Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hoá của Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam
Tài liệu Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hoá của Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam: ... Ebook Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hoá của Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam
Tóm tắt tài liệu Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hoá của Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi c¸m ¬n
Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c em xin tr©n träng c¸m ¬n c« gi¸o TS. Vò ThÞ Kim Oanh ®· híng dÉn vµ gióp ®ì em rÊt tËn t×nh trong suèt thêi gian em lµm kho¸ luËn. Em còng xin göi lêi c¸m ¬n tíi thÇy gi¸o TS. Vò Sü TuÊn; c¸c thÇy c« gi¸o khoa Kinh tÕ Ngo¹i th¬ng; khoa T¹i chøc; c¸c c¸n bé c«ng t¸c t¹i Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam, c«ng ty B¶o hiÓm DÇu khÝ, c«ng ty Dung dÞch khoan vµ Ho¸ phÈm DÇu khÝ; c¸c b¹n sinh viªn líp A2CN9 ®· gióp ®ì em hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.
Hµ Néi, ngµy 24 th¸ng 5 n¨m 2003
Lª ThÞ Thu Hêng
Lêi më ®Çu
Cæ phÇn ho¸ lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ níc trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kinh tÕ thÞ trêng. Môc tiªu cña cæ phÇn ho¸ tríc hÕt lµ nh»m thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý; huy ®éng thªm vèn cña c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi doanh nghiÖp ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm vµ n©ng cao søc c¹nh tranh; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng vµ nh÷ng ngêi kh¸c cã cæ phÇn; t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶; t¨ng tµi s¶n cña Nhµ níc; n©ng cao thu nhËp cña ngêi lao ®éng vµ gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ, v.v… vµ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ lµ mét yÕu tè quan träng ®èi víi sù thµnh c«ng vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n. V× vËy, cæ phÇn ho¸ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan.
Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam lµ mét doanh nghiÖp lín cña Nhµ níc, xu híng trong t¬ng lai cßn lµ tËp ®oµn dÇu khÝ ViÖt Nam. VÒ ph¬ng diÖn c¬ cÊu, tËp ®oµn sÏ lµ mét tæ chøc ®a ngµnh, ®a chøc n¨ng th× viÖc ®a d¹ng ho¸ ph¬ng thøc qu¶n lý xem nh mét nhu cÇu cÊp b¸ch. Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc, tõ n¨m 1997, Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®· thµnh lËp Ban §æi míi doanh nghiÖp nh»m thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay kÕt qu¶ cßn dõng l¹i ë viÖc mét sè ®¬n vÞ thµnh viªn ®ang hoµn chØnh ph¬ng ¸n ®Ó tr×nh Ban §æi míi doanh nghiÖp Tæng c«ng ty tr×nh lªn Ban §æi míi doanh nghiÖp Trung ¬ng. V× vËy, viÖc nghiªn cøu t×m nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc cho viÖc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi lµ cÇn thiÕt. Trªn c¬ së nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ trong vµ ngoµi níc, thùc tr¹ng c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam, em ®· lùa chän ®Ò tµi: “Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam” lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp.
ch¬ng I
c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ cæ phÇn ho¸
C¬ së lý luËn vÒ cæ phÇn ho¸
1. C«ng ty cæ phÇn vµ viÖc cæ phÇn ho¸ Doanh nghiÖp Nhµ níc
1.1. C«ng ty cæ phÇn
1.1.1. Sù ra ®êi cña c«ng ty cæ phÇn lµ tÊt yÕu kh¸ch quan:
C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c cæ ®«ng gãp vèn kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi phÇn gãp vèn cña m×nh trªn c¬ së tù nguyÖn ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu lîi nhuËn.
Lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn ra ®êi tõ cuèi thÕ kû XVI ë mét sè níc ch©u ¢u, ®Õn nay ®· cã lÞch sö ph¸t triÓn mÊy tr¨m n¨m. C«ng ty cæ phÇn lµ sù h×nh thµnh mét kiÓu tæ chøc doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nã ra ®êi kh«ng n»m trong ý muèn chñ quan cña bÊt cø lùc lîng nµo mµ lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan do c¸c nguyªn nh©n sau:
Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ t b¶n, t¨ng cêng vµ tÝch tô tËp trung t b¶n ngµy cµng cao lµ nguyªn nh©n thóc ®Èy c«ng ty cæ phÇn ra ®êi:
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, quy luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng m¹nh ®Õn sù c¹nh tranh khèc liÖt gi÷a c¸c nhµ t b¶n, buéc hä t×m c¸ch c¶i tiÕn n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt nh»m sao cho gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt cña m×nh thÊp h¬n hoÆc b»ng møc gi¸ trÞ hµng ho¸ x· héi, th× míi cã thÓ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §iÒu nµy thêng chØ nh÷ng nhµ t b¶n lín cã quy m« s¶n xuÊt ë møc ®é cao nhÊt ®Þnh míi cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i, lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn, do ®ã míi cã thÓ giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh. Cßn c¸c nhµ t b¶n nµo cã gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt cao h¬n møc gi¸ trÞ hµng ho¸ x· héi th× sÏ bÞ thua lç vµ bÞ ph¸ s¶n. §Ó tr¸nh nh÷ng kÕt côc bi th¶m cã thÓ x¶y ra trong c¹nh tranh, c¸c nhµ t b¶n võa vµ nhá ph¶i tù tÝch tô vèn ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c trang thiÕt bÞ, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Song ®©y lµ biÖn ph¸p hÕt søc khã kh¨n, vµ h¬n n÷a viÖc tÝch tô vèn vµ ph¶i mÊt mét thêi gian dµi míi cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Mét lèi tho¸t nhanh h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n lµ c¸c nhµ t b¶n võa vµ nhá cã thÓ tho¶ hiÖp vµ liªn minh víi nhau, tËp trung c¸c t b¶n c¸ biÖt cña hä l¹i thµnh mét t b¶n lín ®ñ søc c¹nh tranh vµ dµnh u thÕ víi c¸c nhµ t b¶n kh¸c. Tõ h×nh thøc tËp trung vèn nh vËy c¸c c«ng ty cæ phÇn dÇn dÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ.
T¸c ®éng cña quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¸t triÓn:
Sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ do tr×nh ®é kü thuËt ngµy cµng cao, ®ßi hái t b¶n cè ®Þnh t¨ng lªn, vµ v× thÕ quy m« tèi thiÓu mµ mét t b¶n ph¶i cã ®Ó cã thÓ kinh doanh dï trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng ngµy cµng lín h¬n. MÆt kh¸c, do kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn, lµm xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh vµ nh÷ng mÆt hµng míi cã hiÖu qu¶ h¬n, ®· thu hót c¸c nhµ t b¶n ®æ x« vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc vµ c¸c mÆt hµng míi nµy, b»ng c¸ch di chuyÓn t b¶n tõ c¸c ngµnh, lÜnh vùc vµ c¸c mÆt hµng kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. §iÒu nµy cµng g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho c¸c nhµ t b¶n khi thùc hiÖn di chuyÓn vèn, bëi hä kh«ng thÓ bçng chèc xo¸ bá ngay c¸c xÝ nghiÖp cò ®Ó thu håi vµ chuyÓn vèn sang x©y dùng ngay mét doanh nghiÖp míi, mµ chØ cã thÓ rót bít vµ chuyÓn dÇn tõng bé phËn mµ th«i. Qu¸ tr×nh ®ã cã thÓ kÐo dµi vµ do vËy hä cã thÓ mÊt thêi c¬. M©u thuÉn nh vËy chØ ®îc gi¶i quyÕt b»ng c¸ch c¸c nhµ t b¶n c¸ biÖt liªn minh víi nhau, cïng nhau gãp vèn ®Ó x©y dùng c¸c doanh nghiÖp lín. Cïng chung môc ®Ých ®i t×m lîi nhuËn cao h¬n, hä ®· gÆp nhau vµ tho¶ thuËn cïng nhau gãp vèn thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn ®Ó cïng kinh doanh.
Sù ph©n t¸n t b¶n ®Ó tr¸nh rñi ro trong c¹nh tranh vµ t¹o thÕ m¹nh vÒ qu¶n lý:
S¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é kü thuËt cµng cao, c¹nh tranh cµng khèc liÖt th× sù rñi ro trong kinh doanh, ®e do¹ ph¸ s¶n ®èi víi c¸c nhµ t b¶n cµng lín. §Ó tr¸nh gÆp ph¸ s¶n, c¸c nhµ t b¶n ®· ph¶i ph©n t¸n t b¶n cña m×nh ®Ó tham gia vµo nhiÒu t b¶n kh¸c biÖt, nghÜa lµ tham gia ®Çu t kinh doanh ë nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu c«ng ty kh¸c nhau. Víi c¸ch lµm nµy, mét mÆt c¸c nhµ t b¶n t×m c¸ch chia sÎ thiÖt h¹i cho nhiÒu ngêi khi gÆp rñi ro. Nhng mÆt kh¸c do cïng mét sè ®«ng ngêi tham gia qu¶n lý, tËp trung ®îc trÝ tuÖ cña nhiÒu ngêi, c«ng ty cæ phÇn h¹n chÕ ®îc rñi ro trong kinh doanh. Cho ®Õn nay, c«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ®îc c¸c nhµ t b¶n a chuéng nhÊt nªn nã ®îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn réng r·i cña cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¸t triÓn:
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tÝn dông cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh, lµm gi¶m chi phÝ lu th«ng vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. TÝn dông cßn cã vai trß ®éng lùc thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty cæ phÇn, bëi v×:
ViÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu trong c«ng ty cæ phÇn kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn nÕu kh«ng cã thÞ trêng tiÒn tÖ ph¸t triÓn, nÕu kh«ng cã nh÷ng doanh nghiÖp vµ d©n c cã nhu cÇu sö dông vèn tiÒn tÖ trªn thÞ trêng.
Thùc tiÔn lÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi ®Òu chøng tá viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu chØ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ng©n hµng, ®«i khi cßn do b¶n th©n ng©n hµng tiÕn hµnh. Ch¼ng h¹n ë §øc n¨m 1896, trong ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn lùc, cã 39 c«ng ty cæ phÇn. HÇu hÕt c¸c c«ng ty nµy ®Òu n¶y sinh tõ sù gióp ®ì cña c¸c ng©n hµng.
Nh vËy, vÒ lÞch sö còng nh vÒ logic, tÝn dông cã tríc khi thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn, tÝn dông lµ c¬ së trùc tiÕp, lµ ®éng lùc thóc ®Èy c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¸t triÓn.
1.1.2. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c«ng ty cæ phÇn:
C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nã cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n sau:
C«ng ty cæ phÇn lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh doanh cã t c¸ch ph¸p nh©n vµ c¸c cæ ®«ng chØ cã tr¸ch nhiÖm ph¸p lý h÷u h¹n trong phÇn gãp vèn cña m×nh. §iÒu nµy cho phÐp c«ng ty cã t c¸ch ph¸p lý ®Çy ®ñ ®Ó huy ®éng nh÷ng lîng vèn lín nh»m r¶i r¸c thuéc nhiÒu c¸ nh©n trong x· héi. Vèn cña c«ng ty ®îc chia lµm nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ c¸c cæ phÇn. Cæ phÇn lµ phÇn vèn c¬ b¶n thÓ hiÖn mét kho¶n gi¸ trÞ thùc tÕ tÝnh b»ng tiÒn. Cæ phiÕu chøng minh t c¸ch thµnh viªn cña ngêi gãp vèn vµo c«ng ty cæ phÇn, nh÷ng thµnh viªn nµy gäi lµ cæ ®«ng.
Nh vËy vèn cæ phÇn lµ do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp bÊt cø ai kÓ c¶ t nh©n, Nhµ níc vµ c¸ nh©n dï chØ mua mét cæ phiÕu th«i còng trë thµnh ngêi chñ së h÷u chung tµi s¶n hîp nhÊt cña c«ng ty cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ ®ång së h÷u. QuyÒn tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña mçi chñ së h÷u phô thuéc vµo sè lîng cæ phiÕu cña hä trong c«ng ty. Cæ ®«ng n¾m ®îc sè lîng cæ phiÕu khèng chÕ th× cã quyÒn chi phèi ho¹t ®éng cña c«ng ty. Khi muèn thu håi vèn nhanh, c¸c cæ ®«ng chØ cã c¸ch lµ b¸n c¸c cæ phiÕu cña m×nh trªn thÞ trêng chøng kho¸n.
C¬ cÊu tæ chøc vµ ®iÒu hµnh c«ng ty cæ phÇn:
Do ®Æc ®iÓm nhiÒu chñ së h÷u trong c«ng ty cæ phÇn, nªn c¸c cæ ®«ng kh«ng thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn vai trß chñ së h÷u cña m×nh, mµ ph¶i th«ng qua tæ chøc ®¹i diÖn lµm nhiÖm vô trùc tiÕp qu¶n lý c«ng ty, bao gåm: §¹i héi cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ, Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh vµ Ban kiÓm so¸t.
§¹i héi cæ ®«ng lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh cao nhÊt cña c«ng ty lµ ®¹i héi cña nh÷ng ngêi ®ång së h÷u ®èi víi c«ng ty cæ phÇn.
Héi ®ång qu¶n trÞ lµ bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty cæ phÇn. Héi ®ång qu¶n trÞ bao gåm nh÷ng thµnh viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ qu¶n lý giái, ®Ó cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô do §¹i héi ®ång cæ ®«ng giao phã. Sè thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n trÞ do §¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh vµ ghi vµo §iÒu lÖ c«ng ty.
Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh lµ ngêi ®iÒu hµnh ho¹t ®éng hµng ngµy cña c«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Héi ®ång qu¶n trÞ vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®îc giao. VÒ thùc chÊt, Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c«ng ty lµ ngêi lµm thuª cho Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ, Gi¸m ®èc kh«ng lµm viÖc theo nhiÖm kú mµ lµm viÖc theo thêi h¹n hîp ®ång ký kÕt víi Chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ.
