Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng nâng cao tích cực, chủ động và sáng tạo của SV trường CĐ GTVT III

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH [ \ NGUYEÃN NGAÂN GIANG MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC THEO HÖÔÙNG NAÂNG CAO TÍNH TÍCH CÖÏC, CHUÛ ÑOÄNG VAØ SAÙNG TAÏO CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI III. CHUYEÂN NGAØNH: TOÅ CHÖÙC VAØ QUAÛN LYÙ VAÊN HOAÙ GIAÙO DUÏC MAÕ SOÁ: 5.07.03 LUAÄN VAÊN THAÏC SYÕ KHOA HOÏC GIAÙO DUÏC Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: PGS. TS. Traàn Tuaán Loä. Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2004 Lôøi caûm ôn Toâi xin chaân thaønh caûm ôn phoøng Khoa hoïc coâng ngheä – Sau ñaïi hoïc, tröôøng ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc thaày coâ ñaõ heát loøng giaûng daïy, truyeàn thuï nhöõng kieán thöùc raát caàn thieát, boå ích cho coâng vieäc vaø cho cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi hoïc vieân lôùp Cao hoïc Quaûn lyù Vaên hoùa – Giaùo duïc, khoùa 11 chuùng toâi. Ñaëc bieät laø nhöõng lôøi bieát ôn saâu saéc veà coâng lao dìu daét, söï höôùng daãn vaø chæ baûo taän tình cuûa thaày giaùo, ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc – Phoù Giaùo sö, Tieán só Traàn Tuaán Loä ñaõ giuùp toâi hoaøn thaønh baûn luaän vaên toát nghieäp naøy. ------------------------- 1 MUÏC LUÏC Trang Phaàn Môû ñaàu 5 Chöông I: Cô sôû lyù luaän 11 1.1 Toång quan veà vaán ñeà nghieân cöùu 11 1.2 Baûn chaát cuûa quaù trình daïy – hoïc 13 1.3 Lyù luaän veà phöông chaâm “phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc” hay tö töôûng “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm” 20 1.4 Moät soá vaán ñeà veà quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc 29 1.5 Keát luaän chöông I 36 Chöông II: Thöïc traïng hoaït ñoäng daïy vaø hoïc ôû Tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi III 38 2.1 Vaøi neùt veà Tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi III 38 2.2 Thöïc traïng quaûn lyù, giaûng daïy vaø hoïc taäp nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân ôû Tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi III 44 2.3 Moät soá nguyeân nhaân 64 2.4 Keát luaän chöông II 65 Chöông III: Caùc bieän phaùp quaûn lyù nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp cuûa sinh vieân Tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi III 67 3.1 Taêng cöôøng vaø ñoåi môùi quaûn lyù hoaït ñoäng daïy – hoïc 67 2 3.2 Taêng cöôøng quaûn lyù hoaït ñoäng giaûng daïy 73 3.3 Taêng cöôøng quaûn lyù hoaït ñoäng hoïc 83 3.4 Taêng cöôøng quaûn lyù cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy hoïc 88 3.5 Keát luaän chöông III 91 Phaàn Keát luaän vaø Kieán nghò 93 Taøi lieäu tham khaûo 96 Phuï luïc 100 3 BAÛNG NHÖÕNG CHÖÕ VIEÁT TAÉT GD&ÑT: Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo. CÑ GTVT III: Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi III. THGTVT: Trung hoïc Giao thoâng Vaän taûi. TCN: tröôùc Coâng nguyeân. CNH – HÑH: coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa. GTVT: Giao thoâng Vaän taûi. PTTH: phoå thoâng trung hoïc. SV: sinh vieân. GV: giaùo vieân. ÑT: ñaøo taïo. 4 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi. Nhaân loaïi ñang böôùc töø xaõ hoäi coâng nghieäp sang xaõ hoäi thoâng tin vôùi nhöõng bieán ñoåi cöïc kyø nhanh choùng cuøng vôùi söï phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa khoa hoïc - coâng ngheä. Kinh teá theá giôùi ñang chuyeån daàn sang neàn kinh teá tri thöùc vôùi haøm löôïng tri thöùc cao vaø coù vai troø quyeát ñònh trong caùc saûn phaåm. Toaøn caàu hoùa laø xu theá chung cuûa thôøi ñaïi trong ñoù caùc daân toäc cuøng baét tay ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà chung cuûa nhaân loaïi nhö: ngheøo ñoùi, oâ nhieãm moâi tröôøng, beänh taät, xung ñoät saéc toäc…vv. Ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieån cuûa kinh teá tri thöùc, cuûa xaõ hoäi thoâng tin treân phaïm vi toaøn caàu, caùch maïng veà hoïc trôû thaønh moät taát yeáu khaùch quan môû ñöôøng cho caùch maïng tri thöùc cuûa thôøi ñaïi. Trong Baùo caùo cuûa Jacque Delor, Chuû tòch Hoäi ñoàng quoác teá veà giaùo duïc cho theá kyû XXI, moät soá khaùi nieäm nhö: xaõ hoäi hoïc taäp, hoïc taäp suoát ñôøi ñaõ ñöôïc ñeà caäp nhö nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa xaõ hoäi hoïc taäp töông lai vaø coù tính ñònh höôùng cho giaùo duïc cuûa theá kyû saép tôùi; vôùi boán truï coät: hoïc ñeå bieát, hoïc ñeå laøm, hoïc ñeå chung soáng vaø hoïc ñeå laøm ngöôøi ñaõ ñöôïc ñeà caäp nhö phöông chaâm cho giaùo duïc cuûa theá kyû XXI [29]. Xuyeân suoát trong baûn Baùo caùo laø vai troø cuûa ngöôøi hoïc trong quaù trình giaùo duïc. Ñieàu ñoù ñaõ khaúng ñònh giaùo duïc phaûi quan taâm ñeán hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc, ñeå chính hoï laø chuû theå quyeát ñònh quaù trình phaùt trieån cuûa chính mình. Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta khoâng ngöøng quan taâm vaø coi troïng ñeán söï nghieäp phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo (GD&ÑT) cuûa ñaát nöôùc, vôùi quan ñieåm chæ ñaïo “Phaùt trieån giaùo duïc laø quoác saùch haøng ñaàu”, “Ñaàu tö cho 5 giaùo duïc laø ñaàu tö cho phaùt trieån”. Ñaëc bieät, taïi Hoäi nghò laàn thöù hai Ban chaáp haønh trung öông, khoùa VIII ñaõ chæ roõ: “Ñoåi môùi maïnh meõ phöông phaùp giaùo duïc ñaøo taïo, khaéc phuïc loái truyeàn thuï moät chieàu, reøn luyeän thaønh neáp tö duy saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc” [8]. Trong Baùo caùo Chính trò cuûa Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam taïi Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX ñaõ neâu roõ: “Phaùt huy tö duy khoa hoïc vaø saùng taïo, naêng löïc töï nghieân cöùu cuûa hoïc sinh vaø sinh vieân, ñeà cao naêng löïc töï hoïc, töï hoaøn thieän hoïc vaán vaø tay ngheà” [7]. Vôùi quan ñieåm “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm”, chuùng ta caàn ñoåi môùi cô baûn loái daïy truyeàn thuï moät chieàu, thaày daïy – troø ghi nhôù theo moâ hình thaày daïy – troø töï hoïc; “… phaùt huy tính tích cöïc töï giaùc, chuû ñoäng, tö duy saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc, boài döôõng naêng löïc töï hoïc, loøng say meâ hoïc taäp vaø yù chí vöôn leân” - Ñieàu 4, Luaät Giaùo duïc [6]. Ngöôøi daïy laø ngöôøi laøm chöùc naêng khuyeán hoïc, daïy caùc caùch hoïc cho troø töï hoïc chöõ, hoïc ngheà, töï hoïc neân ngöôøi trí thöùc phaùt trieån toaøn dieän. Nhöõng vaán ñeà treân ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi tö duy kòp thôøi, töø caùch nhìn, taàm nhìn ñeán nhöõng yeâu caàu raát cao veà söï thích nghi. Trong khi ñoù, chaát löôïng giaùo duïc vaø ñaøo taïo cuûa chuùng ta hieän nay coøn raát nhieàu haïn cheá. Trong Baùo caùo cuûa Chính phuû do Phoù Thuû töôùng Nguyeãn Taán Duõng trình baøy tröôùc Kyø hoïp thöù tö, Quoác hoäi khoùa XI (10/2003) coù ñoaïn vieát: “Ñieàu laøm xaõ hoäi lo laéng laø chaát löôïng giaùo duïc töø phoå thoâng tôùi ñaïi hoïc nhìn chung coøn thaáp, caùch daïy vaø hoïc coøn naëng veà thuoäc loøng, raát keùm tính saùng taïo vaø naêng löïc thöïc haønh; beänh chaïy theo thaønh tích raát naëng… Cô caáu vaø chaát löôïng ñaøo taïo chöa coù chuyeån bieán roõ reät, chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu 6 naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc phuø hôïp vôùi tieán trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc” [30]. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà caáp baùch vaø raát caàn söï quan taâm cuûa ngaønh Giaùo duïc, cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa toaøn xaõ hoäi. Tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng Vaän taûi III (CÑ GTVT III) coù nhieäm vuï ñaøo taïo caùn boä coù trình ñoä cöû nhaân cao ñaúng vaø caùc trình ñoä thaáp hôn; nghieân cöùu öùng duïng khoa hoïc – coâng ngheä vôùi quy moâ khoaûng 1.000 – 1.200 sinh vieân / naêm. Nhaø tröôøng ñaõ goùp phaàn laøm thay ñoåi vaø ñem laïi hieäu quaû ñaùng keå cho caùc ñôn vò xaây döïng, saûn xuaát kinh doanh trong ngaønh Giao thoâng vaän taûi caùc tænh phía Nam. Tuy nhieân, trong coâng taùc ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng, quan ñieåm “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm” vaãn chöa ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc; trong giaûng daïy, hieän töôïng “thaày giaûng, troø ghi” vaãn coøn phoå bieán. Söï quan taâm ñaàu tö cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân coøn nhieàu haïn cheá. Töø nhöõng böùc xuùc veà thöïc tieãn daïy vaø hoïc ôû nhaø tröôøng vaø do yeâu caàu caàn ñaøo taïo ra nhöõng con ngöôøi lao ñoäng, naêng ñoäng vaø saùng taïo, chuùng toâi ñaõ choïn ñeà taøi “Moät soá bieän phaùp quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo höôùng naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân cuûa Tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng vaän taûi III” laøm ñeà taøi cuûa luaän vaên toát nghieäp vôùi mong muoán ñöôïc ñoùng goùp moät phaàn coâng söùc nhoû beù cho vieäc caûi tieán vaø naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc trong nhaø tröôøng maø chuùng toâi ñang laøm vieäc, coâng taùc. 2. Muïc ñích nghieân cöùu. Treân cô sôû nghieân cöùu lyù luaän veà daïy hoïc, quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc, caùc cô cheá taâm lyù trong quaù trình hoïc taäp vaø treân cô sôû nghieân cöùu thöïc 7 traïng quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa tröôøng CÑ GTVT III; chuùng toâi xaùc ñònh muïc ñích nghieân cöùu cuûa mình laø ñeà xuaát caùc bieän phaùp quaûn lyù nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân tröôøng CÑ GTVT III trong hoïc taäp. 3. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Khaùch theå nghieân cöùu laø caùn boä quaûn lyù, giaûng vieân, sinh vieân ñang giaûng daïy vaø hoïc taäp taïi tröôøng CÑ GTVT III. Ñoái töôïng nghieân cöùu laø hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy cuûa giaùo vieân vaø vieäc hoïc cuûa sinh vieân noäi khoùa vaø ngoaïi khoùa nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cho sinh vieân. 4. Giaû thuyeát khoa hoïc. Neáu coù caùc bieän phaùp quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc phuø hôïp vôùi muïc tieâu vaø noäi dung ñaøo taïo cuõng nhö ñaëc ñieåm cuûa sinh vieân vaø giaùo vieân tröôøng CÑ GTVT III, thì seõ naâng cao ñöôïc tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân trong hoïc taäp. 5. Nhieäm vuï nghieân cöùu. 5.1 Xaùc ñònh cô sôû lyù luaän veà quaù trình daïy - hoïc “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm”, veà hoaït ñoäng hoïc taäp mang tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm daïy – hoïc cuûa tröôøng CÑ GTVT III. 5.2 Khaûo saùt, ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng giaûng daïy, hoïc taäp ôû tröôøng CÑ GTVT III. 5.3 Ñeà xuaát moät soá bieän phaùp quaûn lyù phuø hôïp nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân trong quaù trình hoïc taäp. 6. Giôùi haïn cuûa ñeà taøi. 8 Nghieân cöùu hoaït ñoäng giaûng daïy vaø hoïc taäp cuûa taäp theå giaùo vieân vaø sinh vieân (chuû yeáu laø sinh vieân heä cao ñaúng) tröôøng CÑ GTVT III trong nhöõng naêm gaàn ñaây. 7. Phöông phaùp nghieân cöùu. 7.1 Nhoùm caùc phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát. Nghieân cöùu taøi lieäu, saùch baùo, baùo caùo toång keát, saûn phaåm cuûa quaù trình hoïc taäp… lieân quan ñeán ñeà taøi. 7.2 Nhoùm caùc phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn. - Khaûo saùt thöïc teá quaûn lyù quaù trình giaûng daïy, hoïc taäp ôû tröôøng CÑ GTVT III. - Ñieàu tra baèng phieáu caâu hoûi ñoái vôùi taäp theå giaùo vieân, sinh vieân tröôøng CÑ GTVT III veà hoaït ñoäng daïy – hoïc (chuû yeáu laøø ñieàu tra veà phöông phaùp daïy hoïc) nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. - Quan saùt: tinh thaàn hoïc taäp, yù thöùc xaây döïng baøi treân lôùp vaø caùc bieåu hieän veà ñoäng cô, thaùi ñoä hoïc taäp… ñaëc bieät laø phöông phaùp hoïc cuûa sinh vieân. PHAÀN NOÄI DUNG CHÖÔNG I. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ QUAÛN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC. 1.1 Toång quan veà vaán ñeà nghieân cöùu. 1.2 Baûn chaát cuûa quaù trình daïy – hoïc. 1.3 Lyù luaän veà xu höôùng phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. 9 1.4 Moät soá vaán ñeà veà quaûn lyù hoaït ñoäng daïy - hoïc. 1.5 Keát luaän chöông I. CHÖÔNG II. THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG DAÏY – HOÏC ÔÛ TRÖÔØNG CÑ GTVT III. 2.1 Vaøi neùt veà tröôøng CÑ GTVT III. 2.2 Thöïc traïng quaûn lyù, giaûng daïy vaø hoïc taäp nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo ôû tröôøng CÑ GTVT III. 2.3 Moät soá nguyeân nhaân. 2.4 Keát luaän chöông II. CHÖÔNG III. CAÙC BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ NHAÈM NAÂNG CAO TÍNH TÍCH CÖÏC, CHUÛ ÑOÄNG VAØ SAÙNG TAÏO CUÛA SINH VIEÂN TRÖÔØNG CÑ GTVT III. 3.1 Taêng cöôøng vaø ñoåi môùi quaûn lyù hoaït ñoäng daïy – hoïc. 3.2 Taêng cöôøng quaûn lyù hoaït ñoäng giaûng daïy. 3.3 Taêng cöôøng quaûn lyù hoaït ñoäng hoïc. 3.4 Taêng cöôøng quaûn lyù cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy hoïc. 3.5 Keát luaän chöông III. PHAÀN KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ TAØI LIEÄU THAM KHAÛO. PHUÏ LUÏC. 10 Chöông I CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ QUAÛN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG DAÏY - HOÏC. 1.0 Toång quan veà vaán ñeà nghieân cöùu. Phöông phaùp daïy hoïc “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm” ñöôïc hình thaønh töø raát sôùm. Nhaø trieát hoïc coå ñaïi Socrate (469-399 TCN) ñaõ ñeà xuaát “phöông phaùp ñôõ ñeû”, ñoù laø phöông phaùp daïy hoïc: ngöôøi thaày ñöa ra caùc caâu hoûi khaùc nhau ñeå ñöa ngöôøi hoïc vaøo tình huoáng coù vaán ñeà vaø nhôø söï giuùp ñôõ cuûa thaày, ngöôøi hoïc chieám lónh ñöôïc tri thöùc môùi. Nhaø giaùo duïc hoïc vó ñaïi ngöôøi Trung Hoa – Khoång Töû (551-479 TCN) raát coi troïng maët suy nghó tích cöïc cuûa ngöôøi hoïc, oâng noùi: “Khoâng giaän vì muoán bieát thì khoâng gôïi môû cho, khoâng böïc vì khoâng roõ ñöôïc thì khoâng baøy veõ cho. Vaät coù 4 goùc, baûo cho bieát ba goùc maø khoâng suy nghó ra goùc kia thì khoâng daïy nöõa”. Trong heä thoáng caùc nguyeân taéc daïy hoïc cuûa Nhaø giaùo duïc Tieäp Khaéc J.A. Koâmenxki (1592-1670) ñaõ coù nhöõng bieän phaùp daïy hoïc nhaèm laøm cho hoïc sinh phaûi tìm toøi, suy nghó ñeå töï naém ñöôïc baûn chaát cuûa söï vaät hieän töôïng. Nguyeân taéc giaùo duïc cuûa John Locke (1632-1704) laø: “Khoâng ñöôïc nhoài nheùt ñieàu gì vaøo trí nhôù cuûa treû maø voán chuùng khoâng thích thuù. Thaày giaùo caàn khôi daäy ôû treû loøng ham meâ say söa cuûa treû, qua ñoù höôùng treû ñeán vôùi tri thöùc. Phaûi phaùt trieån khaû naêng ñoäc laäp suy nghó vaø chuû ñoäng trong hoïc taäp ôû treû”. J.J Ruxoâ (1712-1778) cuõng cho raèng phaûi höôùng hoïc sinh tích cöïc töï giaønh kieán thöùc baèng caùch tìm hieåu, khaùm phaù vaø saùng taïo. Ñoù chính laø nhöõng phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc nhaèm bieán hoaït ñoäng cuûa thaày thaønh hoaït ñoäng cuûa troø vaø sau khi tích cöïc hoaït ñoäng thì troø nhaän thöùc ñöôïc caùc quy luaät cuûa töï nhieân. [1]. 11 Phöông phaùp daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng cuûa hoïc sinh daàn ñöôïc phaùt trieån vaø hoaøn thieän ôû caùc nöôùc phöông Taây (Myõ, Phaùp…) nhaát laø töø nöûa sau cuûa theá kyû XX, coù aûnh höôûng saâu roäng tôùi caùc nöôùc treân theá giôùi, trong ñoù coù Vieät Nam [40]. ÔÛ nöôùc ta, baøn veà phöông phaùp daïy – hoïc, Baùc Hoà ñaõ daïy “Veà caùch hoïc phaûi laáy töï hoïc laøm coát”. Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng yeâu caàu: “Ngaønh giaùo duïc vaø ñaøo taïo phaûi vuõ trang cho mình phöông phaùp giaûng daïy, phaùt huy vai troø chuû ñoäng cuûa ngöôøi hoïc, giaûi ñaùp toát boán caâu hoûi: daïy ai, daïy caùi gì, daïy nhö theá naøo, daïy ñeå laøm gì ?” [11]. Vaøo nhöõng naêm 1995 – 1996, trong ngaønh Giaùo duïc ñaõ xuaát hieän meänh ñeà “Phöông phaùp giaùo duïc laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm” vaø ñaõ coù nhieàu coâng trình nghieân cöùu veà phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc naøy nhö caùc taùc phaåm: “Phöông phaùp giaùo duïc tích cöïc laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm”, “Bieán quaù trình daïy hoïc thaønh quaù trình töï hoïc” cuûa TS Nguyeãn Kyø, “Hoïc vaø daïy caùch hoïc” cuûa caùc taùc giaû GS Nguyeãn Caûnh Toaøn (chuû bieân), TS Nguyeãn Kyø, TS Leâ Khaùnh Baèng, TS Vuõ Vaên Taûo; “Nhöõng vaán ñeà cô baûn Giaùo duïc hoïc hieän ñaïi” cuûa TS Thaùi Duy Tuyeân, “Baûn chaát cuûa vieäc daïy hoïc laáy hoïc sinh laøm trung taâm” cuûa GS Traàn Baù Hoaønh (Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc: Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc theo höôùng hoaït ñoäng hoùa ngöôøi hoïc, Boä Giaùo duïc – Ñaøo taïo, Chöông trình KHCN caáp Boä “Phöông phaùp daïy hoïc”, Haø Noäi, 1995)… Vaø raát nhieàu yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc nhaø khoa hoïc, nhaø giaùo, ngöôøi daân coù taâm huyeát veà phöông phaùp giaûng daïy môùi treân baùo chí vaø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, nhö: “Ñoåi môùi phöông phaùp daïy vaø hoïc laø moät chìa khoùa quan troïng cuûa caûi caùch giaùo duïc” (GS Nguyeãn Nhö YÙ, baùo Nhaân daân, 10.7.98); “Daïy 12 hoïc laø phaûi daïy caùch tö duy, phaùt trieån ñöôïc tö duy ñoäc laäp saùng taïo ôû hoïc sinh, bieán quaù trình ñaøo taïo thaønh quaù trình töï ñaøo taïo” (Nguyeãn Xuaân Huyønh, baùo Nhaân daân, 24.6.98); “Caùi ñích cuûa vieäc daïy laø vieäc hoïc, daïy cho troø vì troø chöù khoâng phaûi daïy cho thaày, vì thaày… Neân noùi: phöông phaùp daïy hoïc laáy vieäc hoïc laøm troïng” (Nguyeãn Troïng Di, baùo Saøi goøn giaûi phoùng, 31.8.98); (Vuõ Ñình Cöï (1999), Giaùo duïc höôùng tôùi theá kyû 21, Nxb Chính trò quoác gia); “Nguoàn goác vaø nhöõng khía caïnh xaõ hoäi trieát hoïc cuûa traøo löu giaùo duïc höôùng vaøo ngöôøi hoïc” (TS Ñaëng Thaønh Höng, baùo Vaên ngheä ngaøy 18.5.2003)… Nhìn chung, caùc coâng trình nghieân cöùu ñaõ ñeà caäp ñeán nhieàu khía caïnh cuûa phöông phaùp daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc, nhö: caùc luaän ñieåm veà hoïc vaø veà daïy laøm cô sôû cho phöông phaùp daïy hoïc môùi; muïc ñích cuûa phöông phaùp daïy hoïc môùi laø: daïy cho troø, vì troø; ñeà caäp tôùi tö töôûng daïy hoïc laáy “ngöôøi hoïc laøm trung taâm”; thay ñoåi tö duy bieán quaù trình daïy hoïc thaønh quaù trình töï hoïc, daïy hoïc sinh caùch hoïc; taäp trung caùc nguoàn löïc trong giaùo duïc nhaèm phaùt huy noäi löïc cuûa ngöôøi hoïc… Döïa treân cô sôû nhöõng lyù luaän ñaõ neâu treân, luaän vaên seõ ñi saâu ñeà caäp ñeán nhöõng bieän phaùp quaûn lyù cuï theå nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp cuûa sinh vieân heä Cao ñaúng tröôøng CÑ GTVT III. 2.0 Baûn chaát cuûa quaù trình daïy – hoïc. 3.0.0 Khaùi nieäm veà quaù trình daïy hoïc Daïy hoïc laø moät chöùc naêng xaõ hoäi, nhaèm truyeàn ñaït vaø lónh hoäi kieán thöùc, kinh nghieäm maø xaõ hoäi tích luõy ñöôïc, nhaèm bieán kieán thöùc, kinh 13 nghieäm xaõ hoäi thaønh phaåm chaát naêng löïc cuûa caù nhaân. [13]. Phaàn kinh nghieäm xaõ hoäi (bao goàm tri thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo, thaùi ñoä…) maø ngöôøi hoïc muoán lónh hoäi ñöôïc phaûi thoâng qua hoaït ñoäng daïy vaø hoïc. Haønh ñoäng daïy hoïc bao giôø cuõng coù khôûi ñaàu vaø keát thuùc. Chính vì vaäy maø moãi hoaït ñoäng daïy - hoïc laø moät quaù trình, ñoàng thôøi laïi laø moät thaønh phaàn cuûa quaù trình daïy hoïc laâu daøi hôn.. - Quaù trình daïy hoïc laø moät quaù trình nhaän thöùc: muïc ñích cuûa daïy hoïc laø giuùp cho ngöôøi hoïc lónh hoäi ñöôïc tri thöùc cuûa nhaân loaïi. - Quaù trình daïy hoïc laø moät quaù trình taâm lyù: daïy hoïc phaûi ñi tröôùc, thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc chöùc naêng taâm lyù: yù chí, ñoäng cô, thaùi ñoä hoïc taäp; cô cheá cuûa hoaït ñoäng nhaän thöùc; phaùt trieån vaø hoaøn thieän nhaân caùch. - Quaù trình daïy hoïc laø moät quaù trình xaõ hoäi: söï töông taùc giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi; noäi dung daïy hoïc laø tri thöùc cuûa loaøi ngöôøi; muïc ñích hoïc taäp do xaõ hoäi ñeà ra. Nhö vaäy, ta coù theå hieåu hoaït ñoäng daïy - hoïc laø söï luaân phieân theo nhöõng quy luaät cuûa hoaït ñoäng nhaän thöùc. Noù mang tính hai chieàu vaø luoân phaûi coù söï taùc ñoäng qua laïi giöõa ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc; söï taùc ñoäng qua laïi naøy ñöôïc dieãn ra trong nhöõng ñieàu kieän xaùc ñònh, bao goàm: chöông trình, noäi dung, taøi lieäu, giaûng daïy, taâm lyù, ñaïo ñöùc, thaåm myõ… Hoaït ñoäng daïy - hoïc bao goàm hai hoaït ñoäng coù quan heä maät thieát vôùi nhau; ñoù laø hoaït ñoäng daïy cuûa thaày nhaèm chæ ñaïo, toå chöùc vieäc lónh hoäi noäi dung tri thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo vaø thaùi ñoä vaø hoaït ñoäng hoïc cuûa troø nhaèm toå chöùc caùc ñieàu kieän ñaûm baûo cho söï lónh hoäi tri thöùc, kyõ naêng vaø thaùi ñoä vaø 14 chuyeån chuùng thaønh kinh nghieäm cuûa baûn thaân. Daïy hoïc laø moät daïng hoaït ñoäng ñaëc tröng cuûa loaøi ngöôøi; theo quan ñieåm cuûa lyù thuyeát hoaït ñoäng noùi chung thì daïy vaø hoïc phaûi ñöôïc xem nhö moät hoaït ñoäng, trong ñoù muïc ñích, ñoäng cô, noäi dung, caùc phöông thöùc haønh ñoäng dieãn ra trong söï caêng thaúng nhaát ñònh cuûa yù chí cuõng nhö nhöõng söùc maïnh theå löïc vaø trí tueä… noù bao goàm caùc yeáu toá caáu thaønh nhö sau: Yeáu toá muïc ñích cuûa quaù trình daïy hoïc laø söï nhaän thöùc cuûa thaày giaùo vaø söï tieáp nhaän cuûa hoïc sinh veà caùc muïc ñích vaø nhieäm vuï cuûa vieäc hoïc moät baøi, moät chöông hay moät boä moân naøo ñoù nhaèm thöïc hieän muïc tieâu giaùo duïc do xaõ hoäi ñeà ra. Yeáu toá kích thích ñoäng cô hoùa ñoøi hoûi nhaø sö phaïm phaûi thöïc hieän nhöõng bieän phaùp nhaèm kích thích ôû hoïc sinh söï höùng thuù, nhu caàu giaûi quyeát caùc nhieäm vuï hoïc taäp ñaõ ñöôïc ñeà ra. Hôn nöõa söï kích thích ñoù coøn phaûi laøm naåy sinh ôû beân trong moãi hoïc sinh nhöõng ñoäng cô hoïc taäp tích cöïc. Do ñoù, yù nghóa cuûa yeáu toá naøy chính laø ôû söï thoáng nhaát cuûa vieäc kích thích vaø ñoäng cô hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Yeáu toá noäi dung daïy hoïc ñöôïc quy ñònh bôûi keá hoaïch, chöông trình vaø saùch giaùo khoa do Boä GD&ÑT quy ñònh. Noäi dung cuûa töøng giôø hoïc ñöôïc giaùo vieân cuï theå hoùa theo nhöõng nhieäm vuï ñaõ ñöôïc ñeà ra. Theo nhöõng ñaëc tröng cuûa moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi vaø theo höùng thuù hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Yeáu toá thao taùc - haønh ñoäng phaûn aùnh tröïc tieáp nhaát tích chaát quaù trình cuûa daïy hoïc. Chính trong hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø, trong söï taùc ñoäng qua laïi giöõa hoï, dieãn ra theo thôøi gian maø nhieäm vuï lónh hoäi tri thöùc cuûa hoïc 15 sinh ñöôïc thöïc hieän. Ñoù chính laø caùc phöông phaùp, phöông tieän vaø caùc hình thöùc toå chöùc daïy hoïc. Yeáu toá kieåm soaùt – ñieàu chænh ñaõ ñoøi hoûi : phaûi thöïc hieän ñoàng thôøi vieäc kieåm tra quaù trình giaûi quyeát caùc nhieäm vuï daïy hoïc ñoái vôùi ngöôøi thaày vaø vieäc töï kieåm tra cuûa ngöôøi hoïc ñoái vôùi möùc ñoä lónh hoäi taøi lieäu hoïc taäp, tính chính xaùc cuûa vieäc thöïc hieän caùc baøi taäp vaø baèng söï ñaùnh giaù cuûa thöïc teá cuoäc soáng ñoái vôùi caùc keát quaû thöïc hieän nhieäm vuï hoïc taäp… Yeáu toá ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa daïy vaø hoïc ñoøi hoûi söï ñaùnh giaù cuûa giaùo vieân vaø söï töï ñaùnh giaù cuûa hoïc sinh veà caùc keát quaû ñaït ñöôïc trong quaù trình daïy hoïc, xaùc ñònh söï phuø hôïp cuûa chuùng vôùi nhöõng nhieäm vuï ñaõ ñeà ra, vaïch ra nguyeân nhaân cuûa caùc söï leäch laïc ñaõ phaùt hieän ñöôïc, ñeà ra nhöõng nhieäm vuï môùi, söï caàn thieát phaûi laáp caùc loã hoång trong kieán thöùc vaø kyõ naêng. Taát caû caùc yeáu toá treân ñaây cuûa quaù trình daïy – hoïc ñeàu coù moái quan heä qua laïi theo nhöõng quy luaät xaùc ñònh. Muïc ñích daïy – hoïc quy ñònh noäi dung daïy hoïc. Muïc ñích vaø noäi dung daïy – hoïc laïi ñoøi hoûi nhöõng phöông phaùp, phöông tieän vaø hình thöùc nhaát ñònh ñeå kích thích vaø toå chöùc vieäc daïy – hoïc. Tieán trình daïy – hoïc ñoøi hoûi phaûi ñöôïc tieán haønh kieåm tra thöôøng xuyeân vaø ñöôïc ñieàu chænh ñeå tìm ra phöông aùn toái öu nhaèm ñaûm baûo ñaït tôùi moät keát quaû nhaát ñònh. 4.0.0 Khaùi nieäm veà hoaït ñoäng daïy. Hoaït ñoäng daïy laø hoaït ñoäng truyeàn thuï vôùi nghóa laø toå chöùc hoaït ñoäng hoïc maø keát quaû laø hoïc sinh lónh hoäi noäi dung giaùo döôõng vaø giaùo duïc [13]. 16 Daïy laø söï toå chöùc vaø ñieàu khieån toái öu quaù trình sinh vieân chieám lónh tri thöùc (khaùi nieäm khoa hoïc), trong vaø baèng caùch ñoù hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch [26]. Nhö vaäy, baûn chaát cuûa hoaït ñoäng daïy: laø söï toå chöùc nhaän thöùc cho ngöôøi hoïc vaø giuùp hoï hoïc taäp toát. Muïc ñích cuûa daïy hoïc laø thöïc hieän toát muïc tieâu ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng. Chöùc naêng cuûa daïy hoïc laø truyeàn ñaït thoâng tin vaø ñieàu khieån hoaït ñoäng hoïc. Hoaït ñoäng daïy laø hoaït ñoäng truyeàn thuï vôùi nghóa laø toå chöùc hoaït ñoäng hoïc. Thoâng qua hoaït ñoäng naøy, ngöôøi hoïc lónh hoäi ñöôïc kieán thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo vaø thaùi ñoä; hoaït ñoäng naøy bao goàm caû khaâu kieåm tra tieán trình vaø keát quaû hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc. Daïy hoïc coøn laø hoaït ñoäng toå chöùc, ñieàu khieån cuûa giaùo vieân ñoái vôùi hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa ngöôøi hoïc nhaèm hình thaønh cho ngöôøi hoïc thaùi ñoä, naêng löïc, phöông phaùp hoïc taäp ñeå hoï töï khai phaù kieán thöùc. Hoaït ñoäng daïy bao goàm: - Coâng vieäc chuaån bò cuûa giaùo vieân. - Coâng vieäc truyeàn ñaït, toå chöùc lónh hoäi tri thöùc. - Coâng vieäc nhaèm ñaûm baûo moái lieân heä ngöôïc (kieåm tra tieán trình vaø keát quaû hoaït ñoäng hoïc). Nhö vaäy, noäi dung cuûa hoaït ñoäng daïy hoïc bao goàm caùc maët: noäi dung, taâm lyù, xaõ hoäi vaø nhaân caùch; vieäc thöïc hieän quaù trình naøy ñoøi hoûi phaûi coù söï theå hieän tích cöïc cuûa caùc chöùc naêng tri giaùc, bieåu caûm, giao tieáp, toå chöùc vaø thieát keá cuûa ngöôøi daïy. Thöïc chaát cuûa quaù trình daïy hoïc laø giuùp ñôõ 17 ngöôøi hoïc töï hoïc, kyõ thuaät nghieân cöùu, töï ñieàu chænh vaø suy cho cuøng, chính ngöôøi thaày ñaõ giuùp troø töï hieåu baûn thaân mình vaø phaán ñaáu ñeå troø ngaøy caøng tieán boä. Chaát löôïng daïy hoïc seõ ñaït hieäu quaû cao khi coù söï keát hôïp bieän chöùng giöõa hoaït ñoäng daïy cuûa thaày vaø hoaït ñoäng hoïc cuûa troø; trong ñoù söï noã löïc cuûa giaùo vieân ñöôïc coäng höôûng cuøng moät nhòp vôùi söï tích cöïc cuûa hoïc sinh. 5.0.0 Khaùi nieäm veà hoaït ñoäng hoïc. Laø hoaït ñoäng cuûa troø nhaèm toå chöùc caùc ñieàu kieän ñaûm baûo cho söï lónh hoäi noäi dung giaùo döôõng vaø giaùo duïc: tieáp nhaän caùc tri thöùc, thaùi ñoä, kyõ naêng… vaø chuyeån chuùng thaønh voán lieáng kinh nghieäm cuûa baûn thaân. [13]. Laø quaù trình töï giaùc, tích cöïc, töï löïc chieám lónh khaùi nieäm khoa hoïc, döôùi söï ñieàu khieån sö phaïm cuûa thaày. [26]. Baûn chaát cuûa hoaït ñoäng hoïc: laø söï tieáp thu, xöû lyù thoâng tin baèng caùc thao taùc trí tueä döïa vaøo voán sinh hoïc vaø voán ñaït ñöôïc cuûa caù nhaân, töø ñoù coù ñöôïc tri thöùc, kyõ naêng vaø thaùi ñoä môùi. Muïc ñích cuûa hoïc laø giuùp ngöôøi hoïc chieám lónh khaùi nieäm khoa hoïc nhaèm phaùt trieån trí duïc (naém vöõng khaùi nieäm), phaùt trieån (tö duy khaùi nieäm) vaø giaùo duïc (thaùi ñoä ñaïo ñöùc). Chöùc naêng cuûa hoaït ñoäng hoïc laø söï lónh hoäi vaø töï giaùc ñieàu khieån quaù trình chieám lónh khaùi nieäm khoa hoïc cuûa ngöôøi hoïc. Quaù trình daïy hoïc laø moät quaù trình xaõ hoäi vì luoân coù söï töông taùc giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi; noäi dung daïy hoïc laø tri thöùc cuûa loaøi ngöôøi; muïc ñích hoïc taäp do xaõ hoäi ñeà ra. Hoaït ñoäng hoïc laø hoaït ñoäng cuûa ngöôøi hoïc 18 nhaèm lónh hoäi noäi dung kinh nghieäm xaõ hoäi – ñoù laø: tri thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo vaø thaùi ñoä. Vaán ñeà taâm lyù chuû yeáu cuûa hoïc taäp laø xu höôùng vôùi caùc bieåu hieän laø: söï höùng thuù, nieàm say meâ, tính oån ñònh, taäp trung tö töôûng, söï noã löïc cuûa yù chí, tính kieân trì, söï khaéc phuïc khoù khaên, tình caûm, traùch nhieäm vaø nghóa vuï hoïc taäp [38]. Suy cho cuøng, lyù do toàn taïi cuûa giaùo duïc laø ngöôøi hoïc, laø vieäc hoïc. Muïc ñích lôùn nhaát, cô baûn nhaát cuûa quaù trình giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñoù laø: laøm cho ngöôøi hoïc phaûi bieát töï thaân vaän ñoäng, phaûi phaùt huy heát noäi löïc, tích cöïc, chuû ñoäng töï hoïc vaø saùng taïo trong suoát quaù trình hoïc taäp. Ñaëc tröng cô baûn cuûa vieäc hoïc laø hoïc taäp suoát ñôøi, döïa treân boán truï coät, ñoù laø: - Hoïc ñeå bieát (learning to know). - Hoïc ñeå laøm (learning to do). - Hoïc ñeå chung soáng (learning to live together). - Hoïc ñeå laøm ngöôøi (learning to be). 6.0.0 Baûn chaát cuûa quaù trình daïy hoïc. Veà maët sö phaïm, baûn chaát cuûa daïy hoïc chính laø gaây aûnh höôûng coù chuû ñònh tôùi haønh vi hoïc taäp vaø quaù trình hoïc taäp cuûa ngöôøi khaùc, taïo ta moâi tröôøng vaø nhöõng ñieàu kieän ñeå nhöõng ngöôøi hoïc duy trì vieäc hoïc, caûi thieän hieäu quaû, chaát löôïng hoïc taäp, kieåm soaùt quaù trình vaø keát quaû hoïc taäp cuûa mình. [19]. Daïy hoïc chính laø cô caáu vaø quy trình taùc ñoäng ñeán ngöôøi hoïc vaø quaù trình hoïc. Chuû theå daïy hoïc laø thaày giaùo vaø baát kyø ngöôøi naøo tieán haønh baûo ban ngöôøi khaùc hoïc taäp. Vì theá, daïy hoïc töùc laø daïy, baûo, chæ daãn ngöôøi 19 hoïc hoïc. Neáu daïy treû hoïc, ñieàu ñoù coù nghóa laø: daïy treû muoán hoïc (coù nhu caàu hoïc taäp); daïy treû bieát hoïc (coù kyõ naêng vaø bieän phaùp hoïc taäp); daïy treû hoïc laønh maïnh (coù ñoäng cô hoïc taäp ñuùng ñaén); daïy treû hoïc beàn bæ (coù yù chí hoïc taäp); daïy treû hoïc thaønh coâng (coù keát quaû vaø chaát löôïng); daïy treû hoïc chuû ñoäng vaø ñoäc laäp (coù khaùt voïng vaø yù thöùc töï giaùc hoïc taäp). Neáu laøm ñöôïc nhö vaäy thì thaày giaùo môùi thaät söï laø thaày vaø hoïc sinh môùi thaät söï laø ngöôøi hoïc. 7.0 Lyù luaän veà phöông chaâm “phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc” hay tö töôûng “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm”. 8.0.0 Cô sôû khoa hoïc cuûa hoaït ñoäng nhaän thöùc. 9.0.0.0 Cô sôû trieát hoïc. Theo V.I Leânin thì quy luaät cuûa hoaït ñoäng nhaän thöùc luoân ñi theo con ñöôøng: töø tröïc quan sinh ñoäng tôùi tö duy tröøu töôïng vaø töø tö duy tröøu töôïng tôùi thöïc tieãn cuoäc soáng… vaø tuaân theo quy luaät chung nhaát: quy luaät phaùt trieån cuûa söï vaät. Chuùng ta bieát raèng: ngoaïi löïc duø quan troïng ñeán ñaâu cuõng chæ laø nhaân toá hoã trôï, thuùc ñaåy vaø taïo ñieàu kieän cho söï vaät phaùt trieån; coøn noäi löïc môùi laø nhaân toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa baûn thaân söï vaät, söï phaùt trieån naøy ñaït ñeán trình ñoä phaùt trieån cao nhaát khi vaø chæ khi ngoaïi löïc vaø noäi löïc coäng höôûng ñöôïc vôùi nhau. Trong quaù trình daïy hoïc, caùc phaåm chaát naêng löïc töï hoïc, töï suy nghó, tìm toøi kieán thöùc chính laø noäi löïc phaùt trieån cuûa ngöôøi hoïc; coøn taùc ñoäng daïy hoïc cuûa ngöôøi thaày chæ laø ngoaïi löïc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa baûn thaân ngöôøi hoïc. Ngoaøi ra, yeáu toá moâi tröôøng xa._.õ hoäi cuõng laø ngoaøi löïc coù taùc duïng tôùi söï phaùt trieån cuûa ngöôøi hoïc. Nhö vaäy, trong quaù trình daïy hoïc, moái quan heä 20 giöõa daïy vaø hoïc veà baûn chaát chính laø moái quan heä giöõa noäi löïc vaø ngoaïi löïc; chaát löôïng daïy hoïc chæ ñöôïc naâng leân khi ngöôøi thaày boài döôõng vaø phaùt huy cao ñoä ñöôïc khaû naêng töï hoïc cuûa troø… noùi caùch khaùc, hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng daïy – hoïc ñaït cao nhaát khi noäi löïc vaø ngoaïi löïc coäng höôûng vôùi nhau. Khi ñoù ngöôøi hoïc seõ tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong vieäc chieám lónh tri thöùc, reøn luyeän kyõ naêng, kyõ xaûo vaø coù ñöôïc nhöõng chuaån möïc veà thaùi ñoä ñoái vôùi töï nhieân, xaõ hoäi, ñoái vôùi ngöôøi khaùc vaø ñoái vôùi baûn thaân. 10.0.0.0 Cô sôû taâm lyù hoïc. Nhö ñaõ trình baøy, quaù trình daïy hoïc laø söï thoáng nhaát bieän chöùng giöõa hai maët hoaït ñoäng, ñoù laø hoaït ñoäng cuûa thaày vaø hoaït ñoäng hoïc cuûa troø. Maø hoaït ñoäng laø quy luaät chung nhaát cuûa taâm lyù con ngöôøi, laø phöông thöùc toàn taïi cuûa cuoäc soáng chuû theå. Trong quaù trình daïy hoïc, ngöôøi hoïc laø chuû theå cuûa chính hoaït ñoäâng hoïc taäp cuûa mình, coøn baøi hoïc laø ñoái töôïng hoaït ñoäng cuûa hoï; nhöng khoâng phaûi taát caû caùc baøi hoïc ñeàu laø ñoái töôïng hoaït ñoäng cuûa ngöôøi hoïc ngay khi noù xuaát hieän. Chính vì vaäy, daïy hoïc phaûi tìm moïi caùch ñeå baøi hoïc thöïc söï trôû thaønh ñoái töôïng cuûa ngöôøi hoïc; nghóa laø ngöôøi daïy phaûi taïo ra cho ngöôøi hoïc coù nhu caàu hoïc taäp (luùc ñoù seõ naåy sinh ôû ngöôøi hoïc ñoäng cô hoïc taäp ñuùng ñaén vaø khaùt voïng, yù thöùc töï giaùc trong hoïc taäp), ngöôøi hoïc phaûi bieát caùch hoïc (coù nhöõng kyõ naêng töï hoïc vaø nhöõng bieän phaùp töï hoïc coù hieäu quaû); luùc ñoù ngöôøi hoïc seõ hoaït ñoäng tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo treân ñoái töôïng, vaø hoï seõ tìm hieåu, chieám lónh ñoái töôïng vaø caûi bieán ñoái töôïng, bieán noù thaønh kinh nghieäm cuûa chính baûn thaân mình. Quaù trình daïy hoïc chính coøn laø quaù trình ñieàu khieån, toái öu hoaù söï 21 naém vöõng caùc tri thöùc khoa hoïc, vaên hoùa cuûa nhaân loaïi; qua ñoù hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch ngöôøi hoïc. Nhaân caùch cuûa moãi con ngöôøi (vôùi quan ñieåm nhö vaäy) chính laø chaát löôïng tích hôïp ñöôïc cuûa moãi caù nhaân veà caùc thuoäc tính: noäi caù nhaân, lieân caù nhaân vaø sieâu caù nhaân; trong ñoù ñoäng löïc ñeå hình thaønh nhaân caùch chính laø nhu caàu trôû thaønh nhaân caùch…. 