Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành mía đường Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế: Thực trạng và giải pháp
Tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành mía đường Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế: Thực trạng và giải pháp: ... Ebook Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành mía đường Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế: Thực trạng và giải pháp
Tóm tắt tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành mía đường Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế: Thực trạng và giải pháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Më ®Çu
Trong thêi ®¹i mµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ giao th«ng khiÕn cho thÕ giíi cã vÎ nhá ®i, c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ thËm chÝ c¸c ChÝnh phñ còng ph¶i häc ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt Nam lµ mét quèc gia cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ tiÒm lùc kinh tÕ song ViÖt Nam x¸c ®Þnh kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ héi nhËp víi lé tr×nh nh thÕ nµo vµ møc ®é ra sao ®Ó c¸c ngµnh cã quy m«, tr×nh ®é kh¸c nhau, cã n¨ng lùc c¹nh tranh vµ lîi thÕ so s¸nh kh¸c nhau vÉn cã thÓ vît qua nh÷ng th¸ch thøc vµ tËn dông ®îc nh÷ng c¬ héi do héi nhËp ®em l¹i.
Ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam ®· thùc sù ph¸t triÓn sau khi Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng ra ®êi vµo n¨m 1995 víi môc tiªu s¶n xuÊt 1 triÖu tÊn ®êng thay thÕ nhËp khÈu. Tõ ®ã tíi nay, môc tiªu vÒ s¶n lîng ®· hoµn thµnh. Song mét nghÞch lý ®ang tån t¹i lµ ngµnh mÝa ®êng tuy cã nhiÒu lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, nguån lùc vËy mµ gi¸ ®êng s¶n xuÊt trong níc vÉn qu¸ cao, n¨ng suÊt c«ng nghiÖp thÊp, chÊt lîng h¹n chÕ, mÝa nguyªn liÖu lóc thiÕu lóc thõa, c¸c nhµ m¸y lç nhiÒu h¬n l·i, ®êng nhËp lËu trµn lan trªn thÞ trêng… Trong khi ®ã, lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan vµ hµng rµo phi thuÕ quan theo cam kÕt héi nhËp AFTA ®ang ®Õn rÊt gÇn. Nguy c¬ bÞ c¹nh tranh gay g¾t tõ c¸c ®èi thñ trong khu vùc vµ thÕ giíi ®· hiÓn hiÖn. VËy thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam hiÖn nay ra sao? Ngµnh mÝa ®êng cÇn lµm g× ®Ó cã thÓ tù cøu sèng m×nh vµ v¬n lªn c¹nh tranh th¾ng lîi trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ?
Tríc nh÷ng c©u hái bøc sóc ®ã, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi khãa luËn cña m×nh lµ: “N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”
KÕt cÊu khãa luËn ®îc chia thµnh 3 phÇn lín:
Ch¬ng 1: Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam vµ m« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng
Ch¬ng 2: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam b»ng m« h×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu xuyªn suèt khãa luËn lµ N¨ng lùc c¹nh tranh quèc tÕ cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ n¨m 1995 ®Õn nay.
Víi nç lùc t×m tßi, nghiªn cøu bíc ®Çu cña m×nh, t¸c gi¶ hy väng cã thÓ lµm s¸ng tá nh÷ng c©u hái lín ®ang ®Æt ra vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh còng nh gãp mét tiÕng nãi nhá vµo yªu cÇu n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam tríc qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
T¸c gi¶ xin tr©n träng c¶m ¬n ThÇy gi¸o – Phã Gi¸o s, TiÕn sü NguyÔn Phóc Khanh vÒ sù híng dÉn hÕt søc tËn t×nh vµ quý b¸u ®èi víi t¸c gi¶ trong suèt qu¸ tr×nh hoµn thµnh khãa luËn. T¸c gi¶ còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o Trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng, gia ®×nh vµ nh÷ng ngêi b¹n ®· gióp ®ì t¸c gi¶ trong thêi gian qua.
Ch¬ng 1
Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam vµ
m« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña
ngµnh mÝa ®êng
1.1 Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam
1.1.1 Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ – Xu thÕ tÊt yÕu ®èi víi ViÖt Nam
Héi nhËp lµ mét yÕu tè kh¸ch quan, phï hîp víi xu thÕ chung
Ngµy nay, toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa kinh tÕ ®· trë thµnh mét xu thÕ chñ yÕu trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Mçi quèc gia, dï lín hay nhá, dï ®ang ph¸t triÓn hay ph¸t triÓn, ®Òu ®ang ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch cña m×nh theo híng më cöa, gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi dì bá hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan ®Ó héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ. Cã ba nguyªn nh©n chÝnh dÉn tíi xu thÕ nµy:
Thø nhÊt, nh÷ng tiÕn bé vît bËc cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc viÔn th«ng, tin häc, sinh häc, vËt liÖu míi… ®· lµm t¨ng nhanh sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi vµ s¶n xuÊt ®îc quèc tÕ hãa cao ®é. Xu thÕ kh¸ch quan ®ã ®ßi hái cã sù hîp t¸c ngµy mét s©u réng, chÆt chÏ cña mäi quèc gia trªn thÕ giíi, ®ång nghÜa víi nã lµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia, c¸c nÒn kinh tÕ còng ngµy cµng t¨ng.
Thø hai, sù lín m¹nh cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n hãa, hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia, dÉn ®Õn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng s©u s¾c.
Thø ba, nhiÒu vÊn n¹n mang tÝnh toµn cÇu nh suy tho¸i m«i trêng, bïng næ d©n sè, khñng bè, bÖnh tËt… ®· vµ ®ang buéc céng ®ång thÕ giíi ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n mµ kh«ng mét quèc gia riªng lÎ nµo cã thÓ gi¶i quyÕt.
H¬n thÕ, xu thÕ toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa ®ang diÔn ra víi quy m« réng lín, tèc ®é ngµy cµng cao vµ chi phèi tÊt c¶ ho¹t ®éng cña ®êi sèng con ngêi. Vßng ®µm ph¸n U-ru-goay kÕt thóc, HiÖp ®Þnh Ma-ra-kÐt ®îc ký kÕt, Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ra ®êi tõ 01/01/1995 ®· thu hót sù tham gia cña 136 vµ tíi nay lµ 148 quèc gia vµ l·nh thæ, chiÕm gÇn 100% kim ng¹ch bu«n b¸n quèc tÕ. Bªn c¹nh sù ra ®êi cña WTO, nhiÒu mèi liªn kÕt toµn ch©u lôc vµ liªn ch©u lôc ®· ®îc h×nh thµnh: DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng (APEC), Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuyªn §¹i T©y D¬ng, Héi nghÞ ¸-¢u (ASEM), Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn 14 níc ven Ên §é D¬ng… ë cÊp ®é thÊp h¬n, c¸c tæ chøc tiÓu vïng, khu vùc vµ liªn khu vùc, c¸c mèi liªn kÕt tay ®«i, tay ba, c¸c tam, tø gi¸c ph¸t triÓn, c¸c khu vùc mËu dÞch tù do nh AFTA, NAFTA, MERCOSUR... còng ®ang g¾n kÕt nhau l¹i ®Ó cïng ph¸t triÓn.
Nh vËy, xu híng héi nhËp ®· cuèn theo tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ, hoÆc lµ chñ ®éng tham gia hoÆc lµ bÞ ®éng l«i cuèn. Kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn mµ ®i theo chñ nghÜa biÖt lËp, dï lµ nh÷ng níc giµu cã nh Hoa Kú hay ®«ng d©n nh Trung Quèc. ThÕ giíi ®· chøng minh sù thÊt b¹i cña c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng ®ãng cöa, khÐp kÝn vµ thÕ giíi còng ®· chøng kiÕn sù thµnh c«ng ngo¹n môc cña nh÷ng nÒn kinh tÕ më cöa, híng vÒ xuÊt khÈu. Tríc lµn sãng ph¸t triÓn m¹nh mÏ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc!
ViÖt Nam víi héi nhËp
Trong bèi c¶nh trªn, viÖc ViÖt Nam chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan, phï hîp quy luËt ph¸t triÓn vµ yªu cÇu cña thêi ®¹i. Tuy nhiªn, héi nhËp nh thÕ nµo, b»ng c¸ch nµo vµ víi møc ®é nh thÕ nµo, ®iÒu ®ã cßn xuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng thùc tÕ, tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña quèc gia.
§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1992) víi chñ tr¬ng ®a ph¬ng hãa, ®a d¹ng hãa quan hÖ kinh tÕ ®· ®¸nh dÊu bíc khëi ®Çu mang tÝnh tÊt yÕu cho tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: “C¸c quèc gia lín, nhá tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo qu¸ tr×nh hîp t¸c, liªn kÕt khu vùc, liªn kÕt quèc tÕ vÒ kinh tÕ, th¬ng m¹i… chóng ta chñ tr¬ng më réng quan hÖ quèc tÕ, hîp t¸c nhiÒu mÆt, song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi c¸c níc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc…”.
Míi ®©y nhÊt, §¹i héi §¶ng IX mét lÇn n÷a ®Æt ra yªu cÇu: “chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, ®¶m b¶o ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa”. Sù chñ ®éng ®îc thÓ hiÖn trong viÖc lùa chän c¸c tæ chøc, c¸c ®èi t¸c ta cã quan hÖ vµ thêi ®iÓm tham gia. TÝnh chñ ®éng héi nhËp cßn ®îc thÓ hiÖn qua chñ ®éng x©y dùng lé tr×nh hîp lý, chñ ®éng ®iÒu chØnh luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch phï hîp, chñ ®éng tæ chøc s¶n xuÊt vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ trong níc, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh kh«ng chØ ë thÞ trêng trong níc mµ cßn ë khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Nãi c¸ch kh¸c, tÝnh chñ ®éng ®îc thÓ hiÖn trong viÖc chän “s©n ch¬i” vµ c¸ch ch¬i theo “luËt ch¬i” chung. Nh vËy, ®éc lËp tù chñ lµ c¬ së ®Ó chóng ta thùc hiÖn ®êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ®a ph¬ng hãa, ®a d¹ng hãa. Song ngîc l¹i, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc chÝnh lµ sù bæ sung vµ hç trî cÇn thiÕt cho ViÖt Nam trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa. §iÒu nµy mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong thêi ®¹i hiÖn nay ®· trë thµnh xu thÕ mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi mäi quèc gia vµ l·nh thæ trªn thÕ giíi, trong ®ã ®¬ng nhiªn cã ViÖt Nam.
1.1.2 §Æc trng c¬ b¶n cña tiÕn tr×nh héi nhËp
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o ngîc. H¬n bao giê hÕt, ®©y lµ thêi ®iÓm c¸c quèc gia cÇn cã mét c¸i nh×n kh¸ch quan vµ c«ng b»ng vÒ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tõ ®ã ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt cho sù ph¸t triÓn cña chÝnh m×nh. Mét trong nh÷ng yÕu tè hµng ®Çu c¸c quèc gia cÇn nhËn thøc ®îc lµ nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
1.1.2.1 Sù tù do lu chuyÓn c¸c nguån lùc
Sù tù do lu chuyÓn c¸c nguån lùc diÔn ra mét c¸ch nhanh chãng víi quy m« lín trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nguån lùc ë ®©y chñ yÕu bao gåm c¸c luång vèn vµ lao ®éng, hai yÕu tè c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ. Hai yÕu tè nµy t¹o nªn cung vµ cÇu, lµ lý do vµ ph¬ng tiÖn ®Ó cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Sù di chuyÓn cña hai nguån lùc nµy thêng ngîc chiÒu nhau: c¸c luång vèn ®i tõ c¸c níc ph¸t triÓn ®Õn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ thÞ trêng míi næi, trong khi c¸c nguån nh©n lùc l¹i di chuyÓn tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Õn c¸c níc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, dßng lu chuyÓn nh©n lùc theo híng nµy ®· dÇn chËm l¹i do nguån nh©n lùc cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®a phÇn lµ tr×nh ®é thÊp, kü n¨ng lao ®éng cha cao.
1.1.2.2 TÝnh c¹nh tranh cao
C¹nh tranh lµ mét quy luËt thÞ trêng, nã tån t¹i tríc khi c¸c nÒn kinh tÕ biÕt ®Õn tiÕn tr×nh héi nhËp. Tuy nhiªn, tríc xu thÕ toµn cÇu hãa diÔn ra m¹nh mÏ, ®Æc tÝnh c¹nh tranh trë nªn râ rÖt vµ quyÕt liÖt h¬n bao giê hÕt. Nh÷ng hiÖp ®Þnh, nh÷ng tháa thuËn hîp t¸c khiÕn cho ®êng biªn giíi quèc gia trong c¸c giao dÞch th¬ng m¹i, tµi chÝnh, ng©n hµng hÇu nh kh«ng cßn tån t¹i. C¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi ngang nhau trong viÖc tiÕp cËn c¸c thÞ trêng hµng hãa vµ thÞ trêng vèn mµ tríc ®©y hä cha thÓ x©m nhËp. Nh÷ng lîi Ých thu ®îc tõ tiÕn tr×nh héi nhËp khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp cÇn c¹nh tranh víi nhau mét c¸ch gay g¾t h¬n ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Sù c¹nh tranh kh«ng cßn giíi h¹n trong thÞ trêng néi ®Þa n÷a mµ ngµy cµng ®îc quèc tÕ hãa. Còng tõ nhËn thøc nµy mµ trong Quan ®iÓm chØ ®¹o héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, §¶ng ta ®· chØ râ: héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh vµ c¹nh tranh, võa cã nhiÒu c¬ héi võa kh«ng Ýt th¸ch thøc, do ®ã cÇn tØnh t¸o, kh«n khÐo vµ linh ho¹t trong viÖc xö lý tÝnh hai mÆt cña héi nhËp tïy theo ®èi tîng, vÊn ®Ò, trêng hîp, thêi ®iÓm cô thÓ…
1.1.2.3 C¸c chuÈn mùc quèc tÕ víi vai trß lµ mét ng«n ng÷ chung cho c¸c nÒn kinh tÕ
C¸c chuÈn mùc vµ th«ng lÖ quèc tÕ lµ ng«n ng÷ chung ®Ó c¸c nÒn kinh tÕ cã thÓ tiÕp cËn vµ giao lu víi nhau. Bëi vËy, mét trong nh÷ng ®Æc trng cña tiÕn tr×nh héi nhËp lµ viÖc tiÕp cËn c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. Tríc khi nghÜ ®Õn viÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng ra thÞ trêng thÕ giíi, c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ®Òu ph¶i c©n nh¾c xem liÖu m×nh ®· ®¸p øng ®îc nh÷ng tiªu chuÈn, quy ®Þnh cña thÞ trêng ®ã hay cha. T¬ng tù, mét quèc gia muèn më cöa th× còng ph¶i rµ so¸t l¹i khu«n khæ ph¸p lý vµ nh÷ng quy ®Þnh cña m×nh sao cho phï hîp víi viÖc tiÕp nhËn c¸c luång ®Çu t cña doanh nghiÖp níc ngoµi. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c níc tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp ®ang nç lùc hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p luËt vµ qu¶n lý trong níc. §ång thêi c¸c níc nµy còng t×m c¸ch kÕt hîp víi c¸c quèc gia kh¸c trong khu vùc nh»m t¹o ra mét tËp hîp nh÷ng th«ng lÖ, chuÈn mùc sö dông chung cho khu vùc vµ tiÕn gÇn ®Õn víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ.
1.1.2.4 Rñi ro lín ®i ®«i víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao
§Æc trng cuèi cïng cña héi nhËp lµ rñi ro cao ®i liÒn víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. C¸c luång vèn toµn cÇu ®· mang l¹i cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn c¬ héi ®¸p øng chi tiªu vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh ®Çu t cña m×nh. Tuy nhiªn, c¸i gi¸ ph¶i ®¸nh ®æi lµ nh÷ng rñi ro vµ chi phÝ nhÊt ®Þnh lu«n ®i kÌm víi c¸c luång vèn nh nh÷ng biÕn ®éng tµi chÝnh, nguy c¬ mÊt æn ®Þnh hÖ thèng, kh¶ n¨ng biÕn d¹ng thÞ trêng, suy yÕu mét sè ngµnh c«ng nghiÖp trong níc do kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh, nguy c¬ lÖ thuéc vµo níc ngoµi vµ mÊt chñ quyÒn quèc gia. Trong ®ã, rñi ro lín nhÊt lµ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. Bëi trong m«i trêng héi nhËp, mét cuéc khñng ho¶ng cã kh¶ n¨ng lan truyÒn nhanh chãng tõ thÞ trêng nµy sang thÞ trêng kh¸c, tõ khu vùc nµy sang khu vùc kh¸c vµ khã cã nç lùc cña riªng mét quèc gia nµo cã thÓ ng¨n chÆn. Mét cuéc khñng ho¶ng nh vËy cã thÓ kÐo theo t×nh tr¹ng mÊt niÒm tin vµ sù ®µo tho¸t cña nh÷ng luång vèn quèc tÕ trong mét kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n. Trong cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ vµo n¨m 1997, tæng sè vèn ®µo tho¸t khái c¸c níc khu vùc nµy (kh«ng kÓ NhËt b¶n) ®· lªn tíi 11 tû USD. VÊn ®Ò ®Æt ra tríc nh÷ng quèc gia muèn tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp lµ lµm thÕ nµo ®Ó tËn dông mét c¸ch thµnh c«ng nh÷ng lîi Ých cña c¸c luång vèn trong khi vÉn kiÓm so¸t ®îc c¸c rñi ro kÌm theo.
