Một số vấn đề về công tác Kế toán nguyên vật liệu với việc tăng cường quản lý nguyên vật liệu ở doanh nghiệp

Lêi nãi ®Çu: Trong xu thÕ ®æi míi chung cña c¶ n­íc tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng cã thªm nhiÒu c¸c doanh nghiÖp ra ®êi vµ lín m¹nh kh«ng ngõng. §Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t cña c¬ chÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c yÕu tè ®Çu vµo hîp lý sao cho kÕt qu¶ s¶n xuÊt lµ cao nhÊt víi gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng s¶n phÈm cã søc thu hót ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Víi mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc, ®ã lµ nguyªn vËt liÖu- C¬ së t¹o nªn h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu th­êng chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Bëi vËy, sau khi ®· cã mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, mét lùc l­îng lao ®éng tèt th× vÊn ®Ò c¸c doanh nghiÖp ss¶n xuÊt lu«n cµn quan t©m ®Õn kh©u sö dông, ®¸p øng ®Çy dñ nhu cÇu s¶n xuÊt,tiÕt kiÖm ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý ®Æc biÖt, kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu lµ c«ng cô qu¶n lý gi÷ vai trß quan träng. XuÊt ph¸t tõ lý do trªn, em xin m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nghiªn cøu: "Mét sè vÊn ®Ò vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp". Bµi nghiªn cøu cã cÊu kÕt nh­ sau: PhÇn I: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trong c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh Doanh. PhÇn II : Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay vµ mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong Doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Xin göi tíi c« NguyÔn ThÞ §«ng - Gi¶ng viªn khoa KÕ to¸n tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, ng­êi ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi nghiªn cøu nµy víi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt. PhÇn 1 Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh =========================== A- Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ nguyªn vËt liÖu: I- §Æc ®iÓm, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: 1. §Æc ®iÓm, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt lµ ®èi t­îng lao ®éng. Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi t­îng lao ®éng - mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc thÓ cña s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nguyªn vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh vµ khi tham gia vµo qu¸ t×nh s¶n xuÊt, d­íi t¸c ®éng cña lao ®éng nguyªn vËt liÖu bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc bÞ thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu th­êng chiÕm mét tû träng cao trong tæng sè tµi s¶n l­u ®éng vµ trong tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n ph¶m. Do vËy t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu, c«ng tÊc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ®¶m b¶o viÖc sö dông hiÖu qu¶, tiÐt kiÖm nguyªn vËt liÖu nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghi· quan träng . 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp: KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay nÒn s¶n xuÊt ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn trªn cá së tho¶ m·n kh«ng ngõng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña mäi thµnh viªn trong x· héi th× viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu mét c¸cn tiÕt kiÖm, hîp lý cã hiÖu qu¶ ngµy cµng ®­îc coi träng. Tr­íc hÕt, qu¶n lý chÆt chÏ qu¸ tr×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n sö dông nguyªn vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ t×nh s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch thuËn lîi vµ nhanh chãng, thùc hiÖn tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm , kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cña s¶n phÈm ,hµng ho¸ lµ c¬ së ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho c¸c doanh nghiÖp . Tæ chøc kÕ to¸n chÆt chÏ nguyªn vËt liÖu sÏ h¹n chÕ ®­îc mÊt m¸t, h­ háng, gi¶m bít nh÷ng rñi ro, thiÖt h¹i x¶y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh... II- Ph©n lo¹i, tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu : 1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu : Trong doanh nghiÖp nguyªn vËt liÖu bao gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø, cã vai trß c«ng dông ,tÝnh chÊt lý ho¸ kh¸c nhau vµ biÐn ®éng th­êng xuyªn liªn tôc hµng ngµy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ ho¹ch to¸n ph¶i ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu . Tuú thuéc vµo néi dung kinh tÕ, chøc n¨ng cña nguyªn vËt liÖu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp cã sù ph©n chia kh¸c nhau. Nh×n chung nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh nh÷ng lo¹i nh­ sau: - Nguyªn vËt liÖu chÝnh: lµ nh÷ng thø mµ ssau qu¸ tr×nh gia c«ng ,chÕ biÕn sÏ cÊu thµnh nªn thùc thÓ cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Nguyªn vËt liÖu chÝnh bao gåm c¶ b¸n thµnh phÈm mµ doanh nghiÖp mua ngoµi ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt. - VËt liÖu phô : nguyªn vËt liÖu phô còng lµ ®èi t­îng lao ®éng, lµ nguyªn vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm nã ®· kÕt hîp víi nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm nh­: lµm thay ®æi mµu s¾c ,mïi vÞ, h×nh d¸ng bªn ngoµi... gãp phÇn t¨ng chÊt l­îng mÉu m· ®¸p øng thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. - Nhiªn liÖu: lµ lo¹i vËt liÖu cung cÊp nhiÖt luîng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh­: x¨ng, dÇu, h¬i ®èt... - Phô tïng thay thÕ : bao gåm c¸c chi tiÕt ,phô tïng m¸y mãc dïng ®Ó sö ch÷a vµ thay thÕ cho m¸y mãc thiÕt bÞ. - PhÕ liÖu: lµ nh÷ng vËt liÖu bÞ lo¹i ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ, nã ®· m¸t hÕt hoÆc phÇn lín gi¸ trÞ sö dông ban ®Çu nh­: thÐp vôn,gç vôn ... Trªn thùc tÕ viÖc s¾p xÕp nguyªn vËt liÖu theo tõng lo¹i nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn lµ c¨n cø vµo c«ng dông chñ yÕu cña nguyªn vËt liÖu ë tõng ®¬n vÞ cô thÓ. V× cã thÓ nguyªn vËt liÖu ë ®¬n vÞ nµy lµ nguyªn vËt liÖu chÝnh nh­ng ë ®¬n vÞ kh¸c nã l¹i lµ nguyªn vËt liÖu phô... 2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu : ViÖc tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp - xuÊt kho lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm . 2.1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho: Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho lµ lo¹i gi¸ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c chøng tõ hîp lÖ chøng minh c¸c kho¶n chi phÝ hîp ph¸p cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ra nguyªn vËt liÖu. Gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho ®­îc x¸c ®Þnh tuú theo tõng nguån thu nhËp. - §èi víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ = gi¸ mua ghi trªn hãa ®¬n + chi phÝ thu mua Trong ®ã : + Gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n : §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc diÖn nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× gi¸ mua vµo lµ gi¸ thùc tÕ kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Ng­îc l¹i ®èi víi ®¬n vÞ nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ mua vµo lµ tæng gi¸ thanh to¸n (gi¸ nµy bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo). + Chi phÝ thu mua thùc tÕ : Bao gåm chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì... - §èi víi nguyªn vËt liÖu tù gia c«ng chÕ biÕn : th× gi¸ thùc tÕ bao gåm gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt chÕ biÕn vµ c¸c chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn. - §èi víi nguyªn vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng, chÕ biÕn: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ xuÊt chÕ biÕn, c¸c chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn vµ c¸c chi phÝ liªn quan (vËn chuyÓn, bèc dì...). - §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËn gãp vèn liªn doanh, cæ phÇn: Th× gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ®­îc c¸c bªn tham gia gãp vèn chÊp nhËn. 2.2. §èi víi nguyªn vËt liÖu xuÊt kho: ViÖc tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®­îc c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp . §Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho sö dông kÕ to¸n cã thÓ sö dông mét trong n¨m ph­¬ng ph¸p sau: - Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n: Theo ph­¬ng ph¸p nµy,gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Gi¸ thùc tÕ NVLxuÊt