C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh dùa trªn c¬ së x· héi ho¸ s¶n xuÊt:
C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ thÝch øng ®ßi hái cña nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸. Nã lµ sù x¸c ®Þnh vµ x¸c nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n cña doanh nghiÖp b»ng h×nh thøc cæ phÇn vµ ph©n phèi lîi tøc cæ phÇn theo møc doanh lîi cña c«ng ty. C«ng ty cæ phÇn lµ sù biÓu hiÖn x· héi ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ x· héi, nã phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ kü thuËt.
1.1.3. §iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn:
Muèn thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn cÇn ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, trong ®ã nhÊt thiÕt ph¶i cã ®îc c¸c ®iÒu kiÖn:
Tån t¹i së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn:
C«ng ty cæ phÇn thùc chÊt lµ c«ng ty hîp danh do nhiÒu thµnh viªn (tøc lµ c¸c cæ ®«ng) tham gia gãp vèn ®Ó cïng kinh doanh. C¸c cæ ®«ng cña c«ng ty cæ phÇn cã thÓ lµ thÓ nh©n hay ph¸p nh©n nghÜa lµ cã thÓ do c¸c c¸ nh©n hay c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi cã t c¸ch ph¸p nh©n tham gia. Nhng c¸c c¸ nh©n hay c¸c tæ chøc ®ã ph¶i ®éc lËp cã quyÒn tù quyÕtt ®Þnh ®èi víi phÇn vèn cña m×nh. §Ó cã quyÒn quyÕt ®Þnh hä ph¶i lµ ngêi chñ së h÷u cña phÇn vèn ®ã, hay nãi c¸ch kh¸c hä lµ nh÷ng ngêi së h÷u ®éc lËp. Nh vËy c«ng ty cæ phÇn lµ c«ng ty cã nhiÒu ngêi ®ång së h÷u.
Nh÷ng ngêi cã vèn muèn tham gia ®Çu t ®Ó kinh doanh thu lîi nhuËn:
Trong x· héi cã thÓ cã nhiÒu ngêi cã vèn nhµn rçi vµ ai còng muèn dïng nã ®Ó thu lîi nhuËn, nhng do kinh doanh cã nhiÒu may rñi nªn kh«ng ph¶i bÊt cø ai còng d¸m bá vèn ®Çu t vµo kinh doanh. ChØ cã mét sè ngêi cã vèn d¸m “m¹o hiÓm” míi gãp vèn h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn, vµ hä trë thµnh cæ ®«ng. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t m¹o hiÓm nhÊt so víi ®Çu t nh lµ: mua c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, tiÒn göi tiÕt kiÖm v.v.., do kinh doanh cã kh¶ n¨ng bÞ ph¸ s¶n, nhng l¹i lµ d¹ng ®Çu t cã høa hÑn cao nhÊt vµ kh«ng bÞ l¹m ph¸t lµm sãi mßn tiÒn vèn.
Lîi nhuËn thu ®îc ph¶i ®ñ søc hÊp dÉn ngêi cã vèn tham gia kinh doanh:
Nh÷ng ngêi cã vèn lu«n t×m n¬i nµo ®Çu t cã lîi nhÊt, nªn khi cã ý ®Þnh gãp vèn vµo c«ng ty cæ phÇn ®Ó kinh doanh thu lîi nhuËn bao giê hä còng so s¸nh gi÷a lîi nhuËn cã thÓ thu ®îc khi gãp vèn vµo c«ng ty cæ phÇn víi kho¶n lîi tøc hä thu ®îc, nÕu ®em sè tiÒn ®ã göi vµo ng©n hµng, hoÆc ®Çu t lÜnh vùc kh¸c. NÕu doanh thu do kinh doanh lín h¬n lîi tøc ng©n hµng hoÆc lîi tøc ng©n hµng hoÆc lîi tøc ®Çu t vµo lÜnh vùc kh¸c, lín h¬n ®ñ møc cÇn thiÕt th× ngêi cã vèn míi s½n sµng gãp vèn vµo c«ng ty cæ phÇn ®Ó tham gia kinh doanh. NÕu ngîc l¹i th× hä sÏ göi tiÒn vµo ng©n hµng hoÆc ®Çu t vµo lÜnh vùc kh¸c mµ kh«ng gãp vèn vµo c«ng ty cæ phÇn, do ®ã c«ng ty cæ phÇn kh«ng thÓ h×nh thµnh ®îc. Nh vËy trong kinh doanh, yÕu tè rñi ro thêng hay x¶y ra, lµm cho nh÷ng ngêi cã vèn gãp vµo c«ng ty kh«ng thu ®îc doanh lîi mµ cßn cã khi mÊt c¶ vèn (trêng hîp c«ng ty bÞ ph¸ s¶n), cßn nÕu göi vµo ng©n hµng th× chØ ph¶i chÞu ¶nh hëng cña yÕu tè l¹m ph¸t, nhng æn ®Þnh vµ an toµn c¶ vèn lÉn l·i.
Ph¶i cã sù nhÊt trÝ thµnh lËp c«ng ty:
Nh÷ng ngêi cã vèn muèn tham gia kinh doanh ph¶i tho¶ thuËn ®îc víi nhau ®Ó cïng gãp vèn vµ ®øng ra thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn trªn c¬ së nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong trêng hîp nh÷ng ngêi cã vèn muèn tham gia ®Çu t ®Ó kinh doanh thu lîi nhuËn, song hä kh«ng thèng nhÊt ®îc víi nhau vÒ ph¬ng thøc gãp vèn, ph¬ng thøc kinh doanh cña c«ng ty, ph¬ng híng chiÕn lîc ph¸t triÓn c«ng ty, quyÒn ®¹i diÖn trong bé m¸y qu¶n lý, ®iÒu hµnh c«ng ty, ph¬ng thøc ph©n phèi lîi nhuËn v.v... th× c«ng ty kh«ng thµnh lËp ®îc.
Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn:
C«ng ty cæ phÇn lµ mét h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ trêng. KiÓu tÝch tô theo kiÓu c«ng ty cæ phÇn b»ng c¸ch thu hót ®îc c¸c nguån vèn cña ®«ng ®¶o c¸c nhµ ®Çu t vµ tiÕt kiÖm cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng, l¹i cho phÐp t¨ng quy m« rÊt nhanh. M¸c ®¸nh gi¸ vai trß nµy cña c«ng ty cæ phÇn: “NÕu nh cø ph¶i chê cho ®Õn khi tÝch luü lµm cho mét nhµ t b¶n riªng lÎ lín lªn ®Õn møc cã thÓ ®¶m ®¬ng viÖc x©y dùng ®êng s¾t th× cã lÏ ®Õn ngµy nay thÕ giíi vÉn cha cã ®êng s¾t. Ngîc l¹i, qua c«ng ty cæ phÇn sù tËp trung ®· thùc hiÖn viÖc ®ã trong nh¸y m¾t”.
C«ng ty cæ phÇn cã thêi gian tån t¹i lµ v« h¹n (nÕu kh«ng cã quy ®Þnh thêi gian ho¹t ®éng vµ lo¹i trõ trêng hîp bÞ ph¸ s¶n) v× vèn gãp cæ phÇn cã sù ®éc lËp nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c cæ ®«ng. Ngêi bá tiÒn ra mua cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn kh«ng cã quyÒn rót vèn mµ chØ cã quyÒn së h÷u cæ phiÕu. C¸c cæ phiÕu cã thÓ tù do mua b¸n trªn thÞ trêng vµ ®îc thõa kÕ. V× vËy, kh¸c víi lo¹i c«ng ty kh¸c, vèn cæ phiÕu ®· ®îc gãp tån t¹i víi qu¸ tr×nh “sèng” cña c«ng ty, cßn chñ së h÷u cã thÓ thay ®æi. Sù tån t¹i cña c«ng ty cæ phÇn kh«ng bÞ ¶nh hëng bëi c¸c cæ ®«ng chÕt hay tï téi.
C«ng ty cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn tËp hîp ®îc nhiÒu lùc lîng kh¸c nhau vµo ho¹t ®éng chung nhng vÉn t«n träng së h÷u riªng vÒ quyÒn, tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña c¸c cæ ®«ng theo møc gãp vèn. Më réng sù tham gia cña c¸c cæ ®«ng vµo c«ng ty cæ phÇn, ®Æc biÖt lµ ngêi lao ®éng lµ c¸ch ®Ó hä tham gia vµo ho¹t ®éng cña c«ng ty víi t c¸ch lµ ngêi chñ së h÷u ®Ých thùc chø kh«ng ph¶i víi t c¸ch lµ ngêi lµm thuª. §©y lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý.
1.1.4. LÞch sö vµ con ®êng h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn
LÞch sö h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn:
C«ng ty cæ phÇn ra ®êi trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ ®Æc biÖt lµ x· héi ho¸ vÒ vèn, quan hÖ tÝn dông ph¸t triÓn, quan hÖ thÞ trêng h×nh thµnh ®Çy ®ñ. Tr¶i qua vµi tr¨m n¨m, c«ng ty cæ phÇn ®· ph¸t triÓn ë hÇu hÕt c¸c níc t b¶n theo xu híng tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p, tõ quy m« nhá ®Õn quy m« lín, tõ mét lÜnh vùc ®Õn nhiÒu lÜnh vùc, tõ mét ngµnh ®Õn ®a ngµnh, tõ mét quèc gia ®Õn c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.
Con ®êng h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn:
C«ng ty cæ phÇn lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã t c¸ch ph¸p nh©n do nhiÒu ngêi cïng tho¶ thuËn lËp nªn, trªn c¬ së tù nguyÖn gãp tµi s¶n hoÆc kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chung nh»m thu lîi nhuËn. Cã hai híng ®Ó thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn:
- Thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn míi
- Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®Ó h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn.
I.1.5. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc
ViÖc ®Ò ra nh÷ng môc tiªu nh»m ®a ®Õn thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, cña ph©n c«ng lao ®éng trong x· héi lµ ®iÒu tÊt yÕu, lµ qu¸ tr×nh “lÞch sö - tù nhiªn” vµ lµ mét quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi. §ã còng lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt c¶ vÒ mÆt lùc lîng s¶n xuÊt lÉn quan hÖ s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vÒ mÆt lùc lîng s¶n xuÊt, chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng s©u s¾c trong mçi níc còng nh trªn ph¹m vi quèc tÕ vµ khu vùc. Cßn x· héi ho¸ vÒ quan hÖ s¶n xuÊt (quan hÖ së h÷u) lµ qu¸ tr×nh ngµy cµng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u. TiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ vÒ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi së h÷u ®Ó thùc sù ®a c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc cã chç ®øng v÷ng vµ tån t¹i trong c¬ chÕ thÞ trêng. §a d¹ng ho¸ së h÷u t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ cho c¸c nhµ ®Çu t, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn quyÒn lµm chñ thËt sù cña ngêi lao ®éng trong xÝ nghiÖp, khuyÕn khÝch c¹nh tranh ®Æc biÖt lµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng.
ChÝnh v× vËy, NghÞ ®Þnh sè 44 - 1998/N§ - CP ngµy 29/6/1998 cña ChÝnh phñ nªu râ: ChuyÓn doanh nghiÖp nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn nh»m c¸c môc tiªu sau:
Huy ®éng vèn cña toµn bé x· héi, bao gåm c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ tæ chøc x· héi trong níc vµ ngoµi níc ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn doanh nghiÖp, n©ng cao søc c¹nh tranh, thay ®æi c¬ cÊu doanh nghiÖp nhµ níc.
T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn vµ nh÷ng ngêi ®· gãp vèn ®îc lµm chñ thùc sù; thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¨ng tµi s¶n Nhµ níc, n©ng cao thu nhËp cña ngêi lao ®éng, gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ ®Êt níc.
2. Cæ phÇn ho¸ vµ thÞ trêng chøng kho¸n
2.1. ThÞ trêng tµi chÝnh
Kh¸i niÖm, cÊu tróc cña thÞ trêng tµi chÝnh:
Kh¸i niÖm thÞ trêng tµi chÝnh:
ThÞ trêng tµi chÝnh lµ thÞ trêng trong ®ã nguån tµi chÝnh ®îc chuyÓn tõ ngêi cã vèn d thõa sang ngêi thiÕu vèn. ThÞ trêng tµi chÝnh lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ vèn.
Chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña thÞ trêng tµi chÝnh lµ dÉn vèn tõ ngêi d thõa vèn tíi ngêi cÇn vèn, ngoµi ra nã cßn thÓ hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t th«ng qua sù vËn ®éng cña c¸c nguån tµi chÝnh.
Ph©n lo¹i thÞ trêng tµi chÝnh:
Dùa vµo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau ta cã thÓ ph©n lo¹i thÞ trêng tµi chÝnh nh sau:
Dùa vµo viÖc mua b¸n chøng kho¸n lÇn ®Çu (chøng kho¸n míi) vµ mua b¸n chøng kho¸n sau khi ph¸t hµnh lÇn ®Çu ngêi ta chia lµm thÞ trêng cÊp 1 vµ thÞ trêng cÊp 2.
ThÞ trêng cÊp 1 (thÞ trêng s¬ cÊp): lµ thÞ trêng tµi chÝnh trong ®ã nh÷ng ph¸t hµnh míi cña chøng kho¸n ®îc tæ chøc ph¸t hµnh b¸n cho ngêi mua ®Çu tiªn.
ThÞ trêng cÊp 2 (thÞ trêng thø cÊp): lµ thÞ trêng tµi chÝnh n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n l¹i c¸c chøng kho¸n ®· ®îc ph¸t hµnh trªn thÞ trêng cÊp 1.
Dùa vµo ph¬ng thøc giao dÞch trªn thÞ trêng tµi chÝnh, thÞ trêng cÊp 2 ®îc chia lµm hai lo¹i: Së giao dÞch vµ thÞ trêng phi tËp trung.
