Hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam thực trạng và giải pháp
Tài liệu Hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam thực trạng và giải pháp: ... Ebook Hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam thực trạng và giải pháp
Tóm tắt tài liệu Hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam thực trạng và giải pháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m qua, kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng thay ®æi m¹nh mÏ, do cã nh÷ng quyÕt s¸ch phï hîp. NhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt Nam cã chÊt lîng cao, chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng trong níc vµ ®îc xuÊt khÈu ra níc ngoµi. Thµnh c«ng ®ã t¹o ®îc nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt níc, trong ®ã cã ngµnh dÖt may. Tuy nhiªn, tríc thÒm héi nhËp, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× ngµnh dÖt may cÇn ph¶i cñng cè, t¨ng cêng h¬n n÷a vÞ thÕ cña m×nh trong níc vµ trªn trêng quèc tÕ.
DÖt may lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt t¹o ®µ cho c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Thùc tÕ h¬n 10 n¨m qua cho thÊy s¶n phÈm ®· cã nhiÒu tiÕn bé vÒ chÊt lîng, mÉu m·. Nhng nÕu so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, chóng ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, thÞ trêng xuÊt khÈu vÉn cßn h¹n hÑp. Dï cã nhiÒu c¶i tiÕn vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt nhng ®¹t ®îc ®Õn tÇm cì khu vùc.
Do ®ã, cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh. §©y lµ mét c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt, v× ngµnh dÖt may trong níc ®ãng vai trß rÊt quan träng kh«ng chØ vÒ kinh tÕ, mµ cßn c¶ vÒ x· héi.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ®èi víi nÒn kinh tÕ còng nh nh÷ng th¸ch thøc mµ ngµnh nµy ph¶i ®èi mÆt trong bèi c¶nh hiÖn nay, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”.
Môc ®Ých khi chän ®Ò tµi nµy lµ lµm s¸ng tá vÒ thùc tr¹ng kinh doanh hµng dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. Trªn gãc ®é c¸ nh©n, xin ®îc cã ý kiÕn ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng, tån t¹i, ph©n tÝch thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh ®Ó tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam.
Víi môc ®Ých nghiªn cøu, bµi viÕt ®îc chia lµm ba phÇn chÝnh:
- Ch¬ng I: T×nh h×nh xuÊt khÈu vµ tiªu dïng hµng dÖt may trªn thÕ giíi.
- Ch¬ng II: T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ë ViÖt Nam hiÖn nay.
- Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam.
Xin göi tíi c¸c c¸n bé, chuyªn gia cña Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam (VINATEX), ®¬n vÞ ®· cung cÊp nh÷ng tµi liÖu quý gi¸ ®Ó hoµn thµnh bµi viÕt nµy. §Æc biÖt em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« NguyÔn Hoµng ¸nh ®· híng dÉn em thùc hiÖn bµi viÕt vµ ®· cã nh÷ng ý kiÕn quý b¸u ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Do nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan kh«ng cho phÐp, bµi viÕt sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Do vËy em rÊt mong nhËn ®îc gãp ý, ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« vµ nh÷ng ngêi cïng quan t©m tíi ®Ò tµi nµy.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn
Ch¬ng I T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng hµng dÖt may trªn thÕ giíi
1. Giíi thiÖu chung lÞch sö ph¸t triÓn ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi:
May mÆc lµ nhu cÇu thiÕt yÕu cña cuéc sèng con ngêi, do vËy ngµnh dÖt may ®· xuÊt hiÖn tõ xa xa trªn thÕ giíi. MÆc dï, víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi nh vËy, nhng chØ cã c¸c sù kiÖn lÞch sö lín gÇn ®©y míi ¶nh hëng lín m¹nh mÏ tíi c«ng nghiÖp dÖt may tíi. Ta cã thÓ chia lÞch sö ngµnh nµy thµnh ba giai ®o¹n chÝnh:
1.1. Giai ®o¹n tríc chiÕn tranh thÕ giíi thø hai:
Thêi gian nµy, phÇn lín l·nh thæ trªn thÕ giíi lµ thuéc ®Þa cña c¸c níc T©y ¢u vµ Hoa Kú. C¸c níc thuéc ®Þa bÞ lÖ thuéc nhiÒu vµo c¸c níc nµy vÒ kinh tÕ. HÖ thèng thuéc ®Þa chñ yÕu lµ n¬i khai th¸c nguyªn vËt liÖu vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm tõ chÝnh quèc.
Do vËy, trªn thÕ giíi thùc sù chØ cã nghµnh c«ng nghiÖp dÖt may ë c¸c níc T©y ¢u vµ Hoa Kú míi ph¸t triÓn vµ cung cÊp phÇn lín s¶n phÈm dÖt may. Tuy nhiªn, hµng dÖt may thêng ®îc tiªu thô ë chÝnh thÞ trêng n¬i s¶n xuÊt, mµ Ýt cã sù bu«n b¸n trao ®æi gi÷a c¸c níc, ngo¹i trõ viÖc nhËp khÈu sîi lanh, b«ng vµ lôa tõ c¸c thuéc ®Þa.
Tãm l¹i, ®Æc ®iÓm chung cña thêi kú nµy lµ ngµnh dÖt may chØ tËp trung ë mét sè níc vµ giao dÞch th¬ng m¹i t¬ng ®èi h¹n chÕ.
1.2. Giai ®o¹n tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®Õn n¨m 1997:
Giai ®o¹n nµy, chØ cßn vµi cuéc chiÕn tranh côc bé nh»m giµnh chñ quyÒn vµ ®éc lËp d©n téc. ThÕ giíi ph©n thµnh hai ®èi cùc lµ x· héi chñ nghÜa vµ t b¶n chñ nghÜa. Hai phe nµy ®Òu cè g¾ng më réng ¶nh hëng cña m×nh ra thÕ giíi. Do ®ã, ®· dÉn tíi sù chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ vèn tõ c¸c níc t b¶n sang c¸c quèc gia míi thµnh lËp ë khu vùc Ch©u ¸ vµ Ch©u Phi. Cuèi giai ®o¹n nµy, hÖ thèng x· héi chñ nghÜa bÞ sôp ®æ vµ c¸c níc trong khèi nµy hÇu hÕt ®Òu chuyÓn sang h×nh thøc nÒn kinh tÕ theo m« h×nh chuyÓn ®æi.
VÒ dÖt may, ®Æc biÖt tõ nh÷ng n¨m cña thËp kØ 70, chóng ta ®îc chøng kiÕn nh÷ng sù ph¸t triÓn vµ thay ®æi to lín vÒ luîng vµ vÒ chÊt.
- Sù v¬n lªn cña c¸c quèc gia vµ l·nh thæ ë Ch©u ¸, ®Æc biÖt khu vùc §«ng ¸, nh lµ Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng, Singapore, Th¸i Lan, In®«nªxia, vv... Víi chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu, nh»m thu ngo¹i tÖ phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc, dÖt may ®· trë thµnh ngµnh träng ®iÓm vµ ®îc c¸c níc nµy quan t©m m¹nh ®Æc biÖt. Dùa trªn lîi thÕ nh©n c«ng rÎ, hä ®· ®Çu t cho ngµnh dÖt may ®Ó lµm ra s¶n phÈm cã gi¸ thµnh rÎ, ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. §ång thêi, c¸c níc trªn gi¶i quyÕt ®îc mét lîng lín c«ng ¨n viÖc lµm, th¸o gì vÊn ®Ò thÊt nghiÖp.
- Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn sîi nh©n t¹o thay thÕ mét phÇn sîi tù nhiªn. Cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, ngµy cµng cã nhiÒu lo¹i t¬, sîi tæng hîp ®îc t¹o ra. Lo¹i sîi nµy cã tÝnh n¨ng míi vµ ®é bÒn h¬n h¼n sîi tù nhiªn, dÉn tíi viÖc chóng ®îc sö dông ngµy mét nhiÒu trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm may mÆc.
- Do gi¸ nh©n c«ng t¨ng cao t¹i c¸c níc ph¸t triÓn nh Hoa Kú, Anh, Ph¸p, Canada, NhËt B¶n… nªn ®· dÇn chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ dÖt may sang c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. Hä chØ gi÷ l¹i nh÷ng g× cã gi¸ trÞ cao nh s¶n xuÊt hµng thêi trang, hay tËp trung sang nghµnh dÖt vµ chÕ biÕn t¬ sîi ho¸ häc tæng hîp nh»m khèng chÕ nguån cung cho ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi.
ChÝnh v× sù ph©n c«ng mang tÝnh quèc tÕ nh vËy ®· dÉn tíi sù ph¸t triÓn m¹nh th¬ng m¹i hµng dÖt may trªn thÕ giíi. Cuèi giai ®o¹n nµy, hÇu nh nguån cung hµng may mÆc cho thÕ giíi lµ tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc c«ng nghiÖp míi.
1.3. Giai ®o¹n sau n¨m 1997:
T×nh h×nh chÝnh trÞ trªn thÕ giíi t¬ng ®èi æn ®Þnh, song nã ®îc t¸ch ra thµnh mét giai ®o¹n riªng bëi v× t×nh h×nh kinh tÕ trªn thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng khiÕn b¶n ®å kinh tÕ cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ.
Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ næ ra cuèi n¨m 1997 ë Th¸i Lan, sau ®ã lan réng ra nhiÒu níc kh¸c ®· ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ l©u dµi. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· chØ ra nh÷ng yÕu ®iÓm cña c¸c nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn. §iÒu ®ã ®· dÉn tíi sù suy gi¶m cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c«ng nghiÖp dÖt may nãi riªng.
Tuy nhiªn, thêi gian nµy còng chøng kiÕn sù ph¸t triÓn vît bËc cña Trung Quèc vÒ s¶n xuÊt hµng dÖt may. Vît qua cuéc khñng ho¶ng n¨m 1997 mét c¸ch thuyÕt phôc, víi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hîp lý cña ChÝnh phñ, cïng víi chiÕn lîc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp ®· ®a Trung Quèc lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trong c¸c níc xuÊt khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã, c¸c níc xuÊt khÈu hµng dÖt may ®Òu ph¶i coi Trung Quèc nh ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm tµng.
2. Vai trß cña ngµnh dÖt may trong nÒn kinh tÕ:
DÖt may ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia, ®Æc biÖt víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Vai trß ®ã thÓ hiÖn ë ba khÝa c¹nh trong nÒn kinh tÕ:
- §©y lµ ngµnh cung cÊp cho x· héi nh÷ng s¶n phÈm thiÕt yÕu cña ®êi sèng hµng ngµy.
- Ngµnh dÖt may gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm bëi v× ®©y lµ ngµnh cÇn rÊt nhiÒu lao ®éng, mÆc dï kh«ng cÇn nhiÒu vèn so víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c.
- DÖt may dÔ ®em l¹i lîi nhuËn vÒ ngo¹i tÖ ®Ó cã thÓ nhËp thiÕt bÞ cho c¸c ngµnh kh¸c, nhÊt lµ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp may mÆc, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn chØ ph¶i ®Çu t mét lîng vèn nhá, nhng cã thÓ thu vÒ mét lîng ngo¹i tÖ lín cho viÖc nhËp khÈu m¸y mãc vµ c«ng nghÖ cho c¸c ngµnh kh¸c.
§Ó chøng minh luËn ®iÓm trªn, ta cã thÓ thÊy râ sù ®ãng gãp to lín cña ngµnh dÖt may cho nÒn kinh tÕ qua hai trêng hîp ®iÓn h×nh cô thÓ ë khu vùc §«ng Nam ¸. §ã lµ In®«nªxia vµ Th¸i Lan.
- T¹i In®«nªxia, dÖt may ®· cã nh÷ng sù ph¸t triÓn vît bËc. N¨m 2001, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¹t møc 7,68 tû USD (§«la Mü), chiÕm 17,58% tæng gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu phi dÇu má, chiÕm 20,39% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o. Ngµnh dÖt may cña In®«nªxia t¹o ra h¬n 1,2 triÖu viÖc lµm vµ con sè nµy cßn t¨ng lªn trong t¬ng lai khi ngµnh dÖt may ®îc më réng.