11.0.0.0 Cô sôû giaùo duïc hoïc. Ngöôøi thaày laø ngöôøi ñieàu khieån quaù trình daïy hoïc, nhöng ngöôøi hoïc laø chuû theå nhaän thöùc vaø cuõng töï ñieàu khieån hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa mình. Quaù trình ñieàu khieån cuûa thaày coù ñem laïi hieäu quaû hay khoâng laïi phuï thuoäc vaøo söï tieáp nhaän cuûa ngöôøi hoïc vaø quaù trình naøy phaûi höôùng ñeán töï phuû ñònh mình, nghóa laø daïy hoïc phaûi laøm sao cho ngöôøi hoïc daàn daàn töï hoïc taäp, nghieân cöùu maø khoâng caàn thaày höôùng daãn nöõa. Nhö vaäy, baûn chaát cuûa daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc laø laøm sao xaây döïng ñöôïc moái quan heä toái öu giöõa hoaït ñoäng daïy cuûa ngöôøi thaày vaø lao ñoäng hoïc taäp cuûa troø. Do ñoù, phaûi giaûi quyeát vaán ñeà daïy hoïc nhö theá naøo ñeå ngöôøi hoïc naém ñöôïc nhöõng tri thöùc, kyõ naêng moät caùch hoaøn toaøn töï giaùc, höùng thuù vaø saùng taïo. Chuùng ta bieát raèng, nhöõng kích thích beân ngoaøi luoân taùc ñoäng ñeán ngöôøi hoïc thoâng qua nhöõng ñieàu kieän beân trong, nghóa laø thoâng qua nhöõng quan ñieåm, nhöõng taäp quaùn cuûa tö duy, nhöõng quan ñieåm thaåm myõ… Cho neân, khi ñieàu khieån quaù trình daïy hoïc, ngöôøi thaày khoâng theå chæ chuù yù tôùi vieäc truyeàn thuï noäi dung kieán thöùc, maø ñaëc bieät caàn chæ ñaïo tö töôûng, yù chí, tình caûm cuûa ngöôøi hoïc ñoái vôùi quaù trình nhaän thöùc; kheâu gôïi söï hoaøi nghi, suy nghó vaø söï noã löïc cuûa hoï khi hoïc taäp. Coù nhö vaäy môùi ñieàu khieån ñöôïc 22 hoaït ñoäng noäi taâm cuûa hoï vaø môùi coù taùc duïng thöïc söï tôùi söï phaùt trieån nhaân caùch cuûa ngöôøi hoïc. Maët khaùc, tö töôûng daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc cho raèng: con ngöôøi voán coù saün tieàm naêng, giaùo duïc caàn vaø coù theå giuùp khai thaùc toái ña tieàm naêng ñoù, ñaëc bieät laø tieàm naêng saùng taïo baèng caùch taïo cho ngöôøi hoïc moät moâi tröôøng hoïc taäp thích hôïp nhö hình thöùc toå chöùc daïy hoïc ña daïng; noäi dung hoïc taäp phuø hôïp; quan heä thaày – troø theo tinh thaàn bình ñaúng, ñoaøn keát, töông trôï laãn nhau vaø ñeàu coù cô hoäi nhö nhau trong hoïc taäp… ñeå hoïc coù theå töï do, töï giaùc, töï khaùm phaù laáy tri thöùc cho mình. 12.0.0 Hoïc laø hoaït ñoäng tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc. 13.0.0.0 Tính tích cöïc, chuû ñoäng nhaän thöùc. “Tích cöïc hoùa laø moät taäp hôïp caùc hoaït ñoäng nhaèm laøm chuyeån bieán tích cöïc vò trí cuûa ngöôøi hoïc töø thuï ñoäng sang chuû ñoäng, töø ñoái töôïng tieáp nhaän tri thöùc sang chuû theå tìm kieám tri thöùc ñeå naâng cao hieäu quaû hoïc taäp” [38]. Tích tích cöïc hoïc taäp coù vai troø quan troïng trong vieäc naâng cao hieäu quaû hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc. Trong daïy hoïc, tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc laø moät höôùng ñoåi môùi ñaõ ñöôïc ñoâng ñaûo caùc nhaø nghieân cöùu, nhaø lyù luaän vaø caùc thaày coâ giaùo raát quan taâm vaø baøn tôùi ôû nhieàu khía caïnh khaùc nhau. Tính tích cöïc laø traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa ngöôøi haønh ñoäng. Tính tích cöïc nhaän thöùc laø traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa ngöôøi hoïc ñöôïc ñaëc tröng bôûi khaùt voïng hoïc taäp, söï coá gaéng vôùi nghò löïc cao trong quaù trình naém vöõng 23 tri thöùc cho chính mình. Theo G.I.Sukina, trong hoïc taäp, tính tích cöïc ñöôïc phaân thaønh ba loaïi: + Tính tích cöïc baét chöôùc, taùi hieän: xuaát hieän do taùc ñoäng beân ngoaøi (yeâu caàu baét buoäc cuûa giaùo vieân), ngöôøi hoïc laøm theo maãu, nhaèm chuyeån ñoái töôïng töø beân ngoaøi vaøo trong theo cô cheá nhaäp noäi. Loaïi naøy phaùt trieån maïnh ôû hoïc sinh tieåu hoïc. + Tính tích cöïc tìm toøi: ñi lieàn vôùi quaù trình lónh hoäi khaùi nieäm, giaûi quyeát tình huoáng, tìm toøi caùc phöông thöùc haønh ñoäng… vôùi söï tham gia cuûa ñoäng cô, nhu caàu, höùng thuù vaø yù chí. Loaïi naøy khaû naêng phaùt trieån maïnh ôû hoïc sinh töø lôùp 4, 5 trôû leân, ñaëc bieät laø hoïc sinh khaù. + Tính tích cöïc saùng taïo: theå hieän khi chuû theå nhaän thöùc töï tìm toøi kieán thöùc môùi, töï tìm ra phöông thöùc haønh ñoäng cuûa rieâng vaø noù trôû thaønh phaåm chaát beàn vöõng cuûa caù nhaân. Loaïi naøy thöôøng thaáy ôû hoïc sinh gioûi, hoïc sinh coù naêng khieáu ôû moïi caáp hoïc, baäc hoïc [22]. Tuy nhieân, caùch phaân loaïi treân coøn heát söùc khaùi quaùt. Muoán ñaùnh giaù möùc ñoä tích cöïc cuûa ngöôøi hoïc, giaùo vieân coøn phaûi caên cöù vaøo caùc chæ soá nhö: keát quaû hoïc taäp, söï chuù yù vaø höùng thuù hoïc taäp, thôøi gian duy trì tính tích cöïc trong giôø hoïc… nhöõng chæ soá naøy cuõng caàn coù söï nghieân cöùu tyû myû ñeå coù theå vaän duïng khi ñaùnh giaù. • Moät vaøi ñaëc ñieåm veà tính tích cöïc cuûa hoïc sinh: Tính tích cöïc cuûa hoïc sinh coù maët töï phaùt vaø töï giaùc. Maët töï phaùt cuûa tính tích cöïc laø nhöõng yeáu toá tieàm aån, baåm sinh theå hieän ôû tính toø moø, hieáu kyø, hieáu ñoäng, linh hoaït vaø soâi noåi trong haønh vi cuûa moãi ngöôøi. Chuùng ta caàn nuoâi döôõng, coi troïng vaø phaùt trieån chuùng 24 trong quaù trình daïy hoïc. Maët töï giaùc cuûa tính tích cöïc laø traïng thaùi taâm lyù tích cöïc, coù muïc ñích vaø ñoái töôïng roõ reät, do ñoù coù hoaït ñoäng ñeå chieám lónh ñoái töôïng ñoù. Tính tích cöïc töï giaùc theå hieän ôû oùc quan saùt, tính pheâ phaùn trong tö duy, trí toø moø khoa hoïc… Tính tích cöïc nhaän thöùc phaùt sinh khoâng phaûi chæ töø nhu caàu nhaän thöùc maø caû töø nhöõng nhu caàu baäc thaáp nhö nhu caàu sinh hoïc, nhu caàu ñaïo ñöùc, thaåm myõ, nhu caàu giao löu vaên hoùa… Nhö vaäy, haït nhaân cô baûn cuûa tính tích cöïc nhaän thöùc laø hoaït ñoäng tö duy cuûa caù nhaân ñöôïc taïo neân do söï thuùc ñaåy cuûa heä thoáng nhu caàu ña daïng. Tính tích cöïc nhaän thöùc vaø tích cöïc hoïc taäp coù lieân quan chaët cheõ vôùi nhau, nhöng khoâng phaûi ñoàng nhaát. Coù moät soá tröôøng hôïp, coù theå tích cöïc hoïc taäp theå hieän ôû söï tích cöïc beân ngoaøi, maø khoâng phaûi laø tích cöïc trong tö duy. Ñoù laø ñieàu caàn löu yù khi ñaùnh giaù tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh. • Veà nguyeân nhaân cuûa tính tích cöïc nhaän thöùc: Tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh tuy naåy sinh trong quaù trình hoïc taäp, nhöng noù laïi laø haäu quaû cuûa nhieàu nguyeân nhaân, coù nhöõng nguyeân nhaân xuaát phaùt trong quaù trình hoïc taäp, coù nhöõng nguyeân nhaân ñöôïc hình thaønh trong quaù khöù, thaäm chí töø lòch söû laâu daøi cuûa nhaân caùch. Noùi chung, tính tích cöïc nhaän thöùc phuï thuoäc vaøo nhöõng nhaân toá sau: - Höùng thuù. - Nhu caàu. - Ñoäng cô. - Naêng löïc. - YÙ chí - Tính caùch - Söùc khoûe. - Moâi tröôøng 25 Ñeå tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh thì höùng thuù laø vaán ñeà ñaùng quan taâm nhaát vì: - Noù ñöôïc hình thaønh ôû hoïc sinh moät caùch nhanh choùng vaø ôû baát cöù luùc naøo trong quaù trình daïy hoïc. - Ñieàu quan troïng hôn caû laø ngöôøi thaày coù theå ñieàu khieån höùng thuù cuûa hoïc sinh qua caùc yeáu toá cuûa quaù trình daïy hoïc: noäi dung, phöông phaùp, phöông tieän, hình thöùc toå chöùc daïy hoïc; qua caùc böôùc leân lôùp, giaûng baøi môùi, cuûng coá, vaän duïng, kieåm tra kieán thöùc; qua moái quan heä thaày troø… • Kích thích höùng thuù hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Höùng thuù laø söï phaûn aùnh thaùi ñoä cuûa chuû theå ñoái vôùi thöïc tieãn khaùch quan. Ñaây laø söï phaûn aùnh coù choïn loïc, hoïc sinh chæ höùng thuù nhöõng gì caàn thieát, quan troïng, gaén lieàn vôùi kinh nghieäm vaø söï phaùt trieån töông lai cuûa hoï. Noùi caùch khaùc, muoán kích thích höùng thuù thì ñieàu quan troïng nhaát laø phaûi naém ñöôïc khaû naêng, nhu caàu, nguyeän voïng vaø ñònh höôùng giaù trò cuûa hoïc sinh [38]. 14.0.0.0 Baûn chaát cuûa daïy hoïc theo höôùng phaùt huy tính tích cöïc cuûa ngöôøi hoïc. Qua phaàn lyù luaän ôû treân, ta coù theå hieåu baûn chaát cuûa daïy hoïc theo höôùng phaùt huy tính tích cöïc (active), chuû ñoäng (initiative) vaø saùng taïo (creativity) cuûa ngöôøi hoïc ñöôïc theå hieän ôû caùc ñieåm sau: Vieäc daïy hoïc phaûi xuaát phaùt töø nhöõng nhu caàu, ñoäng cô vaø ñieàu kieän cuûa baûn thaân ngöôøi hoïc. Chuùng ta caàn phaûi chuù yù ñeán ñaëc ñieåm taâm sinh lyù löùa tuoåi cuûa ngöôøi hoïc, nhaát laø caàn chuù yù ñeán trình ñoä tö duy cuûa hoï. Trong 26 daïy hoïc, khoâng ñöôïc baét eùp, goø boù moät loái suy nghó chung cho taát caû moïi ngöôøi. Trong hoaït ñoäng nhaän thöùc, ngöôøi thaày khoâng ñeå ngöôøi hoïc bò ñoäng trong caùch tieáp thu tri thöùc maø phaûi taïo caùc ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå ngöôøi hoïc phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo. Ngöôøi thaày caàn thöôøng xuyeân höôùng daãn ngöôøi hoïc töï kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa mình. Trong nhaø tröôøng, chuùng ta caàn thöïc hieän cheá ñoä khuyeán khích, khích leä vaø khen thöôûng ñoäng vieân ngöôøi hoïc kòp thôøi khi hoï theå hieän nhöõng coá gaéng hoaëc ñaït ñöôïc thaønh tích cao trong hoïc taäp. 15.0.0.0 Nhöõng phöông höôùng cô baûn phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc. Caùc bieän phaùp nhaèm naâng cao tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa ngöôøi hoïc, qua nghieân cöùu vaø toång hôïp chuùng ta coù theå toùm taét nhö sau: 1. Caàn laøm cho ngöôøi hoïc hieåu vaø naém vöõng yù nghóa cuûa lyù thuyeát, thöïc tieãn hay taàm quan troïng cuûa vaán ñeà ñang nghieân cöùu. 2. Noäi dung daïy hoïc phaûi môùi, nhöõng caùi môùi ôû ñaây khoâng ñöôïc quaù xa laï vôùi ngöôøi hoïc, caùi môùi phaûi lieân heä vaø phaùt trieån caùi cuõ. Kieán thöùc haøng ngaøy phaûi coù tính thöïc tieãn, gaàn guõi vôùi sinh hoaït, yù nghó haøng ngaøy, thoûa maõn nhu caàu nhaän thöùc cuûa ngöôøi hoïc. 3. Ngöôøi thaày phaûi duøng caùc phöông phaùp daïy hoïc ña daïng nhö: neâu vaán ñeà, thí nghieäm, thöïc haønh, so saùnh, laøm vieäc ñoäc laäp vaø phoái hôïp chuùng vôùi nhau. Kieán thöùc phaûi ñöôïc trình baøy ôû daïng ñoäng, phaùt trieån vaø maâu thuaãn vôùi nhau. Nhöõng vaán ñeà quan troïng, caùc hieän töôïng then choát caàn 27 coù luùc dieãn ra moät caùch ñoät ngoät vaø gaây ñöôïc söï baát ngôø cho ngöôøi hoïc. 4. Trong daïy hoïc, ngöôøi thaày caàn söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc: moâ hình, hoïc cuï, sô ñoà, thí nghieäm minh hoïa, multimedia… nhaèm kích thích höùng thuù hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc. 5. Ngöôøi thaày caàn söû duïng caùc hình thöùc toå chöùc daïy hoïc khaùc nhau: caù nhaân hoùa, daïy hoïc theo nhoùm, taäp theå, toå chöùc tham quan, laøm thí nghieäm, thöïc haønh… traùnh söï nhaøm chaùn cho ngöôøi hoïc. 6. Nhaø tröôøng caàn xaây döïng nhöõng chính saùch nhaèm ñoäng