C¨n cø vµo b¶n chÊt, chøc n¨ng vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ tµi chÝnh vµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh giao dÞch trªn ®ã, hÖ thèng tµi chÝnh ®îc ph©n lµm 3 thÞ trêng c¬ b¶n: ThÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng hèi ®o¸i vµ thÞ trêng vèn.
ThÞ trêng tiÒn tÖ: Lµ thÞ trêng ph¸t hµnh vµ mua b¸n l¹i c¸c c«ng cô tµi chÝnh ng¾n h¹n, th«ng thêng díi 1 n¨m nh tÝn phiÕu kho b¹c, kho¶n vay ng¾n h¹n gi÷a c¸c ng©n hµng, tho¶ thuËn mua b¸n l¹i, chøng chØ tiÒn göi, th¬ng phiÕu v.v...
ThÞ trêng hèi ®o¸i: Lµ n¬i giao dÞch c¸c c«ng cô tµi chÝnh t¬ng ®èi ng¾n h¹n, nhng chóng ®îc ®Þnh gi¸ b»ng c¸c lo¹i ®ång tiÒn kh¸c nhau, vµ ë thÞ trêng hèi ®o¸i còng chØ cã c¸c giao dÞch gi÷a c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau míi ®îc thùc hiÖn.
ThÞ trêng vèn (thÞ trêng chøng kho¸n): Lµ thÞ trêng ph¸t hµnh vµ mua b¸n l¹i c¸c c«ng cô tµi chÝnh cã kú h¹n trªn 1 n¨m hay chÝnh lµ n¬i gi¶i quyÕt quan hÖ cung cÇu vÒ vèn dµi h¹n.
2.1.2. TiÕt kiÖm, ®Çu t vµ lu chuyÓn vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh
§Çu t lµ viÖc sö dông mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh vµo mét viÖc nhÊt ®Þnh nh»m môc ®Ých thu l¹i mét kho¶n tiÒn lín h¬n.
TiÕt kiÖm lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n cha cÇn sö dông cho nhu cÇu hiÖn t¹i.
ThÞ trêng tµi chÝnh cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ph©n phèi c¸c nguån tµi chÝnh. Th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ trªn thÞ trêng tµi chÝnh, c¸c nguån tµi chÝnh ®îc lu©n chuyÓn ®Ó cung vµ cÇu vÒ vèn gÆp nhau. Qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh lµm t¨ng qu¸ tr×nh chuyÓn tiÕt kiÖm thµnh ®Çu t. Qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh thÓ hiÖn ë S¬ ®å 1:
tµi chÝnh gi¸n tiÕp
Nh÷ng trung gian tµi chÝnh
Nh÷ng ngêi cho vay
(Ngêi tiÕt kiÖm)
1. C¸c gia ®×nh
2. C¸c h·ng kinh doanh
3. ChÝnh phñ
4. Ngêi níc ngoµi
Nh÷ng ngêi ®i vay (ngêi chi tiªu)
1. C¸c h·ng kinh doanh
2. ChÝnh phñ
3. C¸c gia ®×nh
4. Ngêi níc ngoµi
C¸c
thÞ trêng tµi chÝnh
Vèn
Vèn
Vèn
Vèn
Vèn
Vèn
Nh÷ng trung gian tµi chÝnh
Vèn
tµi chÝnh trùc tiÕp
S¬ ®å 1: Nh÷ng dßng vèn ®i qua hÖ thèng tµi chÝnh
2.2. ThÞ trêng chøng kho¸n
Kh¸i niÖm
ThÞ trêng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña thÞ trêng tµi chÝnh mµ t¹i ®ã diÔn ra viÖc mua b¸n c¸c c«ng cô tµi chÝnh dµi h¹n.
Vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ:
Khi c¸c nhµ ®Çu t mua chøng kho¸n do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh, sè tiÒn nhµn rçi cña hä ®îc ®a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qua ®ã gãp phÇn më réng s¶n xuÊt x· héi. B»ng c¸ch hç trî c¸c ho¹t ®éng ®Çu t cña c«ng ty, thÞ trêng chøng kho¸n ®· cã nh÷ng t¸c ®éng hç trî quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua thÞ trêng chøng kho¸n, ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ë c¸c ®Þa ph¬ng còng huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn cho môc ®Ých sö dông vµ ®Çu t ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ, phôc vô c¸c nhu cÇu chung cña toµn x· héi.
Cung cÊp m«i trêng ®Çu t cho c«ng chóng:
ThÞ trêng chøng kho¸n cung cÊp cho c«ng chóng mét m«i trêng ®Çu t lµnh m¹nh vµ c¸c c¬ héi lùa chän phong phó. Cã nhiÒu lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ trêng víi c¸c møc ®é rñi ro hÕt søc kh¸c nhau ®Ó c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ lùa chän cho phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ së thÝch cña m×nh. ChÝnh v× vËy, thÞ trêng chøng kho¸n gãp phÇn ®¸ng kÓ lµm t¨ng møc tiÕt kiÖm quèc gia.
Cung cÊp kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n:
Nhê cã thÞ trêng chøng kho¸n c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ chuyÓn ®æi c¸c chøng kho¸n hä së h÷u thµnh tiÒn mÆt hoÆc c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c khi hä muèn. Kh¶ n¨ng thanh kho¶n (kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt) lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cho thÊy tÝnh linh ho¹t, an toµn cña vèn ®Çu t. Chøc n¨ng cung cÊp kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n lµ chøc n¨ng quan träng ®¶m b¶o cho thÞ trêng chøng kho¸n ho¹t ®éng mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶.
§¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ:
ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ mét c¸ch tæng hîp vµ chÝnh x¸c (kÓ c¶ gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ v« h×nh) th«ng qua chØ sè gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ trêng. Tõ ®ã t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, kÝch thÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn s¶n phÈm.
T¹o m«i trêng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«:
ThÞ trêng chøng kho¸n lµ thÞ trêng n¬i cung vµ cÇu vèn dµi h¹n gÆp nhau. Trªn thÞ trêng chøng kho¸n gi¸ c¶ c¸c chøng kho¸n ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ nãi chung, gi¸ c¶ chøng kho¸n t¨ng lªn cho thÊy ®Çu t ®ang më réng, nÒn kinh tÕ t¨ng trëng; vµ ngîc l¹i gi¸ chøng kho¸n gi¶m sÏ cho thÊy c¸c dÊu hiÖu tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, thÞ trêng chøng kho¸n ®îc gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vµ lµ mét c«ng cô quan träng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Th«ng qua thÞ trêng chøng kho¸n, ChÝnh phñ cã thÓ mua vµ b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó t¹o ra nguån thu bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch vµ qu¶n lý l¹m ph¸t. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cã thÓ sö dông mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo thÞ trêng chøng kho¸n nh»m ®Þnh híng ®Çu t ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ.
2.3. Quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ víi sù ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n
ViÖc ra ®êi c¸c c«ng ty cæ phÇn víi viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n vµ cïng víi viÖc chuyÓn nhîng, mua b¸n chøng kho¸n ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi thÞ trêng chøng kho¸n
ThÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi lµ n¬i ®Ó cho c¸c nhµ kinh doanh cã thÓ t×m kiÕm ®îc c¸c nguån tµi trî cho ho¹t ®éng ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh; lµ n¬i khai th«ng nguån tiÕt kiÖm cña nh÷ng ngêi tÝch luü ®Õn c¸c nhµ ®Çu t; lµ c¬ chÕ ph©n bæ c¸c nguån ®Çu t theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng; vµ lµ c¬ së quan träng ®Ó Nhµ níc th«ng qua ®ã ®Ó sö dông c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu lùa chän. ThiÕu thÞ trêng chøng kho¸n kh«ng cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. Song sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan cña con ngêi, mµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn chung vÒ kinh tÕ x· héi, trong ®ã sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng hoµn h¶o cña c¸c c«ng ty cæ phÇn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh.
Ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ t¹o ra hµng ho¸ ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng ®Ó giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n
ThÞ trêng chøng kho¸n t¹o ra m«i trêng kh«ng thÓ thiÕu cho ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ thµnh c«ng v÷ng ch¾c ®ång thêi viÖc cæ phÇn ho¸ còng t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n. Sù h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n vµ ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Mét mÆt cÇn ®Èy nhanh tèc ®é cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN thuéc diÖn cæ phÇn ho¸, mÆt kh¸c cÇn lùa chän mét sè doanh nghiÖp cã quy m« vèn lín, kinh doanh cã l·i, cã ®Þnh híng ph¸t triÓn trong t¬ng lai ®Ó ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu dµi h¹n nh»m huy ®éng vèn.
II. Vai trß cæ phÇn ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam vµ Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam
1. Vai trß cæ phÇn ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam
1.1. Tæng quan vÒ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
1.1.1.T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi qua 10 n¨m 1991 - 2000:
NÒn kinh tÕ cã bíc ph¸t triÓn míi vÒ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ héi nhËp kinh tÕ, t¨ng ®îc thÕ vµ lùc h¬n h¼n 10 n¨m tríc, kh¾c phôc ®îc mét t×nh tr¹ng níc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao kh¶ n¨ng ®éc lËp tù chñ, t¹o thªm ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
§¸nh gi¸ chung 10 n¨m thùc hiÖn ChiÕn lîc 1991 - 2000, chóng ta ®· giµnh ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng:
Tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) sau 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i; Gi¸ trÞ s¶n lîng c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®Òu ®¹t vµ vît chØ tiªu phÊn ®Êu, ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp trong c¶ hai kú kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991 - 1995 vµ 1996 - 2000 ®Òu t¨ng trëng cao h¬n chØ tiªu ®Ò ra. S¶n lîng l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 330 kg n¨m 1990 t¨ng lªn 370 kg n¨m 1995; 435 kg n¨m 2000. Tõ t×nh tr¹ng khan hiÕm, s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu thiÕt yÕu, nay b¶o ®¶m ®ñ l¬ng thùc, thùc phÈm, nhiÒu lo¹i hµng tiªu dïng, cã dù tr÷ xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng; cung cÊp ®ñ n¨ng lîng vµ phÇn lín vËt liÖu x©y dùng.
TÝch luü néi bé cña nÒn kinh tÕ - x· héi ®îc t¨ng cêng râ rÖt. N¨ng lùc cña hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô ®Òu t¨ng. C¬ cÊu nÒn kinh tÕ cã bíc chuyÓn dÞch tÝch cùc; nÒn n«ng nghiÖp ®· chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn hÇu hÕt kh¾p c¸c vïng; trong GDP, tû träng n«ng nghiÖp tõ 38,7% gi¶m xuèng cßn 25%, c«ng nghiÖp t¨ng tõ 22,7% lªn 34,5%, dÞch vô t¨ng tõ 38,6% lªn 40,5%. C¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm, c¸c khu c«ng nghiÖp bíc ®Çu ph¸t huy t¸c dông; c¸c vïng nghÌo, cã nhiÒu khã kh¨n ®îc hç trî ph¸t triÓn kh¸ h¬n.
Quan hÖ s¶n xuÊt cã bíc chuyÓn quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ nhµ níc gi÷ ®îc vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ; DNNN ®· cã bíc s¾p xÕp, ®æi míi vµ ph¸t triÓn, h×nh thµnh c¸c tæng c«ng ty lín trong nhiÒu lÜnh vùc then chèt. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn kh¸ nhanh. ThÓ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi ®îc chuyÓn ®æi phï hîp h¬n víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu sau 10 n¨m t¨ng gÊp 6 lÇn, nhanh gÊp 3 tèc ®é t¨ng GDP; mét sè s¶n phÈm nh g¹o, cµ phª, thuû s¶n ®· giµnh ®îc thÞ phÇn ®¸ng kÓ trªn thÞ trêng thÕ giíi. §Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi ®· ®îc thùc hiÖn trong 10 n¨m kho¶ng 15 tû USD, chiÕm 1/4 tæng ®Çu t toµn x· héi, thu hót trªn 30 v¹n lao ®éng trùc tiÕp, n¨m 2000 t¹o ra 22% kim ng¹ch xuÊt khÈu, 10% GDP. Trong 5 n¨m 1996 - 2000, nguån tµi trî (®¹i bé phËn lµ cho vay u ®·i) cña ChÝnh phñ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®· gi¶i ng©n ®îc 6,1 tû USD, tËp trung chñ yÕu cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu, vÉn cßn nh÷ng mÆt yÕu kÐm, bÊt cËp, cha ®¸p øng tèt yªu cÇu ph¸t triÓn, cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nh©n d©n, ®Êt níc. Cô thÓ lµ:
NhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ mÊy n¨m gÇn ®©y chËm dÇn; n¨m 2000 chiÒu híng t¨ng lªn nhng cha ®¹t møc t¨ng trëng cao nh gi÷a thËp kû 90. NÒn kinh tÕ cßn kÐm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh, chÊt lîng t¨ng trëng cßn thÊp. Mét sè s¶n phÈm khã tiªu thô, kh«ng ph¸t huy ®îc n¨ng lùc s¶n xuÊt. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ vµ søc mua trong níc cßn thÊp. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm. C¬ cÊu ®Çu t cßn nhiÒu bÊt hîp lý. Xu híng bao cÊp vµ b¶o hé cßn nÆng.
M«i trêng ®Çu t, kinh doanh cßn nhiÒu víng m¾c. Lùc lîng s¶n xuÊt cha ®îc gi¶i phãng triÖt ®Ó vµ cha ph¸t triÓn m¹nh. C¸c yÕu tè cña kinh tÕ thÞ trêng cha ®îc t¹o lËp ®ång bé. Cha t¹o ®îc chuyÓn biÕn lín trong viÖc ®æi míi vµ ph¸t triÓn DNNN. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c cßn yÕu. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cha thùc sù yªn t©m ®Çu t l©u dµi vµo s¶n._. xuÊt. §Çu t níc ngoµi mÊy n¨m gÇn ®©y gi¶m m¹nh.