dïng=Sè l­îng NVLxuÊt dïng*Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n Trong ®ã ,gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo mét trong 3 c¸ch sau : C¸ch 1 : Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ = Gi¸ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú L­îng thùc tÕ NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú C¸ch 2 : Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tr­íc = Gi¸ thùc tÕ NVLtån ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tr­íc) L­îng thùc tÕ NVLtån ®Çu kú(hoÆc cuèi kú tr­íc) C¸ch 3 : Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp = Gi¸ thùc tÕ NVLtån kho sau mçi lÇn nhËp L­îng thùc tÕ NVLtån sau mçi lÇn nhËp - Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÈt tr­íc(FIFO): Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¶ thiÕt r»ng nguyªn vËt liÖu nhËp tr­íc sÏ xuÊt tr­íc, xuÊt hÕt sè nguyªn vËt liÖu nhËp tr­íc míi xuÊt ®Õn sè nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña sè hµng xuÊt. Nãi c¸cn kh¸c, c¬ së cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu mua tr­íc sÏ ®­îc dïng lµm gi¸ ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu mua vµo sau cïng trong kú. - Ph­¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr­íc(LIFO): Ph­¬ng ph¸p nµy gi¶ thiÕt r»ng nguyªn vËt liÖu nhËp kho sau lµ nguyªn vËt liÖu xuÊt ra tr­íc vµ nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú lµ nguyªn vËt liÖu d­îc nhËp kho ®Çu tiªn. Theo ph­¬ng ph¸p nµy ta phØa x¸c ®Þnh ®­îc ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho cña tõng lÇn nhËp, nh­ng khi xuÊt sÏ c¨n cø vµo sè l­îng xuÊt vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho lÇn cuèi, sau ®ã míi lÇn luît ®Õn c¸c lÇn nhËp tr­íc ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú lµ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu tÝnh theo ®¬n gi¸ cña lÇn nhËp ®Çu kú. - Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, nguyªn vËt liÖu ®­îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÐc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp cho ®Õn lóc xuÊt ra(trõ tr­êng hîp ®iÒu chØnh). Khi xuÊt nguyªn vËt liÖu sÏ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu ®ã. Do vËy, ph­¬ng ph¸p nµy cßn cã tªn gäi lµ ph­¬ng ph¸p ®Æc biÖt riªng hay ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh vµ th­êng sö dông víi c¸c vËt liÖu cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh t¸ch biÖt. - Ph­¬ng ph¸p gi¸ ho¹ch to¸n: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, toµn bé nguyªn vËt liÖu biÕn ®éng trong kú ®­îc tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét gi¸ æn ®Þnh trong kú). Cuèi kú, kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ thùc tÕ NVLxuÊt dïng (hoÆc tån kho cuèi kú) = Gi¸ h¹ch to¸n NVLxuÊt dïng(hoÆc tån kho cuèi kú) x HÖ sè gi¸ Trong ®ã : HÖ sè gi¸ NVL(H) = Gi¸ thùc tÕ NVLtån ®Çu kú+ gi¸ thùc tÕ NVLnhËp trong kú Gi¸ h¹ch to¸n NVLtån ®Çu kú +Gi¸ h¹ch to¸n NVLnhËp trong kú B - Tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp 1. Nh÷ng néi dung chñ yÕu vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu : §Ó thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý nguyªn vËt liÖu vµ c¸c nhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ®ßi hái qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶i bao gåm nh÷ng néi dung sau: - Ph©n lo¹i vµ lËp sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. - X©y dùng c¸c néi quy,quy chÕ trong b¶o qu¶n sö dông nguyªn vËt liÖu, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ hÖ thèng kho tµng b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu. - X©y dùng c¸c ®Þnh møc nguyªn vËt liÖu cÇn thiÕt : c¸c ®Þnh møc nguyªn vËt liÖu tèi ®a, tèi thiÓu, c¸c ®Þnh møc sö dông nguyªn vËt liÖu nh­: c¸c ®Þnh møc hao hôt hîp lý trong vËn chuyÓn, b¶o qu¶n... - Tæ chøc kh©u ho¹ch to¸n ban ®Çu, bao gåm vËn dông c¸c chøng tõ vµ lu©n chuyÓn chøng tõ cho hîp lý, khoa häc. - Tæ chøc vËn dôn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n vµ hÖ thèng sæ kÕ to¸n tæng hîp mét c¸ch hîp lý. - Tæ chøc c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm kª ®èi chiÕu nguyªn vËt liÖu , còng nh­ c¸c b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh nhËp-xuÊt-tån nguyªn vËt liÖu. - Tæ chøc ph©n tÝch vÒ t×nh h×nh nguyªn