Tãm l¹i, nh÷ng ®Æc trng trªn lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn mµ c¸c quèc gia cÇn ghi nhí khi bíc ch©n vµo tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Cã nh vËy tõng quèc gia kh¸c nhau míi cã thÓ thiÕt lËp mét chiÕn lîc héi nhËp thÝch hîp nhÊt, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ tèi u.
1.1.3 Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi.
Víi ®êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, ®a d¹ng hãa, ®a ph¬ng hãa c¸c quan hÖ quèc tÕ, ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng bíc tiÕn quan träng vµ cÇn thiÕt trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi.
Sau gÇn 18 n¨m ®æi míi, ph¸t huy néi lùc vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nÒn kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc mét tèc ®é t¨ng trëng kh¸ nhanh vµ æn ®Þnh, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc. Chóng ta kh«ng nh÷ng ®· kh¾c phôc vµ tho¸t ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi mµ cßn më réng ®îc thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu. Trong giai ®o¹n 1990-2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng trung b×nh trªn 20% mçi n¨m. Bªn c¹nh ®ã, sù ra ®êi cña LuËt ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (vµo th¸ng 12/1987) ®· t¹o ra mét ®éng lùc lín cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Cho ®Õn nay, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· ®ãng gãp ®îc 12-13% GDP, 20% kim ng¹ch xuÊt khÈu, 30% gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp, 7-8% thu nhËp cña ng©n s¸ch vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho kho¶ng 40 v¹n lao ®éng trùc tiÕp cïng hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp. Ngoµi ra, ViÖt Nam còng tranh thñ ®îc nguån viÖn trî ph¸t triÓn kh«ng chÝnh thøc (ODA) ngµy cµng lín. TÝnh ®Õn n¨m 2002, c¸c nhµ tµi trî (gåm mét sè níc vµ mét sè ®Þnh chÕ tµi chÝnh) ®· cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam gÇn 20 tû USD, chñ yÕu lµ cho vay u ®·i víi l·i suÊt tõ 0,75% -2,5% vµ mét phÇn lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i.
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ vÒ mÆt vËt chÊt, trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, chóng ta còng ®· t¹o ra ®îc “thÕ” vµ “lùc” míi. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi kho¶ng 170 quèc gia trªn thÕ giíi, `H¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i víi gÇn 140 quèc gia vµ vrng l·nh thæ. Trong ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ tíi mèi quan hÖ hîp t¸c gµy cµng cã hiÖu qu¶ víi c¸c tæ chøc vµ thÓ :hÕ tµi c’Ýnh tiÒn tÖ quèc tÕ nh WB, IMF, ADB…
ASEAN
Gia nhËp HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) ®· ®¸nh dÊu sù më ®Çu cã#tÝnh chÊ ®ét ph¸ trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ c&a ViÖt NBm. Sau 3 n¨m lµ quan s¸t viªn kÓ tõ th¸ng 7/1992, ViÖt Nam ®· chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña ASEAN vµo th¸ng 7/1995. Víi nh÷6g ®ãng gãp tÝch cùc vµ chñ ®éng cña m×nh, ViÖt Nam ®åôg thêi trë tϵnh thµnh viªn cña Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµ ®· thùc hiÖn trän vÑn cam kÕt theo Ch¬ng tr×nh thuÕ quan u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT) ngay trong hai n¨m 1996-1997. §Çu n¨m 1998, ViÖt Nam ®· chÝnh thøc c«ng bè lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan tæng thÓ gåm 2.265 mÆt hµng. Níc ta còng tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ASEAN nh th«ng qua TÇm nh×n 2020, x©y dùng Khu vùc ®Çu t ASEAN (AIA), thóc ®Èy Ch¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN (AICO).
APEC
Trë thµnh thµnh viªn cña DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng (APEC) lµ bíc nh¶y vät thø hai cña ngo¹i giao ViÖt Nam, më ra nh÷ng híng ph¸t triÓn míi trong tiÕn tr×nh héi nhËp. ViÖt Nam nép ®¬n gia nhËp APEC vµo th¸ng 6/1996 vµ ®îc kÕt n¹p lµm thµnh viªn chÝnh thøc cña DiÔn ®µn vµo th¸ng 11/1998. Tõ mét m«i trêng ASEAN chØ cã 10 níc thµnh viªn sang m«i trêng gåm 21 níc cña khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng, ViÖt Nam ®· cã mét bíc chuyÓn m×nh ®¸ng kÓ. VÞ trÝ cña ViÖt Nam ë Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng vµ trªn trêng quèc tÕ ®îc n©ng cao. H¬n thÕ, ho¹t ®éng trong APEC còng t¹o tiÒn ®Ò thuËn lîi vµ lµ mét bíc chuÈn bÞ cho ViÖt Nam tham gia Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Môc tiªu cña APEC lµ tù do mËu dÞch vµ ®Çu t vµo n¨m 2010 vµ 2020, bëi vËy diÔn ®µn khu vùc nµy cam kÕt mäi ho¹t ®éng sÏ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vµ nguyªn t¾c cña WTO. Tuy tham gia APEC víi thêi gian cha dµi vµ nÒn kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¨n song ViÖt Nam lu«n cho thÊy mét ý thøc, nç lùc cao trong viÖc thùc hiÖn vµ tham gia c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña diÔn ®µn. ViÖc thùc hiÖn KÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia (IAP) cña ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ nghiªm tóc nhÊt trong sè c¸c thµnh viªn míi gia nhËp, cñng cè thªm sù tin tëng cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµo chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp cña níc ta.
ASEM
Th¸ng 3/1996, ViÖt Nam tham gia DiÔn ®µn hîp t¸c ¸-©u víi t c¸ch lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn s¸ng lËp. Khi ASEM ra ®êi, lÇn ®Çu tiªn thÕ giíi ®· chøng kiÕn mét c¬ chÕ hîp t¸c liªn ch©u lôc: ch©u ¸-ch©u ©u. DiÔn ®µn ASEM 1 t¹i B¨ngcèc ®· ®¸nh dÊu sù gÆp gì gi÷a c¸c nguyªn thñ quèc gia cña 7 níc ASEAN, 15 níc EU vµ ba cêng quèc Mü, NhËt, Trung Quèc, khÐp kÝn c¹nh thø ba trong tam gi¸c B¾c Mü–EU–Ch©u ¸. Môc tiªu chung cña ASEM lµ thóc ®Èy ®èi tho¹i chÝnh trÞ, x©y dùng quan hÖ hîp t¸c s©u réng vµ toµn diÖn gi÷a hai ch©u lôc, t¨ng cêng hîp t¸c trong lÜnh vùc khoa häc kü thuËt, m«i trêng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Vµ môc tiªu chÝnh cña ViÖt Nam trong tæ chøc nµy lµ xóc tiÕn më réng thÞ trêng th¬ng m¹i, ®Çu t, hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt trªn c¬ së cïng cã lîi. T¹i héi nghÞ cao cÊp lÇn 2 cña diÔn ®µn ®îc tæ chøc t¹i L«n®«n, s¸ng kiÕn cña ViÖt Nam vÒ “B¶o tån vµ ph¸t huy di s¶n v¨n hãa” vµ “KÕt hîp y dîc cæ truyÒn vµ y dîc hiÖn ®¹i trong ch¨m sãc søc kháe céng ®ång” ®· ®îc hoan nghªnh nhiÖt liÖt vµ ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh hîp t¸c chÝnh thøc cña ASEM. Ngoµi ra, ViÖt Nam tham gia tÝch cùc c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng kh¸c cña diÔn ®µn nh KÕ ho¹ch hµnh ®éng thuËn lîi hãa th¬ng m¹i (TFAP), KÕ ho¹ch hµnh ®éng xóc tiÕn ®Çu t (IPAP)…
§µm ph¸n gia nhËp WTO
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) lµ mét tæ chøc quèc tÕ lín mang quy m« toµn cÇu vµ chiÕm tíi gÇn 100% tæng gi¸ trÞ th¬ng m¹i thÕ giíi. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO nh nguyªn t¾c Tèi huÖ quèc, §·i ngé quèc d©n ®· ®îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi, kÓ c¶ c¸c níc cha ph¶i lµ thµnh viªn cña tæ chøc nµy. Th¸ng 1/1995, ViÖt Nam ®· chÝnh thøc nép ®¬n xin gia nhËp WTO. Th¸ng 7/1996 ViÖt Nam ®· th«ng b¸o víi WTO vÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña m×nh, hoµn tÊt viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái cña c¸c níc thµnh viªn. Th¸ng 7/1998, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh phiªn häp ®Çu tiªn víi WTO vÒ minh b¹ch hãa chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ hµng hãa. Cho ®Õn nay, ViÖt Nam ®· ®a ra ®îc ch¬ng tr×nh thÓ chÕ hãa ph¸p luËt vµ tiÕn hµnh x©y dùng mét sè tµi liÖu theo mÉu quy ®Þnh cña WTO. ViÖt Nam ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ cho c¸c phiªn häp tíi theo híng tiÕp tôc minh b¹ch hãa chÝnh s¸ch vµ sÏ tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n song ph¬ng víi mét sè thµnh viªn WTO nh EU, Thôy Sü, Mü, ¸c-hen-ti-na, Hµn Quèc… TÊt c¶ nh÷ng nç lùc trªn ®©y thÓ hiÖn quyÕt t©m lín cña ViÖt Nam gia nhËp vµo WTO vµ héi nhËp s©u réng h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
BTA
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam–Hoa Kú (BTA) cã thÓ coi lµ sù thÓ hiÖn cao nhÊt cho chñ tr¬ng “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi”. Tr¶i qua 9 vßng ®µm ph¸n kÐo dµi tõ th¸ng 6/1996, vµo th¸ng 7/2000 t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i ViÖt Nam Vò Khoan ®· ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam–Hoa Kú, më ra c¬ héi lín cho ViÖt Nam vµ ®¸nh dÊu mét giai ®o¹n míi trong ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ, th¬ng m¹i gi÷a hai níc. Cèt lâi cña c¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh nµy lµ c¸c bªn dµnh cho nhau Quy chÕ tèi huÖ quèc (MNF), tõng bíc gi¶m thuÕ nhËp khÈu, më cöa thÞ trêng cho nhau, tõng bíc t¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi níc, phï hîp víi yªu cÇu cña ChÕ ®é ®·i ngé quèc gia (NT), b¶o vÖ quyÒn t¸c gi¶, së h÷u c«ng nghiÖp, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. V× ViÖt Nam lµ níc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, l¹i ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ nªn lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt lµ tõ 3-10 n¨m sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. Nãi c¸ch kh¸c, Hoa Kú chÊp nhËn ViÖt Nam cã mét lé tr×nh më cöa thÝch hîp cho tõng lÜnh vùc.
Tãm l¹i, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ héi nhËp mang l¹i cho mçi níc tham gia nh÷ng lîi Ých to lín. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ViÖt Nam ph¶i lùa chän cho m×nh mét lé tr×nh héi nhËp thÕ nµo vµ møc ®é héi nhËp ra sao ®Ó cã thÓ mang l¹i lîi Ých tèi ®a víi c¸i gi¸ ph¶i tr¶ lµ tèi thiÓu. §iÒu nµy ®ßi hái nhËn thøc râ rµng vÒ nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña tiÕn tr×nh héi nhËp, kÕt hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña ®Êt níc. Quan träng nhÊt lµ ViÖt Nam cÇn nç lùc hÕt søc ®Ó cã thÓ nhanh chãng hßa nhËp vµ ph¸t triÓn cïng nÒn kinh tÕ thÕ giíi song vÉn b¶o vÖ ®îc ®éc lËp, chñ quyÒn vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña m×nh.
1.2 T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Õn ngµnh mÝa ®êng
1.2.1 Lé tr×nh cam kÕt:
Trong khu«n khæ mËu dÞch tù do AFTA, ViÖt Nam cam kÕt tíi n¨m 2003, thuÕ suÊt nhËp khÈu ®èi víi tÊt c¶ c¸c mÆt hµng kh«ng vît qu¸ 20%, ®ång thêi c¸c h¹n chÕ ®Þnh lîng ph¶i bÞ lo¹i bá. Tuy nhiªn, 51 n«ng s¶n thuéc Danh môc n«ng s¶n cha chÕ biÕn nh¹y c¶m (SEL) nh g¹o, cam, quýt, bëi… cã thêi h¹n c¾t gi¶m thuÕ quan vµ hµng rµo phi thuÕ quan chËm h¬n. §êng lµ mÆt hµng n»m trong danh môc SEL nªn hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan sÏ c¾t gi¶m tõ n¨m 2006. Nh vËy, tõ n¨m 2006, thuÕ suÊt ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®êng sÏ kh«ng vît qu¸ 5%. Møc thuÕ suÊt nµy sÏ gi¶m dÇn trong c¸c n¨m tiÕp theo vµ ®Õn n¨m 2010 sÏ ®¹t møc 0%, ®ång thêi mäi hµng rµo phi thuÕ quan ®Òu ph¶i b·i bá. Tõ thêi ®iÓm ®ã, c¸c thµnh viªn AFTA cã thÓ tiÕp cËn thÞ trêng mÝa ®êng ViÖt Nam mét c¸ch dÔ dµng mµ kh«ng bÞ c¶n trë bëi c¸c hµng rµo phi thuÕ quan vµ møc thuÕ suÊt cao. So víi lé tr×nh AFTA, c¸c cam kÕt liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam–Hoa Kú cã thêi h¹n thùc hiÖn dµi h¬n. Tuy nhiªn, møc tù do hãa trong cam kÕt nµy l¹i cao h¬n so víi Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) vµ AFTA. Ngoµi ra, hiÖn nay ViÖt Nam ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ ph¬ng ¸n ®µm ph¸n gia nhËp WTO. CÇn ph¶i mÊt vµi n¨m míi cã thÓ ®¹t ®îc nh÷ng cam kÕt vÒ ®iÒu kiÖn gia nhËp mµ c¶ ViÖt Nam vµ h¬n 140 thµnh viªn WTO cïng tháa m·n. Nhng nh×n chung, ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam vÉn ph¶i tu©n thñ theo tÊt c¶ c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ quan, hµng rµo phi thuÕ quan, vÒ trî cÊp trong níc hay hç trî xuÊt khÈu cña tæ chøc nµy. Tuy nhiªn, do lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn nªn theo quy ®Þnh cña WTO, ViÖt Nam vÉn cã thÓ trî cÊp xuÊt khÈu n«ng s¶n trong c¸c kh©u liªn quan ®Õn vËn t¶i, ®ãng gãi hay tiÕp thÞ vµ ®îc phÐp hç trî cho mét ngµnh n«ng nghiÖp kh«ng qu¸ 10% tæng gi¸ trÞ cña ngµnh ®ã. §©y lµ nh÷ng h×nh thøc mµ cho ®Õn nay ViÖt Nam vÉn cha ¸p dông nªn cÇn nghiªn cøu kü ®Ó cã thÓ hç trî cho ngµnh mÝa ®êng trong thêi gian tíi.
1.2.2 C¸c t¸c ®éng
1.2.2.1 T¸c ®éng theo híng tÝch cùc
TiÒm n¨ng më réng thÞ trêng
ViÖc tham gia c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ cïng c¸c hiÖp ®Þnh song ph¬ng sÏ mang l¹i m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©m nhËp vµ më réng thÞ trêng cña ngµnh mÝa ®êng. §©y lµ c¬ héi cho mét sè mÆt hµng truyÒn thèng, cã chÊt lîng cao cña ngµnh ®îc ph¸t triÓn m¹nh, gia t¨ng thÞ phÇn tiªu thô.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt t, m¸y mãc nhËp khÈu gi¶m ®¸ng kÓ
HiÖn nay phÇn lín c«ng nghÖ vÒ gièng hay m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Çu t cho ngµnh c«ng nghiÖp mÝa ®êng ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp khÈu tõ níc ngoµi víi thuÕ suÊt cao. ViÖc tù do hãa th¬ng m¹i cïng nh÷ng cam kÕt vÒ thuÕ quan vµ hµng rµo phi thuÕ quan sÏ gióp ngµnh cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ nhËp khÈu vËt t, thiÕt bÞ, m¸y mãc…
§Çu t níc ngoµi t¨ng
Ngµnh c«ng nghiÖp mÝa ®êng ViÖt Nam míi ®îc chÝnh thøc x©y dùng vµ ph¸t triÓn tõ n¨m 1995, khi cã Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng quèc gia. Tõ ®ã ®Õn nay, viÖc thu hót ®Çu t trong níc vµ quèc tÕ vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam sÏ t¹o ra mét m«i trêng hÊp dÉn thóc ®Èy ®Çu t níc ngoµi vµo ngµnh. Ngoµi ra, ®©y còng lµ c¬ héi ®Ó ngµnh mÝa ®êng ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña thÕ giíi vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ häc hái c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý tæ chøc tiªn tiÕn cña c¸c níc.
