xaõ ñeán naêm 2020 nhö baûng 3.4 Baûng 3.4: Döï baùo toác ñoä gia taêng daân soá thò xaõ Traø Vinh naêm 2006 – 2020 Naêm N*i+1 Ni+1/2 Ni+1 2006 - 2007 91625 91163 91630 2007 - 2008 92565 92097 92569 2008 - 2009 93513 93041 93518 2009 - 2010 94472 93995 94477 2010 - 2011 95441 94959 95446 2011 - 2012 96420 95933 96425 2012 - 2013 97409 96917 97414 2013 - 2014 98408 97911 98413 2014 - 2015 99417 98915 99422 2015 - 2016 100436 99929 100441 2016 - 2017 101466 100953 101471 2017 -2018 102506 101989 102511 2018 - 2019 103557 103034 103562 2019 - 2020 104618 104090 104624 3.3.2. Döï baùo löôïng raùc thaûi ñeán naêm 2020 cuûa Thò xaõ Traø Vinh Döaï vaøo toác ñoä phaùt trieån kinh teá, ta coù theå döï ñoaùn möùc taêng tröôûng kinh teá xaõ hoäi trung bình haøng naêm laø 8% cho giai ñoaïn 2006 – 2015 vaø 10% cho giai ñoaïn 2015 - 2020. Khi ñoù toác ñoä phaùt thaûi taêng töông öùng 8% vaø 10%. Beân caïnh ñoù, ñoái vôùi khu vöïc ñoâ thò döï baùo trong töông lai tyû leä daân soá ñöôïc höôûng dòch vuï thu gom chaát thaûi raén seõ taêng töø 75% naêm 2006 vaø seõ ñaït ñöôïc 100% vaøo naêm 2020. Khoái löôïng chaát thaûi raén cuaû Thò xaõ töø nay ñeán naêm 2020 ñöôïc trình baøy nhö trong baûng 3.5 Baûng 3.5: Döï baùo dieãn bieán khoái löôïng raùc sinh hoaït Thò xaõ Traø Vinh Naêm Daân soá Toác ñoä thaûi (kg/ngöôøi.ngaøy) Löôïng raùc thaûi (taán/ngaøy) Tyû leä phuïc vuï (%) Raùc gom ñöôïc (taán/ngaøy) 2006 91625 0,44 40,3 75 30,2 2007 91630 0,47 43,1 75 32,3 2008 92569 0,55 50,9 80 40,7 2009 93518 0,55 51,4 80 41,2 2010 94477 0,63 59,5 80 47,6 2011 95446 0,63 60,1 80 48,1 2012 96425 0,63 60,8 85 51,6 2013 97414 0,70 68,2 85 57,9 2014 98413 0,70 68,9 85 58,6 2015 99422 0,80 79,5 90 71,6 2016 100441 0,80 80,4 90 72,3 2017 101471 0,90 91,3 95 86,8 2018 102511 0,90 92,3 95 87,7 2019 103562 1,00 103,6 100 103,6 2020 104624 1,00 104,6 100 104,6 3.3.3. Döï baùo veà tyû troïng chaát thaûi Thoáng keâ cuûa caùc nhaø khoa hoïc treân theá giôùi cho thaáy, xu höôùng chung laø tyû troïng chaát thaûi tyû leä nghiïch vôùi möùc soáng nhö trong baûng 3.6. Baûng 3.6: Tyû troïng raùc cuûa moät soá nöôùc treân Theá giôùi ÑVT: kg/m3 Myõ Singapore Thaùi Lan Indonesia Aán Ñoä Vieät Nam 100 175 250 250 500 480 Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam, cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy moät naâng cao, nguoàn thöïc phaåm qua sô cheá taêng leân… Neân coù theå döï baùo veà tyû troïng chaát thaûi raén cho Thò Xaõ trung bình khoaûng 450 kg/m3. CHÖÔNG 4: PHAÂN TÍCH LÖÏA CHOÏN COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT CHO THÒ XAÕ TRAØ VINH 4.1. CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ RAÙC CHO THÒ XAÕ TRAØ VINH Nhìn chung, hieän nay coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò raát ña daïng vaø phong phuù vôùi nhieàu loaïi hình vaø möùc ñaàu tö cuõng nhö khaû naêng ñaùp öùng veà maët moâi tröôøng laø khaùc nhau. Ñeå laøm cô sôû ñaùnh giaù coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò tænh Thò xaõ Traø Vinh. Ñeà taøi ñeà xuaát nhöõng yeâu caàu phaûi ñaùp öùng ñoái vôùi caùc loaïi hình coâng ngheä sau: Coâng ngheä xöû lyù ñöôïc choïn phaûi ñaûm baûo tính khaû thi veà maët kinh teá; Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûo baûo tính khaû thi veà maët kyõ thuaät; Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûo baûo tính khaû thi veà maët moâi tröôøng. Cuï theå laø: Coâng ngheä xöû lyù ñöôïc choïn phaûi ñaûm baûo tính khaû thi veà maët kinh teá: Tính khaû thi veà maët kinh teá ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua moät soá chæ tieâu cô baûo sau: + Maùy moùc thieát bò phaûi coù giaù caû chaáp nhaän ñöôïc coù theå ñaàu tö trong ñieàu kieän cuûa Traø Vinh. Chi phí ñaàu tö phaûi ôû möùc thaáp chaáp nhaän ñöôïc. + Voán ñaàu tö vaøo caùc daây chuyeàn coâng ngheä phaûi thaáp. Hieäu suaát saûn xuaát cuûa coâng ngheä phaûi cao vaø phaûi giaûm thieåu vieäc phaùt thaûi chaát thaûi ra moâi tröôøng tôùi möùc thaáp nhaát. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûo baûo tính khaû thi veà maët kyõ thuaät: Tính khaû thi veà maët kyõ thuaät ñoái vôùi coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua moät soá chæ tieâu cô baûn sau: + Coâng ngheä ñöôïc choïn (keå caû caùc coâng ngheä phuï trôï keøo theo) phaûi coù caáu truùc thieát bò ñôn giaûn, deã vaän haønh,… ñeå phuø hôïp vôùi maët baèng chung cuûa ñoâ thò caáp III. + Phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cô sôû haï taàng hieän taïi cuûa Traø Vinh. + Coâng ngheä phaûi ñaûm baûo coù caùc thieát bò thay theá vaø ñaûm baûo khaû naêng cung caáp, baûo döôõng, söõa chöõa caùc trang thieát bò keøm theo. + Phuø hôïp vôùi töøng loaïi chaát thaûi caàn xöû lyù. Chaát thaûi raén ñoâ thò coù thaønh phaàn ña daïng vaø phöùc taïp neân muoán xöû lyù caàn phaûi aùp duïng coâng ngheä phuø hôïp vôùi baûn chaát vaø coâng ngheä xöû lyù coù söï phoái hôïp chaët cheõ vôùi nhau. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûo baûo tính khaû thi veà maët moâi tröôøng. Muïc tieâu cuûa vieäc xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò laø nhaèm baûo veä moâi tröôøng. Vì vaäy, tính khaû thi veà maët moâi tröôøng ñoái vôùi coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén noùi chung ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua moät soá chæ tieâu cô baûn sau: + Khoâng (hoaëc ít) phaùt sinh ra caùc chaát thaûi thöù caáp coù khaû naêng gaây oâ nhieãm vaø taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng. Ñieàu naøy aùm chæ raèng, coâng ngheä phaûi bao haøm taát caû giaûi phaùp kyõ thuaät vaø coâng ngheä hoã trôï nhaèm xöû lyù trieät ñeå vaø thoûa maõn caùc quy ñònh hieän haønh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi caùc chaát thaûi thöùc caáp sinh ra. + Coâng ngheä phaûi ñaûm baûo tính an toaøn vaø haïn cheá möùc thaáp nhaát nhöõng ruûi ro, taùc haïi ñoáivôùi söùc khoûa cuûa nhöõng ngöôøi tröïc tieáp vaän haønh heä thoáng. 