- T¹i Th¸i Lan, dÖt may còng ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ. N¨m 2000, chiÕm vÞ trÝ dÉn ®Çu trong sè c¸c ngµnh xuÊt khÈu. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 5,3 tû USD, chiÕm 8,1 % trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Th¸i Lan. Lµ ngµnh ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo tæng s¶n phÈm quèc néi. ChiÕm tû lÖ 13,8% ®ãng gãp cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Lµ ngµnh t¹o ra nhiÒu viÖc lµm nhÊt víi gÇn 1,1 triÖu lao ®éng n¨m 2001, tøc 21,2 % lùc lîng lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp.
3. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi:
Trong nh÷ng n¨m qua, dÖt may trªn thÕ giíi cã møc t¨ng trëng t¬ng ®èi ®Òu ®Æn vµ phôc håi kh¸ nhanh sau khñng ho¶ng tµi chÝnh n¨m 1997. §Õn n¨m 2000, hÇu hÕt c¸c níc dÉn ®Çu trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ®Òu cã ®îc sù t¨ng trëng trë l¹i. Ta cã thÓ thÊy ®îc qua b¶ng sè liÖu sè 1 vµ xem xÐt mét vµi níc xuÊt khÈu ®iÓn h×nh nh Trung Quèc, Th¸i Lan, In®«nªxia…
3.1. Trung Quèc:
3.1.1. VÒ s¶n xuÊt:
Trong nh÷ng n¨m qua, tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh cña ngµnh dÖt may Trung Quèc lµ 9%/ n¨m. HiÖn nay, Trung Quèc cã h¬n 13.600 c«ng ty s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng may mÆc vµ cã 43,1 triÖu nh©n c«ng. Trong khi ®ã, Trung Quèc vÉn lµ mét trong 10 quèc gia cã chi phÝ nh©n c«ng rÎ nhÊt trong ngµnh dÖt may víi chØ cã 0,7 USD/ giê.
3.1.2. VÒ xuÊt khÈu:
Trung Quèc lµ níc dÉn ®Çu ë c¶ thÞ trêng dÖt vµ may. N¨m 2000, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt lµ 16,14 tû USD, chiÕm 10,2% thÞ phÇn trªn thÕ giíi, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng may mÆc lµ 36,07 tû USD, chiÕm tíi 18% thÞ phÇn, chiÕm 12% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc. Theo Bé Th¬ng m¹i Trung Quèc, n¨m 2002, níc nµy s¶n xuÊt ®îc 20 tû s¶n phÈm may mÆc vµ cã doanh thu 48 tû USD. NÕu chia sè s¶n phÈm nµy cho d©n sè trªn thÕ giíi th× cã nghÜa lµ Trung Quèc cã thÓ cung cÊp cho mçi ngêi 4 s¶n phÈm.
Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho thÊy, Trung Quèc lµ níc cã nhiÒu thÕ m¹nh vÒ may mÆc. H¬n n÷a, ChÝnh phñ còng u tiªn chó träng ph¸t triÓn ngµnh dÖt may. §©y lµ bµi häc ®iÓn h×nh cho c¸c níc kh¸c.
3.2. Th¸i Lan:
3.2.1. VÒ s¶n xuÊt:
N¨m 2001, Th¸i Lan cã 4.544 c«ng ty s¶n xuÊt hµng dÖt may. Trong ®ã, kho¶ng 90% nhµ m¸y n»m ë B¨ngkok vµ c¸c vïng l©n cËn (B¨ngkok, Samut Prakarn, Samut Sakhon, Nontaburi, Patumtani Nakhon Pathom). Còng trong n¨m 2001, c«ng nghiÖp dÖt may Th¸i Lan cã sè nh©n c«ng 1.081.540 ngêi. §©y còng lµ sè nh©n c«ng lín nhÊt so víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o kh¸c. C¸c s¶n phÈm chÝnh gåm cã t¬, sîi, v¶i tæng hîp c¸c lo¹i vµ quÇn ¸o. S¶n lîng cña c¸c s¶n phÈm nµy ®îc thèng kª nh sau:
B¶ng 1: S¶n lîng ®Çu ra cña ngµnh dÖt may Th¸i Lan n¨m 2001
§¬n vÞ:1.000 tÊn
S¶n phÈm
S¶n lîng
T¬ nh©n t¹o
742,3
Sîi cotton
337,7
Sîi tæng hîp
550,5
V¶i c¸c lo¹i
718,8
QuÇn ¸o
446,6
Nguån: B¸o c¸o cña Th¸i Lan t¹i Héi nghÞ hµng dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng n¨m 2002.
3.2.2. VÒ xuÊt khÈu:
N¨m 2000, thÞ phÇn xuÊt khÈu cña Th¸i Lan trªn thÕ giíi sau cuéc khñng ho¶ng n¨m 1997 ®· gi¶m xuèng chØ cßn 2% so víi 2,6% n¨m 1990. Tuy nhiªn, nÕu xÐt vÒ møc ®é t¨ng trëng th× n¨m 2000, dÖt may níc nµy ®ang cã dÊu hiÖu håi phôc víi møc t¨ng trëng 14%. S¶n phÈm xuÊt khÈu cña Th¸i Lan cã vÞ trÝ quan träng trªn thÕ giíi vµ chñ yÕu lµ hµng may mÆc. B¶ng sè liÖu sau sÏ cho thÊy t×nh h×nh xuÊt khÈu cô thÓ hµng dÖt may cña Th¸i Lan n¨m 2001:
B¶ng 2: XuÊt khÈu hµng dÖt may cña Th¸i Lan trong n¨m 2001
S¶n phÈm
Khèi lîng
(1.000 tÊn)
Gi¸ trÞ
(triÖu USD)
T¬ c¸c lo¹i
272,8
238,2
Sîi nh©n t¹o
219,2
358.2
Sîi cotton
29,56
83,7
V¶i c¸c lo¹i
421,9
1.305,4
QuÇn ¸o
191,8
3.077,5
Nguån: B¸o c¸o cña Th¸i Lan t¹i Héi nghÞ hµng dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng n¨m 2002.
MÆc dï, ®· cã nh÷ng sù phôc håi s¶n xuÊt, nhng Th¸i Lan vÉn cßn nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc. Mét trong nh÷ng tån t¹i ®ã lµ viÖc c¸c doanh nghiÖp cha coi träng nghiªn cøu, ph¸t triÓn s¶n phÈm, thÞ trêng, còng nh hä cßn phô thuéc nhiÒu vµo nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu. Nh÷ng ®iÓm yÕu nµy ®· ®îc chÝnh Th¸i Lan ®a ra trong Héi nghÞ hµng dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng n¨m 2002. §©y lµ nh÷ng nhËn xÐt ®¸ng ®Ó c¸c níc kh¸c quan t©m, t×m hiÓu.
3.3. In®«nªxia:
3.3.1. VÒ s¶n xuÊt:
Ngµnh dÖt may In®«nªxia cã kho¶ng h¬n 2.600 doanh nghiÖp vµ h¬n 1,2 triÖu lao ®éng. In®«nªxia ®· cè g¾ng duy tr× ®îc møc t¨ng trëng liªn tôc cña ngµnh dÖt may, kÓ c¶ khi cã cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997. ChÝnh phñ In®«nªxia cã chÝnh s¸ch chó träng ®Æc biÖt ®Õn ngµnh dÖt may.
3.2.2. VÒ xuÊt khÈu:
In®«nªxia ®øng trong “top” 15 níc dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi. Víi tèc ®é t¨ng trëng ®Òu ®Æn cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, n¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 7,68 tû USD, chiÕm 17,6% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc nµy.
B¶ng 3: XuÊt khÈu hµng dÖt may cña In®«nªsia n¨m 1997 - 2001
§¬n vÞ: triÖu USD
S¶n phÈm
1997
1998
1999
2000
2001
T¬
135
146
97
135
105
Sîi
762
889
1.177
1.326
1.244
V¶i
1.354
1.345
1.614
1.913
1.526
Hµng may mÆc
2.678
2.406
3.526
4.281
4.000
Hµng dÖt may kh¸c
243
235
437
549
800
Tæng gi¸ trÞ
7.319
7.321
7.157
8.204
7.678
Nguån: B¸o c¸o cña In®«nªsia t¹i héi nghÞ hµng dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng n¨m 2002.
Víi sù ph¸t triÓn liªn tôc, kÓ c¶ khi cã khñng ho¶ng trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc, sù kú väng ®¹t ®îc 9 tû USD kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo n¨m 2004 cña In®«nªxia lµ cã kh¶ n¨ng. §©y lµ níc cã tiÒm n¨ng ®¸ng ®Ó c¸c níc kh¸c kÝnh nÓ.
B¶ng 4: N¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may In®«nªsia
§¬n vÞ: 1.000 tÊn
S¶n phÈm
1997
1998
1999
2000
2001
T¬
797
8566
905
1.039
1.049
Sîi
1.937
2.074
2.107
2.298
2.3215
V¶i
1.752
1.894
1.904
1.972
1.992
Hµng may mÆc
486
564
572
573
584
Nguån: B¸o c¸o cña In®«nªsia t¹i Héi nghÞ hµng dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng n¨m 2002.
§Ó chøng minh sù æn ®Þnh ®ã, ta h·y so s¸nh gi÷a kh¶ n¨ng c«ng suÊt s¶n xuÊt cña In®«nªxia víi s¶n lîng thùc tÕ ®îc nªu trong b¶ng sau:
B¶ng 5: S¶n lîng thùc tÕ cña ngµnh dÖt may In®«nªsia
§¬n vÞ: 1.000 tÊn
S¶n phÈm
1997
1998
1999
2000
2001
T¬
617
746
839
970
961
Sîi
1.584
1.783
1.912
2.056
2.025
V¶i
1.241
1.341
1.346
1.546
1.561
Hµng may mÆc
460
535
543
554
565
Nguån: B¸o c¸o cña In®«nªsia t¹i Héi nghÞ hµng dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng n¨m 2002.
Ta thÊy r»ng hiÖu suÊt s¶n xuÊt cña In®«nªxia rÊt cao, trung b×nh 95% n¨ng lùc c«ng suÊt. §iÒu nµy cho thÊy r»ng, nÕu chó träng ®Çu t nhiÒu h¬n n÷a th× s¶n lîng cßn cã kh¶ n¨ng t¨ng cao h¬n.
In®«nªxia lµ níc ph¸t triÓn t¬ng ®èi ®ång ®Òu c¶ hai mÆt hµng dÖt vµ may. Thµnh c«ng ®ã cã ®îc lµ nhê chiÕn lîc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm phi dÇu má cã tõ gi÷a thËp kû 80. Giê ®©y, xuÊt khÈu hµng dÖt may lµ nguån thu ngo¹i tÖ lín nhÊt cña In®«nªxia.
3.4. C¸c níc kh¸c:
Ngoµi ba níc tiªu biÓu kÓ trªn, Trung Quèc lµ níc dÉn ®Çu trªn thÕ giíi vÒ hµng dÖt may, Th¸i Lan vµ In®«nªxia lµ hai níc cïng khu vùc cã c¸c ®iÒu kiÖn t¬ng ®èi gièng ViÖt Nam, cßn l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh xuÊt khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi tËp trung chñ yÕu vµo mét sè níc nh Anh, Italia, Hoa Kú, §µi Loan, Hµn Quèc, §øc… Tuy nhiªn, thÞ phÇn cña c¸c níc nµy ®ang bÞ thu hÑp mét c¸ch nhanh chãng, mµ nguyªn nh©n chñ yÕu do gi¸ nh©n c«ng vèn ®· cao nay l¹i cµng cao lªn nhanh chãng. §©y lµ ®iÒu kiÖn bÊt lîi cho hä. Nhng ®ã còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cho c¸c níc cã gi¸ nh©n c«ng rÎ, trong ®o cã ViÖt Nam.