1.2.2.2. T¸c ®éng theo híng tiªu cùc
T¹o ¸p lùc vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh
Ngµnh mÝa ®êng hiÖn ®ang ®øng trong nhãm cã n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp cña quèc gia, ®Æc biÖt lµ N¨ng lùc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶. Trong khi ®ã, nh÷ng ®èi thñ cña ngµnh ë hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai võa cã quy m« lín, kinh nghiÖm l©u n¨m l¹i võa ®îc sù b¶o hé m¹nh tõ phÝa chÝnh phñ. Søc Ðp c¹nh tranh ngµy cµng gia t¨ng ®èi víi ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ lµ mét th¸ch thøc lín ph¶i vît qua.
NhËn thøc vÒ héi nhËp cha ®Çy ®ñ, s©u s¾c
HiÖn nay phÇn lín c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®Òu thiÕu mét chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh dµi h¹n vµ æn ®Þnh. B¶n th©n ngµnh mÝa ®êng còng cha x©y dùng ®îc mét chiÕn lîc cô thÓ vÒ héi nhËp hay c¹nh tranh trong khi lé tr×nh thùc hiÖn AFTA ®ang ®Õn qu¸ gÇn. §iÒu nµy cho thÊy sù thiÕu nh¹y bÐn vÒ thÞ trêng vµ nhËn thøc cßn cha ®Çy ®ñ vÒ qu¸ tr×nh héi nhËp. §©y lµ mét h¹n chÕ lín g©y c¶n trë ®Õn kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¸c c¬ héi còng nh ®èi phã víi c¸c th¸ch thøc mµ héi nhËp ®a l¹i.
Thay ®æi c¸ch thøc s¶n xuÊt ®· tån t¹i l©u nay
Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ c¸c cam kÕt quèc tÕ sÏ kh«ng chØ t¸c ®éng trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ ®Õn ngµnh chÕ biÕn ®êng vµ c¸c s¶n phÈm sau ®êng mµ tíi c¶ nh÷ng ngêi n«ng d©n xa nay chØ sèng nhê vµo viÖc cung cÊp ®Çu vµo cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt nµy. §¬n cö nh chØ sau vµi n¨m n÷a, n«ng d©n trång mÝa, c¸c lß ®êng thñ c«ng sÏ ph¶i ®èi mÆt víi ®êng nhËp khÈu chÊt lîng cao mµ gi¸ l¹i thÊp. Ngêi n«ng d©n sÏ rÊt thô ®éng, thiÖt thßi nÕu nh c¸c nhµ m¸y tiªu thô s¶n phÈm cña hä gÆp ph¶i khã kh¨n lín hay thua lç, ph¸ s¶n.
ChÞu t¸c ®éng cña cña thÞ trêng thÕ giíi thêng xuyªn biÕn ®éng
Héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi còng cã nghÜa lµ ®èi mÆt víi nh÷ng biÕn ®éng bÊt ngê cña thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ biÕn ®éng vÒ cung cÇu, gi¸ c¶. Thùc tÕ lµ cung cÇu ®êng trªn thÞ trêng thÕ giíi biÕn ®éng rÊt m¹nh vµ gi¸ ®êng trong nh÷ng n¨m qua liªn tôc sôt gi¶m. H¬n thÕ, nh÷ng cuéc khñng ho¶ng, nh÷ng thay ®æi kinh tÕ dï lín, dï nhá ®Òu sÏ g©y ra nh÷ng t¸c h¹i khã lêng víi mét ngµnh cßn non trÎ nh mÝa ®êng.
Th¸ch thøc vÒ m«i trêng qu¶n lý vÜ m«
HÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÜ m« cña ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt cËp. C¸c c¬ quan qu¶n lý cha thùc sù quan t©m ®óng møc ®Õn viÖc hç trî th¸o gì khã kh¨n cho ngµnh mÝa ®êng theo híng n©ng cao søc c¹nh tranh, ®¸p øng yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Nh vËy, cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ nh÷ng cam kÕt héi nhËp cña ViÖt Nam, ngµnh mÝa ®êng sÏ ®øng tríc nguy c¬ c¹nh tranh khèc liÖt tõ c¸c ®èi thñ níc ngoµi ngay t¹i thÞ trêng ViÖt Nam, cha nãi ®Õn c¹nh tranh trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc t¹i chÝnh thÞ trêng trong níc, mét trong nh÷ng yªu cÇu hµng ®Çu ®èi víi ngµnh hiÖn nay lµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh.
1.3 Kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh
1.3.1 Kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh
C¹nh tranh lµ mét kh¸i niÖm rÊt phæ biÕn cña kinh tÕ, lµ mét ®Æc trng cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. C¹nh tranh, hiÓu theo nghÜa kh¸i qu¸t, lµ sù ganh ®ua gi÷a nh÷ng ngêi theo ®uæi cïng môc ®Ých nh»m ®¸nh b¹i ®èi thñ vµ giµnh cho m×nh lîi thÕ nhiÒu nhÊt. Theo ý nghÜa kinh tÕ, c¹nh tranh lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ ganh ®ua, t×m mäi biÖn ph¸p (c¶ nghÖ thuËt kinh doanh lÉn thñ ®o¹n) ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu kinh tÕ chñ yÕu cña m×nh nh chiÕm lÜnh thÞ trêng, tèi ®a hãa lîi Ých, n©ng cao vÞ thÕ...
Trªn b×nh diÖn toµn nÒn kinh tÕ, c¹nh tranh cã vai trß thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. C¹nh tranh khiÕn cho c¸c nguån lùc ®îc ph©n bæ mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt th«ng qua viÖc kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông tèi u c¸c nguån lùc, h¹n chÕ c¸c mÐo mã cña thÞ trêng, gãp phÇn ph©n phèi l¹i thu nhËp vµ n©ng cao phóc lîi x· héi.
Trªn b×nh diÖn doanh nghiÖp, b»ng sù hÊp dÉn cña lîi nhuËn tõ viÖc ®i ®Çu vÒ chÊt lîng, mÉu m· còng nh ¸p lùc ph¸ s¶n, c¹nh tranh buéc c¸c doanh nghiÖp lu«n c¶i tiÕn ph¬ng thøc s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, ®æi míi tæ chøc, qu¶n lý ®Ó thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ®· trë thµnh tiÒn ®Ò, ®éng lùc vµ môc tiªu theo ®uæi liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
Trªn b×nh diÖn ngêi tiªu dïng, c¹nh tranh t¹o ra sù lùa chän réng r·i h¬n vÒ chñng lo¹i, chÊt lîng, gi¸ c¶, mÉu m· cña hµng hãa vµ dÞch vô. C¹nh tranh b¶o ®¶m r»ng c¶ ngêi s¶n xuÊt lÉn ngêi tiªu dïng kh«ng thÓ ¸p ®Æt gi¸ c¶ mét c¸ch tïy tiÖn. Víi khÝa c¹nh ®ã, c¹nh tranh lµ yÕu tè ®iÒu tiÕt thÞ trêng vµ lµnh m¹nh hãa c¸c mèi quan hÖ x· héi.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, c¹nh tranh thóc Ðp c¸c doanh nghiÖp më réng, t×m kiÕm thÞ trêng víi môc ®Ých nh tiªu thô, ®Çu t, huy ®éng vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ, qu¶n lý… trªn thÞ trêng thÕ giíi. Th«ng qua c¹nh tranh quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp thÊy ®îc nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cïng nh÷ng yÕu kÐm cña m×nh ®Ó hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn.
Nh vËy, c¹nh tranh còng nh c¸c quy luËt, hiÖn tîng kinh tÕ, x· héi kh¸c chØ xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn khi cã c¸c ®iÒu kiÖn nh nhu cÇu c¹nh tranh, m«i trêng c¹nh tranh vµ vËn hµnh tèt khi cã m«i trêng c¹nh tranh hiÖu qu¶.
1.3.2 Kh¸i niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh
Theo §Ò ¸n quèc gia vÒ “N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô ViÖt Nam” (do Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam thùc hiÖn) th× n¨ng lùc c¹nh tranh (hay Kh¶ n¨ng c¹nh tranh, TÝnh c¹nh tranh–Competitiveness) ®îc xem xÐt ë ba cÊp ®é: n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia, n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô.
N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia ®îc hiÓu lµ n¨ng lùc cña mét nÒn kinh ._.tÕ cã thÓ ®¹t ®îc sù t¨ng trëng bÒn v÷ng, ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng cña d©n c.
§Ò ¸n ®a ra 8 nhãm tiªu chÝ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia dùa theo c¸c tiªu chÝ cña DiÔn ®µn kinh tÕ ThÕ giíi (WEF) bao gåm:
§é më cña nÒn kinh tÕ
Vai trß vµ hiÖu lùc cña chÝnh phñ
Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh, tiÒn tÖ
Tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ
Tr×nh ®é ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng
Tr×nh ®é qu¶n lý doanh nghiÖp
Sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng
Tr×nh ®é ph¸t triÓn thÓ chÕ
N¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp lµ n¨ng lùc bï ®¾p chi phÝ, duy tr× lîi nhuËn vµ ®îc thÓ hiÖn qua thÞ phÇn cña s¶n phÈm vµ dÞch vô trªn thÞ trêng.
N¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së bèn nhãm yÕu tè c¬ b¶n bao gåm:
ChÊt lîng vµ kh¶ n¨ng cung øng, møc ®é chuyªn m«n hãa ®Çu vµo
C«ng nghiÖp vµ dÞch vô hç trî
Nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm, dÞch vô vµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, dÞch vô
Møc ®é c¹nh tranh trªn lÜnh vùc mµ ngµnh/doanh nghiÖp kinh doanh vµ vÞ thÕ cña ngµnh/doanh nghiÖp so víi c¸c ngµnh/doanh nghiÖp kh¸c
N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô lµ c¬ së t¹o nªn søc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp vµ tæng hîp n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô t¹o nªn søc c¹nh tranh cña mét quèc gia. N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô thÓ hiÖn tËp trung ë 4 yÕu tè Gi¸ c¶, chÊt lîng, tæ chøc tiªu thô vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ, cÊp ®é c¹nh tranh nµy thêng ®îc ph©n tÝch lång ghÐp víi ph©n tÝch c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp.
Ba cÊp ®é n¨ng lùc c¹nh tranh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia lµ tæng hîp n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ngµnh/doanh nghiÖp trong khi n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp l¹i ®îc ph¶n ¸nh qua n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô. §ång thêi, n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp doanh nghiÖp/ngµnh. Cßn n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô chÞu t¸c ®éng cña c¶ n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp doanh nghiÖp/ngµnh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia.
Tãm l¹i, hiÓu ®îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a ba cÊp ®é nµy ®Ó thÊy ®îc sù kh¸c biÖt trong viÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh ë tõng cÊp ®é còng nh sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a n¨ng lùc c¹nh tranh ë mét cÊp víi n¨ng lùc c¹nh tranh ë hai cÊp ®é cßn l¹i. §èi tîng cña khãa luËn lµ N¨ng lùc c¹nh tranh ë cÊp ®é ngµnh. Do vËy, nã sÏ chÞu t¸c ®éng qua l¹i cña c¶ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trong chÝnh ngµnh mÝa ®êng.
1.4 X©y dùng m« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam
1.4.1 C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét ngµnh
MÆc dï thuËt ng÷ “n¨ng lùc c¹nh tranh” ®îc sö dông rÊt réng r·i trong trong thêi gian gÇn ®©y song cho ®Õn nay vÉn cha cã sù nhÊt trÝ cao vÒ c¸ch thøc ®o lêng, ph©n tÝch. Theo §Ò ¸n quèc gia vÒ “N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô ViÖt Nam”, cã ba ph¬ng ph¸p ph©n tÝch n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp thêng ®îc sö dông.
Ph¬ng ph¸p 1: Ph©n tÝch lîi thÕ c¹nh tranh trªn c¬ së ®¸nh gi¸ lîi thÕ so s¸nh vÒ chi phÝ hay kh¶ n¨ng sinh lêi trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
§©y lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch n¨ng lùc c¹nh tranh trong tr¹ng th¸i ®éng dùa trªn hÖ thèng c¸c chØ sè. C¸c chØ sè nµy cho phÐp x¸c ®Þnh ®îc møc ®é ®ãng gãp cña ngµnh/doanh nghiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Khi ph©n tÝch n¨ng lùc c¹nh tranh theo ph¬ng ph¸p nµy cÇn tÝnh ®Õn mét sè dù b¸o nh: biÕn ®éng chu kú s¶n phÈm, møc ®é phæ biÕn c«ng nghÖ vµ tÝch lòy kinh nghiÖm, chi phÝ ®Çu vµo, nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ vµ khuynh híng nhu cÇu …
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ®a ra ®îc nh÷ng ph©n tÝch mang tÝnh ®Þnh lîng ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh. Tuy nhiªn, vÒ mÆt thùc tÕ, ph¬ng ph¸p nµy kh¸ phøc t¹p vµ khã thùc hiÖn, ®Æc biÖt rÊt khã øng dông vµo viÖc ph©n tÝch n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét ngµnh ë níc ta.
Ph¬ng ph¸p 2: Ph©n tÝch theo quan ®iÓm tæng hîp
Cã 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n cÇn ®îc gi¶i ®¸p khi nghiªn cøu n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét ngµnh/doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p nµy, ®ã lµ:
So s¸nh n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp
Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy vµ nh÷ng nh©n tè h¹n chÕ ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp
Nh÷ng tiªu chÝ ®Æt ra cho chÝnh s¸ch n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh/doanh nghiÖp, nh÷ng chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh vµ c«ng cô cña chÝnh phñ ®Ó ®¸p øng c¸c tiªu chÝ ®ã.
Ph¬ng ph¸p 2 cã u ®iÓm lµ võa ®o lêng l¹i võa chØ ra ®îc nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy hay k×m k·m tÝnh c¹nh tranh. Song cã mét h¹n chÕ lµ ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc sö dông nhiÒu ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp h¬n lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét ngµnh.
Ph¬ng ph¸p 3: Ph©n tÝch theo cÊu tróc ngµnh
§©y chÝnh lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch theo “Quan ®iÓm qu¶n trÞ chiÕn lîc” cña Michael Porter. Theo ph¬ng ph¸p nµy, ®èi víi mçi ngµnh, n¨ng lùc c¹nh tranh ®îc xem xÐt theo 5 nh©n tè:
Sù th©m nhËp cña c¸c c«ng ty míi vµo lÜnh vùc kinh doanh
C¸c s¶n phÈm hay dÞch vô thay thÕ
Søc m¹nh cña nhµ cung øng
Søc m¹nh cña ngêi mua
Møc ®é c¹nh tranh trong néi bé ngµnh
§©y lµ mét ph¬ng ph¸p ph©n tÝch s©u nh÷ng nh©n tè chÝnh t¸c ®éng ®Õn lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh. Tuy nhiªn, ph¬ng ph¸p nµy khi ¸p dông l¹i khã cã thÓ thu thËp ®îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt, ®Æc biÖt khi c¹nh tranh diÔn ra trªn quy m« quèc tÕ.
Tãm l¹i, c¶ ba ph¬ng ph¸p trªn ®Òu cã nh÷ng thÕ m¹nh vµ c¸c h¹n chÕ nhÊt ®Þnh khi ph©n tÝch n¨ng lùc c¹nh tranh. XÐt vÒ mÆt lý thuyÕt, ph¬ng ph¸p 3 lµ thÝch hîp nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh. Tuy nhiªn, c¶ 5 nh©n tè mµ ph¬ng ph¸p ®a ra ®Òu mang tÝnh chÊt “ngo¹i vi”. Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ nh÷ng ¸p lùc bªn ngoµi t¸c ®éng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh. Trong khi ®ã, sÏ lµ thiÕu xãt khi ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh mµ kh«ng xem xÐt yÕu tè néi lùc cïng nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña b¶n th©n ngµnh ®ã.
1.4.2 M« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam
XuÊt ph¸t tõ kÕt luËn trªn, t¸c gi¶ xin tù x©y dùng mét m« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam. M« h×nh nµy vÒ nguyªn lý sÏ dùa trªn ph¬ng ph¸p 3 cña Michael Porter song ®îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi thùc tÕ nghiªn cøu ngµnh mÝa ®êng. M« h×nh nµy xem xÐt n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh díi 5 t¸c ®éng
N¨ng lùc s¶n xuÊt
ThÞ trêng tiªu thô
§èi thñ c¹nh tranh vµ c¸c s¶n phÈm bæ sung thay thÕ
C¸c ngµnh hç trî liªn quan
M«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
Trong ®ã, nh©n tè ®Çu tiªn sÏ ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè thuéc vÒ néi lùc cña ngµnh cïng c¸c lîi thÕ c¹nh tranh. Bèn nh©n tè cßn l¹i lµ nh÷ng t¸c nh©n bªn ngoµi cã t¸c ®éng qua l¹i ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh.