4.2. CAÙC TIEÂU CHÍ LÖÏA CHOÏN COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ RAÙC CHO THÒ XAÕ TRAØ VINH Treân cô sôû tham khaûo kinh nghieäm quaûn lyù vaø xöû lyù raùc thaûi ñoâ thò caùc ñòa phöông trong nöôùc vaø moät soá quoác gia coù ñieàu kieän töông töï Vieät Nam, coù theå noùi caùc phöông aùn coâng ngheä sau ñaây ñöôïc coi laø coù trieån voïng aùp duïng ñeå xöû lyù raùc thaûi cho Thò xaõ Traø Vinh: + Phöông aùn CN-1: Cheá bieán raùc thaûi thaønh phaân höõu cô (composting) vaø choân laáp nhöõng phaàn coøn laïi; + Phöông aùn CN-2: Ñoát raùc vaø choân laáp nhöõng phaàn coøn laïi; + Phöông aùn CN-3: Choân laáp raùc thaûi ôû caùc oâ choân laáp hôïp veä sinh; + Phöông aùn CN-4: Saûn xuaát ñieän naêng töø raùc thaûi vaø choân laáp nhöõng phaàn dö thöøa. Ñeå löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp vôùi tình hình taïi tænh Traø Vinh noùi chung vaø Thò xaõ Traø Vinh noùi rieâng, coù theå ñeà xuaát caùc tieâu chí löïa choïn nhö sau: + TC1: Khaû naêng taän duïng laïi chaát thaûi; + TC2: Khaû naêng ñaùp öùng veà maët kyõ thuaät; + TC3:Khaû naêng ñaùp öùng taøi chính vaø hoaøn voán; + TC4: Möùc ñoä an toaøn veà maët moâi tröôøng; + TC5: Möùc ñoä haïn cheá taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi. Treân thöïc teá, caùc tieâu chí naøy ñöôïc xeáp öu tieân vôùi möùc ñoä khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo tình hình vaø ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Thò xaõ Traø Vinh. Cuï theå vôùi thöïc teá cuûa Thò xaõ Traø Vinh, caùc tieâu chí treân ñöôïc xeáp öu tieân theo troïng soá ñieåm nhö sau: Baûng 4.1: Tieâu chí ñaùnh giaù löïa choïn coâng ngheä Tieâu chí löïa choïn coâng ngheä xöû lyù Cô caáu ñieåm Heä soá ñieåm Thang ñieåm Khaû naêng taän duïng laïi chaát thaûi 10% 1,00 1¸10 Khaû naêng ñaùp öùng veà maët kyõ thuaät 20% 2,00 1¸10 Khaû naêng ñaùp öùng taøi chính vaø hoaøn voán 30% 3,00 1¸10 Möùc ñoä an toaøn veà maët moâi tröôøng 25% 2,50 1¸10 Möùc ñoä haïn cheá taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi 15% 1,50 1¸10 4.3. LÖÏA CHOÏN COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ RAÙC CHO THÒ XAÕ TRAØ VINH Treân cô sôû nhoùm caùc tieâu chí vaø troïng soá öu tieân löïa choïn coâng ngheä nhö treân, coù theå ñaùnh giaù coâng ngheä xöû lyù raùc thaûi ñoâ thò phuø hôïp vôùi Thò xaõ Traø Vinh nhö baûng 4.2. Baûng 4.2: Ñaùng giaù