Lựa chọn sản phẩm và thị trường xuất khẩu của Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Môc lôc Danh môc B¶ng vµ H×nh vÏ B¶ng 1. §ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh 17 B¶ng 2. Tiªu chÝ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cña WEF 33 B¶ng 3. XÕp h¹ng cña c¸c khèi tiªu chÝ cña ViÖt Nam n¨m 2000 theo WEF 35 B¶ng 4. N¨ng lùc c¹nh tranh hiÖn t¹i cña ViÖt Nam n¨m 2001 (CCI) theo WEF 35 B¶ng 5. C¸c yÕu tè do doanh nghiÖp chi phèi 36 B¶ng 6. Ph©n nhãm kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm 38 B¶ng 7. Tû lÖ tham gia cña c¸c DNVVN vµo c¸c ngµnh n¨m 2000 39 B¶ng 8. Nh©n tè c¬ b¶n ®Ó cñng cè n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 86 H×nh 1. Ph©n bè cña c¸c DNNVV ViÖt Nam theo vÞ trÝ ®Þa lý 11 H×nh 2. Tû träng ph©n theo ngµnh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam 12 H×nh 3. ThuÕ nhËp khÈu trong APEC 22 H×nh 4. ThuÕ nhËp khÈu trong ASEAN, AFTA 25 Lêi nãi ®Çu Lý do lùa chän ®Ò tµi vµ tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi HÖ thèng DNNVV trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ngµy cµng gi÷ vÞ trÝ quan träng c¶ trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ x· héi ë ViÖt Nam. §©y lµ bé phËn kh«ng chØ gãp phÇn huy ®éng c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong d©n c­, tÝch cùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò viÖc lµm vµ x· héi mµ cßn lµ mét lùc l­îng ®¸ng kÓ tham gia tÝch cùc trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®· triÓn khai nh÷ng nç lùc quan träng ®Ó héi nhËp vµo kinh tÕ quèc tÕ nh­: gia nhËp ASEAN vµ tham gia vµo khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) n¨m 1995; n¨m 1996, tham gia tiÕn tr×nh ¸ - ¢u (ASEM) vµ trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña APEC (1998); Ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam - Hoa Kú (2000) vµ ®ang ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi WTO. Qu¸ tr×nh héi nhËp nµy kh«ng chØ ®em l¹i c¬ héi cho DNNVV ViÖt Nam mµ cßn ®Æt hä tr­íc mét vÞ thÕ bÊt lîi trong qu¸ tr×nh më cöa. Bëi c¸c DNNVV cßn thiÕu rÊt nhiÒu yÕu tè c¬ b¶n nh­ vèn, c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý, nh©n lùc,... ®Ó trë thµnh doanh nghiÖp m¹nh ngang tÇm víi c¸c DNNVV trong khu vùc vµ thÕ giíi. H¬n n÷a, trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn thÞ tr­êng thÕ giíi, chóng ta buéc ph¶i më cöa thÞ tr­êng trong n­íc vµ do ®ã ch¾c ch¾n sÏ bÞ ¶nh h­ëng cña nh÷ng bÊt æn ®Þnh tõ bªn ngoµi khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam cßn ch­a h×nh thµnh ®Çy ®ñ hÖ thèng chÝnh s¸ch, nh©n lùc, søc c¹nh tranh, tÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ,... Do vËy, bªn c¹nh viÖc chñ ®éng héi nhËp, vÊn ®Ò n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trë thµnh mét yªu cÇu bøc thiÕt ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong m«i tr­êng kinh tÕ më. Víi ®Ò tµi “N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nhá vµ võa ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ”, em muèn ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña khu vùc doanh nghiÖp nµy trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ trªn c¬ së ®ã nªu ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp c¶ vÒ phÝa Nhµ n­íc, b¶n th©n doanh nghiÖp vµ c¸c ®oµn thÓ x· héi ®Ó DNNVV kh¼ng ®Þnh h¬n n÷a vÞ trÝ còng nh­ vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §Ò tµi ®i s©u ph©n tÝch vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh hiÖn t¹i vµ ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p so s¸nh, ®¸nh gi¸ ®Ó thÊy ®­îc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c DNNVV trong qu¸ tr×nh héi nhËp. C¸c ph­¬ng ph¸p biÖn chøng, ph©n tÝch tæng hîp ®Ó lµm râ c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu tæng hîp ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho c¸c DNNVV ViÖt Nam. Néi dung nghiªn cøu Ch­¬ng I: Xu thÕ tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi c¸c DNNVV ViÖt Nam. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. KÕt qu¶ nghiªn cøu dù kiÕn Tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c DNNVV ViÖt Nam, sinh viªn chuyªn ngµnh qu¶n trÞ kinh doanh vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¸c DNNVV ë ViÖt Nam. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi c¸c DNNVV ViÖt Nam Kh¸i qu¸t chung vÒ DNNVV ViÖt Nam Kh¸i niÖm Nãi ®Õn DNNVV lµ nãi ®Õn c¸ch ph©n lo¹i doanh nghiÖp dùa trªn ®é lín hay qui m« cña c¸c doanh nghiÖp. ViÖc ph©n lo¹i DNNVV phô thuéc vµo lo¹i tiªu thøc sö dông qui ®Þnh giíi h¹n c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i qui m« doanh nghiÖp. §iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n trong kh¸i niÖm DNNVV gi÷a c¸c n­íc chÝnh lµ viÖc lùa chän c¸c tiªu thøc ®¸nh gi¸ qui m« doanh nghiÖp vµ l­îng ho¸ c¸c tiªu thøc Êy th«ng qua nh÷ng tiªu chuÈn cô thÓ. MÆc dï cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c n­íc vÒ qui ®Þnh c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i DNNVV, song kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ DNNVV cã néi dung nh­ sau: DNNVV lµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n kinh doanh v× môc ®Ých lîi nhuËn, cã qui m« doanh nghiÖp trong nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh tÝnh theo c¸c tiªu thøc vèn, lao ®éng, doanh thu, gi¸ trÞ gia t¨ng thu ®­îc trong tõng thêi kú theo qui ®Þnh cña tõng quèc gia.[11, tr8] Qua nghiªn cøu tiªu thøc ph©n lo¹i ë c¸c n­íc cã thÓ nhËn thÊy mét sè tiªu thøc chung, phæ biÕn nhÊt th­êng ®­îc sö dông trªn thÕ giíi lµ: Sè lao ®éng th­êng xuyªn Vèn s¶n xuÊt Doanh thu Lîi nhuËn Gi¸ trÞ gia t¨ng Tiªu thøc vÒ sè lao ®éng vµ vèn ph¶n ¸nh qui m« sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo, cßn tiªu thøc vÒ doanh thu, lîi nhuËn vµ gi¸ trÞ gia t¨ng l¹i ®¸nh gi¸ qui m« theo kÕt qu¶ ®Çu ra. Mçi tiªu thøc cã nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ riªng. Nh­ vËy, ®Ó ph©n lo¹i DNNVV cã thÓ dïng c¸c yÕu tè ®Çu vµo hoÆc c¸c yÕu tè ®Çu ra cña doanh nghiÖp, hoÆc lµ sù kÕt hîp cña c¶ hai yÕu tè ®ã. Dùa trªn kh¸i niÖm chung vÒ DNNVV vµ xem xÐt c¸c tiªu thøc vµ giíi h¹n tiªu chuÈn ®­îc sö dông trong ph©n lo¹i DNNVV trªn thÕ giíi kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ, nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt vÒ quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ c¸c chÝnh s¸ch, qui ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. Chóng ta cã thÓ nªu ra kh¸i niÖm nh­ sau: DNNVV ViÖt Nam lµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ, cã quy m« vÒ vèn hoÆc lao ®éng tho¶ m·n c¸c qui ®Þnh cña chÝnh phñ ®èi víi tõng ngµnh nghÒ t­¬ng øng víi tõng thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.[11, tr.10] Theo kh¸i niÖm nµy c¸c DNNVV gåm c¸c lo¹i h×nh c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh n»m trong nh÷ng tiªu thøc vµ giíi h¹n tiªu chuÈn quy ®Þnh cña chÝnh phñ nh­: C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®¨ng ký theo LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc C¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH vµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®¨ng ký ho¹t ®éng theo LuËt c«ng ty, LuËt Doanh nghiÖp t­ nh©n, LuËt Doanh nghiÖp vµ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam C¸c hîp t¸c x· ®¨ng ký ho¹t ®éng theo LuËt hîp t¸c x· (LuËt míi) C¸c c¸ nh©n vµ nhãm s¶n xuÊt - kinh doanh ®¨ng ký theo NghÞ ®Þnh 66 - H§BT. Theo NghÞ ®Þnh 90/2001/CP-N§ ngµy 23/11/2001, sù ph¸t triÓn DNNVV lµ mét nhiÖm vô quan träng trong ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ t¹o thuËn lîi cho DNNVV ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc, më réng c¸c mèi liªn kÕt víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. §Þnh nghÜa DNNVV theo NghÞ ®Þnh 90/2001/CP-N§ ngµy 23/11/2001 nh­ sau: DNNVV lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng­êi.[25, tr2] C¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cô thÓ cña ngµnh, ®Þa ph­¬ng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ch­¬ng tr×nh trî gióp cã thÓ linh ho¹t ¸p dông ®ång thêi c¶ hai chØ tiªu vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai chØ tiªu nãi trªn. Nh­ vËy, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ®¨ng ký kinh doanh vµ tho· m·n hai tiªu thøc trªn ®Òu ®­îc coi lµ DNNVV. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, ë ViÖt Nam hiÖn nay sè DNNVV chiÕm kho¶ng 93% tæng sè doanh nghiÖp hiÖn cã. Trªn ®©y lµ quy ­íc hµnh chÝnh cña chÝnh phñ ®Ó c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc chÝnh thøc cña Nhµ n­íc dïng lµm c¬ së ®Ó x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî DNNVV. Còng cÇn l­u ý r»ng kh¸i niÖm vµ giíi h¹n ph©n lo¹i trªn chØ mang ý nghÜa t­¬ng ®èi, kh«ng thÓ hiÓu mét c¸ch cøng nh¾c, bÊt di bÊt dÞch mµ cÇn ph¶i th­êng xuyªn ®¸nh gi¸, c©n nh¾c, ®iÒu chØnh cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, kh¶ n¨ng hç trî cña Nhµ n­íc trong tõng thêi kú. §Æc ®iÓm h×nh thµnh, ph¸t triÓn khu vùc DNNVV ë ViÖt Nam §Æc tr­ng h×nh thµnh Cã thÓ nãi r»ng c¶ c¸c ®iÓm m¹nh lÉn c¸c ®iÓm yÕu cña c¸c DNNVV ViÖt Nam phô thuéc rÊt nhiÒu vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn khu vùc nµy. So víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi qu¸ tr×nh nµy ë ViÖt Nam cã mét sè nÐt ®Æc tr­ng sau ®©y: C¸c DNNVV h×nh thµnh, ph¸t triÓn víi t­ c¸ch lµ mét khu vùc kinh tÕ chØ tõ khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ (1986), tõ bá m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tõ n¨m 1954 ë miÒn B¾c vµ 1975 ë miÒn Nam, ViÖt Nam ®· chän m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung x· héi chñ nghÜa, gièng nh­ m« h×nh cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa cò ë §«ng ¢u vµ Liªn X«. Trong thêi kú nµy chØ cã hai khu vùc: Kinh tÕ Nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· ®­îc phÐp ho¹t ®éng nh­ng bÞ h¹n chÕ ë qui m« vµ møc ®é kh«ng ®¸ng kÓ. HÇu hÕt xÝ nghiÖp quèc doanh vµ hîp t¸c x· trong thêi kú kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®Òu cã qui m« nhá nh­ng kh«ng thÓ coi chóng lµ c¸c “DNNVV” v× chóng ch­a ph¶i lµ chñ thÓ thùc sù cña nÒn kinh tÕ. ThuËt ng÷ “DNNVV” hÇu nh­ kh«ng ®­îc ai ®Ò cËp ®Õn trong thêi kú nµy. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng trÇm träng, c¸c doanh nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ møc sèng cña nh©n d©n gi¶m m¹nh. V× thÕ c«ng cuéc ®æi míi mµ trong ®ã träng t©m lµ ®æi míi kinh tÕ ®· ®­îc chÝnh thøc khëi x­íng t¹i §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam (1986). Cïng víi viÖc xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· ®· ngµy cµng trë thµnh c¸c ph¸p nh©n kinh tÕ thùc sù. Kinh tÕ t­ nh©n ®­îc thõa nhËn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn th«ng qua hµng lo¹t v¨n b¶n ph¸p lý do Quèc héi vµ ChÝnh phñ ban hµnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn còng nh­ c¸c hé kinh doanh d­íi vèn ph¸p ®Þnh ra ®êi vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ. Cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90, c¸c DNNVV ë ViÖt Nam ®· trë thµnh mét khu vùc kinh tÕ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Bªn c¹nh c¸c doanh nghiÖp khu vùc t­ nh©n, khu vùc tËp thÓ, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng lµ mét bé phËn quan träng cña khu vùc DNNVV. §©y lµ mét nÐt ®Æc thï riªng cña khu vùc DNNVV ë ViÖt Nam. §èi víi nhiÒu n­íc khi nãi ®Õn DNNVV, ng­êi ta th­êng quan niÖm ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp khu vùc t­ nh©n, cßn ®èi víi ViÖt Nam khi nãi ®Õn c¸c DNNVV ViÖt Nam th× tiªu thøc x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i lµ së h÷u mµ lµ giíi h¹n qui m« vÒ vèn vµ lao ®éng. HiÖn nay, cã kho¶ng 6000 doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ h¬n 80% trong sè ®ã lµ c¸c DNNVV (cã vèn ®¨ng ký d­íi 10 tû ®ång vµ lao ®éng th­êng xuyªn d­íi 300 ng­êi)[24]. Nhµ n­íc ViÖt Nam cã chñ tr­¬ng t¹o mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, vÝ dô luËt doanh nghiÖp ®­îc th«ng qua t¹i kú häp thø n¨m Quèc héi kho¸ X ®· ®­îc ¸p dông cho mét bé phËn ®¸ng kÓ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. C¸c DNNVV ë ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ khu vùc t­ nh©n, gÇn ®©y míi nhËn ®­îc sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc. VÊn ®Ò ph¸t triÓn khu vùc DNNVV ë ViÖt Nam tõ n¨m 2001 trë vÒ tr­íc ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. Cho ®Õn NghÞ ®Þnh 90/2001/CP-N§ ngµy 23/11/2001 ChÝnh phñ ViÖt Nam míi ban hµnh mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch râ rµng, dµi h¹n ®èi víi c¸c DNNVV nh­ sau: Ch­¬ng tr×nh trî gióp Ch­¬ng tr×nh trî gióp DNNVV cña Nhµ n­íc lµ ch­¬ng tr×nh môc tiªu dµnh cho DNNVV, c¨n cø vµo ®Þnh h­íng ­u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa bµn cÇn khuyÕn khÝch. Ch­¬ng tr×nh trî gióp nµy ®­îc bè trÝ trong kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m do Thñ t­íng ChÝnh phñ hoÆc Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng quyÕt ®Þnh. Ch­¬ng tr×nh trî gióp bao gåm: môc tiªu, ®èi t­îng DNNVV cô thÓ theo ngµnh nghÒ, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng, néi dung trî gióp, nguån lùc, kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, tæ chøc thùc hiÖn. Chó träng ­u tiªn ch­¬ng tr×nh trî gióp c¸c DNNVV do doanh nh©n n÷ qu¶n lý. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ ChÝnh phñ trî gióp ®Çu t­ th«ng qua biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh, tÝn dông, ¸p dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c DNNVV ®Çu t­ vµo mét sè ngµnh nghÒ, bao gåm ngµnh nghÒ truyÒn thèng vµ t¹i c¸c ®Þa bµn cÇn khuyÕn khÝch. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp vµ thÓ nh©n gãp vèn ®Çu t­ vµo c¸c DNNVV. Thµnh lËp quü b¶o l·nh tÝn dông Thµnh lËp quü b¶o l·nh tÝn dông DNNVV ®Ó b¶o l·nh cho c¸c DNNVV khi kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông. MÆt b»ng s¶n xuÊt DNNVV ®­îc h­ëng c¸c chinh s¸ch ­u ®·i trong viÖc thuª ®Êt, chuyÓn nh­îng, thÕ chÊp vµ c¸c quyÒn kh¸c vÒ sö dông ®Êt ®ai theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ThÞ tr­êng vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh C¸c Bé, ngµnh, uû ban nh©n d©n, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng chØ ®¹o, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DNNVV tiÕp cËn c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ hµng ho¸, trî gióp DNNVV më réng thÞ tr­êng, tiªu thô s¶n phÈm. C¸c ®Þa ph­¬ng trî gióp viÖc tr×nh bµy, giíi thiÖu, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng cña c¸c DNNVV, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng. ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c DNNVV tham gia cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô theo kÕ ho¹ch mua s¾m b»ng nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc; c¸c Bé, ngµnh ®Þa ph­¬ng cã kÕ ho¹ch ­u tiªn ®Æt hµng vµ c¸c ®¬n hµng theo h¹n ng¹ch ph©n bæ cho c¸c DNNVV s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô b¶o ®¶m chÊt l­îng theo yªu cÇu. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc thÇu phô c«ng nghiÖp, t¨ng c­êng sù liªn kÕt gi÷a c¸c DNNVV víi doanh nghiÖp kh¸c vÒ hîp t¸c s¶n xuÊt, s¶n phÈm linh kiÖn, phô kiÖn, phô tïng, nhËn thÇu x©y dùng,... nh»m thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ, më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DNNVV. Th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh trî gióp, ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNNVV ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm hµng ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu Nhµ n­íc khuyÕn khÝch DNNVV t¨ng c­êng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNNVV liªn kÕt hîp tac víi n­íc ngoµi, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô. Th«ng qua ch­¬ng tr×nh trî gióp xóc tiÕn xuÊt khÈu, trî gióp mét phÇn chi phÝ cho DNNVV kh¶o s¸t, häc tËp, trao ®æi hîp t¸c vµ tham dù héi chî, triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m hiÓu thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi. Chi phÝ trî gióp ®­îc bè trÝ trong Quü hç trî xuÊt khÈu. C¸c Bé, ngµnh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c DNNVV tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc. VÒ th«ng tin, t­ vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh vµ uû ban nh©n d©n ®Þa ph­¬ng cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt qua c¸c Ên phÈm vµ qua m¹ng Internet cho c¸c DNNVV, th«ng qua Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ (Côc Ph¸t triÓn DNNVV) phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan vµ c¸c tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp trî gióp DNNVV. ChÝnh phñ trî gióp kinh phÝ ®Ó t­ vÊn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho DNNVV th«ng qua ch­¬ng tr×nh trî gióp ®µo t¹o. Kinh phÝ trî gióp vÒ ®µo t¹o ®­îc bè trÝ tõ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc trî gióp c¸c DNNVV trong viÖc cung cÊp th«ng tin, t­ vÊn, ®µo t¹o nguån nh©n lùc. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp c¸c “v­ên ­¬m DNNVV” ®Ó h­íng dÉn, ®µo t¹o doanh nh©n trong b­íc ®Çu thµnh lËp doanh nghiÖp. [24] §Æc ®iÓm cña c¸c DNNVV hiÖn nay C«ng nghÖ, DNNVV ViÖt Nam th­êng g¾n víi c«ng nghÖ l¹c hËu, thñ c«ng. C«ng nghÖ l¹c hËu chiÕm tû träng rÊt lín lµ ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt cña c¸c DNNVV ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ rÊt chËm. Ngay ®Õn thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ trung t©m c«ng nghiÖp lín cña c¶ n­íc nh­ng tèc ®é ®æi míi còng chØ ®¹t kho¶ng 10% trong khi ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn b×nh qu©n lµ 15% [11]. So víi DNNVV n­íc ngoµi c¸c DNNVV ViÖt Nam ph©n t¸n h¬n, kh¶ n¨ng liªn kÕt víi nhau vµ víi doanh nghiÖp lín yÕu h¬n. Doanh nghiÖp thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh, DNNVV ViÖt Nam tr­íc tiªn vµ chñ yÕu lµ nãi ®Õn c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh. Do tÝnh lÞch sö cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë n­íc ta, ®¹i bé phËn c¸c DNNVV, theo qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, ®Òu thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh. Bëi vËy, ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña doanh nghiÖp thuéc khu vùc nµy mang tÝnh ®¹i diÖn cho DNNVV ë ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n, c¸c con sè thèng kª vÒ tû träng GDP ®ãng gãp trong c¬ cÊu kinh tÕ, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m, sè lao ®éng, vèn, ®Æc ®iÓm vÒ c«ng nghÖ, m¸y mãc sö dông, tr×nh ®é qu¶n lý, kh¶ n¨ng vÒ vèn cho ®Õn nay chñ yÕu tæng kÕt cho khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, chø ch­a cã sè liÖu ®iÒu tra chÝnh thøc riªng biÖt cho toµn bé c¸c DNNVV ë ViÖt Nam. LÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu phÇn lín c¸c DNNVV ViÖt Nam ho¹t ®éng chñ yÕu trong 3 lÜnh vùc: th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ®êi sèng; c«ng nghiÖp vµ x©y dùng; dÞch vô vµ vËn chuyÓn hµng ho¸, hµnh kh¸ch. Riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, cã 37,3% sè DNNVV trong c«ng nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, 11% DNNVV trong c«ng nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh dÖt, may, da. Ngµnh c¬ khÝ, s¶n xuÊt thiÕt bÞ, m¸y mãc, dông cô chÝnh x¸c, l¾p r¸p xe m¸y vµ c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng chiÕm 12,3% tæng sè l­îng DNNVV cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp [20]. Thùc tr¹ng ph©n bè C¸c vïng ®« thÞ tËp trung ®«ng d©n c­, c¸c vïng gÇn thÞ tr­êng tiªu thô vµ c¸c trung t©m c«ng nghiÖp ®­îc h×nh thµnh tõ tr­íc thêi kú ®æi míi lµ nh÷ng n¬i thuËn lîi cho viÖc ra ®êi cña c¸c doanh nghiÖp míi. ë c¸c vïng n«ng th«n, n¬i c¸c lµng nghÒ bÞ mai mét trong nh÷ng n¨m bao cÊp, nay ®­îc chÝnh s¸ch ®æi míi t¸c ®éng nªn nhiÒu doanh nghiÖp víi c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau ®· ra ®êi gãp phÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c nghÒ truyÒn thèng, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho sè lao ®éng s½n cã t¹i ®Þa ph­¬ng. Riªng miÒn Nam ®· chiÕm 66,03% tæng sè DNNVV cña c¶ n­íc. Hai vïng cã sè l­îng DNNVV lín tiÕp theo lµ miÒn B¾c (24,29%) vµ miÒn Trung (9,68%). H×nh 124.29% 9.68% 66.03% MiÒn B¾c MiÒn Trung MiÒn Nam . Ph©n bè cña c¸c DNNVV ViÖt Nam theo vÞ trÝ ®Þa lý Nguån: Tæng côc thèng kª, 2001[10] ThiÕu vèn, DNNVV hiÖn nay gÆp ph¶i khã kh¨n thiÕu vèn ®Ó s¶n xuÊt vµ më réng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng thiÕu vèn ë c¸c doanh nghiÖp kh«ng gièng nhau. NhiÒu doanh nghiÖp ph¶n ¸nh lµ thiÕu vèn nh­ng thùc tÕ nÕu cã vèn còng kh«ng biÕt sö dông vµo môc ®Ých g×. ViÖc cung øng vèn cho c¸c DNNVV hiÖn nay chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn qua thÞ tr­êng tµi chÝnh phi chÝnh thøc, kh«ng tiÕp cËn ®­îc víi nguån tÝn dông chÝnh thøc, tøc tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hµng. Nguån nh©n lùc, lao ®éng chñ yÕu trong c¸c DNNVV chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, Ýt ®­îc ®µo t¹o, thiÕu kü n¨ng, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, ®Æc biÖt lµ sè lao ®éng trong c¸c c¬ së kinh doanh nhá. Nh×n chung tû lÖ lao ®éng trong khu vùc ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é ®¹i häc rÊt thÊp kho¶ng 6%, trong ®ã chñ yÕu tËp trung vµo c¸c c«ng ty TNHH vµ c«ng ty cæ phÇn (h¬n 80%)[20]. Ngoµi ra, phÇn lín c¸c chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh - c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y - ch­a ®­îc ®µo t¹o vÒ qu¶n trÞ kinh doanh, kü n¨ng qu¶n lý kinh doanh cßn non kÐm vµ thiÕu kinh nghiÖm. Sù ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong xu thÕ héi nhËp VÒ mÆt sè l­îng, c¸c DNNVV chiÕm tû lÖ lín trong tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Theo sè liÖu thèng kª cña n¨m 1998, trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ 25.517, th× 17.535 lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, 6.900 lµ c¸c c«ng ty TNHH, 153 lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ 2.900 lµ c¸c hîp t¸c x·. Nh­ vËy, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· ®¨ng ký lµ c¸c DNNVV. Sau 2 n¨m thi hµnh LuËt doanh nghiÖp, tÝnh ®Õn 31/12/2001, c¶ n­íc ®· cã thªm 32.000 doanh nghiÖp, thu hót 4 tû USD vèn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 700.000 lao ®éng. N©ng tæng sè doanh nghiÖp trong c¶ n­íc lªn 42.000 doanh nghiÖp, trong ®ã chiÕm ®Õn 98% lµ c¸c DNNVV. Nh­ vËy, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm th¸ng 12/2001, ë ViÖt Nam hiÖn cã h¬n 2 triÖu DNNVV [20]. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c DNNVV ViÖt Nam lµ bu«n b¸n, söa ch÷a vµ s¶n xuÊt chÕ biÕn. Trong sè h¬n 2 triÖu DNNVV ViÖt Nam cã gÇn 78% c¸c DNNVV tham gia vµo c¸c ngµnh th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a chiÕm 42,2% vµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm 35,4%. TiÕp ®ã, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc x©y dùng chiÕm gÇn 10%; c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng chiÕm 4,4%; c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh vËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c chiÕm 3,3%; c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh kinh doanh bÊt ®éng s¶n vµ dÞch vô t­ vÊn chiÕm 2,1%; c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong 7 ngµnh kh¸c chØ chiÕm 1,4%. [20] H×nh 242.20% 35.40% 2.10% 1.20% 3.30% 10% 4.40% 1.40% . Tû träng ph©n theo ngµnh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam Nguån: Tæng côc thèng kª 2001[10] Tû lÖ c¸c DNNVV ViÖt Nam trong c¸c ngµnh ®­îc s¾p xÕp theo thø tù t¨ng dÇn nh­ sau: S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ n­íc chiÕm 61,5%; Ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµ thÓ thao chiÕm 67,4%; Tµi chÝnh tÝn dông chiÕm 72,3%; VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c chiÕm 78%; Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ c«ng céng chiÕm 83,1%; Ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n, dÞch vô t­ vÊn chiÕm 83,5%; C«ng nghiÖp khai th¸c má chiÕm 83,6%; Kh¸ch s¹n, nhµ hµng chiÕm 84,4%; X©y dùng chiÕm 85,7%; C«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm 86%; Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chiÕm 87,5%; Y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi chiÕm 85,7%; Söa ch÷a xe cã ®éng c¬, m« t«, xe m¸y, ®å dïng chiÕm 93%; Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ chiÕm 94,1%. [10] T¹o viÖc lµm C¸c sè liÖu ®­îc thèng kª cho thÊy c¸c DNNVV ViÖt Nam lµ nguån chñ yÕu t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. C¸c DNNVV ViÖt Nam tuyÓn dông gÇn 1 triÖu lao ®éng, chiÕm 49% lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Trong c¸c lÜnh vùc c¬ b¶n cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¸c DNNVV ViÖt Nam tuyÓn dông 355.000 lao ®éng, chiÕm 36% tæng sè lao ®éng ngµnh. Trong ngµnh x©y dùng, c¸c DNNVV ®· t¹o ra chç lµm viÖc cho 155.000 lao ®éng, chiÕm 51% tæng sè lao ®éng trong toµn ngµnh; trong ngµnh th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô söa ch÷a: 111.000 lao ®éng, chiÕm 56% tæng sè lao ®éng trong ngµnh nµy; lÜnh vùc kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng: 51.000 lao ®éng, chiÕm 89% tæng sè lao ®éng trong ngµnh; ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n vµ dÞch vô t­ vÊn: 27.000 lao ®éng chiÕm 72% tæng sè lao ®éng trong ngµnh; lÜnh vùc s¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ n­íc: 26.000 lao ®éng chiÕm 52% tæng sè lao ®éng trong ngµnh vµ ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c má 24.000 lao ®éng, chiÕm 25% tæng sè lao ®éng toµn ngµnh. [10] MÆt kh¸c c¸c DNNVV ViÖt Nam ®· thu hót mét tû lÖ lao ®éng chñ yÕu trªn ph¹m vi toµn quèc; ë vïng duyªn h¶i miÒn Trung, sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c