Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm rau quả đóng hộp tại Công ty Rau quả Hà Tĩnh

lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ mét chñ thÓ kinh tÕ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ t¨ng søc c¹nh tranh vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Muèn nh­ vËy doanh nghiÖp ph¶i cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt cña qóa tr×nh s¶n xuÊt, cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau, viÖc h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch chi phÝ cho phÐp doanh nghiÖp biÕt ch¾c m×nh ph¶i s¶n xuÊt vµ ph¶i b¸n víi møc gi¸ lµ bao nhiªu míi ®¶m b¶o bï ®¾p ®­îc chi phÝ vµ cã l·i. §Ó qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chÝ phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghi· hÕt søc quan träng vµ cã ý nghÜa thiÕt thùc ®èi víi viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt gi¸ thµnh nãi riªng vµ c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nãi chung. T¹i c«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh nãi riªng ®­îc ®æi míi thÝch øng vµ ph¸t huy ®Çy ®ñ t¸c dông trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ t¹i C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh. NhËn thøc ®­îc vai trß cña c«ng t¸c kÕ to¸n ®èi víi viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®­îc sù h­íng dÉn cña thÇy gi¸o Ph¹m Quang, t«i ®· m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu vµ chän ®Ò tµi" Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm rau qu¶ ®ãng hép t¹i C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh" lµm ®Ò tµi tèt nghiÖp. Néi dung cña ®Ò tµi tèt nghiÖp gåm 3 phÇn: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. PhÇn II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh. PhÇn III: Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh PhÇn I Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ S¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt I- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: Qu¸ tr×nh hoat ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi mét c¸ch cã ý thøc, cã môc ®Ých, c¸c yÕu tè ®Çu vµo s¶n xuÊt t¹o thµnh mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh, hay nãi c¸ch kh¸c lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c chi phÝ ®Ó doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt nhÊt thiÕt doanh nghiÖp ph¶i cã ®ñ ba yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ: - T­ liÖu lao ®éng. - §èi t­îng lao ®éng. - Søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp chi ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng. Sù tham gia cña 3 yÕu tè nµy vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· h×nh thµnh nªn c¸c yÕu tè chi phÝ cÊu thµnh gi¸ trÞ cña s¶n phÈm s¸ng t¹o ra. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, vÊn ®Ò h¹ch to¸n kinh doanh toµn bé chi phÝ ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn, ®­îc x¸c ®Þnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm. VËy trong c¸c doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c häat ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Trong doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i, mçi lo¹i cã néi dung kinh tÕ còng nh­ c«ng dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau. Do ®ã, ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ; víi gi¸m ®èc viÖc thùc hiÖn tiÕt kiÖm vµ sö dông hîp lý chi phÝ còng nh­ ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ mét c¸ch khoa häc vµ hîp lý kh«ng chØ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi h¹ch to¸n mµ cßn lµ tiÒn ®Ò quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸, kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp còng nh­ c¸c bé phËn cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. HiÖn nay cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i nh­ sau: a- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ (ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè). Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña c¸c chi phÝ gièng nhau xÕp vµo mét yÕu tè, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, ë ®©u vµ môc ®Ých hoÆc t¸c dông cña chi phÝ nh­ thÕ nµo. Toµn bé Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ Nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i ®èi t­îng lao ®éng lµ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu x©y dung c¬ b¶n... mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng lµ toµn bé sè tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao Tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ toµn bé sè ph¶i trÝch khÊu hao trong th¸ng (trong kú) ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ sè tiÒn tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh trong doanh nghiÖp: TiÒn ®iÖn, tiÕn n­íc. tiÒn b­u phÝ. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé sè chi phÝ b»ng tiÒn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, ngoµi 4 chi phÝ trªn. Ph©n lo¹i Chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ cña chóng cã t¸c dông cho biÕt kÕt cÊu, tû träng tõng lo¹i chi phÝ mµ doanh nghÖp ®· chi ra trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó lËp b¶ng thuyÕt minh, b¸o c¸o Tµi chÝnh phôc vô cho yªu cÇu th«ng tin vµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®ù to¸n, chi phÝ lËp dù to¸n Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cho kú sau. b- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ (theo kho¶n môc): Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ trong sabr xuÊt ®Ò ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ cã néi dung kinh tÕ nh­ thÕ nµo. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cho kú ®­îc chia ra lµm c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ Nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT vµ Kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy, sè tiÒn c«ng vµ trÝch BHXH, BHYT vµ Kinh phÝ c«ng ®oµn cña nh©n viªn s¶n xuÊt chung, nh©n viªn qu¶n lý vµ nh©n viªn b¸n hµng. - Chi phÝ s¸n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu trªn bao gåm c¸c tiÓu kho¶n: + Chi phÝ nh©n viªn ( ph©n x­ëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt): Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ liªn quan vµ ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n x­ëng (®éi, tr¹i) nh­: TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp tr¶ b¶o hiÓm... cho nh©n viªn. qu¶n lý, thèng kª, thñ kho, tiÕp liÖu c«ng nh©n ph©n x­ëng söa ch÷a ë (x­ëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt ®éi) + Chi phÝ vËt liÖu: Ph¶n ¸nh chi phÝ, vËt liÖu sö dông chung nh­ chi phÝ NVL dïng ®Ó b¶o d­ìng, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt. + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh, tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi ë c¸c ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt nh­ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn, nhµ x­ëng, v­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt sinh s¶n, sóc vËt lµm viÖc. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh vÒ nh÷ng chi phÝ vÒ lao vô, dÞch vô mua tõ bªn ngoµi ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë ph©n x­ëng ®éi s¶n xuÊt nh­ chi phÝ vÒ ®iÖn n­íc, khÝ nÐn h¬i, chi phÝ ®iÖn tho¹i, fax, chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh mua ngoµi. + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi nh÷ng chi phÝ nªu trªn phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÒ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. c- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi sè l­îng s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú: Chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh hai lo¹i: - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l­îng t­¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy lµ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): Lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi l­îng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô s¶n xuÊt trong kú. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thµnh chi phÝ kh¶ biÕn vµ chi phÝ cè ®Þnh cã t¸c dông lín ®èi víi viÖc qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. d- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi t­îng chi phÝ: Theo c¸ch nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia lµm hai lo¹i: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo sè liÖu chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau tËp hîp l¹i theo cïng mét c«ng dông nh­ chi phÝ s¶n xuÊt chung. C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ gióp cho viÖc nhËn thøc vÞ trÝ cña tõng lo¹i chi phÝ trong viÖc h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp víi tõng lo¹i. Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau vµ gi÷a chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bæ sung cho nhau vµ nh»m mét môc ®Ých chung lµ qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, do ®ã víi viÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i ph©n lo¹i gi¸ thµnh. 2 . Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: a- Gi¸ thµnh s¶n phÈm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng viÖc, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn c¶i tiÕn mÆt hµng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ h¹ ®­îc gi¸ thµnh . Nh­ ta ®· biÕt, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ con ®­êng chñ yÕu ®Ó t¨ng lîi nhuËn, nã còng lµ tiªu ®Ò ®Ó h¹ gi¸ thµnh, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng kÓ c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp sÏ mang l¹i sù tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi, t¨ng tÝch luü cho nÒn kinh tÕ nãi chung. §Æc biÖt khi chÝnh s¸ch thuÕ cña nhµ n­íc thay ®æi, thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ViÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ lµm t¨ng lîi nhuËn, do ®ã lµm t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Nh­ vËy vÊn ®Ò h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò quan t©m cña tõng ng­êi s¶n xuÊt, tõng doanh nghiÖp mµ cßn lµ vÊn ®Ò quan t©m cña tõng ngµnh, toµn x· héi. Gi¸ thµnh cao hay thÊp, t¨ng hay gi¶m ®ång nghÜa víi viÖc l·ng phÝ hay tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi (bao gåm c¶ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸) trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Hay nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông nguyªn- nhiªn vËt liÖu, n¨ng l­îng, kh¶ n¨ng tËn dông m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, møc ®é trang bÞ vµ ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn, tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. b- C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Ó phôc vô cho c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ qu¶n lý gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chia thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. - Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chia thµnh: + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh ®­îc tÝnh tr­íc khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm do bé phËn kÕ ho¹ch thùc hiÖn. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm ®­îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l­îng kÕ ho¹ch, ®­îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó so s¸nh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. + Gi¸ thµnh ®Þnh møc: ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng cã thÓ thùc hiÖn tr­íc khi s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm ®ùa vµo c¸c ®Þnh møc, ®ù to¸n chi phÝ hiÖn hµnh. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ th­íc ®o chÝnh x¸c c¸c chi phÝ cÇn thiÕt s¶n xuÊt ra s¶n phÈm t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, gia thµnh ®Þnh møc còng ®­îc coi lµ gèc ®Ó so s¸nh víi thùc tÕ. Qua ®ã cho biÕt nh÷ng chªnh lÖch tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ, tõ ®ã doanh nghiÖp cã nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, triÖt ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾cphôc tån t¹i mét c¸ch kÞp thêi. + Gi¸ thµnh thùc tÕ: - NÕu gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ ghÝa thµnh ®Þnh møc chØ bao gåm c¸c chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm trong ph¹m vi kÕ ho¹ch vµ ®Þnh møc gi¸ thµnh thùc tÕ bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong ®ã cã c¶ chi phÝ v­ît ®Þnh møc ngoµi kÕ ho¹ch dù kiÕn nh­: ThiÖt h¹i trong s¶n xuÊt, gi¸ trÞ vËt t­ thiÕu hôt...vv. nh­ vËy gi¸ thµnh thùc tÕ lµ gia thµnh ®­îc x¸c ®Þnh sau khi ®· hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ tr­íc hÕt lµ c¬ së x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm, gi¸ b¸n. MÆt kh¸c gi¸ thµnh thùc tÕ cßn ph¶n ¸nh tæng hîp kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu ®Ó ph©n tÝch ®¸nhh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinmh doanh cu¶ doanh nghiÖp, ngoµi ra cßn lµ c¨n cø cho viÖc x©y dùng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho kú sau vµ ®¶m b¶o cho gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cµng cã tÝnh s¸t thùc. - Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n: Theo c¸ch nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chia lµm 2 lo¹i: + Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh s¶n phÈm cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®­îc sö dông ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm còng lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt. + Gi¸ thµnh toµn bé: Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm tiªu thô céng víi chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®­îc tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh khi cã s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®­îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh lîi nhuËn. 3- §èi t­îng kÕ to¸n Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, cã thÓ nãi x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt võa lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn, võa lµ c«ng viÖc cã tÝnh chÊt ®Þnh l­îng cho toµn bé kh©u kÕ to¸n nµy. Bëi v× c¨n cø vµo ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi t­îng liªn quan, x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi cung cÊp sè liÖu qua tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c, kÞp thêi. a - §èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®i ®Õn môc ®Ých cuèi cïng lµ tÝnh gi¸ thµnh. Ngoµi ra nã cßn ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ nh»m sö dông chi phÝ cã hiÖu qu¶ nhÊt. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò then chèt ®¶m b¶o tÝnh gi¸ thµnh chÝnh x¸c. §èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n vµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®¸p øng nhu cÇu kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt: - N¬i ph¸t sinh chi phÝ nh­: Ph¹m vi ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt, giai ®o¹n c«ng nghÖ... - N¬i chÞu chi phÝ nh­: S¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng... §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn ph¶i c¨n cø trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Quy tr×nh c«ng nghÖ kû thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm. - §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ. - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ: - Tõng ph©n x­ëng, tõng bé phËn, tæ ®éi s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp. - Tõng giai ®o¹n (b­íc) c«ng nghÖ hoÆc toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ. - Tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. - Tõng nhãm s¶n phÈm. - Tõng bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng tËp h¬p chi phÝ s¶n xuÊt nhiÖm vô cña kÕ to¸n lµ ph¶i tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp, theo ®óng ®èi t­îng chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, nh»m cung cÊp sè liÖu cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. b- §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô, nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh ®­îc gi¸ thµnh ®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc thiÕt yÕu nh»m ph¸t huy tèt vai trß cña viÖc qu¶n lý chØ tiªu gi¸ thµnh. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cÇn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng c¨n cø cô thÓ. Ng­êi ta cã thÓ sö dông c¸c c¨n cø sau ®©y: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt: NÕu doanh ngiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cã tÝnh chÊt ®¬n chiÕc nh­: §ãng tµu, söa ch÷a « t«... th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng. NÕu s¶n xuÊt, chÕ t¹o hµng lo¹t: Tõng lo¹t m¸y c«ng cô trong doanh nghiÖp c¬ khÝ c«ng cô...vËn t¶i hµng ho¸, vËn t¶i hµnh kh¸ch, kinh doanh buång ngñ, hµng ¨n uèng, trong ho¹t ®éng dÞch vô du lÞch th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng s¶n phÈm hoÆc ho¹t ®éng dÞch vô ®· hoµn thµnh. - C¨n cø vµo quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ s¶n phÈm ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm ë giai ®o¹n cuèi vµ còng cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng c«ng ®o¹n chÕ biÕn. NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song (l¾p r¸p) th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ tõng chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm hoµn thµnh vµ thµnh phÈm cuèi cïng ®· hoµn thµnh. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm sö dông thµnh phÈm vµ nöa thµnh phÈm. Khi nöa thµnh phÈm cã tÝnh chÊt hµng ho¸ th× b¾t buéc tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm. - C¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý, kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp nhÊt lµ tr×nh ®é kÕ to¸n. §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh ph¶i lµ ®¬n vÞ tÝnh ®­îc thõa nhËn phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, phï hîp víi tÝnh chÊt lý ho¸ cña s¶n phÈm. Tõ nh÷ng c¨n cø trªn, nhiÖm vô cña kÕ to¸n lµ x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch phï hîp, ®óng ®¾n. c- Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Tuy lµ 2 kh¸i niÖm kh¸c nhau song chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ trong mét sè tr­êng hîp th× chóng trïng nhau. - VÒ sù gièng nhau: Ta thÊy r»ng c¶ hai ®Òu ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi phÝ gi¸ thµnh... do ®ã trong nhiÒu tr­êng hîp hai ®èi t­îng nµy trïng nhau: §èi víi quy chÕ t¹o ra mét s¶n phÈm nh­ ë m¸y ®iÖn, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ quy tr×nh s¶n xuÊt ®iÖn, cßn ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm ®iÖn do qu¸ tr×nh ®ã s¶n xuÊt ra. - VÒ sù kh¸c nhau: + X¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, (n¬i) ph¸t sinh chi phÝ tËp hîp, chi phÝ ph¸t sinh trong kú. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( thµnh phÈm hoÆc dÞch vô hoµn thµnh). X¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó më tµi kho¶n c¸c sæ chi tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu, tËp hîp sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt chØ gióp cho t¨ng c­êng c«ng t¸c q¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong doanh nghiÖp. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n më c¸c phiÕu tÝnh gia thµnh s¶n phÈm. Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t­îng phôc vô cho viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gia thµnh s¶n phÈm, tÝnh to¸n hiÖu qu¶, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c thu nhËp, ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó cã biÖn ph¸p kh«ng ngõng h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. d - Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ nhiÖm vô kÕ to¸n: §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nªn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau: Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n ph¶m lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®­îc c¸c nhµ doanh nghiÖp quan t©m v× chung g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc biÕt ®­îc chi phÝ cña tõng lo¹i s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®ã còng nh­ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó qua ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông nh©n c«ng, vËt t­, t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Ó tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi nh»m h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ s¶n xuÊt, ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp . ViÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n, chÝnh x¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chØ ®ùa trªn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm chÞu ¶nh h­ëng cña kÕt qu¶ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Tæ chøc kÕ to¸n c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t­îng x¸c ®Þnh vµ ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ x¸c ®Þnh. - Thùc hiÖn tÝnh gi¸ thµnh kÞp thêi, x¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh vµ ph©n tÝch gi¸ thµnh hîp lý. - Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã nh÷ng kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ c¸c quyÕt ®Þnh tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp. - KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ë tõng bé phËn trong doanh nghiÖp. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, c«ng nghÖ ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÝch hîp. §ång thêi x¸c ®Þnh quy t¾c tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp cho phï hîp. -Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t­îng ®· x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó trªn c¬ së ®ã tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cho tõng ®èi t­îng, tõng ®¬n vÞ theo c¸c kho¶n môc gia thµnh quy ®Þnh ®óng thêi h¹n ( ®óng ph­¬ng ph¸p, ®¶m b¶o chÝnh x¸c). - KiÓm tra thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt t­, kü thuËt, dù to¸n chi phÝ phôc vô qu¶n lý s¶n phÈm nh»m thóc ®Èy viÖc sö dông tiÕt kiÖm, hîp lý mäi chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt phôc vô yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ h¹ch to¸n kinh tÕ toµn doanh nghiÖp. - §Þnh kú kiÓm tra viÖc thùc hiÖn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ nhiªm vô h¹ gi¸ thµnh, t×m ra nguyªn nh©n lµm cho hoµn thµnh hoÆc ch­a hoµn thµnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng cã thÓ khai th¸c vµ ph­¬ng h­íng cÇn phÊn ®Êu ®Ó kh«ng ngõng h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ tõ ®ã n©ng cao tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. -X¸c ®Þnh kÕt qu¶ h¹ch to¸n kinh tÕ ë tõng bé phËn vµ ë toµn doanh nghiÖp. II- KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc cña kÕ to¸n nh»m tËp hîp, hÖ thèng ho¸ CPSX ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ë tõng thêi kú nhÊt ®Þnh theo ®óng ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. 1- Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp. 1.1- Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ trùc tiÕp (CPTT): a-Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu (CPNVL): Chi phÝ nguyªn vËt liÖu bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, c«ng cô dông cô.. dïng trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. Tr­êng hîp doanh nghiÖp mua nöa thµnh phÈm ®Ó l¾p r¸p, gia c«ng thµnh s¶n phÈm th× nöa thµnh phÈm mua ngoµi còng ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®­îc c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu trùc tiÕp xuÊt dïng vµ c¨n cø vµo c¸c ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh ®Ó tËp hîp. Tµi kho¶n sö dông: TK: 621 " Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ". ViÖc tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµo c¸c ®èi t­îng cã thÓ tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ®­îc ¸p dông cho c¸c Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chØ liªn quan ®Õn mét ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chi phÝ s¶n xuÊt (tõng ph©n x­ëng, bé phËn, tõng s¶n phÈm, chi tiÕt, s¶n phÈm....). Trong tr­êng hîp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nhau ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ theo mét tiªu chuÈn hîp lý theo c«ng thøc sau: Ci= xTi Trong ®ã: Sc : Lµ tæng chi phÝ NVLTT ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ. Ti : Lµ tiªu chuÈn dïng ®Ó phËn bæ cña ®èi t­îng i. Ci : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi t­îng thø i. STi: Lµ tæng ®¹i l­îng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ NVLTT theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ®­îc ph¶n ¸nh trªn s¬ ®å sau: TK: 152 TK: 621 TK: 154 Chi phÝ NVL trùc tiÕp KÕt chuyÓn Chi phÝ NVL trùc tiÕp TK 111,112,141,331 CP NVL kh«ng qua nhËp kho, xuÊt th¼ng TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ b - Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm: TiÒn l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp theo l­¬ng, BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn vÒ lao vô, dÞch vô. Nguyªn t¾c vÒ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng ®­îc tËp hîp gièng nh­ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tr­êng hîp cÇn ph©n bæ gi¸n tiÕp th× tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ tiÒn c«ng hay giê c«ng ®Þnh møc hoÆc cã thÓ lµ giê c«ng thùc tÕ. S¬ ®å h¹ch to¸n nh­ sau TK : 334 TK : 622 TK :154 (631) TiÒn l­¬ng, c«ng... ph¶i tr¶ c«ng nh©n TT s¶n xuÊt Cuèi kú tÝnh to¸n ph©n bæ vµ K/C CPNC Trùc tiÕp theo §TTHCP TK : 335 TrÝch tr­íc l­¬ng nghØ phÐp cña NCTT s¶n xuÊt TK 338 C¸c kho¶n trÝch vÒ BHXH BHYT, KPK§ 1.2- Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi ph©n x­ëng, bé phËn, tæ ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ nµy gåm chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng phÝ vËt liªu, c«ng cô dông cô, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung th­êng ®­îc h¹ch to¸n chi tiÕt riªng theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ ph©n x­ëng, bé phËn tæ ®éi s¶n xuÊt sau ®ã míi tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ liªn quan. ViÖc ph©n bæ còng ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn tiªu thøc ph©n bæ hîp lý nh­ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung... Tµi kho¶n sö dông: TK:627 " chi phÝ s¶n xuÊt chung" .Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. TK: 627 ®­îc më thµnh 6 tµi kho¶n cÊp 2 ®Ó theo dâi ph¶n ¸nh riªng tõng néi dung chi phÝ. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ®­îc ph¶n ¸nh trªn s¬ ®å sau: TK 334,338 TK 627 TK 114, 152 Chi phÝ nh©n c«ng C¸c kho¶n ph¶i chi TK 142 (611) Chi phÝ vËt liÖu TK 154 ( 631) TK 214 Cuèi kú kÕt chuyÓn Chi phÝ KHTSC§ hoÆc ph©n bæ Chi phÝ b»ng tiÒn mÆt TK 111,112,141,331 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c TK 133 GTGT kh«ng ®­îc khÊu trõ 1.3- KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp: TÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kÓ trªn ®· ®­îc tËp hîp ë cuèi kú toµn doanh nghiÖp. KÕ to¸n tËp hîp chio phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµng s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn nh­ sau: TK 621 TK 154 TK 152,138 KÕt chuyÓn chi phÝ NVL TT NhËp kho vËt liÖu PhÕ liÖu thu håi TK 622 TK 155 TK 632 KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT NhËp kho XuÊt kho thµnh phÈm tiªu thô TK 627 KÕt chuyÓn chi phÝ Gi¸ thµnh TT s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt chung b¸n ngay kh«ng qua kho 2- KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã quy m« nhá, chØ tiÕn hµnh mét lo¹i ho¹t ®éng. Tµi kho¶n sö dông: TK: 631 " Gi¸ thµnh s¶n xuÊt" TK 154: “Chi phÝ SXKD” TK 621: “Chi phÝ NVL trùc tiÕp” TK 622: “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp” TK 627: “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”. S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: TK 154 TK 631 TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh DD ®Çu kú KÕt chuyÓn chi phÝ dë dang cuèi kú TK: 621 KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu TK 622 TK 632 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho TK 627 TÝnh, ph©n bæ, K/C chi phÝ s¶n xuÊt chung 3- §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú: Tr­íc khi tÝnh GTSP ph¶i ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c s¶n phÈm lµm dë cuèi kú; tøc lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh sè CPSX tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ph¶i chÞu. Tuú theo tÝnh chÊt cña s¶n phÈm vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ¸p dông cho s¶n phÈm ®ã mµ sö dông ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú thÝch hîp, doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú theo mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: a- §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp. Theo ph­¬ng ph¸p nµy chØ tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi kú phÇn Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp, cßn c¸c chi phÝ kh¸c tÝnh cho c¶ s¶n phÈm hoµn thµnh. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doan._.h nghiÖp s¶n xuÊt cã CPNVLTT hoÆc Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp chiÕm tû träng lín, v× khèi l­îng tÝnh to¸n Ýt mµ vÉn ®¶m b¶o møc ®é chÝnh x¸c kh¸ cao. Tr­êng hîp doanh nghiÖp chØ tÝnh cho s¶n ph¶m lµm dë cuèi kú phÇn chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh cÇn tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thµnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kh¸c. C«ng thøc tÝnh to¸n nh­ sau: Trong ®ã: Dck vµ Ddk: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú, ®Çu kú. Cvl: Chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú Stp: S¶n l­îng thµnh phÈm. Sd: S¶n l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm kiÓu phøc t¹p liªn tôc, s¶n phÈm ph¶i qua nhiÒu ph©n x­ëng, giai ®o¹n chÕ biÕn kÕ tiÕp nhau th× s¶n phÈm lµm dë cuèi c¸c giai ®o¹n, ph©n x­ëng sau ®­îc ®¸nh gi¸ theo nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n ph©n x­ëng tr­íc. Theo ph­¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n nhanh chãng, ®¬n gi¶n nh­ng v× ph­¬ng ph¸p nµy bá qua c¸c chi phÝ kh¸c nªn tÝnh chÝnh x¸c kh«ng cao. Nªn ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh chiÕm tû träng lín, khèi l­îng s¶n phÈm lµm dë Ýt vµ t­¬ng ®èi ®ång ®Òu gi÷a c¸c kú. b- §¸nh gi¸ s¶n ph¶m lµm dë cuèi kú theo ph­¬ng ph¸p s¶n l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú theo møc ®é hoµn thµnh. Do vËy khi kiÓm kª ph¶i x¸c ®Þnh kh«ng chØ khèi l­îng mµ c¶ møc ®é hoµn thµnh cña chóng. Trªn c¬ së ®ã, quy ®èi s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ra sè s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n phÈm lµm dë. C¸ch tÝnh nh­ sau: §èi víi