khaû naêng aùp duïng caùc phöông aùn coâng ngheä xöû lyù raùc thaûi Phöông aùn coâng ngheä Khaû naêng taän duïng laïi chaát thaûi Khaû naêng ñaùp öùng veà maët kyõ thuaät Khaû naêng ñaùp öùng taøi chính vaø hoaøn voán Möùc ñoä an toaøn veà maët moâi tröôøng Möùc ñoä haïn cheá taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi Toång ñieåm ñaùnh giaù Heä soá ñieåm 1,0 2,0 3,0 2,5 1,5 CN-1 9 8 8 6 6 71,0 CN-2 5 8 7 6 6 64,0 CN-3 6 7 7 7 7 69,0 CN-4 9 6 6 7 7 67,0 Nhö vaäy laø thöù töï öu tieân löïa choïn coâng ngheä xöû lyù raùc thaûi ñoâ thò Thò xaõ Traø Vinh laø: (1). Coâng ngheä uû phaân Compost, (2). Baõi choân laáp hôïp veä sinh, (3). Saûn xuaât ñieän naêng töø raùc vaø (4). Ñoát. CHÖÔNG 5: ÑEÀ XUAÁT XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT CHO THÒ XAÕ TRAØ VINH BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP UÛ PHAÂN COMPOST 5.1. PHÖÔNG THÖÙC THU GOM, VAÄN CHUYEÅN 5.1.1. Phöông thöùc thu gom Töø nhieàu nguoàn thaûi khaùc nhau, tính chaát vaø quy trình thu gom cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc nhau, nhöng cô baûn phaûi giaûi quyeát ñöôïc caùc yeâu caàu trieät ñeå, kòp thôøi khoâng ñeå raùc löu ñoäng quaù 24 giôø treân ñòa baøn khu vöïc. Phöông thöùc thu gom, vaän chuyeån raùc veà cô baûn coù theå toùm taét trong sô ñoà sau: Raùc töø caùc nguoàn Traïm trung chuyeån Khu xöû lyù raùc Coâng nhaân thu gom raùc töø caùc nguoàn veà caùc traïm trung chuyeån Thu gom raùc veà khu xöû lyù baèng xe cô giôùigiôùi 5.1.2. Thu gom raùc coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp Raùc thaûi töø caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp phaûi ñöôïc phaân rieâng thaønh 2 loaïi: raùc thaûi khoâng ñoäc haïi vaø raùc thaûi ñoäc haïi. Coâng vieäc thu gom vaø phaân rieâng do caùc cô quan xí, nghieäp töï ñaûm nhaän. Raùc thaûi sau khi phaân rieâng, ñöôïc löu chöùa trong caùc boâ raùc rieâng ñeå ñöôïc vaän chuyeån rieâng cho töøng loaïi. Ñoái vôùi caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp, caùc boâ raùc coù theå ñöôïc taäp trung taïi moät choã, ñoái vôùi caùc cô sôû tieåu thuû coâng nghieäp coù qui moâ nhoû, löôïng raùc sinh ra ít, coù theå tieán haønh thu gom nhö moät hoä daân thoâng thöôøng. 5.1.3. Thu gom raùc ñöôøng phoá Raùc ñöôøng phoá ñöôïc hình thaønh töø töï nhieân nhö xaùc laù caây, coû daïi... Moät phaàn raùc töø caùc hoä daân thieáu yù thöùc, khaùch vaõng lai xaû böøa baõi ôû goùc ñöôøng, goùc phoá. Ngoaøi ra löôïng raùc ôû caùc khu phoá thöông nghieäp lôùn, nhöõng tuï ñieåm vui chôi giaûi trí thaûi ra haøng ngaøy nhieàu. Vieäc queùt doïn, thu gom ñöôïc thöïc hieän baèng choåi caàm tay, raùc ñöôïc gom vaøo xe ba gaùc ñaïp hoaëc xe caûi tieán ñaåy tay. Thôøi ñieåm thu gom vaø queùt raùc ñöôøng phoá thích hôïp töø 18 - 22 giôø