DNNVV so víi tæng sè lao ®éng lµm viÖc ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ 67%; khu vùc §«ng Nam Bé cã tû lÖ thÊp nhÊt lµ 44% vµ nh­ ®· nªu, trªn toµn quèc tû lÖ nµy lµ 49%. Ngoµi ra, tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· cã chiÕu h­íng gi¶m: gi¶m tõ 9,7% trong n¨m 1988 xuèng cßn 5,2% vµo n¨m 1996 vµ n¨m 2001 xuèng cßn 4,3%. Trong khi ®ã, tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp ®· gi¶m tõ 5,2% n¨m 1988 xuèng cßn 3,2% n¨m 1996 vµ n¨m 2001 cßn h¬n 2,1% [25, tr 47]. Do vËy, khu vùc DNNVV ®ang cã vai trß hÕt søc quan träng, khu vùc nµy cã kh¶ n¨ng t¹o ra viÖc lµm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu lao ®éng cho sè ng­êi ph¶i rêi bá chç lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ cho sè l­îng lín nh÷ng ng­êi lao ®éng míi tham gia vµo lùc l­îng lao ®éng hµng n¨m. Vai trß trong nÒn s¶n xuÊt ë ViÖt Nam: Trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, sè l­îng vµ tû lÖ c¸c DNNVV tham gia vµo s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau cã sù biÕn ®éng kh¸ m¹nh, tuú thuéc vµo tõng lÜnh vùc. Nh­ng hÇu nh­ kh«ng cã DNNVV nµo tham gia ho¹t ®éng trong c¸c ph©n ngµnh s¶n xuÊt than cèc, s¶n phÈm dÇu má hoÆc nguyªn liÖu h¹t nh©n. Trong ngµnh s¶n xuÊt thuèc l¸ vµ thuèc lµo, vÒ sè l­îng c¸c DNNVV chiÕm 29% tæng sè c¸c doanh nghiÖp nh­ng vÒ s¶n l­îng chØ chiÕm mét tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ - kho¶ng 0,11% gi¸ trÞ s¶n l­îng toµn ngµnh. VÒ sè l­îng, c¸c DNNVV ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu vµo 7 ph©n ngµnh, dao ®éng trong kho¶ng tõ 73-93%. Gi¸ trÞ s¶n l­îng cña 7 ph©n ngµnh nµy chiÕm 81% tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c DNNVV trong gi¸ trÞ s¶n l­îng cña 7 ph©n ngµnh ®­îc s¾p xÕp theo thø tù gi¶m dÇn nh­ sau: S¶n xuÊt thùc phÈm vµ ®å uèng: 40,24%; S¶n xuÊt s¶n phÈm tõ chÊt kho¸ng phi kim lo¹i kh¸c:14,49%; chÕ biÕn gç vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ gç, tre, nøa, r¬m r¹: 8,03%; s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ kim lo¹i (trõ m¸y mãc thiÕt bÞ): 4,06%; dÖt:4,1%; s¶n xuÊt trang phôc, thuéc vµ nhuém da l«ng thó: 4,06%. [10] C¸c DNNVV ®· huy ®éng ®­îc 47.739 tû ®ång vèn ®Çu t­ cho c¸c ®¬n vÞ kinh doanh cña m×nh vµ ®· t¹o ra 3 triÖu chç lµm viÖc. Doanh thu cña c¸c DNNVV vµo kho¶ng 137.000 tû VND vµ c¸c DNNVV ®· nép 5.000 tû VND tiÒn thuÕ. C¸c DNNVV ®· t¹o ra kho¶ng 2% GDP vµ nh÷ng ®ãng gãp chung cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong tæng vèn ®Çu t­ quèc gia vµ trong GDP cña nÒn kinh tÕ vÉn cßn nhá [10]. Nh÷ng sè liÖu nµy còng ph¶n ¸nh râ mét ®iÒu lµ tiÒm n¨ng kinh tÕ cña khu vùc nµy vÉn ch­a ®­îc ph¸t huy ®Çy ®ñ. VÞ trÝ vµ vai trß cña DNNVV trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi ë ViÖt Nam DNNVV cã vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi n­íc, kÓ c¶ c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. Trong bèi c¶nh c¹nh tranh toµn cÇu gay g¾t nh­ hiÖn nay, c¸c n­íc ®Òu chó ý hç trî c¸c DNNVV nh»m huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµ hç trî cho c«ng nghiÖp lín, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. VÞ trÝ, vai trß cña c¸c DNNVV ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh thÓ hiÖn qua c¸c ®iÓm chñ yÕu sau: VÒ sè l­îng c¸c DNNVV chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi DNNVV cã mÆt trong nhiÒu ngµnh nghÒ, lÜnh vùc vµ tån t¹i nh­ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nÒn kinh tÕ mçi n­íc. Nã lµ mét bé phËn h÷u c¬ g¾n bã chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp lín, cã t¸c dông hç trî, bæ sung, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp lín ph¸t triÓn Sù ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp nµy ë ViÖt Nam tõ tr­íc ®Õn nay vµ c¶ trong t­¬ng lai vÉn cã vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n­íc, cô thÓ lµ: ViÖc ph¸t triÓn DNNVV ®ãng gãp quan träng vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ, gi¸ trÞ gia t¨ng hoÆc GDP do c¸c DNNVV t¹o ra hµng n¨m chiÕm tû träng kh¸ lín ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng chØ tiªu t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. Cung cÊp cho x· héi khèi l­îng hµng ho¸ ®¸ng kÓ phôc vô nhu cÇu trong n­íc nh­ m¸y mãc trang thiÕt bÞ, c«ng cô vµ c¸c linh kiÖn cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ c¸c ngµnh thñ c«ng nghiÖp. Thu hót lao ®éng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm víi chi phÝ ®Çu t­ thÊp, gi¶m thÊt nghiÖp t¹i c¸c khu vùc ®« thÞ hoÆc nh÷ng ng­êi ë c¸c vïng n«ng th«n ®ang kiÕm viÖc lµm. T¹o nguån thu nhËp æn ®Þnh th­êng xuyªn cho d©n c­, gãp phÇn gi¶m bít chªnh lÖch vÒ thu nhËp c¸c bé phËn d©n c­, t¹o ra sù ph¸t triÓn t­¬ng ®èi ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng cña ®Êt n­íc vµ c¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau. C¸c DNNVV cã thÓ gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh ph©n bæ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, nhê ®ã t¹o diÒu kiÖn ®Ó gi¶m kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn vµ khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau trªn toµn quèc. Khai th¸c, ph¸t huy c¸c nguån lùc vµ tiÒm n¨ng t¹i chç cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c nguån tµi chÝnh cña d©n c­ trong vïng. C¸c DNNVV cã thÓ ph¸t triÓn vµ sö dông 1 c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi chÝnh huy ®éng trong n­íc vµ c¸c nguån viÖn trî cña n­íc ngoµi. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸c nhµ kinh doanh n¨ng ®éng, lùc l­îng cÇn thiÕt gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt - kinh doanh ë ViÖt Nam ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi ®· xuÊt hiÖn nhiÒu g­¬ng mÆt trÎ, ®iÓn h×nh, n¨ng ®éng trong qu¶n lý c¸c DNNVV. T¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh thóc ®Èy s¶n xuÊt - kinh doanh ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ h¬n do sè l­îng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt t¨ng lªn rÊt nhanh, t¨ng tÝnh chÊt c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, t¹o ra søc Ðp lín buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn ®æi míi mÆt hµng, gi¶m chi phÝ, t¨ng chÊt l­îng ®Ó thÝch øng víi m«i tr­êng míi. Nh÷ng yÕu tè ®ã cã t¸c ®éng lín lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ h¬n. B¶ng 1. §ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh Thùc hiÖn (tû ®ång) Th¸ng 10/2002 so víi th¸ng 10/2001 10 th¸ng ®Çu n¨m so víi cïng kú 2001 (%) 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ­íc tÝnh th¸ng 10/2002 Céng dån 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 Tæng sè 195.729 22.661 218.390 114,2 114,3 Ph©n theo khu vùc vµ thµnh phÇn kinh tÕ Khu vùc DN Nhµ n­íc 78.467 9.027 87.503 109,6 111,6 Trung ­¬ng 52.147 5.929 58.076 109,4 112,5 §Þa ph­¬ng 26 329 3 098 29 427 110,0 109,8 Khu vùc ngoµi quèc doanh 47.020 5.831 52.851 121,5 119,0 Khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 70.233 7.803 78.036 114,5 114,4 DÇu má vµ khÝ ®èt 20.053 2.301 22.354 101,1 99,8 C¸c ngµnh kh¸c 50.180 5.502 55.682 121,2 121,6 Nguån: Tæng côc thèng kª 2002 Víi nh÷ng lîi Ých to lín ®ã, viÖc khuyÕn khÝch, hç trî ph¸t triÓn c¸c DNNVV lµ mét gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010, ®Æc biÖt lµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. §©y còng lµ mét trong c¸c gi¶i ph¸p b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNNVV ViÖt Nam ThÕ giíi ®ang ®øng tr­íc mét xu thÕ cã tÝnh quy luËt lµ c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng phô thuéc vµo nhau, hiÖp t¸c chÆt chÏ h¬n víi nhau ë ph¹m vi khu vùc còng nh­ toµn cÇu. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 80, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trë thµnh vÊn ®Ò thêi sù mµ c¸c khu vùc, c¸c nÒn kinh tÕ vµ c¸c Doanh nghiÖp ®ang ®Æt sù quan t©m lªn hµng ®Çu. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ Mü la tinh ®Çu nh÷ng n¨m 90 vµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ kh«ng chØ lµ dÉn chøng cho thÊy mét l«gic h×nh thøc cña sù ¶nh h­ëng mang tÝnh toµn cÇu vÒ kinh tÕ mµ cßn cho thÊy c¶ tÝnh chÊt, tèc ®é vµ sù lan to¶ thËm chÝ v­ît ra khái lÜnh vùc kinh tÕ. Bëi trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, viÖc liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia, c¸c khu vùc ngµy cµng trë nªn cÇn thiÕt vµ cã tÝnh tÊt yÕu. C¸c DNNVV ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi “vïng phñ sãng” nµy vµ v._.× vËy cÇn ph¶i cã nhËn thøc ®Ó ®ãn nhËn nã mét c¸ch cã lîi nhÊt còng nh­ h¹n chÕ tíi møc tèi thiÓu nh÷ng tiªu cùc cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh vµ sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ sù ph©n chia l¹i c¸c nÒn kinh tÕ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tøc lµ qu¸ tr×nh tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi tõ cÊp ®é khu vùc ®Õn toµn cÇu víi sù thÓ hiÖn râ nÐt cña xu thÕ ph¸t triÓn nhanh chãng h¬n cña ho¹t ®éng th­¬ng m¹i so víi c«ng nghiÖp vµ sù lan to¶ nhanh chãng cña c¸c dßng tµi chÝnh - tiÒn tÖ. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã mang l¹i lîi Ých nh­ nhau cho c¸c nÒn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn kh¸c nhau? §­¬ng nhiªn lµ c¸c lîi Ých ®­îc t¹o ra lín h¬n nh­ng sù ph©n phèi lîi Ých sÏ h­íng tíi ®©u cã lîi thÕ c¹nh tranh tèt h¬n. §Ó n¾m râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy chóng ta cïng t×m hiÓu chung vÒ toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa kinh tÕ ®­a tíi c¸i nh×n toµn diÖn vÒ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Khu vùc ho¸ kinh tÕ Khu vùc ho¸ kinh tÕ lµ mét xu thÕ xuÊt hiÖn tõ thËp kû 50 vµ ®· nhanh chãng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, ë c¸c n­íc qui m« kh¸c nhau, víi c¸c h×nh thøc, néi dung hÕt søc ®a d¹ng phong phó. Khu vùc ho¸ kinh tÕ thùc chÊt lµ mét sù liªn kÕt kinh tÕ diÔn ra ®èi víi c¸c quèc gia trong cïng mét khu vùc ®Þa lý, víi c¸c møc ®é kh¸c nhau tïy thuéc vµo chÝnh s¸ch cña tõng quèc gia trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. H×nh thøc cña sù liªn kÕt kinh tÕ khu vùc nµy lµ rÊt ®a d¹ng, ch¼ng h¹n ®ã lµ viÖc thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do, liªn minh thuÕ quan, liªn minh tiÒn tÖ, liªn kÕt kinh tÕ, thÞ tr­êng chung,... Trong qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ cã sù ®an xen, kÕt hîp ®ång thêi cña c¸c qu¸ tr×nh héi nhËp vÒ s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i, ®Çu t­; kÕt hîp gi÷a liªn kÕt kinh tÕ víi liªn kÕt vÒ Nhµ n­íc, vÒ v¨n ho¸, qu©n sù,... [9] Môc ®Ých chung nhÊt cña khu vùc ho¸ kinh tÕ lµ nh»m hîp t¸c hç trî lÉn nhau, tõng b­íc xo¸ bá nh÷ng c¶n trë, tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn trong viÖc di chuyÓn c¸c nguån lùc (t­ b¶n, lao ®éng, hµng ho¸, dÞch vô...) gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ®Ó cïng ph¸t triÓn. HiÖn nay, víi sù ra ®êi cña trªn 40 tæ chøc kinh tÕ, th­¬ng m¹i khu vùc, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ sù ra ®êi cña liªn minh Ch©u ©u - EU (1992) víi 15 n­íc thµnh viªn, HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ - ASEAN (1967) víi 10 thµnh viªn, DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng - APEC (1989) víi 21 thµnh viªn chiÕm trªn 60% GDP vµ 50% kim ng¹ch thÕ giíi, Hîp t¸c ¸ - ¢u - ASEM (1996), Khu vùc th­¬ng m¹i tù do B¾c Mü - NAFTA (1994),...[9] HÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n liªn kÕt nµy míi cã thÓ v÷ng vµng tiÕn ®Õn b­íc cao h¬n cña qu¸ tr×nh héi nhËp, ®ã lµ toµn cÇu hãa. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ chØ cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt ë quy m« toµn cÇu trªn c¬ së hîp t¸c cña c¸c quèc gia, kh«ng ph©n biÖt tr×nh ®é ph¸t triÓn, tr×nh ®é chÝnh trÞ - x· héi. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®­a tíi sù h×nh thµnh nªn mét thÞ tr­êng thÕ giíi thèng nhÊt vµ mét hÖ thèng tµi chÝnh tÝn dông toµn cÇu, lµ sù ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u, lµ sù më réng giao l­u kinh tÕ vµ khoa häc - c«ng nghÖ gi÷a c¸c quèc gia trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, lµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi cã tÝnh toµn cÇu (nh­ vÊn ®Ò d©n sè, tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i,...). Phï hîp víi néi dung toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ viÖc x¸c lËp c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ - tµi chÝnh quèc tÕ víi nh÷ng qui t¾c mµ mäi quèc gia cã thÓ chÊp nhËn ®­îc, lµ viÖc h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ - tµi chÝnh quèc tÕ, c¸c c«ng ty ®a quèc gia,...