vËt liÖu vµ nh÷ng th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt. 2. Ho¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu 2.1. Chøng tõ kÕ to¸n vÒ nguyªn vËt liÖu: HÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu: HÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c t×nh h×nh nhËp- xuÊt nguyªn vËt liÖu, lµ c¬ së ®Ó tiÕn hµnh ghi chÐp trªn thÎ khovµ trªn c¸c sæ kÐ to¸n. §ång thêi chøng tõ kÕ to¸n cßn lµ c¨n cø ®Ó kiÓm tra gi¸m s¸t t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ sè l­îng cñatõng thø nguyªn vËt liÖu, thùc hiÖn qu¶n lý cã hiÖu qu¶, phôc vô ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ nguyªn vËt liÖu cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh ban hµnh theo Q§ 141 TC/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu bao gåm: - PhiÕu nhËp kho(MÉu 01-VT) - PhiÕu xuÊt kho(MÉu 02-VT) - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (MÉu 03-VT) - Biªn b¶n kiÓm kª vËt t­,s¶n phÈm hµng ho¸(MÉu 08-VT) - Ho¸ ®¬n kiªm phiÐu xuÊt kho(MÉu 02-BH) Ngoµi c¸c chøng tõ mang tÝnh chÊt bÊt buéc sö dông thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c chøng tõ kÕ to¸n h­íng dÉn kh¸c. Vµc¸c chøng tõ kh¸c tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nhau. §èi víi c¸c chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt b¾t buéc ph¶i lËp kÞp thêi, ®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh vÒ mÉu biÓu,néi dung, ph­¬ng ph¸p lËp. Nh÷ng ng­êi lËp chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ghi chÐp, tÝnh chÝnh x¸c vÒ sè liÖu cña nghiÖp vô kinh tÕ. 2.2. C¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu: Tuú thuéc vµo ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ c¸n bé kÕ to¸n sö dông c¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt sau: - Sæ (thÎ) kho. - Sæ (thÎ) kÕto¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu. - Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. - Sæ sè d­. Sæ thÎ kho ®­îc sö dông ®Ó theo dâi sè luîng nhËp- xuÊt- tån kho cña tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu. ThÎ ho do phßng kÕ to¸n lËp vµ ghi chi tiÕt : tªn,nh½n hiÖu,quy c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh, m· sè nguyªn vËt liÖu sau ®ã giao cho thñ kho ®Î ghi chÐp t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån hµng ngµy vÒ mÆt sè l­îng. ThÎ kho ®­îc dïng ®Ó h¹ch to¸n ë kho kh«ng ph©n biÖt h¹ch tãn chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p nµo. Cßn sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt,sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, sæ sè d­ ®­îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n tõng hµng nhËp -xuÊt-tån nguyªn vËt liÖu vÒ mÆt gi¸ trÞ tuú thuéc vµo ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ¸p dông cho doanh nghiÖp . Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt nãi trªn cßn cã thÓ sö dông c¸c b¶ng kª nhËp-xuÊt-tån, c¸c b¶ng luü kÕ tæng hîp nhËp-xuÊt-tån kho nguyªn vËt liÖu phôc vô cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®­îc ®¬n gi¶n, nhanh chãng, kÞp thêi. 2.3. C¸c ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu : H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ®ång thêi ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè l­îng, chÊt l­îng cña tõng thø nguyªn vËt liÖu theo tõng kho vµ tõng ng­êi phô tr¸ch vËt chÊt. Trong thùc tÕ hiÖn nay cã thÓ ¸p dông mét trong ba ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu sau ®©y: 2.3.1. Ph­¬ng ph¸p thÎ song song: Theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song,c«ng viÖc cô thÓ t¹i kho vµ phßng kÕ to¸n nh­ sau: - ë kho : Thñ kho dïng thÎ ®ª ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån nguyªn vËt liÖu vÒ mÆt sè l­îng. Mçi chøng tõ ghi mét dßng vµo thÎ kho. ThÎ ®­îc më cho tõng danh ®iÓm vËt t­. Cuèi th¸ng, thñ kho ph¶i tiÕn hµnh céng sæ nhËp, xuÊt, tÝnh ra sè tån vÒ mÆt l­îng theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. - ë phßng kÕ to¸n : KÕ to¸n më thÎ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu cho tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu t­¬ng øng víi thÎ kho më ë kho. ThÎ nµy cã néi dung t­¬ng tù nh­ thÎ kho, chØ kh¸c lµ theo dâi vÒ mÆt gi¸ trÞ. Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú 3, 5 ngµy, khi nhËn ®­îc chøng tõ nhËp- xuÊt kho tõ thñ kho, nh©n viªn kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶i kiÓm tra chøng tõ, ®èi chiÕu c¸c chøng tõ nhËp-xuÊt kho víi c¸c chøng tõ cã liªn quan (nh­ : ho¸ ®¬n mua hµng,hîp ®ång vËn chuyÓn...) ghi ®¬n gi¸ h¹ch to¸n vµo thÎ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ tÝnh ra sè tiÒn. Sau ®ã ghi vµo sæ (thÎ) chi tiÕt nguyªn vËt liÖu cã liªn quan. Cuèi th¸ng céng sæ chi tiÕt vµ tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu víi thÎ kho.Ngoµi ra, ®Ó cã sè liÖu ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp, cÇn ph¶i tæng hîp sè liÖu kÕ to¸n chi tiÕt tõ c¸c sæ (thÎ) chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµo b¶ng kª tæng hîp nhËp- xuÊt- tån kho theo tõng nhãm lo¹i nguyªn vËt liÖu. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ viÖc ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu. Nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ viÑc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè l­îng: viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng lµm h¹n chÕ chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n. S¬ ®å : H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu nhËp kho Sæ (thÎ) chi tiÕt nvl B¶ng tæng hîp nhËp-xuÊt-tån nvl Ph­¬ng ph¸p thÎ song song ®­îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu, khèi l­îng nghiÖp vô (chøng tõ ) nhËp-xuÊt Ýt, kh«ng th­ên xuyªn vµ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña c¸n bé kÕ to¸n cßn h¹n chÕ. 2.3.2. Ph­¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: Nguyªn t¾c h¹ch to¸n ®èi víi ph­¬ng ph¸p nµy lµ ë kho theo dâi vÒ mÆt l­îng, phßng kÕ ho¹ch theo dâi c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ theo tõng kho, tõng thø, tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu nh­ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. Tr×nh tù ghi chÐp cô thÓ nh­ sau: - ë kho: Thùc hiÖn nh­ ph­¬ng ph¸p ghi sæ song song. - ë phßng kÕ to¸n : KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho cña tõng thø nguyªn vËt liÖu theo tõng kho dïng cho c¶ n¨m. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn chØ ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, kÕ to¸n ph¶i lËp c¸c b¶ng kª nhËp- xuÊt theo tõng thø nguyªn vËt liÖu trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp,xuÊt do thñ kho ®Þnh kú göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn còng ®­îc theo dâi c¶ vÒ chØ tiªu sè l­îng gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ khio vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm : Gi¶m ®­îc khèi l­îng ghi chÐp do chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng, gi¶m ®­îc sè l­îng sæ s¸ch. Nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ viÖc ghi sæ vÉn trïng lÆp (ë phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ tiªu sè l­îng vµ gi¸ trÞ), viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra trong c«ng t¸c qu¶n lý. PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu xu¸t kho B¶ng kª nhËp Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn B¶ng kª xuÊt S¬ ®å :H¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã khèi l­îng nghiÖp vô nhËp- xuÊt kh«ng nhiÒu, kh«ng thÓ bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n chi tiÕt vËt t­ nªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp theo dâi t×nh h×nh nhËp- xuÊt hµng ngµy. 2.3.3. Ph­¬ng ph¸p sæ sè d­: Nguyªn t¾c h¹ch to¸n ®èi víi ph­¬ng ph¸p nµy lµ ë kho theo dâi sè l­îng tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu ,phßng kÕ to¸n chØ theo dâi vÒ gi¸ trÞ tõng nhãm nguyªn vËt liÖu. Tr×nh tù ghi chÐp cô thÓ nh­ sau: - ë kho : Thñ kho vÉn dïng thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho nguyªn vËt liÖu vÒ mÆt sè l­îng. Cuèi th¸ng ghi sæ tån kho ®· tÝnh trªn thÎ kho (sè l­îng) vµo sæ sè d­ cét sè l­îng. - ë phßng kÕ to¸n : KÕ to¸n më sæ sè d­ theo dâi theo tõng kho dïng cho c¶ n¨m ®Ó ghi sæ tån kho cña tõng nhãm, tõng lo¹i vµo cuèi th¸ng theo tõng chØ tiªu gi¸ trÞ. Khi nhËn ®­îc c¸c phiÕu nhËp, phiÕu xuÊt kho kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra vµ c¨n cø vµo ®ã lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh xuÊt- tån nguyªn vËt liÖu hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú. Tõ c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt kÕ to¸n lËp c¸c b¶ng luü kÕ nhËp, b¶ng luü kÕ xuÊt råi tõ c¸c b¶ng kª nµy tæng hîp nhËp-xuÊt-tån kho theo tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ .Cuèi th¸ng, khi nhËn sæ sè d­ thñ kho göi lªn kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån kho vÒ sè l­îng mµ thñ kho ®· ghi ë sæ sè d­ vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh ra sè tån kho cña tõng thø, nhãm, lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ ®Ó ghi cét tiÒn ë sæ sè d­.C¨n cø vµo cét sè tiÒn tån kho cuèi th¸ng trªn sæ sè d­ kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu vµo cuèi th¸ng víi cét sè tiÒn tån kho trªn b¶ng kª tæng hîp nhËp- xuÊt- tån vµ sè liÖu cña kÕ to¸n tæng hîp. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ gi¶m bít ®­îc khèi l­îng ghi sæ kÕ to¸n,c«ng viÖc ®­îc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng. Nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ do kÕ to¸n chØ ghi theo gi¸ trÞ nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng thÓ biÕt tr­íc sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m cu¶ tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho. Ngoµi ra, viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn sai sãt nhÇm lÉn sÏ khã kh¨n . S¬ ®å : H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p sæ sè d­: PhiÕu nhËp kho B¶ng kª nhËp B¶ng luü kÕ nhËp ThÎ kho B¸o c¸o tæng hîp N-V-T Sæ sè d­ PhiÕu xuÊt kho B¶ng kuü kÕ xuÊt B¶ng kª xuÊt ThÎ kho Ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ ®­îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi l­îng c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh vÒ nhËp- xuÊt nguyªn vËt liÖu diÔn ra th­êng xuyªn; nhiÒu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu vµ ®· x©y dùng ®­îc hÖ thèng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu; dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n hµng ngµy t×nh h×nh nhËp-xuÊt-tån kho; yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý vµ chuyªn m«n cña c¸n bé kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ph¶i cao. 3. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: Trong chÕ ®é kÕ to¸n n¨m 1995 ®· ®­a ra hai ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho : Kª khai th­êng xuyªn vµ KiÓm kª ®Þnh kú. Tuú theo ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cña doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n cã thÓ vËn dông hai ph­¬ng ph¸p nµy. 3.1. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn: 3.1.1. Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n qu¸ tr×nh thu mua, nhËp, xuÊt kho nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n: Tµi kho¶n 152 - "Nguyªn liÖu,vËt liÖu" : Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp theo gi¸ trÞ thùc tÕ . KÕt cÊu c¸c tµi kho¶n nh­ sau: Bªn nî : + Gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho. + Sè tiÒn ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ nguyªn vËt liÖu khi ®¸nh gi¸ l¹i. Bªn cã : + Sè tiÒn gi¶m,tr¶ l¹i nguyªn vËt liÖu khi mua. + Sè tiÒn ®iÒu chØnh gi¶m gi¸ nguyªn vËt liÖu khi ®¸nh gi¸ l¹i. Sè d­ nî : Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú. Tµi kho¶n 151 : "Hµng mua ®ang ®i ®­êng" : Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu doanh nghiÖp ®· mua , ®· thanh to¸n tiÒn hoÆc ®· chÊp nhËn thanh to¸n nh­ng ch­a nhËp kho vµ hµng ®ang ®i ®­êng cuèi th¸ng tr­íc, th¸ng nµy ®· nhËp kho. KÕt cÊu cña tµi kho¶n: Bªn nî : TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu ®ang ®i ®­êng. Bªn cã : TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu ®ang ®i ®­êng th¸ng tr­íc, th¸ng nµy ®· nhËp kho hay ®· vµo sö dông. Sè d­ nî : Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu ®ang ®i ®­êng cuèi kú. Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n kh¸c nh­ : 111,112,331,621,622... 3.1.2. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn: C Víi nghiÖp vô t¨ng nguyªn vËt liÖu do mua ngoµi cã thÓ x¶y ra trong c¸c tr­êng hîp : hµng ®· vÒ mµ cuèi th¸ng ch­a cã ho¸ ®¬n hoÆc ho¸ ®¬n ®· vÒ mµ ®Õn cuèi th¸ng hµng ch­a vÒ. Cô thÓ nh­ sau : - Tr­êng hîp hµng mua vÒ cã ho¸ ®¬n cïng vÒ trong th¸ng, kÕ to¸n c¨n cø vµo ho¸ ®¬n ®Ó kiÓm nhËn vµ lËp phiÕu nhËp kho c¨n cø vµo phiÕu nhËp kho ghi theo gi¸ mua ch­a cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo,ghi : Nî TK 152 : Nguyªn vËt liÖu Cã TK 111: TiÒn mÆt Cã TK 331: Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n C¸c doanh nghiÖp ®­îc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ph¶i cã ho¸ ®¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, phÇn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ , kÕ to¸n ghi : Nî TK 152 : Nguyªn vËt liÖu Nî TK 133 : ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ Cã TK 111 , 112 ... C¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ghi gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho theo gi¸ thanh to¸n ghi trªn ho¸ ®¬n. Trong qu¸ tr×nh kiÓm kª nhËp kho nguyªn vËt liÖu cã thÓ xuÊt hiÖn thõa thiÕu so víi ho¸ ®¬n vµ hµng mua vÒ sai quy c¸ch , kÐm phÈm chÊt. + NÕu hµng thiÕu so víi ho¸ ®¬n , kÕ to¸n ghi: Nî TK 152 : Sè nguyªn vËt liÖu thùc cã. Nî TK 1381 : Chªnh lÖch thiÕu . Cã TK 111,112,331 :Sè tiÒn ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu thiÕu ®­îc gi¶i quyÕt : +) NÕu ng­êi b¸n giao tiÕp sè hµng thiÕu : Nî TK 152 : Ng­êi b¸n giao tiÕp sè thiÕu. Cã TK 1381 : Xö lý sè thiÕu. +) NÕu ng­êi b¸n kh«ng cßn hµng : Nî TK 331 : Ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. Cã TK 1381 : Xö lý sè thiÕu. +) NÕu c¸ nh©n lµm mÊt hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn nh©n: Nî TK 1388,334,821 Cã TK 1381 : Xö lý sè thiÕu. + NÕu hµng thõa so víi ho¸ ®¬n , kÕ to¸n ghi : Nî TK 152 : Gi¸ thùc tÕ cña NVL thùc nhËp. Cã TK 111,112,331 : Tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n. Cã TK 1381 : Gi¸ trÞ NVL thõa ®· nhËp nh­ng ch­a xö lý. Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu thõa ®­îc gi¶i quyÕt : +) QuyÕt ®Þnh mua nèt sè thõa , ghi : Nî TK 152 : Nguyªn vËt liÖu Cã TK 331: +) Kh«ng mua tr¶ l¹i ng­êi b¸n , ghi : Nî TK 3381 : Cã TK 152 +) Thõa kh«ng r· nguyªn nh©n, ghi : Nî TK 1381 Cã TK 721 : Sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n. + Víi tr­êng hîp hµng sai quy c¸ch, ghi: Nî TK 331 : Cã TK 152 : - Tr­êng hîp : Hµng vÒ tr­íc ho¸ ®¬n vÒ sau : Khi hµng vÒ lµm thñ tôc nhËp kho , kÕ to¸n l­u gi÷ phiÕu nhËp kho vµo mét hå s¬ riªng. Sau ®ã nÕu trong th¸ng ho¸ ®¬n vÒ th× lÊy phiÕu nhËp kho vµ ghi sæ nh­ tr­êng hîp hµng mua cã ho¸ ®¬n. + NÕu ®Õn cuèi th¸ng mµ ho¸ ®¬n vÉn ch­a vÒ , th× kÕ to¸n ghi gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu theo gi¸ t¹m tÝnh , ghi : Nî TK 152 : gi¸ t¹m tÝnh. Cã TK 331 : Khi nhËn ®­îc h¸o ®¬n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ t¹m tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ( gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n ) theo sè chªnh lÖch gi÷a ho¸ ®¬n vµ gi¸ t¹m tÝnh. + NÕu gi¸ ho¸ ®¬n lín h¬n gi¸ t¹m tÝnh , ghi bót to¸n th­êng: Nî TK 152 : Cã Tk 111,112,331... + NÕu gi¸ ho¸ ®¬n nhá h¬n gi¸ t¹m tÝnh , ghi bót to¸n ®á : Nî TK 152 Cã TK 331 - Tr­êng hîp : Ho¸ ®¬n vÒ tr­íc hµng vÒ sau : + NÕu trong th¸ng hµng vÒ sÏ lµm thñ tôc nhËp kho råi l¸y ho¸ ®¬n vµ ghi sæ nh­ tr­êng hîp hµng mua cã ho¸ ®¬n cïng vÒ . + NÕu ®Õn cuèi th¸ng mµ ho¸ ®¬n vÉn ch­a vÒ , th× kÕ to¸n ghi gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu , ghi : Nî TK 151 : Hµng ®ang ®i ®­êng. Cã TK 111,112,331... Sau ®ã sang th¸ng sau khi hµng vÒ , kÕ to¸n ghi tiÕp : Nî TK 152 : Nguyªn liÖu , vËt liÖu. Cã TK 152 : Hµng ®ang ®i ®­êng. - T¨ng nguyªn vËt liÖu do doanh nghiÖp nhËn gãp vèn liªn doanh , ghi : Nî TK 152 Cã Tk 411 - PhÕ liÖu thu håi tõ qu¸ tr×nh sö dông hoÆc nguyªn vËt liÖu kh«ng dïng hÕt nhËp l¹i kho : Nî TK 152 Cã TK 621,627,641,642,241 - Nguyªn vËt liÖu ph¸t hiÖn thõa khi kiÓm kª : Nî TK 152 Cã TK 1381 - §¸nh gi¸ t¨ng nguyªn vËt liÖu : Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i : Nî TK 152 Cã TK 421 C Víi tr­êng hîp gi¶m nguyªn vËt liÖu : - Khi xuÊt nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt , dÞch vô c©­n cø vµo phiÕu xuÊt kho , ghi : Nî TK 621,641,641 Cã TK 152 - Khi xuÊt nguyªn vËt liÖu ®Ó gãp vè liªn doanh, kÕ to¸n ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn gãp theo hîp ®ång liªn doanh x¸c ®Þnh,phÇn chªnh lÖch gi÷a trÞ gi¸ vèn ghi ssæ víi gi¸ vèn gãp ®­îc ph¶n ¸nh ë TK 421 Nî TK 128,222 : Gi¸ theo ho¸ ®¬n ®­îc ®¸nh gi¸. Nî TK 421 : PhÇn chªnh lÖch ®¸nh gi¸ gi¶m(nÕu cã). Cã TK 152 : Gi¸ tri thùc tÕ xuÊt kho. Cã TK 421 : PhÇn chªnh lÖch ®¸nh gi¸ t¨ng (nÕu