4. Nhu cÇu tiªu dïng hµng dÖt may trªn thÕ giíi:
Do sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nhu cÇu tiªu dïng hµng hãa nãi chung vµ hµng dÖt may nãi riªng kh«ng ngõng t¨ng. Víi sù vît tréi vÒ kinh tÕ Hoa Kú cïng víi EU vµ NhËt B¶n ®· trë thµnh nh÷ng thÞ trêng tiªu dïng hµng ho¸ víi sè lîng lín trªn thÕ giíi. Song trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÇn kú cña m×nh, Trung Quèc ®îc biÕt ®Õn nh mét thÞ trêng míi ®Çy hÊp dÉn. Trung Quèc chiÕm tû lÖ lín trong tæng tiªu dïng hµng dÖt may trªn thÕ giíi.
BiÓu ®å 1: Tiªu dïng hµng dÖt may ë mét sè khu vùc thÞ trêng
Hoa Kú
Trung Quèc
EU
NhËt B¶n
0
2
4
6
8
10
12
4.8
3.9
5.5
2.0
7.9
6.8
7.1
2.8
9.6
8.7
8.3
3.4
TriÖu tÊn
1980
1995
2005
§¬n vÞ: triÖu tÊn
Nguån : Textile Outlook International.
Tuy nhiªn, cø víi ®µ t¨ng trëng nh hiÖn nay th× chØ ®Õn n¨m 2005, Trung Quèc sÏ trë thµnh thÞ trêng lín nhÊt trªn thÕ giíi. §iÒu nµy hoµn toµn cã thÓ x¶y ra, v× Hoa Kú còng nh EU ®ang ¸p dông rÊt nhiÒu rµo c¶n kü thuËt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ níc ngoµi. Cßn NhËt B¶n, dï cã chÝnh s¸ch phi h¹n ng¹ch, víi sè d©n 193 triÖu ngêi (n¨m 2000) vµ cã møc tiªu dïng ®Çu ngêi rÊt cao còng kh«ng thÓ s¸nh ®îc víi thÞ trêng 1,2 tû d©n cña Trung Quèc. Cã thÓ nãi trong nh÷ng n¨m tíi ®©y, Trung Quèc sÏ lµ thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng cho hµng dÖt may.
Ngoµi ra, còng cã thÓ thÊy qua con sè thèng kª lîng hµng nhËp khÈu cña c¸c níc nµy trong nh÷ng n¨m 1980 – 2000:
B¶ng 6: NhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè níc trªn thÕ giíi
Níc, l·nh thæ
Gi¸ trÞ n¨m 2000 (Tû USD)
Tû lÖ (%)
Møc thay ®æi (%)/n¨m
1980
1990
2000
1990 – 2000
1998
1999
2000
Hoa Kú
15,71
4,5
6,2
9,4
9
8
6
10
HångK«ng
13,72
3
-17
-7
9
TrungQuèc
12,83
1,9
4,9
7,7
9
-10
0
16
§øc
9,32
12,1
11
5,6
-2
8
-10
-11
Anh
6,91
6,3
6,5
4,1
0
-2
-11
-7
Ph¸p
6,75
7,2
7
4
-1
8
-8
2
Italia
6,12
4,6
5,7
3,7
0
3
-9
2
Mªxic«
6,1
0,2
0,9
3,6
20
20
41
26
NhËt B¶n
4,94
2,9
3,8
2,9
2
-25
4
9
Canada
4,13
2,3
2,2
2,5
6
4
-1
3
BØ
3,63
-
-
2,2
-
-
-
-4
T©y Ban Nha
3,32
0,6
1,9
2
5
12
-2
-4
Hµn Quèc
3
0,7
1,8
1,9
5
-38
35
-
Hµ Lan
2,64
4
3,4
1,6
-3
-24
-4
-6
Ba Lan
2,43
0,5
0,2
1,5
26
14
-7
-4
Tæng céng
89,27
55,4
62,6
53,4
-
-
-
-
Nguån: www.wto. org
BiÓu ®å sè 1 vµ b¶ng sè liÖu 6 cho thÊy Hoa Kú ®ang lµ thÞ trêng tiªu thô hµng dÖt may lín nhÊt trªn thÕ giíi. Møc tiªu thô s¶n phÈm dÖt may cña Hoa Kú lµ 9,6 triÖu tÊn n¨m 2001. TiÕp theo sau lµ Trung Quèc víi møc tiªu thô 8,7 triÖu tÊn. C¸c vÞ trÝ tiÕp sau thuéc vÒ EU vµ NhËt B¶n.
Qua ph©n tÝch vai trß cña dÖt may trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, t×nh h×nh nhu cÇu tiªu thô, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mét sè níc tiªu biÓu trªn thÕ giíi, ta rót ra nhËn xÐt: dÖt may chiÕm mét vÞ thÕ quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc, ®Æc biÖt nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. Hçu hÕt c¸c níc m¹nh vÒ dÖt may ®Òu cã nh÷ng ®iÓm t¬ng ®ång víi ViÖt Nam. Bµi häc cña hä rÊt cã Ých cho chóng ta. §ång thêi, ta còng nªn ph¸t huy nh÷ng u ®iÓm cña hä vµ nh÷ng nhîc ®iÓm mµ c¸c níc nµy m¾c ph¶i.
Ch¬ng II T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ë ViÖt Nam
1. LÞch sö ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam:
Ta ®· biÕt, s¶n phÈm may mÆc rÊt thiÕt yÕu ®èi víi nhu cÇu cña con ngêi, nªn nã ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt sím. ViÖt Nam còng vËy, dÖt may còng cã mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi. N¬i ®©y cã hµng lo¹t lµng nghÒ thñ c«ng trång b«ng, nu«i t»m, xe t¬, kÐo sîi, dÖt v¶i… tr¶i dµi theo chiÒu dµi ®Êt níc. Tuy nhiªn, nÕu xÐt vÒ quy m« s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, th× dÖt may ViÖt Nam vÉn cßn rÊt non trÎ, míi chØ cã gÇn nöa thËp kû ph¸t triÓn. Nhng tr¸i l¹i ®©y lµ ngµnh cã nh÷ng thay ®æi nh¶y vät. Cïng víi sù chuyÓn m×nh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, dÖt may còng cã nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn t¬ng øng. Ta cã thÓ chia lµm ba giai ®o¹n nh sau:
1.1. Giai ®o¹n tríc n¨m 1986:
N¨m 1954, sau khi hoµ b×nh ®îc lËp l¹i, MiÒn B¾c ®îc hoµn toµn gi¶i phãng vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ chi viÖn MiÒn Nam ®Êu tranh chèng ®Õ quèc, thèng nhÊt ®Êt níc. Thêi kú nµy, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· ®îc §¶ng vµ ChÝnh phñ quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t ph¸t triÓn. KÕt qu¶ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, còng nh s¶n xuÊt ®îc nhiÒu s¶n phÈm cho x· héi.
Víi sù gióp ®ì cña c¸c níc anh em, bÌ b¹n, chóng ta ®· c¶i t¹o vµ x©y míi mét lo¹t nhµ m¸y cã c«ng suÊt lín nh: DÖt 8-3, DÖt VÜnh Phó, DÖt kim §«ng Xu©n, DÖt Nam §Þnh, May 10, May Th¨ng Long… §ång thêi, hµng lo¹t c¸c hîp t¸c x·, tæ s¶n xuÊt thñ c«ng ®îc thµnh lËp nh»m cung cÊp thªm s¶n phÈm cho nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n.
N¨m 1975, sau khi ®Êt níc hoµn toµn thèng nhÊt, non s«ng thu vÒ mét mèi, ngµnh dÖt may l¹i cã thªm c¬ héi ph¸t triÓn khi ®îc bæ sung ®éi ngò thî lµnh nghÒ cña c¸c lµng nghÒ tr¶i dµi tõ miÒn Trung vµo miÒn Nam. §¶ng, ChÝnh phñ ®Ò ra ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tËp trung. Ba vÊn ®Ò lín cÊn gi¶i quyÕt lµ l¬ng thùc - thùc phÈm - hµng tiªu dïng. Hµng lo¹t nhµ m¸y míi ®îc ®Çu t x©y dùng nh Sîi Hµ Néi, Sîi Vinh, Sîi HuÕ, Sîi Nha Trang, May ViÖt TiÕn, May Nhµ BÌ, May H÷u NghÞ…
Do quy m« ph¸t triÓn kh¸ lín, nªn dÖt may ®· ®ñ søc trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ m¹nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §iÒu nµy dÉn tíi mét nhu cÇu cÇn cã mét tæ chøc ®øng ra qu¶n lý chung, thay v× trùc tiÕp chÞu sù gi¸m s¸t cña Bé C«ng NghiÖp nhÑ. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®ã, ChÝnh phñ ®· thµnh lËp Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp dÖt vµ Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp may. Hai c¬ quan nµy cã nhiÖm vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp dÖt vµ may.
Tíi n¨m 1990, hai c¬ quan trªn s¸t nhËp l¹i vµ lÊy tªn lµ Liªn hiÖp S¶n xuÊt - XuÊt nhËp khÈu dÖt may. §©y lµ m« h×nh tæ chøc qu¶n lý ®Æc trng cho c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung.
Sù ph¸t triÓn trªn thùc sù lµ qua tr×nh chuÈn bÞ rÊt tèt cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Giê ®©y, nh÷ng doanh nghiÖp nh May 10, May ViÖt TiÕn, May Nhµ BÌ, May Th¨ng Long, DÖt 8 - 3… ®îc coi lµ nh÷ng tªn tuæi lín trong ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Òu ®îc x©y dùng trong thêi gian nµy. Nhê ®Çu t theo kÕ ho¹ch nªn cã sù ph¸t triÓn t¬ng ®èi c©n b»ng gi÷a ngµnh may vµ ngµnh dÖt.
Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n nµy vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ do c¬ chÕ chung cña c¶ nÒn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt theo chØ tiªu kÕ ho¹ch nhµ níc giao, mµ kh«ng cã sù linh ®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt, còng nh c¶i tiÕn s¶n phÈm, n©ng cao chÊt lîng. §iÒu ®ã dÉn ®Õn cÇn cã nh÷ng thay ®æi nhËn thøc míi ®Ó t¹o ra mét thêi kú chuyÓn biÕn míi.
1.2. Giai ®o¹n tõ 1986 - 1997:
NÕu nh giai ®o¹n tríc 1986 lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ®Þnh h×nh ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam th× giai ®o¹n nµy chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.
1.2.1. T×nh h×nh kinh tÕ trong níc:
Tríc n¨m 1990, do ViÖt Nam chØ quan hÖ víi c¸c níc x· héi chñ nghÜa nªn phÇn lín s¶n phÈm dÖt may ®îc tiªu thô trong níc vµ xuÊt khÈu sang c¸c níc §«ng ¢u. Khi thÞ trêng x· héi chñ nghÜa t¹i c¸c níc §«ng ¢u sôp ®æ, còng nh viÖc ViÖt Nam chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng ®· khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp (phÇn lín lµ doanh nghiÖp nhµ níc) gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Hä vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, vÒ nguyªn liÖu ®Çu vµo, còng nh tiªu thô ®Çu ra.
Quen víi c¬ chÕ lµm ¨n thêi bao cÊp, doanh nghiÖp ®îc cÊp vèn, ®Çu vµo cã s½n, s¶n xuÊt theo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®îc giao, ®Çu ra ®îc bao tiªu toµn bé, th× nay, ph¶i ho¹t ®éng nh mét chñ thÓ kinh tÕ hoµn toµn ®éc lËp. C¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu lé ra nh÷ng nhîc ®iÓm: quy m« s¶n xuÊt nhá, thiÕu vèn ho¹t ®éng, c«ng nghÖ cò kü, l¹c hËu, kü n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt thiÕu khoa häc...