1.4.2.1 N¨ng lùc s¶n xuÊt
N¨ng lùc s¶n xuÊt lµ nh©n tè néi lùc quan träng nhÊt ®¸nh gi¸ tæng quan kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh. Nh©n tè nµy ®îc ph©n tÝch tËp trung qua 7 yÕu tè vÒ nguyªn liÖu, nh©n lùc, c«ng nghÖ, quy m« c¸c nhµ m¸y, s¶n lîng, gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Trong ®ã, nguyªn liÖu, nh©n lùc, c«ng nghÖ vµ quy m« c¸c nhµ m¸y lµ 4 yÕu tè chÝnh t¹o nªn n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn s¶n lîng, chÊt lîng vµ gi¸ c¶ lµ nh÷ng yÕu tè ®o lêng n¨ng lùc s¶n xuÊt.
Nguyªn liÖu
Nguån nguyªn liÖu cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng, gi¸ c¶, n¨ng lùc s¶n xuÊt còng nh søc c¹nh tranh cña toµn ngµnh. Nguyªn liÖu ®îc ®Ò cËp ®Õn ë ®©y lµ c©y mÝa. MÝa lµ nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo chÝnh yÕu vµ kh«ng thÓ thay thÕ cña ngµnh c«ng nghiÖp mÝa ®êng ViÖt Nam. Hai nh©n tè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng mÝa lµ n¨ng suÊt mÝa vµ chi phÝ s¶n xuÊt mÝa. N¨ng suÊt bao gåm c¶ sè c©y trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch vµ hµm lîng ®êng trong mÝa. Nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh, chÊt lîng cao víi chi phÝ s¶n xuÊt tèi thiÓu sÏ lµ yÕu tè c¹nh tranh cña bÊt kú quèc gia s¶n xuÊt ®êng nµo. Ngîc l¹i, nguån nguyªn liÖu thÊt thêng, n¨ng suÊt thÊp vµ chi phÝ s¶n xuÊt cao sÏ kÐo gi¸ thµnh ®êng lªn cao, lµm gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh.
Nh©n lùc
Nh©n lùc lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nguån nh©n lùc ngµnh mÝa ®êng cã thÓ ®îc chia theo c¸c cÊp ®é: c¸n bé qu¶n lý, ®éi ngò c«ng nh©n viªn vµ n«ng d©n. Lùc lîng n«ng d©n trång mÝa lµ mét ®Æc trng riªng biÖt cña nguån nh©n lùc ngµnh vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng mÝa nguyªn liÖu cung cÊp cho c¸c nhµ m¸y ®êng. C¸n bé qu¶n lý cã ¶nh hëng lín ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y vµ do ®ã ®Õn chÊt lîng toµn ngµnh. C¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é cao, cã kinh nghiÖm, chñ ®éng, s¸ng t¹o sÏ sö dông hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc, ®em l¹i n¨ng lùc c¹nh tranh cao cho nhµ m¸y. §éi ngò c«ng nh©n viªn nhê ®ã còng ®¸p øng ®îc c¸c tiªu chuÈn vÒ n¨ng suÊt lao ®éng, tr×nh ®é tay nghÒ, ý thøc tr¸ch nhiÖm… Nh©n lùc lµ nguån tµi s¶n v« h×nh mang l¹i nh÷ng gi¸ trÞ gia t¨ng u viÖt cho s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ.
C«ng nghÖ
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hµm lîng c«ng nghÖ kü thuËt cã xu híng chiÕm tØ träng ngµy cµng cao trong s¶n phÈm vµ do ®ã lµ yÕu tè ¶nh hëng lín ®Õn chÊt lîng vµ tÝnh n¨ng cña s¶n phÈm. ViÖc sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt gióp doanh nghiÖp cã thÓ t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh n¨ng u viÖt, chÊt lîng cao, gi¸ thµnh h¹, tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, më réng kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña ngµnh tríc c¸c ®èi thñ.
Quy m« c¸c nhµ m¸y
Quy m« c¸c nhµ m¸y sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh kinh tÕ theo quy m« cña nhµ m¸y vµ cña toµn ngµnh. Quy m« c¸c nhµ m¸y mµ lín th× kh¶ n¨ng ®Çu t vÒ c«ng nghÖ, qu¶n lý, vèn… sÏ ®ñ lín ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ theo quy m«. NÕu c¸c nhµ m¸y trong ngµnh cã quy m« t¬ng ®èi ®ång ®Òu th× sÏ cã sù c¹nh tranh tÝch cùc vÒ nguån nguyªn liÖu, lao ®éng… vµ sÏ kÝch thÝch sù t¨ng trëng chung nh»m ph¸t huy néi lùc cña ngµnh trong c¹nh tranh quèc tÕ.
S¶n lîng, gi¸ c¶ vµ chÊt lîng
§©y lµ c¸c nh©n tè ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng ®o lêng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh. S¶n lîng lín, gi¸ c¶ thÊp vµ chÊt lîng s¶n phÈm cao th× n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh lín, t¹o ra nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh cao. §Æc biÖt, khi chÊt lîng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ®êng trªn thÕ giíi kh«ng cã sù kh¸c biÖt râ rÖt th× gi¸ c¶ lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh.
1.4.2.2 ThÞ trêng tiªu thô
ThÞ trêng tiªu thô quyÕt ®Þnh møc cÇu cña ngµnh vµ t¹o ra ¸p lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt. ThÞ trêng tiªu thô ë ®©y ®îc xÐt ®Õn díi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, bëi vËy nã bao gåm c¶ thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng thÕ giíi. Trong ®ã, thÞ trêng trong níc ®îc chia thµnh 2 m¶ng lín, thÞ trêng tiªu dïng ®êng trùc tiÕp vµ thÞ trêng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn sö dông ®êng lµm nguyªn liÖu ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§èi thñ c¹nh tranh vµ c¸c s¶n phÈm bæ sung, thay thÕ
§èi thñ c¹nh tranh lµ nh÷ng ngêi ®·, ®ang hoÆc sÏ s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng t¬ng tù víi c¸c s¶n phÈm hiÖn cã cña ngµnh vµ ®e däa giµnh giËt kh¸ch hµng, thÞ phÇn vµ lîi nhuËn cña ngµnh. Møc ®é c¹nh tranh sÏ trë nªn gay g¾t nÕu cã c¸c yÕu tè nh ngµnh cã møc t¨ng trëng chËm, s¶n phÈm thiÕu sù kh¸c biÖt, xuÊt hiÖn nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh hoÆc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh t¬ng ®¬ng nhau. §èi thñ c¹nh tranh võa lµ mét nh©n tè cã ¶nh hëng lín ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh l¹i võa lµ mét néi dung rÊt quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ søc c¹nh tranh cña ngµnh.
S¶n phÈm thay thÕ, bæ sung lµ nh÷ng s¶n phÈm t¬ng ®ång víi nh÷ng s¶n phÈm mµ ngµnh cung cÊp. Kh¸ch hµng cã thÓ dïng c¸c s¶n phÈm nµy thay thÕ hoÆc dïng cïng víi s¶n phÈm cña ngµnh vµ khi ®ã nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ, bæ sung ®· t¹o ra mét møc gi¸ trÇn cho ngµnh. S¶n phÈm cña ngµnh khã cã thÓ b¸n ë møc gi¸ cao h¬n møc gi¸ trÇn nµy v× khi ®ã, kh¸ch hµng cã thÓ chuyÓn sang mua s¶n phÈm bæ sung, thay thÕ mµ kh«ng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm cña ngµnh n÷a.
C¸cngµnhhçtrîliªnquan
Mét ngµnh kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÕu nh kh«ng cã cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i víi nh÷ng ngµnh hç trî vµ liªn quan ®i kÌm víi nã. Mét ngµnh chØ cã thÓ t¨ng trëng tèt nÕu c¸c ngµnh hç trî, liªn quan ®Õn ngµnh ho¹t ®éng tèt, ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu, chøc n¨ng mµ tù ngµnh ®ã kh«ng thÓ t¹o ra ®îc. Còng nh vËy, ngµnh sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, sù ph¸t triÓn bÞ k×m h·m khi c¸c ngµnh hç trî, liªn quan yÕu kÐm, chËm c¶i thiÖn. Ngîc l¹i, nÕu b¶n th©n ngµnh ph¸t triÓn tèt th× sÏ mang l¹i nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cho c¸c ngµnh hç trî, liªn quan vµ t¹o ra ®éng lùc ®Ó c¸c ngµnh nµy ph¸t triÓn tèt h¬n n÷a.
M«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
M«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch lµ yÕu tè bªn ngoµi cã t¸c ®éng lín nhÊt ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh cña ngµnh. M«i trêng nµy bao gåm tÊt c¶ nh÷ng chÝnh s¸ch liªn quan, chi phèi vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña ngµnh nh chÝnh s¸ch tµi chÝnh, ®Çu t, gi¸ c¶, hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan… M«i trêng c¬ chÕ chÝnh s¸ch thÓ hiÖn b¶n lÜnh vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« cña ChÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng nh vai trß ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn cña tõng ngµnh. M«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cµng trë nªn quan träng trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, m«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®îc xem nh mét lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ®êng kh¸c nhau trªn thÕ giíi.
Nh vËy, m« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam ®îc x©y dùng trªn c¬ së kÕt hîp gi÷a c¸c nhãm yÕu tè bªn trong t¹o nªn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh víi c¸c nhãm nh©n tè bªn ngoµi t¸c ®éng, chi phèi ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh. Mçi nhãm nh©n tè nµy cã mét tÇm quan träng vµ sù ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng ®îc thÓ hiÖn kh¸i qu¸t trong m« h×nh sau:
M« h×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam
C¸c ngµnh liªn quan, M«i trêng chÝnh s¸ch
ThÞ trêng tiªu thô
N¨ng lùc s¶n xuÊt
S¶n phÈm bæ sung thay thÕ
§èi thñ c¹nh tranh
C¸c ngµnh liªn quan vµ M«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
ThÞ trêng tiªu thô
N¨ng lùc s¶n xuÊt
S¶n phÈm bæ sung thay thÕ
§èi thñ c¹nh tranh
Ch¬ng 2
§¸nh gi¸ thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam b»ng m« h×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
N¨ng lùc s¶n xuÊt
2.1.1 §iÒu kiÖn s¶n xuÊt
2.1.1.1 Nguyªn liÖu
Nguån nguyªn liÖu mÝa lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam. C©y mÝa cã thÓ thÝch hîp víi hÇu hÕt c¸c lo¹i ®Êt, l¹i lµ c©y kh«ng ®ßi hái ch¨m sãc phøc t¹p vµ cho chÊt lîng tèt ë nh÷ng vïng cã khÝ hËu nãng Èm. V× vËy, trång mÝa cã thÓ khai th¸c triÖt ®Ó ®îc c¸c lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu vµ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ë níc ta.
Lîi thÕ
DiÖn tÝch trång mÝa réng lín, s¶n lîng t¨ng ®Òu vµ æn ®Þnh. Tríc khi triÓn khai Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng, diÖn tÝch vµ s¶n lîng mÝa t¨ng chËm, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n 1980-1990 lµ 1,75%, 1990-1994 lµ 4,2%. N¨m 1994, c¶ níc míi chØ cã 150.000 ha mÝa, s¶n lîng ®¹t 7,5 triÖu ha. Song tõ n¨m 1995 ®Õn nay, diÖn tÝch vµ s¶n lîng ®· cã sù thay ®æi lín.
BiÓu ®å 1: DiÖn tÝch trång mÝa giai ®o¹n 1994-2003
Nguån: B¸o c¸o t×nh h×nh s¶n xuÊt mÝa ®êng – Bé NN vµ PTNT
Sau 5 n¨m thùc hiÖn Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng, diÖn tÝch c¶ níc ®· ®¹t 350.000 ha, t¨ng 134% so víi n¨m 1994. N¨ng suÊt b×nh qu©n 50,8 tÊn/ha. S¶n lîng mÝa c©y ®¹t 17,8 triÖu tÊn, t¨ng 183%. Së dÜ n¨m 1999 cã sù t¨ng vät vÒ diÖn tÝch lµ do ®Êt hoang hãa ë vïng s©u, vïng xa ®· ®îc khai th¸c ®a vµo trång mÝa, ®¹t 30.000 ha. Qua nh÷ng n¨m ®Çu më réng diÖn tÝch å ¹t, c¸c n¨m sau ®· cã sù ®iÒu chØnh, c©n ®èi l¹i vïng nguyªn liÖu nh»m khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n. Vô s¶n xuÊt 2002-2003, diÖn tÝch c¶ níc ®· lªn ®Õn 315.000 ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n 49,8 tÊn/ha vµ s¶n lîng c©y mÝa ®¹t 15,7 triÖu tÊn.
§¸ng kÓ nhÊt lµ diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu tËp trung cña c¸c nhµ m¸y ®· ®îc c¶i thiÖn c¶ vÒ mÆt chÊt vµ mÆt lîng. Niªn vô 1999-2000, kÕt thóc 5 thùc hiÖn giai ®o¹n mét Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng, diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu tËp trung lµ 202.000 ha, b»ng 81% diÖn tÝch cÇn quy ho¹ch. §Õn nay, diÖn tÝch ®· lªn tíi 258.750 ha. N¨m 2001 vµ n¨m 2003, tuy diÖn tÝch vïng quy ho¹ch cã gi¶m sót vÒ mÆt lîng song nã l¹i thÓ hiÖn sù chuyÓn biÕn vÒ mÆt chÊt. HiÖn nay n¨ng suÊt mÝa b×nh qu©n cña c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung cao h¬n møc b×nh qu©n chung tõ 10-15%, ®¹t 54-55 tÊn/ha, ®Æc biÖt cã nh÷ng n¬i n¨ng suÊt ®¹t trªn 100 tÊn/ha.
BiÓu ®å 2: DiÖn tÝch mÝa nguyªn liÖu tËp trung
Nguån: B¸o c¸o t×nh h×nh s¶n xuÊt mÝa ®êng - Bé NN vµ PTNT
H¹n chÕ
Quy ho¹ch mét sè nhµ m¸y vµ vïng nguyªn liÖu thiÕu chuÈn x¸c. Quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y kh«ng chÆt chÏ dÉn ®Õn ph©n t¸n, tranh chÊp, mét sè nhµ m¸y l¹i x©y dùng qu¸ gÇn nhau trong cïng mét vïng hoÆc ®Çu t c«ng suÊt qu¸ lín so víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. Hai vÝ dô ®iÓn h×nh cña t×nh tr¹ng nµy lµ viÖc chän ®Þa bµn x©y dùng cho 2 nhµ m¸y Linh C¶m vµ Thõa Thiªn HuÕ kh«ng ®óng nªn ®· ph¶i di chuyÓn.
C¸c nhµ m¸y thêng ®Çu t ë nh÷ng vïng n«ng th«n, vïng s©u vïng xa cã nhiÒu khã kh¨n nªn chi phÝ ho¹t ®éng cao. HÇu hÕt kÕt cÊu h¹ tÇng vïng mÝa (®êng giao th«ng, cÇu cèng, thuû lîi) cßn yÕu kÐm, cha ®îc ®Çu t tho¶ ®¸ng.
C«ng t¸c nghiªn cøu vµ chuyÓn giao khoa häc kü thuËt vÒ trång mÝa cha ngang tÇm víi yªu cÇu ®Æt ra. ViÖc phæ biÕn gièng míi vµ kü thuËt canh t¸c tiÕn bé cho n«ng d©n cßn chËm. C¸c gièng mÝa r¶i vô cßn ®ang trong giai ®o¹n nghiªn cøu thÝ ®iÓm. ViÖc bãn ph©n kh«ng hîp lý, thêng lµ qu¸ nhiÒu so víi møc cÇn thiÕt ®· lµm gi¶m chÊt lîng mÝa, ®ång thêi tiªu tèn nhiÒu chi phÝ.
N¨ng suÊt, chÊt lîng mÝa cßn thÊp. N¨ng suÊt b×nh qu©n c¶ níc niªn vô 2002-2003 míi ®¹t 50 tÊn/ha, trong khi ®ã, n¨ng suÊt tiÒm n¨ng cã thÓ ®¹t trªn 70 tÊn/ha nÕu ®îc tíi níc, bãn ph©n hîp lý. ChÊt lîng mÝa còng cßn ë díi møc tiÒm n¨ng. MÝa cã chÊt lîng tèt lµ mÝa chøa hµm lîng ®êng cao. Song chØ tiªu ch÷ lîng ®êng trung b×nh cña c¶ níc lµ 9,9 CCS ( 100 tÊn mÝa thu ®îc 9,9 tÊn ®êng) ®· kh«ng t¨ng trong 3 n¨m qua trong khi møc tiÒm n¨ng lµ 11 CCS. Hµm lîng 9,9 CCS còng thÊp h¬n kh¸ nhiÒu so víi chØ tiªu trung b×nh cña thÕ giíi: 12-13 CCS.