[9] Toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét trong nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc quèc tÕ ho¸ cao ®é. Nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc - c«ng nghÖ; ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, ®· ®­a c¸c quèc gia g¾n kÕt l¹i gÇn nhau, dÉn tíi sù h×nh thµnh nh÷ng m¹ng l­íi s¶n xuÊt toµn cÇu. Tr­íc nh÷ng biÕn ®æi to lín vÒ khoa häc - c«ng nghÖ nµy, tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo h­íng më cöa, gi¶m vµ tiÕn tíi dì bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, lµm cho viÖc trao ®æi hµng ho¸, lu©n chuyÓn vèn, lao ®éng vµ kü thuËt trªn thÕ giíi ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n, më ®­êng cho kinh tÕ quèc tÕ ph¸t triÓn. §¹i diÖn cho xu thÕ toµn cÇu ho¸ nµy lµ sù ra ®êi cña HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT) vµo n¨m 1947 víi 23 n­íc thµnh viªn s¸ng lËp víi môc ®Ých x¸c lËp nh÷ng nguyªn t¾c ®iÒu chØnh vµ thóc ®Èy th­¬ng m¹i quèc tÕ phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc thµnh viªn. KÓ tõ khi GATT ®­îc ®æi thµnh tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ®iÒu tiÕt kh«ng chØ th­¬ng m¹i hµng ho¸ mµ më réng sang c¶ th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t­, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Víi 143 n­íc thµnh viªn, chiÕm trªn 90% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i thÕ giíi, hiÖn nay WTO trë thµnh mét tæ chøc cã quy m« toµn cÇu vµ lµ nÒn t¶ng ph¸p lý cho quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, lµ diÔn ®µn th­êng trùc ®µm ph¸n th­¬ng m¹i vµ lµ thÓ chÕ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i quèc tÕ. [22] Nh­ vËy khi mét quèc gia ®· tham gia tõ qu¸ tr×nh khu vùc hãa ®Õn toµn cÇu hãa th× vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña hä chØ cßn lµ viÖc nhËn thøc nh÷ng thuËn lîi vµ th¸ch thøc ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét néi dung quan träng cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ kinh tÕ. Nãi héi nhËp lµ nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh chñ ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hay khu vùc ho¸. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ bao gåm mét sè néi dung chñ yÕu nh­: chñ ®éng tham gia vµo hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng lÜnh vùc kinh tÕ míi; chñ ®éng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh quèc tÕ… Víi ®­êng lèi ®æi míi vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®óng ®¾n, ViÖt Nam ®· tõng b­íc thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng b­íc ®Çu vÒ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tõng b­íc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ. Quan hÖ kinh tÕ, th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, më réng t¹o thÕ vµ lùc, kh¶ n¨ng vµ c¬ héi cho c¸c DNNVV ViÖt Nam nãi riªng ph¸t triÓn trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸. 25/7/1995 ViÖt Nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ tõ 1/1/1996 b¾t ®Çu thi hµnh nghÜa vô thµnh viªn AFTA; n¨m 1995 ViÖt Nam còng ®· ký HiÖp ®Þnh khung víi EU. Tõ th¸ng 3/1996 tham gia víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn s¸ng lËp DiÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ¢u (ASEM). Th¸ng 11/1998 ®­îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC). Th¸ng 7/2000 HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam - Hoa Kú ®­îc ký kÕt vµ ®· cã hiÖu lùc tõ ngµy 10/12/2001. C¸c nç lùc gia nhËp WTO ®ang ®­îc ®Èy m¹nh, Tæng th­ ký WTO Mike Moore ngµy 30/11/2001 ®· tuyªn bè t¹i Hµ Néi, ViÖt Nam cã thÓ trë thµnh thµnh viªn cña WTO trong 2 n¨m tíi. Bé ChÝnh trÞ ngµy 27/11/2001 ®· ban hµnh nghÞ quyÕt 07/-NQ/TW vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng thµnh c«ng rÊt quan träng trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi [9]. C¬ héi vµ th¸ch thøc víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam Lîi Ých khi ViÖt Nam tham gia tiÕn tr×nh héi nhËp Cã c¬ héi ®Ó tiÕp cËn víi thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó ph¸t triÓn. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan träng khi chóng ta ®ang thùc hiÖn m« h×nh kinh tÕ më h­íng vµo xuÊt khÈu. §iÓm then chèt cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi m« h×nh nµy lµ ph¶i cã thÞ tr­êng. §Èy m¹nh l­îng giao dÞch th­¬ng m¹i víi hÇu hÕt mäi nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO mét khi ta lµ thµnh viªn cña tæ chøc nµy. HiÖn t¹i, th­¬ng m¹i gi÷a c¸c thµnh viªn WTO chiÕm gÇn 90% khèi l­îng th­¬ng m¹i thÕ giíi. Do ®ã khi trë thµnh thµnh viªn WTO, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn cã thªm ®èi t¸c, t¨ng thªm khèi l­îng giao dÞch th­¬ng m¹i. Tham gia WTO, ta cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín trªn thÕ giíi mét c¸ch dÔ dµng vµ an toµn h¬n víi viÖc giµnh ®­îc qui chÕ tèi huÖ quèc (MFN) l©u dµi vµ kh«ng ®iÒu kiÖn. Gi¶m bít kh¶ n¨ng bÞ chÌn Ðp, ph©n biÖt ®èi xö trong quan hÖ th­¬ng m¹i. Ta cã thÓ tranh thñ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong WTO gi¶i quyÕt mét c¸ch c«ng b»ng h¬n c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc lín. H×nh 3. ThuÕ nhËp khÈu trong APEC MFN 1999 2005 2010 2015 2020 ThuÕ suÊt N¨m C¸c n­íc APEC ph¸t triÓn C¸c n­íc APEC ®ang ph¸t triÓn Nguån: Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam [30] T¹o ®iÒu kiÖn tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÕ giíi, v× lîi Ých chung trong ®ã cã lîi Ých riªng cña ta. SÏ ®­îc h­ëng mét sè ­u ®·i dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp thÊp. VÒ nguyªn t¾c, ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp thÊp ®­îc miÔn trõ khái sù ng¨n cÊm trî cÊp xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, nÕu hµng ho¸ lµ c¹nh tranh, sù miÔn trõ nµy sÏ bÞ lo¹i bá trong thêi gian lµ 8 n¨m. ViÖc tham gia héi nhËp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn x©y dùng vµ t¨ng c­êng c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ cña m×nh phï hîp víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ nh»m t¨ng c­êng sù æn ®Þnh trong m«i tr­êng kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. [31] Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp Tham gia vµo héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tøc lµ ta chÊp nhËn tham dù vµo mét "cuéc ch¬i lín" víi nh÷ng luËt lÖ ®­îc qui ®Þnh chÆt chÏ mµ ta ph¶i tu©n thñ trong khi nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n b¶o ®¶m cho sù thµnh c«ng vÉn cßn ®ang ë trong giai ®o¹n ®Þnh h×nh. Thùc lùc cña chóng ta cßn yÕu vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m sù thµnh c«ng nh­ hÖ thèng chÝnh s¸ch, nh©n lùc, tÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, søc c¹nh tranh,... l¹i ch­a h×nh thµnh ®Çy ®ñ. HÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña ta cßn ch­a ®ång bé, thiÕu nhiÒu ®Þnh chÕ vµ nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n lý quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh dÞch tÔ, mua s¾m chÝnh phñ, c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn thÞ tr­êng thÕ giíi, chóng ta còng buéc ph¶i më cöa thÞ tr­êng trong n­íc vµ do ®ã cã thÓ dÔ dµng bÞ ¶nh h­ëng bëi nh÷ng bÊt æn ®Þnh tõ bªn ngoµi. Qu¸ tr×nh më cöa còng cã thÓ t¸c ®éng ®Õn mét sè ngµnh vèn ®­îc b¶o hé cao tr­íc ®©y. MÆc dï kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng t¨ng lªn nh­ng viÖc c¹nh tranh giµnh giËt thÞ tr­êng sÏ vÉn quyÕt liÖt. VÊn ®Ò ®Æt ra cho ViÖt Nam còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c lµ lµm thÕ nµo cã thÓ n¾m b¾t ®­îc c«ng nghÖ - kü thuËt hiÖn ®¹i trong khi trªn thÕ giíi ®· cã nh÷ng qui ®Þnh hÕt søc ngÆt nghÌo vÒ viÖc b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ. §©y còng lµ ®iÓm sÏ g©y khã kh¨n nhiÒu cho nh÷ng n­íc nghÌo nh­ n­íc ta. Qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ th¸ch thøc kh¸c ®èi víi chóng ta. C¸c n­íc nhËn ®Çu t­, ®a sè lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn muèn h­íng ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc sinh lîi nhiÒu nhÊt. B¶n th©n WTO còng qui ®Þnh cÊm sö dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ®Çu t­ cã ¶nh h­ëng tíi th­¬ng m¹i nh­ c¸c yªu cÇu vÒ tû lÖ néi ®Þa, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n,... Nh÷ng qui ®Þnh nµy sÏ lµm h¹n chÕ thªm kh¶ n¨ng khèng chÕ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖc c¶i tæ doanh nghiÖp nhµ n­íc còng sÏ lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi ViÖt nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp, ®Æc biÖt lµ khi chuÈn bÞ vµ gia nhËp WTO. MÆc dï WTO kh«ng cã qui ®Þnh riªng vÒ th­¬ng m¹i nhµ n­íc, nh­ng cã nhÊn m¹nh c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn ph¶i tiÕn hµnh mua b¸n dùa trªn quy luËt cña thÞ tr­êng nh­ gi¸ c¶, cung cÇu vµ ph¶i t¹o c¬ héi c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho doanh nghiÖp n­íc ngoµi. §èi víi c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, n¬i cã khu vùc quèc doanh ph¸t triÓn m¹nh vµ ®¹i diÖn cho nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ th× vÊn ®Ò c¶i tæ doanh nghiÖp theo c¬ chÕ thÞ tr­êng sÏ ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu khi nh÷ng n­íc nµy xin gia nhËp WTO. [31] C¬ héi, th¸ch thøc vµ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi c¸c DNNVV ViÖt Nam C¸c DNNVV th­êng tham gia vµo nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau do vËy, viÖc më cöa ®Ó héi nhËp sÏ cã t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ mäi ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, dÞch vô cña ViÖt Nam vµ ®èi víi c¸c DNNVV, do sù ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ ho¹t ®éng cña m×nh còng khã cã thÓ tr¸nh khái nh÷ng t¸c ®éng nhiÒu mÆt, c¶ tÝch cùc lÉn tiªu cùc cña tiÕn tr×nh héi nhËp. C¬ héi ®èi víi c¸c DNNVV Gi¶m gi¸ thµnh ®Çu vµo cho s¶n xuÊt: kinh nghiÖm c¸c n­íc cho thÊy, trong tiÕn tr×nh héi nhËp, khi thùc hiÖn më cöa thÞ tr­êng, hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ cã c¬ héi th©m nhËp s©u h¬n nhiÒu h¬n vµo thÞ tr­êng trong n­íc. C¸c DNNVV nÕu tham gia vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt, víi t­ c¸ch lµ ng­êi tiªu dïng, sÏ cã nh÷ng c¬ héi ®Ó lùa chän ®Çu vµo víi gi¸ c¶ ®­îc h¹ thÊp, chÊt l­îng cao vµ nhiÒu sù lùa chän h¬n cho vËt liÖu s¬ chÕ vµ c¸c ®Çu vµo trùc tiÕp kh¸c (m¸y mãc vµ c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn kh¸c...) do h¹ thÊp hµng rµo thuÕ quan) (xem h×nh 4). 2002 2003 2005 2010 2015 2020 ThuÕ suÊt 1999 MFN CEPT 5 0 N¨m ViÖt Nam ASEAN 10 ASEAN 6 H×nh 4. ThuÕ nhËp khÈu trong ASEAN, AFTA Nguån: Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam [30] ViÖc thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã thªm c¬ héi ®Ó s¶n xuÊt phôc vô xuÊt khÈu vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng trao ®æi ngo¹i hèi. C¸c DNNVV ViÖt Nam ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn trong mét m«i tr­êng ph¸p lý, c¬ chÕ ®ang ®­îc tÝch cùc hoµn thiÖn theo h­íng th«ng tho¸ng, gia t¨ng nhiÒu ­u ®·i, ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Do vËy, nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¾t khe nh­ giÊy phÐp xuÊt khÈu, giíi h¹n ®­îc tiÕp xóc víi thÞ tr­êng ngo¹i hèi vèn th­êng ®­îc ­u tiªn cho c¸c c«ng ty lín sÏ dÇn ph¶i dì bá vµ v× vËy c¸c DNNVV sÏ ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng h¬n vµ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong viÖc s¶n xuÊt phôc vô xuÊt khÈu. Nh­ vËy, c¸c DNNVV ViÖt Nam phÇn nµo ®· kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ph©n biÖt ®èi xö, t¹o dùng ®­îc thÕ vµ lùc trong kinh doanh trong n­íc vµ quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a c¸c DNNVV cßn ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i trong kinh doanh quèc tÕ nh­ c¸c doanh nghiÖp lín cña Nhµ n­íc, t¹o dùng ®­îc m«i tr­êng ph¸t triÓn kinh tÕ. Më cöa th­¬ng m¹i g¾n liÒn víi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ bëi nã t¹o ra sù g¾n kÕt gi÷a nÒn kinh tÕ trong n­íc víi thÞ tr­êng toµn cÇu c¶ ë phÇn ®Çu vµo lÉn ®Çu ra. Cïng víi viÖc ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng th«ng tin vµ c«ng nghÖ cao, viÖc gi¶m bít c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i vµ sù t¨ng tr­ëng l­u chuyÓn vèn trªn ph¹m vi toµn cÇu, c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá sÏ cã nh÷ng c¬ héi mµ tr­íc ®©y hä kh«ng thÓ cã, ®Æc biÖt lµ trong viÖc tiÕp xóc víi c¸c xu h­íng tiªu thô míi vµ ph©n c«ng lao ®éng trªn diÖn réng víi chi phÝ s¶n xuÊt thÊp vµ kü thuËt tiªn tiÕn. Cïng víi viÖc thi hµnh c¸c tho¶ thuËn ®µm ph¸n Uruguay trong kho¶ng thêi gian tõ 1995 -2005, c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá sÏ cµng cã thªm c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng ngoµi n­íc ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. ThuÕ quan sÏ lµ h×nh thøc b¶o hé duy nhÊt vµ ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn th× thuÕ quan ®èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm (kÓ c¶ thµnh phÈm lÉn b¸n thµnh phÈm) ®· qua chÕ biÕn vÒ c¬ b¶n sÏ b»ng kh«ng. §èi víi nh÷ng nÒn kinh tÕ nh­ ViÖt Nam hiÖn ®ang cßn tËp trung s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng cã hµm l­îng lao ®éng cao th× kh¶ n¨ng th©m nhËp cña lo¹i hµng ho¸ nµy vµo c¸c n­íc ph¸t triÓn tuy sÏ cã c¹nh tranh gay g¾t nh­ng ngµy cµng trë nªn nhiÒu h¬n khi c¸c nguån lùc ®­îc huy ®éng do thuÕ quan h¹ vµ b¶n th©n c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ang ngµy cµng tËp trung vµo s¶n xuÊt vµ cung cÊp dÞch vô cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. [32] Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c DNNVV ChÝnh s¸ch vÜ m« nh­ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tµi kho¸, b¶o ®¶m mét m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh (bao gåm c¶ gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô, l·i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t, ph¶n ¸nh ®óng cung cÇu thÞ tr­êng,...) lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng gióp c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn æn ®Þnh. Nh÷ng rµng buéc bªn ngoµi hiÖn vÉn h¹n chÕ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp (m«i tr­êng c¹nh tranh kinh tÕ kÐm, c¸c yÕu tè kÝch thÝch bÞ mÐo mã do chÝnh s¸ch b¶o hé, tÝn dông vµ thuÕ). Nh÷ng h¹n chÕ kh¸ch quan nµy lµ nh÷ng nguyªn nh©n rÊt c¬ b¶n vµ l¹i th­êng lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp khã cã thÓ trùc tiÕp tham gia vµo viÖc söa ®æi v× chóng th­êng ë tÇm vÜ m«. Víi thùc tÕ ViÖt Nam lµ mét n­íc ®i sau, tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp, c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang h×nh thµnh, khu«n khæ ph¸p lý ch­a hoµn chØnh, ch­a phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ; c¬ cÊu vµ ph­¬ng thøc ph©n bæ c¸c nguån lùc ch­a hiÖu qu¶ vµ cã xu h­íng t¹o søc ú tõ phÝa c¸c nhãm ®Æc quyÒn vµ khu vùc ®­îc lîi nhê b¶o hé t¹o ra rÊt nhiÒu khã kh¨n kh¸ch quan cho c¸c DNNVV ViÖt Nam. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp cña ta cßn thÊp, ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Theo mét ®iÒu tra n¨m 1999 cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, c¸c doanh nghiÖp cña ta th­êng phµn nµn vÒ t×nh tr¹ng l¹c hËu c«ng nghÖ m¸y mãc vµ thiÕu vèn trong khi Ýt quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt nh­ t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý, tæ chøc kinh doanh, ®Þnh h­íng s¶n xuÊt. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò lín. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cña ta, còng gièng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp vÉn th­êng ho¹t ®éng theo c¸ch lµm ¨n “sæi”, thiÕu mét chiÕn l­îc c¶ ë møc trung h¹n chø ch­a nãi ®Õn dµi h¹n. C¸c DNNVV cña ta th­êng dùa nhiÒu vµo lîi thÕ vÒ lao ®éng (gi¸ nh©n c«ng cßn thÊp, ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh). Tuy nhiªn, chi phÝ thÊp míi chØ lµ sù khëi ®Çu cña tÝnh c¹nh tranh vµ vÒ l©u dµi lîi thÕ nµy sÏ mÊt dÇn. Sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña doanh nghiÖp th­êng ph¶i dùa trªn c¬ së g¾n kÕt lîi thÕ so s¸nh vÒ chi phÝ cïng viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt ®­îc nh×n nhËn trong tæng thÓ nh÷ng biÕn ®éng vÒ m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«, thÞ tr­êng, b¹n hµng, ®èi thñ c¹nh tranh vµ c«ng nghÖ. Trªn nh÷ng lÜnh vùc nµy, c¸c DNNVV ViÖt Nam th­êng cßn cã nhiÒu yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ do thiÕu th«ng tin sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cña m×nh. Trong bèi c¶nh héi nhËp, n­íc ta ®ang tËp trung khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn kh¶ n¨ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tiÕp cËn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ cña c¸c DNNVV cña ViÖt Nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, søc c¹nh tranh vÉn cßn ë møc ®é rÊt thÊp. Ngoµi ra, søc c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng néi ®Þa bÞ suy gi¶m do cßn ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng th«ng lÖ vµ ®iÒu kiÖn c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ kiÕn thøc kinh tÕ luËt ph¸p quèc gia vµ quèc tÕ ®Æc biÖt lµ c¸c luËt ch¬i trong th­¬ng m¹i quèc tÕ trong bèi c¶nh héi nhËp cïng nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®Æt ra còng sÏ lµm gi¶m rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp [32]. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNNVV ViÖt Nam Qu¸ tr×nh héi nhËp kh«ng cho phÐp ai ®øng ngoµi cuéc. NÕu nh­ c¸c n­íc giµu cã ®ang cè g¾ng gi÷ g×n vµ c¶i thiÖn møc sèng cao cña hä th× c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i lao vµo cuéc ch¹y ®ua rót ng¾n kho¶ng c¸ch b»ng viÖc n©ng cao sù n¨ng ®éng trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. ChÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ ®­îc coi nh­ mét cøu c¸nh quan träng, sù du nhËp dßng hµng ho¸ vµ tµi chÝnh tõ bªn ngoµi cho phÐp c¶i thiÖn ®¸ng kÓ t×nh tr¹ng s¶n xuÊt, x¸c lËp l¹i cÊu tróc nÒn kinh tÕ, ®ång thêi ®Æt ra ®ßi hái cã nh÷ng thay ®æi phï hîp trong c¸c chÝnh s¸ch x· héi. HÖ thèng ®iÒu kiÖn khu«n khæ ph¸p lý ®­îc hoµn thiÖn h¬n, ®Þnh h­íng râ nÐt tíi viÖc t¹o thuËn lîi cho c¸c dßng tµi chÝnh ch¶y vµo (ch¼ng h¹n nh­ gi¶m thuÕ, quyÒn chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi...). Quan niÖm truyÒn thèng vÒ nç lùc t¨ng tr­ëng GDP cña nÒn kinh tÕ ®ang ®­îc thay thÕ dÇn b»ng quan niÖm ®Æt lªn hµng ®Çu kh¶ n¨ng thay ®æi linh ho¹t nÒn kinh tÕ tr­íc nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp vµo c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam ®ang quan t©m ®¸ng kÓ ®Õn vai trß ®æi míi doanh nghiÖp vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i. §ã lµ do viÖc ®æi míi doanh nghiÖp vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i cã thÓ t¨ng thªm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. NÕu søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®­îc thóc ®Èy b»ng c¸ch n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt th× c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam kh«ng thÓ dÔ dµng tiªu thô ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. KÕt qu¶ lµ, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ t¹o ra ®­îc doanh thu vµ kh«ng t¨ng thªm c«ng ¨n viÖc lµm ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn thiÕt nh»m n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. TÊt c¶ nh÷ng nç lùc cña c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®· t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cho c¸c DNNVV. Tuy nhiªn v× b¶n th©n Doanh nghiÖp còng lµ mét hÖ thèng nªn nã cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng t¹o lËp míi c¸c ®iÒu kiÖn cho chÝnh m×nh, ®ång thêi thùc hiÖn sù linh ho¹t cho viÖc ®æi míi chÝnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®Ó cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp-toµn cÇu ho¸. Sù ph©n chia mét c¸ch ngÉu nhiªn c¸c lîi thÕ c¹nh tranh ®· h×nh thµnh mét sù ph©n c«ng míi trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DNNVV. TÝnh chÊt s¶n xuÊt khÐp kÝn ®­îc thay thÕ bëi tÝnh chÊt chuyªn m«n ho¸ s©u ®Ó cã c¬ héi tèt h¬n cho qu¸ tr×nh ph©n c«ng míi theo tÝnh chÊt “m¹ng ho¸” qu¸ tr×nh hiÖp t¸c ®ang diÔn ra gi÷a c¸c DNNVV. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¸c DNNVV ®ang ngµy cµng tham gia Ýt h¬n vµo viÖc h×nh thµnh gi¸ trÞ s¶n phÈm cuèi cïng. Nh­ vËy, mçi DNNVV tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸c “®Þa chØ” mµ m×nh cã thÓ tham gia; råi tõ c¸c ®iÒu kiÖn tham gia cuéc ch¬i cô thÓ mµ linh ho¹t tù ®iÒu chØnh ®Ó cã thÓ ®­îc chÊp nhËn tham dù. DNNVV ViÖt Nam ®ang ngµy cµng tá râ n¨ng lùc vµ ­u thÕ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ mµ héi nhËp lµ con ®­êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nç lùc ®¸ng kÓ ®Ó hoµ m×nh vµo nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. §èi víi c¸c DNNVV ViÖt Nam còng vËy, tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang më ra nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn, ®ång thêi ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá cÇn ph¶i ®­îc nhËn thøc râ ®Ó tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p, h­íng ®i ®óng ®¾n nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nãi riªng, gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam hiÖn Nay N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia vµ n¨ng lùc c¹nh tranh doanh nghiÖp Kh¸i niÖm n¨ng lùc c¹nh tranh Trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu ho¸, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh lµ mét kh¸i niÖm quan träng ®Ó chØ kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hay doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ b¾t nguån tõ sù céng h­ëng søc c¹nh tranh cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, cu¶ tÊt c¶ hµng ho¸ ViÖt Nam. Bëi vËy, nÕu n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp th× néi lùc con ng­êi vµ néi lùc vËt chÊt sÏ ®­îc ph¸t huy tèt. Khi ®· cã ®ñ søc c¹nh tranh víi thÕ giíi, th× viÖc më cöa cho thÕ giíi vµo ViÖt Nam vµ ®Ó ViÖt Nam hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi sÏ thu hÑp th¸ch thøc, më réng thêi c¬. HiÖn nay, trªn thÕ giíi ng­êi ta ®­a ra kh¸i niÖm n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia (national competitivenesse) vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, s¶n phÈm, dÞch vô (competitiveness of company, product and service). N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia ®­îc DiÔn ®µn Kinh tÕ thÕ giíi (World Economic Forum - WEF) sö dông d­íi sù chØ ®¹o khoa häc cña Michael Porter vµ J. Sachs - hai gi¸o s­ cña tr­êng §¹i häc Harvard - b¾t ®Çu tõ n¨m 2000 - 2001 (b¶n b¸o c¸o ®Çu tiªn ®­îc c«ng bè ngµy 18/10/2001). B¸o c¸o hµng n¨m vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cña WEF cßn ph©n biÖt chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh hiÖn t¹i (Current Competitiveness Index - CCI) vµ chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh t¨ng tr­ëng (Growth Competitiveness Index - GCI) ®Ó ®o l­êng n¨ng lùc t¨ng tr­ëng trong vßng 5 n¨m tíi. [33, tr 13]. N¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc ®Þnh nghÜa lµ n¨ng lùc tån t¹i, duy tr× hay gia t¨ng lîi nhuËn, thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp. [33, tr15] Mét mÆt, tæng sè n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cña mét n­íc lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ quèc gia. Kh«ng thÓ cã n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cao khi n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu thÊp. MÆt kh¸c, n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia, thÓ hiÖn qua m«i tr­êng kinh doanh, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, tr­íc khi ®i vµo ph©n tÝch n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c DNNVV ViÖt Nam, chóng ta h·y cïng xem xÐt n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ DNNVV ViÖt Nam nãi riªng. N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cña ViÖt Nam Cho ®Õn n¨m 1999, WEF ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia c¨n cø trªn 8 nhãm tiªu chÝ (tæng sè 100%) víi 155 chØ tiªu, võa kÕt hîp ®iÒu tra theo mÉu ë tõng n­íc, võa th¨m dß ý kiÕn cña 1500 c«ng ty trªn thÕ giíi. T¸m nhãm tiªu chÝ cña WEF bao gåm: 1. §é më cöa cña nÒn kinh tÕ (17%/100%) 2. Vai trß hiÖu lùc cña ChÝnh phñ (17%/100%) 3. Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh - tiÒn tÖ (17%/100%) 4. Tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ (11%/100%) 5. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng (11%/100%) 6. Tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp (6%/100%) 7. Sè l­îng vµ chÊt l­îng cña lao ®éng (15%/100%) 8. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÓ chÕ (6%/100%), gåm hiÖu lùc cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt. B¶ng 2. Tiªu chÝ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cña WEF TT Nhãm nh©n tè Khung khæ ph©n tÝch Nhãm nh©n tè phô 1 Më cöa Quy m« héi nhËp cña mét n­íc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi xÐt vÒ mÆt ®Þnh h­íng vµ møc ®é tù do ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ®Çu t­ ThuÕ vµ hµng rµo nhËp khÈu KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu ChÝnh s¸ch tû gi¸ 2 ChÝnh phñ Vai trß cña ChÝnh phñ, t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tµi kho¸ (thuÕ vµ chi tiªu ng©n s¸ch), ph¹m vi can thiÖp cña ChÝnh phñ vµ chÊt l­îng c¸c dÞch vô ChÝnh phñ. Møc ®é can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo c¸c khu vùc kinh tÕ N¨ng lùc cña ChÝnh phñ G¸nh nÆng thuÕ vµ sù trèn thuÕ Quy m« ChÝnh phñ ChÝnh s¸ch tµi kho¸ Møc thuÕ 3 Tµi chÝnh Vai trß cña thÞ tr­êng tµi chÝnh trong viÖc hç trî, bè tr× tiªu dïng tèi ­u gi÷a c¸c thêi kú, ý thøc tiÕt kiÖm vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh trung gian trong viÖc chu chuyÓn nguån tiÕt kiÖm vµo ®Çu t­ s¶n xuÊt Quy m« cña c¸c thÓ chÕ trung gian HiÖu qu¶ vµ tÝnh c¹nh tranh Rñi ro tµi chÝnh §Çu t­ vµ tiÕt kiÖm 4 C«ng nghÖ Søc m¹nh cña nghiªn cøu vµ triÓn khai (R&D), tr×nh ®é c«ng nghÖ; vµ kho tµng vèn kiÕn thøc tÝch luü ®­îc. N¨ng lùc c«ng nghÖ trong n­íc C«ng nghÖ qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) hoÆc chuyÓn giao tõ n­íc ngoµi. 