Hoạt động xuất khẩu rau quả của Tổng Công ty Rau quả, Nông sản Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Lêi c¶m ¬n Em xin tr©n träng göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi c¸c thµy, c« gi¸o, nhÊt lµ c¸c thµy, c« gi¸o trong Khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng cïng toµn thÓ c«, chó c¸n bé ®ang gi¶ng d¹y vµ c«ng t¸c t¹i tr­êng §¹i häc ngo¹i th­¬ng Hµ Néi - nh÷ng ng­êi ®· hÕt lßng d¹y b¶o vµ gióp ®ì chóng em trong suèt 4,5 n¨m häc võa qua. §Æc biÖt, em xin göi tíi ThS. Ph¹m Thu H­¬ng ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh tèt b¶n kho¸ luËn nµy lêi c¶m ¬n s©u s¾c nhÊt. Nh©n ®©y, em còng xin göi lêi c¶m ¬n tíi c¸c c«, chó c¸n bé ®ang c«ng t¸c trong Phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu V, Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n cïng toµn thÓ b¹n bÌ vµ ng­êi th©n ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp em hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy mét c¸ch tèt nhÊt. Sinh viªn §ç ThÞ TuyÕt Nhung Lêi më ®Çu ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, cã nhiÒu lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thæ nh­ìng, nh©n lùc, cho phÐp ph¸t triÓn s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i rau qu¶ xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín. Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt 10 - Bé ChÝnh trÞ ngµy 05 th¸ng 04 n¨m 1989 vÒ ®æi míi qu¶n lý N«ng nghiÖp, kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng khÝch lÖ. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng tr­ëng liªn tôc víi nhÞp ®é cao vµ kh¸ æn ®Þnh (b×nh qu©n t¨ng 4 - 4,5%/n¨m). Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n ®¹t trªn d­íi 5 tû USD/n¨m, n©ng tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n«ng s¶n lªn chiÕm kho¶ng 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, trong ®ã cã sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña mÆt hµng rau qu¶. Rau qu¶ lµ c©y cã gi¸ trÞ cao cña nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam, ®ång thêi cã gi¸ trÞ ®èi víi nÒn v¨n ho¸ - x· héi vµ m«i tr­êng sinh th¸i cña ®Êt n­íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, rau qu¶ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ViÖt Nam, cã vÞ thÕ quan träng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc, mang vÒ cho ®Êt n­íc mét l­îng ngo¹i tÖ lín. Ph¸t triÓn rau qu¶ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp phÇn t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, tõng b­íc n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n. MÆc dï ®©y míi lµ nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu nh­ng ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸, t¹o ra b­íc chuyÓn biÕn m¹nh mÏ tõ nÒn kinh tÕ thuÇn n«ng, tù cung tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi tû suÊt hµng ho¸ ngµy cµng cao. Nh÷ng kÕt qu¶ vµ thµnh tùu vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ trong thêi gian qua còng ®· gióp n©ng cao vÞ thÕ cña nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Víi nh÷ng thµnh tùu to lín mµ ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua, kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña ®¬n vÞ ®Çu ngµnh lµ Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam. Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi do §¶ng vµ Nhµ n­íc l·nh ®¹o, Tæng c«ng ty lu«n nç lùc kh¾c phôc mäi khã kh¨n, thÝch nghi víi c¬ chÕ míi, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh còng nh­ cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, so víi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc th× kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ nh­ hiÖn nay vÉn ch­a t­¬ng xøng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty ch­a ®ñ søc c¹nh tranh, chÊt l­îng kh«ng ®ång ®Òu, gi¸ thµnh cao. Bªn c¹nh ®ã, gi¸ rau qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi l¹i th­êng xuyªn biÕn ®éng, dÉn ®Õn viÖc Tæng c«ng ty bÞ thua thiÖt nhiÒu trªn th­¬ng tr­êng, lµm gi¶m ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Do vËy, viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ t×m ra gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®èi víi nhãm hµng rau qu¶ xuÊt khÈu lµ hÕt søc cÇn thiÕt, mang tÝnh thêi sù vµ cÇn ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch kü l­ìng vµ nghiªm tóc. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm nµy, em ®· lùa chän thùc hiÖn kho¸ luËn tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: "Ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p". Ngoµi môc lôc, lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña kho¸ luËn nµy ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: "Nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam", nªu nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ dù ®o¸n nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ trong t­¬ng lai. §ång thêi, ph©n tÝch kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam. Ch­¬ng II: "Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam", nªu lªn nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ nh÷ng tån t¹i trong xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam. Ch­¬ng III: "Ph­¬ng h­íng, môc tiªu vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam" chñ yÕu ®Ò ra mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam trong thêi gian tíi trªn c¬ së ph­¬ng h­íng, môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶ ®Õn n¨m 2010. Ch­¬ng 1 Nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña ThÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam I. Nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña ThÕ giíi: Rau qu¶ lµ nguån dinh d­ìng quý gi¸ vµ kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi con ng­êi ë mäi løa tuæi ®Ó cã thÓ duy tr× cuéc sèng khoÎ m¹nh. Rau qu¶ cung cÊp c¸c lo¹i vitamin thiÕt yÕu cho c¬ thÓ con ng­êi. Trong rau qu¶ cã nhiÒu lo¹i ®­êng dÔ tiªu, c¸c axit h÷u c¬, protein, kho¸ng chÊt, lipit vµ c¸c chÊt kh¸c. Rau qu¶ lµ nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng thiÕt yÕu cña con ng­êi tõ thêi xa x­a khi nÒn s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn vµ hiÖn nay rau qu¶ vÉn ®­îc coi lµ nguån thùc phÈm quan träng ë mäi quèc gia trªn thÕ giíi. Ngµy nay, khi tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ d©n trÝ vµ x· héi ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu b÷a ¨n, ng­êi d©n cã xu h­íng gi¶m tiªu dïng c¸c lo¹i thøc ¨n nhiÒu chÊt bÐo mµ t¨ng tiªu dïng c¸c lo¹i rau, qu¶, r­îu, bia vµ n­íc gi¶i kh¸t. Nhu cÇu tiªu dïng rau qu¶ s¹ch cã chÊt l­îng cao ngµy cµng t¨ng do ®êi sèng cña nh©n d©n c¸c n­íc kh«ng ngõng ®­îc c¶i thiÖn. Theo dù b¸o cña Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), trong thêi kú 2001 - 2010, nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi t¨ng nhanh v× tèc ®é t¨ng d©n sè thÕ giíi lµ 1,5%/n¨m, ®Õn n¨m 2005 ®¹t 6,5 tû ng­êi, n¨m 2010 ®¹t 7 tû ng­êi, tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi t¨ng 3 - 4%/n¨m, tèc ®é ph¸t triÓn th­¬ng m¹i t¨ng 6 - 7%/n¨m, nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ t¨ng 3,6%/n¨m. VÒ dµi h¹n, nhu cÇu nhËp khÈu rau qu¶ sÏ t¨ng m¹nh t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, bao gåm Trung Quèc, §«ng Nam ¸, Nam ¸, ch©u Mü La Tinh, B¾c Phi vµ Trung §«ng. Do tèc ®é t¨ng thu nhËp trªn ®Çu ng­êi cao vµ nhu cÇu t¨ng nhanh khi thu nhËp t¨ng nªn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ tiÕp tôc ®ãng vai trß quan träng ®èi víi møc t¨ng tr­ëng chung vÒ nhu cÇu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Trong khi ®ã, ë c¸c n­íc ph¸t triÓn møc tiªu dïng cao vµ b·o hoµ cïng víi tû lÖ t¨ng d©n sè thÊp sÏ lµm cho tèc ®é t¨ng cÇu gi¶m xuèng. Míi ®©y, mét dù b¸o cña Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO) cho biÕt nhu cÇu nhËp khÈu rau qu¶ cña c¸c n­íc trong nh÷ng n¨m tíi sÏ cao - høa hÑn nhiÒu tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cho ngµnh rau qu¶ cña ViÖt Nam. 1. Nhu cÇu tiªu thô rau cña thÕ giíi: Sè l­îng vµ tæng gi¸ trÞ rau t­¬i xuÊt nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh«ng cã biÕn ®éng lín, giao ®éng ë møc 1,6 triÖu tÊn/n¨m víi trÞ gi¸ kho¶ng 1 tû USD/n¨m. Trong nh÷ng n¨m qua, sè l­îng rau nhËp khÈu cña thÕ giíi t¨ng b×nh qu©n 1,8%/n¨m. Theo dù b¸o cña Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), víi tèc ®é nµy, ®Õn n¨m 2010 sè l­îng rau nhËp khÈu cña toµn thÕ giíi sÏ ®¹t kho¶ng 1,7 triÖu tÊn. C¸c n­íc nhËp khÈu chñ yÕu lµ Ph¸p, §øc, Ca-na-®a kho¶ng trªn 155 ngµn tÊn mçi n­íc; Anh, Mü, BØ, Hång K«ng, Xingapo kho¶ng trªn 120 ngµn tÊn mçi n­íc; TiÓu v­¬ng quèc ¶rËp thèng nhÊt vµ Bª-la-rus kho¶ng 50 ngµn tÊn mçi n­íc. HiÖn nay, diÖn tÝch trång rau cña thÕ giíi kho¶ng 15 triÖu ha, n¨ng suÊt 35 - 40 tÊn/ha, s¶n l­îng ®¹t 590 triÖu tÊn, tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ 85 kg rau/n¨m (riªng Ch©u ¸ ®¹t 90 kg rau/ng­êi/n¨m). - §Ëu t­¬ng (Gycine max (L)): So víi c¸c lo¹i rau kh¸c th× ®Ëu t­¬ng h¬n h¼n vÒ gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ ®­îc ­a chuéng ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nh­ Mü, c¸c n­íc EU, NhËt B¶n, Trung Quèc, §µi Loan, Th¸i Lan, TriÒu Tiªn... §Ëu t­¬ng cã hµm l­îng protein trung b×nh kho¶ng 38 - 40%, lipit 18 - 20%, giµu nguån sinh tè vµ muèi kho¸ng. Nhu cÇu nhËp khÈu ®Ëu t­¬ng cña nhiÒu n­íc Ch©u ¸ trong nh÷ng n¨m qua t¨ng v÷ng. Trung Quèc lµ n­íc nhËp khÈu nhiÒu ®Ëu t­¬ng nhÊt ë khu vùc Ch©u ¸. N¨m 2003, nhu cÇu tiªu thô ®Ëu t­¬ng trong n­íc cña Trung Quèc ®øng ë møc 32 triÖu tÊn, trong khi s¶n l­îng chØ ®¹t 15,1 triÖu tÊn, do vËy cÇu cao h¬n cung nªn Trung Quèc dù kiÕn sÏ ph¶i nhËp khÈu kho¶ng 16,9 triÖu tÊn ®Ó lµm c©n b»ng cung cÇu. So víi møc nhËp khÈu n¨m 2002 th× n¨m 2003 nhËp khÈu ®Ëu t­¬ng vµo Trung Quèc t¨ng m¹nh ë møc 35%. Trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003, Trung Quèc ®· nhËp khÈu tæng céng 14,72 triÖu tÊn ®Ëu t­¬ng. §ång thêi víi quy ®Þnh t¹m thêi ®èi víi nhËp khÈu ®Ëu t­¬ng biÕn ®æi gien (GMO) cña Trung Quèc hÕt hiÖu lùc vµo ngµy 20 th¸ng 09 n¨m 2003 sÏ cµng t¹o ®µ ®Èy nhËp khÈu ®Ëu t­¬ng t¨ng m¹nh. Dù tÝnh møc tiªu thô ®Ëu t­¬ng ë Trung Quèc ®Õn n¨m 2005 sÏ ®¹t 33 triÖu tÊn, trong ®ã c¸c gièng ®Ëu t­¬ng cao s¶n sÏ chiÕm 25 triÖu tÊn. N­íc cã nhu cÇu tiªu thô ®Ëu t­¬ng lín thø hai ë khu vùc Ch©u ¸ lµ NhËt B¶n. N¨m 2001, NhËt B¶n nhËp khÈu kho¶ng 4,8 triÖu tÊn ®Ëu t­¬ng phôc vô tiªu dïng trong n­íc. Ngoµi ra, Th¸i Lan còng lµ n­íc ph¶i th­êng xuyªn nhËp khÈu ®Ëu t­¬ng v× s¶n xuÊt kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc. N¨m 2002, Th¸i Lan tiªu thô 1,8 triÖu tÊn ®Ëu t­¬ng. §Ëu t­¬ng còng ®­îc tiªu thô nhiÒu ë c¸c n­íc Ch©u ¢u. Cô thÓ, n¨m 2002, Ph¸p nhËp khÈu 36 ngµn tÊn, BØ 34 ngµn tÊn... Ngoµi ra, Cana®a, Hoa Kú còng lµ nh÷ng n­íc cã nhu cÇu tiªu thô khèi l­îng lín ®Ëu t­¬ng vµ ®ç c¸c lo¹i hµng n¨m. Bªn c¹nh ®ã, trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang cã nhu cÇu tiªu thô mét khèi l­îng lín dÇu ®Ëu t­¬ng. Tæng møc tiªu thô dÇu ®Ëu t­¬ng tiÕp tôc t¨ng vµ dù b¸o sÏ ®¹t trªn 60% tæng møc tiªu thô dÇu thùc vËt trªn thÕ giíi trong n¨m 2004. - B¾p c¶i: B¾p c¶i lµ mét lo¹i rau phæ biÕn ®­îc nhiÒu ng­êi d©n trªn thÕ giíi sö dông trong c¸c b÷a ¨n. Nhu cÇu tiªu thô b¾p c¶i cña thÕ giíi kh¸ æn ®Þnh trong nh÷ng n¨m qua (kho¶ng 1 - 1,2 triÖu tÊn/n¨m). N¨m 2002, Tæng l­îng b¾p c¶i nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®¹t 1 triÖu tÊn víi trÞ gi¸ 610 USD. C¸c n­íc nhËp khÈu b¾p c¶i chñ yÕu lµ §øc 171 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 116 triÖu USD; Cana®a 125 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 67 triÖu USD, NhËt B¶n 90 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 135 triÖu USD. TiÕp ®Õn lµ c¸c n­íc ¸o, Hång K«ng, Ph¸p, Hµ Lan, Liªn bang Nga, Anh, Hoa Kú... Gi¸ nhËp khÈu b¾p c¶i trung b×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi kho¶ng 650 - 700 USD/tÊn. - D­a chuét: Tæng l­îng nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi kho¶ng 1,2 triÖu tÊn/n¨m víi trÞ gi¸ 848 triÖu USD. C¸c n­íc nhËp khÈu d­a chuét chñ yÕu lµ §øc 242 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 333 triÖu USD; Hoa Kú 300 ngµn tÊn, trÞ gi¸ kho¶ng 141 triÖu USD; NhËt B¶n 50 ngµn tÊn, trÞ gi¸ kho¶ng 60 triÖu USD. Ngoµi ra, d­a chuét cßn ®­îc tiªu thô nhiÒu ë c¸c quèc gia Ch©u ¢u nh­ Anh, Hµ Lan, Céng hoµ SÐc, ¸o, Cana®a, Ph¸p... Gi¸ nhËp khÈu d­a chuét b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi kho¶ng 707 USD/tÊn. - M¨ng t©y: M¨ng t©y lµ mét lo¹i rau cao cÊp vµ quý, ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c n­íc trªn thÕ giíi cã nhu cÇu sö dông víi sè l­îng lín, kho¶ng h¬n 1 triÖu tÊn/n¨m. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu gièng m¨ng t©y song ng­êi ta ph©n ra hai lo¹i chÝnh theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng lµ m¨ng t©y tr¾ng vµ m¨ng t©y xanh. M¨ng t©y tr¾ng ®­îc tiªu thô nhiÒu ë Ch©u ¢u (chñ yÕu ë d¹ng chÕ biÕn ®ãng hép hoÆc trong lä thuû tinh). M¨ng t©y xanh chñ yÕu ®­îc tiªu thô t¹i thÞ tr­êng Mü vµ Cana®a. PhÇn lín khèi l­îng m¨ng t©y xanh xuÊt sang hai thÞ tr­êng nµy ë d¹ng t­¬i, ®ãng hép c¸c - t«ng 5 kg/hép. M¨ng t©y xanh còng ®­îc tiªu thô ë mét sè n­íc Ch©u ¢u. C¸c n­íc cã nhu cÇu nhËp khÈu nhiÒu m¨ng t©y lµ: Mü, NhËt B¶n, T©y Ban Nha, Hµ Lan, Ph¸p, §an M¹ch, Anh, C«oÐt vµ mèt sè n­íc Trung §«ng kh¸c. Mü ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu m¨ng t©y. Trong n¨m 2002, Mü nhËp khÈu 71 ngµn tÊn m¨ng t©y, chñ yÕu tõ Mªhic« (33,9 ngµn tÊn) vµ Pªru (33,5 ngµn tÊn). Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tiªu thô m¨ng t©y t­¬i ë NhËt B¶n æn ®Þnh ë møc 50 ngµn tÊn. M¨ng t©y t­¬i ®­îc tiªu thô quanh n¨m ë NhËt B¶n. Ngoµi ra, §øc vµ T©y Ban Nha còng lµ hai n­íc tiªu thô nhiÒu m¨ng t©y. N¨m 2002, møc tiªu thô t­¬ng øng ë hai n­íc nµy lµ 39 ngµn tÊn vµ 34 ngµn tÊn. Hµng n¨m Anh nhËp khÈu kho¶ng 4.500 tÊn m¨ng t­¬i vµ ®«ng l¹nh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc. - Cµ chua: Cµ chua lµ mét lo¹i rau quý vµ th«ng dông trªn thÕ giíi, s¶n l­îng cµ chua chØ ®øng sau khoai t©y, b¾p c¶i vµ ®¹t gÇn 80 triÖu tÊn, trong ®ã Ch©u ¸ chiÕm kho¶ng 30 triÖu tÊn. N¨ng suÊt b×nh qu©n cña thÕ giíi ®¹t 40 tÊn/ha/vô. Nhu cÇu tiªu thô cµ chua ®ang t¨ng lªn trªn ph¹m vi toµn cÇu. N¨m 2002, tæng l­îng cµ chua nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®¹t 3,6 triÖu tÊn víi trÞ gi¸ kho¶ng 3.182 triÖu USD. C¸c n­íc nhËp khÈu cµ chua chñ yÕu lµ: Hoa Kú 847 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 873 triÖu USD; §øc 599 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 636 triÖu USD; Ph¸p 368 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 299 triÖu USD; Anh 305 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 315 triÖu USD; Hµ Lan 266 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 257 triÖu USD; Nga 203 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 75 triÖu USD. Gi¸ nhËp khÈu cµ chua b×nh qu©n 891 USD/tÊn. HiÖn nay, phÇn lín l­îng cµ chua giao dÞch trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lµ cµ chua t­¬i. Tuy nhiªn, trong t­¬ng lai, s¶n phÈm cµ chua chÕ biÕn nh­ cµ chua c« ®Æc ®ãng hép cã xu h­íng tiªu thô m¹nh. - Khoai t©y: Khoai t©y lµ mét trong nh÷ng lo¹i rau cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao. Khoai t©y cã thµnh phÇn 75% lµ n­íc, 17% tinh bét, 1 - 2% protein, 0,9% ®­êng, 0,7% axit amin. Khoai t©y cßn chøa mét lo¹t c¸c vitamin nh­: B1, B2, B6,... Lµ s¶n phÈm giµu chÊt dinh d­ìng, khoai t©y ®­îc coi lµ nguyªn liÖu quan träng cho ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm s¶n xuÊt rau qu¶ r­îu, tinh bét vµ dextrin. Khoai t©y rÊt ®­îc ­a chuéng ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn. Nhu cÇu tiªu thô khoai t©y cña c¸c n­íc nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn. Tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, tæng l­îng khoai t©y nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®¹t 7,3 - 7,5 triÖu tÊn víi trÞ gi¸ 1,9 tû USD. Hµ Lan lµ n­íc nhËp khÈu nhiÒu khoai t©y nhÊt. N¨m 2002, Hµ Lan nhËp khÈu 1,3 triÖu tÊn, trÞ gi¸ 127 triÖu USD. TiÕp ®Õn lµ §øc 765 ngµn tÊn, trÞ gi¸ 241 triÖu USD. Hoa Kú, Anh, Ph¸p, BØ, Italia, T©y Ban Nha trªn 400 ngµn tÊn. C¸c n­íc ph¸t triÓn nhËp khÈu khoai t©y nguyªn cñ ®Ó tiªu dïng trùc tiÕp trong c¸c b÷a ¨n vµ lµm nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. - NÊm: NÊm lµ mét lo¹i thùc phÈm quý, cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao. Nhu cÇu nhËp khÈu nÊm ®ang t¨ng lªn t¹i mét sè n­íc. N¨m 2002, tæng l­îng nÊm nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®¹t kho¶ng 244 ngµn tÊn víi trÞ gi¸ 778 triÖu USD. Trªn thÞ tr­êng nÊm thÕ giíi, Mü lµ mét trong nh÷ng n­íc nhËp khÈu nÊm chÝnh. Hµng n¨m Mü nhËp khÈu nÊm trÞ gi¸ kho¶ng 193 triÖu USD. Trong nh÷ng n¨m qua, nhu cÇu tiªu thô nÊm cña Mü t¨ng m¹nh, ®Æc biÖt lµ nÊm t­¬i, trong khi nhu cÇu nhËp khÈu nÊm ®ãng hép vµ nÊm ®«ng l¹nh l¹i cã xu h­íng gi¶m nhÑ. Bé N«ng nghiÖp Hoa Kú (USDA) dù b¸o trong t­¬ng lai, nhu cÇu tiªu thô nÊm t­¬i vÉn sÏ tiÕp tôc t¨ng. C¸c n­íc nhËp khÈu nÊm chñ yÕu kh¸c lµ Anh 62.645 tÊn, trÞ gi¸ 169,6 triÖu USD; §øc 44.486 tÊn, trÞ gi¸ 118 triÖu USD; NhËt B¶n 35.489 tÊn, trÞ gi¸ 115 triÖu USD; Ph¸p 15.329 tÊn, trÞ gi¸ 53,9 triÖu USD. 2. Nhu cÇu tiªu thô qu¶ cña thÕ giíi: Nhu cÇu cña thÕ giíi vÒ c¸c lo¹i tr¸i c©y nhiÖt ®íi t­¬i hµng n¨m ®¹t kho¶ng 1,8 - 2,0 triÖu tÊn, t¨ng 10 - 14%/n¨m. Khèi l­îng nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm qu¶ chÕ biÕn kh¸ æn ®Þnh kho¶ng 1,4 - 1,5 triÖu tÊn/n¨m. MÆc dï hiÖn nay thÞ tr­êng thÕ giíi míi chØ nhËp khÈu h¬n 5% tæng s¶n l­îng tr¸i c©y nhiÖt ®íi, song nhu cÇu ®èi víi mÆt hµng nµy ngµy cµng t¨ng lªn. Theo Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ cña thÕ giíi hiÖn cã kho¶ng 12 triÖu ha, n¨ng suÊt 30 - 35 tÊn/ha, s¶n l­îng ®¹t 430 triÖu tÊn, b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 69 kg qu¶/n¨m (riªng Ph¸p lµ 191 kg/ng­êi/n¨m, NhËt B¶n lµ 160 kg/ng­êi/n¨m). N¨m 2003, møc tiªu thô tr¸i c©y trung b×nh cña thÕ giíi kho¶ng 75 - 80 kg/ng­êi/n¨m. - Chuèi: Theo nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ chuyªn m«n, th­¬ng m¹i chuèi thÕ giíi trung b×nh t¨ng 1,5%/n¨m trong thêi kú 2001 - 2010. Dù ®o¸n c¸c n­íc nhËp khÈu lín lµ: Mü, Anh, BØ, NhËt B¶n, §øc vµ Trung Quèc. Theo dù b¸o cña Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), n¨m 2005, nhËp khÈu chuèi trªn thÕ giíi sÏ ®¹t kho¶ng 12,8 triÖu tÊn, nhËp khÈu trung b×nh theo ®Çu ng­êi dù kiÕn sÏ lªn tíi 4,2 kg/ng­êi, ®iÒu nµy ph¶n ¸nh tiªu thô t¨ng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn (­íc tÝnh ®¹t 8,5 kg/ng­êi) còng nh­ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (­íc ®¹t 1,2 kg/ng­êi). MÆc dï cã sù t¨ng tr­ëng nhanh cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ng trong 5 n¨m tíi Mü vÉn sÏ n­íc nhËp khÈu nhiÒu chuèi nhÊt thÕ giíi víi 32% thÞ phÇn toµn cÇu. Vµo n¨m 2005, nhËp khÈu trung b×nh tÝnh theo ®Çu ng­êi vµo Mü sÏ ®¹t 14,1 kg/ng­êi. Trong khi ®ã t¹i c¸c n­íc Ch©u ¢u, thÞ tr­êng nhËp khÈu lín thø hai víi thÞ phÇn dù kiÕn sÏ ®¹t 27%, nhËp khÈu rßng sÏ vµo kho¶ng 9,1kg/ng­êi. Trong c¸c n­íc Ch©u ¸ th× Trung Quèc vÉn lµ n­íc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhËp khÈu chuèi nhiÒu nhÊt, b×nh qu©n 19,6%/n¨m vµ ®¹t 676 ngµn tÊn vµo n¨m 2005. NhÞp ®é gia t¨ng nhËp khÈu chuèi cña Nga, c¸c n­íc SNG vµ khu vùc §«ng ¢u còng sÏ t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m tíi, tû lÖ nhËp khÈu cña c¸c n­íc nµy trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng tõ 2% n¨m 2002 lªn 15% n¨m 2010. NhËp khÈu chuèi còng sÏ t¨ng ë c¸c n­íc Trung §«ng nh­ng víi tèc ®é kh«ng cao nh­ tr­íc. - Døa: Theo Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam, trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu rau qu¶ giai ®o¹n tíi, døa ®­îc x¸c ®Þnh lµ lo¹i c©y chñ lùc bëi ®©y lµ mÆt hµng rÊt ®­îc ­a chuéng t¹i Mü, EU... HiÖn nay, Mü vÉn lµ nhµ nhËp khÈu døa lín nhÊt thÕ giíi, thÞ phÇn nhËp khÈu chiÕm kho¶ng 30% tæng khèi l­îng nhËp khÈu toµn thÕ giíi. T¹i Ch©u Mü, Cana®a còng lµ n­íc nhËp khÈu nhiÒu døa. Khèi l­îng døa nhËp khÈu cña n­íc nµy chiÕm 3,5% l­îng nhËp khÈu cña toµn thÕ giíi. Ch©u ¢u lµ khu vùc nhËp khÈu døa lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 2002, Ch©u ¢u ®· nhËp khÈu gÇn 500.000 tÊn døa, chiÕm 51% l­îng døa nhËp khÈu toµn cÇu. C¸c n­íc nhËp khÈu lín thuéc Ch©u ¢u bao gåm: Anh, Ph¸p, §øc, Italia, BØ, Hµ Lan. T¹i Ch©u ¸, c¸c n­íc nhËp khÈu døa chñ yÕu lµ NhËt B¶n, Trung Quèc, Hång K«ng, Xingapo, §µi Loan, trong ®ã ®øng ®Çu lµ NhËt B¶n, víi khèi l­îng nhËp khÈu n¨m 2002 ®¹t trªn 50.000 tÊn. Nhu cÇu tiªu thô døa t­¬i sÏ t¨ng nhanh trong thêi gian tíi. Bªn c¹nh ®ã, c¸c lo¹i n­íc gi¶i kh¸t tõ qu¶ thiªn nhiªn nh­ døa còng sÏ ®­îc tiªu thô ngµy cµng m¹nh, do cã t¸c dông bæ d­ìng søc khoÎ. Nhu cÇu tiªu thô n­íc døa hµng n¨m trªn thÞ tr­êng thÕ giíi kh¸ lín, trong ®ã l­îng tiªu dïng chñ yÕu ë khu vùc B¾c Mü. N¨m 2001, tæng khèi l­îng nhËp khÈu toµn thÕ giíi ®¹t 549,33 triÖu lÝt, t¨ng 3,72% so víi n¨m 2000 vµ ®Õn n¨m 2002 bÞ gi¶m 3,15% so víi n¨m 2001. Mü lµ n­íc nhËp khÈu n­íc døa lín nhÊt thÕ giíi, hµng n¨m Mü nhËp khÈu kho¶ng 300 triÖu lÝt n­íc døa, chiÕm thÞ phÇn 70% toµn thÕ giíi. Khu vùc tiªu thô n­íc døa lín thø hai lµ thÞ tr­êng EU, trong ®ã §øc lµ n­íc nhËp khÈu lín nhÊt Ch©u ¢u ®ång thêi còng lµ n­íc nhËp khÈu lín thø hai sau thÞ tr­êng Mü. Khèi l­îng n­íc døa nhËp khÈu hµng n¨m cña §øc chiÕm kho¶ng 10 - 12% tæng khèi l­îng nhËp khÈu trªn toµn thÕ giíi. Ngoµi ra, nhu cÇu tiªu dïng døa hép trªn thÕ giíi vÉn cao vµ lu«n cã xu h­íng t¨ng lªn. ThÞ tr­êng nhËp khÈu døa hép chñ yÕu lµ Mü vµ EU. - Qu¶ cã mói (b­ëi, cam, quýt, chanh): Tæng møc tiªu thô qu¶ cã mói n¨m 2002 ®¹t 64,6 triÖu tÊn, trong ®ã tiªu thô t­¬i 33,8 triÖu tÊn vµ 30,8 triÖu tÊn tiÖu thô qua chÕ biÕn. Tiªu thô qua chÕ biÕn chñ yÕu lµ chÕ biÕn cam thµnh n­íc cam. Nhu cÇu tiªu thô qu¶ cã mói t¨ng chñ yÕu ë c¸c n­íc Trung Quèc, Braxin, Mªhic«, Mü, NhËt B¶n, Hµn Quèc, óc. Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng n­íc s¶n xuÊt vµ tiªu thô qu¶ cã mói nhiÒu nhÊt thÕ giíi. Tiªu thô qu¶ cã mói trung b×nh cña ng­êi Trung Quèc lµ 8 kg/ng­êi/n¨m, dù kiÕn sÏ t¨ng lªn tíi 10 kg/ng­êi/n¨m vµo n¨m 2005 vµ 11,5 kg/ng­êi/n¨m vµo n¨m 2010. NhËp khÈu qu¶ cã mói vµo NhËt B¶n trong n¨m 2002 ®¹t 503 ngµn tÊn, ngang b»ng møc n¨m tr­íc, trong ®ã nhËp khÈu b­ëi ®¹t 275 ngµn tÊn, cam 125 ngµn tÊn, chanh 90 ngµn tÊn vµ quýt 13 ngµn tÊn. Trong nh÷ng n¨m tíi, nhu cÇu tiªu thô cam trªn thÕ giíi còng cã sù thay ®æi vµ t¨ng chñ yÕu ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ chñ yÕu lµ cam t­¬i. Nhu cÇu cam chÕ biÕn cã thÓ t¨ng ë mét sè n­íc nh­ Trung Quèc, Mªhic«, Agentina, Braxin. Theo dù b¸o cña Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), nhu cÇu nhËp khÈu cam t­¬i toµn cÇu kho¶ng 5.309 ngµn tÊn, cam chÕ biÕn kho¶ng 12.469 ngµn tÊn. Cô thÓ, tiªu thô cam t­¬i t¹i Mªhic« n¨m 2003 dù kiÕn ®¹t 3,2 triÖu tÊn, nhËp khÈu n­íc cam còng sÏ t¨ng nhÑ. Nhu cÇu tiªu thô n­íc cam cña Trung Quèc dù ®o¸n sÏ tiÕp tôc t¨ng m¹nh. Tiªu thô cam ë Trung Quèc dù ®o¸n t¨ng tõ 0,1 lÝt/ng­êi/n¨m (n¨m 2000) lªn 0,3 lÝt/ng­êi/n¨m (n¨m 2005) vµ 0,6 lÝt/ng­êi/n¨m (n¨m 2010). NhËp khÈu n­íc cam vµo óc n¨m 2003 sÏ t¨ng 16%, ®¹t 24.103 tÊn. Ngoµi ra, Hµn Quèc còng lµ n­íc cã nhu cÇu tiªu thô cam lín. Trong n¨m 2002, nhËp khÈu cam vµo Hµn Quèc ®¹t tæng céng 92.483 tÊn. N¨m 2003, nhËp khÈu cam t­¬i cña Hµn Quèc dù kiÕn ®¹t 130.000 tÊn, t¨ng 37.517 tÊn so víi n¨m 2002. - Xoµi: Trong nh÷ng n¨m tíi l­îng nhËp khÈu xoµi toµn cÇu còng sÏ t¨ng lªn víi tèc ®é b×nh qu©n kho¶ng 3,9%/n¨m vµ sÏ ®¹t kho¶ng 459 ngµn tÊn vµo n¨m 2005, trong ®ã c¸c n­íc ph¸t triÓn cã nhu cÇu nhËp khÈu kho¶ng 300 ngµn tÊn, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nhËp khÈu kho¶ng 150 ngµn tÊn. Khu vùc nhËp khÈu xoµi lín nhÊt lµ B¾c Mü víi kho¶ng 42% l­îng nhËp khÈu toµn cÇu, tiÕp theo lµ Ch©u ¢u víi 24% l­îng nhËp khÈu toµn cÇu. - B¬: Theo Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), trong nh÷ng n¨m tíi l­îng nhËp khÈu b¬ toµn cÇu sÏ t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 4,1% vµ ®¹t 287.000 tÊn vµo n¨m 2005. L­îng nhËp khÈu b¬ t¨ng chñ yÕu ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, chiÕm tíi 95% l­îng nhËp toµn cÇu. Khu vùc nhËp khÈu nhiÒu b¬ nhÊt lµ Ch©u ¢u, trong ®ã Ph¸p lµ n­íc nhËp khÈu nhiÒu nhÊt. Dù ®o¸n n¨m 2005 Ph¸p sÏ nhËp khÈu 108.000 tÊn b¬, chiÕm kho¶ng 46% l­îng nhËp khÈu b¬ cña Ch©u ¢u. Trong nh÷ng n¨m tíi, l­îng b¬ nhËp khÈu cña B¾c Mü chØ kho¶ng 38.000 tÊn, trong khi ®ã l­îng nhËp khÈu b¬ cña NhËt B¶n sÏ t¨ng lªn vµ ®¹t kho¶ng 5.000 tÊn. - Dõa: C¸c s¶n phÈm dõa nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi chñ yÕu lµ 3 lo¹i mÆt hµng: dÇu dõa, vá dõa vµ dõa kh«. C¸c n­íc nhËp khÈu dõa chÝnh theo thø tù lµ Trung Quèc (28%), Mü (13%), Hång K«ng (11%). C¸c n­íc kh¸c nh­ Ph¸p, §øc, Hµ Lan... còng nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm tõ dõa nh­ng chiÕm tû träng kh«ng cao. HiÖn nay, ngµnh c«ng nghiÖp dõa thÕ giíi ®ang ®èi diÖn víi nguy c¬ khñng ho¶ng do cung lín h¬n cÇu vµ lµm gi¸ dõa gi¶m liªn tôc trong nhiÒu n¨m võa qua. ThÞ tr­êng tiªu thô còng ®ang bÞ b·o hoµ. ThÞ tr­êng dÇu dõa cã xu h­íng gi¶m do c¹nh tranh tõ dÇu cä. Bªn c¹nh ®ã, c¸c n­íc nhËp khÈu chÝnh ®ang thiÕt lËp c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng cao nh»m h¹n chÕ nhËp khÈu. Tãm l¹i, nhu cÇu tiªu thô c¸c lo¹i rau vµ tr¸i c©y cña thÕ giíi rÊt lín, ®a d¹ng vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng, më ra mét tiÒm n¨ng cho c¸c quèc gia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶, trong ®ã cã ViÖt Nam. II. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam: 1. §iÒu kiÖn thuËn lîi: 1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn: VÞ trÝ ®Þa lý: ViÖt Nam n»m gÇn trung t©m §«ng Nam ¸, ®Êt n­íc cã chiÒu dµi trªn 15 vÜ ®é víi h¬n 3 ngµn km gi¸p biÓn §«ng. PhÝa B¾c gi¸p Trung Quèc. PhÝa T©y gi¸p Lµo vµ C¨mpuchia. PhÝa §«ng vµ phÝa Nam gi¸p víi biÓn §«ng. Ngoµi phÇn ®Êt trªn lôc ®Þa, ViÖt Nam cßn bao gåm nhiÒu ®¶o vµ quÇn ®¶o. Bê biÓn ViÖt Nam dµi 3.260 km. ViÖt Nam cßn ®­îc x¸c ®Þnh lµ n»m ë ranh giíi trung gian, n¬i tiÕp gi¸p gi÷a c¸c lôc ®Þa (Ch©u ¸ vµ Ch©u §¹i D­¬ng) vµ gi÷a c¸c ®¹i d­¬ng (Th¸i B×nh D­¬ng vµ §¹i T©y D­¬ng). ViÖt Nam n»m ¸n ng÷ trªn c¸c tuyÕn ®­êng hµng h¶i vµ hµng kh«ng huyÕt m¹ch th«ng th­¬ng gi÷a Ên §é D­¬ng vµ Th¸i B×nh D­¬ng, gi÷a Ch©u ¢u vµ Trung CËn §«ng víi Trung Quèc, NhËt B¶n vµ c¸c n­íc trong khu vùc. Tõ c¸c c¶ng biÓn, c¶ng s«ng, chØ mÊt tõ 3 - 5 giê lµ tµu vËn t¶i cã thÓ hoµ nhËp vµo hÖ thèng ®­êng biÓn quèc tÕ. Tõ trôc ®­êng quèc tÕ nµy tµu cã thÓ ®i ®Õn vïng §«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸, Trung CËn §«ng, Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü rÊt tiÖn lîi. Nhê vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu rau qu¶ ®i hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi mét c¸ch kh¸ dÔ dµng. KhÝ hËu: KhÝ hËu lµ m«i tr­êng sèng cña c¸c lo¹i c©y trång. NÕu khÝ hËu thuËn lîi th× c©y trång sÏ ph¸t triÓn tèt vµ ng­îc l¹i. ViÖt Nam n»m trong vµnh ®ai nhiÖt ®íi giã mïa víi khÝ hËu biÕn ®æi gi÷a c¸c miÒn B¾c - Nam, h×nh thµnh 7 vïng sinh th¸i kh¸c nhau. §Æc tr­ng cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa lµ l­îng nhiÖt vµ l­îng m­a nhiÒu, ®é Èm trung b×nh cao. §©y lµ ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho sù sinh tr­ëng cña c¸c loµi thùc vËt vµ viÖc thùc hiÖn xen canh, gèi vô, th©m canh t¨ng n¨ng suÊt. L­îng nhiÖt trung b×nh cao kÕt hîp víi ®é Èm trung b×nh lín nªn rÊt thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i c©y trång nhiÖt ®íi võa ­a nhiÖt, võa ­a Èm nh­ xoµi, nh·n, ch«m ch«m, sÇu riªng, m¨ng côt... L­îng m­a trung b×nh hµng n¨m trong c¶ n­íc ®¹t tõ 1500 - 2000 mm, ®é Èm trung b×nh trªn 85%. M­a nhiÖt ®íi kh«ng nh÷ng cung cÊp n­íc cho ®Êt mµ cßn cung cÊp mét l­îng ®¹m v« c¬ ®¸ng kÓ cho c©y trång. ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu vïng khÝ hËu thuËn lîi cho viÖc trång c¸c lo¹i rau qu¶ cã gi¸ trÞ cao: - Vïng cao cã nhiÖt ®é thÊp nh­: Sapa, Hµ Giang, §µ L¹t... cã thÓ trång c¸c lo¹i hoa qu¶ «n ®íi nh­ t¸o, lª, ®µo... - Vïng §ång b»ng S«ng Hång cã thÓ ph¸t triÓn c¸c lo¹i rau vô ®«ng cã thÓ chÞu l¹nh nh­ cµ chua, xu hµo, b¾p c¶i... - Vïng T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé thÝch hîp cho viÖc trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi nh­: d­a hÊu, xoµi, nh·n, ch«m ch«m, m¨ng côt, chuèi, na, ®u ®ñ... Nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn hÕt søc vèn cã cña ViÖt Nam ®· t¹o cho nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta mét lîi thÕ so s¸nh h¬n h¼n c¸c quèc gia kh¸c, cho phÐp t¹o ra nh÷ng rau qu¶ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ ®­îc kh¸ch hµng ­a chuéng. Thæ nh­ìng: §Êt ®ai lµ yÕu tè s¶n xuÊt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña mäi ngµnh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ngµnh trång trät. DiÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ n­íc gÇn 33 triÖu ha, trong ®ã ®Êt ®ang khai th¸c vµ sö dông kho¶ng 20,8 triÖu ha (chiÕm 68% tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ n­íc), trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp gÇn 8,1 triÖu ha. §Êt ®ai n­íc ta rÊt mµu mì, phong phó vÒ chñng lo¹i, thÝch hîp cho viÖc trång c¸c lo¹i rau, c©y ¨n tr¸i ng¾n ngµy vµ dµi ngµy. C¶ n­íc cã 13 nhãm ®Êt chÝnh, trong ®ã nhãm ®Êt ®á chiÕm 54% ®­îc ph©n bè ë trung du miÒn nói phÝa B¾c. §©y lµ nhãm ®Êt cã chÊt l­îng tèt, thÝch hîp cho viÖc ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ ®Æc biÖt lµ c©y ¨n qu¶. Ngoµi ra, c¸c lo¹i ®Êt nh­ ®Êt ®en, ®Êt x¸m, ®Êt phï sa... ®Òu rÊt thÝch hîp cho viÖc trång trät c¸c lo¹i rau nhiÖt ®íi. B¶ng 1: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp n¨m 2001 §¬n vÞ: ngh×n ha Tæng diÖn tÝch §Êt n«ng nghiÖp C¶ n­íc 32.894,3 8.080,2 §ång b»ng s«ng Hång 1.266,3 671,8 §«ng B¾c 6.746,3 885,4 T©y B¾c 3.572,3 314,9 B¾c Trung bé 5.130,4 675,9 Duyªn h¶i Nam Trung bé 3.301,6 446,8 T©y Nguyªn 4.464,5 737,0 §«ng Nam bé 4.447,6 1.644,4 §ång b»ng s«ng Cöu Long 3.965,3 2.704,0 Nguån: Niªn gi¸m Thèng kª n¨m 2001, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª - Hµ Néi n¨m 2002 1.2. Nguån nh©n lùc: Nguån nh©n lùc lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong ®ã cã ngµnh s¶n xuÊt rau qu¶. ViÖt Nam lµ n­íc n«ng nghiÖp víi gÇn 80 triÖu d©n, c¬ cÊu d©n c­ trÎ, 76,5% d©n sè sinh sèng ë n«ng th«n. Sè lao ®éng trong khu vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm tõ 65 - 68% tæng sè lao ®éng cña c¶ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, ng­êi ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm lµ cÇn cï lao ®éng, th«ng minh s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhanh c«ng nghÖ, cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam qua nhiÒu thÕ hÖ ®· tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm trong trång trät, chän gièng... §©y lµ nh÷ng thuËn lîi to lín ®Ó v­¬n tíi mét nÒn n«ng nghiÖp tiªn tiÕn, cã kh¶ n¨ng t¹o ra nhiÒu rau qu¶ cã chÊt l­îng cao. N«ng d©n ë nhiÒu vïng s¶n xuÊt rau qu¶ truyÒn thèng ®· ®¹t ®­îc n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng cao, gãp phÇn vµo n©ng cao ®êi sèng, ®æi míi bé mÆt n«ng th«n theo h­íng v¨n minh, hiÖn ®¹i. B¶ng 2: Lao ®éng n«ng nghiÖp ph©n theo vïng §¬n vÞ: ngh×n ng­êi 1998 1999 2000 2001 2001 C¶ n­íc 31.232 32.896 35.097 36.656 41.966 §ång b»ng s«ng Hång 766 809 745 836 1.222 §«ng B¾c 5.731 6.038 6.174 4.994 7.301 T©y B¾c 1.344 1.416 1.056 982 1.331 B¾c Trung bé 4.752 5.005 5.386 6.784 8.896 Duyªn h¶i Nam Trung bé 1.936 2.042 2.578 5.504 5.954 T©y Nguyªn 5.507 5.798 5.388 1.655 2.210 §«ng Nam bé 5.679 5.982 7.936 9.365 7.690 §ång b»ng s«ng Cöu Long 5.514 5.806 5.834 6.536 7.362 Nguån: Tæng côc thèng kª Vô N«ng L©m nghiÖp - Thuû s¶n, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Trong khi d©n sè t¨ng liªn tôc, ®Êt ®ai l¹i kh«ng sinh ra, diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n ®Çu ng­êi ngµy cµng gi¶m ®i, viÖc lµm thiÕu th× viÖc tËp trung nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau qu¶ lµ mét viÖc lµm cã ý nghÜa vµ thiÕt thùc. 1.3. ChÝnh s¸ch khuyÕn n«ng cña Nhµ n­íc ViÖt Nam: §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trong khu«n khæ chiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n trong thêi kú míi, ChÝnh phñ ViÖt Nam sö dông mét lo¹t chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng bao gåm chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch tÝn dông n«ng th«n, chÝnh s¸ch gi¸ vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­. * ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: §èi víi ng­êi trång rau qu¶, ®Êt ®ai lµ yÕu tè hµng ®Çu cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu. Ho¹t ®éng cña ng­êi trång rau qu¶ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶. HÖ thèng chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· ban hµnh rÊt phong phó. §èi víi lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· t¸c ®éng tÝch cùc, t¹o ra vïng s¶n xuÊt rau qu¶ ®Æc s¶n nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, h×nh thµnh nªn nh÷ng trang tr¹i trång rau qu¶. Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh, söa ®æi, bæ sung chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai vµo mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi, trong ®ã cã lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶. ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 64/N§ - CP ngµy 27 th¸ng 09 n¨m 1993 vÒ viÖc giao ®Êt n«ng nghiÖp cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông l©u dµi vµo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ NghÞ quyÕt sè 01/N§ - CP ngµy 04 th¸ng 01 n¨m 1995 vÒ viÖc giao kho¸n sö dông ®Êt vµo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993 lµ mét b­íc tiÕp theo trong viÖc t¹o ra quyÒn sö dông ®Êt tù do h¬n ®èi víi n«ng d©n. Thêi gian sö dông ®Êt ®· t¨ng lªn 20 n¨m ®èi víi c©y hµng n¨m, vµ 50 n¨m ®èi víi c©y l©u n¨m. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ChÝnh phñ ®· thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh kh¸c n÷a ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é ph©n bæ quyÒn sö dông ®Êt. §Õn ®Çu n¨m 2000, kho¶ng 86% tæng diÖn ._.tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ®· ®­îc ph©n bæ. Kho¶ng 7,8 triÖu n«ng hé trong sè 9,6 triÖu ®· ®­îc quyÒn sö dông ®Êt. C¸c n«ng hé ®· nhËn ®­îc kho¶ng 86% ®Êt n«ng nghiÖp ®· ®­îc ph©n bæ, phÇn cßn l¹i ®­îc cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c x·. * ChÝnh s¸ch tÝn dông n«ng th«n: §Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 14/ N§ - CP ngµy 01 th¸ng 03 n¨m 1993 vÒ chÝnh s¸ch cho hé gia ®×nh vay vèn ®Ó s¶n xuÊt, ph¸t triÓn n«ng - l©m - ng­ nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc còng cã chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i (cho vay vèn dµi h¹n víi l·i suÊt thÊp) ®Ó c¸c hé n«ng d©n yªn t©m s¶n xuÊt. * ChÝnh s¸ch gi¸: Nhµ n­íc cã nhiÒu chÝnh s¸ch trî gi¸ hµng n«ng s¶n, trong ®ã cã mÆt hµng rau qu¶. Trong c«ng t¸c thu mua rau qu¶, n«ng s¶n, Nhµ n­íc cßn quy ®Þnh møc gi¸ sµn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ng­êi n«ng d©n bÞ Ðp gi¸ khi gi¸ n«ng s¶n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi biÕn ®éng vµ ë møc thÊp. Nh­ vËy, ng­êi n«ng d©n sÏ kh«ng bÞ thua thiÖt. * ChÝnh s¸ch ®Çu t­: Víi môc tiªu thùc hiÖn thµnh c«ng NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµng Trung ­¬ng kho¸ IX vÒ ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n thêi kú 2001 - 2010, Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng nghiÖp nh­ thuû lîi, ®­êng s¸, cÇu cèng. Ngoµi ra, Nhµ n­íc t¨ng c­êng ®Çu t­ gièng c©y con, ®­a nhanh tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tõng b­íc h×nh thµnh nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín. Ngµy 24 th¸ng 06 n¨m 2002, Thñ t­íng ChÝnh phñ ký quyÕt ®Þnh sè 80/2002/Q§ - TTg vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n qua hîp ®ång víi môc ®Ých g¾n s¶n xuÊt víi chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. §©y sÏ lµ nh©n tè thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt rau qu¶ nãi riªng ph¸t triÓn. 2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt rau qu¶ cña ViÖt Nam: ViÖt Nam n»m ë khu vùc §«ng Nam ¸, cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa víi ®Þa h×nh cã c¶ nói cao vµ ®ång b»ng, ®· t¹o ra nh÷ng lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. N­íc ta cã nÒn n«ng nghiÖp l©u ®êi. ChÝnh nhê ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi nªn cã thÓ trång ®­îc nhiÒu lo¹i rau qu¶ nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi vµ mét sè rau qu¶ gèc «n ®íi, mïa vô thu ho¹ch kÕ tiÕp nhau trong n¨m. Rau qu¶ n­íc ta cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c tØnh, thµnh phè víi quy m«, chñng lo¹i kh¸c nhau. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi ®· h×nh thµnh nh÷ng vïng s¶n xuÊt rau xanh vµ nh÷ng n«ng tr­êng trång c©y ¨n qu¶ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i riªng. S¶n xuÊt rau qu¶ cña ViÖt Nam còng chØ tËp trung ë hai vïng träng ®iÓm ®ã lµ §ång b»ng s«ng Hång vµ §ång b»ng s«ng Cöu Long. Do ®Æc ®iÓm khÝ hËu thêi tiÕt mµ khu vùc §ång b»ng s«ng Hång kh«ng chØ trång ®­îc c¸c lo¹i rau qu¶ nhiÖt ®íi mµ cßn trång ®­îc rÊt nhiÒu lo¹i rau qu¶ «n ®íi vµo nh÷ng th¸ng mïa ®«ng. §èi víi §ång b»ng s«ng Cöu Long, tuy r»ng chñng lo¹i rau xanh cã Ýt h¬n so víi §ång b»ng S«ng Hång nh­ng vÒ hoa qu¶ l¹i phong phó h¬n rÊt nhiÒu, hÇu nh­ cã mÆt tÊt c¶ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam cßn cã vïng nói trung du B¾c Bé réng lín ®Ó trång c©y ¨n qu¶. Trong nh÷ng n¨m qua, khu vùc nµy ®· vµ ®ang kh¼ng ®Þnh ­u thÕ trong viÖc ph¸t triÓn nh÷ng c©y ¨n qu¶ truyÒn thèng cña vïng miÒn nói nh­ ®µo, mËn, lª, hång. S¶n xuÊt rau qu¶ ë ViÖt Nam ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ cã tiÒm n¨ng lín, s¶n l­îng rau qu¶ c¸c lo¹i ®¹t kho¶ng 11 triÖu tÊn. Rau qu¶ ®ang ®­îc coi lµ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu mòi nhän, cã sù quan t©m ®Çu t­ rÊt lín cña Nhµ n­íc. ChÝnh phñ ®· phª duyÖt §Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh ®Õn n¨m 2010. §Ò ¸n sÏ më ®­êng cho viÖc khai th¸c nh÷ng lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu, sinh th¸i ®a d¹ng cña c¸c vïng ®Ó s¶n xuÊt rau vµ c©y ¨n tr¸i cã chÊt l­îng cao phôc vô tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. 