Thªm vµo ®ã, chi phÝ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ngµnh mÝa ®êng kh¸ cao. Víi n¨ng suÊt mÝa 50 tÊn/ha, chi phÝ trång mÝa sÏ vµo kho¶ng 200.000 VND/tÊn. TÝnh thªm c¶ chi phÝ vËn chuyÓn trung b×nh 40.000VND/tÊn vµ trõ ®i kho¶n thu håi tõ b· bïn, b· mÝa th× gi¸ mua nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y ®· chiÕm 55-60% gi¸ thµnh. Chi phÝ nguyªn liÖu qu¸ lín khiÕn gi¸ b¸n ®êng t¨ng cao, lµm gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam.
Nh vËy, ®¸ng lÏ nguån nguyªn liÖu ph¶i lµ mét lîi thÕ cña ngµnh mÝa ®êng, nhng hiÖn nay, nã ®ang lµ mét yÕu tè lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña ngµnh. §iÒu quan träng lµ ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn cho ®îc c«ng t¸c c¬ giíi hãa vïng nguyªn liÖu, nhanh chãng chuyÓn ®æi tõ qu¶ng canh sang th©m canh ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ cho viÖc trång mÝa vµ t¨ng n¨ng suÊt còng nh hiÖu qu¶ cña c©y mÝa.
1.1.2. C«ng nghÖ, kü thuËt
C«ng nghÖ cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ cña toµn ngµnh mÝa ®êng. C«ng nghÖ ë ®©y bao trïm tÊt c¶ c¸c kh©u tõ trång mÝa nguyªn liÖu ®Õn chÕ biÕn c«ng nghiÖp.
C«ng nghÖ gièng vµ kü thuËt canh t¸c mÝa
Trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu, gièng cã vai trß then chèt, quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt vµ chÊt lîng c©y mÝa. Víi n¨ng suÊt mÝa trung b×nh c¶ níc lµ 50 tÊn/ha, mét sè vïng ®· ®¹t n¨ng suÊt trªn 100 tÊn/ha khi ¸p dông thµnh c«ng nh÷ng gièng mÝa tèt. DiÖn tÝch trång b»ng gièng míi trong c¶ níc lµ 114.000 ha, chiÕm 62% tæng diÖn tÝch vïng nguyÖn liÖu tËp trung. PhÇn lín gièng mÝa ®îc nhËp khÈu vµ biÕn ®æi cho thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt níc ta ®em l¹i c¸c ®Æc tÝnh tèt: c©y chÝn sím, thÝch øng réng, chÞu h¹n tèt, hµm lîng ®êng cao…
Ngoµi ra, c¸c kü thuËt canh t¸c tiªn tiÕn ®· ®îc ¸p dông nh bãn ph©n c©n ®èi, sö dông ph©n h÷u c¬ vi sinh... ViÖc c¬ giíi ho¸ kh©u canh t¸c vµ phßng trõ s©u bÖnh ®îc triÓn khai réng r·i ®em l¹i kÕt qu¶ tÝch cùc.
Tuy vËy vÉn cßn nh÷ng tån t¹i trong kh©u cung cÊp gièng. Tríc hÕt, tÝnh hÖ thèng, liªn hoµn gi÷a nghiªn cøu vµ nh©n gièng mÝa cha chÆt chÏ, còng cha cã kÕ ho¹ch hîp lý gi÷a s¶n xuÊt vµ cung øng gièng mÝa. Kh¶ n¨ng tù cung cÊp, ph¸t triÓn gièng mÝa cña ViÖt Nam cßn thÊp. HiÖn nay diÖn tÝch mÝa trång míi mçi n¨m tõ 100.000 ®Õn 110.000 ha, do vËy sÏ cÇn kho¶ng 0.8-1 triÖu tÊn gièng nhng nguån cung cÊp trong níc mçi n¨m chØ ®¸p øng ®îc 15% nhu cÇu.
Bªn c¹nh gièng mÝa, kü thuËt trång trät còng ¶nh hëng lín tíi sè lîng vµ chÊt lîng mÝa cung cÊp cho c¸c nhµ m¸y, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò tíi níc cho c©y mÝa cha ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. Trªn thÕ giíi diÖn tÝch ®îc tíi chiÕm tû lÖ cao: 88% ë Ên §é, 80% ë Nam Phi, 80% ë óc. ViÖc diÖn tÝch mÝa ®îc tíi ë ViÖt Nam míi chiÕm 10% lµm cho n¨ng suÊt cßn bÞ h¹n chÕ, phÇn nµo lµm gi¶m chÊt lîng c©y mÝa.
C«ng nghÖ, kü thuËt chÕ biÕn ®êng
C«ng nghÖ chÕ biÕn ®êng quyÕt ®Þnh chÊt lîng cña s¶n phÈm ®Çu ra. Trong thêi gian qua, nhiÒu s¸ng kiÕn trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®êng ®· gióp n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. C¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc ra ®êi cïng víi ®éi ngò c¸n bé kü thuËt ngµy cµng lín m¹nh ®ang hç trî rÊt nhiÒu cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c nhµ m¸y.
B¶ng 1: Mét sè c«ng nghÖ míi mang l¹i hiÖu qu¶ trong chÕ biÕn ®êng
C«ng nghÖ
T¸c dông
Sunfit ho¸ trung tÝnh
H¹n chÕ tèi ®a sù chuyÓn ho¸ vµ ph©n huû ®êng trong s¶n xuÊt
L¾ng næi
HiÖu suÊt lµm s¹ch vµ tÈy mµu cao
ThiÕt bÞ¦khuyÕch t¸n
T¨ng hiÖu suÊt khuyÕch t¸n níc5mÝa
M¸ySxÐ t¬i vµ m¸y ®Ëp
T¨ng ®é xÐ tíiÏ}Ýa lªn 80%
Trôc n¹p liÖu cìng bøc
T¨ng c«ng suÊt Ðp;lªn 30-80%, rót ng¾n dµn Ðp, gi¶m vèn ®Çu¶t
ThiÕt bÞ gia nhiÖt vµ bèc h¬i kiÓu tÊm
Tng hÖ sè truyÒn nhiÖt, l¾p ®Æt thay thÕ th«ng röa dÔ dµng, chiÕm diÖn tÝch nhá
Nguån: Côc chÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ nghÒ muèi, Bé NN vµ PTNT.
GÇn 80% c¸c nhµ m¸y míi ®îc x©y ë nh÷ng vïng nguyªn liÖu mÝa tËp trung quy m« lín vµ ®îc trang bÞ c«ng nghÖ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, 20% cßn l¹i lµ thiÕt bÞ lo¹i trung b×nh cña thÕ giíi vµ phï hîp víi c¸c vïng nguyªn liÖu mÝa quy m« võa vµ nhá, vïng s©u, vïng xa. PhÇn lín thiÕt bÞ cña ngµnh nhËp khÈu tõ Trung Quèc, phÇn cßn l¹i tõ c¸c níc nh NhËt, Ph¸p.
Mét sè c¬ së vËt chÊt nghiªn cøu khoa häc kü thuËt trong lÜnh vùc mÝa ®êng ®· ®îc x©y dùng nh viÖn nghiªn cøu mÝa ®êng BÕn C¸t, phßng nghiªn cøu mÝa ®êng ë viÖn nghiªn cøu thùc phÈm... C¸c c¬ së nµy gióp c¸c nhµ m¸y trung ¬ng n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, c¶i tiÕn thiÕt bÞ, chÕ t¹o mét sè phô tïng thay thÕ, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao c«ng suÊt Ðp, hiÖu suÊt thu håi vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
Song vÉn cßn hai h¹n chÕ lín vÒ c«ng nghÖ cña ngµnh chÕ biÕn ®êng lµ sù tån t¹i cña nhiÒu lß ®êng thñ c«ng vµ sù h¹n chÕ vÒ m¸y mãc trong c¸c nhµ m¸y ®êng hiÖn nay so víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi. C«ng nghÖ c¸c nhµ m¸y ®êng thñ c«ng cßn rÊt th« s¬, nh viÖc Ðp mÝa ®îc thùc hiÖn b»ng søc ngêi hay tr©u bß, viÖc ®un níc mÝa vµ kÕt tinh ®êng còng thùc hiÖn rÊt thñ c«ng. ChÊt lîng cña c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nh ®êng vµng, ®êng phÌn, ®êng phæi, lµ kh«ng cao.
C«ng nghÖ chÕ biÕn ë c¸c nhµ m¸y hiÖn ®¹i h¬n so víi c¸c lß ®êng thñ c«ng, nhng cßn kÐm nhiÒu so víi c¸c nhµ m¸y trªn thÕ giíi. Ngoµi mét sè Ýt nhµ m¸y cã vèn ®Çu t vµ c«ng nghÖ cña c¸c níc lín nh óc, NhËt, Ph¸p, hÇu hÕt ®Òu sö dông thiÕt bÞ cña Trung Quèc hoÆc thiÕt bÞ nhËp ®· l©u n¨m. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp buéc c¸c nhµ m¸y ph¶i sö dông c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt l¹c hËu.
Tãm l¹i, c«ng nghÖ ®· vµ ®ang trë thµnh mét lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ®êng thÕ giíi. Nhng mÝa ®êng ViÖt Nam cha t¹o dùng ®îc nh÷ng lîi thÕ nµy. V× vËy, khai th¸c triÖt ®Ó hiÖu suÊt cña nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn cã vµ t¹o dùng ®îc nh÷ng bÝ quyÕt c«ng nghÖ riªng lµ lèi ra vµ lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®Ó ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam cã thÓ th¾ng lîi trong c¹nh tranh quèc tÕ.
1.1.3. Nh©n lùc
Nguån lao ®éng lµ mét lîi thÕ t¬ng ®èi cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam.
Lîi thÕ
ViÖt Nam cã nguån lao ®éng dåi dµo, l¹i thuéc lo¹i trÎ, cã tr×nh ®é gi¸o dôc phæ th«ng t¬ng ®èi cao. Ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ th«ng minh, khÐo tay, cÇn cï, chÞu khã vµ chi phÝ lao ®éng rÎ. Râ rµng lùc lîng lao ®éng lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh cho ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam.
H¬n thÕ, truyÒn thèng n«ng nghiÖp ®· ¨n s©u, b¾t rÔ vµo mçi ngêi d©n ViÖt. C©y mÝa ®· ®îc trång ë ViÖt Nam tõ rÊt l©u ®êi. Ngêi ViÖt Nam còng biÕt Ðp mÝa chÕ biÕn mËt tõ hµng ngµn n¨m nay. Bëi vËy, kinh nghiÖm l©u n¨m cña ngêi n«ng d©n trång mÝa vµ s¶n xuÊt ®êng thñ c«ng còng lµ mét nªn t¶ng v÷ng ch¾c cho mét nÒn c«ng nghiÖp mÝa ®êng ph¸t triÓn.
Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng, díi sù híng dÉn cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n kÕt hîp víi Côc N«ng nghiÖp, ®· x©y dùng ®îc mét nguån nh©n lùc ®· qua ®µo t¹o víi sè lîng lín. M« h×nh ®µo t¹o theo nhu cÇu vµ ®Þa chØ cô thÓ cña Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng lµ thùc sù phï hîp vµ cã hiÖu qu¶. Cho ®Õn nay ngµnh mÝa ®êng cã 15.000 ngêi ®· qua ®µo t¹o bao gåm gi¸m ®èc, trëng phã phßng, c¸n bé kü s n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ c«ng nh©n. Trong ®ã, c¸n bé qu¶n lý, kü s trung cÊp cã 2.000 ngêi; nh©n viªn n«ng vô, c«ng nh©n c«ng nghÖ ®êng vµ sau ®êng, c«ng nh©n c¬ ®iÖn lµ 13.000 ngêi. Ngoµi ra, 400 c¸n bé qu¶n lý, kü thuËt vµ c«ng nh©n ®îc ®µo t¹o ng¾n h¹n ë níc ngoµi, tæ chøc tËp huÊn h¬n 56.000 lît ngêi cho n«ng d©n, c«ng nh©n n«ng nghiÖp vÒ kü thuËt canh t¸c mÝa vµ sö dông m¸y n«ng nghiÖp. Tæng kinh phÝ dµnh cho c«ng t¸c ®µo t¹o tÝnh riªng ®Õn n¨m 2000 lµ 50 tû ®ång.
H¹n chÕ
ChÝnh v× xuÊt ph¸t ®iÓm ViÖt Nam lµ mét níc n«ng nghiÖp nªn nÕp lµm ¨n thñ c«ng vµ t duy n«ng nghiÖp còng ¨n s©u vµo con ngêi, dÉn ®Õn chËm thay ®æi vµ khã thay ®æi t duy, t¸c phong lµm viÖc theo híng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, nhÊt lµ ë tÇng líp n«ng d©n.
§¹i bé phËn n«ng d©n trång mÝa cßn nghÌo, tr×nh ®é häc vÊn thÊp, viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trång mÝa gÆp nhiÒu khã kh¨n. Qu¸ tr×nh trång mÝa do vËy gÆp nhiÒu trë ng¹i trong viÖc chuyÓn híng tõ qu¶ng canh c©y mÝa sang híng th©m canh, r¶i vô.
MÆc dï ®· thùc hiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o t¬ng ®èi tèt, song hiÖn nay c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé n«ng vô cña nhiÒu nhµ m¸y cßn thiÕu vµ cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu nhiÖm vô. H¬n thÕ, c¸c nhµ m¸y ®êng trong thêi gian qua ®îc nhµ níc hç trî nhiÒu. ChÝnh ®Æc thï nµy còng khiÕn cho nhiÒu c¸n bé, ®Æc biÖt lµ c¸n bé qu¶n lý cßn mang t tëng û l¹i, dùa dÉm, cha thùc sù n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o, cha chñ ®éng ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, s¶n xuÊt cha thùc sù híng ®Õn thÞ trêng mµ míi chó träng ®Õn viÖc lµm ra s¶n lîng ®¸p øng Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng.
ChÊt lîng nh©n lùc phô tr¸ch lÜnh vùc thÞ trêng cßn yÕu, cha b¾t kÞp víi nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña thÞ trêng vµ t©m lý, thÞ hiÕu ngµy cµng kh¾t khe cña ngêi tiªu dïng. §©y lµ nh÷ng bÊt lîi cña ngµnh mÝa ®êng trong vÊn ®Ò nh©n lùc mµ nÕu kh«ng ®îc bæ khuyÕt kÞp thêi sÏ lµm gi¶m lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh tríc qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Tãm l¹i, nguån nh©n lùc rÎ vµ dåi dµo râ rµng lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng. Song lîi thÕ nµy ®ang cã xu híng gi¶m xuèng díi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Bëi vËy, viÖc x©y dùng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh ph¶i ®i theo híng ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña mét nguån nh©n lùc cã chÊt lîng cao.
KÕt qu¶ n¨ng lùc s¶n xuÊt
1.2.1. Quy m« ngµnh
Quy m« c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thÓ hiÖn kh¶ n¨ng kinh tÕ theo quy m« cña ngµnh. H¬n thÕ, khi quy m« cña toµn ngµnh lµ lín th× rµo c¶n x©m nhËp sÏ cao, søc m¹nh tæng hîp tõ néi lùc ngµnh trong héi nhËp quèc tÕ sÏ lín.
Quy m« ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam t¬ng ®èi lín vµ ®i vµo chiÒu híng æn ®Þnh. N¨m 1994, c¶ níc chØ cã 12 nhµ m¸y ®êng ho¹t ®éng, tæng c«ng suÊt 10.300 tÊn mÝa ngµy (TMN), s¶n xuÊt gÇn 100.000 tÊn ®êng/n¨m vµ ph¶i nhËp khÈu ®Ó ®¸p øng møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 6,7 kg (møc tiªu thô b×nh qu©n cña thÕ giíi lóc ®ã lµ 21 kg/ngêi). Ch¬ng tr×nh mÝa ®êng ®· huy ®éng ®îc lîng vèn lín trong vµ ngoµi níc lªn tíi 10.050 tØ VND ®Çu t cho phÇn më réng vµ x©y míi c¸c nhµ m¸y. §Õn n¨m 2002, c¶ níc ®· x©y dùng 44 nhµ m¸y víi tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 82.950 TMN, t¨ng h¬n 8 lÇn so víi n¨m 1994. C¸c nhµ m¸y ph©n bè t¬ng ®èi ®Òu ë ba miÒn: miÒn B¾c 13 nhµ m¸y, miÒn Trung vµ T©y Nguyªn 16 nhµ m¸y, miÒn Nam 15 nhµ m¸y. Trong ®ã, miÒn Nam ®¹t tæng c«ng suÊt lín nhÊt lµ 31.150 TMN, miÒn Trung cã sè lîng nhµ m¸y nhiÒu nhÊt song tæng c«ng suÊt l¹i thÊp nhÊt, ®¹t 24.450 TMN.