cã). - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ gi¶m: Nî TK 421 Cã TK 152 - NVL ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª ch­a x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn nh©n: Nî TK 1381 Cã TK 152 S¬ ®å : KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn: TK 111, 112, 141 TK 152 TK 621, 641, 642 NhËp kho NVL XuÊt NVL dïng do ®Æt ngoµi trùc tiÕp cho sx, qu¶n lý DN Ghi Ghi TK 151 TK 411 NhËp kho NVL Tr¶ l¹i vèn liªn ®ang ®i ®­êng kú gi¸ gi¸ doanh tr¶ l¹i vèn tr­íc cÊp trªn = NVL TK 3381 trÞ trÞ TK 222, 128 thùc thùc ThuÕ nhËp khÈu NVL gãp vèn TK 3381 tÕ tÕ Liªn doanh Kiªm kª thõa NVL NVL NVL TK 1381 TK 154 nhËp xuÊt KiÓm kª kho NVL nhËp kho do tù NVL ph¸t hiÖn chÕ hoÆc thuª ngoµi kho kho thiÕu TK 3381 TK 412 Chªnh lÖch t¨ng dc KiÓm kª kho ®¸nh gi¸ l¹i NVL ph¸t hiÖn thiÕu 3.2. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: 3.2.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông : C¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú trong kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n sau: - Tµi kho¶n 152,151 : Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú c¸c tµi kho¶n 151,152 kh«ng ®­îc dïng ®Ó theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt nguyªn vËt liÖu trong kú mµ chØ dïng ®Ó kÕt chuyÓn gi¸ trÞ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu vµ hµng mua ®ang ®i ®­êng vµo lóc ®Çu kú, cuèi kú vµo tµi kho¶n 611 "Mua hµng". Cô thÓ kÕt cÊu ph¶n ¸nh cña c¸c tµi kho¶n 151,152 theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú nh­ sau: Bªn nî : KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu tån kho (hoÆc ®ang ®i ®­êng) cuèi kú. Bªn cã : KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu tån kho (hoÆc ®ang ®i ®­êng ) ®Çu kú. - Tµi kho¶n 611 "Mua hµng": Bªn nî : +TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng mua nhËp kho. + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn cña hµng tån kho ®Çu kú tõ tµi kho¶n 152 sang. Bªn cã : + TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. + KÕt chuyÓn gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng tån kho cuèi kú sang 152 + Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu kiÓm kª cuèi kú. +ChiÕt khÊu mua hµng,hµng mua gi¶m gi¸,hµng bÞ tr¶ l¹i. Tµi kho¶n 611 kh«ng cã sè d­ ®­îc më thµnh tµi kho¶n cÊp hai: 6111 - Mua nguyªn vËt liÖu. 6112 - Mua hµng ho¸. Ngoµi ra kÕ to¸n còng sö dông c¸c tµi kho¶n kh¸c. 3.2.2. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú : Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ,kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu kh«ng c¨n cø vµo c¸c phiÕu xuÊt kho ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng mµ c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu tån ®Çu kú, nhËp kho trong kú vµ kÕt qu¶ kiÓm kª ®Þnh kú. Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt dïng trong kú = Gi¸ thùc tÕ NVL tån kho ®Çu kú + Gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho trong kú - Gi¸ thùc tÕ NVL tån cuèi kú + Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nh­ sau : - §Çu kú,kÕt chuyÓn trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu ®ang ®i ®­êng vµ nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú sang tµi kho¶n 611. Nî TK 611 Cã TK 151,152 - Trong kú ,c¨n cø vµo phiÕu nhËp kho ghi trÞ gi¸ vèn hµng nhËp (gi¸ ch­a cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ gi¸ thanh to¸n ®èi víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp gi¸ trÞ gia t¨ng): + §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng: Nî TK 611 Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 111,112,331... + §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp gi¸ trÞ gia t¨ng: Nî TK 611 Cã TK 111,112,331... - Tr­êng hîp t¨ng nguyªn vËt liÖu do nhËn gãp vèn liªn doanh , ghi : Nî TK 611 Cã TK 411 - Kho¶n tiÒn chiÐt khÊu , gi¶m gi¸ vµ hµng mua tr¶ l¹i , kÕ to¸n ghi: Nî Tk 111,112,331,... : Sè gi¶m gi¸ nguyªn vËt liÖu Cã TK 611 - Cuèi kú tÝnh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc göi b¸n : Nî TK 621,627,641,642,241,142 Cã TK 611 - TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu kiÓm kª cuèi kú ®­îc kÕt chuyÓn sang tµi tho¶n 152 , kÕ to¸n ghi : Nî TK 152 Cã TK 611 S¬ ®å : kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬._.