Mét sè c©n ®èi tæng thÓ nÒn kinh tÕ cßn thiÕu v÷ng ch¾c. HÖ thèng kÕ ho¹ch, tµi chÝnh, ng©n hµng ®æi míi vµ ph¸t triÓn chËm, chÊt lîng thÊp, cha t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî tèt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch ph©n phèi cßn nhiÒu mÆt cha hîp lý, cha t¹o ®éng lùc thóc ®Èy tiÕt kiÖm, ®Çu t ph¸t triÓn.
Môc tiªu vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 -2010:
Môc tiªu: §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tËp trung x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng quan träng víi c«ng nghÖ cao, s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt cÇn thiÕt ®Ó trang bÞ vµ trang bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ ®¸p øng nhu cÇu quèc phßng, ®a ®Êt níc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. ChÊt lîng ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ vµ tinh thÇn cña nh©n d©n dîc n©ng lªn mét møc ®¸ng kÓ. ThÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®îc ®Þnh h×nh vÒ c¬ b¶n. Nguån lùc con ngêi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, an ninh ®îc t¨ng cêng. VÞ thÕ trong quan hÖ quèc tÕ ®îc cñng cè vµ n©ng cao.
§Þnh híng ph¸t triÓn:
Ph¸t triÓn nhanh chãng vµ bÒn v÷ng, t¨ng trëng kinh tÕ ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng.
X©y dùng nÒn t¶ng cho mét níc c«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô träng t©m trong thêi kú chiÕn lîc.
§Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi, t¹o ®éng lùc ph¸t huy cao ®é mäi nguån lùc.
X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
KÕt hîp chÆt chÏ kinh tÕ x· héi víi quèc phßng, an ninh.
1.2. Vai trß vµ thùc tr¹ng cña DNNN
Sù tån t¹i cña DNNN ë ViÖt Nam còng nh c¸c níc trªn thÕ giíi chøng tá sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ do ®ã DNNN trë thµnh mét bé phËn quan träng vµ cÇn thiÕt trong c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi níc.
Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc, trong ®ã cã DNNN, tríc hÕt ph¶n ¸nh tÝnh lÞch sö trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ ViÖt Nam sau ngµy miÒn B¾c ®îc gi¶i phãng víi ®Æc trng sù ph¸t triÓn å ¹t c¸c DNNN. ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®æi míi, chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®· më ®êng cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. Song thùc tiÔn cho hay r»ng, DNNN vÉn gi÷ vÞ trÝ quan träng vµ trªn mét sè lÜnh vùc th× cha cã thµnh phÇn t nh©n nµo thay thÕ ®îc DNNN. XÐt vÒ gãc ®é t¨ng trëng trong 5 n¨m qua, tèc ®é t¨ng trëng cña GDP cña kinh tÕ quèc doanh t¨ng gÇn gÊp rìi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n toµn nÒn kinh tÕ vµ gÇn gÊp ®«i kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Tû träng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng cña DNNN trong GDP t¨ng tõ 36,5% n¨m 1991 lªn 41,9% n¨m 1995. Doanh nghiÖp nhµ níc vÉn lµ nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch nhµ níc, chiÕm tû träng kho¶ng 60% tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc vµ kho¶ng 70% tæng thu ng©n s¸ch tõ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn, sau khi nghiªn cøu c¸c sè liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh DNNN vµ xem xÐt c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan còng nh chñ quan cã thÓ rót ra kÕt luËn vÒ thùc tr¹ng DNNN ë níc ta hiÖn nay:
- ThiÕu vèn;
- Sè lîng c¸c doanh nghiÖp cßn qu¸ nhiÒu vµ bè trÝ kh«ng hîp lý;
- Quy m« c¸c doanh nghiÖp cßn nhá bÐ;
- Tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ ë c¸c doanh nghiÖp cßn l¹c hËu;
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cßn thÊp.
1.3. Sù cÇn thiÕt ph¶i cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc:
Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®æi míi DNNN. Cæ phÇn ho¸ DNNN sÏ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:
Cæ phÇn ho¸ DNNN nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNNN:
T×nh tr¹ng hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp cña DNNN lµ do c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp ®· cã ®æi míi nhng cha thÝch øng víi ®iÒu kiÖn chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng. C¸c doanh nghiÖp vÉn ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së nguån vèn cÊp ph¸t cña ng©n s¸ch Nhµ níc vµ do ®ã, tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng vÉn chÞu sù kiÓm so¸t vµ chi phèi trùc tiÕp cña Nhµ níc. Cæ phÇn ho¸ DNNN ®îc xem lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kÐm hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ nhµ níc. Lîi Ých cña Nhµ níc trong viÖc cæ phÇn ho¸ DNNN ®îc thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau:
C«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cao h¬n DNNN v× vËy phÇn lîi nhuËn thu ®îc tõ ®ång vèn ®Çu t cña Nhµ níc sÏ cao h¬n tríc.
B»ng viÖc b¸n mét phÇn së h÷u cña m×nh mµ Nhµ níc cã thÓ thu håi vèn ®Ó ®Çu t vµo lÜnh vùc kh¸c.
Nhê viÖc tham gia vµo qu¶n lý c«ng ty cæ phÇn mµ Nhµ níc ®µo t¹o ®îc mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc ngµy cµng thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ trêng.
Cæ phÇn ho¸ ®Ó ®æi míi ph¬ng thøc t¹o vèn:
ë níc ta, kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc ®· tõng bíc thay thÕ nÒn kinh tÕ bao cÊp. §Æc trng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng lµ: Khu vùc kinh tÕ quèc doanh chiÕm tû träng lín nhng viÖc chuyÓn ®æi cßn chËm. Thêi gian qua ng©n s¸ch Nhµ níc ®· ph¶i ®Çu t mét tû träng vèn lín cho DNNN nhng hiÖu qu¶ thu l¹i rÊt thÊp trong khi ng©n s¸ch Nhµ níc l¹i cã h¹n vµ dµn tr¶i cho nhiÒu kho¶n chi tiªu kh¸c. §Ó xö lý t×nh tr¹ng thiÕu vèn vµ t¹o c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cã hiÖu lùc, thùc sù rµng buéc tr¸ch nhiÖm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNNN th× gi¶i ph¸p cÇn lµm lµ thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN.
Nhê cæ phÇn ho¸ sÏ huy ®éng c¸c nguån vèn nhµn rçi trong x· héi mét c¸ch nhanh chãng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Khi doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i th× nguån vèn dåi dµo trong d©n c sÏ ®æ vµo n¬i cã lîi nhuËn cao, lµm cho c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ngµy cµng cã vèn lín, tõ ®ã ®iÒu kiÖn trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i h¬n, më réng s¶n xuÊt.
Nh vËy, cã thÓ thÊy râ u thÕ cña c«ng ty cæ phÇn trong viÖc huy ®éng vèn. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c«ng ty cæ phÇn ®îc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n nh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ra c«ng chóng ®Ó huy ®éng vèn. C¸c cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn ®îc chuyÓn nhîng dÔ dµng trªn thÞ trêng chøng kho¸n, do ®ã doanh nghiÖp vÉn ®îc duy tr×, ®ång thêi t¹o nªn sù di chuyÓn linh ho¹t c¸c nguån vèn x· héi.
N©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp:
Thùc tÕ cho thÊy ë c¸c DNNN tríc ®©y vai trß lµm chñ cña ngêi lao ®éng rÊt h¹n chÕ. D©n chñ chØ lµ h×nh thøc. Së h÷u toµn d©n trong c¸c doanh nghiÖp ®· h×nh thµnh mét c¬ cÊu phøc t¹p cã tÝnh chÊt thø bËc mµ ngêi lao ®éng cã thø bËc thÊp nhÊt, hä kh«ng cã vai trß g× trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp.
Khi mua cæ phiÕu cña c«ng ty, ngêi lao ®éng sÏ trë thµnh cæ ®«ng vµ cã quyÒn tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp nh tham dù §¹i héi cæ ®«ng ®Ó bÇu c¸c thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ vµ thµnh viªn Ban kiÓm so¸t, tham gia biÓu quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thuéc thÈm quyÒn §¹i héi cæ ®«ng. Do vËy, víi m« h×nh c«ng ty cæ phÇn, vai trß lµm chñ cña ngêi lao ®éng sÏ ®îc kh¼ng ®Þnh. Ngêi lao ®éng còng lµ ngêi së h÷u phÇn vèn cña m×nh trong doanh nghiÖp.
Cæ phÇn ho¸ DNNN sÏ lµm thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp:
Khi chuyÓn sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c«ng viÖc qu¶n lý kinh doanh cña c«ng ty ®îc t¸ch ra vµ giao cho nh÷ng chuyªn gia cã kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng ty. Theo LuËt Doanh nghiÖp, tæ chøc trong néi bé c«ng ty cæ phÇn bao gåm §¹i héi cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban kiÓm so¸t c«ng ty. M« h×nh qu¶n lý tæ chøc nµy ®· thÓ hiÖn sù ph©n ®Þnh râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi së h÷u vµ ngêi sö dông tµi s¶n cña c«ng ty ®Ó kinh doanh, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc sù kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty.
T¹o c¬ së thóc ®Èy qu¸ tr×nh ra ®êi, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ trêng tiÒn tÖ, chøng kho¸n ë ViÖt Nam:
ViÖc t¹o hµng ho¸ cho thÞ trêng chøng kho¸n ®ang lµ vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n trong thêi ®iÓm hiÖn nay khi mµ phÇn lín c¸c c«ng ty cæ phÇn ë nãc ta cã quy m« nhá kh«ng ®¸p øng ®îc ®iÒu kiÖn niªm yÕt. Sù thµnh c«ng vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam phô thuéc vµo mét yÕu tè rÊt quan träng ®ã lµ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN - tiÕn tr×nh t¹o ra hµng ho¸ ®ñ tiªu chuÈn vµ chÊt lîng cho ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n.
2. Vai trß cæ phÇn ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ VN
2.1. Môc tiªu vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam:
Môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh DÇu khÝ ViÖt Nam tõ nay cho ®Õn n¨m 2020 lµ: PhÊn ®Êu x©y dùng Ngµnh DÇu khÝ ViÖt Nam ph¸t triÓn toµn diÖn, ®a Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam trë thµnh mét tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, hoat ®éng ®a ngµnh, tham gia tÝch cùc vµ b×nh ®¼ng vµo qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, ®¶m b¶o an ninh nhiªn liÖu, n¨ng lîng, cung cÊp phÇn lín c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu cho ®Êt níc, ®ång thêi tÝch cùc gãp phÇn b¶o vÖ chñ quyÒn quèc gia, b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng sinh th¸i.
§Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®ã, nh÷ng ®Þnh híng lín ®Õn n¨m 2020 cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam lµ:
TiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c t×m kiÕm th¨m dß dÇu khÝ nh»m sím x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng dÇu khÝ cña ®Êt níc, lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh DÇu khÝ.
TÝch cùc gia t¨ng s¶n lîng khai th¸c dÇu khÝ, gãp phÇn ®¶m b¶o c©n ®èi quèc gia, ®ång thêi t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn toµn diÖn ngµnh c«ng nghiÖp dÇu khÝ cña ®Êt níc.
§Èy m¹nh kh©u chÕ biÕn dÇu khÝ nh»m tõng bíc ®¶m b¶o nhiªn liÖu cho ph¸t triÓn ®Êt níc, ®ång thêi cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, ®Æc biÖt lµ nguyªn liÖu s¶n xuÊt sîi tæng hîp cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt vµ may mÆc, s¶n xuÊt ph©n ®¹m, chÊt næ, chÊt dÎo, nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh dÇu nhên, nhùa ®êng, chÊt tæng hîp v.v...
Ph¸t triÓn c«ng t¸c dÞch vô dÇu khÝ nh»m ®¶m b¶o cung cÊp 60 - 70% dÞch vô cho nhu cÇu c«ng nghiÖp dÇu khÝ. Song song víi ph¸t triÓn dÞch vô kü thuËt trong ngµnh, Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam tÝch cùc hç trî c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo cung cÊp dÞch vô cho dÇu khÝ tõ kh©u t×m kiÕm th¨m dß ®Õn chÕ biÕn, vËn chuyÓn dÇu khÝ.
Tõng bíc ph¸t triÓn ra níc ngoµi c¶ vÒ th¨m dß khai th¸c, dÞch vô vµ th¬ng m¹i nh»m ®¶m b¶o nguån cung cÊp dÇu khÝ l©u dµi cho ®Êt níc.
Ph¸t huy néi lùc, kÕt hîp khÐo lÐo víi hîp t¸c ®Çu t níc ngoµi, héi nhËp b×nh ®¼ng vµo céng ®ång khu vùc vµ quèc tÕ.
2.2. X©y dùng hÖ thèng c¸c c«ng ty cæ phÇn dÇu khÝ lµ yªu cÇu kh¸ch quan trong viÖc x©y dùng TËp ®oµn DÇu khÝ ViÖt Nam:
Víi chiÕn lîc x©y dùng tËp ®oµn kinh tÕ dÇu khÝ ®a ngµnh vµ ®a së h÷u mµ Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam gi÷ vai trß chñ ®¹o, hÖ thèng c¸c «ng ty cæ phÇn sÏ lµ mét bé phËn quan träng.