1.2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh chung cña ngµnh dÖt may:
Theo NghÞ ®Þnh sè 338/N§ - CP cña ChÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp dÖt may kh«ng thuéc sù qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña Liªn hiÖp S¶n xuÊt - XuÊt nhËp khÈu dÖt may n÷a, mµ chuyÓn cho Bé C«ng nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp do ®ã ph¶i tù h¹ch to¸n ®éc lËp. §©y thùc sù lµ mét thêi ®iÓm khã kh¨n cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam.
Thêi kú nµy, nhiÒu doanh nghiÖp do kh«ng thÝch øng ®îc víi t×nh h×nh míi, nªn kinh doanh bÞ thua lç liªn tôc, ®øng trªn bê vùc ph¸ s¶n. §Ó tù cøu m×nh nªn c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng t¸ch rêi. V× thÕ nªn ®· xuÊt hiÖn t tëng côc bé m¹nh ai nÊy lµm, c¸ lín nuèt c¸ bÐ. C¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh víi nhau, ph¸t triÓn kinh doanh mét c¸ch tù ph¸t, dï cã nh÷ng ®iÓm tèt lµ dÇn t¹o cho doanh nghiÖp tÝnh ®éc lËp, tù th©n vËn ®éng, c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn, nhng còng g©y kh«ng Ýt nh÷ng thiÖt h¹i cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam khi kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt, bÊt chÊp hËu qu¶ cho ngêi kh¸c còng nh cho toµn ngµnh.
T×nh h×nh trªn dÉn tíi mét nhu cÇu tÊt yÕu lµ ph¶i cã ®Þnh híng vµ qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc. C¸c doanh nghiÖp cÇn cã mét tæ chøc liªn kÕt ®Ó liªn kÕt søc m¹nh riªng t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp chung cña toµn ngµnh.
Tõ nhu cÇu ®ã, ChÝnh phñ ®· thµnh lËp Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam, tªn giao dÞch quèc tÕ lµ Vietnam National Textile and Garment Corporation, viÕt t¾t lµ VINATEX, trªn c¬ së NghÞ ®Þnh 91/N§ - CP. VINATEX ho¹t ®éng nh mét ph¸p nh©n ®éc lËp vµ trùc thuéc Bé C«ng nghiÖp.
VINATEX cã c¬ cÊu tæ chøc, ho¹t ®éng theo ph¬ng thøc tËp ®oµn kinh tÕ, nh»m tËp hîp c¸c doanh nghiÖp, tËp trung vèn, tæ chøc ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ hßng t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp vµ søc c¹nh tranh lín trªn thÞ trêng quèc tÕ. ViÖc thµnh lËp VINATEX ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho dÖt may ViÖt Nam ph¸t triÓn ®ãng gãp h¬n n÷a cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Ngµy nay, khi nãi ®Õn sù thµnh c«ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn VINATEX. Xin s¬ lîc mét sè nÐt vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty nµy.
1.2.2.1. C¬ cÊu tæ chøc cña VINATEX:
VINATEX gåm 55 thµnh viªn víi 45 doanh nghiÖp, 2 ViÖn nghiªn cøu Kinh tÕ, Kü thuËt, ThiÕt kÕ Thêi trang, 3 trêng ®µo t¹o c«ng nh©n, 4 c«ng ty c¬ khÝ vµ 1 c«ng ty tµi chÝnh.
C¸c thµnh viªn cña Tæng c«ng ty cã quan hÖ chÆt chÏ vÒ s¶n xuÊt, kinh tÕ, tµi chÝnh, c«ng nghÖ, th«ng tin, ®µo t¹o, vv… C¬ cÊu ®ã nh»m t¹o sù ®ång bé trong toµn ngµnh tõ ®Çu t, cung cÊp nguyªn vËt liÖu tíi tæ chøc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm vµ xuÊt khÈu.
§ång thêi, VINATEX còng lµ mét tæ chøc liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp trong níc víi níc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi tiÕp xóc, øng dông khoa häc c«ng nghÖ, tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®µo t¹o nh©n viªn qu¶n lý, c«ng nh©n s¶n xuÊt.
1.2.2.2. S¶n xuÊt kinh doanh:
Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam ®îc thµnh lËp lµ bíc ngoÆt ®¸ng chó ý, nã ®¸nh dÊu mét thêi kú ph¸t triÓn nh¶y vät chung cña c¶ ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Møc ®Çu t vµo c«ng nghÖ cïng víi viÖc gi¶m bít lao ®éng d thõa ph¶n ¸nh cam kÕt cña ngµnh tíi c«ng t¸c c¶i tiÕn chÊt lîng liªn tôc. (Continuous Quality Improvement – CQI), ®Æc biÖt lµ hiÖn ®¹i ho¸, t¨ng n¨ng suÊt vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c marketing. C«ng viÖc nghiªn cøu, triÓn khai øng dông (R&D) rÊt ®îc chó träng. KÕt qu¶ ®Õn nay cho thÊy Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam vÉn lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt trong c¸c Tæng c«ng ty 90, 91 kh¸c. C¸c chØ tiªu kÐ ho¹ch ®Ò ra cña Tæng c«ng ty ®Ìu ®¹t vµ vît. TÝch cùc ®æi míi, t¨ng cêng tËp ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc x¬ng sèng lµ ph¬ng ch©m ®Ò ra cña VINATEX. Ta cã thÓ thÊy râ ®iÒu nµy qua b¶ng vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh trong thêi gian 1993- 1997:
B¶ng 7: KÕt qu¶ thùc hiÖn chØ tiªu cña VINATEX giai ®o¹n 1993 - 1997
ChØ tiªu
§¬n vÞ
1993
1994
1995
1996
1997
Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng
Tû ®ång
1.445
2.488
2.964,5
3.283,6
3.653
Tæng doanh thu
Tû ®ång
2.692
3.500
4.566,9
4.593
5.283
Kim ng¹ch xuÊt khÈu
TriÖu USD
111,9
138
350
395,4
474,7
Kim ng¹ch nhËp khÈu
TriÖu USD
121
180,6
347
407,5
417,8
Sîi c¸c lo¹i
1.000 tÊn
7,6
43,5
51,2
56,9
59
V¶i lôa thµnh phÈm
TriÖu mÐt
109,2
104
124,4
127,8
140
QuÇn ¸o dÖt kim
TriÖu s¶n phÈm
20,1
15,5
22,1
23
25
QuÇn ¸o may s½n
TriÖu s¶n phÈm
25.5
30,9
33,3
35,1
41,3
Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt – Ban kÕ ho¹ch ®Çu t (VINATEX).
Qua b¶ng trªn cho thÊy Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam cã tèc ®é ph¸t triÓn kh¸ cao. S¶n lîng t¨ng 10% ®Õn 19%, doanh thu t¨ng tõ 15% tíi 30%, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 13% tíi 24%, cã n¨m lªn tíi 154%. Sè liÖu vÒ tèc ®é ph¸t triÓn cã thÓ tæng hîp theo b¶ng sau:
B¶ng 8: Tèc ®é ph¸t triÓn cña VINATEX gia ®o¹n 1993 - 1997
ChØ tiªu
1994
1995
1996
1997
Tæng s¶n lîng
72%
19%
11%
11%
Tæng doanh thu
30%
30%
01%
15%
Kim ng¹ch xuÊt khÈu
24%
154%
13%
20%
Kim ng¹ch nhËp khÈu
49%
93%
17%
20%
NÕu lÊy n¨m 1993 lµm ®Þnh gèc, th× n¨m 1997 Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam cã s¶n lîng t¨ng gÊp 2,5 lÇn, tæng doanh thu t¨ng gÊp 2,1 lÇn, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 4,4 lÇn, kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng 4 lÇn. §Ó thÊy râ tèc ®é ph¸t triÓn, ta xem xÐt biÓu ®å 2.
BiÓu ®å 2: Tèc ®é ph¸t triÓn cña VINATEX giai ®o¹n 1993 - 1997
Qua biÓu ®å, ta thÊy tèc ®é t¨ng cña kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng nhanh h¬n rÊt nhiÒu so víi tèc ®é t¨ng trëng cña gi¸ trÞ s¶n lîng vµ tæng doanh thu. §iÒu nµy cho thÊy Tæng C«ng ty ®ang cè g¾ng lÊy bé phËn xuÊt khÈu lµm trung t©m trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh.
Trong giai ®o¹n nµy, cßn cã nh÷ng ®iÓm ®¸ng chó ý kh¸c n÷a lµ chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ níc vµ ChÝnh phñ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam nãi riªng:
- LuËt ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ ViÖt Nam ra níc ngoµi ®îc ban hµnh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi ®· khiÕn cho ngµnh dÖt may thu hót ®îc mét lîng vèn lín. H×nh thøc ®Çu t chñ yÕu lµ ®Çu t trùc tiÕp (FDI), theo m« h×nh liªn doanh. YÕu tè trªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may cã c¬ héi tiÕp cËn víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, ph¬ng thøc qu¶n lý kinh doanh míi. Ngµnh dÖt may ®îc ®æi míi vÒ c¶ chÊt vµ lîng.
- Cïng víi ®µ t¨ng trëng nhanh chãng, ngµnh dÖt may ®· më réng thÞ trêng xuÊt khÈu. Víi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, kh«ng chØ quan hÖ víi c¸c níc x· héi chñ nghÜa, c¸c níc §«ng ¢u, mµ cßn tõng bíc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao vµ th¬ng m¹i víi nhiÒu níc kh¸c trªn thÕ giíi. Tõ ®ã më ra nh÷ng thÞ trêng míi nh EU, NhËt B¶n, ASEAN… §©y lµ nguån gèc t¹o nªn sù ph¸t triÓn vît bËc trong ngµnh dÖt may ViÖt Nam.
- Tuy nhiªn, ®èi víi ngµnh dÖt may, sù ph¸t triÓn nhanh chãng ®ã còng béc lé nh÷ng nhîc ®iÓm ph¶i gi¶i quyÕt. Ngoµi yÕu tè nh Ýt vèn, c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý kÐm cái ®· ®îc gi¶i quyÕt mét phÇn nµo nhÊt lµ tõ cuèi thËp niªn 90 thÕ kû 20. Chóng ta cßn mét nhîc ®iÓm lín n÷a lµ sù ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi gi÷a ngµnh dÖt vµ ngµnh may. NÕu tríc ®©y, quy ho¹ch c¸c._. nhµ m¸y dÖt vµ nhµ m¸y may ®îc ph¸t triÓn ®ång ®Òu theo kÕ ho¹ch cña Nhµ níc, th× trong giai ®o¹n nµy qu¸ tr×nh ®Çu t l¹i tËp trung vµo ph¸t triÓn vµo ngµnh may.
Ngµnh dÖt míi chØ ®ñ kh¶ n¨ng cung cÊp 10% sîi cotton vµ 20% lîng v¶i cÇn cho nhu cÇu s¶n xuÊt trong níc. PhÇn nguyªn liÖu cßn l¹i ph¶i nhËp khÈu. §iÒu nµy dÉn ®Õn phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo nguån cung cÊp ®Çu vµo cña níc ngoµi. Nã cã thÓ g©y Ýt ¶nh hëng tíi c¸c hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu theo ph¬ng thøc CMT (Cutting - Making -Trimming). Nhng nÕu chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp th× sÏ g©y ra kh«ng Ýt bÊt lîi.
1.3. Giai ®o¹n tõ 1997 tíi nay:
Giai ®o¹n nµy, ViÖt Nam cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc, gãp phÇn quan träng vµo qu¸ tr×nh æn ®Þnh, ph¸t triÓn kinh tÕ. N¨m 1999, chiÕm 8,58% tæng gi¸ trÞ ®Çu ra cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ 15% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Hµng dÖt may xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng nh÷ng mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng trëng lín nhÊt trong sè mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Ta cã thÓ thÊy râ trong b¶ng sau:
B¶ng 9: XuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam so víi c¸c hµng kh¸c.