vaø töø 4 - 6 giôø, trong thôøi gian naøy löôïng xe coä giaûm haún, trôøi maùt, heát khaùch boä haønh, queùt doïn nhanh vaø saïïch hôn, haïn cheá toái ña caùc tai naïn giao thoâng gaây ra cho coâng nhaân veä sinh. 5.1.4. Thu gom raùc hoä daân Ñeå thuaän lôïi cho vieäc thu gom, raùc thaûi haøng ngaøy cuûa caùc hoä daân ñöôïc ñöïng trong bao nilon dung tích 5,10,15 lít tuøy möùc ñoä thaûi cuûa töøng hoä. Ñeán giôø thu gom, caùc bao raùc ñöôïc ñeå tröôùc nhaø, xe thu gom vaø vaän chuyeån ñeán ñieåm taäp trung, raùc thaûi ñöôïc xe eùp raùc vaän chuyeån tôùi baõi ñoå taäp trung. Öu ñieåm cuûa phöông thöùc thu gom naøy trieät ñeå, saïch goïn, giaù thaønh bao nilon ñöïng raùc thaáp. 5.1.5. Thu gom raùc chôï Thaønh phaàn raùc chôï chuû yeáu laø caùc chaát höõu cô deã bò phaân huûy do vi sinh vaät gaây muøi hoâi thoái laøm oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng tôùi kinh doanh vaø söùc khoûe cuûa coâng nhaân veä sinh khi thu gom raùc. Vì vaäy raùc chôï caàn ñöôïc thu gom vaø giaûi quyeát nhanh khoâng ñeå toàn ñoïng. Ñoái vôùi raùc chôï trung taâm, chôï lôùn caàn phaûi coù boâ chöùa raùc hôïp veä sinh. Caùc hoä kinh doanh phaûi coù duïng cuï ñöïng raùc rieâng, nhaân vieân veä sinh cuûa chôï phaûi nhanh choùng thu gom vaø vaän chuyeån raùc ra boâ chöùa taäp trung. Sau moãi ngaøy hoaït ñoäng, nhaân vieân veä sinh phaûi queùt doïn vaø thu gom raùc coøn laïi ñöa veà boâ raùc, xe eùp raùc seõ vaän chuyeån raùc veà baõi tieáp nhaän vaø xöû lyù. Ñoái vôùi caùc chôï nhoû, vieäc thu gom raùc seõ ñöôïc tieán haønh sau moãi buoåi tan chôï, nhaân vieân veä sinh thu gom raùc vaø vaän chuyeån raùc baèng xe ñaåy tay tôùi ñieåm taäp trung. 5.1.6. Thu gom raùc coâng coäng ÔÛ caùc tuï ñieåm coâng coäng, nhaát thieát phaûi trang bò thuøng chöùa raùc, caùc thuøng raùc phaûi coù naép ñaäy vaø ñöôïc ñaët taïi caùc vò trí sao cho moïi ngöôøi deã nhìn thaáy. Coâng nhaân thu doïn haøng ngaøy baèng xe eùp raùc chaïy doïc caùc tuyeán hoaëc thu gom vaøo caùc xe chöùa raùc löu ñoäng. 5.1.7. Giaûi quyeát vaán ñeà raùc xaây döïng Raùc thaûi xaây döïng coù thaønh phaàn chuû yeáu laø caùc chaát voâ cô nhö xaø baàn, gaïch ñaù, caây que... khoù bò phaân huûy, cho neân coù theå söû duïng ñeå san laáp neàn vaø nhöõng khu vöïc truõng. Ñeå thöïc hieän toát vieäc thu gom vaän chuyeån raùc thaûi xaây döïng, caùc chuû coâng trình vaø caùc ñôn vò thi coâng caàn phaûi thöïc hieän toát caùc vaên baûn, caùc qui ñònh vieäc söû duïng loøng leà ñöôøng, an toaøn veä sinh moâi tröôøng...vaø phaûi coù nhieäm vuï phoái hôïp vôùi Ban quaûn lyù hoaëc töï vaän chuyeån tôùi nhöõng nôi qui ñònh ñöôïc caùc cô quan quaûn lyù cho pheùp. 