2.1. Rau: Theo thèng kª n¨m 2002, c¶ n­íc cã 377.000 ha rau víi s¶n l­îng kho¶ng 5,6 triÖu tÊn (n¨ng suÊt b×nh qu©n kho¶ng 15 tÊn/ha). §Êt chuyªn canh rau ®­îc bè trÝ tËp trung kho¶ng 113.000 ha, ë c¸c vïng ven thµnh phè, thÞ x· vµ c¸c khu c«ng nghiÖp lín. Vïng ®Êt trång rau lu©n canh vµ xen canh (trång víi c©y l­¬ng thùc vµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy) cã diÖn tÝch 264.000 ha. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n xuÊt rau cña c¶ n­íc cã xu h­íng gia t¨ng c¶ vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng. B¶ng 3: Quyho¹ch diÖn tÝch trång rau ®Õn n¨m 2010 §¬n vÞ: ngµn ha Vïng DiÖn tÝch hiÖn cã DiÖn tÝch t¨ng thªm ®Õn n¨m 2010 Tæng diÖn tÝch n¨m 2010 MiÒn nói trung du B¾c Bé 64 11 75 §ång B»ng S«ng Hång 83 47 130 Khu bèn cò 49 11 60 Duyªn h¶i miÒn Trung 42 18 60 T©y Nguyªn 25 10 35 §«ng Nam Bé 39 31 70 §ång b»ng s«ng Cöu Long 75 45 120 C¶ n­íc 377 173 550 Nguån: §Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010 Rau n­íc ta phong phó vÒ chñng lo¹i (cã 70 lo¹i c©y chñ yÕu) ®Æc biÖt lµ rau vô ®«ng. §©y lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam so víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. C¸c lo¹i c©y trång chñ yÕu lµ: c¶i b¾p, xu hµo, cµ chua, d­a chuét, ít, hµnh t©y, nÊm... Rau cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c tØnh, thµnh phè, víi quy m«, chñng lo¹i kh¸c nhau. Tr¶i qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt l©u dµi, ®· h×nh thµnh nh÷ng vïng rau chuyªn canh víi nh÷ng kinh nghiÖm truyÒn thèng, trong c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau. S¶n xuÊt rau chñ yÕu tËp trung ë vïng §ång b»ng s«ng Hång, §ång b»ng s«ng Cöu Long, vïng §«ng Nam Bé vµ §µ L¹t. Trong 7 vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp, §ång b»ng s«ng Hång cã diÖn tÝch trång rau cao nhÊt (83 ngµn ha), tiÕp ®Õn lµ §ång b»ng s«ng Cöu Long víi diÖn tÝch 75 ngµn ha. Tuy nhiªn, do gièng ch­a ®­îc tuyÓn chän vµ quy tr×nh canh t¸c l¹c hËu nªn chÊt l­îng rau kh«ng cao, s¶n l­îng cßn nhá vµ ph©n t¸n, n¨ng suÊt thÊp, thua kÐm nhiÒu so víi c¸c n­íc, phÇn lín kh«ng ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu t­¬i vµ chÕ biÕn c«ng nghiÖp. 2.2. Qu¶: C¶ n­íc hiÖn cã 140 loµi c©y ¨n tr¸i, thuéc 40 hä thùc vËt. HÇu hÕt c¸c lo¹i tr¸i c©y nhiÖt ®íi ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­: xoµi, døa, chuèi, thanh long, ch«m ch«m, m¨ng côt, b¬, nh·n... ®Òu rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ thæ nh­ìng cña nhiÒu vïng l·nh thæ cña ViÖt Nam. C¸c lo¹i tr¸i c©y “®Æc s¶n” cña ViÖt Nam ph¶i kÓ ®Õn lµ xoµi c¸t Hoµ Léc; b­ëi N¨m Roi, Phóc Tr¹ch; v¶i thiÒu Thanh Hµ, nh·n lång H­ng Yªn... DiÖn tÝch vµ s¶n l­îng c©y ¨n tr¸i ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua t¨ng rÊt nhanh. N¨m 1998 c¶ n­íc cã 346.000 ha c©y ¨n tr¸i; n¨m 2002 diÖn tÝch trång c©y ¨n tr¸i ®· t¨ng lªn 425.000 ha. Theo HiÖp héi Tr¸i c©y ViÖt Nam (Vinafruit), diÖn tÝch trång c©y ¨n tr¸i cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 sÏ ®¹t 750.000 ha, diÖn tÝch ph¸t triÓn thªm lµ 325.000 ha. DiÖn tÝch v­ên t¹p, quy m« hé gia ®×nh (trung b×nh 0,5 - 2 ha/hé, mét sè rÊt Ýt cã diÖn tÝch ®¹t 5 - 10 ha/hé) chiÕm tíi 50% tæng diÖn tÝch c©y ¨n tr¸i cña c¶ n­íc. Vïng trång qu¶ tËp trung cßn rÊt Ýt míi ®¹t 70.000 ha (chiÕm gÇn 16,5%). PhÇn lín diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ n»m ë miÒn §«ng Nam Bé vµ §ång b»ng s«ng Cöu Long (chiÕm 65% tæng diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ c¶ n­íc). B¶ng 4: Quy ho¹ch diÖn tÝch trång c©y ¨n tr¸i ®Õn n¨m 2010 §¬n vÞ: ngµn ha Vïng DiÖn tÝch hiÖn cã DiÖn tÝch t¨ng thªm ®Õn n¨m 2010 Tæng diÖn tÝch n¨m 2010 MiÒn nói trung du B¾c bé 79 91 170 §ång b»ng s«ng Hång 44 16 60 Khu bèn cò 38 32 70 Duyªn h¶i miÒn Trung 22 38 60 T©y Nguyªn 12 38 50 §«ng Nam bé 44 46 90 §ång b»ng s«ng Cöu Long 186 64 250 C¶ n­íc 425 325 750 Nguån: §Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010 VÒ s¶n l­îng, hµng n¨m ViÖt Nam thu ho¹ch kho¶ng 3 - 4 triÖu tÊn tr¸i c©y. S¶n l­îng b×nh qu©n ®¹t 3,8 triÖu tÊn qu¶/n¨m, n¨ng suÊt b×nh qu©n 11,4 tÊn/ha. Nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ yÕu lµ: døa, chuèi, thanh long, m¨ng côt, b¬, d­a hÊu, xoµi, v¶i thiÒu, nh·n, sÇu riªng, ch«m ch«m, cam, quýt... HÇu hÕt c©y ¨n qu¶ cña n­íc ta hiÖn nay cã n¨ng suÊt thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh, b×nh qu©n 10 tÊn/ha, trong ®ã chuèi 15 - 16 tÊn/ha, cam 7 - 8 tÊn/ha, døa 7 - 12 tÊn/ha, xoµi 8 - 12 tÊn/ha. Mét sè gièng c©y ¨n qu¶ bÞ tho¸i ho¸ nghiªm träng, chÊt l­îng thÊp, qu¶ nhá, nhiÒu h¹t, mÉu m· xÊu, bÞ nhiÔm bÖnh... HiÖn nay, ë n­íc ta ®· h×nh thµnh mét sè vïng chuyªn canh nh­ xoµi c¸t Hoµ Léc ë TiÒn Giang, VÜnh Long, BÕn Tre); quýt, hång ë §ång Th¸p; mËn hËu ë Lµo Cai; thanh long ë B×nh ThuËn; v¶i thiÒu ë B¾c Giang; nh·n lång ë H­ng Yªn; døa ë TiÒn Giang, Long An, Kiªn Giang, Hµ TÜnh, Ninh B×nh; B¾c Giang; b­ëi ë VÜnh Long, Biªn Hoµ, §oan Hïng, Hµ TÜnh... - Døa: Døa lµ c©y ¨n qu¶ l©u ®êi ë ViÖt Nam. Døa ë ViÖt Nam cã nhiÒu gièng kh¸c nhau, c¸c gièng th­êng ®­îc trång lµ Spanish, Queen, Cayen. ViÖt Nam chiÕm vÞ trÝ thø 7 trªn thÕ giíi vÒ diÖn tÝch trång døa. N¨m 2002, c¶ n­íc cã 30.000 ha døa, n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 9,5 tÊn/ha. Hai vïng døa nguyªn liÖu lín nhÊt cña c¶ n­íc lµ n«ng tr­êng døa §ång Giao (Ninh B×nh) víi diÖn tÝch kho¶ng 2.500 ha vµ n«ng tr­êng døa Kú Anh (Hµ TÜnh) víi diÖn tÝch 2.400 ha. Ngoµi ra cßn cã rÊt nhiÒu n¬i kh¸c trång døa víi khèi l­îng lín nh­ B¾c Giang, Qu¶ng Nam... - Chuèi: Chuèi lµ lo¹i qu¶ cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao, ®­îc trång phæ biÕn ë n­íc ta vµ trªn thÕ giíi. N­íc ta hiÖn nay cã trªn 60.000 ha trång chuèi víi s¶n l­îng trªn 1 triÖu tÊn/n¨m. Trung Quèc lµ kh¸ch hµng lín nhÊt cña thÞ tr­êng chuèi ViÖt Nam. Hµng n¨m n­íc ta ®· xuÊt khÈu sang Trung Quèc 15.000 - 20.000 tÊn chuèi. ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn vïng trång chuèi xuÊt khÈu tËp trung, ¸p dông c«ng nghÖ nu«i cÊy m« trong tuyÓn chän gièng cã chÊt l­îng cao. - C¸c lo¹i qu¶ cã mói (cam, quýt, b­ëi...): Qu¶ cã mói hiÖn ®ang ®øng ®Çu trong c¸c lo¹i qu¶ xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c lo¹i qu¶ cã mói ®­îc trång nhiÒu ë n­íc ta. DiÖn tÝch qu¶ cã mói kho¶ng 60.000 ha, s¶n l­îng 380.000 tÊn/n¨m. ViÖt Nam cã mét sè gièng b­ëi cã h­¬ng vÞ ®Æc biÖt nh­: b­ëi N¨m Roi (VÜnh Long) vµ b­ëi Phóc Tr¹ch (Hµ TÜnh). 3. ChÕ biÕn vµ b¶o qu¶n rau qu¶: 3.1. ChÕ biÕn rau qu¶: VÒ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, hiÖn nay ViÖt Nam cã 60 nhµ m¸y vµ x­ëng chÕ biÕn rau qu¶ víi tæng c«ng suÊt 150.000 tÊn/n¨m nh­ng phÇn lín c«ng nghÖ, thiÕt bÞ l¹c hËu, kh«ng ®ång bé (hÇu hÕt m¸y mãc, thiÕt bÞ cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ ®Òu nhËp tõ c¸c n­íc XHCN cò nh­ Nga, Bungari, Ba Lan, Hungari, ®· sö dông trªn 30 n¨m). V× vËy, chÊt l­îng s¶n phÈm chÕ biÕn thÊp, ch­a cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. HiÖn nay, do thiÕu nguyªn liÖu nªn nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ chØ ph¸t huy ®­îc 30 - 40% c«ng suÊt, hiÖu qu¶ kinh tÕ cßn thÊp. GÇn ®©y theo chñ tr­¬ng cña ChÝnh phñ tËp trung ®Çu t­ vµo c«ng nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶, ®· cã thªm mét sè nhµ m¸y liªn doanh víi n­íc ngoµi. Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam cã nhµ m¸y chÕ biÕn thùc phÈm vµ n­íc gi¶i kh¸t Dona New Tower víi c«ng suÊt 20.000 tÊn s¶n phÈm/n¨m ®· ®i vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ chÊp nhËn. Tham gia vµo c«ng t¸c chÕ biÕn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cßn cã c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty t­ nh©n x©y dùng xÝ nghiÖp vµ x­ëng thñ c«ng chÕ biÕn chuèi, long nh·n, t­¬ng ít, cµ chua, v¶i... ®¹t hµng chôc ngµn tÊn s¶n phÈm xuÊt khÈu c¸c lo¹i. Vµi n¨m gÇn ®©y, hÖ thèng lß sÊy thñ c«ng chÕ biÕn v¶i, nh·n xuÊt khÈu sang Trung Quèc b­íc ®Çu ph¸t triÓn ë vïng nh·n §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ë c¸c tØnh cã nhiÒu v¶i nh·n ë §ång b»ng s«ng Hång. HiÖn nay, c¶ n­íc cã hµng tr¨m lß sÊy nh·n, tËp trung chñ yÕu ë §ång b»ng s«ng Hång vµ s«ng Cöu Long, tiªu thô kho¶ng 70% s¶n l­îng nh·n t­¬i trong vïng. Ngoµi ra, cßn cã c¸c x­ëng thñ c«ng cña nh©n d©n víi quy m« nhá vµ chÊt l­îng kÐm, chñ yÕu lµ s¬ chÕ d­a chuét. ChÕ biÕn cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt rau qu¶. HÇu hÕt s¶n phÈm rau qu¶ ®ßi hái khi ®Õn tay ng­êi ph¶i sö dông ph¶i cßn gi÷ ®­îc h×nh thøc, h­¬ng vÞ vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm. Tuy nhiªn, rau qu¶ lµ nh÷ng s¶n phÈm t­¬i sèng, v× vËy ®Ó ®¶m b¶o ®­îc h×nh thøc vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm sau khi thu ho¹ch lµ mét viÖc lµm hÕt søc khã kh¨n. Nh×n chung, trong nh÷ng n¨m võa qua, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc theo h­íng t¨ng dÇn tû träng hµng chÕ biÕn nh­ng cho ®Õn nay, s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu vÉn chñ yÕu lµ hµng th« vµ hµng s¬ chÕ. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o n¨ng lùc chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu (bao gåm c¸c lo¹i rau qu¶ ®ãng hép, sÊy muèi, n­íc qu¶ c« ®Æc, n­íc gi¶i kh¸t...), ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh n©ng cÊp c¸c nhµ m¸y cò hiÖn cã vµ l¾p ®Æt míi c¸c d©y chuyÒn chÕ biÕn ®ång bé, hiÖn ®¹i víi c«ng suÊt 650.000 tÊn s¶n phÈm/n¨m vµo 2010. B¶ng 5: Quy ho¹ch ph¸t triÓn nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ ®Õn n¨m 2010 §¬n vÞ: tÊn s¶n phÈm/n¨m STT §Þa ®iÓm C«ng suÊt hiÖn nay (tÊn/n¨m) C«ng suÊt më réng vµ x©y dùng míi ®Õn n¨m 2010 (tÊn/n¨m) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 §ång Giao (Ninh B×nh) Dona New Tower (§ång Nai) HËu Giang (CÇn Th¬) NghÜa §µn (NghÖ An) VÜnh Phóc H­ng Yªn T©n B×nh (TP. Hå ChÝ Minh) Duy H¶i (TP. Hå ChÝ Minh) Nam §Þnh Hµ Néi TiÒn Giang H¶i Phßng B¾c Giang Kiªn Giang Qu¶ng Ng·i S¬n La Nha Trang §ång Th¸p An Giang Lµo Cai L¹ng S¬n Hµ TÜnh B×nh Ph­íc 14 c¬ së ®å hép rau qu¶ ë c¸c vïng chuyªn canh 5.000 10.000 10.000 10.000 5.000 5.000 10.000 3.000 5.000 5.000 23.000 4.000 - - - - - - - - - - - - 30.000 20.000 25.000 20.000 20.000 15.000 15.000 15.000 20.000 20.000 25.000 15.000 20.000 30.000 20.000 15.000 15.000 15.000 15.000 10.000 10.000 30.000 30.000 200.000 Tæng céng 95.000 650.000 Nguån: §Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010 (Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n) Tãm l¹i, c«ng nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶ cña ViÖt Nam cßn nhá bÐ so víi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt rau qu¶, søc c¹nh tranh cßn thÊp, chñng lo¹i s¶n phÈm rau qu¶ chÕ biÕn cßn ®¬n ®iÖu, h×nh thøc kh«ng ®Ñp, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ngµy cµng cao c¶ trong n­íc vµ xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, do vèn ®Çu t­ lín l¹i ph¶i c©n ®èi gi÷a nguyªn liÖu vµ thÞ tr­êng nªn c«ng t¸c ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ trong chÕ biÕn rau qu¶ cßn nhiÒu h¹n chÕ. 3.2. B¶o qu¶n rau qu¶: PhÇn lín rau qu¶ ®­îc sö dông d­íi d¹ng t­¬i, trong khi ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm rau qu¶ lµ thu ho¹ch theo mïa vô, thêi gian thu ho¹ch ng¾n, kh¶ n¨ng vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n khã kh¨n. V× vËy, c«ng nghÖ b¶o qu¶n rau qu¶ t­¬i hÕt søc quan träng nh­ng ®Õn nay kü thuËt b¶o qu¶n rau qu¶ t­¬i chñ yÕu sö dông kinh nghiÖm cæ truyÒn, thñ c«ng, ch­a cã thiÕt bÞ lùa chän vµ xö lý qu¶ t­¬i tr­íc khi xuÊt khÈu. Do c«ng nghÖ b¶o qu¶n kh«ng tèt nªn chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu th­êng v­ît ®Þnh møc cho phÐp. Còng do c«ng nghÖ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch vµ ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn cßn thiÕu vµ l¹c hËu nªn tû lÖ tæn thÊt sau thu ho¹ch lªn tíi 20 - 25%. ChØ tÝnh riªng c¸c nhµ m¸y ®å hép ë phÝa B¾c, trong sè hµng chôc ngµn tÊn nguyªn liÖu ®­a vµo chÕ biÕn, l­îng nguyªn liÖu thèi háng do b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn lªn tíi hµng chôc phÇn tr¨m. Mét sè lo¹i qu¶ nh­ nh·n, v¶i thiÒu, chuèi ®­îc sÊy kh« ®Ó kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n, nh­ng kh«ng gi÷ ®­îc h­¬ng vÞ th¬m ngon ban ®Çu. Kü thuËt b¶o qu¶n míi thùc hiÖn ë møc ®ãng gãi bao b× vµ l­u gi÷ t¹i c¶ng b»ng kho m¸t chuyªn dïng. Tuy vËy, kh©u ®ãng gãi vµ bao b× vÉn ch­a ®¹t yªu cÇu, quy c¸ch, mÉu m· cßn xÊu. Nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c b¶o qu¶n rau qu¶ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¶n trë ph¸t triÓn xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam. III. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam: 1. Mét sè quan ®iÓm vÒ thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam: - Kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu cÇn xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng, lÊy thÞ tr­êng lµm mét trong nh÷ng c¨n cø chñ yÕu ®Ó x©y dùng chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch kinh doanh. - Thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña tõng s¶n phÈm nh»m n©ng cao hiÖu qu¶, gãp phÇn t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu. - Thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ trªn c¬ së øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm. - Thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ trªn c¬ së khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu rau qu¶. - Thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n­íc vµ c¸c ngµnh cã liªn quan. 2. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam, ngµnh rau qu¶ ®· cã nhiÒu khëi s¾c, gãp phÇn kh«ng nhá vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng chôc v¹n lao ®éng ë n«ng th«n. * Kim ng¹ch xuÊt khÈu: ChØ tÝnh 5 n¨m võa qua (1999 - 2002), tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch c¸c mÆt hµng rau qu¶ t­¬i vµ chÕ biÕn cña ViÖt Nam ®· ®¹t tíi 30% - cao nhÊt trong sè tÊt c¶ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cïng thêi kú. N¨m 2001, gi¸ trÞ ngo¹i tÖ thu ®­îc tõ xuÊt khÈu rau qu¶ chØ ®øng sau g¹o, cµ phª vµ l©m s¶n. Kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ chiÕm xÊp xØ 12% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n trong n¨m võa qua. Tuy nhiªn, vÉn lµ møc thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Theo Bé Th­¬ng m¹i, kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ c¸c lo¹i n¨m 2001 ®· ®¹t ®Õn con sè kû lôc 330 triÖu USD, t¨ng 55% so víi cïng kú n¨m 2000, nh­ng n¨m 2002 l¹i gi¶m ®¸ng kÓ, xuèng cßn xÊp xØ 200 triÖu USD. XuÊt khÈu trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®¹t trªn 123 triÖu USD, gi¶m 24,1% so víi cïng kú n¨m tr­íc vµ khã cã thÓ ®¹t chØ tiªu xuÊt khÈu 250 triÖu USD. Trung Quèc lµ thÞ tr­êng nhËp nhiÒu rau qu¶ tõ ViÖt Nam nhÊt víi kim ng¹ch ®¹t trªn 23 triÖu USD, kÕ ®Õn lµ c¸c thÞ tr­êng nh­ §µi Loan víi 14 triÖu USD, NhËt B¶n víi 10 triÖu USD, Hµn Quèc víi 5,9 triÖu USD, Mü víi 4,5 triÖu USD, Hµ Lan víi 3,8 triÖu USD, Nga víi 3,6 triÖu USD, In®«nªxia víi 3,3 triÖu USD, Xingapo víi 3,2 triÖu USD vµ mét sè thÞ tr­êng kh¸c nh­ Lµo, Hång K«ng, Ph¸p, Italia, Malaixia, §øc... B¶ng 6: Kim ng¹ch xuÊt khÈu Rau qu¶ cña ViÖt Nam 1997 - 2003 N¨m Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (triÖu USD) % so víi n¨m tr­íc 1997 95,30 105,64 1998 99,10 103,99 1999 111,20 112,21 2000 212,60 191,19 2001 329,97 155,23 2002 201,16 60,96 8 th¸ng ®Çu 2003 123 75,90* * So víi cïng kú n¨m tr­íc Nguån: Vô KÕ ho¹ch - Thèng kª, Bé Th­¬ng m¹i MÆc dï ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao so víi thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vÉn cßn thÊp. Theo sè liÖu cña Tæ chøc N«ng - L­¬ng Liªn hiÖp quèc (FAO), gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam chØ chiÕm kho¶ng 10% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n. Trong khi ®ã con sè nµy ë Trung Quèc vµ Th¸i Lan lµ trªn 20%, Philippin gÇn 40% vµ Bå §µo Nha gÇn 50%. Tr¸i víi tèc ®é t¨ng nhanh vÒ diÖn tÝch vµ s¶n l­îng tr¸i c©y, viÖc tiªu thô s¶n phÈm tr¸i c©y l¹i lu«n gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ¸ch t¾c. Tr¸i c©y ViÖt Nam xuÊt khÈu rÊt khã kh¨n, l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu cßn rÊt Ýt. N¨m 1998 míi xuÊt khÈu ®­îc 38.000 tÊn qu¶ (chiÕm 1,3% s¶n l­îng hiÖn cã) ë d¹ng t­¬i vµ chÕ biÕn, trong ®ã xuÊt khÈu tr¸i c©y ®¹t 10.000 tÊn, b»ng 0,25% s¶n l­îng tr¸i c©y s¶n xuÊt trong n­íc. N¨m 1999 - 2000, xuÊt khÈu tr¸i c©y cã t¨ng, song sè l­îng xuÊt khÈu cßn rÊt nhá bÐ, kh«ng t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña mÆt hµng nµy. * C¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu: C¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Sù ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu khiÕn ViÖt Nam võa cã thÓ cung cÊp qu¶ nhiÖt ®íi vµ rau t­¬i trong mïa ®«ng cho thÞ tr­êng c¸c n­íc «n ®íi, võa cã thÓ cung cÊp rau «n ®íi cho c¸c thÞ tr­êng nhiÖt ®íi kh¸c. HiÖn t¹i, c¸c chñng lo¹i rau t­¬i hoÆc ­íp l¹nh xuÊt khÈu (chñ yÕu lµ: b¾p c¶i, ®Ëu c¸c lo¹i, khoai t©y, khoai sä, hµnh, tái vµ mét sè rau gia vÞ...) chiÕm tû lÖ nhá trong kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cßn phÇn lín ®Òu ph¶i qua sÊy kh« hay chÕ biÕn xuÊt khÈu d­íi nhiÒu d¹ng: muèi, ®ãng hép, sÊy kh«, n­íc qu¶, nghiÒn... MÆc dï c¸c chñng lo¹i rau qu¶ xuÊt khÈu d­íi d¹ng t­¬i vµ chÕ biÕn phong phó nh­ng ch­a h×nh thµnh ®­îc chñng lo¹i rau qu¶ nµo cã khèi l­îng xuÊt khÈu lín vµi chôc ngµn hay hµng tr¨m ngµn tÊn. GÇn ®©y, n­íc ta ®· b¾t ®Çu s¶n xuÊt ®­îc mét sè lo¹i rau cao cÊp nh­ sóp l¬ xanh, m¨ng vµ mét sè lo¹i c¶i cao cÊp. * ThÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶: Rau qu¶ ViÖt Nam ®­îc xuÊt sang trªn 50 n­íc trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 1999 trë l¹i ®©y, Trung Quèc lu«n lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ lín nhÊt cña ViÖt Nam vµ th­êng chiÕm tû träng kho¶ng 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m. Trung Quèc ®­îc coi lµ thÞ tr­êng mang tÝnh chiÕn l­îc æn ®Þnh l©u dµi cña ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang Trung Quèc t¨ng tõ 36 triÖu USD n¨m 1999 (chiÕm 36% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam) lªn 120 triÖu USD n¨m 2000 (chiÕm 56% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu). Trªn thùc tÕ, kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang Trung Quèc cã thÓ cao h¬n do ch­a tÝnh ®­îc gi¸ trÞ th­¬ng m¹i tiÓu ng¹ch qua biªn giíi. ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu xoµi, v¶i, nh·n, chuèi, thanh long, dõa vµ døa sang Trung Quèc qua c¸c tØnh biªn giíi Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y vµ V©n Nam. Ngoµi ra, §µi Loan, NhËt B¶n, Mü vµ Nga còng lµ nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ lín cña ViÖt Nam trong thêi gian qua. Cô thÓ lµ, xuÊt khÈu rau qu¶ §µi Loan chiÕm 17% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam, NhËt B¶n chiÕm 12%, Mü chiÕm 7% vµ Nga chiÕm 4%. HiÖn nay, xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng EU cßn Ýt. TiÒm n¨ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo EU lµ rÊt lín, nh­ng v­íng m¾c trong kh©u vËn chuyÓn còng kh«ng ph¶i nhá. Cô thÓ, do kho¶ng c¸ch kh«ng gian gi÷a ViÖt Nam vµ Ch©u ¢u qu¸ xa, nªn rÊt khã kh¨n cho viÖc vËn chuyÓn rau qu¶ b»ng ®­êng biÓn (ph¶i chi phÝ rÊt lín trong viÖc b¶o qu¶n trong khi vËn chuyÓn), vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng th× chi phÝ vËn chuyÓn rÊt cao. * ChÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu: ChÊt l­îng c¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn thÊp, quy c¸ch, mÉu m· s¶n phÈm ch­a hÊp dÉn ng­êi tiªu dïng, søc c¹nh tranh kÐm. Nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan chÝnh dÉn tíi t×nh tr¹ng chÊt l­îng rau qu¶ cña ta thÊp h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c lµ: - PhÇn lín diÖn tÝch rau qu¶ ë n­íc ta hiÖn trång c¸c gièng cò cã chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm, quy c¸ch kh«ng ®ång ®Òu vµ n¨ng suÊt thÊp. Xoµi lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ta song chñ yÕu lµ c¸c gièng vá dµy, cïi máng, h¹t lín. C¸c gièng døa cña n­íc ta hiÖn chØ ®¹t n¨ng suÊt 10 - 12 tÊn/ha trong khi gièng Cayen míi nhËp tõ Th¸i Lan ®¹t n¨ng suÊt 20 - 25 tÊn/ha vµ cho chÊt l­îng s¶n phÈm cao h¬n. C¸c gièng nho cña ViÖt Nam qu¶ nhá, h¹t to, h­¬ng vÞ thua kÐm xa nho nhËp ngo¹i... - Kü thuËt th©m canh nh×n chung cßn h¹n chÕ còng ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn chÊt l­îng vµ ®é ®ång ®Òu cña rau qu¶. - C«ng nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶ cña ViÖt Nam cßn nhá bÐ, c«ng nghÖ nãi chung l¹c hËu, thiÕt bÞ phÇn lín lµ cò kü lµm cho chÊt l­îng s¶n phÈm chÕ biÕn kÐm, kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm rau qu¶ cña c¸c n­íc kh¸c nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan. - ViÖc sö dông ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt mét c¸ch th¸i qu¸ ®èi víi nhiÒu lo¹i c©y ¨n tr¸i còng ®· ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh tíi tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña mét sè lo¹i rau qu¶. * Gi¸ rau qu¶ xuÊt khÈu: Tuy cã mét sè lo¹i tr¸i c©y “®Æc s¶n”, nh­ng nh×n chung, tr¸i c©y cña ViÖt Nam c¹nh tranh kh«ng næi víi tr¸i c©y n­íc ngoµi do: chÊt l­îng thÊp, gi¸ thµnh cao, nh·n hiÖu ch­a b¾t m¾t, ph­¬ng thøc mua vµ vËn chuyÓn kÐm lµm cho tr¸i c©y gi¶m chÊt l­îng. VÒ mÆt gi¸ c¶, hÇu nh­ tr¸i c©y nµo cña ViÖt Nam còng cã gi¸ cao h¬n gi¸ tr¸i c©y cña Th¸i Lan, Ecuador, Z¨mbia vµ mét sè n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp m¹nh kh¸c. Ch¼ng h¹n, so víi Th¸i Lan, gi¸ thµnh cam ViÖt Nam cao h¬n 4 lÇn, xoµi cao h¬n gÊp 5 lÇn vµ cµ chua cao gÇn gÊp ®«i. VÒ mÆt chÊt l­îng, tr¸i c©y ViÖt Nam cã chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt thÊp do sù ph¸t triÓn cña tr¸i c©y ViÖt Nam vÉn mang nÆng tÝnh tù nhiªn, sö dông nhiÒu gièng cò, møc ®é øng dông khoa häc c«ng nghÖ ch­a nhiÒu vµ ch­a réng r·i. ChÝnh ®iÒu nµy lµm gi¶m ®é hÊp dÉn cña tr¸i c©y víi kh¸ch hµng. Ngµy 23 th¸ng 02 n¨m 2001, Bé th­¬ng m¹i ®· tæ chøc Héi th¶o vÒ “§Ò ¸n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau, hoa qu¶ trong giai ®o¹n 2001 - 2010”. Theo Bé th­¬ng m¹i, ­íc tÝnh ®Õn n¨m 2010 n­íc ta sÏ xuÊt khÈu 100 - 150 triÖu USD ®Õn 180 - 300 triÖu USD rau qu¶ t­¬i ­íp l¹nh, tõ 500 - 550 triÖu USD ®Õn 1.000 - 1.100 triÖu USD rau qu¶ chÕ biÕn, tõ 300 ®Õn cao nhÊt lµ 350 - 400 triÖu USD gia vÞ, tõ 60 triÖu USD ®Õn cao nhÊt lµ 100 triÖu USD hoa, c©y c¶nh. Môc tiªu cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng rau qu¶ lªn 330 triÖu USD vµo n¨m 2005 vµ 1,1 tû USD vµo n¨m 2010. B¶ng 7: Mét sè chØ tiªu cña c¸c lo¹i s¶n phÈm phôc vô xuÊt khÈu STT S¶n phÈm N¨m 2005 N¨m 2010 S¶n l­îng n«ng nghiÖp (ngµn tÊn) S¶n phÈm (ngµn tÊn) Gi¸ trÞ KNXK (triÖu USD) S¶n l­îng n«ng nghiÖp (ngµntÊn) S¶n phÈm (ngµn tÊn) Gi¸ trÞ KNXK (triÖu USD) I Rau vµ gia vÞ 400 205 200 1.340 702 690 1 2 3 4 5 6 7 8 M¨ng t©y M¨ng ta NÊm Rau ®Ëu Khoai sä Cµ chua Hå tiªu Rau gia vÞ kh¸c 50 70 60 62,5 35 80 42,5 40 50 30 40 25 11 9 50 50 30 20 10 10 30 200 200 200 187,5 100 240 150 62,5 150 150 100 120 80 33 29 40 200 150 100 60 30 30 100 20 II Qu¶ c¸c lo¹i 528,5 227,5 120 1.587 717 350 9 10 11 12 13 14 Døa Chuèi Qu¶ cã mói V¶i Xoµi Qu¶ kh¸c 260 210 25 3,5 6 24 40 150 10 2,5 5 20 50 30 10 5 5 20 800 630 75 10 12 60 120 500 30 7 10 50 150 100 30 10 10 50 III Hoa, c©y c¶nh 0,2 tØ cµnh 10 1 tØ cµnh 60 Tæng céng 928,5 432,5 330 2.927 1.420 1.100 Nguån: §Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010 (Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n) Theo lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan th× ®Õn n¨m 2006, rau qu¶ t­¬i vµ rau qu¶ chÕ biÕn cña c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN sÏ ®­îc h­ëng møc thuÕ thÊp 5% khi nhËp khÈu vµo ViÖt Nam nªn sÏ gia t¨ng ¸p lùc c¹nh tranh víi rau qu¶ s¶n xuÊt trong n­íc. Ng­îc l¹i, rau qu¶ cña ViÖt Nam nhÊt lµ rau qu¶ t­¬i sÏ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n khi th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng ASEAN. Ngoµi rau qu¶, trong ph¹m vi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü, ViÖt Nam cam kÕt c¾t gi¶m hoÆc gi÷ nguyªn thuÕ suÊt hiÖn hµnh ®èi víi 195 dßng thuÕ n«ng s¶n, trong ®ã cã 38 dßng thuÕ ®èi víi rau qu¶ t­¬i vµ 41 dßng thuÕ ®èi víi rau qu¶ chÕ biÕn. Hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng møc thuÕ theo quy chÕ th­¬ng m¹i th«ng th­êng. V× vËy, rau qu¶ ViÖt Nam sÏ cã kh¶ n¨ng t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Tãm l¹i, tiÒm n¨ng vµ n¨ng lùc xuÊt khÈu rau qu¶ cña n­íc ta rau qu¶ thÞ tr­êng thÕ giíi cã nhiÒu thuËn lîi nh­ng còng kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. V× vËy, ngµnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ cÇn cã nh÷ng ®Þnh h­íng vµ chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi, kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶. 