Hµng ho¸
§¬n vÞ
2001
2002
Tèc ®é t¨ng trëng
Thñy s¶n
TriÖu USD
1.778
2.024
13,8%
G¹o
1.000 tÊn
3.729
3.241
- 13,1%
Cµ phª
1.000 tÊn
931
710
-23,7%
Cao su
1.000 tÊn
308
444
44,2%
H¹t tiªu
1.000 tÊn
57
77
35,4%
Nh©n ®iÒu
1.000 tÊn
41
63
54,8%
L¹c nh©n
1.000 tÊn
78
107
36,7%
DÇu th«
1.000 tÊn
16.732
16.850
0,7%
Than ®¸
1.000 tÊn
4.290
5.870
36,8%
Hµng dÖt may
TriÖu USD
1.975
2.710
37,2%
Giµy dÐp c¸c lo¹i
TriÖu USD
1.559
1.828
17,2%
Hµng thñ c«ng mü nghÖ
TriÖu USD
235
328
39,5%
Nguån : Bé Th¬ng m¹i.
N¨m 2001 vµ 2002, mÆc dï kinh tÕ thÕ giíi vÉn ë trong t×nh tr¹ng ¶m ®¹m, tr× trÖ, møc tiªu dïng xuèng thÊp, dÉn tíi gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng gi¶m lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam nh g¹o, cµ phª gi¶m. Nhng tr¸i l¹i ngµnh dÖt may vÉn cã sù ph¸t triÓn thÓ hiÖn ë møc t¨ng trëng cao trong kim ng¹ch xuÊt khÈu (37,2%).
Tû lÖ ®ãng gãp cña ngµnh dÖt may trong tæng gi¸ trÞ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕnkho¶ng 10% hµng n¨m vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may chiÕm kho¶ng 13 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
B¶ng 10: §ãng gãp cña ngµnh dÖt may trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
ChØ tiªu
N¨m
GDP
(Tû ®ång)
Ngµnh dÖt may (Tû ®ång)
Tû lÖ ®ãng gãp vµo GDP (%)
Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (Tû ®ång)
1999
399.942
7.700
1,9
11.540
2000
444.139
9.120
2,1
14.308
2001
474.340
10.260
2,1
15.810
Nguån: Bé Th¬ng m¹i.
Mét trong nh÷ng tiÕn bé cña dÖt may ViÖt Nam lµ th©m nhËp thµnh c«ng thÞ trêng Hoa Kú. Sau mét thêi gian t×m hiÓu vÒ thÞ trêng réng lín nµy, c¸c doanh nghiÖp ®· xuÊt khÈu thµnh c«ng hµng may mÆc sang thÞ trêng nµy vµ nhËp khÈu nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nhê ®ã mµ n¨m 2002, Hoa Kú trë thµnh thÞ trêng lín nhÊt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Hoa Kú ®¹t trªn 900 triÖu USD. Chi tiÕt cô thÓ vÒ thÞ trêng nµy sÏ ®îc ngiªn cøu râ h¬n trong phÇn ph©n tÝch vÒ c¸c thÞ trêng chÝnh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam.
Qua nghiªn cøu c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn trªn, ta thÊy ®îc nh÷ng tiÒm n¨ng, nh÷ng mÆt m¹nh cÇn ph¸t huy, còng nh nh÷ng tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt, tranh thñ thêi c¬ ®Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã chç ®øng trªn thÞ trêng thÕ giíi.
2. T×nh h×nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam:
2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt:
Nh ta ®· biÕt, trong thêi gian qua dÖt may ViÖt Nam ®· cã nh÷ng sù ph¸t triÓn nh¶y vät, ®ãng gãp to lín vµo sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Minh chøng ®ã ®îc thÓ hiÖn qua c¸c sè liÖu thùc tÕ:
B¶ng 11: Tû lÖ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
ChØ tiªu
1995
1999
2000
2001
GDP (%)
9,5
4,8
6,75
6,8
Toµn ngµnh c«ng nghiÖp (%)
13,6
8
15,79
14,3
Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may (%)
14
12
15
12,5
Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (%)
34,4
23,3
23,9
10,5
Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may (%)
29,2
29,3
8,3
5,8
Nguån : Bé Th¬ng m¹i.
B¶ng cho thÊy tõ n¨m 1993 – 2000, dÖt may ViÖt Nam lu«n gi÷ mét tèc ®é t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh víi møc t¨ng trëng hµng n¨m lµ tõ 12% tíi 15%. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2001, ViÖt Nam cã 1.031 doanh ngiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÖt may. Trong sè nµy cã 231 doanh nghiÖp nhµ níc, 449 t nh©n, 351 liªn doanh vµ 100% vèn níc ngoµi. Tæng sè lao ®éng h¬n 1,6 triÖu ngêi, tÝnh c¶ 700.000 ngêi lµm viÖc trong n«ng nghiÖp nh trång d©u nu«i t»m, trång b«ng cung cÊp nguyªn liÖu cho dÖt may.
C«ng suÊt cña toµn ngµnh dÖt may hµng n¨m ®¹t kho¶ng 10.000 tÊn b«ng, 150.000 tÊn sîi c¸c lo¹i, 500 triÖu mÐt v¶i dÖt kim, 70.000 tÊn v¶i dÖt thoi vµ 500 triÖu s¶n phÈm hµng may s½n.
2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu:
Trong nh÷ng n¨m qua, nhÊt lµ sau khi ViÖt Nam më réng quan hÖ ngo¹i giao vµ th¬ng m¹i víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ EU th× lîng hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ngõng t¨ng. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ c¬ cÊu mÆt hµng ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng díi ®©y:
B¶ng 13: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may c¸c n¨m 1995 –2001
§¬n vÞ: TriÖu USD
ChØ tiªu
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Tæng kim ng¹ch XuÊt khÈu
850
1.150
1.349
1.351
1.747
1.892
1.962
QuÇn ¸o may s½n
660
897
1.050
1.055
1.360
1.475
1.519
V¶i
25
35
40
41
52
57
65
Sîi c¸c lo¹i
17
23
27
27
35
50
87
C¸c s¶n phÈm kh¸c
148
195
232
228
300
310
290
Nguån: Bé Th¬ng m¹i.
B¶ng sè liÖu cho thÊy, tõ n¨m 1995 - 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu liªn tôc t¨ng, bÊt chÊp kinh tÕ thÕ giíi gÆp khã kh¨n do ¶nh hëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh n¨m 1997. Tuy khñng ho¶ng næ ra ë Th¸i Lan vµ hËu qu¶ cña nã lan réng ra c¸c níc kh¸c vµ kÐo dµi ®Õn vµi n¨m sau, nhng dÖt may ViÖt Nam l¹i cã ®îc kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng trëng chót Ýt n¨m 1998 vµ nh¶y vät tíi 29% n¨m 1999 (1.747 triÖu USD). Møc t¨ng trëng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®îc thÓ hiÖn cô thÓ trong b¶ng tû lÖ sau:
B¶ng 14: Tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c n¨m 1996 - 2001
ChØ tiªu
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
35%
17%
0%
29%
8%
4%
QuÇn ¸o may s½n
36%
17%
0%
29%
8%
3%
V¶i
40%
14%
2%
27%
10%
14%
Sîi c¸c lo¹i
35%
17%
0%
30%
43%
74%
C¸c s¶n phÈm kh¸c
32%
19%
-2%
32%
3%
-6%
Nguån: Bé Th¬ng m¹i.
NÕu lÊy ®Þnh gèc n¨m 1995, th× n¨m 2001, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam ®· t¨ng 2,3 lÇn. C¸c lo¹i hµng ho¸ cô thÓ kh¸c còng cã møc t¨ng trëng kh¸ cao nh quÇn ¸o may s½n t¨ng 2,3 lÇn, v¶i t¨ng 2,6 lÇn, sîi c¸c lo¹i t¨ng 5,1 lÇn, vv…
XÐt vÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ta thÊy tû träng cña hµng may mÆc chiÕm phÇn lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hµng dÖt may. MÆc dï tû träng xuÊt khÈu hµng dÖt nh v¶i, sîi chiÕm mét tû träng nhá nhng cã tèc ®é t¨ng trëng rÊt cao so víi hµng quÇn ¸o may s½n. §iÒu nµy cho thÊy trong ngµnh dÖt may ®ang cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc vÒ mÆt c¬ cÊu s¶n phÈm. ViÖc t¨ng lªn cña kim ng¹ch hµng v¶i vµ sîi cho thÊy viÖc ®¸p øng nhu cÇu nguyªn liÖu trong níc trong thêi gian qua.
3. Mét sè thÞ trêng träng ®iÓm cña dÖt may ViÖt nam:
Sau h¬n 10 n¨m tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng quèc tÕ. C¸c thÞ trêng chñ yÕu lµ EU, Hoa Kú, NhËt B¶n vµ ASEAN. Ngoµi ra, c¸c níc §«ng ¢u, Trung §«ng lµ nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cÇn khai th¸c.
Tæng quan chung vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt nam ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau:
B¶ng 16: C¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may
§¬n vÞ: TriÖu USD
ThÞ trêng
1996
1997
1998
1999
2000
2001
NhËt B¶n
248
325
321
417
620
588
EU
225
410
521
555
609
599
Hoa Kú
9,1
12
26
34
49,5
44,6
AESAN vµ c¸c níc kh¸c
668
602
483
387,3
613,0
730,4
Nguån: Bé Th¬ng M¹i.
Sau ®©y chóng ta sÏ tËp trung ®i s©u nghiªn cøu mét sè thÞ tr êng xuÊt khÈu chÝnh, ®iÓn h×nh, cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam nh §«ng ©u, EU, NhËt B¶n, Hoa Kú, B¾c Mü vµ ASEAN.
3.1. ThÞ tr êng §«ng ¢u:
3.1.1. §Æc ®iÓm thÞ trêng:
§©y lµ thÞ tr êng ®«ng d©n sè, cã søc tiªu thô lín. §iÓm næi bËt nhÊt lµ thÞ trêng kh«ng cÇn h¹ch ng¹ch. Mét lîi ®iÓm n÷a lµ §«ng ¢u cã nguån nguyªn liÖu b«ng dåi dµo, m¸y dÖt rÎ, thuèc nhuém ho¸ chÊt ®a d¹ng vµ cã nhiÒu c«ng tr×nh ®ang ®Çu t vµo ViÖt Nam nªn cã triÓn väng ®æi hµng lín. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam dÔ dµng thùc hiÖn môc tiªu c©n ®èi nhËp khÈu nguyªn liÖu, thu hót vèn vµ tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ.
Tr íc n¨m 1990, ViÖt Nam xuÊt khÈu chñ yÕu sang thÞ trêng nµy theo ch¬ng tr×nh hîp t¸c theo hiÖp ®Þnh gi÷a c¸c níc x· héi chñ nghÜa.
Sau n¨m 1990, do cã biÕn ®éng chÝnh trÞ, ®· kÐo theo nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n vÒ kinh tÕ. C¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr êng h×nh thµnh vµ qu¸ tr×nh t nh©n ho¸ diÔn ra víi tèc ®é nhanh.
3.1.2. Nhu cÇu tiªu thô:
§«ng ¢u lµ thÞ tr êng dÔ tÝnh. HiÓu râ ®iÒu ®ã, Trung Quèc lu«n lµ níc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín sang khu vùc nµy, nhê c¸c chÝnh s¸ch mÒm dÎo thÝch hîp, n¾m b¾t kÞp thêi diÔn biÕn thÞ tr êng. Th¸i Lan còng lµ níc xuÊt khÈu kh¸ lín vµo §«ng ¢u. VÝ dô, n¨m 1992, Th¸i Lan ®· xuÊt ® îc 20 triÖu USD hµng may mÆc sang Ba Lan.