VÒ khai th¸c c«ng suÊt thiÕt kÕ, hµng n¨m, c«ng suÊt sö dông thùc tÕ cña c¸c nhµ m¸y liªn tôc t¨ng. Niªn vô 2002-2003 cã 28/44 nhµ m¸y ho¹t ®éng ®¹t trªn 80% c«ng suÊt thiÕt kÕ, cã 11/44 nhµ m¸y ®¹t c«ng suÊt tõ 50-80% vµ 5/44 nhµ m¸y ho¹t ®éng díi 50% c«ng suÊt. NÕu so víi c«ng suÊt trung b×nh cña thÕ giíi (kho¶ng 85%) th× ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam vÉn cßn gÇn mét nöa sè lîng c¸c nhµ m¸y cã c«ng suÊt cha ®¹t yªu cÇu. Tuy nhiªn, víi nh÷ng khã kh¨n do nguån nguyªn liÖu cßn thiÕu, kh«ng æn ®Þnh vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh non trÎ cña ngµnh th× kÕt qu¶ nµy lµ dÔ hiÓu. Nã cho thÊy tiÒm n¨ng më réng c«ng suÊt còng nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh dÇn ®îc c¶i thiÖn cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®êng ViÖt Nam.
Nh vËy, cho ®Õn nay, ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam ®· x©y dùng ®îc mét hÖ thèng c¸c nhµ m¸y ®¸p øng ®ñ cho yªu cÇu s¶n xuÊt trong níc. Tuy nhiªn, c¸c nhµ m¸y ®Òu cßn non trÎ víi c«ng suÊt ho¹t ®éng cha cao. Tõ nay cho ®Õn n¨m 2006 lµ mét kho¶ng thêi gian kh«ng dµi ®Ó c¸c nhµ m¸y nhanh chãng c¶i thiÖn c«ng suÊt chÕ biÕn, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh. §ång thêi ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam còng ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi, s¾p xÕp l¹i c¸c nhµ m¸y theo híng x©y dùng nh÷ng nhµ m¸y cã quy m« lín ®Ó tËn dông lîi thÕ vÒ tÝnh kinh tÕ theo quy m« nh kinh nghiÖm cña c¸c níc trªn thÕ giíi.
B¶ng 2: C«ng suÊt thùc tÕ so víi c«ng suÊt thiÕt kÕ cña 44 nhµ m¸y
Nhµ m¸y
CSTT/CSTK (%)
Nhµ m¸y
CSTT/CSTK (%)
§ång Xu©n
200%
Tuy Hoµ
89%
Phan Rang
175%
S«ng Lam
89%
Nagarjuna
146%
Kon Tum
89%
NghÖ An T&L
141%
333 §¾c L¾k
87%
Phông HiÖp
138%
B×nh D¬ng
85%
Bourbon Gia Lai
133%
TrÞ An
81%
Níc Trong
128%
S¬n La
79%
VÞ Thanh
128%
Bourbon TN
77%
HiÖp Hoµ
124%
An Khª
73%
Sãc Tr¨ng
122%
Cao B»ng
73%
Trµ Vinh
115%
Tuyªn Quang
73%
BÕn Tre
115%
Qu¶ng Ng·i
69%
B×nh §Þnh
114%
Nam Qu¶ng Ng·i
69%
Th« T©y Ninh
114%
Thíi B×nh
68%
S«ng Con
114%
S¬n D¬ng
65%
KCP Phó Yªn
106%
Ninh Hßa._. vµ ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng ®èi thñ tiÒm n¨ng trong t¬ng lai, ®a ra ®èi s¸ch c¹nh tranh hîp lý ®Ó giµnh thÕ chñ ®éng vµ th¾ng lîi trong c¹nh tranh.
Trªn ®©y lµ 3 ®Þnh híng lín cña ngµnh vÒ héi nhËp, ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh. Ba ®Þnh híng nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, hç trî vµ thèng nhÊt víi nhau nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu lín cña ngµnh vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh nh÷ng hiÖu qu¶ x· héi. C¸c ®Þnh híng ®· ®a ra nh÷ng ph¬ng s¸ch chÝnh mµ ngµnh mÝa ®êng cÇn thùc hiÖn ®îc. Cßn thùc hiÖn nh÷ng ph¬ng s¸ch Êy nh thÕ nµo th× phÇn c¸c gi¶i ph¸p díi ®©y sÏ ®a ra c©u tr¶ lêi cô thÓ.
3.2 Nhãm gi¶i ph¸p VÜ m« n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Gi¶i ph¸p nµo ®a ra còng chØ h÷u hiÖu khi gi¶i quyÕt hîp lý mèi quan hÖ vÒ quyÒn lîi cña c¶ 3 ®èi tîng: N«ng d©n trång mÝa, nhµ m¸y s¶n xuÊt chÕ biÕn ®êng vµ ngêi tiªu dïng.
3.2.1 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ Khung khæ ph¸p lý
Khung khæ ph¸p lý cã æn ®Þnh, hoµn chØnh vµ cã hiÖu lùc thi hµnh th× míi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, c«ng b»ng vµ nh÷ng c¬ së ph¸p lý cho cho c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh ph¸t triÓn lµnh m¹nh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶.
Khung khæ ph¸p lý cña ViÖt Nam thêi gian gÇn ®©y ®· cã ®îc nh÷ng bíc tiÕn quan träng song vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp nh cha ®Çy ®ñ, cha th«ng tho¸ng, râ rµng, nhÊt qu¸n vµ ®Æc biÖt lµ cßn cha phï hîp víi nhiÒu quy ®Þnh quèc tÕ, g©y khã kh¨n kh«ng nhá cho viÖc ¸p dông vµ cho qu¸ tr×nh héi nhËp. Bëi vËy, Nhµ níc cÇn nhanh chãng söa ®æi, bæ sung, hoµn thiÖn ®Ó ®ång bé hãa hÖ thèng ph¸p luËt kinh doanh theo híng thÝch nghi dÇn víi nh÷ng “luËt ch¬i chung” cña céng ®ång quèc tÕ. §ång thêi hiÖu lùc cña c¸c c¬ quan hµnh ph¸p, t ph¸p, ®Æc biÖt lµ tßa ¸n vµ träng tµi cÇn ®îc t¨ng cêng ®Ó t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng.
§Ó hç trî cho ho¹t ®éng c¹nh tranh vµ héi nhËp, Nhµ níc cÇn khÈn tr¬ng x©y dùng ®îc c¸c bé luËt quan träng nh LuËt c¹nh tranh, LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi c74
nh ®Æt ra tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ c¸c chñ thÓ níc ngoµi sÏ ngµy cµng gia t¨ng khi ViÖt Nam héi nhËp s©u vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Nhµ níc còng cÇn hoµn thiÖn vµ thèng nhÊt luËt ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi, tr¸nh t×nh tr¹ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c nhµ ®Çu t v× ®iÒu nµy sÏ g©y c¶n trë cho qu¸ tr×nh héi nhËp.
3.2.2 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ChÝnh s¸ch gi¸ c¶
VÒ l©u dµi, Nhµ níc kh«ng ®îc phÐp can thiÖp s©u vµo ®iÒu tiÕt cung cÇu, gi¸ c¶ song tríc m¾t, ®èi víi mét ngµnh cßn non trÎ vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cßn thÊp nh mÝa ®êng th× nh÷ng chÝnh s¸ch nµy rÊt cÇn thiÕt, nhÊt lµ khi c¸c níc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mÝa ®êng lín trªn thÕ giíi ®Òu nhËn ®îc nh÷ng sù hç trî lín tõ phÝa ChÝnh phñ cña hä. C¸c biÖn ph¸p ®a ra bao gåm:
LËp Quü b×nh æn gi¸ c¶ hay Quü t¹m tr÷ ®èi víi s¶n phÈm ®êng nh»m ®iÒu tiÕt cung – cÇu ®êng trªn thÞ trêng, tõ ®ã t¸c ®éng tíi gi¸ c¶. Do ®Æc ®iÓm cña ngµnh ®êng lµ s¶n xuÊt 5 th¸ng nhng tiªu dïng quanh n¨m nªn t¹m tr÷ ®êng ®Ó chê tiªu thô, b×nh æn gi¸ c¶ lµ cÇn thiÕt. H¬n n÷a, do thÞ trêng ®êng thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ cung cÇu khiÕn gi¸ ®êng liªn tôc sôt gi¶m, lËp quü t¹m tr÷ ®Ó khi cung trªn thÞ trêng t¨ng m¹nh g©y gi¶m gi¸, quü sÏ mua ®êng vµo nh»m ®Èy gi¸ lªn vµ ngîc l¹i, khi cung ®êng trªn thÞ trêng khan hiÕm th× quü sÏ b¸n mét lîng ®êng ra ®Ó nhanh chãng ®a gi¸ c¶ trë vÒ møc c©n b»ng. Quü t¹m tr÷ cßn ph¸t huy t¸c dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt thêng nh h¹n h¸n, lò lôt g©y ¶nh hëng ®Õn viÖc cung cÊp mÝa ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ®êng trong níc.
§Çu t x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, thñy lîi… lµm gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn nguyªn liÖu, ph©n phèi s¶n phÈm, gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
KiÓm so¸t ®êng biªn vµ qu¶n lý thÞ trêng kh«ng cã sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh tõ phÝa ®êng vµ c¸c s¶n phÈm ®êng nhËp lËu cïng hµng gi¶. §©y lµ gi¶i ph¸p v« cïng quan träng ®Ó ngµnh mÝa ®êng cã thÓ dÇn dÇn ®iÒu chØnh gi¸ c¶ thÝch nghi víi møc gi¸ c¹nh tranh cña ®êng nhËp khÈu. Ban chØ ®¹o 127 Trung ¬ng, Tæng côc H¶i quan, Côc qu¶n lý thÞ trêng, Bé NN vµ PTNT lµ nh÷ng c¬ quan cã vai trß quyÕt ®Þnh trong c«ng t¸c nµy.
Hç trî xuÊt khÈu lîng ®êng d thõa cña ngµnh ®Ó gi¶m bít ¸p lùc cung trong níc, ng¨n chÆn gi¶m gi¸. BiÖn ph¸p nµy còng gióp c¸c nhµ m¸y cã thÓ cã lîi nhuËn, t¹o ra mét tiÒm lùc kinh tÕ nhÊt ®Þnh ®Ó bíc vµo giai ®o¹n c¹nh tranh thùc sù. Trong ®iÒu kiÖn gi¸ thµnh ®êng ViÖt Nam cßn cao nh hiÖn nay, xuÊt khÈu bÞ lç lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Kinh nghiÖm c¸c níc xuÊt khÈu ®êng lín trªn thÕ giíi vÉn sö dông gi¸ néi tiªu ®Ó bï vµo xuÊt khÈu hoÆc nhµ níc bï lç ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho n«ng d©n. C¸c ph¬ng ¸n bï lç cã thÓ ®a ra nh sau:
C¸c doanh nghiÖp tù ®ãng gãp t¬ng øng víi s¶n lînð vµ ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh ®Ó thanh quyÕt tÞ¸n.
Nhµ _íc thëng xuÊt khÈu 100VND/1USDž phÇn cßn l¹i do doanh nghiÖp ®ãng gãp.
Sö dông 50% thèÕ VAT ®Ó bï l·i suÊt t¹m tr÷ vµ bï lç xuÊË khÈu.
X©y dùng luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ nh»m Šg¨n chÆnÏsù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh tõ c¸c s¶n phÈm ®êng nhËp khÈu cã møc gi¸ thÊp h¬n nhiÒu so víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®êng cña ViÖt eam nhng kh«ng ph¶i nhê n¨ng suÊt hay c«ng nghÖ vît réi mµ do sù]trî gi¸ tõ ChÝnh phñ c¸c níc ®ã .
3.2.3 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh
HiÖn nay Nhµ níc dµnh kh¸ nhiÒu u ®·i vÒ tµi chÝnh cho ngµnh mÝa ®êng, hµng n¨m l¹i bï lç cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Tuy sù hç trî vÒ tµi chÝnh lµ kh«ng nhá nhng cha thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ cho ngµnh.
Nhµ níc cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau:
T¸i c¬ cÊu l¹i vèn vay ®èi víi c¸c kho¶n vay ODA, vay ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng, vay x©y dùng c¬ b¶n, vay nhËp thiÕt bÞ tr¶ chËm, vay níc ngoµi gãp vèn liªn doanh, vay ®Çu t vïng nguyªn liÖu. ChÝnh phñ nhËn nî ngo¹i tÖ vµ cho c¸c doanh nghiÖp vay l¹i b»ng néi tÖ, víi møc l·i suÊt hiÖn hµnh cña Quü hç trî ph¸t triÓn. C¸c nhµ m¸y còng cÇn ®îc ®iÒu chØnh l·i suÊt vèn vay c¸c thêi kú tríc vµ hiÖn t¹i ®Ó gi¶m nhÑ khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cÇn tiÕp tôc cÊp bæ sung vèn lu ®éng cho kÞp thêi víi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c nhµ m¸y.
§iÒu chØnh thêi gian khÊu hao vµ thêi h¹n tr¶ l·i vay trung b×nh cña c¸c nhµ m¸y lªn 20 n¨m. C¸c nhµ m¸y ®êng ®îc khai th¸c tõ 30-50 n¨m nªn th«ng thêng ë c¸c níc, thêi h¹n vay thêi h¹n khÊu hao ®îc tÝnh to¸n phï hîp ë møc 18-25 n¨m. ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c thêi h¹n nµy lµ 7 n¨m, mét kho¶ng qu¸ ng¾n ®· t¹o g¸nh nÆng chi phÝ khÊu hao vµ chi phÝ tr¶ l·i vay cho c¸c nhµ m¸y míi x©y dùng.
§iÒu tiÕt thuÕ cho hîp lý gi÷a ngêi trång mÝa, nhµ m¸y chÕ biÕn, c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp sö dông ®êng lµm nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng. HiÖn nay, thuÕ VAT ®èi víi s¶n phÈm ®êng vµ c¸c s¶n phÈm sö dông phÕ liÖu, phô phÈm trong chÕ biÕn ®êng kh«ng ®îc u ®·i: khÊu trõ ®Çu vµo tõ 5% gi¶m xuèng cßn 1% nªn thuÕ VAT thùc tÕ bÞ t¨ng tõ 5% lªn 9%. VËy Nhµ níc vµ Bé tµi chÝnh cÇn xem xÐt ®Ó quy ®Þnh møc thuÕ VAT phï hîp víi c¸c s¶n phÈm ®êng vµ c¸c s¶n phÈm sö dông phÕ liÖu, phô phÈm tõ s¶n xuÊt ®êng, cã chÕ ®é miÔn gi¶m ®Ó bï l¹i phÇn thuÕ bÞ t¨ng lªn trong thêi gian qua.
3.2.4 Nhãm c¸c chÝnh s¸ch kh¸c
3.2.4.1 C¬ chÕ hç trî th«ng tin vµ qu¶ng b¸
C¸c nhµ m¸y trong ngµnh vµ toµn ngµnh mÝa ®êng hiÖn nay cßn rÊt thiÕu vÒ th«ng tin thÞ trêng níc ngoµi còng nh c¸c ph¬ng ph¸p tiÕp cËn víi thÞ trêng níc ngoµi. Khi søc c¹nh tranh cña c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh cßn yÕu th× vai trß chñ ®éng cña Nhµ níc trong viÖc hç trî vÒ th«ng tin vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn thÞ trêng, c¸ch thøc th©m nhËp sÏ cã ý nghÜa rÊt quan träng. Nhµ níc còng cã thÓ hç trî c¸c nhµ m¸y trong viÖc qu¶ng b¸ h×nh ¶nh vµ s¶n phÈm ®Õn c¸c thÞ trêng vµ b¹n hµng tiÒm n¨ng th«ng qua c¸c c¬ quan ngo¹i giao, c¸c v¨n phßng th¬ng m¹i cña ViÖt Nam ®Æt t¹i níc ngoµi. H¬n n÷a, do ViÖt Nam cßn lµ níc nghÌo vµ ®ang ph¸t triÓn nªn vÒ l©u dµi, trong qu¸ tr×nh héi nhËp, nh÷ng sù hç trî nµy ®îc c¸c tæ chøc th¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi cho phÐp ¸p dông. Bëi vËy, Nhµ níc ViÖt Nam cµng cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng hç trî nµy.
3.2.4.2 §èi xö c«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
T¹o ra m«i trêng c¹nh tranh vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c nhµ m¸y ®êng ®Ó buéc c¸c nhµ m¸y chñ ®éng t×m tßi vµ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt hiÖu qu¶ nhÊt. VÒ l©u dµi Nhµ níc cÇn xo¸ bá dÇn trî cÊp ®èi víi c¸c nhµ m¸y ®êng ho¹t ®éng thua lç, vµ hoµn thµnh viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c nhµ m¸y vµo n¨m 2005.