vieân, khen thöôûng khi ngöôøi hoïc coù thaønh tích hoïc taäp toát. 7. Ngöôøi thaày caàn toå chöùc luyeän taäp cho hoïc troø döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau nhaèm vaän duïng kieán thöùc ñaõ hoïc vaøo thöïc tieãn, vaøo caùc tình huoáng môùi. 8. Kích thích tính tích cöïc cuûa ngöôøi hoïc qua thaùi ñoä, caùch öùng xöû giöõa thaày vaø troø. 9. Phaùt trieån kinh nghieäm soáng cuûa ngöôøi hoïc trong hoïc taäp [38]. Ngoaøi ra chuùng ta coù theå tham khaûo moät soá nguyeân taéc sau ñaây cuûa Carl Rogers (nhaø giaùo duïc ngöôøi Myõ) ñeå giuùp sinh vieân, hoïc sinh hoïc gioûi: - “Ngöôøi höôùng daãn caàn quan taâm nhieàu ñeán vieäc taïo ra moät tinh thaàn hoaëc moät baàu khoâng khí sô khôûi cho lôùp hoïc… - Ngöôøi höôùng daãn phaûi laøm hieän loä vaø soi saùng caùc muïc tieâu rieâng cuûa moãi hoïc vieân trong lôùp cuõng nhö caùc muïc tieâu chung cuûa caû lôùp. - Phaûi döïa vaøo yù muoán cuûa moãi hoïc vieân nhaèm thöïc hieän nhöõng muïc tieâu rieâng keå treân nhö laø moät ñoäng löïc cho vieäc hoïc taäp coù yù nghóa. - Phaûi coù gaéng toå chöùc vaø giuùp ñôõ hoïc vieân söû duïng deã daøng caùc taøi lieäu.” [5] 28 16.0 Moät soá vaán ñeà veà quaûn lyù hoaït ñoäng daïy - hoïc. 17.0.0 Khaùi nieäm, chöùc naêng vaø vai troø cuûa quaûn lyù. 18.0.0.0 Khaùi nieäm vaø ñònh nghóa Ñeå toàøn taïi vaø phaùt trieån, con ngöôøi khoâng theå haønh ñoäng rieâng leû maø caàn phoái hôïp nhöõng noã löïc caù nhaân höôùng tôùi nhöõng muïc tieâu chung. Quaù trình taïo ra cuûa caûi vaät chaát vaø tinh thaàn… ngaøy caøng ñöôïc thöïc hieän treân quy moâ lôùn vôùi tính chaát vaø ñoä phöùc taïp ngaøy caøng cao, caøng ñoøi hoûi söï phaân coâng, hôïp taùc ñeå lieân keát moïi ngöôøi trong toå chöùc. Chính töø söï phaân coâng, chuyeân moân hoùa lao ñoäng ñaõ xuaát hieän moät daïng lao ñoäng ñaëc bieät – lao ñoäng quaûn lyù. Hoaït ñoäng quaûn lyù caàn thieát vôùi moïi lónh vöïc hoaït ñoäng trong xaõ hoäi, trong moãi quoác gia vaø treân toaøn caàu. Coù nhieàu ñònh nghóa veà caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa quaûn lyù, nhöng trong luaän vaên chæ neâu moät soá ñònh nghóa tieâu bieåu, ñoù laø: - Quaûn trò (quaûn lyù) laø nhöõng hoaït ñoäng caàn thieát phaûi ñöôïc thöïc hieän khi con ngöôøi keát hôïp vôùi nhau trong caùc toå chöùc nhaèm nhaèm ñaït nhöõng muïc tieâu chung [35]. - Ñoã Hoaøng Toaøn cho raèng: “Quaûn lyù laø quaù trình taùc ñoäng coù toå chöùc, coù höôùng ñích cuûa chuû theå quaûn lyù nhaèm söû duïng coù hieäu quaû nhaát caùc tieàm naêng, caùc cô hoäi cuûa heä thoáng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra trong ñieàu kieän bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng” [34]. - Theo F.W. Taylor: “Quaûn lyù laø bieát ñöôïc chính xaùc ñieàu baïn muoán ngöôøi khaùc laøm vaø sau ñoù thaáy ñöôïc raèng hoï ñaõ hoaøn thaønh coâng vieäc moät caùch toát nhaát vaø reû nhaát” [9]. 29 Qua nghieân cöùu caùc ñònh nghóa veà quaûn lyù, chuùng ta coù theå ñöa ra ñònh nghóa khaùi quaùt veà quaûn lyù nhö sau: Quaûn lyù laø quaù trình hoaøn thaønh coâng vieäc thoâng qua con ngöôøi vaø vôùi con ngöôøi. [24]. Maëc duø coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà khaùi nieäm quaûn lyù, nhöng töø nhöõng ñònh nghóa treân, chuùng ta coù theå ruùt ra moät soá ñaëc ñieåm cuûa quaûn lyù, ñoù laø: - Quaûn lyù laø moät loaïi lao ñoäng ñeå ñieàu khieån lao ñoäng. - Quaûn lyù laø moät heä thoáng xaõ hoäi treân nhieàu phöông dieän. - Quaûn lyù laø moät thuoäc tính baát bieán noäi taïi cuûa moïi quaù trình lao ñoäng xaõ hoäi. Lao ñoäng quaûn lyù laø ñieàu kieän quan troïng ñeå laøm cho xaõ hoäi loaøi ngöôøi toàn taïi, vaän haønh vaø phaùt trieån (ñaït ñöôïc muïc tieâu quaûn lyù). - Trong noäi dung cuûa khaùi nieäm quaûn lyù, yeáu toá con ngöôøi giöõ vai troø trung taâm cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù. - Quaûn lyù laø moät hoaït ñoäng ñöôïc tieán haønh trong moät toå chöùc hay nhoùm xaõ hoäi. - Quaûn lyù vöøa laø khoa hoïc, vöøa laø moät ngheä thuaät. Chính vì vaäy, trong quaù trình hoaït ñoäng, ngöôøi caùn boä quaûn lyù phaûi heát söùc saùng taïo, linh hoaït vaø meàm deûo ñeå chæ ñaïo hoaït ñoäng cuûa toå chöùc nhaèm ñi tôùi ñích ñaõ ñeà ra. 19.0.0.0 Caùc nhaân toá trong hoaït ñoäng quaûn lyù Trong quaù trình quaûn lyù coù caùc nhaân toá sau: Keá hoaïch hoùa laø vieäc xaùc ñònh nhöõng muïc tieâu vaø nhöõng quy ñònh, theå thöùc, thôøi gian ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñoù. Keá hoaïch hoùa coøn laø baûn höôùng daãn, ñeå ñaàu tö nguoàn löïc theo nhu caàu ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu; laø 30 cô sôû ñeå giaùm saùt vaø ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu. Nhö vaäy, vieäc laäp keá hoaïch seõ ñi tröôùc vieäc thöïc hieän caùc chöùc naêng quaûn lyù khaùc. Toå chöùc laø quaù trình saép xeáp vaø phaân boå coâng vieäc, quyeàn haønh vaø caùc nguoàn löïc cho caùc thaønh vieân trong toå chöùc ñeå hoï coù theå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc moät caùch coù hieäu quaû. Nhaø quaûn lyù caàn löïa choïn caáu truùc heä thoáng cuûa toå chöùc cho phuø hôïp vôùi nhöõng muïc tieâu vaø nguoàn löïc hieän coù. Laõnh ñaïo laø quaù trình ñieàu haønh, taùc ñoäng, huy ñoäng vaø giuùp ñôõ nhöõng caùn boä laøm vieäc döôùi quyeàn thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï ñöôïc phaân coâng. Ñoù laø quaù trình laøm vieäc vôùi con ngöôøi nhö moät ngheä thuaät sao cho hoï töï nguyeän vaø nhieät tình phaán ñaáu ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc. Chöùc naêng quaûn lyù cuûa coâng taùc kieåm tra vaø ñaùnh giaù laø ño löôøng vaø chaán chænh nhöõng coâng vieäc ñaõ vaø ñang thöïc hieän nhaèm baûo ñaûm raèng: caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc vaø caùc keá hoaïch vaïch ra ñeå ñaït tôùi caùc muïc tieâu naøy ñaõ, ñang vaø seõ ñöôïc hoaøn thaønh. Neáu phaùt hieän coù söï sai leäch thì caàn ñieàu chænh hoaït ñoäng, trong tröôøng hôïp caàn thieát coù theå ñieàu chænh muïc tieâu. 20.0.0.0 Muïc tieâu quaûn lyù. Muïc tieâu quaûn lyù laø traïng thaùi ñöôïc xaùc ñònh trong töông lai cuûa ñoái töôïng quaûn lyù hay moät soá yeáu toá caáu thaønh cuûa noù. Muïc tieâu quaûn lyù khoâng phaûi laø naêng suaát hay chaát löôïng coâng taùc cuûa rieâng moät caù nhaân hay moät nhoùm maø laø naêng suaát hay chaát löôïng cuûa caû heä thoáng nhôø ñoù maø ñaït ñöôïc keát quaû nhö muïc tieâu chung ñaõ ñeà ra. 14.1.1 Veà quaûn lyù hoaït ñoäng daïy – hoïc. 21.0.0.0 Quaûn lyù giaùo duïc. 31 “Quaûn lyù giaùo duïc laø heä thoáng taùc ñoäng coù muïc ñích, coù keá hoaïch, hôïp quy luaät cuûa chuû theå quaûn lyù (heä giaùo duïc) nhaèm laøm cho heä vaän haønh theo ñöôøng loái vaø nguyeân lyù giaùo duïc cuûa Ñaûng, thöïc hieän ñöôïc caùc tính chaát cuûa nhaø tröôøng XHCN Vieät Nam maø tieâu ñieåm hoäi tuï laø quaù trình daïy hoïc – giaùo duïc theá heä treû, ñöa heä giaùo duïc tôùi muïc tieâu döï kieán, tieán tôùi traïng thaùi môùi veà chaát” [23]. Hieåu caùch khaùc thì: quaûn lyù giaùo duïc laø nhöõng taùc ñoäng coù heä thoáng, coù keá hoaïch, coù yù thöùc vaø höôùng ñích cuûa chuû theå quaûn lyù ôû moïi caáp khaùc nhau ñeán taát caû caùc maét xích cuûa toaøn boä heä thoáng nhaèm muïc ñích baûo ñaûm söï hình thaønh nhaân caùch cho theá heä treû treân cô sôû nhaän thöùc vaø vaän duïng nhöõng quy luaät chung cuûa xaõ hoäi cuõng nhö caùc quy luaät cuûa quaù trình giaùo duïc veà söï phaùt trieån theá löïc, trí löïc vaø taâm lyù. 22.0.0.0 Quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc. Chuùng ta bieát raèng: “Chaát löôïng trong lónh vöïc ñaøo taïo ñöôïc duy trì neáu nhö tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng xaây döïng ñöôïc caùc chöông trình ñaøo taïo vôùi caùc chuaån möïc chaát löôïng nhaát ñònh, coù caùc caáu truùc ra quyeát ñònh phuø hôïp vaø cung caáp caùc chöông trình ñaøo taïo theo caùc quy ñònh ñoù” [27]. Nhö vaäy, chaát löôïng giaùo duïc noùi chung chuû yeáu laø do caùc nhaø tröôøng taïo neân, bôûi vaäy khi noùi ñeán quaûn lyù giaùo duïc chính laø noùi ñeán quaûn lyù nhaø tröôøng cuøng vôùi heä thoáng giaùo duïc. Quaûn lyù nhaø tröôøng ñöôïc hieåu laø: - Taäp hôïp nhöõng taùc ñoäng toái öu cuûa chuû theå quaûn lyù ñeán taäp theå giaùo vieân, hoïc sinh vaø caùn boä nhaân vieân khaùc trong tröôøng. 32 - Höôùng vaøo vieäc ñaåy maïnh moïi hoaït ñoäng cuûa nhaø tröôøng maø troïng taâm laø quaù trình ñaøo taïo caùc theá heä hoïc sinh thoâng qua quaù trình daïy hoïc – giaùo duïc. - Thöïc hieän coù chaát löôïng muïc tieâu veà keá hoaïch ñaøo taïo, ñöa nhaø tröôøng tieán leân traïng thaùi môùi. Quaûn lyù nhaø tröôøng mang tính ñaëc thuø rieâng bieät, ñöôïc theå hieän tröôùc heát bôûi baûn chaát cuûa quaù trình daïy hoïc vaø giaùo duïc, bôûi saûn phaåm cuûa quaù trình ñaøo taïo (ñoù laø nhaân caùch cuûa ngöôøi lao ñoäng coù vaên hoùa). Hôn nöõa trong nhaø tröôøng, baûn chaát cuûa quaù trình daïy hoïc seõ quyeát ñònh tính ñaëc thuø cuûa söï quaûn lyù nhaø tröôøng. Vì vaäy, naém chaéc ñaëc thuø naøy, ngöôøi caùn boä quaûn lyù môùi coù theå ñöa nhaø tröôøng tieán tôùi ñaït ñöôïc muïc tieâu giaùo duïc ñaõ ñeà ra. [3]. Quaûn lyù quaù trình daïy hoïc ñöôïc phaân thaønh hai quaù trình cô baûn laø: - Quaûn lyù quaù trình daïy hoïc treân lôùp. - Quaûn lyù quaù trình daïy hoïc ngoaøi giôø leân lôùp. 23.0.0 Heä thoáng caùc bieän phaùp toå chöùc, quaûn lyù nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. 24.0.0.0 Taêng cöôøng vaø ñoåi môùi quaûn lyù quaù trình daïy – hoïc. Vieäc ñoåi môùi nhaän thöùc cuûa ngöôøi quaûn lyù veà daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc coù taàm quan troïng ñaëc bieät. Vì khi ñaõ nhaän thöùc ñöôïc yù nghóa vaø taàm quan troïng cuûa daïy hoïc tích cöïc ñoái vôùi keát quaû hoïc taäp; ngöôøi caùn boä quaûn lyù seõ toå chöùc caùc hoaït ñoäng sö phaïm, xaây döïng cô cheá chính saùch vaø ñaàu tö xaây döïng, hoaøn thieän cô sôû vaät chaát, taïo caùc ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå ngöôøi giaùo vieân toå chöùc daïy hoïc 33 nhaèm khôi daïy ôû ngöôøi hoïc noäi löïc caàn thieát ñeå hoïc taäp moät caùch chuû ñoäng vaø saùng taïo; ñöa phong traøo ñoåi môùi, caûi tieán phöông phaùp daïy hoïc ñi vaøo troïng taâm vaø coù chieàu saâu. Ngoaøi ra, vieäc phoái hôïp hoaït ñoäng giöõa nhaø tröôøng vôùi caùc khoa, boä moân, phoøng thí nghieäm, xöôûng thöïc haønh… seõ ñöôïc toå chöùc khoa hoïc vaø hoaøn thieän hôn. Vieäc boá trí, saép xeáp thôøi gian bieåu, noäi dung, chöông trình, trang thieát bò daïy hoïc seõ taïo caùc ñieàu kieän thuaän lôïi hôn ñeå phuïc vuï daïy hoïc nhaèm tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc. Moät vaán ñeà khoâng keùm phaàn quan troïng laø caàn ñoåi môùi phöông phaùp quaûn lyù, ñaùnh giaù quaù trình daïy hoïc. Ngöôøi quaûn lyù caàn laáy muïc tieâu: hoïc – hieåu – haønh laøm tieâu chí ñaùnh giaù chaát löôïng vaø hieäu quaû quaù trình daïy hoïc. 25.0.0.0 Taêng cöôøng quaûn lyù hoaït ñoäng giaûng daïy cuûa giaùo vieân. Vaán ñeà quan troïng vaø coù tính caáp baùch hieän nay, laø nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc quaûn lyù caàn thay ñoåi caùch nhìn nhaän, ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo, ñaùnh giaù giaùo vieân, choáng beänh thaønh tích trong giaùo duïc ñeå nhöõng ngöôøi thaày coâ khoâng phaûi daïy hoïc theo kieåu ñoái phoù; ñeå