C¸c doanh nghiÖp §«ng ¢u mong chê t×m ® îc lîi nhuËn cao tõ T©y ¢u. Nhng do hµng ho¸ cña hä thiÕu søc c¹nh tranh bëi tr×nh ®é kü thuËt cßn thÊp. C¸c n íc nµy hy väng muèn lµm ¨n vµ tiªu dïng hµng ho¸ cña c¸c n íc T©y ¢u, nh ng thùc tÕ, søc mua thÞ tr êng cßn h¹n chÕ bëi møc sèng b×nh qu©n cßn thÊp. Tríc thùc tÕ ®ã, kh«ng Ýt c¸c n íc thuéc khu vùc nµy mong muèn nèi l¹i quan hÖ lµm ¨n víi ViÖt Nam vµ c¸c n íc §«ng Nam ¸.
3.1.3 T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu:
§«ng ¢u lµ thÞ tr êng truyÒn thèng, vèn rÊt quen thuéc vµ cã quan hÖ l©u n¨m víi ViÖt Nam, còng nh sù hiÓu biÕt ®èi víi ngµnh dÖt may níc ta. Song do thêi gian qua c¸c doanh nghiÖp kh«ng chó träng nªn hiÖn nay, bu«n b¸n hµng may mÆc gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc §«ng ¢u míi chØ lµ xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch. Nh ng do nhiÒu nguyªn nh©n nªn ho¹t ®éng nµy còng kÐm hiÖu qu¶.
HiÖn nay, dï cã yªu cÇu cao h¬n vÒ mÉu m· chñng lo¹i, chÊt l îng, song nh×n chung §«ng ¢u vÉn lµ khu vùc dÔ tÝnh. §iÒu ®ã phï hîp víi tr×nh ®é dÖt may cña ViÖt Nam. ViÖc ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng n¬i ®©y lµ ®iÒu hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn.
§Ó ViÖt Nam ®Ó cã thÓ trë l¹i tiÕp cËn thÞ tr êng nµy, cÇn tÝch cùc më réng ho¹t ®éng tiÕp thÞ, t×m ra ph ¬ng thøc kinh doanh hîp lý. CÇn cã sù can thiÖp ë cÊp vÜ m« gi÷a nhµ níc víi nhµ níc th× hµng dÖt may míi cã thÓ th©m nhËp m¹nh mÏ.
3.2. ThÞ tr êng EU:
3.2.1 §Æc ®iÓm thÞ trêng:
Liªn minh Ch©u ¢u (EU) gåm 25 n íc thµnh viªn, diÖn tÝch b»ng 1/6 ®Þa cÇu, d©n sè lªn h¬n 500 triÖu ng êi. Gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm x· héi h¬n 5.000 tû USD. EU ®¹t tr×nh ®é cao vÒ kü thuËt hiÖn ®¹i. Cã thÕ m¹nh vÒ hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ, song l¹i rÊt thiÕu nguyªn nhiªn liÖu. VÒ th¬ng m¹i, EU chiÕm 1/5 kim ng¹ch mËu dÞch toµn thÕ giíi, trong ®ã xuÊt khÈu chiÕm 21%. C¸c b¹n hµng th¬ng m¹i lín nhÊt cña EU lµ Hoa Kú, NhËt B¶n vµ ASEAN.
EU cã lÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt may l©u ®êi, lµ trung t©m mèt thêi trang víi nhiÒu c«ng ty t¹o mèt thêi trang næi tiÕng thÕ giíi nh Fendi, Piere - Cardin, Christian Dior, Yves Saint - Laurent, vv… §©y lµ n¬i cã nhiÒu th«ng tin nhÊt vÒ thêi trang. EU cã kü thuËt s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm may mÆc cao cÊp truyÒn thèng víi c¸c lo¹i sîi thiªn nhiªn nh len, t¬ t»m, sîi tæng hîp…
Thêi gian qua, víi xu h íng chuyÓn dÞch ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may sang c¸c níc cã gi¸ nh©n c«ng rÎ, c¸c n íc ngµnh dÖt may t¹i c¸c níc EU nh §øc, Italia, Ph¸p... ®ang suy gi¶m râ rÖt. NhÊt tõ n¨m 1986 - 1991. Møc s¶n xuÊt hµng dÖt may nµy cña Anh gi¶m 24,1%; Ph¸p gi¶m 17,8%; §øc gi¶m 10,3%. Do ®ã, kÐo theo sè nh©n c«ng gi¶m. N¨m 1978, cã 3,25 triÖu, th× ®Õn n¨m 1993, chØ cßn 2,85 triÖu lao ®éng.
Sù më réng ngµnh dÖt may EU d íi c¸c h×nh thøc liªn kÕt s¶n xuÊt ë níc ngoµi ®ang ngµy cµng t¨ng, nhÊt lµ víi c¸c n íc Ch©u ¸. Ngoµi ra, h×nh thøc gia c«ng ë níc ngoµi (OPT - Oversea Processing Trade) còng ph¸t triÓn m¹nh. Giai ®o¹n 1986 - 1991, EU ®· bµnh tr íng OPT ra ngoµi Ch©u ¢u 15,5%. §øc lµ n íc cã ho¹t ®éng OPT m¹nh nhÊt. Do vËy, s¶n xuÊt hµng may mÆc t¹i EU gi¶m 6,8 %.
Theo dù b¸o, s¶n xuÊt dÖt may trong khu vùc EU sÏ cã xu h íng tiÕp tôc gi¶m, bëi l ¬ng c«ng nh©n vµ chi phÝ t¨ng v ît møc cho phÐp ®Ó c¹nh tranh quèc tÕ, do ®ã xu h íng chuyÓn dÞch s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nãi trªn vÉn tiÕp tôc t¨ng. ViÖc ph¸t triÓn ph ¬ng thøc gia c«ng ë n íc ngoµi dÉn ®Õn sù ®i xuèng cña s¶n xuÊt néi ®Þa.
3.2.2. Nhu cÇu tiªu thô:
EU lµ thÞ trêng réng lín, cã nhu cÇu tiªu thô hµng dÖt may lín nhÊt, s¶n phÈm ®a d¹ng, phong phó vµ tinh tÕ. N¨m 1996, l îng hµng dÖt may thÞ trêng nµy tiªu thô ®¹t gi¸ trÞ 341 tû USD. Theo sè liÖu thèng kª, cø 100 ngêi ®îc hái th× ®Òu cã yªu cÇu vÒ mèt, thÈm mü, thêi trang rÊt cao, chiÕm 85 - 90%, chØ 10 - 15% cã nhu cÇu ®Ó b¶o vÖ th©n thÓ.
Møc tiªu thô ë thÞ tr êng nµy vµo lo¹i cao trªn thÕ giíi: 17 kg v¶i/ngêi/n¨m. Trong khi ®ã ë c¸c n¬i kh¸c møc tiªu thô thÊp h¬n: Th¸i Lan: 2,8 kg; In®«nªsia: 2,0 kg; Trung Quèc: 5,5 kg; Hång K«ng: 11,9 kg; Hµn Quèc: 14,3 kg; ViÖt Nam chØ cã 0,84 kg.
Ng êi tiªu dïng ë EU ® îc chia lµm bèn nhãm: nhãm dÉn mèt, nhãm ¨n mÆc ®øng ®¾n, nhãm sau mèt, nhãm thùc dông. Trong ®ã, tû lÖ nhãm dÉn mèt cao nhÊt ë T©y Ban Nha, BØ, Italia, §an M¹ch vµ §øc. Tû lÖ thÊp nhÊt lµ ë Anh. Tuy nhiªn, nh×n chung toµn EU, nhãm nh÷ng ng êi thùc dông vµ nhãm nh÷ng ng êi sau mèt chiÕm kho¶ng 70-75% tæng sè ng êi tiªu dïng, nªn s¶n phÈm dÖt may cña thÞ tr êng nµy ®ßi hái sù phong phó vÒ mÉu mèt vµ cã gi¸ b¸n cao h¬n c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi.
3.2.3. T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu:
EU lµ thÞ tr êng nhËp khÈu hµng dÖt may lín cña c¶ thÕ giíi. Søc tiªu thô ngµy mét t¨ng cao. Cã thÓ thÊy qua vµi con sè vÒ kim ng¹ch nhËp khÈu:
N¨m 1992, nhËp khÈu tíi 36 tû §«la Mü quÇn ¸o, 45,7 tû USD hµng dÖt. C¸c níc nhËp khÈu quÇn ¸o lín nhÊt §øc: 24,8 tû USD; Ph¸p: 9,8 tû USD vµ Anh :7,9 tû USD.
N¨m 1996, gi¸ trÞ nhËp khÈu 38,8 tû USD quÇn ¸o vµ 16,9 tû USD hµng dÖt.
Trong c¬ cÊu mËu dÞch, ngoµi sè tù s¶n xuÊt tiªu dïng chiÕm 39% khèi lîng quÇn ¸o (b»ng 44,8 tû USD) ® îc trao ®æi trong néi bé EU, cßn l¹i nhËp tõ Ch©u ¸ chiÕm 17,5% (b»ng 18 tû USD).
Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may EU ngµy cµng t¨ng ® îc bï ®¾p b»ng hµng nhËp khÈu tõ c¸c níc cã gi¸ lao ®éng thÊp. V× lý do ®ã, s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu ë c¸c n íc Ch©u ¸ còng sÏ gia t¨ng víi tèc ®é cao. Ch¼ng h¹n, Trung Quèc xuÊt sang §øc 37 triÖu bé ®å lãt, sang §an M¹ch 160 triÖu bé víi gi¸ 0,32 USD/bé. Trong khi ®ã ë ë §øc gi¸ th êng lµ 10 USD/bé, ë Italia gi¸ lµ 17 USD/bé. Bëi vËy, søc hÊp dÉn vÒ gi¸ c¶ c¹nh tranh cña khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc sÏ l«i cuèn m¹nh mÏ thÞ tr êng EU.
Tæ chøc quèc tÕ Kurit Saluen Assosiate ®a ra ®¸nh gi¸ vÒ xu híng thÞ tr êng dÖt may EU nh sau: “V¶i dÖt vµ quÇn ¸o nhËp khÈu tõ c¸c n íc ngoµi khèi EU sÏ ngµy cµng khèng chÕ thÞ tr êng Ch©u ¢u trong nh÷ng n¨m tíi. C¸c h×nh thøc b¸n lÎ ®a d¹ng vµ sù c¹nh tranh cña nÒn c«ng nghiÖp dÖt vµ may mÆc tõ c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng thóc ®Èy xu h íng ph¸t triÓn nµy ë thÞ tr êng Ch©u ¢u”.
Cho ®Õn nay EU ®· ký nhiÒu hiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i song ph ¬ng vµ ®a ph ¬ng víi c¸c n íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c khu vùc kinh tÕ. Víi ASEAN, EU ®· ký hiÖp ®Þnh hîp t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng c êng trao ®æi bu«n b¸n vµ ®Çu t .
Sau 10 n¨m hîp t¸c, EU lµ thÞ trêng quen thuéc. §©y lµ thÞ tr êng ®ßi hái chÊt lîng cao, ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i nghiªm ngÆt, møc b¶o hé ®Æc biÖt cao. EU næi tiÕng lµ kh¸ch hµng khã tÝnh vÒ mÉu m·, chÊt l îng, thêi gian giao hµng. MÆt kh¸c, mèi quan hÖ truyÒn thèng l©u ®êi gi÷a EU víi 50 b¹n hµng kh¸c trªn thÕ giíi ®· thÈm ®Þnh tÝnh nghiÖt ng· nµy. §©y lµ bøc têng thµnh c¶n trë sù th©m nhËp cña ta vµo thÞ tr êng nµy. NÕu xem xÐt kü, th× nã còng më ra mét thÞ tr êng réng lín ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi v ¬n lªn thÝch øng vµ ph¸t triÓn. Qua ®ã sÏ c¶i thiÖn ®îc n¨ng lùc s¶n xuÊt, chÊt lîng s¶n phÈm, mÉu m·, chñng lo¹i, ph ¬ng thøc kinh doanh, tiÕp thÞ.