ChÝnh phñ ViÖt Nam cã nh÷ng u ®·i lín cho c¸c nhµ m¸y ®êng thuéc sù qu¶n lý cña Nhµ níc th«ng qua viÖc xãa nî vµ cung cÊp nh÷ng kho¶n tÝn dông nhîng bé. ChÝnh phñ còng cã khuynh híng u tiªn cho c¸c nhµ m¸y quèc doanh nhá so víi c¸c nhµ m¸y quèc doanh lín. ChÝnh nh÷ng u ®·i nµy ®· khiÕn cho c¸c nhµ m¸y nhá vèn ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, liªn tôc lç mµ vÉn kh«ng cã ®éng lùc tù v¬n lªn sau nhiÒu n¨m, còng kh«ng ph¶i ®ãng cöa nªn g©y ra nh÷ng tæn thÊt lín cho ngµnh vµ cho nÒn kinh tÕ. Trong khi ®ã, c¸c nhµ m¸y quèc doanh lín ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhng kh«ng më réng ®îc quy m« do sù ®Çu t l·ng phÝ vµo c¸c nhµ m¸y nhá vµ thua lç nµy. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ thóc ®Èy sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ m¸y thuéc Nhµ níc nãi riªng vµ gi÷a c¸c nhµ m¸y ®êng trong toµn ngµnh nãi chung, ChÝnh phñ cÇn cã sù ®èi xö c«ng b»ng h¬n n÷a, dõng c¸c kho¶n trî cÊp trùc tiÕp còng nh gi¸n tiÕp ®Æc biÖt cho c¸c nhµ m¸y nhá, kh«ng cã hiÖu qu¶ ®Ó tr¸nh ®îc g¸nh nÆng bï lç vµ dµnh nh÷ng kho¶n ®Çu t ®ã cho nh÷ng nhµ m¸y thùc sù hiÖu qu¶.
§ång thêi, cÇn ®Æt tr¸ch nhiÖm cao h¬n n÷a ®èi víi nh÷ng kÕt qu¶ lç vµ l·i trong kinh doanh cña c¸c nhµ m¸y quèc doanh nh trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n hay liªn doanh. C¸c nhµ m¸y quèc doanh cÇn cã sù t¸ch biÖt râ rµng h¬n n÷a gi÷a môc tiªu kinh doanh vµ c¸c môc tiªu chÝnh trÞ x· héi kh¸c. Môc tiªu quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n hay liªn doanh lµ lîi nhuËn, lµ tû lÖ thu håi lîi nhuËn trªn ®ång vèn ®Çu t hä bá ra. Bëi vËy hä ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, c«ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh xuèng tíi møc gi¸ c¶ thÕ giíi. C«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý còng nh viÖc sö dông c¸c nguån lùc ®îc hä tÝnh to¸n ë møc hiÖu qu¶ nhÊt cã thÓ. Trong khi ®ã, ban qu¶n lý vµ ®éi ngò gi¸m ®èc cña c¸c nhµ m¸y quèc doanh kh«ng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng ¸p lùc nh vËy vÒ lîi nhuËn. Râ rµng, c¸c nhµ m¸y nµy cÇn ®îc t¸i c¬ cÊu, tæ chøc l¹i ®Ó cã ®îc nh÷ng ®éng lùc kinh doanh gièng nh c¸c doanh nghiÖp t nh©n hay liªn doanh. Cæ phÇn hãa c¸c nhµ m¸y quèc doanh lµ mét trong nh÷ng ph¬ng thøc h÷u hiÖu ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy. ChØ khi ®ã ngµnh mÝa ®êng míi cã thÓ nhanh chãng c¶i thiÖn ®îc sù tr× trÖ, kÐm hiÖu qu¶ nh hiÖn nay.
3.3 Nhãm gi¶i ph¸p Vi m« n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
3.3.1 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ Nguyªn liÖu vµ Kü thuËt canh t¸c
Nguyªn liÖu lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò câi lâi mµ ngµnh mÝa ®êng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó cã thÓ æn ®Þnh s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ héi nhËp thµnh c«ng. Môc tiªu ®Æt ra lµ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu mÝa n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt víi møc chi phÝ thÊp vµ æn ®Þnh.
Gi¶i ph¸p hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu vÒ l©u dµi lµ liªn tôc c¶i tiÕn gièng vµ kü thuËt canh t¸c nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng mÝa
T¹o ra c¸c gièng míi n¨ng suÊt cao, chèng chÞu tèt, phï hîp víi sinh th¸i tõng vïng. N©ng tû lÖ diÖn tÝch trång c¸c gièng míi lªn 70% vµo n¨m 2005 vµ 90% n¨m 2008. Muèn vËy cÇn thµnh lËp c¸c c¬ së nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn gièng mÝa lín m¹nh nh ViÖn nghiªn cøu vÒ mÝa ®êng vµ 3 Trung t©m gièng cho 3 miÒn B¾c, Trung, Nam. Nh÷ng m« h×nh nh vËy ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu níc.
Nhanh chãng ®a nh÷ng tiÕn bé vÒ gièng, kü thuËt canh t¸c tíi ngêi n«ng d©n qua hÖ thèng th«ng tin hiÖu qu¶, nh c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng, hay m« h×nh hîp t¸c ho¸ nh»m chia sÎ kinh nghiÖm.
Hç trî vÒ VËt t n«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ thùc vËt cho ngêi trång mÝa. VÝ dô nh nhµ níc hç trî 40% kinh phÝ ®èi víi miÒn nói vµ 20% ®èi víi ®ång b»ng ®Ó mua thiÕt bÞ kh©u lµm ®Êt, tíi, thu ho¹ch…
Thùc hiÖn c¬ giíi ho¸ c¸c kh©u lµm ®Êt, b¨m l¸, r¹ch hµng vµ chÆt mÝa ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng mÝa. N©ng n¨ng suÊt mÝa tõ 50 tÊn/ha hiÖn nay lªn 70 tÊn/ha vµo n¨m 2005.
Gi÷ ®é Èm cho ®Êt tèt h¬n th«ng qua c¸c kªnh tíi tiªu, hÖ thèng thñy lîi. Nh÷ng n¬i kh«ng cã ®iÒu kiÖn tíi th× cÇn cã biÖn ph¸p kh¾c phôc nh ñ ni l«ng gi÷ ®é Èm cho ®Êt hay trång c¸c lo¹i c©y l¹c, võng… ®Ó lµm t¬i tÊt, t¨ng ®é che phñ cho ®Êt.
Sö dông hîp lý h¬n lîng ph©n bãn ®Ó võa tiÕt kiÖm chi phÝ võa n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc bãn ph©n.
§æi míi c«ng t¸c quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu tËp trung cho c¸c nhµ m¸y, n©ng cao chÊt lîng c¬ së h¹ tÇng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng
Rµ so¸t l¹i quü ®Êt cña tõng ®Þa ph¬ng tÝnh to¸n ®¶m b¶o hµi hoµ diÖn tÝch trång mÝa víi c«ng suÊt nhµ m¸y. Vïng nguyªn liÖu tËp trung sÏ ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt khi ®îc x©y dùng tËp trung quanh c¸c nhµ m¸y víi b¸n kÝnh tõ 20-30 km. C¾t gi¶m c¸c vïng nguyªn liÖu xa nhµ m¸y ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ l©u dµi.
Tuyªn truyÒn, híng dÉn ngêi n«ng d©n cã ®Þnh híng l©u dµi vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tr¸nh hiÖn tîng tù do ph¸t triÓn diÖn tÝch mÝa khi thÊy gi¸ cao, g©y khñng ho¶ng thõa mÝa vµo nh÷ng n¨m sau.
§èi víi diÖn tÝch mÝa ngoµi vïng quy ho¹ch: vËn ®éng, khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì n«ng d©n chuyÓn ®æi sang c¸c c©y trång kh¸c.
§èi víi diÖn tÝch mÝa ë vïng s©u, vïng xa bµ con ®· cã truyÒn thèng trång mÝa th× t¨ng cêng ®Çu t kü thuËt ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt Ðp, gi¶m tiªu hao mÝa cña s¶n xuÊt thñ c«ng.
KhuyÕn khÝch n«ng d©n kÕt hîp trång mÝa víi ch¨n nu«i vµ trång xen kÏ c¸c lo¹i c©y kh¸c ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, gióp ngêi d©n æn ®Þnh cuéc sèng.
X©y dùng hÖ thèng giao th«ng tèt ®Ó gi¶m tèi ®a gi¸ thµnh vËn chuyÓn, ®ång thêi ®¶m b¶o chÊt lîng mÝa sau thu ho¹ch. HÖ thèng thuû lîi ®îc n©ng cÊp sÏ t¨ng diÖn tÝch tíi lªn 20-30% trong nh÷ng n¨m tíi, n©ng cao chÊt lîng c©y mÝa. Ngoµi ngêi trång mÝa vµ c¸c nhµ m¸y, vèn ®Çu t cho c¬ së h¹ tÇng cã thÓ huy ®éng tõ nhiÒu nguån kh¸c, bëi ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng sÏ kh«ng chØ n©ng cao n¨ng suÊt ngµnh mÝa ®êng mµ cßn mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¶ ®Þa ph¬ng.
C¸c chÝnh s¸ch tÝn dông vµ hç trî cã ®· hiÖu qu¶ cÇn ®îc tiÕp tôc thùc hiÖn trong mét vµi n¨m tíi. Cho n«ng d©n vay kh«ng cÇn thÕ chÊp ®èi víi c¸c kho¶n vay díi 10 triÖu vµ ¸p dông møc l·i suÊt u ®·i cña ng©n hµng ngêi nghÌo cho c¸c hé thuéc diÖn khã kh¨n. TiÕp tôc miÔn thuÕ n«ng nghiÖp ®èi víi c¸c diÖn tÝch trång trªn ®Êt nhiÔm mÆn, nhiÔm phÌn vµ cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn khã kh¨n.
Gi¶i ph¸p c¶i thiÖn mèi liªn kÕt gi÷a nhµ m¸y vµ ngêi trång mÝa
Nhµ m¸y ph¶i ký hîp ®ång ®Çu t (gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt) vµ hîp ®ång thu mua theo quyÕt ®Þnh 80/2002/Q§-TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ ®Ó ngêi n«ng d©n yªn t©m s¶n xuÊt.
æn ®Þnh gi¸ mua hîp lý vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ nguyªn liÖu.
Nhµ m¸y th«ng b¸o sím ®Õn ngêi n«ng vÒ møc ®Çu t, tiªu chuÈn nguyªn liÖu, gi¸ mua, lÞch ®èn chÆt, ph¬ng ¸n vËn t¶i.
Cñng cè, t¨ng cêng bé phËn c¸n bé n«ng vô cã n¨ng lùc, tr¸ch nhiÖm, trung thùc, ®îc n«ng d©n tÝn nhiÖm. G¾n thu nhËp c¸n bé n«ng vô víi khèi lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm, cã c¬ chÕ kho¸n vµ thëng ph¹t theo tÊn mÝa ®Ó khuyÕn khÝch hä b¸m s¸t ®Þa bµn, tÝch cùc vËn ®éng, tæ chøc, híng dÉn ngêi n«ng d©n trång vµ b¸n mÝa cho nhµ m¸y.
3.3.2 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ChÊt lîng vµ S¶n phÈm
Ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ x©y dùng uy tÝn, th¬ng hiÖu lµ nh÷ng viÖc ngµnh ®êng cÇn lµm ngay ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
Dêng nh ngµnh ®êng ViÖt Nam míi chó träng ®Õn s¶n lîng chø cha ®Çu t ph¸t triÓn s¶n phÈm. MÆt hµng ®êng nh ®· ph©n tÝch ë ch¬ng 2 cßn qu¸ yÕu vÒ tÝnh s¸ng t¹o. Trong khi c¬ cÊu s¶n phÈm cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ®êng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi lµ t¬ng ®èi ®ång ®Òu th× sù kh¸c biÖt hãa vÒ s¶n phÈm sÏ t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh. Bëi vËy, c¸c biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn s¶n phÈm ph¶i ®i theo híng g¾n liÒn víi nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng trªn tõng thÞ trêng nh sau:
N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm b»ng c¸ch n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng mÝa vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Dï lµ c¹nh tranh trong níc hay c¹nh tranh quèc tÕ th× chÊt lîng vÉn lu«n lµ nh©n tè cÇn ®Æt lªn hµng ®Çu ®èi víi ph¸t triÓn s¶n phÈm.
§a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm ®êng, ®Æc biÖt cÇn chó träng ®Õn c¸c ®èi tîng tiªu dïng kh¸c nhau mµ ®a ra nh÷ng s¶n phÈm cã c«ng dông, tÝnh n¨ng kh¸c nhau. VÝ dô nh ®Ó ®èi phã víi víi t©m lý sî bÐo, c¸c nhµ m¸y cÇn nghiªn cøu ®a ra c¸c s¶n phÈm “®êng gÇy”, ®êng cã vÞ ngät m¸t nh mét sè níc ®· lµm ®îc; víi bµ mÑ vµ trÎ em nhá cÇn ph¸t triÓn h¬n n÷a lo¹i s¶n phÈm ®êng cã chøa Vitamin A, víi tÇng líp thanh niªn cã thÓ ®a ra lo¹i ®êng viªn cã thÓ tan ngay…
§a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm tæng hîp, lîi dông tõ s¶n xuÊt ®êng theo hai híng: t¨ng cêng ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm phôc vô cho viÖc khÐp kÝn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®êng vµ ®Çu t s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm mµ thÞ trêng ®ang cã nhu cÇu.Tríc m¾t, viÖc s¶n xuÊt ph©n vi sinh tõ b· bïn ®Ó dïng cho ruéng mÝa sÏ tËn dông ®îc phÕ liÖu mµ l¹i tiÕt kiÖm ®îc mét kho¶n chi phÝ kh«ng nhá cho viÖc mua vµ nhËp khÈu ph©n vi sinh. ViÖc s¶n xuÊt cån ®Ó s¶n xuÊt rîu nªn nghiªn cøu theo híng s¶n xuÊt cån ethanol ®Ó dïng thay thÕ x¨ng. §©y lµ mét híng ph¸t triÓn s¶n phÈm cùc kú thiÕt thùc vµ ®ang ®îc c¸c quèc gia nh Ên §é, Braxin ¸p dông. Braxin chuyªn s¶n xuÊt 2 lo¹i nhiªn liÖu ethanol tõ mÝa ®êng lµ hydrous vµ anhydrous. Hydrous ethanol dïng cho c¸c xe ch¹y ®iÖn thiÕt kÕ ®Æc biÖt ®Ó dïng lo¹i nhiªn liÖu s¹ch nµy trong khi c¸c lo¹i x¨ng hiÖn cã cña Braxin ®Òu cã pha 24% anhydrous lµm nhiªn liÖu bæ sung. Ngoµi ra, ®iÖn, nÊm, v¸n Ðp, thøc ¨n gia sóc… ®Òu lµ nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ ®îc ph¸t triÓn m¹nh víi mét tÝnh to¸n nghiªm tóc.
C¶i tiÕn bao b×, mÉu m· phong phó, hÊp dÉn h¬n vµ tr¸nh bÞ lµm gi¶. HiÖn nay bao b×, mÉu m· c¸c s¶n phÈm ®êng cßn qu¸ th« s¬ vµ ®¬n gi¶n, chñ yÕu lµ b»ng chÊt liÖu giÊy hoÆc nil«ng. Nh vËy nhiÒu khi g©y t©m lý ng¹i dïng ®êng ViÖt Nam v× nh÷ng bao b× nµy lµm ngêi sö dông khã b¶o qu¶n ®êng, dÔ lµm ít, r¸ch… Hai lo¹i bao b× chÝnh - tói 1 kg vµ 50 kg- lµ qu¸ ®¬n ®iÖu. C¸c nhµ m¸y cÇn chó ý ®Õn c¸c lo¹i bao b× võa mang tÝnh tiÖn Ých l¹i võa mang tÝnh thÈm mü th× míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm. ChÊt liÖu ngoµi nil«ng vµ giÊy cã thÓ dïng kim lo¹i, thñy tinh, nhùa, gç; cã thÓ sö dông c¸c lo¹i tói, hép to nhá kh¸c nhau víi c¸c h×nh d¸ng kh¸c nhau vµ trong c¸c bao b× cã thÓ cã s½n th×a xóc; c¸c lo¹i ®êng dµnh cho gi¶i kh¸t sÏ ®ãng thµnh tõng gãi nhá ®Ó dïng mét lÇn rÊt thuËn tiÖn…Hay nh ViÖt Nam lµ mét níc nhiÖt ®íi, do vËy thêng cã rÊt nhiÒu lo¹i c«n trïng thÝch ®å ngät nh kiÕn, gi¸n. C¸c nhµ m¸y ®êng cã thÓ n¾m b¾t ®Æc ®iÓm nµy mµ nghiªn cøu ®a ra c¸c lo¹i bao b× s¶n phÈm cã thÓ ®uæi ®îc c¸c lo¹i c«n trïng.
§Ó chuÈn bÞ cho c¹nh tranh quèc tÕ vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, c¸c nhµ m¸y còng cÇn nghiªn cøu c¸c pha ph¸t triÓn s¶n phÈm trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Qua ®ã, t×m hiÓu nhu cÇu thÞ hiÕu ë c¸c thÞ trêng kh¸c nhau, nh÷ng quy ®Þnh vÒ bao b×, mÉu m·, tiªu chuÈn kü thuËt ë c¸c níc kh¸c nhau ®Ó cã thÓ s½n sµng tung s¶n phÈm ra khi thÝch hîp.