Trong tÝnh chÊt ®a ngµnh, ®a chøc n¨ng cña mét tËp ®oµn kinh tÕ cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu vµ träng yÕu ®ßi hái ph¶i tËp trung ®Çu t, ®ång thêi cßn chøc n¨ng hç trî vµ dÞch vô cã vai trß quan träng trong viÖc hç trî cho c¸c ho¹t ®éng chÝnh vµ gia t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam còng nh ®em l¹i lîi Ých chung cho nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t kh«ng nhá. Kh«ng thÓ dµn tr¶i nguån vèn tù tÝch luü cßn rÊt h¹n chÕ còng nh l¹m dông nguån vèn vay tÝn dông lµm gia t¨ng qu¸ møc tû lÖ nî/ vèn chñ së h÷u cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam lªn trªn møc an toµn cho phÐp ®Ó ®¶m b¶o nhu c©ï ®Çu t cña tÊt c¶ c¸c môc tiªu. V× lÏ ®ã, viÖc cæ phÇn ho¸ vµ gäi vèn cæ phÇn cho ®Çu t ph¸t triÓn tËp ®oµn dÇu khÝ còng nh viÖc ®Çu t tham gia cæ phÇn trong c¸c doanh nghiÖp kh¸c theo môc tiªu cña m×nh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu.
Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn c¸c doanh nghiÖp cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt nam võa lµ ®Ó t¹o thªm nguån vèn cho ®Çu t võa lµ s¸ng t¹o ra s¶n phÈm cã søc thu hót cao cho thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó tiÕp tôc t¹o ra c¸c nguån vèn bæ sung kh«ng chØ cho lÜnh vùc doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, mµ cßn tËp trung ®a thªm vèn cho c¸c lÜnh vùc ®Çu t träng yÕu.
Trong ®iÒu kiÖn thiÕu vèn, muèn ®Èy m¹nh sù t¨ng trëng th× viÖc thu hót c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµo m×nh th«ng qua s¸p nhËp, tham gia cæ phÇn lÉn nhau lµ mét c¸ch lµm nhanh nhÊt vµ ph¶i thõa nhËn râ rµng võa cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh vÒ nguån vèn, võa lµ quan ®iÓm chia sÎ, hç trî ngµnh DÇu khÝ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. §©y lµ ph¬ng thøc riªng cña Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam trong viÖc sö dông vÞ thÕ tµi chÝnh vµ kinh doanh cña m×nh ®Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng, Nhµ níc vÒ cæ phÇn ho¸, ®æi míi DNNN vµ x©y dùng Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam thµnh TËp ®oµn DÇu khÝ.
III. thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm triÓn khai cæ phÇn ho¸ ë mét sè níc trªn thÕ giíi
1. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ vµ t nh©n ho¸ ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ë ph¬ng T©y vµ NhËt B¶n (1947 - 2000)
Tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c níc ph¬ng T©y lµ viÖc rÊt tÕ nhÞ - c¸c nÒn kinh tÕ ph¬ng T©y ®i theo con ®êng t b¶n chñ nghÜa, cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÞ trêng cao, tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn II, ®· chuyÓn biÕn liªn tôc sang híng ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i, víi mét lo¹t vÊn ®Ò thùc tiÔn vµ lý luËn cha ®îc nghiªn cøu ®Èy ®ñ ngay c¶ ë ph¬ng T©y. Kinh nghiÖm ®· x¶y ra kh¸ l©u tríc ®©y (vµ kinh nghiÖm tõ c¸c c¬ cÊu kinh tÕ hoµn toµn kh¸c víi kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay) còng ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò thêi gian, hoµn c¶nh, tr×nh ®é vµ c¸c h×nh th¸i ph¸t triÓn cÇn ®îc ®èi chiÕu, so s¸nh nh»m ph¸t hiÖn c¸c ®iÓm cã Ých cho hoµn c¶nh hiÖn t¹i. Tr×nh ®é cæ phÇn ho¸ vµ t h÷u ho¸ hiÖn nay t¹i c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt kh«ng cßn mang b¶n chÊt kinh tÕ häc t©n cæ ®iÓn - Keynesian n÷a: C¸c nh©n tè cña nÒn kinh tÕ míi (kinh tÕ tri thøc) ®· trë thµnh c¬ së míi cho qu¸ tr×nh t hò ho¸ vµ cæ phÇn ho¸. C¸c chÝnh phñ Mü, §øc, Ph¸p, NhËt cã quyÒn can thiÖp vµo mét sè ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n, vÝ dô can thiÖp vµo c¸c kÕ ho¹ch mua, b¸n cæ phÇn, s¸p nhËp v µ gi¶i thÓ doanh nghiÖp. VÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, ngêi ta ®· tõng biÕt tíi c¸c nguyªn t¾c vµ thùc tiÔn qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n sang chñ nghÜa x· héi, chø cha biÕt nhiÒu vÒ lý luËn vµ nguyªn t¾c chuyÓn ®æi tõ chñ nghÜa x· héi sang kinh tÕ thÞ trêng, nhÊt lµ kinh tÕ thÞ trêng mang c¸c ®Æc trng cña chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i.
T h÷u ho¸ vµ cæ phÇn ho¸ ë ph¬ng T©y diÔn ra trong c¸c khung c¶nh ph¸t triÓn, kh«ng hoµn toµn bao hµm c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi hoÆc qu¸ ®é - b¶n chÊt chung nhÊt cña hÖ thèng chÝnh trÞ cña c¸c nÒn kinh tÕ ph¬ng T©y kh«ng hÒ thay ®æi trong c¸c qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, t h÷u ho¸ vµ t¸i quèc h÷u ho¸.
Kinh nghiÖm chØ cã thÓ ®îc tham kh¶o, häc tËp vµ vËn dông khi chóng hµm chøa gi¸ trÞ cho qu¸ tr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp s¾p tíi cña ViÖt Nam, vµ gi¸ trÞ nµy ®îc nhËn biÕt th«ng qua ®èi chiÕu, c©n nh¾c, th¶o luËn, v.v…
Sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai (1939-1945), c¸c níc T©y ¢u ®· x©y dùng vµ ph¸t triÓn qu¶n lý Nhµ níc vÒ mÆt kinh tÕ, x©y dùng vµ cñng cè kû luËt thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ kû luËt tµi ch×nh. Céng hoµ Liªn bang §øc lµ vÝ dô râ rÖt nhÊt vÒ qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ. Trong chiÕn tranh c¬ së vËt chÊt, kinh tÕ, c«ng nghiÖp cña §øc bÞ ph¸ huû nÆng nÒ, c«ng cuéc x©y dùng l¹i nÒn kinh tÕ míi chØ ®îc thùc sù b¾t ®Çu tõ th¸ng 1 n¨m 1947, sau hai n¨m th¾t lng buéc bong, T©y §øc ®· chÆn ®øng l¹m ph¸t nghiªm träng, n¨m 1949 b¾t ®Çu cã t¨ng trëng. N¨m 1953, vÒ c¨n b¶n NhËt B¶n ®· b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu t¨ng trëng bÒn v÷ng, mét phÇn do kiÕm ®îc lîi nhuËn lín trong cuéc chiÕn tranh TriÒu Tiªn, song chñ yÕu, gièng nh T©y §øc, ®· n©ng cao ®îc vai trß Nhµ níc vµ doanh nghiÖp trong qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
T¹i c¸c nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vai trß qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ lu«n lu«n ®îc xem xÐt díi gãc ®é hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ. NÕu quèc h÷u ho¸ mét ngµnh hay mét doanh nghiÖp mang l¹i lîi Ých, chÝnh phñ kh«ng ngÇn ng¹i quèc h÷u ho¸, nÕu t h÷u ho¸ hoÆc cæ phÇn ho¸ mang l¹i gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶, chÝnh phñ tiÕn hµnh ngay t h÷u ho¸ vµ cæ phÇn ho¸. NÕu cïng mét lóc quèc h÷u ho¸ mét sè ngµnh, mét sè doanh nghiÖp mang l¹i hiÖu qu¶ vµ t h÷u ho¸ mét sè doanh nghiÖp, ngµnh kh¸c, v.v… mang l¹i hiÖu qu¶, chÝnh phñ còng cã c¸c biÖn ph¸p cô thÓ. T¬ng t¸c qua l¹i gi÷a cæ phÇn ho¸ vµ t¸i quèc h÷u ho¸ x¶y ra t¹i Ph¸p, §øc, Thuþ §iÓn trong suèt 2 thËp kû 50 vµ 60, vÒ sau trë nªn Ýt ®i vµ hÇu nh dõng l¹i, do c¸c nÒn kinh tÕ nµy ®¹t tíi c¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cao.
Nh×n chung, gi÷a c¸c n¨m 1947-1960, c¸c nÒn kinh tÕ ph¬ng T©y ®· ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p cæ phÇn ho¸, t h÷u ho¸ dùa trªn c¸c lý luËn cæ ®iÓn vÒ vèn: Coi träng vèn tµi chÝnh bÊt kú lo¹i vèn kh¸c (VÝ dô: vèn x· héi, vèn con ngêi, v.v…)
Tõ sau n¨m 1972, c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng vÒ n¨ng lîng (do OPEC gi¶m s¶n lîng khai th¸c dÇu, t¨ng gi¸ dÇu), buéc ph¶i thÝch nghi ho¸ b»ng c¸ch ®Èy m¹nh ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ, trÝ tuÖ b¾t ®Çu ®îc tÝnh ®Õn nh lµ lo¹i vèn quan träng. HiÖn nay, trÝ tuÖ - phÇn v« h×nh trong doanh nghiÖp vµ trong b¶n th©n nÒn kinh tÕ, ®îc ®¸nh gi¸ cao, trong nhiÒu trêng hîp, cã gi¸ trÞ cao h¬n nhiÒu so víi lîng gi¸ trÞ v« h×nh vµ h÷u h×nh mµ vèn tµi chÝnh hµm chøa. Vµo thËp kû cuèi cïng cña thÕ kû XX, c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®· truyÒn b¸ kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ ph¸t triÓn doanh nghiÖp sau chiÕn tranh thÕ giíi cña m×nh cho c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi §«ng ¢u, hç trî c¸c nÒn kinh tÒ nµy vÒ t h÷u ho¸ vµ cæ phÇn ho¸.
Nh×n chung t¹i T©y ¢u vµ NhËt B¶n, t h÷u ho¸ trong thêi kú 1947-1955 nhÊn m¹nh tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn khu vùc t nh©n, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, v× mçi nÒn kinh tÕ cã sè lîng c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng ty Nhµ níc kh«ng lín. B¶n chÊt cña chñ nghÜa t b¶n (cho tíi n¨m 1990), lµ dùa trªn nÒn t¶ng së h÷u t nh©n, lîi nhuËn ®îc t¹o trªn c¬ së c¸c lo¹i h×nh t h÷u. Sau n¨m 1955, viÖc mét sè DNNN t¹i Ph¸p, Anh, T©y §øc, v.v… ®· cã quy m« lín, t¨ng trëng vµ hiÖu qu¶ b¾t ®Çu gi¶m, buéc c¸c chÝnh phñ tiÕn hµnh c¸c ®ît t h÷u ho¸ vµ cæ phÇn ho¸. C¸c níc nµy tríc hÕt ®· t h÷u ho¸ vµ cæ phÇn ho¸ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp, c¸c c«ng ty dÞch vô c«ng nh cÊp tho¸t níc, x©y dùng h¹ tÇng c¬ së, giao th«ng ®êng biÓn vµ ®êng bé. Riªng t¹i c¸c c«ng ty cÊp níc s¹ch vµ ®êng s¾t, chÝnh phñ ®Òu gi÷ c¸c tû lÖ cæ phÇn thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o an ninh vµ quèc phßng.
Ph¸p:
Sau chiÕn tranh, Ph¸p kh«ng nhËn ®îc nhiÒu tµi trî trong khu«n khæ kÕ ho¹ch Marshall, tuy vËy chÝnh phñ níc nµy ®· mau chãng n¾m l¹i toµn bé c¸c doanh nghiÖp lín nhÊt trong c¸c hoµn c¶nh bÞ phe ®èi lËp trong quèc héi chèng ®èi quyÕt liÖt. §Ó gi¶m ¸p lùc quèc h÷u ho¸, chÝnh phñ Ph¸p ®· khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng, c«ng nghiÖp thùc phÈm. H·ng « t« Renault, h·ng hµng kh«ng Air France lµ h·ng m¹nh mµ chÝnh phñ Ph¸p n¾m ch¾c cïng víi mét sè h·ng dÇu má lín nh Elf. Ngµnh ®iÖn lùc ®îc chÝnh phñ cho phÐp t h÷u ho¸ tõ n¨m 1962, tuy nhiªn c¸c dù ¸n x©y dùng vµ qu¶n lý c¸c nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö vÉn thuéc c«ng h÷u cho tíi n¨m 1980 míi b¾t ®Çu chuyÓn ®æi sang c¬ cÊu cæ phÇn ho¸ trong ®ã chÝnh phñ n¾m gi÷ mét sè bé phËn quan träng ®èi víi an ninh vµ quèc phßng. Qu¸ tr×nh lo¹i trõ chñ nghÜa thùc d©n cæ ®iÓn cña Ph¸p ®èi víi ch©u Phi (1947 - 1962) t¹o ®iÒu kiÖn t h÷u ho¸ mét lo¹t c¸c c«ng ty t doanh Ph¸p sèng nhê chñ nghÜa thùc d©n nµy: C¸c c«ng ty dÇu má lín nhá cña chÝnh phñ t¹i Algerie, Tunisie, Maroc, v.v... thay nhau t h÷u ho¸ hoÆc chia nhá vµ cuèi cïng còng dÉn tíi t h÷u ho¸ vµo n¨m 1963.
Trong qu¸ tr×nh thay ®æi c¬ cÊu cña Bé Ng©n khè vµ Ng©n hµng Trung ¬ng nh÷ng n¨m 1965 - 1969, chÝnh phñ Ph¸p ®· gi¶m 60% biªn chÕ cña hai c¬ quan nµy, mÆc dï Ng©n hµng Trung ¬ng vÒ mÆt hiÕn ph¸p kh«ng thuéc quyÒn ®iÒu khiÓn cña chÝnh phñ Ph¸p. NhiÒu dÞch vô tµi chÝnh ®· ®îc chuyÓn sang khu vùc t nh©n, t¬ng ®¬ng víi c¸c qu¸ tr×nh t h÷u ho¸. Cho tíi n¨m 1967, Bé Ng©n khè Ph¸p n¾m mét sè nghiÖp vô vµ c¬ cÊu b¶o hiÓm, sau ®ã ®· t h÷u ho¸ hoµn toµn c¸c c¬ cÊu nµy, chuyÓn b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm ra khái h¹ng môc chøc n¨ng doanh nghiÖp chÝnh phñ.
B¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ lµ khu vùc lu«n ®îc chÝnh phñ Ph¸p quan t©m vÒ c¬ cÊu së h÷u: Sau chiÕn tranh lu«n cã hai h×nh thøc b¶o hiÓm x· héi vµ y tÕ cïng tån t¹i: c«ng céng vµ t nh©n. H×nh thøc b¶o hiÓm c«ng céng ¸p dông cho c«ng chøc Ph¸p t¹i c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ t¹i trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, h×nh thøc nµy gän nhÑ, hiÖu qu¶ cao, ®· thu hót ®îc c«ng d©n t nh©n sö dông c¸c dÞch vô b¶o hiÓm x· héi cña m×nh. Vµo c¸c n¨m 1978, 1986, 1998, chÝnh phñ ®· tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸ mét sè dÞch vô vµ c¬ cÊu tæ chøc b¶o hiÓm y tÕ t nh©n. Vµo c¸c n¨m 1979, 1985, 1996, chÝnh phñ Ph¸p t h÷u ho¸ mét sè c¬ cÊu b¶o hiÓm x· héi vµ y tÕ.
Tõ n¨m 1975, chÝnh phñ Ph¸p tiÕn hµnh t h÷u ho¸ mét sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®ãng tµu, bu chÝnh, viÔn th«ng, ®iÖn tho¹i.
C¸c chÝnh s¸ch t h÷u ho¸ vÒ mÆt gi¸ trÞ kinh tÕ nãi chung kh«ng cã thay ®æi lín, song trong tõng thêi kú, mang ¶nh hëng chÝnh trÞ cña c¸c ®¶ng vµ c¸c liªn minh cÇm quyÒn. VÝ dô, thêi kú do Charles De Gaule cÇm quyÒn, t h÷u ho¸ dêng nh ®îc tiÕn hµnh chËm l¹i, trong khi c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ®îc ph¸t triÓn m¹nh; Giscard D'Esteing còng ¸p dông chÝnh s¸ch t h÷u ho¸ t¬ng ®èi chËm r·i vµ cÈn thËn. B¶n th©n chÝnh phñ x· héi chñ nghÜa cña tæng thèng Francois Mitteran ®· kÕt hîp gi÷a t h÷u ho¸, t¸i quèc h÷u ho¸ vµ cæ phÇn ho¸. VÝ dô, Air France ®· tr¶i qua t h÷u ho¸ vµo n¨m 1975, t¸i quèc h÷u ho¸ n¨m 1983, cæ phÇn ho¸ n¨m 1989, vµ l¹i t¸i quèc h÷u ho¸ n¨m 1994. N¨m 1999, h·ng nµy l¹i cæ phÇn ho¸ trong ®ã chÝnh phñ chñ ®éng gi÷ cæ phÇn quyÕt ®Þnh.
Trong khi kh«ng cã sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ®îc t h÷u ho¸ t¹i Ph¸p tõ n¨m 1947 - 2000, sè liÖu pháng ®o¸n cho thÊy tæng tµi s¶n nµy kh«ng lín. Tuy nhiªn, ý nghÜa cña t h÷u ho¸ (kÕt hîp víi cæ phÇn ho¸, t¸i quèc h÷u ho¸) ë Ph¸p lµ v« cïng to lín: nã lµm thay ®æi c¨n b¶n bé mÆt kinh tÕ vµ x· héi Ph¸p - lµm cho chÝnh phñ n¨ng ®éng h¬n, bít quan liªu giÊy tê, lµm cho c«ng d©n Ph¸p n¨ng ®éng h¬n, ch¨m chØ h¬n, híng ra bªn ngoµi nhiÒu h¬n vÒ kinh tÕ, mËu dÞch, ng«n ng÷, v¨n ho¸, lµm cho thµnh thÞ vµ n«ng th«n Ph¸p hiÖn ®¹i h¬n, thay ®æi hÇu nh hoµn toµn phong c¸ch qu¶n lý doanh nghiÖp Ph¸p. Víi t h÷u ho¸, níc Ph¸p lÇn ®Çu tiªn cã hÖ thèng viÔn th«ng, truyÒn tin hiÖu qu¶ truíc khi ngêi Mü ®a ra Internet, còng víi t h÷u ho¸, níc Ph¸p tiÕn rÊt nhanh trªn con ®êng kinh tÕ tri thøc.
Trong nhiÒu nh©n tè thµnh c«ng kinh tÕ, t h÷u ho¸ hîp lý lµ thµnh c«ng næi tréi cña nÒn kinh tÕ Ph¸p, kh¼ng ®Þnh trÝ tuÖ cña chÝnh phñ vµ c«ng d©n Ph¸p.
Céng hoµ Liªn bang §øc:
Tríc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, §øc lµ mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh: Tõ n¨m 1930 tíi n¨m 1933, c«ng nghiÖp §øc ®· t¨ng trëng 7 lÇn, vµ cho tíi n¨m 1939, n¨m §øc g©y ra cuéc chiÕn tranh thÕ giíi, c«ng nghiÖp §øc chiÕm 70 phÇn tr¨m tæng thu nhËp quèc néi, víi c¬ cÊu c«ng nghiÖp nÆng kh¸ cao (41% c«ng nghiÖp). Níc §øc ®· x©y dùng ®îc truyÒn thèng lao ®éng kû luËt cao, hîp t¸c liªn ngµnh rÊt tèt, ®©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt ®Ó sau chiÕn tranh, tõ mét níc thua trËn, §øc ®· trë thµnh cêng quèc m¹nh nhÊt T©y ¢u chØ trong vßng 11 n¨m (1946 - 1957).
Ngay sau chiÕn tranh, chÝnh phñ T©y §øc kh«ng cã doanh nghiÖp cña m×nh, ®· tiÕn hµnh kªu gäi vµ sau ®ã chØ ®Þnh mét sè doanh nghiÖp cã truyÒn thèng nhÊt trë thµnh DNNN, ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp Krupp, Thyssen, v.v... vèn tríc chiÕn tranh lµ c¸c tËp ®oµn c«ng nghiÖp m¹nh nhÊt cung cÊp trang thiÕt bÞ qu©n sù cho qu©n ®éi §øc. Mét sè nh©n vËt tµi n¨ng ra t nh©n, thµnh lËp c¸c c«ng ty c«ng nghiÖp, ®îc chÝnh phñ hç trî vµ u tiªn, mau chãng trë thµnh c¸c nhµ doanh nghiÖp thµnh c«ng. ChÝnh phñ n¾m chÆt chÏ mäi ho¹t ®éng tµi chÝnh, ng©n hµng, ®Çu t tõ n¨m 1947 tíi n¨m 1953, ¸p dông chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm nghiªm ngÆt nhÊt trong lÞch sö níc §øc hiÖn ®¹i.
Tõ n¨m 1953, chÝnh phñ cho phÐp t h÷u ho¸ mét lo¹t c¸c doanh nghiÖp tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i nh Frankfurter Bank, Dresner Bank, Deutsch Bank, Volker Bank, v.v... dÇn dÇn cè gi¶m tû lÖ cæ phÇn cña chÝnh phñ, chuyÓn nhîng sang së h÷u t nh©n §øc. Qu¸ tr×nh t h÷u ho¸ khu vùc tµi chÝnh, ng©n hµng T©y §øc diÔn ra trong h¬n 5 n¨m, cho tíi n¨m 1958, 100% c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ®· ®îc t h÷u ho¸, trong ®ã h¬n 97% së h÷u thuéc vÒ c«ng d©n Céng hoµ Liªn bang §øc. B¶n th©n ngêi §øc kh«ng muèn ngêi Mü hoÆc ngêi níc ngoµi mua së h÷u trong khu vùc tµi chÝnh, vµ hä ®· ®¹t ®îc sù mong muèn nµy do nh÷ng nç lùc vît bËc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ céng ®ång vµ kinh tÕ t nh©n.
ViÖc chÝnh phñ §øc ®Ò ®¹t ý tëng liªn kÕt c¸c h·ng hµng kh«ng vò trô cña c¸c níc §øc, Ph¸p, Anh, T©y Ban Nha thµnh h·ng Airbus biÕn h·ng nµy tæ thµnh mét tËp ®oµn lín, t h÷u, hëng nh÷ng u ®·i vµ hç trî hîp lý cña c¸c chÝnh phñ, ®ñ søc c¹nh tranh víi Boeing (Mü) kh«ng chØ lµ mét kÕ ho¹ch t h÷u ho¸ phøc hîp, mµ cßn lµ mét chiÕn lîc tiÕp tôc triÓn khai t tëng chÝnh phñ vµ t nh©n hîp t¸c v× c¸c môc tiªu kinh tÕ c¬ b¶n nhÊt cña mét quèc gia, vµ cña sù hîp t¸c kinh tÕ, kü thuËt toµn T©y ¢u. C¬ quan hµng kh«ng vò trô ch©u ¢u (ESA) do §øc, Ph¸p, Anh c¸c thµnh viªn s¸ng lËp ®· hç trî vÒ mÆt chÝnh s¸ch cho qu¸ tr×nh t h÷u ho¸ phøc hîp nµy. Cè tæng thèng Ph¸p Francois Mitteran vµ nguyªn thñ tíng §øc Helmut Kohl ®· ph¸t triÓn ý tëng nµy thµnh nÒn t¶ng cho liªn minh ch©u ¢u hïng m¹nh cña thêi kú hËu chiÕn tranh l¹nh.
Cã hai sù kiÖn quan träng n÷a gÇn ®©y vÒ cæ phÇn ho¸ vµ t h÷u ho¸ ë Céng hoµ Liªn bang §øc, ®ã lµ: (1) T h÷u ho¸ xung quanh qu¸ tr×nh thèng nhÊt níc §øc, (2) T h÷u ho¸ ngµnh viÔn th«ng §øc. T h÷u ho¸ trong qu¸ tr×nh thèng nhÊt níc §øc b¾t ®Çu x¶y ra ngay sau khi bøc têng Berlin sôp ®æ, chÝnh phñ Céng hoµ Liªn bang §øc lóc bÊy giê ®øng ®Çu bëi thñ tíng Kohl ®· dù chi h¬n ba ngh×n tû DM cho viÖc thèng nhÊt ®Êt níc trong ®ã chi phi riªng cho t h÷u ho¸ vµ ph¸t triÓn khu vùc t nh©n t¹i phÇn l·nh thæ phÝa §«ng (nguyªn lµ Céng hoµ d©n chñ §øc) chiÕm tíi xÊp xØ mét ngh×n tû DM. N¨m 1996, khi qu¸ tr×nh t h÷u ho¸ ë §«ng §øc hoµn tÊt, chi phÝ thùc cho qu¸ tr×nh nµy ®· lªn tíi gÇn hai ngh×n tû DM, trong tæng sè h¬n bèn tû cho qu¸ tr×nh thèng nhÊt vµ t¹o mÆt b»ng kinh tÕ c¬ b¶n. Mét tr¨m phÇn tr¨m doanh nghiÖp quèc doanh cña nguyªn céng hoµ d©n chñ §øc trë thµnh tµi s¶n cña níc §øc thèng nhÊt giao cho chÝnh phñ §øc qu¶n lý. Sau n¨m n¨m, 100% ®· ®îc t h÷u ho¸, trong ®ã tû lÖ vèn níc ngoµi (Mü, NhËt, Ph¸p, B¾c ¢u, v.v...) chØ chiÕm díi 12%, chøng tá c¸c doanh nghiÖp T©y §øc, mÆc dï hoµn toµn cã thÓ mua mäi cæ phÇn, ®· thay ®æi c¸ch nh×n, ®Ó cho mét sè doanh nghiÖp t nh©n níc ngoµi mua cæ phÇn t¹i c¸c doanh nghiÖp t h÷u ho¸ ë §«ng §øc. Sè tiÒn khæng lå hai ngh×n tû DM cho t h÷u ho¸ chñ yÕu lµ ®Ó t¨ng gi¸ trÞ cho c¸c doanh nghiÖp ®îc t h÷u ho¸, ®µo t¹o l¹i vµ n©ng cÊp tr×nh ®é lao ®éng vµ qu¶n lý cña mäi ngêi lao ®éng §«ng §øc. Trong qu¸ tr×nh ®Êu thÇu vÒ cæ phÇn vµ c¸c dù ¸n hç trî t h÷u ho¸, níc §øc thèng nhÊt ®· cè g¾ng hÕt søc ®Ó mäi viÖc ®îc minh b¹ch, duy chØ cã viÖc tËp ®oµn Thyssen ®· bÞ truy tè vÒ téi gi¶ m¹o vÒ gi¸ ®µo t¹o l¹i ngêi lao ®éng §«ng §øc, biÓn thñ h¬n 50 triÖu DM. VÒ mÆt x· héi, t h÷u ho¸ t¹i §«ng §øc ®· g©y ra mét x¸o trén ®· ®îc c¸c nhµ chÝnh trÞ vµ c¸c nhµ x· héi häc chÝnh trÞ tiªn liÖu: mét tû lÖ kh«ng lín (díi 15%) sè ngêi lao ®éng, do tríc ®©y ®îc thô hëng qu¸ kh¶ n¨ng cña hä, ®· trë nªn lêi biÕng vµ kÐm n¨ng ®éng, chËm thÝch nghi víi hoµn c¶nh míi. Céng hoµ d©n chñ §øc tríc ®©y ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu quan träng vÒ kinh tÕ lµ nhê cã Liªn X« c¸ng ®¸ng hoµn toµn c¸c chi phÝ qu©n sù vµ an ninh. Ngêi lao ®éng miÒn §«ng phÇn nhiÒu ®· ®îc hëng c¸c lo¹i phóc lîi rÊt cao kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo lóc ®ã (vµ thËm chÝ hiÖn nay) cã thÓ s¸nh kÞp, bëi khi nh÷ng hµnh vi kinh tÕ thÞ trêng buéc hä thay ®æi, mét sè trong hä ®· gÆp khã kh¨n. May thay níc §øc thèng nhÊt lµ quèc gia cña nh÷ng c«ng d©n trÝ tuÖ cao, cña c¸c nhµ l·nh ®¹o cã tÇm nh×n s¸ng suèt, cña c¸c luËt s cã ph¸n quyÕt vît lªn trªn c¸c rµng buéc phøc t¹p vµ hÑp hßi vÒ chÝnh trÞ vµ ®Þnh kiÕn, ®· ®a t h÷u ho¸ miÒn §«ng ®i ®óng híng, thµnh c«ng c¶ vÒ mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸, céng ®ång vµ nh©n b¶n.