5.1.8. Giaûi quyeát vaán ñeà veä sinh coâng coäng vaø phaân haàm caàu Ñeå traùnh hieän töôïng laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët cuõng nhö taïo veû ñeïp caûnh quan cho ñoâ thò ñeà nghò moãi nhaø trong Thò xaõ caàn phaûi xaây döïng moät beå töï hoaïi. Ngoaøi ra ñeå traùnh söï phoùng ueá böøa baõi gaây maát veä sinh moâi tröôøng, ôû caùc khu vöïc thò töù, khu vui chôi giaûi trí..., Thò xaõ caàn xaâyù theâm moät soá nhaø veä sinh coâng coäng coù khaû naêng söû duïng cho 300 - 400 löôït ngöôøi/ngaøy. Nhaø veä sinh coâng coäng laøm toát, myõ thuaät, ñaûm baûo tieâu chuaån moâi tröôøng seõ khoâng laøm xaáu ñi quang caûnh chung cuûa khu vöïc. Phöông tieän chuyeân duøng ñeå vaän chuyeån chaát thaûi caùc nhaø veä sinh laø xe huùt haàm caàu vôùi nhieàu loaïi dung tích khaùc nhau, loaïi ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát cho caùc thò töù nhoû thöôøng coù dung tích 3000 lít. Chaát thaûi nhaø veä sinh ñöôïc chöùa trong caùc beå töï hoaïi ñöôïc xe duøng bôm huùt vaø chöùa vaøo boàn chöùa, sau ñoù vaän chuyeån tôùi baõi raùc taäp trung vaø coù theå ñöôïc troän xöû lyù chung vôùi raùc thaûi sau khi ñaõ ñöôïc khöû muøi. 5.1.8. Caùc yeâu caàu chung Ñeå thöïc hieän toát vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi noùi chung, chaát thaûi nguy haïi noùi rieâng. Vieäc laøm caàn thieát ñaàu tieân laø phaûi phaân loaïi moät caùch rieâng reõ caùc loaïi chaát thaûi ngay taïi nguoàn phaùt sinh, ñieàu ñoù coù theå thöïc hieän ñöôïc baèng caùch qui ñònh caùc thuøng chöùa raùc coù caùc maøu saéc khaùc nhau, coù kieåu daùng khaùc nhau hoaëc caùc qui ñònh cuï theå cho moãi loaïi thuøng raùc. Chaúng haïn, thuøng chöùa raùc maøu xanh söû duïng chöùa caùc loaïi chaát thaûi raén sinh hoaït thoâng thöôøng, thuøng maøu vaøng chöùa caùc loaïi chaát thaûi raén khoâng ñoäc haïi, thuøng maøu ñoû cho caùc loaïi chaát thaûi ñoäc haïi. Caùc thuøng chöùa ñöôïc loùt beân trong baèng tuùi nylon ñeå tieän thu gom vaø ñaëc bieät ñeå traùnh rôi vaõi caùc chaát thaûi ñoäc haïi. Chaát thaûi sau khi thu gom caàn ñöôïc quaûn lyù toát trong thôøi gian chôø vaän chuyeån veà baõi tieáp nhaän vaø xöû lyù, khoâng ñeå caùc thuøng chöùa chaát thaûi bò phaân huûy bôûi nöôùc möa vaø aùnh saùng maët trôøi. Moät soá loaïi chaát thaûi coù khaû naêng gaây oâ nhieãm ñaát, töø ñoù laøm oâ nhieãm taàng nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Do ñoù khoâng ñeå nöôùc loït vaøo nôi chöùa chaát thaûi, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng loaïi chaát thaûi coù thaønh phaàn deã hoøa tan trong nöôùc hoaëc deã phaân huûy. 5.2. LÖÏA CHOÏN HÌNH THÖÙC ÑAÀU TÖ, COÂNG SUAÁT 5.2.1. Phöông aùn ñaàu tö Ñaàu tö xaây döïng moät khu xöû lyù chaát thaûi raén hoaøn toaøn môùi taïi moät ñòa ñieåm ñöôïc löïa choïn thích hôïp, ñaûm baûo caùc yeâu caàu nghieâm ngaët veà moâi tröôøng vaø khoâng naèm trong khu qui hoaïch coâng._.