X©y dùng uy tÝn vµ th¬ng hiÖu s¶n phÈm lµ c«ng viÖc cÇn ®îc tiÕn hµnh ngay tríc khi cã qu¸ nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh nh¶y vµo chiÕm lÜnh thÞ trêng ®êng néi ®Þa. HÇu hÕt c¸c nhµ m¸y vµ doanh nghiÖp ®êng cña ViÖt Nam ®Òu cha quan t©m ®Õn vÊn ®Ò th¬ng hiÖu. C«ng viÖc cÇn lµm cßn rÊt nhiÒu song c¸c biÖn ph¸p chÝnh cã thÓ ¸p dông ngay lµ:
N©ng cao nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc x©y dùng uy tÝn, th¬ng hiÖu. C¸c nhµ m¸y cÇn giao cho mét bé phËn nhÊt ®Þnh lËp chiÕn lîc râ rµng vµ bµi b¶n.
T¨ng cêng sù liªn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c nhµ m¸y, doanh nghiÖp trong ngµnh th«ng qua ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty mÝa ®êng 1, Tæng c«ng ty mÝa ®êng 2 vµ HiÖp héi mÝa ®êng ®Ó x©y dùng th¬ng hiÖu “§êng ViÖt Nam”.
Nhµ níc cÇn ®iÒu chØnh møc kinh phÝ ®Þnh møc lµ 15% cho ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nh hiÖn nay. Thay vµo ®ã, mçi ®¬n vÞ cã thÓ tù quyÕt ®Þnh møc chi phÝ cÇn thiÕt cho qu¶ng b¸ h×nh ¶nh vµ s¶n phÈm cña hä.
C¶i tiÕn bao b×, mÉu mµ phï hîp thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng vµ qu¶n lý chÆt chÏ c¸c bao b×, nh·n hiÖu ®Ó chèng hµng nhËp lËu, hµng gi¶.
Nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p cøng r¾n trong viÖc kiÓm so¸t ho¹t ®éng bu«n lËu vµ hµng gi¶, hµng nh¸i th¬ng hiÖu ®Ó b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¶ ngêi tiªu dïng lÉn nhµ s¶n xuÊt trong níc. §ång thêi cÇn c¶i tiÕn thñ tôc ®¨ng ký th¬ng hiÖu vµ thùc thi nh÷ng chÕ tµi cã ®ñ hiÖu lùc trong viÖc b¶o vÖ th¬ng hiÖu cho nhµ s¶n xuÊt.
3.3.3 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ Gi¸ c¶
Nh ph©n tÝch ë ch¬ng 2, gi¸ ®êng ViÖt Nam hiÖn nay ë møc cao h¬n nhiÒu so víi khu vùc vµ thÕ giíi vµ gi¸ c¶ ®ang lµ yÕu tè lín nhÊt lµm gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh. Bëi vËy, h¹ gi¸ thµnh ®êng lµ yªu cÇu vµ lµ biÖn ph¸p cÊp b¸ch ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña ngµnh, tõng bíc héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi.
Trong kh©u mÝa nguyªn liÖu
Chi phÝ cho nguyªn liÖu mÝa chiÕm tû träng cao nhÊt trong c¬ cÊu gi¸ thµnh: kho¶ng trªn 50%. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i c¾t gi¶m b»ng ®îc gi¸ mÝa mµ kh«ng lµm ph¬ng h¹i ®Õn lîi Ých cña ngêi n«ng d©n. BiÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt lµ c¬ cÊu l¹i vïng nguyªn liÖu t¬ng øng víi c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt ®Ó tËp trung n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng cña mÝa theo híng chuyÓn tõ qu¶ng canh sang th©m canh. C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn cô thÓ ®· ®îc tr×nh bµy trong phÇn Nguyªn liÖu.
Trong kh©u chÕ biÕn c«ng nghiÖp
Rµ so¸t l¹i c¸c chi phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu nh»m c¸t gi¶m c¸c chi phÝ kh«ng hîp lý, gi¶m tû lÖ tiªu hao mÝa/®êng. Nhµ m¸y ph¶i cã c¬ chÕ thëng ph¹t râ rµng, thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng thµnh tÝch vµ vi ph¹m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
C¸c nhµ m¸y tÝnh to¸n ®Ó kÐo dµi thêi gian sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ n©ng cao hiÖu suÊt Ðp, hiÖu suÊt nÊu, hiÖu suÊt tæng thu håi; ngay sau mçi vô s¶n xuÊt, ph¶i tæ chøc kiÓm tu, tæ chøc tèt viÖc söa ch÷a, thay thÕ phô tïng; kiÓm so¸t tèt c«ng t¸c kü thuËt ë tõng kh©u nh»m gi¶m tû lÖ khÊu hao, thÊt tho¸t nguyªn nhiªn vËt liÖu, gi¶m phÕ phÈm.
Bè trÝ, c©n ®èi l¹i lao ®éng theo híng gi¶m lao ®éng gi¸n tiÕp nh»m lµm gi¶m c¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ khÊu hao vµ chi phÝ tr¶ l·i vay lµ nh÷ng kho¶n cã thÓ c¾t gi¶m ®îc, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c nhµ m¸y míi x©y dùng b»ng c¸ch yªu cÇu ChÝnh phñ ®iÒu chØnh l¹i thêi h¹n khÊu hao vµ thêi h¹n tr¶ l·i vay thÝch hîp.
Yªu cÇu ChÝnh phñ cã chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ VAT ®èi víi ®êng vµ c¸c s¶n phÈm sö dông phÕ liÖu, phô phÈm trong chÕ biÕn ®êng.
§Èy m¹nh viÖc tËn dông tæng hîp phÕ liÖu, phô phÈm ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm sau ®êng vµ bªn c¹nh ®êng nh»m n©ng cao hiÖu suÊt tæng thu håi, gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng gi¸ thµnh.
¸p dông c¬ cÊu mÝa r¶i vô ®Ó kÐo dµi thêi gian Ðp, n©ng cao c«ng suÊt Ðp ®Ó h¹ gi¸ thµnh.
§Çu t c¶i thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®êng x¸, cÇu cèng, bÕn b·i… ®Ó gi¶m thêi gian vËn chuyÓn mÝa trªn ®êng vµ chi phÝ vËn t¶i.
3.3.4 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ThÞ trêng
æn ®Þnh thÞ trêng trong níc vµ tËn dông c¸c c¬ héi mµ héi nhËp ®a l¹i ®Ó më réng thÞ trêng xuÊt khÈu lµ nh÷ng yªu cÇu hµng ®Çu.
§èi víi thÞ trêng trong níc
CÇn x©y dùng bé phËn thÞ trêng vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm trong mçi nhµ m¸y cã quy ®Þnh cô thÓ, chÆt chÏ vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô.
T¨ng cêng c«ng t¸c tiÕp thÞ bëi ®©y lµ mét kh©u cßn rÊt yÕu cña c¸c nhµ m¸y ®êng hiÖn nay.
Më réng thÞ trêng vµ x©y dùng hÖ thèng ®¹i lý chñ ®éng t×m ®Õn kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ m¹ng líi tiªu thô ë nh÷ng vïng n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa.
T¨ng chi cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ.
§èi víi thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ
LËp chiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng tríc m¾t vµ dµi h¹n. T¹m thêi, víi lé tr×nh AFTA, xÐt vÒ nhu cÇu tiÒm n¨ng vµ kho¶ng c¸ch ®Þa lý, ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam cã thÓ híng tíi c¸c thÞ trêng trong khu vùc nh Trung Quèc, In®«nªxia, Malaysia, Lµo, Campuchia.
Song song víi viÖc th©m nhËp vµ æn ®Þnh thÞ phÇn t¹i c¸c thÞ trêng tiÒm n¨ng, tiÕp tôc x©y dùng chiÕn lîc th©m nhËp vµo c¸c thÞ trêng kh¸c nh thÞ trêng Ch©u ¸: NhËt B¶n, §µi Loan… ; thÞ trêng ¢u – Mü: Nga, Ukraina, Mü…; thÞ trêng T©y Nam ¸: Iran, Ir¾c…
KÕt hîp víi c¸c v¨n phßng th¬ng m¹i, ®¹i sø qu¸n cña ViÖt Nam t¹i c¸c níc ®Ó t¹o lËp nguån th«ng tin vÒ c¸c thÞ trêng nhËp khÈu tiÒm n¨ng, ngêi tiªu dïng vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh t¹i c¸c thÞ trêng ®ã.
Ngµnh mÝa ®êng cïng víi HiÖp Héi MÝa §êng cÇn thiÕt lËp ®îc v¨n phßng ®¹i diÖn xóc tiÕn th¬ng m¹i, tæng ®¹i lý t¹i c¸c thÞ trêng trêng xuÊt khÈu tiÒm n¨ng vµ chÝnh yÕu.
TÝch cùc tham gia c¸c héi chî quèc tÕ, c¸c héi nghÞ, héi th¶o chuyªn ®Ò cña khu vùc vµ quèc tÕ ®Ó häc hái kinh nghiÖm, qu¶ng b¸ s¶n phÈm vµ t×m kiÕm ®èi t¸c.
3.3.5 Nhãm c¸c gi¶i ph¸p kh¸c
3.3.5.1 Gi¶i ph¸p vÒ C«ng nghÖ kü thuËt
Nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi ®îc ¸p dông thµnh c«ng sÏ mang l¹i n¨ng suÊt cao h¬n trong trång mÝa vµ chÕ biÕn ®êng.
§Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu, øng dông, chuyÓn giao khoa häc, c«ng nghÖ cho s¶n xuÊt, coi ®©y lµ kh©u ®ét ph¸ quan träng ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn c«ng nghiÖp.
TËp trung vµo c«ng nghÖ sinh häc vµ ch¬ng tr×nh gièng c©y (nh ®· ®Ò cËp trong phÇn Gi¶i ph¸p vÒ nguyªn liÖu).
ChÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ, m¸y mãc cã thÓ s¶n xuÊt trong níc ®Ó thay thÕ nhËp khÈu nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh ®êng. Theo §Ò ¸n quèc gia vÒ N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ dÞch vô th× ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o cña ViÖt Nam cã n¨ng lùc c¹nh tranh trong viÖc chÕ t¹o ra m¸y mãc, thiÕt bÞ toµn bé cung cÊp cho ngµnh mÝa ®êng.
TËp trung dµnh kinh phÝ cho viÖc nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ cao, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸c lo¹i gièng tèt trong níc cha s¶n xuÊt ®îc råi dÇn dÇn nghiªn cøu, tiÕn tíi tù s¶n xuÊt.
Phèi hîp chÆt chÏ c¸c trung t©m nghiªn cøu cña ngµnh víi Tæng c«ng ty c¬ ®iÖn n«ng nghiÖp vµ thuû lîi, c¸c trêng ®¹i häc B¸ch Khoa, ®¹i häc N«ng nghiÖp… trong viÖc nghiªn cøu, tù chÕ t¹o thay thÕ nhËp khÈu.
TËn dông c¸c trang thiÕt bÞ, vËt t, m¸y mãc, thiÕt bÞ cßn tèt cña c¸c nhµ m¸y bÞ buéc ph¶i gi¶i thÓ, ®ãng cöa ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ.
3.3.5.2 Gi¶i ph¸p vÒ Nh©n lùc
N©ng cao chÊt lîng ®éi ngò nh©n lùc hiÖn cã, ®ång thêi x©y dùng ®îc ®éi ngò kÕ cËn lµ vÊn ®Ò then chèt trong n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ngµnh mÝa ®êng.
N©ng cao chÊt lîng ®éi ngò nh©n lùc hiÖn cã
NhÊt thiÕt ph¶i x©y dùng ®îc ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é vµ b¶n lÜnh ®Ó ®a ngµnh ®êng vît qua th¸ch thøc cña héi nhËp. Kiªn quyÕt xö lý, thay thÕ nh÷ng gi¸m ®èc lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶, kh«ng ®¶m b¶o ®ñ nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt, kinh doanh lç trong nhiÒu n¨m.
TËp huÊn ®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n, b¶o ®¶m h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm ®êng trªn c¬ së tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè ®iÖn, níc, khÊu hao, l·i vay ng©n hµng…
T¨ng cêng ®Çu t ®µo t¹o c¸n bé n«ng vô, ®éi ngò ®ãng vai trß cÇu nèi gi÷a ngêi n«ng d©n vµ c¸c nhµ m¸y, ®¶m b¶o tÝnh to¸n, lªn kÕ ho¹ch lÞch chÆt mÝa gi÷a c¸c vïng nguyªn liÖu sao cho võa ®é chÝn tíi cña mÝa l¹i võa æn ®Þnh ®îc nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt.
§µo t¹o l¹i vµ n©ng cao nhËn thøc, kiÕn thøc phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp. §Æc biÖt coi träng viÖc ®µo t¹o kü s thùc hµnh vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ.
Tæ chøc båi dìng kiÕn thøc vÒ trång mÝa cho ngêi n«ng d©n. Ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸n bé kü thuËt cña nhµ m¸y víi ngêi n«ng d©n ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu cña nguån nguyªn liÖu mÝa ®Çu vµo.
Cã chÕ ®é thëng ph¹t râ rµng, minh b¹ch cho c¸n bé tõng cÊp ®Ó n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ lç, l·i trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh.
X©y dùng ®éi ngò nh©n lùc trong t¬ng lai
G¾n chÆt ®µo t¹o víi yªu cÇu sö dông, ph¸t huy vµ ph¸t triÓn m« h×nh ®µo t¹o theo nhu cÇu vµ ®Þa chØ ®· ¸p dông hiÖn nay.
Phèi hîp víi c¸c trêng ®¹i häc, d¹y nghÒ, c¸c trêng trung cÊp c«ng nghiÖp, kü thuËt cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña ngµnh. X©y dùng vµ söa ®æi gi¸o tr×nh hiÖn thêi cho phï hîp.
Tãm l¹i, viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång bé tõ cÊp vÜ m« ®Õn cÊp vi m« vµ ®ång bé ë tÊt c¶ c¸c kh©u cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ph©n phèi vµ tiªu dïng c¸c s¶n phÈm cña ngµnh mÝa ®êng. C¸c gi¶i ph¸p còng sÏ thùc sù cã hiÖu qu¶ mét khi c«ng cuéc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam ®îc vËn hµnh mét c¸ch ®ång bé ë tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ c¸c cÊp tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
KÕt luËn
Héi nhËp kh«ng chØ toµn c¸i “®îc” mµ kh«ng cã “thiÖt”. Hîp t¸c lu«n ®i liÒn víi ®Êu tranh, héi nhËp lu«n ®i liÒn víi c¹nh tranh ®Ó giµnh c¸i “®îc” ë møc ®é tèi ®a vµ h¹n chÕ c¸i “thiÖt” ë møc ®é tèi thiÓu. §iÒu quan träng lµ vÒ tæng thÓ th× c¸i “®îc” ph¶i nhiÒu h¬n c¸i “thiÖt”.
Kh«ng thÓ phñ nhËn mét thùc tr¹ng lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam hiÖn nay cßn thÊp kÐm. Song cã t×m hiÓu s©u míi thÊy ®»ng sau kÕt luËn Êy lµ v« sè nh÷ng khã kh¨n, chñ quan cã vµ kh¸ch quan còng kh«ng nhá. Cã mét ®iÒu cÇn ph¶i nh×n nhËn ®óng lµ ngµnh mÝa ®êng cña chóng ta cßn non trÎ, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh l¹i chÞu ¶nh hëng nhiÒu tõ m«i trêng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, môc tiªu ho¹t ®éng kh«ng chØ lµ lîi nhuËn, kinh tÕ mµ cßn c¶ môc tiªu x· héi. §ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan cho phÐp chóng ta cã thÓ kú väng vµo mét ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao h¬n trong t¬ng lai.
H¬n thÕ, héi nhËp lµ xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o ngîc vµ viÖc ®¬ng ®Çu víi nh÷ng th¸ch thøc lµ kh«ng thÓ tr¸nh nÐ. §· ®Õn lóc ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam cÇn ®Çu t cho ph¸t triÓn chiÒu s©u, chuyÓn tõ môc tiªu lîng sang chÊt, tõ s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu sang xuÊt khÈu. Muèn vËy, ngµnh kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c lµ nhanh chãng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ®Ó b¶o ®¶m cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh.
T¸c gi¶ vÉn cßn nhí mét h×nh ¶nh so s¸nh ViÖt Nam nh mét chó c¸ nhá ®ang b¬i tõ s«ng hßa m×nh vµo biÓn lín. ChØ b»ng c¸ch chÊp nhËn ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc vµ rñi ro ®Ó b¾t kÞp vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ngµnh mÝa ®êng ViÖt Nam nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ cßn non trÎ cña ViÖt Nam nãi chung míi cã thÓ häc hái, ph¸t triÓn vµ kh¼ng ®Þnh ®îc mét “Th¬ng hiÖu ViÖt” trªn trêng quèc tÕ!
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
noi dung chinh.doc- muc luc.doc
- tai lieu tham khao.doc
- tat ca trong mot file.doc
- trang bia.doc