T h÷u ho¸ tËp ®oµn viÔn th«ng §øc lµ sù kiÖn quan träng cuèi cïng cña thÕ kû 20 ë §øc. Deutsch Telekom lµ tËp ®oµn viÔn th«ng ®éc quyÒn nhµ níc ë Céng hoµ Liªn bang §øc ngay tõ n¨m 1947. TËp ®oµn nµy ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh cho tíi ®Çu thËp kû 80, b¾t ®Çu chËm l¹i do c¸c nguyªn nh©n: (1) C¬ cÊu cång kÒnh; (2) Qu¶n lý yÕu dÇn; (3) S¶n phÈm vµ dÞch vô ngµy cµng kÐm c¹nh tranh so víi c¸c c«ng ty viÔn th«ng nhá h¬n rÊt nhiÒu t¹i c¸c níc l¸ng giÒng.
Cho ®Õn nay chóng ta còng cã c¸ch lý gi¶i chÝnh thøc t¹i sao chÝnh phñ §øc l¹i ®Ó chËm l¹i viÖc cæ phÇn ho¸ Deutsch Telekom cho tíi n¨m 1996. §øc ®· viÖn trî rÊt nhiÒu tiÒn cho qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kinh tÕ cña Balan, Hung, Céng hoµ SÐc, Slovenia, Nga, Ucraine vµ c¸c quèc gia Baltic (thuéc Liªn X« cò) lµ "b¹n chiÕn ®Êu cò" cña §øc. T¹i hÇu hÕt c¸c níc nµy, ®Ó ®æi l¹i, níc §øc thèng nhÊt ®· nhËn ®îc mäi u ®·i vÒ viÔn th«ng t¹i c¸c níc nµy, thÕ nhng chØ sau h¬n hai n¨m chiÕm lÜnh thÞ trêng t¹i c¸c níc nµy, Deutsch Telekom gÇn nh thÊt b¹i ®ång lo¹t, bÞ c¸c h·ng viÔn th«ng kh¸c nhá h¬n, nhanh h¬n, tèt vµ rÎ h¬n ®Èy ra b»ng c¸c thñ ph¸p c¹nh tranh thËt ®¬n gi¶n th«ng qua chÊt lîng vµ gi¸. ChÝnh phñ §øc cã lÏ ngay tõ n¨m 1994 ®· nhËn ra c¸c dÊu hiÖu nµy, vµ n¨m 1996, Deutsch Telekom chÝnh thøc ®îc cæ phÇn ho¸. HiÖn nay tû lÖ cæ ®«ng t nh©n t¹i Deutsch Telekom lµ gÇn 90%, sau gÇn bèn n¨m cæ phÇn ho¸, Deutsch Telekom t¨ng trëng gÊp ba lÇn, con sè cha tõng bao giê x¶y ra t¹i Deutsch Telekom kÓ c¶ thêi kú t¸i thiÕt sau chiÕn tranh.
Cæ phÇn ho¸ t¹i Deutsch Telekom cho phÐp c¸c nh©n tè tÝch cùc vÒ së h÷u, vÒ qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ ®îc ph¸t triÓn, c¸c chñ nh©n míi cña Deutsch Telekom ®· ra søc c¶i tiÕn qu¶n lý, chia nhá Deutsch Telekom ra thµnh c¸c bé phËn kh¸c nhau, gi¶i thÓ c¸c bé phËn kh«ng n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn míi cña Deutsch Telekom, c¬ cÊu l¹i nh©n sù, ®µo t¹o l¹i ®éi ngò, tiªu chuÈn ho¸ mäi kh©u kinh doanh, tung ra c¸c lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô míi víi chÊt lîng cao, lÊy l¹i ®îc uy tÝn cña c«ng d©n §øc sau nhiÒu n¨m bª trÔ, t¹o ®îc thÕ c¹nh tranh ra T©y ¢u vµ §«ng ¢u ®óng lóc T©y ¢u c«ng bè lËp ra liªn minh ch©u ¢u.
1.3. Anh:
T h÷u ho¸ t¹i Anh béc lé nhiÒu m©u thuÉn vµ bÊt hîp lý v.v… níc Anh sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai trë nªn chËm tr._. chøng kho¸n lµ mét thÞ trêng phøc t¹p, cao cÊp mµ hµng ho¸ ®îc giao dÞch mua b¸n lµ nh÷ng cæ phiÕu vµ cæ phÇn. Víi hai vai trß quan träng, chñ yÕu vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ:
Nã gióp cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn mét c¸ch dÔ dµng.
Nã cung cÊp mét thÞ trêng cÊp II, n¬i mµ c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t tèt nhÊt cho m×nh th× viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhanh thÞ trêng chøng kho¸n lµ mét nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc vµo tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ nãi chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. S¶n phÈm, hµng ho¸ ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµ c¸c cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn, nÕu c¸c hµng ho¸ nµy cã thÓ mua hoÆc b¸n dÔ dµng vµ ®îc ®¶m b¶o b»ng luËt ph¸p th× c¸c nhµ ®Çu t h¼n sÏ ®Çu t ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i hµng ho¸ nh vËy h¬n.
1.3. Hoµn thiÖn c¬ chÕ sö dông tiÒn b¸n cæ phÇn cña DNNN ®Ó viÖc sö dông dÔ dµng linh ho¹t:
Theo Th«ng t sè 104/ 1998/ TT- BTC ngµy 18 th¸ng 7 n¨m 1998 vÒ “Híng dÉn nh÷ng vÊn ®Ò tµi chÝnh khi chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn (theo N§ 44/1998/ N§-CP ngµy 29/6/1998)” t¹i môc V ®iÓm 2.2 cã quy ®Þnh viÖc sö dông tiÒn b¸n cæ phÇn thuéc vèn nhµ níc. Tuy nhiªn c¸c quy ®Þnh nµy chØ mang tÝnh chÊt chung chung, kh«ng cã híng dÉn cô thÓ. C¸c trêng hîp cÇn ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm míi cho ngêi lao ®éng hoÆc trî cÊp cho ngêi lao ®éng d«i d ph¶i cã quy ®Þnh cô thÓ ®Ó c¸c DNNN tiÕn hµnh cæ phÇn chñ ®éng x©y dùng ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ vµ kÕ ho¹ch kinh doanh sau khi cæ phÇn, mÆt kh¸c lµm cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Þnh tríc t¬ng lai cña m×nh vµ yªn t©m lµm viÖc kh«ng cßn t©m lý e ng¹i, chê ®îi thô ®éng.
2. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ ®¬n vÞ thµnh viªn nh»m t¹o ra sù hÊp dÉn vÒ kinh tÕ cho qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa:
§Ó gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ mét sè ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ th× ngoµi c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cña nhµ níc vµ c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng, TCTDKVN còng ph¶i cô thÓ ho¸ c¸c néi dung quy ®Þnh ®ã kh«ng tr¸i víi luËt ®Þnh nhng phï hîp víi môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh ®ång thêi gîi më híng ph¸t triÓn míi cho c¸c doanh nghiÖp muèn t¨ng nhanh hiÖu qu¶ kinh doanh theo híng ®æi míi c¬ cÊu së h÷u vèn vµ ph¬ng thøc qu¶n lý.
Tríc hÕt, Tæng c«ng ty cÇn x¸c ®Þnh môc tiªu cæ phÇn ho¸ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong Tæng c«ng ty lµ g×? Huy ®éng thªm vèn cña c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ hay lµ thay ®æi c¬ cÊu së h÷u vèn tõ ®ã thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n.
Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c bíc trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ mµ Ban ®æi míi doanh nghiÖp cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh th× môc tiªu cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®îc x¸c ®Þnh lµ nh»m ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vèn, t¹o ra ®éng lùc bªn trong thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n.
Sau khi x¸c ®Þnh râ môc tiªu cæ phÇn ho¸ nh vËy Ban ®æi míi doanh nghiÖp t¹i Tæng c«ng ty sÏ lùa chän trong sè c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¬n vÞ nµo thuéc danh môc c¸c DNNN ®îc lùa chän ®Ó cæ phÇn ho¸ vµ phï hîp víi môc tiªu mµ Tæng c«ng ty ®· ®Ò ra ®Ó xem xÐt mµ ®a vµo danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cña Tæng c«ng ty. ViÖc lùa chän ®óng ®¾n c¸c doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ còng lµ mét yÕu tè ¶nh hëng kh«ng nhá tíi viÖc hoµn thµnh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸. Nªn lùa chän c¸c doanh nghiÖp mµ nÕu víi h×nh thøc së h÷u 100% vèn nhµ níc vµ c¸ch thøc qu¶n lý nh hiÖn t¹i th× hiÖu qu¶ cha cao. NÕu lùa chän doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ hiÖn t¹i lµ doanh nghiÖp lµm ¨n bi bÐt, kÐm hiÖu qu¶, thu nhËp cña ngêi lao ®éng thÊp th× ch¾c ch¾n viÖc gäi vèn lµ v« cïng khã kh¨n vµ nh vËy th× kh«ng thÓ cæ phÇn ho¸ ®îc.
Thø hai lµ, Ban ®æi míi DN cña Tæng c«ng ty sÏ cïng víi c¸c doanh nghiÖp ®îc lùa chän ®Ó cæ phÇn ho¸ xem xÐt t×nh h×nh kinh doanh thùc tÕ qua c¸c n¨m cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ thÝch hîp (cã 4 h×nh thøc) sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt, ®ång thêi còng x¸c ®Þnh lu«n cæ phÇn do vèn Tæng c«ng ty cÇn n¾m gi÷ lµ bao nhiªu. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn vèn Tæng c«ng ty cÇn n¾m gi÷ t¹i doanh nghiÖp cæ phÇn kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¨n cø vµo ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ do ®¬n vÞ x©y dùng lªn mµ phô thuéc phÇn lín vµo ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn chung cña ngµnh trong t¬ng lai. VËy nªn mét thùc tÕ hiÖn nay t¹i mét sè ®¬n vÞ ®ang tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ cæ phÇn vèn Tæng c«ng ty cÇn n¾m gi÷ chØ ®¹o vµo ý chÝ chñ quan cña nh÷ng ngêi thùc hiÖn mµ cha xuÊt ph¸t tõ viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè t¸c ®éng kh¸ch quan vµ khoa häc tíi hiÖu qu¶ kinh doanh.
Cô thÓ nh ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ ®îc x©y dùng vµ tr×nh Ban ®æi míi doanh nghiÖp.
Qua thùc hiÖn cæ phÇn hãa cÇn söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh kiÖn toµn tæ chøc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ c¸c cÊp mét c¸ch nhÊt qu¸n. Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®Ó toµn x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý, l·nh ®¹o doanh ngiÖp nhµ níc, tËp thÓ ngêi lao ®éng trong DNNN nãi chung vµ DNNN thuéc diÖn cæ phÇn ho¸ nãi riªng nhËn thøc râ rµng, s©u s¾c môc tiªu cæ phÇn ho¸ nh÷ng DNNN kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn. Cæ phÇn ho¸ lµ nh»m t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ tµi s¶n cña nhµ níc vµ huy ®éng thªm vèn ngoµi x· héi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vèn trong doanh nghiÖp ®· t¹o ra ®éng lùc thùc sù, kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña doanh ngiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng; g¾n lîi Ých víi tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp; ph¸t huy vai trß lµm chñ thùc sù cña ngêi lao ®éng vµ cæ ®«ng ngoµi doanh ngiÖp, t¨ng cêng sù gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ cña x· héi ®èi víi doanh nghiÖp, tiÕt kiÖm chi phÝ, kh¾c phôc tiªu cùc, tham nhòng. §èi víi sè DDNNN hiÖn cã mµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn, c¬ quan ®¹i diÖn chñ së h÷u c¨n cø vµo lÜnh vùc kinh doanh, mÆt hµng s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp mµ x¸c ®Þnh tû lÖ cæ phÇn mµ nhµ níc cÇn n¾m gi÷ cho thÝch hîp.
Xö lý nî ®äng kh«ng thanh to¸n ®îc cña c¸c DNNN t¹o ®éng lùc ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ DNNN. MÆc dï ®· cã c¸c v¨n b¶n cña ChÝnh phñ híng dÉn xö lý thanh to¸n nî giai ®o¹n II (QuyÕt ®Þnh sè 95/1998/Q§-TTG ngµy 18/5/1998 vµ QuyÕt ®Þnh sè 05/2000/QD-TTG cña Thñ tíng ChÝnh Phñ) nhng c¸c kho¶n nî d©y da cña c¸c DNNN vÉn cha ®îc gi¶i quyÕt døt ®iÓm, sè nî khã ®ßi cña c¸c DNNN tõ 1993 ®Õn 1999 lµ 16.823 tû ®ång. ViÖc xö lý thanh to¸n nî khã ®ßi cña c¸c DNNN nh»m lµm lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc t¸c ®éng trùc tiÕp vµo tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN. Trong thùc tÕ cã nhiÒu DNNN lµm ¨n tr× trÖ, kÐm ph¸t triÓn nÕu cæ phÇn ho¸, thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý ch¾c ch¾n doanh nghiÖp sÏ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n tuy nhiªn do c«ng nî cßn d©y da cha xö lý ®îc khiÕn cho tèc ®é cæ phÇn ho¸ bÞ ch÷ng l¹i. CÇn n¾m ch¾c vµ ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî ®Ó xö lý theo tõng ®èi tîng kh¸c nhau.