3. Mét sè nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam: - C¬ cÊu xuÊt khÈu thay ®æi chËm ch¹p, xuÊt khÈu ®¹i bé phËn d­íi d¹ng nguyªn liÖu th«, s¬ chÕ. - ChÊt l­îng rau qu¶ thÊp, gi¸ thµnh cao nªn søc c¹nh tranh cßn kÐm ë c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. - Hµng xuÊt khÈu cßn manh món, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cßn qu¸ Ýt. - Tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ng quy m« cßn nhá bÐ. - Rau qu¶ cña ViÖt Nam hÇu hÕt ph¶i xuÊt khÈu qua trung gian lµ Hång K«ng, §µi Loan, Xingapo, Trung Quèc. Tãm l¹i, ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ nh­ vÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ thæ nh­ìng, nguån nh©n lùc. N»m trong vµnh ®ai khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn c¸c lo¹i rau qu¶ nhiÖt ®íi, ¸ ®íi vµ mét sè rau qu¶ cã nguån gèc «n ®íi. C¸c lo¹i rau qu¶ cña ViÖt Nam rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi vÒ c¸c s¶n phÈm rau qu¶ t­¬i vµ chÕ biÕn. Rau qu¶ lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. XuÊt khÈu rau qu¶ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trong nh÷ng n¨m võa qua, ngµnh rau qu¶ ®· ®Çu t­ x©y dùng, quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu tËp trung ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. Bªn c¹nh ®ã, ngµnh còng chó träng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cho viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn rau qu¶, cho phÐp t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt, sè l­îng lín phôc vô cho tiªu dïng trong n­íc còng nh­ xuÊt khÈu. Do tÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm rau qu¶ nhiÖt ®íi kÕt hîp víi nh÷ng tiÕn bé khoa häc trong trång trät, chÕ biÕn, b¶o qu¶n vµ nhu cÇu lín th­êng xuyªn cña thÞ tr­êng thÕ giíi nªn xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, gãp phÇn tiªu thô n«ng s¶n cho ng­êi s¶n xuÊt, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, søc c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn kÐm do chÊt l­îng thÊp, gi¸ thµnh cao, chñng lo¹i s¶n phÈm cßn ®¬n ®iÖu, h×nh thøc mÉu m·, bao b× ch­a hÊp dÉn. Thêi gian qua, ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm trªn, kh«ng ngõng c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng s¶n phÈm, t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô. Ngµnh rau qu¶ ®ang tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh. Ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Trong nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc ®ã cã sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña mét ®¬n vÞ ®Çu ngµnh lµ Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam: 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam: Tr­íc n¨m 1988, viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn theo 3 khèi: - Khèi s¶n xuÊt rau qu¶ (Do c«ng ty Rau qu¶ Trung ­¬ng thuéc Bé n«ng nghiÖp qu¶n lý) - Khèi chÕ biÕn rau qu¶ (Do liªn hiÖp xÝ nghiÖp ®å hép I & II thuéc Bé c«ng nghiÖp thùc phÈm qu¶n lý) - Khèi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ (Do Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ thuéc Bé ngo¹i th­¬ng qu¶n lý) Do bÞ chia c¾t thµnh 3 khèi ®éc lËp nh­ trªn ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ kinh doanh mÆt hµng rau qu¶, thËm chÝ cßn m©u thuÉn, c¹nh tranh lÉn nhau, g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn lîi Ých cña toµn ngµnh. V× vËy, Nhµ n­íc ®· quyÕt ®Þnh hîp nhÊt 3 khèi trªn vÒ mét ®Çu mèi. Ngµy 11 th¸ng 02 n¨m 1988, Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 63/NN - TPCB cña Bé tr­ëng Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp thùc phÈm (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n) trªn c¬ së hîp nhÊt Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu rau qu¶, C«ng ty rau qu¶ Trung ­¬ng vµ Liª._.i cña c¸c chñ trang tr¹i. - Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó c¸c chñ trang tr¹i s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng phôc vô xuÊt khÈu nh­: rau t­¬i, tr¸i c©y nhiÖt ®íi vµ ¸ ®íi,... ®­îc thµnh lËp c¸c hîp t¸c x· cæ phÇn trªn tinh thÇn hoµn toµn tù nguyÖn, cã thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh ®a ngµnh: trång trät; cung øng vËt t­, m¸y mãc, nguyªn nhiªn liÖu; tiªu thô s¶n phÈm; tiÕp thÞ vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Nhµ n­íc hç trî c¸c hîp t¸c x· nµy vÒ vèn tÝn dông, gièng míi, c«ng nghÖ sinh häc, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý trang tr¹i vµ kü thuËt canh t¸c cho ng­êi lao ®éng... - Thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm” trong viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô kinh tÕ trang tr¹i nh­: giao th«ng, ®iÖn, thuû lîi, b­u chÝnh viÔn th«ng, x©y dùng chî, trung t©m th­¬ng m¹i. 2. Quy ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh rau qu¶ phôc vô xuÊt khÈu: Nguån nguyªn liÖu phôc vô chÕ biÕn, xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty cßn rÊt thiÕu, kh«ng æn ®Þnh, phÝ thu gom cao lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty t¨ng lªn. Trong s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn, chÊt l­îng cña nguyªn liÖu ®ãng vai trß quan träng bëi v× muèn t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao th× ph¶i cã nguyªn liÖu ®Çu vµo tèt. §Ó ®¶m b¶o khèi l­îng, chÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu, thùc hiÖn tèt hîp ®ång ®· ký, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc quy ho¹ch c¸c vïng rau chuyªn canh rau qu¶ theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, víi kü thuËt tiªn tiÕn, ®­îc thu ho¹ch, xö lý, b¶o qu¶n, chÕ biÕn theo tiªu chuÈn quèc tÕ, kh«ng ®¬n thuÇn chØ dùa vµo viÖc thu gom tõ c¸c v­ên cña hé gia ®×nh. H­íng quy ho¹ch nh­ sau: - Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau tËp trung chuyªn canh xuÊt khÈu gÇn c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, gÇn ®­êng giao th«ng, thuËn tiÖn cho kh©u vËn chuyÓn nguyªn liÖu, s¶n phÈm ®Õn n¬i tËp trung phôc vô xuÊt khÈu. + Quy ho¹ch vïng rau chuyªn canh phôc vô xuÊt khÈu ë §ång b»ng s«ng Hång, tæng diÖn tÝch trªn 20.000 ha, víi c¸c mÆt hµng nh­ d­a chuét, khoai t©y, c¶i b¾p vµ cµ chua. + Quy ho¹ch vïng rau «n ®íi ë §µ L¹t (L©m §ång) víi c¸c s¶n phÈm: khoai t©y, c¶i b¾p chïm, c¶i b¾p tÝm, sóp l¬, ng« rau, cÇn tái t©y, su su, su hµo... Thêi gian thu ho¹ch tõ 3 - 7 th¸ng, cung cÊp cho c¸c kh¸ch s¹n, c¸c bÕp ¨n cña ngo¹i giao ®oµn ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, Vòng Tµu, c¸c tµu biÓn vµo ¨n hµng, cã thÓ b¸n thu ngo¹i tÖ m¹nh (xuÊt khÈu t¹i chç). - Quy ho¹ch c¸c vïng qu¶ tËp trung phôc vô cho xuÊt khÈu: §Ó chñ ®éng nguån nguyªn liÖu ®¸p øng nhu cÇu xuÊt khÈu, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc x©y dùng vµ quy ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh cung cÊp qu¶ chÊt l­îng cao cho xuÊt khÈu (tham kh¶o phô lôc...) + Vïng ®ång b»ng s«ng Hång: më réng diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ trªn vïng ®Êt trèng ®åi träc, phï hîp víi c©y dµi ngµy (c©y v¶i); chuyÓn mét sè ®Êt ruéng lóa ch©n cao, cã kh¶ n¨ng t­íi tiªu sang trång c©y ¨n qu¶, chñ yÕu trång chuèi xuÊt khÈu qu¶ t­¬i (víi gièng cÊy m«) kho¶ng 40.000 ha. + Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long: kh«ng më réng diÖn tÝch, chñ yÕu tËp trung th©m canh vµ c¶i t¹o v­ên t¹p quy m« hé gia ®×nh theo h­íng trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ phôc vô xuÊt khÈu nh­ chuèi, xoµi, nh·n, døa,... + Vïng §«ng Nam Bé: thu hÑp diÖn tÝch chuèi (chuèi sø) do kh«ng cã thÞ tr­êng xuÊt khÈu chuèi sÊy kh«, më réng diÖn tÝch chuyªn canh c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã nhu cÇu xuÊt khÈu nh­ ch«m ch«m, m¨ng côt, sÇu riªng. ViÖc quy ho¹ch vïng trång rau, c©y ¨n tr¸i cßn cho phÐp khai th¸c mét c¸ch hîp lý lîi thÕ so s¸nh cña n«ng nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc quy ho¹ch cßn cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c c¬ së h¹ tÇng kü thuËt vµ c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn bè trÝ theo c¸c vïng chuyªn canh nµy. §©y lµ mét viÖc lµm ®óng ®¾n ®ßi hái sù chung søc, chung lßng cña Nhµ n­íc, c¸c Bé c¸c ngµnh, Tæng c«ng ty vµ nh©n d©n. §Æc biÖt, Nhµ n­íc cÇn cã tÇm nh×n ®Çy ®ñ ®Ó ®¶m b¶o quy ho¹ch ®ång bé gi÷a nhµ m¸y chÕ biÕn, vïng nguyªn liÖu, thÞ tr­êng tiªu thô mang l¹i lîi Ých toµn diÖn, l©u dµi. 3. Hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh vµ tÝn dông ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶: Do ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña nhãm hµng rau qu¶ lµ s¶n phÈm cã tÝnh thêi vô vµ h¬n n÷a s¶n l­îng l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè tù nhiªn, khÝ hËu nªn ®©y lµ nhãm hµng cã tÝnh rñi ro cao, cÇn cã sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc vÒ mÆt tµi chÝnh, tÝn dông. 3.1. ChÝnh s¸ch thuÕ: HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ th­êng ph¶i chÞu sù ®iÒu chØnh trùc tiÕp cña c¸c lo¹i thuÕ nh­: thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ xuÊt nhËp khÈu... ViÖc tÝnh thuÕ vµ thu thuÕ hiÖn nay cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp, x¶y ra t×nh tr¹ng thu thuÕ trïng lÆp, chång chÐo. V× vËy, Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch thu thuÕ râ rµng, thèng nhÊt nh»m chÊt khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶. * ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp: Nhµ n­íc nªn quy ®Þnh nép thuÕ thu theo h¹ng ®Êt vµ sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng, víi môc tiªu ®iÒu tiÕt ®Ó x©y dùng gi¸ b¶o hiÓm cho s¶n xuÊt khi gi¸ c¶ rau qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi xuèng thÊp. §èi víi vïng ®Êt trèng ®åi nói träc th× nªn cã sù miÔn gi¶m thuÕ h¬n n÷a ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt më réng diÖn tÝch nµy, cô thÓ lµ sau 3 - 5 n¨m kÓ tõ khi diÖn tÝch ®­îc ®­a vµo khai th¸c th× míi thu thuÕ. * ThuÕ nhËp khÈu: §Ò nghÞ Nhµ n­íc thùc hiÖn chÕ ®é miÕn thuÕ nhËp khÈu c¸c lo¹i t­ liÖu s¶n xuÊt (m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ...) quan träng ®Ó t¹o ra søc chuyÓn biÕn míi cho nh÷ng mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu chñ yÕu. * ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng: §Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc ¸p dông møc thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ ë møc 0%. 3.2. ChÝnh s¸ch ¸p dông tØ gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t: ChÝnh s¸ch ¸p dông tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t lµ mét mét nh÷ng c«ng cô ®iÒu tiÕt vµ hç trî tèt nhÊt cña Nhµ n­íc Tû gi¸ hèi ®o¸i thay ®æi cã ¶nh h­ëng lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸. Khi ®ång néi tÖ mÊt gi¸ so víi ®ång ngo¹i tÖ sÏ lµm cho hµng xuÊt khÈu trë nªn rÎ h¬n, cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh, th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi dÉn ®Õn xuÊt khÈu t¨ng vµ ng­îc l¹i. V× vËy, ChÝnh phñ cÇn ph¶i khÐo lÐo, linh ho¹t trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng rau qu¶ sao cho cã hiÖu qu¶. 3.3. ChÝnh s¸ch tÝn dông vµ b¶o hiÓm xuÊt khÈu: 3.3.1. ChÝnh s¸ch tÝn dông: §Ó ®¹t môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cña ng­êi kinh doanh xuÊt khÈu, ®ßi hái cã sù hç trî cña Nhµ n­íc th«ng qua chÝnh s¸ch cho vay vèn. ChÝnh s¸ch cho vay vèn hç trî ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ cÇn gi¶i quyÕt theo h­íng sau: - §èi víi ng­êi s¶n xuÊt, c¨n cø vµo ®Æc tÝnh thêi vô cña tõng lo¹i rau qu¶, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc t¨ng c­êng nguån vèn tÝn dông ®èi víi c¸c hé n«ng d©n. Thêi h¹n cho vay vèn bao gåm c¶ vèn ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n, trong ®ã: + Vèn ng¾n h¹n, cho ng­êi d©n vay trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh theo tõng vô ng¾n h¹n (kinh doanh rau vô ®«ng). + Vèn vay trung vµ dµi h¹n ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ c©y trång ¨n qu¶ l©u n¨m. §èi víi c©y ¨n qu¶ xuÊt khÈu ph¶i sau nhiÒu n¨m míi ®­îc thu ho¹ch (v¶i, nh·n, xoµi...), ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cho c¸c hé trång c©y ¨n qu¶ xuÊt khÈu l©u n¨m vay dµi h¹n trong thêi gian 4 - 5 n¨m, sau khi thu ho¹ch n«ng d©n sÏ tr¶ dÇn trong 5 n¨m tiÕp theo. Møc cho vay kho¶ng 35 - 40% suÊt ®Çu t­. §Ó khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång h­íng vÒ xuÊt khÈu, khai hoang vïng ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i. Vèn vay trung vµ dµi h¹n cÇn ®­îc më réng viÖc cung cÊp tÝn dông bëi c¸c hÖ thèng tÝn dông chÝnh thøc víi ®iÒu kiÖn thuËn lîi. HÖ thèng tÝn dông víi ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n nh­ Ng©n hµng ViÖt Nam cho ng­êi nghÌo vay lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt cña hÖ thèng tÝn dông hiÖn nay. §Ò nghÞ ChÝnh phñ ®Èy m¹nh h¬n hÖ thèng tÝn dông nµy, ®Æc biÖt h­íng ng­êi nghÌo n«ng th«n tham gia trång rau qu¶ phôc vô xuÊt khÈu. - §èi víi c¸c dù ¸n trång c©y ¨n qu¶ tËp trung phôc vô xuÊt khÈu, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc ¸p dông ph­¬ng thøc liªn doanh, liªn kÕt víi n­íc ngoµi hoÆc ng©n hµng b¶o l·nh cho ng­êi s¶n xuÊt vay vèn tr¶ chËm, l·i suÊt thÊp, thêi gian dµi. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc vµ ng©n hµng cho vay vèn víi l·i suÊt thÊp khi cÇn thùc hiÖn c¸c hîp ®ång lín, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thu mua rau qu¶ víi sè l­îng lín vµo lóc chÝnh vô ®Ó chÕ biÕn, xuÊt khÈu. 3.3.2. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm xuÊt khÈu: Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶, cã rÊt nhiÒu tr­êng hîp ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i xuÊt khÈu theo h×nh thøc b¸n chÞu, tr¶ chËm hoÆc d­íi h×nh thøc tÝn dông hµng ho¸ víi l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi ng­êi mua n­íc ngoµi. ViÖc b¸n hµng nh­ vËy th­êng gÆp nhiÒu rñi ro (rñi ro do nguyªn nh©n kinh tÕ hoÆc chÝnh trÞ). Trong tr­êng hîp ®ã, ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu hµng b»ng c¸ch b¸n chÞu, Nhµ n­íc cÇn ®øng ra b¶o hiÓm xuÊt khÈu nh»m ®Òn bï nÕu bÞ mÊt vèn. Th«ng th­êng tû lÖ ®Òn bï lµ 60 - 70%, nh­ng còng cã tr­êng hîp lµ 100%. Tuy nhiªn, ®Ó c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra thanh to¸n cña c¸c nhµ nhËp khÈu vµ quan t©m ®Õn viÖc thu tiÒn b¸n hµng sau khi hÕt thêi h¹n tÝn dông, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc duy tr× tû lÖ ®Òn bï kho¶ng 60 - 70%. HiÖn nay ë ViÖt Nam, Quü hç trî xuÊt khÈu (®­îc thµnh lËp ngµy 27 th¸ng 09 n¨m 1999 theo QuyÕt ®Þnh sè 195/1999/Q§ - TTg) thùc hiÖn nhiÖm vô b¶o hiÓm xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp nh­ng ho¹t ®éng cña Quü nµy ch­a hiÖu qu¶. §Ò nghÞ Nhµ n­íc cÇn sím ®­a ra c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Quü nµy ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ yªn t©m xuÊt khÈu. Ban hµnh quy chÕ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu sö dông nguån vèn cña Quü hç trî xuÊt khÈu (QuyÕt ®Þnh sè 133/2001/Q§ - TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ). 4. §æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu: Thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu thùc chÊt lµ viÖc tæ chøc phèi hîp nghiªm ngÆt, ®ång bé, nhÊt qu¸n gi÷a chñ thÓ qu¶n lý (Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ n­íc) vµ ®èi t­îng ®­îc qu¶n lý (c¸c doanh nghiÖp vµ hiÖp héi kinh doanh,...). Nhµ n­íc qu¶n lý xuÊt khÈu th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch, thñ tôc, v¨n b¶n ph¸p lý. Trong xu thÕ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, trong tiÕn tr×nh héi nhËp AFTA, ®æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu lµ cÇn thiÕt, cÊp b¸ch nh»m t¹o ra nh÷ng c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu. ë ViÖt Nam, tuy c¸c thñ tôc xuÊt khÈu ®· ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh­ng nh×n chung vÉn cßn r­êm rµ, phøc t¹p. C¸c c¬ quan qu¶n lý xuÊt khÈu nhiÒu khi cßn tá ra quan liªu cöa quyÒn ®· g©y l·ng phÝ thêi gian còng nh­ c«ng søc vµ tiÒn b¹c cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, c¸c thñ tôc h¶i quan vÉn ®ang lµ “nçi lo” cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, c¸c quy ®Þnh cßn m©u thuÉn, chång chÐo, ch­a ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®ång bé, nhÊt qu¸n. N¨m 1999, ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh tù do ho¸ quyÒn xuÊt khÈu trùc tiÕp ®èi víi c¸c mÆt hµng nªu trong giÊy phÐp kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ kh«ng cÇn giÊy phÐp xuÊt khÈu. Nãi chung, cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c mÆt hµng rau qu¶ ®Òu cã thÓ bu«n b¸n mµ kh«ng chÞu hµng rµo phi thuÕ. Tuy nhiªn, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ trong thêi gian tíi, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc xo¸ bá c¸c rµo c¶n, nhÊt lµ vÒ tæ chøc, c¬ chÕ, thÓ chÕ vµ c¸c thñ tôc ®ang t¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm rau qu¶, x©y dùng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i, phï hîp víi yªu cÇu cña AFTA, APEC vµ WTO, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c chøng tõ vµ thñ tôc xuÊt khÈu, ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vµ v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ, chi tiÕt c¸c chøng tõ vµ thñ tôc cho c¸c Bé ngµnh, c¬ quan cã liªn quan vµ c¸c doanh nghiÖp. §Ò nghÞ xo¸ bá mét sè thñ tôc vµ lÖ phÝ ch­a hîp lý liªn quan ®Õn xuÊt khÈu. Ngoµi ra, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc kiÓm tra, kiÓm so¸t tr­íc khi th«ng quan. C¸c mÆt hµng rau qu¶ (nhÊt lµ rau qu¶ t­¬i) cã ®Æc tÝnh rÊt dÔ h­ háng cho nªn c¸c thñ tôc kiÓm tra cÇn nhanh chãng ®Ó tr¸nh g©y ¸ch t¾c lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng vµ phÈm cÊp cña hµng ho¸. Kiªn quyÕt xö lý t×nh tr¹ng s¸ch nhiÔu cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶. Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch th­ëng xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu rau qu¶ víi khèi l­îng lín ®Ó khuyÕn khÝch ®éng viªn vÒ l©u dµi. 5. Hç trî Tæng c«ng ty vÒ th«ng tin thÞ tr­êng: Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Çy biÕn ®éng th× viÖc n¾m b¾t nhanh nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi riªng. Trong thêi gian qua, Tæng c«ng ty ®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh th«ng tin thÞ tr­êng nh­ng trong thùc tÕ, Tæng c«ng ty vÉn ®ang bÞ ®éng trong cËp nhËt th«ng tin v× nhiÒu néi dung trong lÜnh vùc nµy v­ît khái tÇm víi cña Tæng c«ng ty. V× vËy, Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ hoÆc ®Þnh h­íng ®Çu t­ vèn, c«ng nghÖ, nh©n lùc ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng th«ng tin, dù b¸o thÞ tr­êng. Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®Ó hç trî Tæng c«ng ty vÒ th«ng tin thÞ tr­êng. Cô thÓ lµ: Thø nhÊt, Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp c¬ quan riªng chuyªn nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng rau qu¶ xuÊt khÈu. NhiÖm vô cña c¬ quan nµy lµ cung cÊp th«ng tin vÒ cung cÇu, gi¸ c¶, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, dù b¸o kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng rau qu¶ cña ViÖt Nam ë c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Thø hai, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng vai trß cña c¸c c¬ quan ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi. C¸c c¬ quan nµy ph¶i tÝch cùc thu thËp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc së t¹i, vÒ c¸c ®iÒu kiÖn b¸n hµng, phong tôc tËp qu¸n, c¸ch thøc lµm ¨n, c¸c c«ng ty cã kh¶ n¨ng hîp t¸c kinh doanh... ®Ó lËp ng©n hµng d÷ liÖu göi vÒ n­íc. Ngoµi ra, c¸c c¬ quan ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cÇn t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî c¸c nhµ xuÊt khÈu nh­ Tæng c«ng ty trong viÖc thµnh lËp chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn giíi thiÖu s¶n phÈm ë n­íc ngoµi; t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng c«ng ty thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë n­íc së t¹i; lËp ch­¬ng tr×nh cho c¸c ®oµn ®µm ph¸n cña Tæng c«ng ty gÆp gì c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Thø ba, Nhµ n­íc cÇn n©ng cao h¬n n÷a vai trß vµ hiÖu qu¶ trong viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®µm ph¸n ký kÕt hiÖp ®Þnh, tháa song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Xóc tiÕn xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng chñ yÕu cã søc tiªu thô lín nh­ Mü, NhËt B¶n, EU, Trung Quèc, ASEAN. Thø t­, Thµnh lËp trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i, triÓn khai Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i träng ®iÓm quèc gia, nghiªn cøu thµnh lËp quü xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã sù ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh hç trî Tæng c«ng ty vÒ kinh phÝ tham gia c¸c ho¹t ®éng nh­ héi chî, triÓn l·m quèc tÕ, tiÕp thÞ t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô. Thø n¨m, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc x©y dùng quy chÕ th«ng tin ngµnh hµng gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµnh hµng, gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµnh hµng víi hiÖp héi, gi÷a c¸c hiÖp héi ngµnh hµng víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. 6. Mét sè kiÕn nghÞ kh¸c: - §Ò nghÞ Nhµ n­íc ®Çu t­ hîp lý cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc rau qu¶ ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ gièng míi, quy tr×nh trång trät, kü thuËt ch¨m sãc, b¶o vÖ thùc vËt, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ sau thu ho¹ch vÒ rau qu¶. - §Ò nghÞ Nhµ n­íc thµnh lËp c¸c Quü b¶o hiÓm c©y trång ®Ó hç trî ng­êi s¶n xuÊt trong tr­êng hîp rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng nh­: s©u bÖnh g©y thiÖt h¹i mïa mµng, thiªn tai... - §Ò nghÞ Nhµ n­íc cho Tæng c«ng ty vay vèn ®Çu t­ tõ Quü hç trî ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc víi l·i suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt v× ngµnh s¶n xuÊt rau qu¶ cã nhiÒu khã kh¨n h¬n vµ lîi nhuËn còng thÊp h¬n so víi c¸c ngµnh kh¸c. - §Ò nghÞ Nhµ n­íc tiÕp tôc hoµn chØnh hÖ tiªu chuÈn ®èi víi c¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp tham gia kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ ph¶i tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn ®ã míi ®­îc tham gia xuÊt khÈu. §ång thêi nghiªm kh¾c xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, g©y mÊt uy tÝn cho ngµnh rau qu¶. Cã nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ ®Þnh h­íng s¶n xuÊt nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng xuÊt khÈu. - §Ò nghÞ Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sím h×nh thµnh HiÖp héi Rau qu¶ ViÖt Nam. Tæ chøc nµy lµ ®Çu mèi giao l­u víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, thèng nhÊt ®iÒu hµnh viÖc kinh doanh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶. HiÖp héi ®­îc thµnh lËp cßn nh»m môc ®Ých xóc tiÕn sù liªn kÕt gi÷a khu vùc Nhµ n­íc vµ t­ nh©n. - VÒ phÝa c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, cÇn t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, thùc sù t¹o m«i tr­êng b×nh ®¼ng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶. - §Ò nghÞ Nhµ n­íc ®Æc biÖt quan t©m ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ë vïng chuyªn canh s¶n xuÊt rau qu¶, bao gåm hÖ thèng ®­êng s¸, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, hÖ thèng t­íi tiªu phôc vô s¶n xuÊt - l­u th«ng rau qu¶, ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô cho qu¸ tr×nh kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu. kÕt luËn N­íc ta ®ang b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn míi víi xu thÕ héi nhËp vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i diÔn ra m¹nh mÏ. XuÊt khÈu lu«n ®­îc xem nh­ lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Do ®ã, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nãi chung, xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng rau qu¶ nãi riªng rÊt cÇn ®­îc chó träng trong nÒn kinh tÕ cña n­íc ta. §Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶ kh«ng chØ lµ biÖn ph¸p t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng dåi dµo ë n«ng th«n, gãp phÇn t¨ng tr­ëng GDP, mµ cßn cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu t¹o ra nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, trong ®ã Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá. Víi chiÕn l­îc kinh doanh hîp lý cïng víi sù ®oµn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, Tæng c«ng ty ®· ph¸t huy ®­îc tèi ®a n¨ng lùc vµ thÕ m¹nh ®Ó kinh doanh cã hiÖu qu¶. C¸c mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu chñ lùc cña Tæng c«ng ty nh­ døa hép, v¶i hép, n­íc hoa qu¶, d­a chuét dÇm dÊm, rau qu¶ sÊy muèi... ®· cã mÆt ë nhiÒu quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn toµn thÕ giíi vµ ngµy cµng ®­îc ®«ng ®¶o kh¸ch hµng n­íc ngoµi chÊp nhËn. Tæng c«ng ty kh«ng ngõng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Bªn c¹nh ®ã, c«ng t¸c liªn doanh, liªn kÕt; xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m t×m kiÕm b¹n hµng vµ thÞ tr­êng míi ®­îc ®Æc biÖt chó träng nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng cho hµng chôc ngµn lao ®éng. Ngoµi ra, viÖc ®Çu t­ vµo c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cña Tæng c«ng ty ®ang gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh kinh doanh Tæng c«ng ty còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n nh­ gi¸ rau qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lu«n biÕn ®éng vµ ë møc thÊp, c¹nh tranh gay g¾t tõ c¸c ®èi thñ lín nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan, Ên §é,... H¬n n÷a, ViÖt Nam ®· gia nhËp khu vùc mËu dÞch tù do AFTA vµ tiÕn tíi sÏ gia nhËp WTO nªn rau qu¶ cña ViÖt Nam nãi chung vµ cña Tæng c«ng ty nãi riªng sÏ ph¶i c¹nh tranh víi rau qu¶ cña c¸c n­íc kh¸c. V× vËy, Tæng c«ng ty cÇn ph¶i cè g¾ng vµ nç lùc h¬n n÷a ®Ó tån t¹i vµ c¹nh tranh. Tin t­ëng r»ng víi sù ®æi míi linh ho¹t trong kinh doanh, Tæng c«ng ty sÏ ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu kinh doanh cña m×nh, tiÕp tôc ph¸t huy vai trß lµ mét ®¬n vÞ hµng ®Çu trong ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam. Phô lôc Phô lôc 1: Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam STT Tªn c«ng ty I V¨n phßng Tæng c«ng ty II C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn 1 C«ng ty XNK Rau qu¶ I 2 C«ng ty XNK Rau qu¶ II 3 C«ng ty XNK Rau qu¶ III 4 C«ng ty XNK N«ng s¶n TP Hµ Néi 5 C«ng ty XNK N«ng s¶n vµ TPCB §µ N½ng 6 C«ng ty XNK NS Thùc phÈm Tp Hå ChÝ Minh 7 C«ng ty Gièng Rau qu¶ 8 C«ng ty VËt t­ vµ XNK 9 C«ng ty s¶n xuÊt vµ DV vËt t­ kü thuËt 10 C«ng ty vËn t¶i vµ ®¹i lý vËn t¶i 11 C«ng ty §Çu t­ XNK N«ng l©m s¶n 12 C«ng ty GN vµ XNK H¶i Phßng 13 C«ng ty TPXK B¾c Giang 14 C«ng ty TPXK §ång Giao 15 Nhµ m¸y TPXK Nam Hµ 16 C«ng ty Rau qu¶ Thanh Ho¸ 17 C«ng ty Rau qu¶ Hµ TÜnh 18 C«ng ty Rau qu¶ Sa Pa 19 C«ng ty CBTPXK Qu¶ng Ng·i 20 C«ng ty TPXK T©n B×nh 21 C«ng ty CBTPXK Kiªn Giang III C¸c c«ng ty cæ phÇn 22 C«ng ty CP In vµ Bao b× Mü Ch©u 23 C«ng ty CP C¶ng Rau qu¶ 24 C«ng ty CP SX vµ DV XNK Rau qu¶ Sµi Gßn 25 C«ng ty CP XNK §iÒu vµ hµng NSTP Tp HCM 26 C«ng ty CP TPXK H­ng Yªn 27 C«ng ty CP XNK Rau qu¶ Tam HiÖp 28 C«ng ty CP X©y dùng vµ SX VLXD 29 C«ng ty CP Vian IV C¸c c«ng ty liªn doanh 30 C«ng ty TP vµ NGK Dona Newtower 31 C«ng ty hép s¾t Tovecan 32 C«ng ty LD TNHH CB gia vÞ XNK Vinaharris 33 C«ng ty LD Bao b× Crown Vinalimex 34 C«ng ty LD TNHH Luveco V C¸c chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn 35 Chi nh¸nh Tæng c«ng ty t¹i L¹ng S¬n 36 Chi nh¸nh Tæng c«ng ty t¹i H¶i Phßng 37 Chi nh¸nh Tæng c«ng ty t¹i Tp Hå ChÝ Minh 38 V¨n phßng ®¹i diÖn Tæng c«ng ty t¹i Matxc¬va - CHLB Nga 39 V¨n phßng ®¹i diÖn Tæng c«ng ty t¹i Philadenphia - Mü Nguån: Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam Phô lôc 2: §Þnh h­íng s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng cho xuÊt khÈu S¶n phÈm chñ lùc S¶n phÈm ®a d¹ng ThÞ tr­êng chÝnh I. Rau qu¶ t­¬i - B¾p c¶i, khoai t©y, hµnh t©y, cµ rèt, d­a hÊu, tái, gõng, nghÖ - Su hµo, sóp l¬, tái t©y, ®Ëu qu¶, cµ chua, d­a chuét, nÊm h­¬ng,... - Liªn bang Nga, mét sè n­íc Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n - Chuèi tiªu, v¶i - Thanh long, nh·n, cam, quýt, chanh, xoµi, døa, ch«m ch«m, ®u ®ñ, sÇu riªng,... - §«ng B¾c ¸, Liªn bang Nga, Trung Quèc, Trung CËn §«ng... vµ mét sè n­íc kh¸c - Hoa lay ¬n, hoa kÌn, phong lan - Hoa, c©y c¶nh kh¸c. - NhËt B¶n, Liªn bang Nga II. §å hép, n­íc qu¶ ®«ng l¹nh - Døa, d­a chuét, v¶i, ch«m ch«m, xoµi, thanh long, ®u ®ñ, m¬ - N­íc gi¶i kh¸t hoa qu¶ tù nhiªn - §«ng l¹nh: Døa - C« ®Æc vµ pure: Døa, xoµi, cµ chua - Chuèi, æi, na, ng«, ®Ëu c«ve, ®Ëu Hµ Lan, m¨ng tre, nÊm, rau, gia vÞ kh¸c. - Rau qu¶ ®«ng l¹nh kh¸c. - Pure qu¶ kh¸c - Liªn bang Nga, T©y B¾c ¢u, §«ng ¢u, Mü, NhËt B¶n, Trung Quèc, mét sè n­íc Ch©u ¸, óc kh¸c. III. Rau qu¶ sÊy muèi - Chuèi sÊy, nh©n h¹t ®iÒu - D­a chuét, nÊm muèi - C¸c lo¹i rau qu¶ sÊy muèi kh¸c - Liªn bang Nga, NhËt B¶n, Mü vµ mét sè n­íc B¾c Mü. IV. Gia vÞ - H¹t tiªu, ít, tái, gõng - NghÖ, quÕ, håi, giÒng - Ch©u Phi, Liªn bang Nga, Trung §«ng vµ mét sè n­íc kh¸c V. Gièng rau - H¹t rau muèng, rau c¶i c¸c lo¹i, cñ tái - C¸c lo¹i gièng rau, ®Ëu, gia vÞ nhiÖt ®íi - Ch©u Phi, Ch©u ¸, Ch©u Mü La tinh Nguån: Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam Môc lôc Lêi më ®Çu.................................................................................... 1 Ch­¬ng 1. Nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam .................................................................. 3 I. Nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi .......................................... 3 1. Nhu cÇu tiªu thô rau cña thÕ giíi ............................................ 4 2. Nhu cÇu tiªu thô qu¶ cña thÕ giíi ........................................... 8 II. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ............... 12 1. §iÒu kiÖn thuËn lîi ................................................................. 12 2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt rau qu¶ cña ViÖt Nam .............................. 17 3. ChÕ biÕn vµ b¶o qu¶n rau qu¶ ................................................. 21 III. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam ............................. 25 1. Mét sè quan ®iÓm vÒ thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam ............................................................................................ 25 2. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam ............................ 25 3. Mét sè nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam 31 Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam .................................................................. 33 I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam ........................................................................... 33 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam ............................................................ 33 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam .............................................................................. 36 3. C¬ cÊu tæ chøc vµ ®iÒu hµnh cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam .................................................................... 37 II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam............................................................................ 41 1. MÆt hµng xuÊt khÈu ................................................................ 41 2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ............................................................. 47 3. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu .............................................................. 48 4. Gi¸ rau qu¶ xuÊt khÈu ............................................................. 55 5. ChÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu ................................................ 58 6. C¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu ............................................... 60 III. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam ................................................................... 62 1. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc ..................................................................... 62 2. Tån t¹i .................................................................................... 64 Ch­¬ng 3. Ph­¬ng h­íng, môc tiªu vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam.... 68 I. Ph­¬ng h­íng, môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam trong thêi gian tíi ............................ 68 1. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn ......................................................... 68 2. Môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶ ®Õn n¨m 2010 ............................ 70 II. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam trong thêi gian tíi ........................ 73 1. Qu¶n lý chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ................................. 73 2. §a d¹ng hãa c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l­îng mÆt hµng rau qu¶ trªn thÞ tr­êng ................................................ 78 3. §Èy m¹nh c«ng t¸c thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i .............................................................................................. 80 4. Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ ............................................................................... 82 5. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ cung øng rau qu¶ s¹ch, chÊt l­îng cao .................................. 83 III. KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc ............................................................. 83 1. Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ................ 84 2. Quy ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh rau qu¶ phôc vô xuÊt khÈu............................................................................................. 84 3. Hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh vµ tÝn dông ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶ ....................................................................... 86 4. §æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu..... 89 5. Hç trî Tæng c«ng ty vÒ th«ng tin thÞ tr­êng ........................... 91 6. Mét sè kiÕn nghÞ kh¸c ............................................................ 92 KÕt luËn......................................................................................... 94 Phô lôc ......................................................................................... 96 Tµi liÖu tham kh¶o.................................................................. Tµi liÖu tham kh¶o 1. GS.TS. Bïi Xu©n L­u, Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, NXB Gi¸o dôc 2002 2. B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c s¶n kinh doanh cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam c¸c n¨m tõ 1998 - 2002. 3. §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam. 4. §Ò ¸n ph¸t triÓn rau qu¶ ®Õn n¨m 2010 cña Tæng c«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam. 5. B¶n tin thÞ tr­êng sè 17, 19, 29/2003 cña Tæng C«ng ty Rau qu¶, N«ng s¶n ViÖt Nam. 6. §Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, n¨m 1999. 7. Dù th¶o ®Ò ¸n ph¸t triÓn ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 - Bé Th­¬ng m¹i. 8. §Ò ¸n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau, hoa qu¶, trong giai ®o¹n 2001 - 2010 - Bé Th­¬ng m¹i. 9. Ngµnh rau qu¶ ë ViÖt Nam, ViÖn nghiªn cøu chÝnh s¸ch l­¬ng thùc Quèc tÕ, 2002 10. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn N«ng nghiÖp - N«ng th«n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ N«ng nghiÖp, 2000. 11. TriÓn väng thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi, Vô ChÝnh s¸ch, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, 2003 12. PGS.TS. NguyÔn Sinh Cóc, N«ng nghiÖp - N«ng th«n ViÖt Nam thêi kú ®æi míi (1986 - 2002), NXB Thèng Kª - Hµ Néi 2003. 13. Hoµng TuyÕt Minh, TrÇn Minh NhËt, Vò TuyÕt Lan, ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm rau qu¶, NXB N«ng nghiÖp n¨m 2001. 14. PGS.TS. Hoµng ViÖt, MÊy vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n tr¸i ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi, tr 19 - 22, b¸o kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 25/2003. 15. GS. TS. TrÇn ThÕ Tôc, PTS. Lª B¸ Th¨ng, C¸c ph­¬ng ph¸p sö dông trªn thÞ tr­êng thu mua, b¸n bu«n, b¸n lÎ vµ c¸c dÞch vô hç trî cho thÞ tr­êng rau qu¶, NXB Thèng kª 2002. 16. Minh Khoa, XuÊt khÈu døa, mét thêi c¬ bÞ bá ngá, b¸o ThÞ tr­êng vµ Gi¸ c¶ 9/2002 17. Th«ng tin chuyªn ®Ò - B¶n tin phôc vô l·nh ®¹o, sè 6 n¨m 2002, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. 18. Chuyªn ®Ò Kinh tÕ - Héi nhËp, XuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp hiÖn nay, tr 11 - 13, b¸o thÞ tr­êng sè 228 + 229/2003. 19. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2001, 2002, NXB Thèng kª n¨m 2002, 2003. 20. FAO Agricultural and Fishery Statistic Book 2002 21. Website cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: vµ 22. Website cña Bé Th­¬ng m¹i: 23. Website cña Tæ chøc N«ng- L­¬ng Liªn hiÖp quèc: ._.