ngöôøi giaùo vieân coù theå thay ñoåi caùch nhìn, taàm nhìn veà caùc phöông thöùc truyeàn thuï kieán thöùc cho ngöôøi hoïc, thay ñoåi caùch daïy hoïc truyeàn thoáng baèng caùch phöông phaùp daïy hoïc tieán tieán vaø coù hieäu quaû. Trong vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc trong hoïc taäp thì ñoäi nguõ giaùo vieân laø yeáu toá ñoùng vai troø quyeát ñònh. Töø nhaän thöùc treân, nhaø tröôøng caàn quaùn trieät tö töôûng daïy hoïc “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm” cho ñoäi nguõ giaùo vieân; laøm cho hoï thaáy raèng: chaát 34 löôïng ñaøo taïo theå hieän chính löông taâm cuûa ngöôøi thaày ñoái vôùi ngheà nghieäp vaø ñoái vôùi hoïc troø, laø muïc ñích soáng coøn cuûa cô sôû ñaøo taïo. Nhaø tröôøng vaø caùc phoøng ban nghieäp caàn toå chöùc boài döôõng cho ñoäi nguõ giaùo vieân kieán thöùc vaø caùc kyõ naêng veà nghieäp vuï sö phaïm giuùp hoï nhöõng cô sôû ñeå ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc. 26.0.0.0 Taêng cöôøng quaûn lyù quaù trình hoïc. Nhaø tröôøng vaø caùc thaày coâ baèng caùc hoaït ñoäng thieát thöïc cuûa mình: toå chöùc noùi chuyeän, hoäi thaûo, xaây döïng truyeàn thoáng hoïc taäp, caùc ñieån hình hoïc toát… ñeå xaây döïng cho sinh vieân ñoäng cô vaø thaùi ñoä hoïc taäp ñuùng ñaén laøm cô sôû cho vieäc hoïc taäp tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo. Baèng cô cheá, chính saùch khuyeán khích khen thöôûng: hoïc boång, vöôït giai ñoaïn, öu tieân coâng taùc… goùp phaàn cuûng coá vaø phaùt huy tinh thaàn hoïc taäp saùng taïo cuûa sinh vieân trong tröôøng. Ñeå giuùp ngöôøi hoïc coù ñöôïc nhöõng coâng cuï caàn thieát cho hoaït ñoäng töï hoïc chuû ñoäng vaø saùng taïo, ñoäi nguõ giaùo vieân caàn keát hôïp vôùi baøn giaûng, reøn luyeän cho sinh vieân caùc kyõ naêng töï hoïc cô baûn nhö: ñoïc, ghi cheùp, oân taäp, töï kieån tra vaø ñaùnh giaù, laøm vieäc nhoùm, ghi nhôù… Song song vôùi caùc bieän phaùp quaûn lyù treân, caùc nhaø quaûn lyù caàn toå chöùc quaûn lyù quaù trình hoïc taäp, töï hoïc cuûa sinh vieân thoâng qua ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, ñoäi nguõ giaùo vieân vaø caùn boä lôùp baèng caùc quy ñònh, keá hoaïch, kyû luaät hoïc taäp nghieâm tuùc vaø coù tính khoa hoïc. 27.0.0.0 Taêng cöôøng quaûn lyù cô sôû vaät chaát vaø trang thieát bò. Vôùi ñaëc tröng laø nhaø tröôøng Cao ñaúng kyõ thuaät chuyeân ngaønh giaùo thoâng vaän taûi ôû khu vöïc phía Nam, ñeå phuïc vuï toát vieäc hoïc taäp tích cöïc, 35 saùng taïo; nhaø tröôøng caàn ñaàu tö xaây döïng vaø hoaøn thieän cô sôû vaät chaát vaø trang thieát bò daïy hoïc nhö: phoøng thí nghieäm, xöôûng thöïc haønh, maïng maùy tính, thö vieän, caùc phöông tieän nghe nhìn tieán tieán hieän ñaïi: overhead, projector, multimedia… tieán tôùi chuaån hoùa caùc ñieàu kieän veà cô sôû vaät chaát vaø trang thieát bò nhaèm phuïc vuï ngaøy moät toát hôn coâng taùc ñaøo taïo vaø nghieân cöùu cuûa nhaø tröôøng. Cuøng vôùi noäi dung treân, caàn khuyeán khích ñoäi nguõ giaùo vieân khai thaùc, söû duïng vaø caûi tieán ñoà duøng daïy hoïc vaø caùc trang thieát bò daïy hoïc nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng vaø chaát löôïng ñaøo taïo. 28.0 Keát luaän chöông I. Vôùi quan ñieåm: “Muoán xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi, tröôùc heát phaûi coù con ngöôøi xaõ hoäi chuû nghóa”, nhaân daân Vieät Nam coi neàn giaùo duïc nhö moät ñieåm nuùt quyeát ñònh söï chuyeån ñoäng ñi leân cuûa toaøn xaõ hoäi. Do ñoù, giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñaõ trôû thaønh quoác saùch: “Ñaàu tö cho giaùo duïc laø ñaàu tö cho phaùt trieån”. Vôùi yù nghóa vaø taàm quan troïng nhö vaäy vaø ñeå khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm trong giaùo duïc hieän nay thì nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc giaùo duïc, caùc nhaø quaûn lyù, ñoäi nguõ giaùo vieân caàn noã löïc heát söùc mình ñeå coáng hieán cho söï nghieäp “troàng ngöôøi”, cho söï thaønh coâng cuûa coâng cuoäc CNH – HÑH hoùa ñaát nöôùc. Vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø nhu caàu taát yeáu trong thôøi ñaïi môùi. Ñoù laø vieäc chuyeån töø daïy hoïc truyeàn thuï moät chieàu, döïa treân trí nhôù vaø baét chöôùc sang vieäc daïy hoïc chuû yeáu laø toå chöùc, höôùng daãn quaù 36 trình töï khaùm phaù, töï phaùt hieän, töï tìm ñeán kieán thöùc cuûa ngöôøi hoïc nhaèm phaùt trieån ôû ngöôøi hoïc nhöõng toá chaát caàn coù ôû ngöôøi lao ñoäng môùi. Quaù trình ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc theo tö töôûng “laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm” laø moät coâng cuoäc caùch maïng laâu daøi vaø gian khoå, ñoøi nhieàu coâng söùc, trí tueä vaø tieàn cuûa; coù taùc ñoäng ñeán moïi maët, ñeán caùc lónh vöïc trong coâng taùc giaùo duïc - ñaøo taïo vaø ñôøi soáng xaõ hoäi. Do ñoù, yeâu caàu tröôùc tieân laø caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc caàn phaûi thay ñoåi tö duy vaø cung caùch quaûn lyù, thay ñoåi caùch ñaùnh giaù chaát löôïng giaùo duïc vaø ñaùnh giaù ñoäi nguõ giaùo vieân; laáy hieäu quaû vaø chaát löôïng thöïc söï laøm thöôùc ño söï coáng hieán cuûa ngaønh giaùo duïc ñoái vôùi xaõ hoäi. Ñoäi nguõ giaùo vieân - nhöõng ngöôøi coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi cuoäc caùch maïng trong lónh vöïc daïy hoïc caàn phaûi naâng taàm cuûa mình leân cho xöùng vôùi troïng traùch naëng neà ñoù. Xaõ hoäi thöïc söï caàn nhöõng thaày coâ coù taâm, coù ñöùc vaø coù taøi vaø toân vinh nhöõng thaày coâ coù coáng hieán trong söï nghieäp “troàng ngöôøi”. Chuùng ta caàn xaây döïng nhöõng nhu caàu laønh maïnh trong xaõ hoäi nhaèm giaûm bôùt nhöõng aùp löïc veà hoïc haønh, khoa cöû cho caùc thaày caùc coâ; taïo nhöõng ñieàu kie._.ao ñaúng. ----------------------- 99 PHUÏ LUÏC Phuï luïc 1. CHÖÙC NAÊNG VAØ NHIEÄM VUÏ CUÛA CAÙC PHOØNG BAN TRÖÔØNG CÑ GTVT III NHIEÄM VUÏ CUÛA PHOØNG ÑAØO TAÏO 1. Tham möu cho Hieäu tröôûng trong vieäc laäp döï baùo, xaây döïng muïc tieâu, chieán löôïc phaùt trieån daøi haïn GD-ÑT, keá hoaïch vaø chöông trình ÑT haøng naêm. 2. Quaûn lyù vaø giaùm saùt quaù trình ñaøo taïo: noäi dung, chöông trình, giaùo trình; keá hoaïch tuyeån sinh, toát nghieäp, coâng nhaän toát nghieäp, caáp baèng toát nghieäp, boá trí phoøng hoïc phuïc vuï cho vieäc hoïc cuõng nhö cho nhöõng nhu caàu khaùc; hoã trôï caùc khoa, boä moân trong vieäc thöïc taäp, tham quan, phaân coâng giaûng vieân, môøi giaûng vieân thænh giaûng. 3. Thöïc hieän caùc noäi dung hoïc thuaät, kieåm tra cheá ñoä coâng taùc giaûng vieân, toå chöùc hoäi giaûng, thao giaûng, caùc kyø thi hoïc sinh gioûi töø caáp toå ñeán caáp boä. 4. Xaây döïng lòch caùc kyø thi, kieåm tra, toång keát hoïc kyø, naêm hoïc; tham möu cho Hoäi ñoàng ñaøo taïo xeùt ñieàu kieän döï thi, toát nghieäp, xeùt löu ban, leân lôùp, cheá ñoä chính saùch, hoïc boång, khen thöôûng, kyû luaät SV; höôùng daãn caùc khoa, boä moân ra ñeà thi, quaûn lyù ñeà thi, ñöa vaøo ngaân haøng ñeà thi, thöïc hieän quy trình ruùt ñeà thi cuï theå cho töøng kyø thi. 5. Kieåm tra hoà sô thanh toaùn cho giaûng vieân, caùn boä kieâm nhieäm, giaûng vieân thænh giaûng do caùc khoa, boä moân ñeà nghò. 100 6. Xaây döïng phöông aùn quaûn lyù ñaøo taïo hieän ñaïi; theo doõi vaø laøm caùc baùo caùo ñònh kyø cho cô quan quaûn lyù vaø Hieäu tröôûng, löu tröõ hoà sô ñaøo taïo theo quy ñònh. 7. Naém tính hình SV ra tröôøng (coù vieäc, ñuùng ngaønh, phaùt huy taùc duïng…), yù kieán phaûn hoài cuûa cô sôû saûn xuaát kinh doanh coù söû duïng SV toát nghieäp, ñeà xuaát vaø ñieàu chænh chöông trình ñaøo taïo cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa thò tröôøng, xaõ hoäi. (ñieàu 15 Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III) NHIEÄM VUÏ CUÛA PHOØNG COÂNG TAÙC SINH VIEÂN 1. Tham möu cho Hieäu tröôûng taäp hôïp, quaûn lyù, giaùo duïc SV; toå chöùc caùc hoaït ñoäng veä sinh, phoøng beänh, phoøng choáng ma tuùy, baûo hieåm y teá, baûo hieåm thaân theå SV. 2. Tham möu cho Hoäi ñoàng ñaøo taïo xeùt cheá ñoä, chính saùch mieãn giaûm hoïc phí, trôï caáp öu ñaõi, khuyeán khích hoïc taäp, löu ban, leân lôùp, khen thöôûng, kyû luaät SV. 3. Keát hôïp vôùi Ñoaøn thanh nieân toå chöùc, giuùp ñôõ SV töï hoïc, hoaït ñoäng vaên hoùa, vaên ngheä, theå duïc, theå thao, lao ñoäng saûn xuaát, quaûn lyù SV noäi truù, ngoaïi truù vaø nhöõng hoaït ñoäng xaõ hoäi, töø thieän ngoaøi tröôøng. 4. Thöïc hieän coâng taùc giaùm thò, quaûn lyù caùc maët hoaït ñoäng cuûa SV theo quy ñònh nhieäm vuï töông ñöông giaùo vieân chuû nhieäm. (ñieàu 19, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III). 101 NHIEÄM VUÏ CUÛA CAÙC KHOA, BOÄ MOÂN TRÖÏC THUOÄC 1. Khoa, boä moân tröïc thuoäc coù traùch nhieäm toå chöùc thöïc hieän vaø quaûn lyù toaøn boä quaù trình hoïc thuaät trong phaïm vi quaûn lyù. 2. Xaây döïng chöông trình ñaøo taïo, bieân soaïn ñeà cuông, baøi giaûng, giaùo trình moân hoïc, ngaân haøng ñeà thi, ra ñeà thi (nhöõng moân khoâng coù trong ngaân haøng). 3. Nghieân cöùu caûi tieán phöông phaùp giaûng daïy, hoïc taäp; xaây döïng keá hoaïch boå sung, trang thieát bò daïy hoïc, thöïc taäp; toå chöùc baûo döôõng ñònh kyø maùy moùc thieát bò. 4. Xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån khoa, boä moân tröôùc maét vaø laâu daøi, toå chöùc boài döôõng vaø naâng cao trình ñoä giaûng vieân, toå chöùc hoäi giaûng, thi SV gioûi haøng naêm theo keá hoaïch. 5. Söû duïng vaø quaûn lyù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät thuoäc khoa, boä moân quaûn lyù. 6. Xaây döïng khoa, boä moân vöõng maïnh veà moïi maët. 7. Thöïc hieän toát coâng taùc giaùo vuï: chöông trình, keá hoaïch giaûng daïy, quy trình ruùt ñeà thi, kieåm tra, toå chöùc caùc kyø thi theo quy cheá, roïc phaùch vaø chaám thi, caäp nhaät ñieåm, chuaån bò hoà sô ñeå trình Hoäi ñoàng ñaøo taïo xeùt caùc quyeàn lôïi cuûa SV (chaát ñoä, kieåm tra, thi, löu ban, leân lôùp, toát nghieäp, khen thöôûng kyû luaät) thuoäc khoa, boä moân quaûn lyù. (ñieàu 21, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III). 102 NHIEÄM VUÏ, QUYEÀN HAÏN CUÛA TRÖÔÛNG KHOA, TRÖÔÛNG BOÄ MOÂN TRÖÏC THUOÄC 1. Tröôûng khoa, tröôûng boä moân laø ngöôøi coù hoïc vò cao nhaát trong khoa, coù naêng löïc chuyeân moân, nghieäp vuï, coù kinh nghieäm thöïc teá veà toå chöùc, chæ ñaïo, laõnh ñaïo khoa. Tröôûng khoa, tröôûng boä moân tröïc thuoäc chòu traùch nhieäm caù nhaân tröôùc Hieäu tröôûng nhaø tröôøng veà caùc maët hoaït ñoäng cuûa khoa, boä moân mình quaûn lyù. 2. Tröôûng khoa, boä moân ñöôïc quyeàn ñeà nghò Hieäu tröôûng boå nhieäm, mieãn nhieäm phoù khoa, boá trí caùc toå tröôûng, tröôûng phoøng thí nghieäm, hoaëc tröôûng xöôûng thöïc taäp. 3. Ñeà nghò tuyeån choïn, ñeà baït, thuyeân chuyeån, môøi giaùo vieân thænh giaûng, ñeà xuaát caùc cheá ñoä chính saùch ñoái vôùi CBCNVC thuoäc khoa, boä moân ñeå Hieäu tröôûng xem xeùt quyeát ñònh. 4. Phaân coâng giaûng daïy lyù thuyeát, höôùng daãn thí nghieäm, thöïc haønh trong söï ñieàu phoái chung cuûa khoa, boä moân; thöôøng xuyeân theo doõi kieåm tra, ñoân ñoác vieäc thöïc hieän noäi quy, quy cheá. 5. Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå CBCNVC cuûa khoa, boä moân vöøa laøm toát coâng taùc giaûng daïy vöøa tham gia tíc cöïc vaøo coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc – coâng ngheä, vieát giaùo trình. 