Thùc tÕ cho thÊy, EU gi÷ mét vÞ trÝ rÊt quan träng vµ lµ thÞ tr êng träng ®iÓm. So víi c¸c n íc cã quota vµo EU th× ViÖt Nam míi chiÕm kho¶ng 0,7% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU, chØ b»ng 5% lîng hµng cña Trung Quèc, 10 - 20% cña ASEAN. Lý do, ta cã nh÷ng khã kh¨n nh mÆt hµng cã kh¶ n¨ng lín nh jacket, ¸o s¬ mi th× bÞ h¹n chÕ sè lîng míi chØ ®¹t 50% c«ng suÊt. H¹n ng¹ch ký kÕt cßn h¹n chÕ: n¨m 1993 - 1995 cã 151 Cat, n¨m 1996 cßn cã 54 Cat.
Nh×n chung, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU t¨ng ®Òu, nh ng do nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong níc cña ta cßn h¹n chÕ, mÉu m· ch a phï hîp thÞ hriÕu vµ ch a cã b¹n hµng mua b¸n trùc tiÕp mµ hÇu hÕt vÉn ph¶i th«ng qua gia c«ng cho Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng, Singapore… Gia c«ng ®¬n thuÇn khiÕn kh«ng tËn dông ® îc u ®·i qua chÕ ®é quota.
§Ó cã thÓ kh¸c phôc t×nh tr¹ng trªn, dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®ång bé, cã ®Þnh h íng, ®Çu t më réng mÆt hµng, tiÕp thÞ m¹nh mÏ, t¨ng dÇn xuÊt khÈu trùc tiÕp lÉn t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam ®· ®Ò ra môc tiªu xuÊt khÈu sang EU ®Õn n¨m 2010:
+ N¨m 2005: phÊn ®Êu xuÊt khÈu 269,7 triÖu s¶n phÈm, ®¹t gi¸ trÞ 1.160 triÖu USD.
+ N¨m 2010: phÊn ®Êu xuÊt khÈu 275,9 triÖu s¶n phÈm, ®¹t gi¸ trÞ 1.250 triÖu USD.
NÕu cã sù nç lùc trong toµn ngµnh víi sù hç trî cña ChÝnh phñ, Nhµ níc th× con sè trªn ch¾c khã kh¨n ®Ó vît qua.
3.3. ThÞ tr êng NhËt B¶n:
3.3.1. §Æc ®iÓm thÞ trêng:
NhËt B¶n lµ thÞ tr êng rÊt lín, tiªu thô nhiÒu nhÊt khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng. §©y còng lµthÞ tr êng phi h¹n ng¹ch (Free - quota),. NhËt B¶n nhËp khÈu chñ yÕu theo ph ¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n.
HiÖn nay, 61% tæng ®Çu t FDI vµ 41,7% tæng nguån vèn ODA dµnh cho khu vùc ASEAN. L·i suÊt u ®·i ®ång Yªn chØ ë møc 3% (trong khi ®ã vay cña Hoa Kú vµ cña ng©n hµng thÕ giíi tõ 7 - 9%). VÒ quan hÖ mËu dÞch ASEAN lµ b¹n hµng lín thø 2 cña NhËt B¶n, chiÕm 25% nhËp khÈu vµ 26% xuÊt khÈu cña NhËt B¶n.
Gièng EU, thÞ trêng NhËt B¶n còng ®ßi hái quy ®Þnh rÊt kh¾t khe, nghiªm ngÆt vÒ chÊt l îng, còng nh thêi h¹n giao hµng. C¸c th¬ng gia NhËt B¶n ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng: “Ng êi tiªu dïng NhËt kh«ng dïng s¶n phÈm cã bÊt kú mét khuyÕt tËt nµo, hµng may mÆc sai quy c¸ch, thñng, kh«ng võa, è phai mµu… ®Òu kh«ng bao giê ®îc chÊp nhËn”.
NhiÒu ng êi cho r»ng ng êi NhËt khã tÝnh h¬n ng êi Mü. Cßn th¬ng nh©n Ph¸p nhËn xÐt nh sau vÒ thÞ trêng NhËt: “ng êi tiªu dïng NhËt kh«ng dïng s¶n phÈm cã bÊt cø khuyÕt tËt nµo, ng êi Ph¸p cã thÓ chÊp nhËn mét lçi nhá nh mËt ®é mòi may kh«ng ®¶m b¶o, víi ®iÒu kiÖn bít tiÒn, cßn ng êi NhËt th× kh«ng”. C¸c th ¬ng nh©n §µi Loan, Hång K«ng, Hµn Quèc cã nhiÒu n¨m kinh nghiÖm lµm ¨n bu«n b¸n víi ng êi NhËt B¶n ®Òu cã chung nhËn xÐt: “Tèt nhÊt khi kh¸ch hµng NhËt b¸o cho ta biÕt mét s¬ suÊt hay mét khuyÕt tËt nµo ®ã cña s¶n phÈm th× h·y tr×nh bµy biÖn ph¸p kh¾c phôc, c¶i tiÕn nã. §õng bao giê nãi khuyÕt tËt ®ã kh«ng quan träng, dï chØ x¶y ra mét nçi nhá kh«ng ®¸ng kÓ”.
Song nÕu am hiÓu lÞch sö th× ®iÒu ®ã kh«ng cã g× l¹. NhËt B¶n cã c©u “§õng quay l ng l¹i víi ng êi NhËt, th× ng êi NhËt kh«ng bao giê quay l ng l¹i víi b¹n ”.
3.2.2. Nhu cÇu tiªu thô:
Ng êi NhËt chØ mua nh÷ng c¸i g× thÝch hîp víi m×nh. ChÊt lîng lµ ®iÒu hä quan t©m trªn hÕt. Hä lu«n kiÓm tra kü l ìng tr íc khi mua. Do vËy, muèn xuÊt khÈu sang NhËt B¶n, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i cè g¾ng t×m ra mÆt hµng nµo mµ kh¸ch hµng NhËt thùc sù cã nhu cÇu. Cã nh vËy míi t×m ra híng s¶n xuÊt vµ ph¶i s¶n xuÊt hµng cã chÊt l îng cao. Tuy nhiªn, ®èi víi s¶n phÈm dÖt may th× hÇu hÕt c¸c tr êng hîp ®Òu ph¶i thay ®æi, ®iÒu chØnh hoÆc n©ng cÊp chÊt l îng tr íc khi xuÊt sang NhËt B¶n. C¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Æc ®iÓm nµy ®Ó s¶n phÈm thÝch øng ® îc víi c¸c ®èi t îng kh¸ch hµng kh¸c nhau.
Nh ®· nªu ë trªn, NhËt B¶n lµ thÞ tr êng cã nhu cÇu lín vÒ s¶n phÈm dÖt may. N¨m 1995, tiªu thô hµng dÖt may tíi 116,3 tû USD. ThÞ trêng nµy cã sù c¹nh tranh rÊt kh¾c nghiÖt, ®Æc biÖt lµ sù c¹nh tranh tõ c¸c nguån hµng nhËp khÈu. Tõ n¨m 1986, NhËt B¶n chuyÓn ®æi chiÕn lîc, tËp trung s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã hµm l îng chÊt x¸m cao, gi¶m s¶n xuÊt trong n íc, t¨ng nhËp khÈu hµng dÖt may. Dù kiÕn trong 5 n¨m tíi sÏ t¨ng nhËp khÈu hµng dÖt may lªn 50 -60%.
3.2.3. T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu:
Kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña NhËt B¶n thêng rÊt cao.
+ N¨m 1995: 23,48 tû USD hµng dÖt; 17,5 tû USD hµng may mÆc.
+ N¨m 1996: 27,45 tû USD hµng dÖt; 18,95 tû USD hµng may mÆc.
Trong c¸c thÞ tr êng phi h¹n ngh¹chq, cÇn x¸c ®Þnh NhËt B¶n lµ mét ®¹i bµn quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may n íc ta.
ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt B¶n c¸c mÆt hµng dÖt kim, kh¨n b«ng, s¬ mi, quÇn ©u… So víi tæng kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña NhËt B¶n, th× lîng hµng cña ViÖt Nam vÉn cßn ë møc khiªm tèn: kho¶ng 1,7%.
Theo sè liÖu n¨m 1996, Trung Quèc vÉn lµ níc xuÊt khÈu sang NhËt B¶n lín nhÊt: 1.169.145 triÖu Yªn. Sau ®ã lµ Italia, Hµn Quèc, Hoa Kú. ViÖt Nam ë vÞ trÝ thø 5: 49.408 triÖu Yªn. Trong ®ã, mÆt hµng dÖt mÆc ngoµi cña nam giíi t¨ng 175%, mÆt hµng dÖt kim mÆc trong t¨ng 147% so víi n¨m 1995.
Tuy nhiªn, s¶n phÈm ViÖt Nam xuÊt sang NhËt B¶n cßn h¹n chÕ vÒ chñng lo¹i, mÉu m·, chÊt l îng. Gi¸ c¶ chØ ®¹t møc trung b×nh, ch a cã mÆt hµng cao cÊp. Nh ng nÕu ® îc ®Çu t , chÊt lîng cao h¬n, mÉu m· phï hîp, gi¸ c¹nh tranh… ta sÏ cã kh¶ n¨ng th©m nhËp s©u vµ ph¸t triÓn ® îc thÞ tr êng to lín nµy. Hy väng khi ®ã, khèi l îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ ngµy mét t¨ng. Víi tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng tr ëng nh hiÖn nay, triÓn väng gi¸ trÞ hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt ®i cã thÓ ®¹t 1,5 tû USD vµo n¨m 2010.
3.3. ThÞ tr êng Hoa Kú vµ B¾c Mü:
Ngoµi hai thÞ trêng lµ EU vµ NhËt B¶n ra, th× kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn thÞ trêng khæng lå lµ Hoa Kú vµ B¾c Mü. Trong ®ã, Hoa Kú lµ chñ yÕu, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ nhu cÇu hÊp dÉn ®èi víi hÇu hÕt c¸c níc xuÊt khÈu hµng dÖt may.
3.3.1. §Æc ®iÓm thÞ trêng:
HiÖn nay, Khèi mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA) lµ thÞ trêng tù do lín nhÊt thÕ giíi. Khèi nµy ® îc thµnh lËp tõ ngµy 1/1/1994. NAFTA cã 3 níc thµnh viªn: Hoa Kú, Canada, Mªhic«. §©y lµ nh÷ng n íc cã thÕ m¹nh vÒ hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ quan träng. NAFTA cã d©n sè 360 triÖu ng êi. Tæng s¶n lîng quèc d©n 6.500 tû USD. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ngh×n tû USD. So s¸nh møc ®é tiªu thô hµng dÖt may so víi khèi thÞ tr êng EU, khu vùc thÞ trêng NAFTA cã sè d©n t ¬ng ® ¬ng, nh ng møc ®é tiªu thô gÊp 1,5 lÇn (27 kg/ng êi). Riªng Hoa Kú víi 250 triÖu d©n, cã 75% d©n sè sèng ë thµnh thÞ. Thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng êi n¨m 1993 lµ 22.800 USD. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t hµng ngh×n tû USD. Kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 610 tû USD (chiÕm 14% kim ng¹ch nhËp khÈu thÕ giíi).
Hoa Kú lµ lµ n¬i tiªu thô hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi. ThÞ tr êng l¹i ®a d¹ng, phong phó, cã nhiÒu cÊp ®é. §iÒu nµy rÊt phï hîp víi hoµn c¶nh, tr×nh ®é s¶n xuÊt cña ViÖt Nam. HiÖn nay, quan hÖ hai bªn ®· ®îc b×nh thêng ho¸. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng vµ hiÖp ®Þnh hµng dÖt may ®îc ký kÕt. §ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may sang thÞ tr êng nµy.