nh÷ng chi phÝ bá vµo mét lÇn tõ ®Çu (chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh) th× tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë theo c«ng thøc (1) Cßn c¸c chi phÝ bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn, s¶n xuÊt s¶n phÈm( CPNCTT vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung chung) sÏ tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi kú theo møc ®é hoµn thµnh: Trong ®ã: C ®­îc tÝnh theo tõng kho¶n môc chÝ phÝ t­¬ng øng ph¸t sinh trong kú. Sd: lµ khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ®· tÝnh ®æi ra khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng theo tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh (% HT) Sd' =Sd x % HT §¸nh gi¸ s¶n phÈm cuèi kú theo ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n cã møc ®é chÝnh x¸c cao h¬n v× chung ®­îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c kho¶n môc chi phÝ nh­ng khèi l­îng tÝnh to¸n mÊt nhiÒu thêi gian. Khi kiÓm kª s¶n phÈm dë dang cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ë møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang ë tõng b­íc c«ng nghÖ. C«ng viÖc nµy kh¸ phøc t¹p, c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng nµy ph¶i lËp c¸c b¶ng tÝnh s½n ®Ó cho tÝnh to¸n ®­îc nhanh, nh­ vËy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng kh«ng lín l¾m trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt. Do viÖc x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ®ßi hái tèn nhiÒu thêi gian, chi phÝ cho nªn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã khèi l­îng s¶n phÈm lµm dë vµ møc ®é hoµn thµnh t­¬ng ®èi ®ång ®Òu gi÷a c¸c kú, c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, cã thÓ quy ®Þnh møc ®é hoµn thµnh chung cña s¶n phÈm lµm dë cuèi kú lµ 50% ®Ó ®¬n gi¶n cho c«ng t¸c kÕ to¸n mµ vÉn ®¶m b¶o møc ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt. c-§¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë (SPLD) cuèi kú theo chi phÝ ®Þnh møc. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thùc hiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo khèi l­îng s¶n phÈm lµm dë vµ chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ë tõng ph©n x­ëng, giai ®o¹n ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú, sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Chi phÝ SXDD Khèi l­îng SPLD §Þnh møc cuèi kú = cuèi kú x chi phÝ tõng lo¹i §Ó ®¶m b¶o møc ®é chÝnh x¸c cao h¬n th× cÇn ph¶i ®Þnh møc ®é hoµn thµnh cña SPLD cuèi kú theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc nh­ng cã tÝnh ®Õn møc ®é hoµn thµnh. Tuú tõng ®èi t­îng cô thÓ cã thÓ x¸c ®Þnh tû lÖ % hoµn thµnh cña tõng khèi l­îng s¶n phÈm dÞch vô, ®Ó x¸c ®Þnh CPSPLD theo ®Þnh møc, bëi v× ®Þnh møc chi phÝ kh¸c nhau theo tõng khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô. III- KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh: 1- Kú tÝnh gi¸ thµnh: Lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn phÈi tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi t­îng c«ng viÖc ®· x¸c ®Þnh. X¸c ®Þnh kú tÝnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc khoa häc, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu vÒ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô kÞp thêi; ph¸t huy ®­îc ®Çy ®ñ chøc n¨ng Gi¸m ®èc, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh: -X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh kú hµng th¸ng (hµng th¸ng tÝnh gi¸ thµnh ®Çu kú mét lÇn vµo ngµy cuèi th¸ng) phï hîp víi kú b¸o c¸o thÝch hîp víi lo¹i tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, mÆt hµng Ýt æn ®Þnh, chu kú s¶n xuÊt ng¾n vµ xen kÏ, liªn tôc. -TÝnh gi¸ thµnh theo chu kú s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh ®­îc tÝnh khi chu kú s¶n xuÊt ®· kÕt thóc, tøc lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Trong tr­êng hîp nµy th× kú tÝnh gi¸ thµnh kh«ng phï hîp víi kú b¸o c¸o. C¸ch nµy phï hîp víi lo¹i tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, hµng lo¹t, mÆt hµng th­êng xuyªn thay ®æi, chu kú s¶n xuÊt dµi vµ riªng lÎ. 2-C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph­¬ng ph¸p sö dông sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®­îc cña kÕ to¸n ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao phô, dÞch vô ®· hoµn thµnh theo kho¶n môc chi phÝ quy ®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh víi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n vËn dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sao cho hîp lý, phï hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt s¶n xuÊt, kinh doanh víi ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt s¶n phÈm víi yÒu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp vµ nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt cña Nhµ n­íc. HiÖn nay, ®Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: a- Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh b»ng c¸ch c¨n cø trùc tiÕp vµo chi phÝ ss¶n xuÊt ®· tËp hîp ®­îc ( theo tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ) trong kú vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú, cuèi kú ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ s¶n phÈm theo c«ng thøc: Tæng GTSP = CPSXDD ®Çu kú + CPSX trong kú - CPSXDD cuèi kú. Gi¸ thµnh Tæng gi¸ thµnh ®¬n vÞ = s¶n phÈm Khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh b- Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc, s¶n phÈm ph¶i qua nhiÒu giai ®o¹n (ph©n x­ëng) chÕ biÕn liªn tôc kÕ tiÕp nhau. Nöa thµnh phÈm giai ®o¹n tr­íc lµ ®èi t­îng tiÕp tôc chÕ biÕn ë giai ®o¹n sau. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ mµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp lo¹i h×nh nµy cã thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng hoÆc lµ nöa thµnh phÈm (NTP) ë tõng giai ®o¹n vµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi. §Ó nhËn biÕt vÒ sù kh¸c nhau gi­· ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh nªn ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc chia thµnh hai ph­¬ng ¸n t­¬ng øng. b1- Ph­¬ng ph¸p ph©n b­íc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, ®Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm hoµn thµnh ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nöa thµnh phÈm giai ®o¹n tr­íc vµ chi phÝ cña nöa thµnh phÈm giai ®o¹n tr­íc chuyÓn sang giai ®o¹n sau cïng víi c¸c chi phÝ cña giai ®o¹n sau ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm giai ®o¹n sau n÷a; cø nh­ vËy tuÇn tù cho ®Õn giai ®oan cuèi cïng th× tÝnh ®­îc gia thµnh thµnh phÈm. Cã thÓ kh¸i qu¸t t×nh tù tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm. Gi¸ thµnh NTP1 Chi phÝ chÕ biÕn giai ®o¹n 1 CPNVLTT( NVL chÝnh) G§1(PX1) + Chi phÝ NTP1 Chi phÝ chÕ biÕn giai ®o¹n2 Gi¸ thµnh NTP 2 G§2(PX2) + + n-1 Chi phÝ NTP n-1 C. phÝ chÕ biÕn giai ®o¹n n Gi¸ thµnh thµnh phÈm G§n(PXn) + ViÖc kÕt chuyÓn tuÇn tù chi phÝ giai ®o¹n tr­íc sang giai ®o¹n sau cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo sæ tæng hîp hoÆc tÝnh riªng tõng kho¶n môc h×nh thµnh nªn hai c¸ch kÕt chuyÓn chi phÝ: KÕt chuyÓn tr×nh tù tæng hîp vµ kÕt chuyÓn tuÇn tù tõng kho¶n môc. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn liªn tôc. §èi t­îng tÝnh gia thµnh ë giai ®o¹n c«ng nghÖ lµ nöa thµnh phÈm vµ ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng lµ thµnh phÈm hoµn thµnh. b2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm: Trong tr­êng hîp nµy, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh chØ lµ thµnh phÈm ë b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng. Do vËy chØ cÇn tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng giai ®o¹n trong thµnh phÈm. Sau ®ã tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n trong thµnh phÈm ta ®­îc gi¸ thµnh thµnh phÈm. Cô thÓ c¸c b­íc tÝnh to¸n nh­ sau: - TÝnh chi phÝ s¶n xuÊt tõng giai ®o¹n trong thµnh phÈm (theo tõng kho¶n môc): CPSXDD ®Çu kú + CPSX trong kú CPSX giai ®o¹n i = x Thµnh phÈm SPHT giai ®o¹n i + SPLD giai ®o¹n i Tuú theo ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cña kú ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm lµm dë ph¶i quy ®æi theo møc ®é hoµn thµnh hay kh«ng. Sau ®ã tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng giai ®o¹n ta ®­îc gi¸ thµnh phµnh phÈm. Gi¸ thµnh thµnh phÈm = CPSX giai ®o¹n i Cã thÓ kh¸i qu¸t t×nh tù gi¸ thµnh ph©n b­íc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm nh­ sau: CPSX giai ®o¹n 1 theo thµnh phÈm CPSX giai ®o¹n 1 theo kho¶n môc Gi¸ thµnh thµnh phÈm G.®o¹n 1( PX1) CPSX giai ®o¹n 2 trong thµnh phÈm CPSX giai ®o¹n 2 theo kho¶n môc G.®o¹n 2( PX2) CPSXgiai ®o¹n n trong thµnh phÈm CPSX giai ®o¹n n theo kho¶n môc G.®o¹n n( PXn) phÇn II Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty Rau qu¶ Hµ TÜnh I- §Æc ®iÓm kinh tÕ-kü thuËt cña C«ng ty rau qu¶ Hµ tÜnh : 1. S¬ l­îc lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh. Tõ mét ®éi trång rõng chèng c¸t bay ven biÓn, ®­îc thµnh lËp ë nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 60 thÕ kû tr­íc. Trùc thuéc Ty l©m nghiÖp Hµ TÜnh víi nhiÖm vô trång phi lao chèng c¸t bay ë c¸c x· Kú Ph­¬ng, Kú Lîi huyÖn Kú Anh - däc bê biÓn §Ìo Ngang. N¨m 1967- §éi trång rõng chèng c¸t bay ®­îc giao thªm nhiÖm vô trång rõng phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc vïng trung du huyÖn Kú Anh. Ngµy 20 th¸ng 2 n¨m 1970, §éi trång rõng ®­îc ®æi tªn thµnh L©m tr­êng Kú Anh. NhiÖm vô chñ yÕu lµ trång, b¶o vÖ rõng vµ khai th¸c l©m s¶n. N¨m 1992 theo QuyÕt ®Þnh sè 26, L©m tr­êng ®­¬c chuyÓn thµnh doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo QuyÕt ®Þnh sè 388/ H§BT, Th«ng b¸o sè 1905 ngµy 20/10/1992 cña Bé N0&PTNT, QuyÕt ®Þnh sè 1114 cña UBND tØnh Hµ TÜnh ngµy 20/10/1992. §Õn n¨m 1999 c¨n cø vµo xÐt duyÖt ®Ò nghÞ cña Héi ®ång qu¶n trÞ. Tæng c«ng ty Rau Qu¶ ViÖt Nam, Tê tr×nh sè 05/ RQ/TCCB-CV ngµy 04 th¸ng 01 n¨m 1999 vµ ®Ò nghÞ cña Vô tr­ëng Vô tæ chøc c¸n bé. QuyÕt ®Þnh thµnh lËp sè 09/1999/Q§/BNN-TCCB ngµy 13 th¸ng 01 n¨m 1999 cña Bé NN & PTNT vÒ viÖc tiÕp nhËn L©m tr­êng Kú Anh lµ mét thµnh viªn cña Tæng c«ng ty Rau Qu¶ ViÖt Nam víi tªn gäi lµ C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh, tªn giao dÞch quèc tÕ VEGETEXCO HA TINH. a. NhiÖm vô chñ yÕu cña C«ng ty: - Trång c©y ¨n qu¶, b¶o vÖ rõng, s¶n xuÊt kinh doanh n«ng - l©m kÕt hîp. - C«ng nghiÖp chÕ biÕn: chÕ biÕn rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm n«ng l©m nghiÖp. - Kinh doanh nhµ hµnh, kh¸ch s¹n vµ du lÞch sinh th¸i. - NhËp khÈu gièng rau qu¶, gièng c©y l©m nghiÖp, thiÕt bÞ vËt t­ nguyªn liÖu, ho¸ chÊt phôc vô cho s¶n xuÊt cña C«ng ty. C«ng ty ®Æt trô së t¹i Khu c«ng nghiÖp Vòng ¸ng - C¸ch trung t©m ThÞ trÊn Kú anh kho¶ng 10 Km vÒ phÝa Nam. N»m s¸t ®­êng quèc lé 1A. §©y lµ vÞ trÝ thuËn lîi vÒ giao th«ng vµ lµ n¬i Trung t©m cña nguån nguyªn liÖu réng lín, víi b¸n kÝnh trªn 60 Km; Tæng ®iÖn tÝch ®Êt sö dông lµ: 10.000 m2, c¬ së vËt chÊt bao gåm: HÖ thèng nhµ lµm viÖc kho¶ng 1.200 m2, 01 nhµ kho 100 m2, nhµ m¸y chÕ biÕn Rau Qu¶ võa x©y dùng xong víi diÖn tÝch 2000m2, 01 v­ên ­¬m gièng døa 10.000 m2, mét kh¸ch s¹n t¹i §Ìo Ngang víi diÖn tÝch kinh doanh 3.000 m2, 01 cöa hµng x¨ng ®Çu t¹i ng· ba c¶ng Vòng ¸ng... Tæng sè lao ®éng cña C«ng ty ®Õn thêi ®iÓm ngµy 31 th¸ng 03/2005: 373 ng­êi, trong ®ã bé phËn qu¶n lý hµnh chÝnh: 20 ng­êi, sè lao ®ång dµi h¹n 132 ng­êi, cßn l¹i do ®Æc thï cña C«ng ty nªn hîp ®ång lao ®éng theo thêi vô. Trong tæng sè lao ®éng th× lùc l­îng lao ®éng trÎ chiÕm ®¹i bé phËn. Tæng sè vèn s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2003 lµ 20.600 triÖu ®ång; n¨m 2004: 21.000 triÖu ®ång (t¨ng 1,019%). Nguån vèn cè ®Þnh qua c¸c n¨m ®Òu t¨ng (tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n 113%), sè vèn cè ®Þnh ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ nhu cÇu tÊt yÕu cho sù ph¸t triÓn l©u dµi cña C«ng ty. Vèn l­u ®éng cña C«ng ty ®­îc ph¸t triÓn vµ b¶o toµn cã hiÖu qu¶. Vèn x©y dùng c¬ b¶n hµng n¨m ®­îc dïng x©y dùng c¬ së vËt chÊt nh­: X©y dùng nhµ m¸y, tu söa nhµ cöa, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nh­ v­ên ­¬m gièng. .. §Æc biÖt n¨m 2004 do më réng quy m« s¶n xuÊt: më réng dù ¸n vïng døa hµng ho¸ nªn c¬ së h¹ tÇng ®­îc ®Çu t­ x©y dùng mét sè c«ng tr×nh nh­: X©y dùng ®­êng ®iÖn h¹ thÕ vµo Trung t©m vïng s¶n xuÊt døa nguyªn liÖu, mét v­ên ­¬m gièng døa 10.000 m2 . b. T×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty: * Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cña C«ng ty ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2004 lµ: 7.196.788.204 ®ång. Trong ®ã: VËt kiÕn tróc: 6.060.653.807. M¸y mãc thiÕt bÞ:1.136.134.397. BiÓu1: KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty trong 3 n¨m gÇn ®©y: TT ChØ tiªu §VT 2002 2003 2004 1 Gi¸ trÞ tæng SL Tr. ®ång 8.500 13.000 15.000 2 Tæng sè vèn SX Tr. ®ång 15.600 20.600 21.000 3 Doanh thu Tr.®ång 7.500 9.600 12.500 4 Nép ng©n s¸ch Tr. ®ång 150 260 350 5 Lîi nhuËn Tr. ®ång 100 190 230 Qua biÓu tæng hîp c¸c chØ tiªu thùc hiÖn 3 n¨m trªn phÇn nµo ®· nãi lªn ®­îc sù cè g¾ng cña tËp thÓ CBCNV phÊn ®Êu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ. KÕt qu¶ trªn kh¼ng ®Þnh: trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh ®· vµ ®ang tõng b­íc kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh. Víi sù phÊn ®Êu næ lùc cña tËp thÓ C«ng ty ®· n¾m b¾t kÞp thêi nhu cÇu vµ diÔn biÕn cña thÞ tr­êng. S¶n phÈm cña c«ng ty s¶n xuÊt ®Õn ®©u tiªu thô ®Õn ®ã, t¨ng tÝch luü vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao uy tÝn trªn thÞ tr­êng. N¨m 2001 ®­îc sù ®Çu t­ cña quü hç trî ph¸t triÓn Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng cho vay vèn ®Çu t­ theo luËn chøng kü thuËt triÓn khai x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn Rau qu¶ víi c«ng suÊt 15.000 tÊn /n¨m. MÆt hµng chÕ biÕn chñ yÕu lµ døa vµ mét sè rau qu¶ kh¸c mµ nguån nguyªn liÖu chñ yÕu trªn ®Þa bµn huyÖn Kú Anh. Nhµ m¸y hoµn thµnh ®i vµo ho¹t ®éng ®· gãp phÇn n©ng tæng sè doanh thu hµng n¨m cña C«ng ty cïng víi c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c nh­ khai th¸c gç, nhùa th«ng vµ trång rõng, mét phÇn doanh thu tõ kh¸ch s¹n - nhµ hµng... Qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tuy cã nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ nh­: Nguån vèn eo hÑp; hÇu hÕt vèn kinh doanh ®Òu ph¶i vay Ng©n hµng víi l·i suÊt t­¬ng ®èi cao, c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ thÊp, ch­a ®ång bé, s¶n phÈm mang tÝnh thêi vô; mÆt kh¸c ®øng trong thêi kú chuyÓn ®æi c¬ chÕ: tõ qu¶n lý hµnh chÝnh quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc... ThÕ nh­ng, C«ng ty ®· ®i vµo æn ®Þnh, doanh thu ngµy cµng cao, tr¶ ®­îc l·i vµ mét phÇn nî gèc cho Ng©n hµng, ®ãng gãp nghÜa vô ng©n s¸ch cho Nhµ n­íc ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o møc l­¬ng b×nh qu©n cho ng­êi lao ®éng ®¹t 840.000 ®ång/ ng­êi/ th¸ng trë lªn. 2- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña C«ng ty: a- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt: C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh lµ mét doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp, cã con dÊu riªng, tµi kho¶n riªng, cã ®Çy ®ñ t­ c¸ch Ph¸p nh©n. NhiÖm vô chÝnh lµ trång, b¶o vÖ vµ khai th¸c rõng, trång døa nguyªn liÖu vµ s¶n xuÊt døa hép, rau qu¶ xuÊt khÈu. Ngoµi ra C«ng ty cßn më réng c¸c dÞch vô nh­ kinh doanh kh¸ch s¹n nhµ hµng, du lÞch sinh th¸i, kinh doanh x¨ng ®Çu. S¶n phÈm chñ yÕu cña C«ng ty lµ: Rõng trång, ­¬m c©y gièng, khai th¸c gç th«ng, nhùa th«ng, gç trßn c¸c lo¹i, chÕ biÕn døa ®ãng hép... Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mang tÝnh thêi vô râ rÖt. Cã nh÷ng thêi ®iÓm s¶n l­îng thu mua v­ît qu¸ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña C«ng ty nªn C«ng ty ph¶i thuª thªm lùc l­îng lao ®éng hîp ®ång theo thêi vô. ThÞ tr­êng tiªu thô chñ yÕu lµ trong tØnh vµ c¸c tØnh b¹n, ch­a cã thÞ tr­êng truyÒn thèng. S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu dùa vµo chØ tiªu do Tæng c«ng ty ph©n cÊp vµ xuÊt ra n­íc ngoµi còng th«ng qua Tæng C«ng ty. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc th­êng xuyªn liªn tôc, C«ng ty ®· ph¶i bè trÝ c¬ cÊu s¶n xuÊt hîp lý. Cô thÓ: Tæ khai th¸c thu mua ®Æt d­íi sù chØ ®¹o cña phßng KÕ ho¹ch víi nhiÖm vô khai th¸c, t×m kiÕm nguån hµng cung cÊp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; tæ thu mua khai th¸c nµy ®­îc ®Æt r¶i r¸c t¹i c¸c vïng nguyªn liÖu vµ ®­îc h­ëng l­¬ng s¶n phÈm trªn sè nguyªn liÖu khai th¸c thu mua ®­îc trong th¸ng. §éi b¶o vÖ rõng ®Æt d­íi sù chØ ®¹o cña Phßng kÕ ho¹ch SXKD (bé phËn L©m nghiÖp). T¨ng c­êng c«ng t¸c b¶o vÖ rõng th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c tiÓu khu. Mçi tiÓu khu biªn chÕ tõ 1-3 ng­êi cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ rõng trong ph¹m vi ®Þa bµn ®­îc giao qu¶n lý. Tæ vËn chuyÓn lµm nhiÖm vô vËn chuyÓn nguyªn liÖu tõ vïng nguyªn liÖu vÒ C«ng ty, vÒ nhµ m¸y vµ vËn chuyÓn thµnh phÈm cña C«ng ty ®i giao cho kh¸ch hµng.v.v. C«ng ty cã 4 phßng ban bao gåm: Phßng tæ chøc hµnh chÝnh, Phßng kÕ ho¹ch SXKD L©m nghiÖp, Phßng kÕ ho¹ch SXKD N«ng nghiÖp, Phßng Tµi chÝnh kÕ to¸n. Mçi phßng cã nhiÖm vô riªng vµ ho¹t ®éng d­íi sù chØ ®¹o cña Ban Gi¸m ®èc c«ng ty. b. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ: Do tÝnh chÊt ®Æc thï: C«ng ty Rau qu¶ Hµ TÜnh lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh tæng hîp nªn mçi lo¹i h×nh s¶n phÈm cã mét quy tr×nh c«ng nghÖ riªng biÖt. VÝ dô: * Trång rõng: Nh©n gièng => ­¬m c©y con => trång rõng => ch¨m sãc, b¶o vÖ. * Trång døa nguyªn liÖu: Lµm ®Êt => Mua gièng => trång => ch¨m sãc b¶o vÖ => Thu ho¹ch * Khai th¸c gç trßn vµ nhùa th«ng: §©y lµ lo¹i s¶n phÈm chñ yÕu cã gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng chiÕm tØ träng lín. Gç trßn vµ nhùa th«ng lµ lo¹i s¶n phÈm cã khèi l­îng vµ kÝch cì lín, cång kÒnh; viÖc b¶o qu¶n vµ bèc xÕp khã kh¨n, chñ yÕu lµ ®Ó ngoµi trêi nªn thêi gian ®Ó ë kho kÐo dµi dÔ bÞ mÊt phÈm cÊp. Cã thÓ kh¸i qu¸t quy tr×nh c«ng nghÖ vÒ s¶n xuÊt gç vµ nhùa th«ng nh­ sau: Nguyªn liÖu Ph©n lo¹i nguyªn liÖu NhËp kho b¶o qu¶n Tiªu thô Nguyªn liÖu vµ ph©n lo¹i nguyªn liÖu dïng cho s¶n xuÊt chñ yÕu lµ gç, nhùa th«ng ®­îc khai th¸c, thu mua vËn chuyÓn vÒ nhËp kho c«ng ty. C¨n cø ho¸ ®¬n mua hµng cña kh¸ch hµng vµ phiÕu nhËp kho cña tæ khai th¸c ®Ó nhËp theo chñng lo¹i, tuú tÝnh chÊt tõng lo¹i nguyªn liÖu mµ ph©n lo¹i b¶o qu¶n cho phï hîp. * Quy tr×nh chÕ biÕn døa hép xuÊt khÈu: Døa qu¶ sau khi thu ho¹ch => Cho vµo m¸y ®ôc lâi, gät vá => Gät bá ®Çu vµ ®u«i => Nhæ m¾t døa => C¾t khoanh theo yªu cÇu => Ph©n lo¹i theo ®é chÝn => Xö lý chÇn qua n­íc nãng => §ãng hép = NÊu dung dÞch ®æ vµo hép => §ãng hép (ghÐp mÝ) => Bá vµo sät xö lý thanh trïng tõ 20 ®Õn 30 phót ë nhiÖt ®é 100oC => D¸n nh·n, hoµn chØnh s¶n phÈm. Nguyªn liÖu dïng chñ yÕu trong chÕ biÕn døa ®ãng hép lµ døa chÝn vµ c¸c lo¹i dung dÞch b¶o qu¶n. c. §Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n cÊp qu¶n lý: C«ng ty rau qu¶ Hµ TÜnh lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp, cã ®Çy ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n, lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt n«ng -l©m kÕt hîp, chÕ biÕn rau qña xuÊt khÈu. Bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty ®¬n gi¶n, gän nhÑ chñ yÕu tËp trung ®Çu t­ cho kh©u s¶n xuÊt kinh doanh trùc tiÕp. Sè l­îng c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc qu¶n lý hµnh chÝnh bao gåm 18 ng­êi: Trong ®ã bé phËn chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh chiÕm 6 ng­êi, sè cßn l¹i lµ Ban Gi¸m ®èc, c¸c phßng ban liªn quan. Cô thÓ bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: §øng ®Çu C«ng ty lµ Gi¸m ®èc, chÞu tr¸ch nhiÖm phô tr¸ch chung, chØ ®¹o toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ ng­êi ®¹i diÖn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ vµ lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Gi¸m ®èc C«ng ty do Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam bæ vµ miÔn nhiÖm. Mét Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh l©m nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Mét Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp. Phã gi¸m ®èc do Gi¸m ®èc tuyÓn chän vµ b¸o c¸o lªn Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam ra quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm. Ban gi¸m ®èc tÊt c¶ ®Òu cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ cã kinh nghiÖm chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty. C¸c phßng ban chøc n¨ng thùc hiÖn nhiÖm vô tham m­u cho Ban gi¸m ®èc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Æt d­íi sù chØ ®¹o ®iÒu hµnh trùc tiÕp cña Ban gi¸m ®èc. Phßng Tæ chøc hµnh chÝnh: Cã nhiÖm vô gióp gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý nh©n sù, bè trÝ s¾p xÕp, tuyÓn chän c«ng nh©n. Qu¶n lý hå s¬ c¸n bé c«ng nh©n viªn, xÐt duyÖt b×nh bÇu thi ®ua khen th­ëng, b¶o vÖ tµi s¶n cña C«ng ty. Tæ chøc thi tay nghÒ ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Tham m­u gióp ban Gi¸m ®èc trong viÖc bè trÝ, tuyÓn dông c¸n bé c«ng nh©n viªn. Phßng KÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh l©m nghiÖp: ChÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o mòi ­¬m gièng l©m nghiÖp, b¶o vÖ khai th¸c rõng. Khai th¸c vµ chÕ biÕn gç, s¶n phÈm l©m nghiÖp. KiÕn nghÞ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p khai th¸c, trßng rõng t¸i sinh víi Ban gi¸m ®èc. Thùc hiÖn c¸c dù ¸n c¶i t¹o ®Êt trèng ®åi träc. Phßng KÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp: §¶m nhiÖm nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tham m­u, ®Ò xuÊt h­íng gi¶i quyÕt cho Ban l·nh ®¹o trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. ChÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o mòi ­¬m gièng døa, c©y ¨n qu¶ kh¸c vµ kinh doanh phô. Phßng Tµi chÝnh kÕ to¸n: Gióp gi¸m ®èc qu¶n lý kinh doanh, theo dâi ho¹t ®éng s¶n suÊt cña C«ng ty d­íi h×nh th¸i tiÒn tÖ lµ c«ng cô quan träng trong kh©u qu¶n lý kinh tÕ. Tæng hîp ®¸nh gi¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, thùc hiÖn ®óng ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª. Tham m­u ®¾c lùc cho l·nh ®¹o c«ng ty th«ng qua viÖc mua s¾m, nhËp xuÊt vËt t­ - thiÕt bÞ, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n s¶n phÈm, t×nh h×nh tiªu thô, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ t×nh h×nh c«ng nî. Tham gia víi c¸c phßng ban liªn quan, x©y dùng ®Þnh møc kinh tÕ, tÝnh to¸n hiÖu qu¶ tõng kh©u s¶n xuÊt kinh doanh, gióp Ban Gi¸m ®èc ®­a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¶n lý c¸c lo¹i tµi s¶n ®­îc Gi¸m ®èc giao phã. S¬ ®å bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty nh­ sau: gi¸m ®èc phã gi¸m ®èc phô tr¸ch chØ ®¹o SXKD n«ng nghiÖp phã gi¸m ®èc phô tr¸ch chØ ®¹o SXKD l©m nghiÖp. Phßng TC Hµnh chÝnh Phßng Tµi chÝnh KÕ to¸n Phßng KH SXKD.N«ng. NghiÖp Phßng KH SXKD L©m nghiÖp Tæ khai th¸c Nhµ m¸y CB rau qu¶ V­ên ­¬m gièng §éi b¶o vÖ rõng Tæ SX phô Tæ thu mua Tæ vËn chuyÓn 3. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y vµ h×nh thøc kÕ to¸n: a. NhiÖm vô cña Phßng kÕ to¸n: - Gióp gi¸m ®èc qu¶n lý kinh doanh, theo dâi ho¹t ®éng s¶n suÊt cña C«ng ty d­íi h×nh th¸i tiÒn tÖ lµ c«ng cô quan träng trong kh©u qu¶n lý kinh tÕ. Tæng hîp ®¸nh gi¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, thùc hiÖn ®óng ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª. -Tæ chøc ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ë c«ng ty, c¸c kh©u c«ng t¸c c¸c phßng nh»m lËp dÇy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c chøng tõ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - Tæ chøc l­u chuyÓn chøng tõ mét c¸ch khoa häc, hîp lý. - VËn dông ®óng hÖ thèng tµi kho¶n thèng nhÊt - Lùa chän h×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n,tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vµ qui m« ho¹t ®éng cña c«ng ty. - Lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n phï hîp víi kh¶ n¨ng, tr×nh ®é víi ®éi ngò nh©n viªn kÕ to¸n hiÖn cã. - Cã kÕ ho¹ch sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn kû thuËt, tÝnh to¸n nh»m cung cÊp th«ng tin kinh tÕ kÞp thêi, chÝnh x¸c cho c«ng t¸c qu¶n trÞ cña C«ng ty. -Th­êng xuyªn båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cho ®éi ngò c¸n bé , nh©n viªn trong phßng. - Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o kÕ to¸n theo ®óng qui ®Þnh. - XuÊt tr×nh c¸c lo¹i hå s¬ chøng tõ tµi chÝnh thuéc lÜnh vùc qu¶n lý cho c¸c ®oµn thanh tra, kiÓm tra, kiÓm to¸n khi ®­îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng yªu cÇu. b. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n: ViÖc tæ chøc bé m¸y hîp lý víi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty sÏ gãp phÇn ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty ®­îc tæ chøc theo h×nh thøc kÕ to¸n tËp trung vµ ®­îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau: S¬ ®å tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n: Tr­ëng phßng kÕ to¸n Phã phßng kÕ to¸n . KÕ to¸n chi phÝ SX vµ tÝnh GTSP KÕ to¸n tiÒn l­¬ng BHXH TSC§-CCDC KÕ to¸n thanh to¸n,c«ng nî. KÕ to¸n vËt t­ vµ dÞch vô. c. Ph©n c«ng nhiÖm vô cô thÓ: 1 - NguyÔn ThÞ TÜnh: Tr­ëng phßng kÕ to¸n. Tr×nh ®é chuyªn m«n: Tèt nghiÖp §¹i häc. ChÞu tr¸ch nhiÖm tæng hîp, b¸o c¸o quý, n¨m ®ång thêi theo dâi Tµi kho¶n 632, TK 635, TK 641, TK 642, TK 711, TK 811, TK 911. 2 - NguyÔn Thanh Phong: Phã phßng kÕ to¸n. Tr×nh ®é: Trung cÊp Tµi chÝnh kÕ to¸n. §¶m nhiÖm phÇn B¸o c¸o nhanh hµng th¸ng. §ång thêi theo dâi c¸c tµi kho¶n 133, TK 138, TK 161, TK 461, TK 241, TK 441, TK 511, TK 111, TK 112, TK 131, TK 141. Theo dâi t×nh h×nh tµi chÝnh ë bé phËn nhµ nghØ, x¨ng dÇu vµ v­ên ­¬m. 3 - NguyÔn ThÞ Thu Hoµ: KÕ to¸n viªn. Tr×nh ®é chuyªn m«n: Trung cÊp Tµi chÝnh kÕ toan. §­îc ph©n c«ng theo dâi tµi kho¶n 152, TK 153, TK 155, TK 211, TK 213, TK 214, TK 334, TK 338, TK 621, TK 622, TK 627, TK 331. Tæ chøc l­u gi÷ hå s¬ tµi chÝnh vµ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan. 4 - Phïng ThÞ Quý: KÕ to¸n viªn. Tr×nh ®é chuyªn m«n: Trung cÊp Tµi chÝnh kÕ toan. Cã tr¸ch nhiÖm thèng kª theo dâi thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép. LËp b¸o c¸o thuÕ, tù h¹ch to¸n gi¸ thµnh thµnh phÈm. Theo dâi t×nh h×nh tµi chÝnh ë khu vùc nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶. 5 - Chu ThÞ HiÒn: : KÕ to¸n viªn. Tr×nh ®é chuyªn m«n: Trung cÊp Tµi chÝnh kÕ toan. PhÇn hµnh c«ng viÖc ®­îc giao lµ tæng hîp chøng tõ, xem xÐt c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, ®èi chiÕu víi chuÈn mùc kÕ to¸n. 6 - TrÇn ThÞ Thu: Cã nhiÖm vô qu¶n lý tiÒn mÆt theo nguyªn t¾c tµi chÝnh. KiÓm tra rµ so¸t tÝnh hîp lý, hîp lÖ cña chøng tõ tr­íc khi xuÊt tiÒn ra khái quü. Cuèi ngµy, th¸ng, quÝ ph¶i ®èi chiÕu sæ quü víi kÕ to¸n. d . H×nh thøc tæ chøc ghi sæ kÕ to¸n: - H×nh thøc kÕ to¸n thùc chÊt lµ h×nh thøc tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n bao gåm sè l­îng c¸c lo¹i sæ chi tiÕt, sæ kÕ to¸n tæng hîp, sæ c¸i, mèi quan hÖ kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n, tr×nh tù vµ ph­¬ng ph¸p ghi chÐp c¸c sæ kÕ to¸n vµ viÖc tæng hîp sè liÖu ®Ó b¸o c¸o tõ c¸c c¸c chøng tõ kÕ to¸n theo mét tr×nh tù vµ ph­¬ng ph¸p ghi chÐp thÝch hîp nhÊt ®Þnh . ViÖc vËn dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n nµo tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp, quy m« nÒn s¶n xuÊt x· héi ngµy cµng cao lµm cho h×nh thøc kÕ to¸n còng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tr×nh ®é n¨ng lùc chuyªn m«n thùc tÕ, C«ng ty rau qu¶ Hµ TÜnh ®· ¸p dông h×nh thøc: Chøng tõ ghi sæ. S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh th­c chøng tõ ghi sæ ë C«ng ty rau qu¶ Hµ tÜnh nh­ sau: Chøng tõ gèc (1) (1) B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. Sæ (thÎ) chi TiÕt TK (1) (2) B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. Chøng tõ - ghi sæ. (3a) (5) (3b) Sæ c¸i. B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. (4) (6) (7) B¶ng c©n ®èi Tµi kho¶n. (7) (8) (8) B¸o c¸o kÕ to¸n. Ghi chó: C¸c ký hiÖu vµ thø tù ghi sæ. 1, 2, 3a, 3b, 4: Ghi th­êng xuyªn trong kú b¸o c¸o. 5, 7, 8: Ghi ngµy cuèi kú. 6, 7: §èi chiÕu sè liÖu cuèi kú. II - thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm døa ®ãng hép t¹i c«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm døa ®ãng hép t¹i C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh: Chøng tõ gèc Sæ chi phÝ s¶n xuÊt TK621 Chøng tõ ghi sæ TK154 B¶ng tæng hîp chøng tõ chi phÝ s¶n xuÊt chung Chøng tõ ghi sæ Sæ c¸i TK627 Sæ chi phÝ s¶n xuÊt TK622 Sæ chi phÝ s¶n xuÊt TK627 Ph©n lo¹i chøng tõ B¶ng tæng hîp chøng tõ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp B¶ng tæng hîp chøng tõ chi phÝ xuÊt nguyªn vËt liÖu Chøng tõ ghi sæ Chøng tõ ghi sæ Sæ c¸i TK622 Sæ c¸i TK621 Sæ c¸i TK154 B¶ng tÝnh gi¸ thµnh A - H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: *- §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: X¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét c«ng viÖc ®Çu tiªn cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan trùc tiÕp tíi viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng ty Rau Qu¶ Hµ TÜnh rÊt ®­îc coi träng vµ quan t©m ®óng møc c«ng t¸c x¸c ®Þnh ®èi t­îng, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. S¶n phÈm cña C«ng ty lµ Døa ®ãng hép. Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn døa ®ãng hép lµ quy tr×nh phøc t¹p, liªn tôc tr¶i qua nhiÒu b­íc c«ng nghÖ. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ®ã C«ng ty tæ chøc s¶n xuÊt trong ph©n x­ëng thµnh tõng tæ phï hîp yªu cÇu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ mçi giai ®o¹n c«ng nghÖ kh«ng t¹o ra mét lo¹i b¸n thµnh phÈm cô thÓ nhËp kho hoÆc cã thÓ b¸n ra ngoµi, nªn C«ng ty x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ t¹i bé phËn chÕ biÕn lµ c¶ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. KÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn thµnh b»ng c¸ch tæng hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong c¸c giai ®o¹n. Do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt døa lµ theo mïa vô thu ho¹ch, thêi gian tham kh¶o còng nh­ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c. Trong khu«n khæ chuyªn ®Ò nµy t«i xin ®­îc tr×nh bµy néi dung sè liÖu t¹i thêi ®iÓm quý III n¨m 2004. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tËp hîp theo c¸c chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Tæng chi phÝ toµn C«ng ty ®­îc kÕ to¸n tæng hîp bao gåm toµn bé sau ®ã trõ chi phÝ b¸n hµng, qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt bÊt th­êng mµ C«ng ty ®· lµm. TuÇn tù tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ nh­ sau: 1 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: (Tµi kho¶n sö dông TK 621): Chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho døa ®ãng hép chñ yÕu lµ døa, ®­êng, a xÝt, vá hép, n­íc ._.