6. Ñeà cöû giaûng vieân trong khoa, boä moân ñi nghieân cöùu, thöïc taäp hay boài döôõng nghieäp vuï chuyeân moân, chính trò trong vaø ngoaøi nöôùc. 7. Quaûn lyù quaù trình toå chöùc giaûng daïy cuûa giaùo vieân trong khoa, boä moân ñeà xuaát xeùt thi ñua khen thöôûng A,B,C haøng thaùng vaø caùc danh hieäu thi ñua haøng naêm. 103 8. Laäp hoà sô thanh toaùn giôø coâng, giôø coi thi chaám thi... cho giaùo vieân trong khoa, boä moân tröïc thuoäc. (ñieàu 22, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III). CHÖÙC NAÊNG NHIEÄM VUÏ CUÛA XÖÔÛNG THÖÏC TAÄP 1. Xöôûng laø ñôn vò tröïc thuoäc Tröôøng, coù traùch nhieäm toå chöùc thöïc hieän vaø quaûn lyù toaøn boä quaù trình hoïc taäp, reøn luyeän kyõ naêng ngheà nghieäp trong phaïm vi quaûn lyù; xöôûng coù caùc boä moân. 2. Toå chöùc xaây döïng caùc chöông trình ñaøo taïo, bieân soaïn ñeà cöông, baøi giaûng, giaùo trình moân hoïc, ngaân haøng ñeà thi, ra ñeà thi. 3. Nghieân cöùu caûi tieán phöông phaùp giaûng daïy, hoïc taäp; ñeà xuaát xaây döïng keá hoaïch ñaàu tö, boå sung trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc, thöïc taäp. 4. Xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån xöôûng tröôùc maét vaø laâu daøi, söû duïng vaø quaûn lyù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät thuoäc xöôûng quaûn lyù. (ñieàu 23, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III). NHIEÄM VUÏ VAØ QUYEÀN HAÏN CUÛA TRÖÔÛNG XÖÔÛNG 1. Tröôûng xöôûng laø ngöôøi coù trình ñoä kyõ naêng, kyõ xaûo, naêng löïc quaûn lyù, kinh nghieäm thöïc teá veà toå chöùc, laõnh ñaïo xöôûng. Tröôûng xöôûng chòu traùch nhieäm caù nhaân tröôùc Hieäu tröôûng veà caùc maët hoaït ñoängcuûa xöôûng. 2. Tröôûng xöôûng ñöôïc quyeàn ñeà nghò Hieäu tröôûng boå nhieäm, mieãn nhieäm phoù xöôûng; toå tröôûng thuoäc xöôûng. 104 3. Ñeà nghò choïn, ñeà baït, thuyeân chuyeån, môøi giaùo vieân thænh giaûng, giaûi quyeát cheá ñoä chính saùch ñoái vôùi CBCNVC thuoäc xöôûng ñeå Hieäu tröôûng xem xeùt quyeát ñònh. 4. Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå CBCNVC cuûa xöôûng vöøa laøm toát coâng taùc giaûng daïy vöøa tham gia tích cöïc vaøo coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc – coâng ngheä, dòch vuï LÑSX. 5. Ñeà cöû giaùo vieân trong xöôûng ñi nghieân cöùu, thöïc taäp hay boài döôõng nghieäp vuï chuyeân moân, chính trò ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. 6. Quaûn lyù quaù trình toå chöùc giaûng daïy cuûa giaùo vieân trong xöôûng, ñeà xuaát thi ñua khen thöôûng A,B,C haøng thaùng vaø caùc danh hieäu thi ñua haøng naêm. 7. Khi toå chöùc hoaït ñoäng saûn xuaát, dòch vuï khoa hoïc – coâng ngheä xöôûng phaûi keát hôïp vaø söû duïng phaùp nhaân cuûa trung taâm CEMET. 8. Tröïc tieáp quaûn lyù coâng taùc giaùo vuï; laäp hoà sô thanh toaùn giôø coâng, giôø coi thi chaám thi… cho giaùo vieân trong xöôûng. (ñieàu 24, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III). NHIEÄM VUÏ CUÛA THÖ VIEÄN 1. Thö vieän laø moät boä phaän phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo, hoaït ñoäng theo nguyeân taéc töï trang traûi (laáy thu buø chi), ñöôïc tröôøng hoã trôï voán vaø trang thieát bò ban ñaàu vaø keá hoaïch ñaàu tö haøng naêm. 2. Laäp keá hoaïch ñaàu tö caùc trang thieát bò, thoâng tin maïng thö vieän, phaàn meàm öùng duïng, taøi lieäu phuïc vuï ñaøo taïo, nghieân cöùu khoa hoïc, kyõ thuaät, vaên hoùa, xaõ hoäi phuø hôïp vôùi nhieäm vuï cuûa tröôøng. 105 3. Tìm nguoàn, boå sung phaùt trieån tö lieäu, saùch baùo baèng nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö: NSNN, hoã trôï vaø giuùp ñôõ cuûa caùc ñôn vò caù nhaân trong nöôùc vaø quoác teá. Toå chöùc vieäc aán loaùt, sao chuïp nhöõng tö lieäu caàn thieát phuïc vuï cho ñaøo taïo. 4. Toå chöùc baùn hoaëc cho thueâ giaùo trình, taøi lieäu ñeå giaûng vieân vaø SV söû duïng theo chöông trìnnh ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng (boû haún hình thöùc cho möôïn veà nhaø). 5. Toå chöùc phoøng ñoïc phuïc vuï baïn ñoïc veà giaùo trình, taïp chí, saùch, baùo tham khaûo, quaûn lyù chuyeân ñeà… 6. Löu tröõ hoà sô taøi lieäu caùc phoøng ban, trung taâm, caùc khoa vaø boä moân lieân quan ñeán coâng taùc ñaøo taïo. 7. Höôùng daãn caùc ñôn vò, caùc taùc giaû laøm thuû tuïc ñaêng kyù bieân soaïn, hoaøn chænh baûn thaûo, hoaøn chænh baûn in baèng ñóa meàm, lieân heä laøm thuû tuïc xuaát baûn. 8. Laäp thuû tuïc thanh toaùn cho caùc taùc giaû theo quy ñònh hieän haønh vaø ñeà xuaát phaùt haønh moãi ñaàu saùch theo ñuùng quy ñònh. (ñieàu 17, Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Tröôøng cao ñaúng GTVT III). --------------------------- 106 Phuï luïc 2. PHIEÁU ÑIEÀU TRA (Duøng cho ñoái töôïng laø sinh vieân tröôøng CÑ GTVT3) Muïc ñích: Tìm hieåu caùc bieåu hieän veà hoaït ñoäng hoïc taäp tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. PHAÀN TÖÏ GIÔÙI THIEÄU. Hoï vaø teân hoïc vieân : …………………………………………… …………………………………..Nam ( nöõ ). Naêm sinh : ……………………….. Nôi sinh : ………………………………………………………………………….. Hoä khaåu thöôøng truù : ………………………………………………………………………………… ……………………. Ñieåm thi vaøo tröôøng: Toaùn : ………….. ; Vaät lyù : …………..; Hoùa hoïc : ……………….. Lôùp : …………….; Khoùa : ……………..; Ngaønh hoïc : ………………………………………………………. Trong caùc caâu hoûi baïn coù theå traû lôøi baèng caùch ñaùnh daáu vaøo caùc khung troáng hoaëc vieát vaøo phaàn coù doøng keû troáng. Xin caûm ôn söï coäng taùc cuûa caùc baïn. PHAÀN NOÄI DUNG . 1. Baïn thaáy trong hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa mình, phöông phaùp hoïc taäp coù vai troø: Quan troïng cuõng caàn thieát khoâng caàn thieát 2. Theo baïn thì khi baét ñaàu quaù trình hoïc taäp ôû tröôøng, vieäc toå chöùc caùc buoåi noùi chuyeän, trao ñoåi kinh nghieäm hoïc taäp ôû baäc cao ñaúng, ñaïi hoïc laø: Raát caàn thieát caàn thieát cuõng caàn khoâng caàn thieát 107 3. Theo baïn, muoán hoïc toát caàn coù caùc ñieàu kieän: Coù phöông phaùp hoïc taäp toát giaùo vieân daïy gioûi coù ñuû taøi lieäu coù ñuû thôøi gian töï hoïc thoâng minh coù ñoäng cô hoïc taäp ñuùng ñaén caàn cuø chaêm chæ 4. Treân lôùp, baïn thaáy caàn phaûi: Phaùt bieåu yù kieán xaây döïng baøi taäp trung chuù yù nghe giaûng xung phong chöõa baøi taäp tranh luaän vôùi baïn beø khoâng laøm gì caû vì sôï maát thôøi gian 5. ÔÛ treân lôùp baïn thöôøng: Ghi laïi toaøn boä baøi giaûng ghi daøn yù chæ nghe giaûng maø khoâng ghi cheùp vöøa nghe giaûng vöøa theo doõi saùch giaùo khoa 6. Khi khoâng hieåu baøi, baïn thöôøng: Hoûi giaùo vieân hoûi baïn beø töï ñoïc SGK khoâng hoûi vì sôï xaáu hoå boû qua vaø hoïc phaàn khaùc 7. Khi laøm baøi taäp maø giaùo vieân ra cho lôùp, baïn: Laøm heát laøm caû caùc baøi taäp maø giaùo vieân khoâng yeâu caàu laøm ñöôïc ña soá laøm ñöôïc raát ít khoâng laøm ñöôïc vì khoâng hieåu baøi 8. Trong thôøi gian oân thi, baïn: Heä thoáng laïi kieán thöùc hoïc theo caùc caâu hoûi oân taäp ñoaùn vaø hoïc caùc caâu hoûi coù theå thi 9. Khi khoâng laøm ñöôïc baøi, sau giôø thi hoaëc kieåm tra baïn thöôøng: Tranh luaän veà baøi thi hoûi baøi laøm cuûa caùc baïn khaùc laøm laïi baøi khoâng caàn phaûi xem laïïi 10. Vôùi baïn, vieäc aùp duïng kieán thöùc ñaõ hoïc vaøo caùc vaán ñeà thöïc teá laø: Caàn thieát höùng thuù caù nhaân ñieàu taát yeáu ai thích thì laøm voâ boå, toán thôøi gian 11. Baïn söû duïng phích tra cöùu cuûa thö vieän moät caùch: Thaønh thaïo bình thöôøng coøn luùng tuùng chöa söû duïng 108 12. Ñoái vôùi baïn Internet laø coâng cuï ñeå: Giaûi trí chat tra cöùu, tham khaûo toán thôøi gian 13. Vôùi baïn, caùc cuoäc noùi chuyeän chuyeân ñeà, caùc cuoäc thi Olimpic, thi tìm hieåu truyeàn thoáng, kieán thöùc… laø caùc hoaït ñoäng: Raát coù ích coù cuõng ñöôïc khoâng thieát thöïc laém voâ boå vaø maát thôøi gian 14. Khi hoïc nhoùm, thaûo luaän ôû toå, lôùp hoaëc sinh hoaït chuyeân ñeà, hoaït ñoäng taäp theå, baïn luoân: Bieát laéng nghe moïi ngöôøi laø ngöôøi toå chöùc, höôùng daãn hay tranh luaän vôùi baïn beø tham gia cho vui thaáy buoàn chaùn, voâ ích 15. Baïn ñoïc saùch giaùo khoa vaøo caùc luùc: Tröôùc giôø giaûng sau khi nghe giaûng khi chöa hieåu baøi khi coù thôøi gian raûnh roãi 16. Baïn coù khi naøo nghi ngôø keát quaû baøi toaùn trong saùch giaùo khoa laø sai: Coù thænh thoaûng khoâng bao giôø 17. Khi giaùo vieân yeâu caàu töï ñoïc moät phaàn naøo ñoù trong saùch giaùo khoa, baïn: Ñoïc vaø toùm taét noäi dung ñoïc vaø lieân heä vôùi vôùi kieán thöùc cuõ ñoïc vaø trao ñoåi hoaëc hoûi ngöôøi khaùc ñoïc caùc taøi lieäu khaùc ñeå hieåu noäi dung caàn ñoïc chæ ñoïc theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân 18. Sau khi nghæ oám, ñi beänh vieän veà baïn thaáy caàn phaûi: Cheùp laïi toaøn boä caùc baøi hoïc töï laøm caùc baøi taäp töï tìm hieåu ñoïc saùch giaùo khoa nhôø baïn, thaày giaûng laïi baøi khoâng caàn thieát phaûi laøm nhöõng vieäc treân 19. Baïn coù yù kieán gì veà phöông phaùp hoïc taäp “ hoïc – hoûi – hieåu – haønh”. Laø phöông phaùp hoïc taäp toát phuø hôïp vôùi töøng ngöôøi Khoâng phaûi laø phöông phaùp vaïn naêng khoâng phuø hôïp 20. Ñeå coù phöông phaùp hoïc taäp toát, baïn coù yù kieán ñeà xuaát gì ? ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… 109 ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ……………… 110 Phuï luïc 3. PHIEÁU ÑIEÀU TRA (Duøng cho ñoái töôïng laø giaùo vieân tröôøng CÑ GTVT3) Muïc ñích: Tìm hieåu caùc bieåu hieän veà moái quan heä giöõa hoaït ñoäng giaûng daïy cuûa giaùo vieân vaø hoaït ñoäng hoïc taäp tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. PHAÀN TÖÏ GIÔÙI THIEÄU. Hoï vaø teân giaùo vieân: …………………………………………………………………….Nam (nöõ): ………... Chöùc vuï: ………………………………………………………………………………… …………………………………………… Giaûng daïy moân hoïc: ………………………………………………………………………………… ……………………. Thaâm nieân giaûng daïy: ………………………………………………………………………………… ……………….. Ñôn vò coâng taùc: thuoäc toå boä moân: ………………………………… khoa: ………………………….. PHAÀN NOÄI DUNG Trong caùc caâu hoûi baïn coù theå traû lôøi baèng caùch ñaùnh daáu vaøo caùc khung troáng . Xin caûm ôn söï coäng taùc cuûa caùc thaày coâ. 29. Thaày (coâ) thöôøng hay aùp duïng moät trong caùc phöông phaùp daïy hoïc sau: giaûng giaûi minh hoïa taùi hieän trình baøy theo vaán ñeà tìm kieám töøng phaàn nghieân cöùu caùc phöông phaùp khaùc 30. Trong baøi giaûng cuûa mình, thaày (coâ) coù chuù yù daïy caùc em hoïc vieân caùc kyõ naêng: ñoïc taøi lieäu ghi toùm taét oân taäp vaø heä thoáng kieán thöùc thaûo luaän tìm taøi lieäu tham khaûo quan saùt nhaän xeùt thöïc haønh khoâng chuù yù 111 31. Trong baøi giaûng cuûa mình, thaày (coâ) ñaõ cho hoïc vieân töï ñoïc saùch giaùo khoa: thöôøng xuyeân thænh thoaûng raát hieám khoâng bao giôø 32. Thaày (coâ) yeâu caàu hoïc vieân ñoïc theâm taøi lieäu tham khaûo: thöôøng xuyeân thænh thoaûng raát hieám khoâng yeâu caàu 33. Khi giaûng baøi, thaày (coâ) thöôøng: chuù yù trình baøy baûng chæ chuù yù giaûng giaûi chæ vieát ñeà muïc khoâng chuù yù laém ñeán vieäc trình baøy baûng 34. Tröôùc khi thi hoaëc kieåm tra, thaày coâ thöôøng: cho caâu hoûi oân taäp nhaán maïnh phaàn lyù thuyeát vaø baøi taäp cô baûn haïn cheá lyù thuyeát vaø baøi taäp toång keát lyù thuyeát vaø baøi taäp khoâng höôùng daãn 35. Trong baøi giaûng, thaày (coâ) cho hoïc vieân thaûo luaän moät vaán ñeà naøo ñoù: thöôøng xuyeân thænh thoaûng raát hieám khoâng laøm vì khoâng coù thôøi gian 36. Thaày (coâ) söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc (multimedia, projector, moâ hình, hoïc cuï, tranh aûnh, thieát bò thí nghieäm… ) treân lôùp: Thöôøng xuyeân tuøy noäi dung baøi giaûng thænh thoaûng raát hieám chöa söû duïng 37. Vôùi khaû naêng chuyeân moân cuûa mình thì vieäc chuaån bò baøi giaûng laø: Khoâng caàn thieát coù cuõng ñöôïc, khoâng cuõng ñöôïc caàn thieát laø vieäc nhaát thieát phaûi laøm 38. Theo yù kieán cuûa thaày (coâ), vieäc ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy hieän nay laø: Caáp baùch caàn laøm laøm ñöôïc thì toát khoâng caàn thieát 39. Trong vieäc ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng giaûng daïy, yeáu toá coù tính quyeát ñònh laø: Laõnh ñaïo nhaø tröôøng boä moân ngöôøi giaùo vieân trang thieát bò daïy hoïc tieân tieán taøi lieäu, SGK 40. Ñaõ bao giôø thaày (coâ) thaáy chöông trình moân hoïc do mình giaûng daïy: 112 quaù naëng neà ít thöïc haønh vöøa phaûi nheï nhaøng 41. Ñeå giuùp hoïc vieân coù phöông phaùp hoïc taäp toát, thaày (coâ) coù yù kieán nhö sau: ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ……………… 113 Phuï luïc 4. PHIEÁU HOÛI YÙ KIEÁN (Duøng cho ñoái töôïng laø caùn boä quaûn lyù tröôøng CÑ GTVT3) Muïc ñích: Tham khaûo yù kieán cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù veà caùc bieän phaùp nhaèm naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân tröôøng CÑ GTVT3. PHAÀN TÖÏ GIÔÙI THIEÄU Hoï vaø teân :…………… ………………………………………………………………………………… ……Nam (nöõ). Chöùc vuï: ………………………………………………………………………………… ……………………………………….. Ñôn vò coâng taùc: ………………………………………………………………………………… ………………………... Trong caùc giaûi phaùp, anh (chò) coù theå cho ñieåm: töø 0 ñieåm ñeán 5 ñieåm (möùc cao nhaát). Xin caûm ôn söï coäng taùc cuûa anh (chò). PHAÀN NOÄI DUNG STT Teân caùc giaûi phaùp quaûn lyù Tính caáp thieát Tính khaû thi 1 Naâng cao nhaän thöùc veà yù nghóa vaø vai troø cuûa tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc trong hoaït ñoäng nhaän thöùc. 2 Ñaàu tö cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy hoïc tieân tieán, taïo ñieàu kieän ñeå naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. 3 Xaây döïng caùc chính saùch nhaèm khuyeán khích sinh vieân tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp. 114 4 Taêng cöôøng boài döôõng nghieäp vuï sö phaïm cho ñoäi nguõ giaùo vieân, chuaån hoùa giaùo vieân 5 Ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy giuùp sinh vieân phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp. 6 Xaây döïng cho sinh vieân phöông phaùp hoïc taäp khoa hoïc. 7 Xaùc ñònh ñoäng cô vaø thaùi ñoä hoïc taäp ñuùng ñaén cho sinh vieân. 8 Boài döôõng vaø reøn luyeän caùc kyõ naêng hoïc taäp nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân trong hoïc taäp. 9 Taêng cöôøng quaûn lyù quaù trình töï hoïc cuûa sinh vieân theo höôùng tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo. 115 Phuï luïc 5 Caùc keát quaû ñieàu tra, khaûo saùt thöïc traïng quaûn lyù, giaûng daïy vaø hoïc taäp ôû tröôøng CÑ GTVT III (theo caùc Phuï luïc 2, 3 , 4) 116 KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRA PHUÏ LUÏC 2 (Ñoái töôïng laø sinh vieân) Caâu 1. Vai troø cuûa PP hoïc taäp ñoái vôùi keát quaû hoïc taäp laø Quan troïng 168/180 93,33% Cuõng caàn thieát 24/180 13,33% Khoâng caàn thieát 0/180 Caâu 2. Vieäc toå chöùc caùc buoåi noùi chuyeän, trao ñoåi kinh nghieäm hoïc taäp Raát caàn thieát 84/180 46,67% Caàn thieát 84/180 46.67% Cuõng caàn 12/180 6,67% Khoâng caàn thieát 12/180 6,67% Caâu 3. Muoán hoïc taäp toát caàn caùc ñieàu kieän PPHT toát 174/180 96,67% GV gioûi 84/180 46,67% Coù ñuû taøi lieäu 108/180 60,00% Ñuû thôøi gian töï hoïc 84/180 46,67% Thoâng minh 54/180 30,00% Ñoäng cô HT ñuùng 60/180 33,33% Caàn cuø chaêm chæ 102/180 56,67% Caâu 4. Treân lôùp baïn thaáy caàn phaûi Phaùt bieåu yù kieán 84/180 46,67% Taäp trung nghe giaûng 180/180 100% Chöõa baøi taäp 96/180 53,33% Tranh luaän vôùi baïn beø 66/180 36,67% Khoâng laøm gì 0/180 Caâu 5. ÔÛ treân lôùp khi nghe giaûng baïn thöôøng Ghi toaøn boä baøi 84/180 46,67% Ghi daøn yù 72/180 40,00% Chæ nghe giaûng 0/180 Nghe giaûng vaø theo doõi SGK 84/180 46,67% Caâu 6. Khi chöa hieåu baøi baïn thöôøng Hoûi GV 90/180 50,00% Hoûi baïn beø 144/180 80,00% Töï hoïc SGK 96/180 53,33% Khoâng hoûi 0/180 Boû qua 0/180 Caâu 7. Baøi taäp maø GV ra, baïn thöôøng Laøm heát 36/180 20,00% Laøm ñöôïc ña soá 120/180 66,67% Laøm caû BT khoâng yeâu caàu laøm 24/180 13,33% Laøm ñöôïc ít 24/180 13,33% Khoâng laøm ñöôïc 6/180 3,33% Caâu 8. Khi oân thi baïn thöôøng Heä thoáng laïi kieán thöùc 156/180 86,67% Hoïc theo caâu hoûi oân taäp 84/180 46,57% Hoïc tuû 0/180 Caâu 9. Khi khoâng laøm ñöôïc baøi thi hoaëc baøi kieåm tra, baïn thöôøng Tranh luaän veà baøi thi 54/180 30,00% Hoûi baïn 84/180 46,67% Laøm laïi baøi 114/180 63,33% Khoâng xem laïi 6/180 3,33% Caâu 10. Vôùi baïn vieäc aùp duïng KT vaøo thöïc teá laø Caàn thieát 84/180 80,00% Höùng thuù 6/180 3,33% Ñieàu taát yeáu 36/180 20,00% Thích thì laøm 6/180 3,33% Voâ boå 0/180 Caâu 11. Baïn söû duïng phích tra cöùu cuûa thö vieän Thaønh thaïo 0/180 Bình thöôøng 48/180 26,67% Coøn luùng tuùng 42/180 23,33% Chöa söû duïng 96/180 53,33% Caâu 12. Ñoái vôùi baïn, Internet laø coâng cuï ñeå Giaûi trí 78/180 43,33% Chat 12/180 6,66% Tra cöùu tham khaûo 60/180 33,33% Toán thôøi gian 36/180 20,00% Caâu 13. Vôùi baïn caùc cuoäc noùi chuyeän chuyeân ñeà, caùc cuoäc thi Olympic… Raát coù ích 174/180 96,67% Coù cuõng ñöôïc 72/180 6,66% Khoâng thieát thöïc 36/180 3,33% Voâ boå vaø toán thôøi gian 0/180 Caâu 14. Khi hoïc nhoùm, thaûo luaän hoaëc sinh hoaït chuyeân ñeà baïn thöôøng Laéng nghe moïi ngöôøi 102/180 56,67% Laø ngöôøi toå chöùc, höôùng daãn 12/180 6,66% Hay tranh luaän 144/180 80,00% Tham gia cho vui 0/180 Buoàn chaùn 0/180 Caâu 15. Baïn ñoïc SGK vaøo luùc Tröôùc giôø giaûng 96/180 53,33% Sau giôø giaûng 60/180 33,33% Khi chöa hieåu baøi 78/180 43,33% Khi raûnh roãi 84/180 46,67% Caâu 16. Baïn coù nghi ngôø keát quaû baøi toaùn trong SGK laø sai khoâng? Coù 156/180 20,00% Thænh thoaûng 156/180 86,67% Khoâng bao giôø 0/180 Caâu 17. Khi GV yeâu caàu baïn töï ñoïc moät phaàn naøo ñoù trong SGK, baïn Ñoïc vaø toùm taét noäi dung 72/180 40,00% Ñoïc coù lieân heä vôùi KT cuõ 72/180 40,00% Ñoïc vaø trao ñoåi vôùi baïn 42/180 23,33% Ñoïc theâm caùc taøi lieäu khaùc 36/180 20,00% Chæ ñoïc cho xong 30/180 16,67% Caâu 18. Sau khi nghæ oám vaø ôû beänh vieän veà, baïn thöôøng Cheùp laïi baøi 96/180 53,33% Töï laøm BT 24/180 13,33% Ñoïc SGK 42/180 23,33% Töï tìm hieåâu 66/180 36,67% Nhôø thaày, baïn giaûng laïi 114/180 63,33% Khoâng laøm gì 0/180 Caâu 19. PPHT: hoïc –hoûi-hieåu- haønh laø PP PPHT toát 150/180 83,33% Phuø hôïp vôùi töøng ngöôøi 78/180 43,33% Khoâng phaûi laø PP vaïn naêng 0/180 Khoâng phuø hôïp 0/180 Caâu 20. Baïn coù yù kieán gì ñeå coù PPHT toát Töï hoïc vaø theâm thôøi gian töï hoïc 36/180 20,00% Theâm SGK vaø ñieàu kieän hoïc ôû thö vieän 54/180 30,00% Ñoïc theâm taøi lieäu tham khaûo 18/180 10,00% Coù yù thöùc, ñoäng cô HT ñuùng 24/180 13,33% Chaêm chæ 18/180 10,00% Chuù yù nghe giaûng 18/180 10,00% Oân baøi, naém vöõng kieán thöùc 42/180 23,33% Toå chöùc caùc phong traøo vaø ÑK soáng 42/180 23,33% KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRA PHUÏ LUÏC 3 (Ñoái töôïng laø giaùo vieân) Caâu 1.Vieäc hoïc taäp tích cöïc… cuûa SV ñoái vôùi keát quaû hoïc taäp Raát quan troïng 22/25 88,00% Quan troïng 3/25 12,00% Bình thöôøng 0/25 Khoâng quan troïng 0/25 Caâu 2. Caùc PPDH hay aùp duïng laø Giaûng giaûi minh hoïa 21/25 84,00% Taùi hieän 5/25 20,00% Trình baøy theo vaán ñeà 14/25 56,00% Tìm kieám töøng phaàn 16/25 64,00% Nghieân cöùu 0/25 PP khaùc 0/25 Caâu 3. Giaùo vieân chuù yù reøn luyeän cho SV caùc kyõ naêng ñoïc taøi lieäu 14/25 56,00% Ghi toùm taét 9/25 36,00% Oân taäp 16/25 64,00% Thaûo luaän 11/25 44,00% Tìm TL tham khaûo 4/25 16,00% Quan saùt nhaän xeùt 11/25 44,00% Thöïc haønh 12/25 Caâu 4. Giaùo vieân cho SV töï ñoïc SGK Thöôøng xuyeân 6/25 24,00% Thænh thoaûng 20/25 80,00% Raát hieám 0/25 0% Khoâng bao giôø 0/25 0% Caâu 5. GV yeâu caàu HS ñoïc theâm taøi lieäu tham khaûo Thöôøng xuyeân 15/25 60,00% Thænh thoaûng 1/25 4,00% Raát hieám 0/25 0% Khoâng yeâu caàu 0/25 0% Caâu 6. Khi giaûng baøi, GV thöôøng Chuù yù trình baøy baûng 17/25 68,00% Khoâng chuù yù trình baøy baûng 9/25 36,00% Chænh chuù yù giaûng giaûi 4/25 16,00% Chæ vieát ñeà muïc 2/25 8,00% Caâu 7. Tröôùc khi thi hoaëc KT, GV thöôøng Cho caâu hoûi oân taäp 9/25 36,00% Nhaán maïnh LT&BT cô baûn 9/25 36,00% Haïn cheá LT&BT 0/25 Toång keát LT&BT 12/25 48,00% Caâu 8. Khi giaûng baøi, GV Thöôøng xuyeân Thænh thoaûng Raát hieám Khoâng laøm 1/25 cho SV thaûo luaän 4/25 16,00% 16/25 64,00% 3/25 12,00% 4,00% Caâu 9. GV thöôøng söû duïng caùc phöông tieän DH Thöôøng xuyeân 4/25 20,00% Tuøy noäi dung 16/25 64,00% Thænh thoaûng 2/25 8,00% Raát hieám 2/25 8,00% Chöa söû duïng 0/25 0% Caâu 10. Vieäc chueån bò baøi giaûng laø Khoâng caàn thieát 1/25 4,00% Coù cuõng ñöôïc 1/25 4,00% Caàn thieát 20/25 80,00% Nhaát thieát laøm 3/25 12,00% Caâu 11. Ñoåi môùi PPDH laø Caáp baùch 4/25 16,00% Caàn laøm 12/25 48,00% Laøm thì toát 2/25 8,00% Khoâng caàn thieát 0/25 0% Caâu 12. Yeáu toá coù tính quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng DH Nhaø tröôøng 9/25 36,00% Boä moân 0/30 0% Giaùo vieân 20/25 80,00% Trang thieát bò DH 10/25 40,00% Taøi lieäu SGK 6/25 24,00% Caâu 13. Chöông trình moân hoïc Quaù naëng 1/25 8,00% Ít thöïc haønh 9/25 36,00% Vöøa phaûi 14/25 56,00% Nheï nhaøng 1/25 4,00% Caâu 14. Ñeå giuùp SV coù PPHT toát ta caàn Taêng cöôøng thöïc haønh 8/25 32,00% Reøn luyeän caùc KN töï hoïc 16/25 64,00% Coù PP töï hoïc phuø hôïp 5/25 20,00% Taêng cöôøng CSVC 4/25 16,00% Aùp duïng PP giaûng daïy môùi 2/25 8,00% Xaây döïng nieàm tin 1/25 4,00% Thaày coù trình ñoä vöõng 1/25 4,00% KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRA PHUÏ LUÏC 4 (Ñoái töôïng laø caùn boä quaûn lyù) Chuùng toâi ñaõ tieán haønh ñieàu tra vôùi 20 ñ/c caùn boä caùc phoøng ban nghieäp vuï trong nhaø tröôøng. STT Teân caùc giaûi phaùp quaûn lyù Tính caáp thieát Tính khaû thi 1 Naâng cao nhaän thöùc veà yù nghóa vaø vai troø cuûa tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc trong hoaït ñoäng nhaän thöùc. 4.6 3.8 2 Ñaàu tö cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy hoïc tieân tieán, taïo ñieàu kieän ñeå naâng cao tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân. 2.3 2.2 3 Xaây döïng caùc chính saùch nhaèm khuyeán khích sinh vieân tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp. 3.2 4.4 4 Taêng cöôøng boài döôõng nghieäp vuï sö phaïm cho ñoäi nguõ giaùo vieân, chuaån hoùa giaùo vieân 3.8 3.5 5 Ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy giuùp sinh vieân phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp. 3.0 2.7 6 Xaây döïng cho sinh vieân phöông phaùp hoïc taäp khoa hoïc. 3.4 1.8 7 Xaùc ñònh ñoäng cô vaø thaùi ñoä hoïc taäp ñuùng ñaén cho sinh vieân. 3.0 2.2 8 Boài döôõng vaø reøn luyeän caùc kyõ naêng hoïc taäp nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo cuûa sinh vieân trong hoïc taäp. 4.2 1.2 9 Taêng cöôøng quaûn lyù quaù trình töï hoïc cuûa sinh vieân theo höôùng tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo. 2.3 2.0 ._.