5 C¬ së h¹ tÇng Sè l­îng vµ chÊt l­îng cña hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, m¹ng l­íi viÔn th«ng, cung cÊp ®iÖn, kho tµng vµ ph©n phèi hµng ho¸ - c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ t­ nh©n §iÖn tho¹i. Hç trî cho c¬ së h¹ tÇng. 6 Qu¶n lý ChÊt l­îng cña c«ng t¸c qu¶n lý chung vÒ kinh doanh, bao gåm chiÕn l­îc c¹nh tranh, ph¸t triÓn s¶n phÈm, kiÓm so¸t chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, nguån nh©n lùc vµ kh¶ n¨ng tiÕp thÞ Toµn bé c¸c chØ tiªu qu¶n lý Qu¶n lý nguån nh©n lùc. 7 Lao ®éng HiÖu qu¶ vµ tÝnh linh ho¹t cña thÞ tr­êng lao ®éng Kü n¨ng vµ n¨ng suÊt. §iÒu chØnh linh ho¹t trong qu¶n lý, hiÖu qu¶ cña c¸c ch­¬ng tr×nh x· héi Mèi quan hÖ c¸c ngµnh 8 ThÓ chÕ TÝnh ®óng ®¾n cña c¸c thÓ chÕ ph¸p luËt vµ x· héi ®ang ®Æt nÒn t¶ng cho viÖc hç trî mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, m«i tr­êng kinh tÕ c¹nh tranh, bao gåm quy ®Þnh cña luËt ph¸p vµ b¶o vÖ quyÒn së h÷u. C¸c chØ sè vÒ c¹nh tranh ChÊt l­îng cña thÓ chÕ ph¸p luËt C¶nh s¸t vµ t×nh tr¹ng téi ph¹m cã tæ chøc Nguån: Michale E.Port. The Competitive Advantage of Nations. Harward Business Review, 3-4. 1999.[33] Tõ n¨m 2000, WEF ®iÒu chØnh l¹i c¸c nhãm tiªu chÝ, gép thµnh ba nhãm lín lµ: s¸ng t¹o kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, tµi chÝnh, quèc tÕ ho¸, trong ®ã träng sè cña s¸ng t¹o kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ ®· t¨ng m¹nh tõ 1/9 lªn 1/3. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ míi, xÕp h¹ng cña ViÖt Nam chØ cßn 53/59 n¨m 2000 vµ n¨m 2001 (theo kÕt qu¶ c«ng bè ngµy 18/10/2001) xÕp h¹ng 62 trªn 75 n­íc. B¶ng xÕp h¹ng cô thÓ cña 8 khèi tiªu chÝ lín cña ViÖt Nam nh­ sau: B¶ng 3. XÕp h¹ng cña c¸c khèi tiªu chÝ cña ViÖt Nam n¨m 2000 theo WEF S¸ng t¹o kinh tÕ, khoa häc, c«ng nghÖ 50 Tµi chÝnh 47 §é më cöa 56 Nguån: ViÖn Nghiªn cøu vµ qu¶n lý Kinh tÕ Trung ¦¬ng[34] B¶ng 4. N¨ng lùc c¹nh tranh hiÖn t¹i cña ViÖt Nam n¨m 2001 (CCI) theo WEF CCI XÕp h¹ng ho¹t ®éng doanh nghiÖp vµ chiÕn l­îc XÕp h¹ng chÊt l­îng m«i tr­êng kinh doanh quèc gia 62 64 64 Nguån: ViÖn Nghiªn cøu vµ qu¶n lý Kinh tÕ Trung ¦¬ng [34] Víi sù ®¸nh gi¸ cña WEF trªn ®©y, cã thÓ thÊy r»ng Doanh nghiÖp ViÖt Nam chÞu nhiÒu thiÖt thßi ®Ó duy tr× vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña m×nh v× nhiÒu yÕu tè nh­ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng vèn, c«ng nghÖ, ngo¹i tÖ, chi phÝ cña c¸c dÞch vô thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng v.v.. ®Òu bÊt lîi so víi nh÷ng n­íc ®­îc xÕp h¹ng cao h¬n. YÕu tè chÝnh phñ ®­îc xÕp h¹ng cao nhÊt trong khi lao ®éng-vèn ®­îc coi lµ mét thÕ m¹nh cña ViÖt Nam - ®­îc xÕp h¹ng t­¬ng ®èi thÊp do tû lÖ ®µo t¹o vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc ®­îc ®¸nh gi¸ thÊp. N¨m 2001, ViÖt Nam ®­îc tæ chøc T­ vÊn vÒ rñi ro kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cã trô së t¹i Hång K«ng xÕp h¹ng cao nhÊt vÒ an toµn ë §«ng Nam ¸ lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng khÝch lÖ ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. §ång thêi, còng tæ chøc ®ã n¨m 2001, xÕp h¹ng ViÖt Nam thÊp nhÊt vÒ ®é c«ng khai, minh b¹ch (9,63/10) ph¶n ¸nh sù quan t©m cña giíi kinh doanh vÒ lÜnh vùc nµy ë ViÖt Nam. §Æc biÖt, yÕu tè s¸ng t¹o kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ trong xÕp h¹ng n¨m 2000 víi träng sè n©ng lªn cµng béc lé nh÷ng h¹n chÕ trong m«i tr­êng kinh doanh. C¸c tiªu chÝ nh­ møc ®é s¸ng t¹o, n¨ng lùc chuyÓn giao hay tiÕp thu c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng khëi nghiÖp ®Ó thùc hiÖn mét ý t­ëng s¸ng t¹o ®Òu ®­îc xÕp h¹ng thÊp trong khi c¸c yÕu tè vÒ tµi chÝnh vµ ®é më cöa ch­a cã c¶i thiÖn. N¨ng lùc c¹nh tranh doanh nghiÖp Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, trong ®ã ph©n biÖt c¸c yÕu tè ngoµi doanh nghiÖp vµ c¸c yÕu tè do doanh nghiÖp chi phèi. C¸c yÕu tè ngoµi doanh nghiÖp bao gåm: 1. Sù tham ._.iªm tóc, c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i thu thËp th«ng tin vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, nghiªn cøu kü c¸c dù b¸o ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong t­¬ng lai, ®¸nh gi¸ nhu cÇu kh¸ch hµng. ChØ cã trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau doanh nghiÖp míi cã thÓ ®Ò ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i triÖt ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Ó cã ®­îc nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Bé Th­¬ng M¹i, Tham t¸n Th­¬ng m¹i cña c¸c ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam ë n­íc ngoµi vµ nhiÒu ®Þa chØ kh¸c cã thÓ lµ nh÷ng ®Þa chØ mµ c¸c doanh nghiÖp sÏ t×m ®­îc sù gióp ®ì cÇn thiÕt. ChiÕn l­îc gi¶m thiÓu chi phÝ Víi chiÕn l­îc nµy, DNNVV ph¶i cã kh¶ n¨ng cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô víi chi phÝ thÊp h¬n c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. ChiÕn l­îc nµy sÏ t¹o ra hai lîi thÕ c¬ b¶n: Thø nhÊt, nhê chi phÝ thÊp h¬n nªn cã thÓ ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm vµ dÞch vô thÊp h¬n c¸c ®èi thñ c¹nh tranh mµ vÉn cã lîi nhuËn cao, thËm chÝ cao h¬n ®èi thñ c¹nh tranh nhê t¨ng ®­îc sè l­îng tiªu thô. Thø hai, khi cã sù c¹nh tranh vÒ gi¸ x¶y ra th× doanh nghiÖp cã chi phÝ thÊp vÉn cã lîi thÕ h¬n nhê giíi h¹n d­íi cña sù gi¶m gi¸ réng h¬n c¸c ®èi thñ kh¸c. §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc nµy, ng­êi ta l­u ý viÖc h­íng tíi gi¶m c¸c chi phÝ chung hay cßn ®­îc gäi lµ chi phÝ cè ®Þnh. §©y chÝnh lµ thÕ m¹nh cña DNNVV v× víi c¬ cÊu gän nhÑ vµ linh ho¹t, DNNVV cã thÓ nhanh chãng gi¶m thiÓu chi phÝ chung nhanh h¬n c¸c DN cã quy m« lín. Còng ë ®©y, viÖc x¸c ®Þnh quy m« ®Çu t­, chÝnh s¸ch mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ trë nªn hÕt søc quan träng ®èi víi DNNVV v× mét sai lÇm cña hä lµ rÊt khã söa ch÷a nÕu kh«ng nãi lµ kh«ng cã c¬ héi söa ch÷a. ChiÕn l­îc kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm vµ dÞch vô Sù kh¸c biÖt ho¸ ®«i khi ®­îc hiÓu lµ thµnh tùu c¬ b¶n cña c¸c nç lùc Marketing bëi lÏ sù kh¸c biÖt nµy th­êng xo¸y s©u vµo mét ®Æc tÝnh nµo ®ã cña s¶n phÈm dÞch vô mµ ®«i khi chØ lµ nh÷ng kh¸c biÖt rÊt nhá, rÊt linh ho¹t mµ th«i. CÇn ph©n biÖt sù kh¸c biÖt ho¸ ë ®©y víi ph¹m trï ®a d¹ng ho¸, bëi v× nÕu ®a d¹ng ho¸ lµ thÕ m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp lín, cã tiÒm lùc nghiªn cøu vµ tµi chÝnh th× víi DNNVV sù kh¸c biÖt ho¸ míi lµ thÕ m¹nh. DNNVV cã kh¶ n¨ng linh ho¹t h¬n trong c¸c thay ®æi dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt ho¸ nhê c¸c quyÕt ®Þnh nhanh chãng h¬n, chi phÝ cho sù thay ®æi thÊp h¬n ®èi víi doanh nghiÖp lín. §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc nay, c¸c DNNVV cÇn ®­îc trang bÞ nh÷ng kü x¶o nhÊt ®Þnh trong c¸c ho¹t ®éng Marketing còng nh­ nh÷ng hç trî cÇn thiÕt tõ phÝa ChÝnh phñ bëi DNNVV rÊt thiÕu tiÒm lùc cho c¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng quèc tÕ. Kinh nghiÖm cho thÊy, ngay ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, ChÝnh phñ còng cã c¸c gi¶i ph¸p hç trî rÊt cô thÓ vµ thÝch ®¸ng ®Ó c¸c DNNVV cã thÓ tham gia thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng VÒ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay vÉn ch­a n¨ng ®éng trong t×m kiÕm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Nãi réng ra, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng, kÓ c¶ thÞ tr­êng trong n­íc. Tham gia héi nhËp nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng thÕ giíi lµ gia nhËp nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng biÕn ®éng víi cung cÇu lu«n thay ®æi, cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc thÝch øng nhanh. Do ta lµ ng­êi ®i sau, cÇn ph¶i tËn dông c¬ héi vÒ kho¶ng trèng thÞ tr­êng do xu thÕ toµn cÇu ho¸ t¹o ra ®Ó nhanh chãng chiÕm lÜnh nh÷ng thÞ tr­êng ®ã. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tr­íc m¾t, nç lùc s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng ta cã lîi thÕ so s¸nh quèc tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu sÏ lµ b­íc ®i ®óng ®¾n cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cña ViÖt Nam, trong ®ã cã c¶ c¸c DNNVV. DNNVV khã cã thÓ x©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ b»ng con ®­êng réng, dµn tr¶i mµ chØ cã thÓ t×m kiÕm vµ tËp trung nguån lùc vµo c¸c “tiÓu thÞ tr­êng”, hay cßn gäi lµ chiÕn l­îc tËp trung vµo thÞ tr­êng ng¸ch. ThÞ tr­êng ng¸ch ®­îc hiÓu lµ mét bé phËn nhá tËp trung vµo nhãm kh¸ch hµng nµo ®ã, mét khu vùc thÞ tr­êng hÑp nµo ®ã trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. VÝ dô c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ cña Th¸i Lan ®· rÊt thµnh c«ng khi hä ®· chän nhãm kh¸ch hµng lµ ng­êi Ch©u ¸ sèng ë c¸c quèc gia ¢u - Mü. Bëi thÕ, ngoµi h­¬ng vÞ, nguyªn liÖu chÕ biÕn th× h×nh thøc bao gãi, kÝch cì, kªnh b¸n hµng còng nh­ hÖ thèng ph©n phèi ®Òu nh»m tíi nhãm kh¸ch hµng môc tiªu nµy. §Ó thùc hiÖn ®­îc chiÕn l­îc nµy, DNNVV ngoµi c¸c nç lùc tù th©n cÇn ph¶i cã c¸c h×nh thøc phèi hîp, hç trî cña c¸c tæ chøc ®¹i diÖn trong mét chÝnh s¸ch tæng thÓ vµ ®ång bé. Trong ®ã, ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n hç trî DNNVV chiÕm mét vÝ trÞ hÕt søc ®¸ng quan t©m. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Nguån nh©n lùc sÏ lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu quyÕt ®Þnh tÝnh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong t­¬ng lai xÐt theo hai gãc ®é: Gióp nhanh chãng n»m b¾t tr×nh ®é qu¶n lý vµ c«ng nghÖ míi khi cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn th«ng qua héi nhËp. Môc ®Ých chÝnh cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vÉn chØ ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam, thùc chÊt lµ t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn nÒn kinh tÕ thuÇn n«ng sang c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ chÕ biÕn. C¸c doanh nghiÖp sÏ lµ lùc l­îng tiªn phong trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn nµy vµ nÕu kh«ng cã tr×nh ®é n¨ng lùc th× sÏ khã thùc hiÖn. Tr­íc hÕt, c¸c gi¸m ®èc cña c¸c DNNVV ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm t×m kiÕm vµ häc hái c¸i hä cÇn ®Ó thµnh c«ng khi chÝnh phñ x©y dùng ®­îc mét khu«n khæ phï hîp. Nh÷ng ng­êi qu¶n lý DNNVV cÇn ph¶i hiÓu s©u h¬n vÒ vai trß cña hä trong viÖc x©y dùng doanh nghiÖp cña m×nh vµ s½n sµng ®¶m nhËn vai trß nµy. Bëi vËy, gi¸m ®èc c¸c DNNVV ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc häc hái nh÷ng ®iÒu träng yÕu cña mét c«ng ty, bao gåm hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong ph©n ®o¹n thÞ tr­êng môc tiªu cña c«ng ty, qu¶n lý chi phÝ chÆt chÏ vµ ph©n tÝch vÒ ®èi thñ c¹nh tranh mét c¸ch kü l­ìng. NhiÖm vô cña chÝnh phñ vµ cña c¸c tç chøc hç trî thÞ tr­êng lµ ®¶m b¶o cã s½n c¸c ph­¬ng tiÖn ®Ó c¸c c«ng ty theo häc; viÖc thùc hiÖn l¹i lµ tr¸ch nhiÖm c¸c gi¸m ®èc. Nç lùc h­íng c¸c gi¸m ®èc theo h­íng nµy chø kh«ng ph¶i lµ ch¹y chät ®Ó cã c¸c ®Æc quyÒn cã vai trß rÊt quan träng. Thø hai, ®éi ngò nh©n viªn cña doanh nghiÖp ph¶i liªn tôc ®­îc ®µo t¹o c¶ vÒ kü n¨ng lµm viÖc còng nh­ trau dåi ngo¹i ng÷ ®Ó cã thÓ ®¶m nhËn ®­îc c«ng viÖc trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ. VÊn ®Ò nµy kh«ng chØ b¶n th©n nh©n viªn doanh nghiÖp tù nhËn thøc mµ doanh nghiÖp còng ph¶i ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm göi nh©n viªn ®i ®µo t¹o vµ c¸c chi phÝ liªn quan. Sau khi ®· cã c¸c chiÕn l­îc c¬ b¶n lµm ®Þnh h­íng cho viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong héi nhËp, c¸c DNNVV cÇn nç lùc triÓn khai chiÕn l­îc trªn c¸c mÆt ho¹t ®éng sau: X¸c ®Þnh ®óng ®èi thñ c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng, ®©y cã thÓ coi lµ b­íc ®ét ph¸ cã tÝnh quyÕt ®Þnh. §èi thñ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp kh«ng chØ giµnh giËt thÞ tr­êng mµ cßn g©y søc Ðp c¶ ë c¸c yÕu tè ®Çu vµo, vµo vÞ thÕ canh tranh, vµo h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp,... Bëi vËy ®èi thñ c¹nh tranh cña DNNVV trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cã thÓ bao gåm c¶ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ngoµi. NÕu c¸c DNNVV cÇn thiÕt c¹nh tranh ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng cña m×nh trªn thÞ tr­êng trong n­íc th× viÖc t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó tho¶ hiÖp gi÷a hä víi nhau trªn thÞ tr­êng quèc tÕ l¹i lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m. DNNVV cÇn lùa chän vµ x¸c ®Þnh mét c¸ch tho¶ ®¸ng viÖc sö dông c«ng cô c¹nh tranh nµo trong c¸c hoµn c¶nh kinh doanh nµo. §Õn ®©y cã thÓ cÇn nh¾c ®Õn ma trËn vÒ 5 c«ng cô c¹nh tranh lµ: Sù kh¸c biÖt kiÓu lo¹i s¶n phÈm, gi¸ c¶ vµ c¸c dÞch vô ®i kÌm víi tõng hoµn c¶nh kinh doanh - h­ng thÞnh, æn ®Þnh vµ suy tho¸i. TÊt nhiªn sù phï hîp cßn ®­îc hiÓu theo c¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c nh­ng ma trËn nµy sÏ gîi ý DNNVV liªn t­ëng ®Õn sù linh ho¹t vèn cã cña m×nh trong c¸c hoµn c¶nh kinh doanh nhÊt ®Þnh. Chóng ta h·y liªn t­ëng ®Õn cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ sÏ thÊy t¸c ®éng ®Çu tiªn mµ c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta høng chÞu lµ gi¸ c¶ cña chóng ta trë nªn ®¾t ®á h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. VËy c¸c DNNVV sÏ sö dông c«ng cô nµo trong hoµn c¶nh ®ã ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh sÏ lµ bµi to¸n hãc bóa cho tõng doanh nghiÖp vµ cho c¶ hÖ thèng hç trî. Tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö C¸c DNNVV nªn chñ ®éng tham gia vµo Th­¬ng m¹i ®iÖn tö, mét c«ng cô kinh doanh h÷u hiÖu trong nÒn kinh tÕ m¹ng còng nh­ trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. LËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn cã tr×nh ®é, chuÈn bÞ c¸c b­íc cÇn thiÕt ®Ó khi chÝnh phñ hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý lµ cã thÓ s½n sµng tham gia mµ kh«ng bÞ bì ngì vµ lì mÊt thêi c¬. Chñ ®éng tham gia c¸c héi th¶o vÒ Th­¬ng m¹i ®iÖn tö do chÝnh phñ hoÆc c¸c tæ chøc n­íc ngoµi tæ chøc ®ång thêi tham kh¶o vµ häc hái kinh nghiÖn n­íc ngoµi vÒ c¸ch thøc kinh doanh trªn Internet. Khi tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö c¸c doanh nghiÖp nªn l­u t©m ®Õn viÖc x©y dùng Website riªng hoÆc ®¨ng qu¶ng c¸o t¹i mét Website nhiÒu ng­êi biÕt tíi ®Ó cung cÊp th«ng tin vÒ doanh nghiÖp còng nh­ qu¶ng b¸ s¶n phÈm. Vµ mét Website ®­îc coi lµ ®¹t yªu cÇu ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: An toµn: Site cña doanh nghiÖp ph¶i ch¾c ch¾n t¹o ®­îc lßng tin ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Do vËy, ®Æc biÖt cÇn chó träng quan t©m ®Õn viÖc b¶o mËt cho kh¸ch hµng tr­íc hÕt lµ ®¶m b¶o hÖ thèng m¸y chñ an toµn. Cã thÓ t¹o mét ®­êng dÉn tíi trang giíi thiÖu vÒ kh¶ n¨ng b¶o mËt cao cña hÖ thèng thanh to¸n cu¶ doanh nghiÖp. Th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c: Tr×nh bµy mét c¸ch râ rµng c¸c th«ng tin chi tiÕt liªn quan ®Õn doanh nghiÖp nh­: sè ®iÖn tho¹i, fax, ®Þa chØ trô së lµm viÖc, e-mail, th«ng tin giíi thiÖu mét sè nh©n vËt chñ chèt trong doanh nghiÖp,... ®ã lµ nh÷ng th«ng tin tèi thiÓu mµ ®èi t¸c lµm ¨n muèn biÕt. Thªm n÷a, doanh nghiÖp còng ®õng quªn tr×nh bµy víi kh¸ch hµng mét c¸ch th¼ng th¾n vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, ph­¬ng thøc vËn chuyÓn hµng, vÊn ®Ò hoµn tr¶ vµ b¶o mËt hµng ho¸. ThiÕt kÕ site linh ho¹t: Doanh nghiÖp ph¶i thiÕt kÕ site sao cho lu«n cËp nhËp ®Ó ph¶n ¸nh vµo viÖc b¸n hµng, chiÕt khÊu hay cung cÊp th«ng tin vÒ s¶n phÈm s½n cã. §ã lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó thu hót chØ dÉn s¶n phÈm mét c¸ch trùc tiÕp tõ c¬ së d÷ liÖu cho viÖc cËp nhËp liªn tôc. ChÊt l­îng h×nh ¶nh vµ ©m thanh: H×nh ¶nh còng nh­ c¸c file d÷ liÖu ph¶i thËt sù g©y Ên t­îng cho mäi ®èi t­îng truy nhËp, lu«n lu«n cã nh÷ng s¸ng kiÕn ®æi míi ®Ó t¹o ®­îc trang Web víi nh÷ng h×nh ¶nh sèng ®éng, ©m thanh vui t­¬i mang b¶n s¾c riªng vµ nÐt ®Æc tr­ng riªng cña doanh nghiÖp. Tèc ®é truy cËp nhanh: Lo¹i bá c¸c ®o¹n kh«ng cÇn thiÕt, gi¶m h×nh ¶nh giíi thiÖu s¶n phÈm ë kÝch th­íc võa ph¶i. ThiÕt kÕ mét hÖ thèng ®Þnh h­íng cho phÐp kh¸ch hµng chän s¶n phÈm dÔ dµng h¬n vµ nhanh h¬n. ¸p dông ISO 9000 Trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc ¸p dông ISO 9000 t¹i c¸c DNNVV ë ViÖt Nam ®ang ngµy cµng trë nªn bøc thiÕt. Chèi bá qu¸ tr×nh nµy, c¸c doanh nghiÖp ®ã sÏ r¬i vµo vßng xo¸y kh¾c nghiÖt kh«ng lèi ra: ThÞ tr­êng bÞ thu hÑp, thu nhËp gi¶m sót, kh«ng cã kinh phÝ ®Çu t­ cho n©ng cÊp hÖ thèng ®Ó ®­îc chøng nhËn, thÞ tr­êng l¹i cµng bÞ thu hÑp,... Thùc tÕ cña tiÕn tr×nh ¸p dông ISO 9000 ®èi víi c¸c DNNVV t¹i ViÖt Nam hiÖn nay ®ang võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc: Lµ c¬ héi v× chóng ta cã ng­êi ®i tr­íc ®Ó häc hái, nh­ng còng lµ th¸ch thøc v× ph¶i v­ît qua rÊt nhiÒu khã kh¨n chóng ta míi cã thÓ lÊp ®Çy kho¶ng c¸ch víi c¸c quèc gia ®· ph¸t triÓn. V× vËy, c¸c DNNVV tr­íc hÕt cÇn ph¶i ý thøc vÒ viÖc ¸p dông hÖ thèng chÊt l­îng quèc tÕ vµ sau lµ kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n b»ng c¸ch: §Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn ®Ó c¸c DNNVV hiÓu ®óng vÒ qu¸ tr×nh còng nh­ lîi Ých cña viÖc ¸p dông ISO 9000. Chñ yÕu ®Ó c¸c doanh nghiÖp thÊy r»ng ®ã lµ t­¬ng lai cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña chÝnh hä. Cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c DNNVV thùc hiÖn viÖc ¸p dông ISO 9000. Cã thÓ ®ã lµ c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vÒ gi¸, còng cã thÓ lµ sù trî vèn ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn ¸p dông ISO 9000. T¨ng c­êng giao l­u Quèc tÕ, häc hái vµ tËn dông sù gióp ®ì cña bªn ngoµi ®i ®«i víi viÖc nhanh chãng hoµn chØnh hÖ thèng c¸c c¬ quan c«ng nhËn, chøng nhËn trong n­íc. Ph¸t triÓn hÖ thèng chuÈn Quèc gia lu«n ®i tr­íc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mét b­íc, ®©y lµ mét trong nh÷ng ®¶m b¶o mang tÝnh kü thuËt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hµng ho¸ cña ViÖt Nam. Thùc tr¹ng hiÖn nay lµ ë ViÖt Nam còng nh­ t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nhËn thøc cña ng­êi tiªu dïng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm lµ ch­a ®Çy ®ñ. ViÖc lùa chän hµng ho¸ ®Ó mua th­êng nÆng vÒ xem xÐt gi¸ c¶, do ®ã v« h×nh chung ®· khuyÕn khÝch c¸c DNNVV s¶n xuÊt ra c¸c hµng ho¸ rÎ tiÒn, kÐm chÊt l­îng. NÕu lµm ®­îc viÖc th«ng qua c¸c tæ chøc ng­êi tiªu dïng ®Ó h­íng dÉn ng­êi tiªu dïng nhËn thøc ®óng vÒ vÊn ®Ò chÊt l­îng hµng ho¸ lµ chóng ta ®· t¹o ra mét søc Ðp ®óng ®¾n ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i nghÜ vÒ chÊt l­îng. [5] T¨ng c­êng sù hîp t¸c gi÷a c¸c DNNVV C¸c DNNVV cÇn ph¶i ý thøc ®­îc r»ng nÕu ®¬n ®éc sÏ rÊt khã cã kh¶ n¨ng tån t¹i. NhiÒu khi th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh kh«ng ph¶i khi nµo còng ®­a l¹i hiÖu qu¶ cao nÕu nh­ doanh nghiÖp kh«ng cã sù céng t¸c víi nhau. Do vËy trong thêi gian tíi c¸c DNNVV rÊt cÇn cã sù céng t¸c, phèi hîp tèt h¬n th«ng qua c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp, c¸c tæ chøc ®¹i diÖn cña c¸c DNNVV. §iÒu nµy sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp c¬ héi ®Ó häc tËp lÉn nhau ®ång thêi khi céng t¸c víi nhau th× tiÕng nãi cña khu vùc DNNVV sÏ t¨ng lªn vµ c¬ héi hîp t¸c quèc tÕ còng sÏ t¨ng lªn. Sù phèi hîp, c«ng t¸c kh«ng nªn giíi h¹n trong ph¹m vi quèc gia mµ ph¶i h­íng vÒ khu vùc vµ thÕ giíi, ®ång thêi cÇn cã ý thøc céng t¸c víi c¶ c¸c doanh nghiÖp lín. [8] Sù hç trî tõ phÝa c¸c ®oµn thÓ vµ tæ chøc x· héi Thµnh lËp c¸c tæ chøc hç trî thÞ tr­êng ThÞ tr­êng trong c¸c n­íc ph¸t triÓn thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cña m×nh nhê sù cã mÆt cña nhiÒu tæ chøc trî gióp thÞ tr­êng ®Çy kinh nghiÖm. C¸c tæ chøc nµy gióp cho c¸c thµnh viªn tham gia vµo thÞ tr­êng ®­îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ, thóc ®Èy giao dÞch vµ thi hµnh c¸c luËt lÖ. Ba tæ chøc ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng cho ph¸t triÓn khu vùc DNNVV ®ã lµ: tæ chøc tµi chÝnh, c¸c hiÖp héi kinh doanh vµ c¸c tæ chøc gi¸o dôc. C¸c hiÖp héi kinh doanh: ë c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, c¸c hiÖp héi kinh doanh lµ mét nguån trî gióp quan träng ®èi víi c¸c DNNVV. HÇu hÕt c¸c hiÖp héi kinh doanh ®Òu cung cÊp 3 lo¹i dÞch vô c¬ b¶n cho thµnh viªn cña m×nh; c¸c th«ng tin ®· ®­îc xö lý vÒ tÊt c¶ lÜnh vùc trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ; mét diÔn ®µn n¬i c¸c thµnh viªn cã thÓ gÆp gì vµ häc hái lÉn nhau; vµ lµ mét diÔn ®µn c¸c thµnh viªn cã thÓ ph¶n ¸nh lîi Ých cña hä ®Õn chÝnh phñ. Ngoµi ra, c¸c hiÖp héi kinh doanh cßn lµ c¸c kªnh ®Ó c¸c nhµ tµi trî vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c cã thÓ cung cÊp dÞch vô cho c¸c c«ng ty nhá h¬n ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c DNNVV ViÖt Nam rÊt cÇn tÊt c¶ nh÷ng dÞch vô nµy vµ hä cã thÓ tiÕp cËn ®Õn chóng hiÖu qu¶ h¬n nÕu hä ®­îc tù do thµnh lËp c¸c hiÖp héi kinh doanh cña riªng m×nh. Trong thÕ kû 21, mét nh©n tè quan träng lµ c¸c hiÖp héi cña ngµnh, c¸c phßng th­¬ng m¹i, c¸c häc viÖn, c¸c c¬ quan vµ c«ng ®oµn lao ®éng ph¶i x¸c ®Þnh l¹i vai trß cña hä nh­ nh÷ng ng­êi dÉn ®Çu cña gi¬Ý l·nh ®¹o kinh doanh. ViÖc x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh vµ thñ tôc ®Ó ®µo t¹o, huÊn luyÖn vµ ®éng viªn c¸c nhµ qu¶n lý cña DNNVV nh»m ph¸t truÓn c¸c chiÕn l­îc mang tÝnh c¹nh tranh cao h¬n cÇn ph¶i ®­îc ­u tiªn thay cho viÖc kh«ng ngõng vËn ®éng hay phª ph¸n Nhµ n­íc. Nh÷ng tæ chøc nµy cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong viÖc khuyÕn khÝch ®èi tho¹i gi÷a chÝnh phñ víi khèi kinh doanh, vµ hä ph¶i chñ ®éng ®­a ra s¸ng kiÕn mµ kh«ng ®­îc ®îi ChÝnh phñ nªu yªu cÇu. §Æc biÖt, c¸c hiÖp héi cña ngµnh vµ c¸c phßng th­¬ng m¹i cÇn më thªm nhiÒu ch­¬ng tr×nh ®µo to¹ víi néi dung kh«ng chØ tËp trung vµo n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i h­íng dÉn cho c¸c chñ doanh nghiÖp vµ c¸c c¸n bé cña chÝnh phñ nhËn thÊy ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. [9] C¸c tæ chøc gi¸o dôc. VÒ l©u dµi ViÖt Nam cÇn ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ c¸c tæ chøc gi¸o dôc tõ trªn xuèng d­íi nÕu muèn c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. VÒ ng¾n h¹n, nªn tËp trung vµo n©ng cao chÊt l­îng vµ tÝnh phæ cËp cña nhiÒu kho¸ ®µo t¹o kinh doanh ng¾n h¹n ®· ®­îc thùc hiÖn ë c¸c thµnh phè chÝnh. Thø nhÊt, tµi liÖu häc cÇn ®­îc chän lùa vµ ®iÒu chØnh cho phï hîp víi viÖc sö dông ë ViÖt Nam chø kh«ng ®¬n gi¶n chØ hoµn toµn sö dông tµi liÖu cña n­íc ngoµi. Trong thùc tÕ c¸c nguyªn t¾c vµ kü n¨ng kinh doanh chñ yÕu gièng nhau ë tÊt c¶ mäi n¬i: ®iÒu kh¸c nhau lµ chóng ®­îc ¸p dông nh­ thÕ nµo, c¸c vÝ dô lµ nh÷ng ®iÒu ®­îc sö dông ®Ó d¹y sinh viªn, vµ c¸c c«ng nghÖ gi¶ng d¹y phï hîp nhÊt ®èi víi c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau. Thø hai, t¨ng sè gi¶ng viªn ng­êi ViÖt Nam cã tr×nh ®é cao trong viÖc gi¶ng d¹y c¸c kho¸ häc kinh doanh vµ gi¶m sè gi¸o viªn ng­êi n­íc ngoµi víi møc tiÒn thuª ®¾t ®á trong lÜnh vùc nµy ®Ó c¸c kho¸ häc bÒn v÷ng vÒ mÆt tµi chÝnh. Thø ba, c¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o ng­êi lín cÇn ®­îc ¸p dông réng r·i h¬n, nghÜa lµ, c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n tËp trung vµo n©ng cao c¸c kü n¨ng thùc hµnh, th­êng b»ng c¸ch ®Ó häc viªn tÝch cùc tham gia. Vµ thø t­ lµ ®µo t¹o sÏ l¹i cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nhiÒu ng­êi tõ khu vùc Nhµ n­íc sang khu vùc t­ nh©n. [3] Bªn c¹nh 2 nhãm tæ chøc võa nªu trªn cßn cÇn nhiÒu ®Õn c¸c tæ chøc kh¸c ®Ó hç trî cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc DNNVV cña ViÖt Nam. Sù thµnh c«ng cña c¸c DNNVV ë c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi cho thÊy kh«ng chØ ®¬n thuÇn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng thay ®æi vÒ chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch hay c¸c quy ®Þnh vµ luËt - nh÷ng thay ®æi cã vai trß lµ ch×a khãa ®Ó t¹o ra mét khu«n khæ cho c¸c DNNVV - nh­ng nh©n tè cñng cè cho sù thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp nµy l¹i chÝnh lµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c tæ chøc hç trî. Nh÷ng tæ chøc ®ã bao gåm c¸c c¬ quan qu¶n lý chÊt l­îng, c¸c c¬ quan marketing, hÖ thèng gi¸o th«ng vËn t¶i, hÖ thèng ph©n phèi, c¸c tæ chøc ®µo t¹o, c¸c c¬ quan hç trî cho c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ vµ nh÷ng tæ chøc vÒ th«ng tin. TÊt c¶ nh÷ng tæ chøc Êy ®Òu rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c DNNVV ViÖt Nam. ViÖc ®Þnh h­íng l¹i ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc hç trî ®Ó phôc vô tèt ®­îc c¶ khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc lÉn khu vùc DNNVV ®ßi hái ph¸i c¾t gi¶m trî cÊp trªn diÖn réng vµ buéc chóng ph¶i t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. NhiÒu tæ chøc hç trî còng cÇn ®­îc hîp lý ho¸ ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu tæ chøc theo h­íng phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn giíi thiÖu thªm c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô míi còng nh­ cñng cè kü n¨ng cña nh©n viªn. TÊt c¶ nh÷ng nhiÖm vô nµy ®Òu ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ nhiÒu c«ng søc. MÆc dï còng ®· cã mét sè ch­¬ng tr×nh cña c¸c nhµ tµi trî trî gióp kü thuËt cho c¸c tæ chøc cña ViÖt Nam trong c¸c lÜnh vùc ®ã nh­ng hÇu nh­ ch­a cã mét ch­¬ng tr×nh nµo thÊy râ ®­îc nhu cÇu cÊp b¸ch ph¶i ®Þnh h­íng l¹i c¸c tæ chøc hç trî nh»m ®¸p øng ®­îc c¶ nhu cÇu ph¸t triÓn cña khu vùc DNNVV. DÞch vô hç trî kinh doanh M«i tr­êng kinh doanh hiÖn nay cÇn nhiÒu c¸c c«ng ty kinh doanh dÞch vô cã thÓ cung cÊp cho c¸c c«ng ty t­ nh©n nh÷ng dÞch vô chÊt l­îng cao vµ chuyªn s©u. UNCTAD ®· m« t¶ thêi gian cung cÊp dÞch vô lµm 3 giai ®o¹n: “th­îng nguån” (nghiªn cøu kh¶ thi; c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn); “trung nguån” (kÕ to¸n, kü s­ vµ c¸c dÞch vô hµnh chÝnh); vµ “h¹ nguån” (qu¶ng c¸o, l­u kho vµ ph©n phèi). Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng ty sÏ t¨ng theo kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña c¸c c«ng ty víi c¸c dÞch vô cã chÊt l­îng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc nªu trªn. Nh­ vËy, dÞch vô hç trî thÞ tr­êng cÇn thiÕt ®èi víi c¸c DNNVV ViÖt Nam sÏ bao gåm 7 ngµnh: DÞch vô h¹ch to¸n kÕ to¸n DÞch vô tin häc DÞch vô t­ vÊn DÞch vô thiÕt kÕ bao b× mÉu m· DÞch vô ph©n phèi DÞch vô nghiªn cøu thÞ tr­êng DÞch vô ®µo t¹o §Ó hç trî ph¸t triÓn c¸c c«ng ty kinh doanh dÞch vô ë ViÖt Nam cÇn tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p sau: Tr­íc hÕt, c¸c c«ng ty dÞch vô ph¶i ®­îc ®­a vµo tÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh trî gióp v× hä thùc sù còng cÇn häc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ qu¶n lý kinh doanh. Thø hai, gi¶m gi¸ dÞch vô viÔn th«ng vµ tiÕp cËn Internet lµ mét sù trî gióp ®Æc biÖt cho nhãm nµy do hä th­êng phô thuéc vµo 2 lo¹i dÞch vô nµy nhiÒu h¬n c¸c c«ng ty kh¸c. Thø ba, cho phÐp thµnh lËp c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp t­ nh©n sÏ ®Æc biÖt cã Ých cho nhãm nµy do biÓu hiÖn ®Æc tr­ng cña c¸c ngµnh dÞch vô kinh doanh c¹nh tranh lµ tù qu¶n lý. Dï lµ b¾t buéc (nh­ víi kÕ to¸n) hoÆc tù nguyÖn (nh­ ®èi víi t­ vÊn qu¶n lý), hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh doanh dÞch vô ë c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Òu cã mét hiÖp héi ngµnh nghÒ cã quyÒn h¹n ph¸p lý ®Ó thõa nhËn nh÷ng nhµ chuyªn nghiÖp vµ yªu cÇu mét tiªu chuÈn ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp tèi thiÓu. Nh÷ng hiÖp héi nh­ vËy th­êng ®Æt ra mét tiªu chuÈn nghÒ nghiÖp chung trong ®o c¸c nhµ chuyªn m«n muèn ®­îc thõa nhËn th× ph¶i chøng tá cã ®ñ n¨ng lùc trªn c¬ së thi cö, kinh nghiÖm lµm viÖc hoÆc kÕt hîp c¶ hai yÕu tè trªn. Cµng ngµy c¸c hiÖp héi còng sÏ ®ßi hái tiÕp tôc gi¸o dôc ®µo t¹o ®Ó duy tr× sù c«ng nhËn ®ã còng nh­ b»ng chøng cña viÖc tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña ngµnh. [25] ---o0o--- DNNVV ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc míi trong qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp mµ “hµnh trang” chuÈn bÞ cßn rÊt s¬ sµi ®· lµm c¹n dÇn nh÷ng ­u thÕ vµ t¨ng dÇn nh÷ng bÊt lîi cho chÝnh c¸c doanh nghiÖp nµy. ViÖc tù ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ cho chÝnh doanh nghiÖp m×nh lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng thÓ hiÖn sù nhËn thøc vµ lßng quyÕt t©m cña doanh nghiÖp tr­íc vËn héi vµ th¸ch thøc. Tuy nhiªn, nh÷ng nç lùc tù th©n cña hä sÏ kh«ng thÓ nhanh chãng lÊp ®Çy c¸c th¸ch thøc nµy mµ cÇn ®Õn sù phèi hîp vµ hç trî cã hiÖu qu¶ cña chÝnh phñ vµ c¸c ®oµn thÓ x· héi mµ cô thÓ lµ c¸c gi¶i ph¸p thiÕt thøc nhÊt trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng tranh cña DNNVV nh­ x©y dùng chÝnh s¸ch ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn kinh doanh, hç trî kinh doanh... KÕt luËn Trong mÊy thËp kû gÇn ®©y, sù t¨ng tr­ëng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ víi sù tham gia cña c¸c DNNVV trong tiÕn tr×nh nµy lµ sù quan t©m chung cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ còng nh­ cña tÊt c¶ mäi doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi, ë bÊt cø n¬i nµo cã sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ th× ë ®ã ®Òu cã nh÷ng c¬ héi. §èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng vËy, tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang më ra nh÷ng c¬ héi cho c¸c DNNVV ph¸t triÓn, ®ång thêi tiÕn tr×nh nµy còng ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá cÇn ph¶i ®­îc nhËn thøc râ ®Ó tõ ®ã ®Æt ra nh÷ng gi¶i ph¸p, h­íng ®i ®óng ®¾n nh»m tËn dông ®­îc ®Õn møc tèi ®a nh÷ng c¬ héi do héi nhËp mang l¹i vµ gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu nh÷ng khã kh¨n, bÊt lîi cã thÓ cã trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña m×nh. V× thÕ, ®Ó héi nhËp thµnh c«ng, c¸c DNNVV ViÖt Nam cÇn ph¶i chuÈn bÞ tèt vÒ mäi mÆt, cÇn c¶ kiÕn thøc, nhËn thøc vµ sù quyÕt t©m. Tuy nhiªn, tÊt c¶ cè g¾ng cña doanh nghiÖp chØ mang l¹i kÕt qu¶ mong muèn khi m«i tr­êng kinh doanh ®­îc c¶i thiÖn, khi Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî h÷u hiÖu cho c¸c DNNVV trªn c¬ së chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÝch hîp. CÇn ph¶i héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn vµ còng cÇn ph¶i ph¸t triÓn ®Ó héi nhËp tèt h¬n, ®ã lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò vµ ®Òu cÇn ®Õn sù cè g¾ng cña c¶ Nhµ n­íc lÉn c¸c nhµ doanh nghiÖp. MÆc dï cßn nhiÒu thö th¸ch ë phÝa tr­íc nh­ng nÕu biÕt chíp thêi c¬, tËn dông ®­îc c¸c lîi thÕ so s¸nh ®Ó ph¸t triÓn th× khu vùc DNNVV ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ sÏ lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. Tµi liÖu tham kh¶o Thanh B×nh “Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi” - T¹p chÝ Ngo¹i Th­¬ng sè 11 - 2002, Bé Th­¬ng m¹i. Bé KÕ ho¹ch §Çu t­ vµ Jica. Dù th¶o b¸o c¸o cuèi cïng: Nghiªn cøu xóc tiÕn Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp võa vµ nhá - th¸ng 10/1999. Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n Mª k«ng – MPDF. Chuyªn ®Ò Nghiªn cøu kinh tÕ t­ nh©n sè 10 - Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam trªn ®­êng tiÕn ®Õn phån vinh 11/1999. Bé Ngo¹i giao vµ Oxfam – GB. To¹ ®µm: “C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ - c¬ héi, th¸ch thøc vµ gi¶i ph¸p”, 28 -29/7/1999. NguyÔn M¹nh Dòng “ISO 9000 vµ viÖc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam” . Trung t©m §o l­êng - Tæng côc tiªu chuÈn §o l­êng chÊt l­îng, 2000. T.S Lª §¨ng Doanh. Ph¸t huy vai trß trî gióp cña c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong c«ng cuéc héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay Vietnam Trade Review 16, 2002. Anh Dòng “VÊn ®Ò h«m nay - Today’s issues” - Vietnam trade Review 15, 2001. Lª §¨ng Doanh “Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay”. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 262, 11/11/2000. Lª Xu©n §×nh - Më cöa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ - vai trß cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - Kû yÕu héi th¶o Doanh nghiÖp ViÖt Nam víi c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp quèc tÕ. §iÒu tra c«ng nghiÖp 61 tØnh thµnh n¨m 2000, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2001. GS.TS NguyÔn §×nh H­¬ng. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn Doanh nghiÖp võa vµ nhá, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2001. Dù ¸n US/VIE/05/004. Dù ¸n cña MPI-UNIDO - 1999. Quý Hµo “2003: N¨m träng t©m chuyÓn ®æi doanh nghiÖp nhµ n­íc”, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 16/12/2002. Phông HiÖp “XuÊt khÈu hµng dÖt may nh÷ng th¸ng cuèi n¨m t¨ng m¹nh”, Th«ng tÊn x· ViÖt Nam 26/11/2002 JICA. Dù ¸n hîp t¸c nghiªn cøu ViÖt Nam - NhËt B¶n vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam - 2000. Minh Hoµ “XuÊt khÈu n«ng s¶n dù kiÕn ®¹t 2,6 tû USD”, N«ng th«n ngµy nay 13/12/2002. Michale E.Port. The Competitive Advantage of Nations. Harward Business Review 3-4, 1999. Th.s NguyÔn H¶i Hµ & NguyÔn TiÕn HiÖp “Ba n¨m ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n”, T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o 11/10/2002. TS. Hoµng H¶i. MÊy vÊn ®Ò vÒ Doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam hiÖn nay. Trong s¸ch “C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc”, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 11/1999. Quý Hµo “Mét vµi vÊn ®Ò ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam”, B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp c¸c sè 6, 15 - 2002. Hoµng Lan “Th­¬ng hiÖu n«ng s¶n d©n bèi rèi”, Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn 5/11/2002. Vâ §¹i L­îc “Doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam tr­íc thÒm héi nhËp”. T¹p chÝ Kinh tÕ thÕ giíi - sè 8, 2001. Lª Kim Oanh – XuÊt khÈu 11 th¸ng t¨ng 8,3%. Th«ng tÊn x· ViÖt Nam ngµy 27/11/2002. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. “Quü ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (SMEDF)” 12/2001. Vò Quèc TuÊn, Hoµng Thu Hµ. Ph¸t triÓn Doanh nghiÖp nhá vµ võa: Kinh nghiÖm n­íc ngoµi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa ë ViÖt Nam - Nhµ xuÊt b¶n thèng kª Hµ Néi - 2001. Tæng côc thèng kª “XuÊt khÈu n¨m 2001”, ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh n¨m 2002. ChÝ Thµnh “Bén bÒ ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ”, §Çu t­ 19/11/2002. ThÕ Quang “VÒ t×nh h×nh vô khiÕu kiÖn c¸ da tr¬n”, Th­¬ng m¹i 23/11/2002. Trung hîp t¸c nghiªn cøu ViÖt Nam qu¶n lý, víi sù céng t¸c cña Trung t©m nghiªn cøu quèc tÕ. T­ liÖu ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu doanh nghiÖp 2/1/2000. Thanh Thuû “Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña dÖt may ViÖt Nam”, T¹p chÝ “DÖt may ViÖt Nam” Th¸ng 6/2001. T¹p chÝ céng s¶n vµ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam Doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia vµo Héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi - VCCI - Kû yÕu héi th¶o “Doanh nghiÖp ViÖt Nam víi c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp” - 5/3/2002. Vô hîp t¸c Kinh tÕ §a ph­¬ng - Bé Ngo¹i giao. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c DNVVN trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 12/1999. World Economic Forum - The Global Competitiveness Report 1999, 2000, 2001. Oxford University Press NewYork, London 2001. ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng. B¸o c¸o vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh 1999, 2000. www. vcci.com.vn www. vietnameconomy.com Phô lôc Sè l­îng c¸c DNVVN ViÖt Nam qua c¸c n¨m N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 Doanh nghiÖp cña t­ nh©n Sè l­îng 20272 21032 20578 22767 29519 Tèc ®é t¨ng 32.70 3.749 -2.16 10.64 29.66 C¸ thÓ vµ tiÓu chñ Sè l­îng 2.016.259 1.949.836 1.981.306 2.054.178 2.137.713 Tèc ®é t¨ng -1.66 -3.29 1.61 3.68 4.07 [Nguån: Sè liÖu b¸o c¸o trong “Vai trß doanh nghiÖp nhá vµ võa trong ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n vµ ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2010”- Tæng côc thèng kª] C¬ cÊu tæng s¶n phÈm trong n­íc theo gi¸ hiÖn hµnh ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ §¬n vÞ: % 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Tæng sè 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Kinh tÕ Nhµ n­íc 39,93 40,48 40,00 38,74 38,52 38,59 Kinh tÕ tËp thÓ 10,03 8,91 8,90 9,84 8,58 8,21 Kinh tÕ t­ nh©n 3,36 3,38 3,41 3,37 3,38 3,77 Kinh tÕ c¸ thÓ 35,25 34,32 33,83 32,93 32,31 32,13 Kinh tÕ hçn hîp 4,04 3,84 3,83 3,89 3,92 4,20 Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 7,39 9,07 10,03 12,24 13,27 13,11 [Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2001, Nxb Thång kª, Hµ néi 2002] Vai trß cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong kinh tÕ quèc gia (tÝnh theo gi¸ 1994) TT ChØ tiªu §¬n vÞ 1996 1997 1998 1999 2000 1 Tæng GDP c¶ n­íc tû ®ång 213833 231264 244596 256272 273582 2 Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n tû ®ång 68518 74167 78775 81455 86929 3 Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn GDP % 109,34 108,15 105,76 104,77 106,65 4 Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn cña khu vùc KTTN % 111,44 108,24 106,21 103,40 106,72 5 Tèc ®é t¨ng liªn hoµn cña doanh nghiÖp t­ nh©n % 14,4 9,8 7,9 3,2 8,5 6 Tèc ®é t¨ng liªn hoµn cña hé c¸ thÓ % 11,2 8,9 6,4 2,9 7,2 7 Tû träng GDP cña khu vùc KTTN trong GDP c¶ n­íc % 32,04 32,07 32,21 31,78 31,77 [Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra 61 tØnh thµnh n¨m 2000 - Tæng côc thèng kª,2001] T×nh h×nh thu hót lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong nh÷ng n¨m qua (tÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12 hµng n¨m) 1996 1997 1998 1999 2000 Lao ®éng (ng­êi) 3.865.136 3.666.825 3.816.942 4.097.455 4.643.844 Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn(%) 100 94,87 104,09 107,35 113,33 Tèc ®é t¨ng liªn hoµn (%) -5,13 4,09 7,35 13,33 % trong tæng lao ®éng x· héi 11,2 10,3 10,3 10,9 12,0 [Nguån: Sè liÖu thèng kª 61 tØnh thµnh - Tæng côc Thèng kª, 2001] KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n n¨m 2000 §¬n vÞ: % Toµn bé khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Hé kinh doanh c¸ thÓ Doanh nghiÖp KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh- % trong GDP c¶ n­íc 26,87 19,72 7,14 Tû träng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n 100,00 73,41 26,59 Trong ®ã: C«ng nghiÖp 20,21 17,68 27,18 Th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô 33,34 31,27 39,07 C¸c ngµnh kh¸c 45,65 51,05 33,75 [Nguån: Sè liÖu thèng kª 61 tØnh thµnh n¨m 2000 Tæng côc Thèng kª, 2001] ._.