Víi ViÖt Nam, Hoa Kú vÉn ch a ¸p dông quy chÕ “tèi huÖ quèc” (MFN: Most Favoured Nation Treatment) thêng xuyªn vµ “ u ®·i thuÕ quan phæ cËp”( GSP: Generalired System of Preferences). MÆt hµng dÖt may tõ ViÖt Nam qua Hoa Kú do ®ã sÏ chÞu møc thuÕ nhËp khÈu tõ 40 - 90%. Trong khi Trung Quèc vµ mét sè n íc kh¸c ®îc h ëng quy chÕ “tèi huÖ quèc” chØ chÞu møc thuÕ 25%.
Khi ®ã, dÉn ®Õn u thÕ c¹nh tranh kh«ng thuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. V× ch a cã MFN nªn hµng dÖt may cña ta rÊt khã vµo thÞ tr êng Hoa Kú. Nh ng nÕu biÕt khai th¸c lîi thÕ so s¸nh lµ lùc l îng lao ®éng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng thÊp th× kh«ng ph¶i lµ ta kh«ng xuÊt ® îc hµng sang Hoa Kú. H¬n n÷a, s¶n phÈm cña ta gÇn ®©y ®· ph¸t triÓn tíi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, nhiÒu mÉu hµng ®· kh¼ng ®Þnh ® îc vÞ trÝ vµ chiÕm ®îc uy tÝn trong mét sè thÞ tr êng khã tÝnh.
3.3.2. Nhu cÇu tiªu thô:
Mét trong nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu lín lµ hµng dÖt may. Hµng nhËp khÈu cã mÉu m· hÕt søc ®a d¹ng phong phó. §Æc biÖt, Hoa Kú cã nh÷ng hîp ®ång rÊt lín, do ®Æc tr ng nhu cÇu tiªu thô hµng dÖt may ë thÞ tr êng nµy rÊt cao. N¨m 1995, møc tiªu thô hµng dÖt may cña Hoa Kú tíi 192 tû USD. Trong ®ã, tù s¶n xuÊt ® îc 157 tû USD, xuÊt khÈu 12 tû USD, nhËp khÈu 46 tû USD.
Trung Quèc vÉn lµ nguån cung cÊp lín nhÊt vÒ hµng dÖt may vµo Hoa Kú, tiÕp ®Õn lµ Mªhic«, Cana®a. Tõ n¨m 1955 ®Õn nay, Canada vµ Mªhic« (hai thµnh viªn NAFTA) cã xu h íng xuÊt m¹nh hµng dÖt may vµo Hoa Kú, do c¸c thµnh viªn NAFTA ®îc h ëng u ®·i thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch. §ång thêi, Hoa Kú còng s½n sµng mua hµng dÖt may cña nh÷ng n íc nµy ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ c íc phÝ vËn chuyÓn. Tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 7 n¨m 1996, Mªhic« t¨ng 40,55% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt, 40,18% hµng may mÆc; Cana®a t¨ng 20,45% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt. Sau ®©y lµ kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña Hoa Kú trong c¸c n¨m 1989 - 1995:
+ N¨m 1989: 24,05 tû USD
+ N¨m 1990: 26,2 tû USD
+ N¨m 1993: 34 tû USD
+ N¨m 1994: 40 tû USD
+ N¨m 1995: 46 tû USD
Víi tiÒm n¨ng lín nh vËy, Hoa Kú ®îc coi lµ thÞ trêng hÊp dÉn , thu hót nhiÒu quèc gia xuÊt khÈu hµng dÖt may. Ngay c¶ NhËt B¶n vµ c¸c n íc c«ng nghiÖp lín ë §«ng Nam ¸ ®Òu tranh thñ chiÕm lÜnh miÕng b¸nh ngon nµy. Hä ®· thu ® îc nhiÒu nguån lîi lín. §Æc biÖt, Trung Quèc hµng n¨m xuÊt khÈu kho¶ng 5 - 6 tû USD hµng may mÆc vµo Hoa Kú.
Theo ®iÒu kiÖn th ¬ng m¹i hiÖn hµnh cña Hoa Kú, hµng dÖt may kh«ng ® îc u ®·i vÒ thuÕ quan. Hoa Kú ¸p dông quota víi tÊt c¶ c¸c níc. Ngay c¶ ViÖt Nam, sau mét n¨m t¨ng nhanh trong kim ng¹ch hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo Hoa Kú th× còng ®· bÞ phÝa Hoa Kú yªu cÇu ký hiÖp ®Þnh dÖt may ®Ó ¸p dông h¹n ng¹ch. Song ®©y vÉn lµ thÞ tr êng thu hót c¸c doanh nghiÖp.
3.3.3. T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu:
§Õn nay, ViÖt nam ®· ®îc hëng MFN, nªn hµng cña ta cã thªm nhiÒu thuËn lîi nhê tû lÖ thuÕ quan ® îc gi¶m nhÑ ®i rÊt nhiÒu. MÆt kh¸c, víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh hiÖn nay cña Nhµ n íc ta th× viÖc xuÊt khÈu sang Hoa Kú sÏ mang l¹i nguån lîi lín h¬n. NhÊt lµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam còng sÏ m¹nh h¬n.
Tríc n¨m 1999, ViÖt Nam ®· xuÊt sang Hoa Kú hai mÆt hµng lµ hµng dÖt thoi (g¨ng tay, s¬ mi trÎ em) vµ hµng dÖt kim (s¬ mi trÎ em, s¬ mi nam, n÷, g¨ng dÖt kim, ¸o len…). DÉn chøng: n¨m 1995, Hoa Kú nhËp 2.045.274 t¸ ®«i g¨ng tay, víi gi¸ trÞ 7.685.000 USD. §Õn nay, mÆt hµng g¨ng tay cã sè lîng ngµy cµng lín, do cã sù chªnh lÖch nhá gi÷a biÓu thuÕ kh«ng MFN lµ 25% víi biÓu thuÕ cã u ®·i MFN cña mÆt hµng nµy lµ 24,8%.
B¶ng 19: Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam n¨m 1994, 1995
§¬n vÞ : 1.000 USD
MÆt hµng
1994
1995
Hµng dÖt thoi
2.436
15.092
Hµng dÖt kim
80
1.837
Nguån: www.vnexpres.net
Sau n¨m 1999, lîng hµng dÖt may xuÊt khÈu sang Hoa Kú t¨ng nhanh chãng c¶ vÒ chñng lo¹i lÉn kim ng¹ch. §Æc biÖt, n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc trªn 930 triÖu USD.
+ Tuy nhiªn vÒ may xuÊt khÈu, ViÖt Nam ®ang gÆp mét sè khã kh¨n, bÊt lîi nh :
+ HÇu hÕt c¸c mÆt hµng ®ang ® îc s¶n xuÊt ®Òu dïng nguyªn liÖu nhËp khÈu, kÓ c¶ phô liÖu. Do ®ã, chóng ta kh«ng tËn dông ® îc s¶n phÈm cña ngµnh dÖt trong n íc.
+ Theo dù b¸o cña c¸c chuyªn gia nghiªn cøu thÞ tr êng, trong vßng 3 - 4 n¨m tíi, ViÖt Nam cã thÓ xuÊt 2 tû USD hµng may mÆc vµo thÞ tr êng Hoa Kú. Nhng c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam khã cã thÓ ®¸p øng ngay nhu cÇu cña thÞ tr êng Hoa Kú vÒ sè lîng nÕu kh«ng tÝch cùc chuÈn bÞ nguyªn liÖu, vèn, n¨ng lùc s¶n xuÊt, nh©n c«ng...
Trong khu«n khæ ®µm ph¸n WTO tõ 1/1/1995, th× trong vßng 10 n¨m n÷a hµng rµo h¹n ng¹ch dÖt may bÞ lo¹i bá vµ thuÕ sÏ gi¶m trung b×nh 9%. C¸c n íc xuÊt khÈu hµng dÖt may ®ang chuÈn bÞ chiÕn l îc xuÊt khÈu phi h¹n ng¹ch vµo thÞ tr êng Hoa Kú vµo n¨m 2005. §Æc biÖt, nh÷ng níc cã lîi thÕ nh©n c«ng rÎ. Víi ViÖt Nam, tû lÖ xuÊt khÈu vµo Hoa Kú cßn qu¸ thÊp (0.037% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña Hoa Kú n¨m 1995 vµ 0,7% vµo n¨m 2002). Chóng ta cÇn ®Ò ra chiÕn lîc quy ho¹ch, ph¸t triÓn chÊt lîng, tiÕp thÞ. ChÝnh s¸ch ®ã ph¶i t¹o ra ®îc s¶n phÈm phï hîp víi tiªu chuÈn chÊt l îng vµ thÞ hiÕu cña thÞ trêng Hoa Kú. Chóng ta còng ph¶i ®Çu t ®ãn tr íc thêi c¬. NÕu nh vËy, nhÊt ®Þnh sÏ ®Æt ch©n v÷ng ch¾c vµo ® îc thÞ tr êng nµy.
3.4. ThÞ tr êng ASEAN:
§©y lµ thÞ trêng gÇn ViÖt Nam nhÊt vµ còng cã nh÷ng nÐt gièngViÖt Nam. §ã lµ thÞ trêng c¸c níc ASEAN. ThÞ tr êng c¸c n íc ASEAN ®Çy tiÒm n¨ng vµ rÊt dÔ th©m nhËp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
3.4.1. §Æc ®iÓm thÞ trêng:
Trong vµi thËp kû qua, khu vùc kinh tÕ ASEAN ®îc coi lµ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Tèc ®é t¨ng tr ëng kinh tÕ hµng n¨m cña c¸c n íc ASEAN ®øng vµo hµng ®Çu thÕ giíi. GDP t¨ng trung b×nh tõ 5 – 11%/n¨m. TÊt c¶ c¸c n íc ASEAN ®Òu cã ngµnh c«ng nghiÖp dÖt chiÕm tû lÖ kh¸ lín trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Tû träng ngµnh dÖt cña c¸c n íc nµy ®Òu chiÕm trung b×nh tõ 13 – 20% trong toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp. DÖt may gi÷ vai trß nßng cèt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nguån thu ngo¹i tÖ chÝnh chØ xÕp sau dÇu khÝ, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao, møc sèng ë mét sè níc ®ang ® îc n©ng lªn cïng víi sù c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng m·nh liÖt khiÕn cho tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt mét sè níc cã biÓu hiÖn chËm l¹i. Mét lý do n÷a lµ c¸c níc nµy thiÕu lao ®éng, thiÕu kü thuËt, c«ng nghÖ, s¶n phÈm ®¬n ®iÖu, nguyªn liÖu phô thuéc vµo nhËp ngo¹i. §Æc biÖt, tõ th¸ng 7 n¨m 1997 ®Õn nay, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· g©y ra ¶nh h ëng kh«ng Ýt.
§Æc ®iÓm chung n÷a cña thÞ tr êng ASEAN: xuÊt khÈu thµnh phÈm lµ chñ yÕu, chØ nhËp khÈu nguyªn liÖu(®Æc biÖt lµ b«ng), thiÕt bÞ, ho¸ chÊt thuèc nhuém vµ mét sè mÆt hµng chÊt l îng cao mµ trong níc ch a s¶n xuÊt hoÆc kh«ng s¶n xuÊt ® îc.
3.4.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu:
Mét sè n íc cã nÒn kinh tÕ lín nh : Singapore, Th¸i Lan, Malaysia, Philippines ®ang híng dÇn vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é kü thuËt cao nh : ®iÖn tö, trang thiÕt bÞ gia ®×nh, chÕ t¹o «t«, xe m¸y,... §iÒu ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng trong ngµnh dÖt may. Nhng trong t ¬ng lai gÇn, nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp trªn vÉn ch a ®ñ ®Ó thay thÕ vÞ trÝ quan träng cña ngµnh dÖt may. Do ®ã, t._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Luan van tot nghiep _ Tran Vu Hoang _ A2_CN9.doc