§èi víi c¸c kho¶n nî khã ®ßi do nguyªn nh©n kh¸ch quan (®· cã ®ñ chøng cø lµ kh«ng ®ßi ®îc hoÆc qu¸ h¹n trªn 5 n¨m) th× ®îc h¹ch to¸n vµo kÕt qu¶ kinh doanh (nÕu doanh ngiÖp cã l·i) hoÆc gi¶m gi¸ trÞ doanh nghiÖp ( nÕu doanh nghiÖp kh«ng cã l·i).
§èi víi c¸c kho¶n nî khã ®ßi do nguyªn nh©n chñ quan ®· x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ th× ph¶i xö lý nghiªm minh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, phÇn tæn thÊt cßn l¹i (kh«ng thu håi ®îc do nguyªn nh©n kh¸ch quan) ®îc xö lý nh c¸c kho¶n nî v× nguyªn nh©n kh¸ch quan ë trªn.
§èi víi c¸c kho¶n nî ng©n s¸ch, doanh nghiÖp ph¶i lËp ph¬ng ¸n xö lý nî, huy ®éng hÕt c¸c nguån hiÖn cã ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n nî chiÕm dông cña ng©n s¸ch. Trêng hîp kh«ng cã ®ñ nguån bï ®¾p th× doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ®Ó xö lý.
§èi víi c¸c kho¶n nî ng©n hµng (kÓ c¶ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh, ng©n hµng cæ phÇn vµ quü tÝn dông), c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp ph¬ng ¸n tr¶ nî, huy ®éng c¸c nguån vèn hiÖn cã ®Ó tr¶ nî vay ng©n hµng. Trêng hîp t×nh h×nh tµi chÝnh qu¸ khã kh¨n th× bµn b¹c, tho¶ thuËn víi ng©n hµng ®Ó xin gia h¹n nî hoÆc ®Ò nghÞ ng©n hµng xem xÐt gi¶m l·i, xo¸ l·i hoÆc khoanh nî theo chÕ ®é quy ®Þnh. C¸c kho¶n tæn thÊt cña ng©n hµng do khoanh nî hoÆc xo¸ nî cho DDNNN ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh, quü bï ®¾p rñi ro cña ng©n hµng, gi¶m trõ vµo nî vay t¸i cÊp vèn cña ng©n hµng nhµ níc hoÆc ®îc ng©n s¸ch nhµ níc hç trî khi c¸c ng©n hµng kh«ng ®ñ nguån ®Ó bï ®¾p.
§èi víi c¸c kho¶n nî níc ngoµi mµ cã b¶o l·nh cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng th× c¬ quan b¶o l·nh chñ tr× ®µm ph¸n víi c¸c chñ nî ®Ó gi¶m sè nî ®Õn møc thÊp nhÊt vµ bè trÝ ng©n s¸ch ®Ó tr¶ nî, doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ ng©n s¸ch.
Xóc tiÕn thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n vµ C«ng ty tµi chÝnh ®Ó cã thÓ chuyÓn quyÒn së h÷u c¸c kho¶n nî vµ tµi s¶n doanh nghiÖp tõ ®ã mµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp lµnh m¹nh vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n.
CÇn ®iÒu chØnh tû lÖ khèng chÕ quyÒn ®îc mua cæ phiÕu lÇn ®Çu, quy ®Þnh sè cæ phÇn u ®·i nãi chung vµ ®èi víi c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp nãi riªng.
ViÖc khèng chÕ quyÒn mua cæ phiÕu lÇn ®Çu cña c¸n bé l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò g©y t©m lý e ng¹i, lo l¾ng vÒ vÞ trÝ c«ng t¸c, viÖc lµm cña ngêi lao ®éng. HiÖn t¹i nh÷ng c¸n bé nµy lµ nh÷ng chñ chèt trong guång m¸y ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, sù ph¸t triÓn hng thÞnh cña doanh nghiÖp phô thuéc nhiÒu vµo hµng ngò c¸n bé nµy, song viÖc khèng chÕ nh trªn dÉn ®Õn t©m lý chung lµ khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ quyÒn vµ lîi Ých cña hä kh«ng nhiÒu (phÇn vèn cña doanh nghiÖp mµ hä n¾m gi÷ do bÞ khèng chÕ lµ qu¸ nhá so víi tæng vèn cña doanh nghiÖp) nhng vÞ trÝ c«ng t¸c th× bÊp bªnh, ®êi sèng vËt chÊt vµ thu nhËp th× kh«ng cã g× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n.
ChÝnh s¸ch u ®·i ®èi víi ngêi lao ®éng trong doanh ngiÖp cÇn ph¶i chia ra c¸c trêng hîp tuú thuéc vµo tû lÖ phÇn vèn nhµ níc n¾m gi÷ t¹i doanh nghiÖp ®ã. Khi ngêi lao ®éng thÊy râ quyÒn vµ lîi Ých cña m×nh ®· g¾n chÆt víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp th× môc tiªu thay ®æi c¬ cÊu së h÷u tõ ®ã thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn míi ®¹t hiÖu qu¶ cao. Cã thÓ chia ra bèn trêng hîp sau:
§èi víi lo¹i DNNN gi÷ cæ phÇn chi phèi: Mçi ph¸p nh©n mua kh«ng qu¸ 50% tæng sè cæ phÇn nhµ níc n¾m gi÷. Mçi c¸ nh©n mua kh«ng qu¸ 25% tæng sè cæ phÇn nhµ níc n¾m gi÷.
§èi víi lo¹i DNNN kh«ng cÇn n¾m cæ phÇn chi phèi: Kh«ng h¹n chÕ sè lîng cæ phÇn mçi ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n ®îc mua nhng ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn chÝnh s¸ch u ®·i cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ sè cæ ®«ng tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Doanh nghiÖp nhµ níc cæ phÇn ho¸ cÇn cã tû lÖ cæ phÇn hîp lý ®Ó b¸n cho c¸c ®èi tîng bªn ngoµi doanh nghiÖp. Trêng hîp doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã nhiÒu nhµ ®Çu t ®¨ng ký mua cæ phÇn mµ vît c¶ sè cæ phiÕu ph¸t hµnh th× cã thÓ tæ chøc b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn.
NÕu doanh nghiÖp ®· vay vèn cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n bªn ngoµi doanh nghiÖp tríc khi cæ phÇn ho¸ mµ nay doanh nghiÖp vÉn cã nhu cÇu huy ®éng vèn, nî l¹i vµ ®îc bªn cho vay chÊp thuËn th× cã thÓ chuyÓn thµnh cæ phÇn cña C«ng ty nhng kh«ng m©u thuÉn víi c¸c ®iÓm trªn.
CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp mua cæ phÈn, cã chÝnh s¸ch hç trî ch¬ ngêi lao ®éng nghÌo mua ®îc mét sè cæ phÇn cÇn thiÕt nh»m t¹o ®éng lùc, gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
§Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CPH t¹i Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam th× ngoµi c¸c v¨n b¶n híng dÉn vÒ CPH do nhµ níc vµ c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng quy ®Þnh, TCT cÇn ph¶i cô thÓ ho¸ c¸c néi dung quy ®Þnh ®ã sao cho kh«ng tr¸i víi luËt ®Þnh nhng phï hîp víi môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh ®ång thêi gîi më híng ®i míi cho c¸c doanh nghiÖp muèn t¨ng nhanh hiÖu qu¶ kinh doanh theo híng ®æi míi c¬ cÊu së h÷u vèn vµ ph¬ng thøc qu¶n lý.
Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam cÇn x¸c ®Þnh cô thÓ môc tiªu cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong TCT lµ g× ? Huy ®éng thªm vèn ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ hay lµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vèn nh»m t¹o ra ®éng lùc bªn trong cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn. Sau khi x¸c ®Þnh râ môc tiªu CPH, Ban ®æi míi doanh nghiÖp t¹i TCT sÏ lùa chän trong sè c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¬n vÞ nµo thuéc doanh môc DNNN ®îc lùa chän ®Ó CPH vµ phï hîp víi môc tiªu CPH ®· ®Ò ra ®Ó xem xÐt vµ ®a ra danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ sÏ tiÕn hµnh CPH cña TCT. ViÖc lùa chän ®óng ®¾n c¸c doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ còng lµ mét yÕu tè cã ¶nh hëng kh«ng nhá tíi viÖc hoµn thµnh tiÕn hµnh cæ phÇn hãa.
Ban ®æi míi doanh nghiÖp t¹i TCT phèi hîp víi c¸c DN ®îc lùa chän ®Ó CPH ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh doanh thùc tÕ qua c¸c n¨m cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ thÝch hîp (4 h×nh thøc) sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Song song víi viÖc lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ lµ x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn vèn Tæng C«ng ty cÇn n¾m gi÷ trong C«ng ty cæ phÇn lµ bao nhiªu. ViÖc x¸c ®Þnh phÇn vèn TCT cÇn n¾m gi÷ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¨n cø vµo ph¬ng ¸n CPH do ®¬n vÞ x©y dùng lªn mµ nã ®îc tÝnh to¸n mét c¸ch khoa häc tõ viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè kh¸ch quan t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh vµ phô thuéc ®Þnh híng ph¸t triÓn chung cña toµn ngµnh.
HiÖn t¹i ë mét sè ®¬n vÞ ®ang tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, viÖc lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ vµ x¸c ®Þnh phÇn vèn TCT cÇn n¾m gi÷ chØ dùa vµo ý muèn chñ quan cña nh÷ng ngêi thùc hiÖn. Cô thÓ nh ph¬ng ¸n CPH ®îc x©y dùng vµ tr×nh lªn Ban ®æi míi Doanh nghiÖp t¹i TCT cña C«ng ty B¶o hiÓm DÇu khÝ th× h×nh thøc CPH lµ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ thuéc phÇn vèn TCT hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu trong ®ã vèn TCT chiÕm 70%. Së dÜ ph¬ng ¸n nµy ®îc Ban ®æi míi doanh nghiÖp TCT chÊp thuËn vÒ mÆt nguyªn t¾c lµ xuÊt ph¸t tõ hai quan ®iÓm:
Mét lµ, TCT DK kh«ng thiÕu vèn kinh doanh nªn kh«ng cÇn b¸n mét phÇn vèn cña m×nh ®i ®Ó thu håi tiÒn vÒ (nÕu vÉn gi÷ nguyªn c¬ cÊu 70/30 th× phÇn vèn thu håi vµo kho¶ng 18 tû ®ång).
Hai lµ, ®©y lµ DNNN ®Çu tiªn cña TCT DK tiÕn hµnh CPH nªn nhµ níc cÇn gi÷ 70% cæ phÇn ®Ó ®¶m b¶o vai trß chi phèi cña m×nh.
Thùc chÊt th× viÖc x¸c ®Þnh h×nh thøc CPH vµ tû lÖ phÇn vèn nhµ níc cÇn n¾m gi÷ t¹i C«ng ty cæ phÇn lµ cha khoa häc vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ qua mét sè ý kiÕn sau ®©y:
Qua ph¬ng ¸n CPH do ®¬n vÞ x©y dùng th× t¬ng øng víi viÖc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu, doanh thu cña ®¬n vÞ cã t¨ng lªn (thÞ phÇn do c¸c cæ ®«ng míi ®em l¹i) nhng kÕt qu¶ kinh doanh t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ (tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn hÇu nh kh«ng t¨ng). Do ®Æc thï cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm phô thuéc nhiÒu vµo tr×nh ®é ®¸nh gi¸ rñi ro vµ x¸c ®Þnh møc phÝ gi÷ l¹i hîp lý. Tuy nhiªn møc phÝ b¶o hiÓm gi÷ l¹i cña C«ng ty b¶o hiÓm l¹i phô thuéc vµo vèn kinh doanh hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Theo ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ ®· x©y dùng th× víi møc vèn huy ®éng thªm sau cæ phÇn ho¸ lµ 24 tû ®ång th× møc phÝ gi÷ l¹i t¨ng thªm lµ kh«ng ®¸ng kÓ (cã ý nghÜa lµ kÕt qu¶ kinh doanh t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ) trong khi vèn ®· t¨ng thªm 30% vµ kÕt qu¶ lµ tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn gi¶m. Nh vËy lµ lîi Ých kinh tÕ cho c¸c cæ ®«ng kh«ng ®îc ®¸p øng vµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn lµ kh«ng cã.
MÆt kh¸c, ®Ó n¾m gi÷ cæ phÇn th× kh«ng nhÊt thiÕt lµ TCT ph¶i gi÷ phÇn vèn cña m×nh trong C«ng ty cæ phÇn lµ 70%, cã thÓ chØ lµ 60% hoÆc 51% theo luËt ®Þnh. NÕu phÇn vèn nhµ níc gi÷ chiÕm ®¹i bé phËn trong tæng sè vèn gãp cña cæ ®«ng th× viÖc thay ®æi c¬ cÊu së h÷u vèn vµ ph¬ng thøc qu¶n lý trong doanh nghiÖp chØ lµ h×nh thøc mµ th«i. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn vèn nhµ níc cÇn n¾m gi÷ t¹i C«ng ty cæ phÇn cÇn thiÕt ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶ cña c¸c ph¬ng ¸n CPH ®· x©y dùng vµ kÕt qu¶ th¨m dß, ®iÒu tra thÞ trêng ®Ó ®¶m b¶o cã thÓ b¸n hÕt ®îc sè cæ phiÕu dù ®Þnh sÏ ph¸t hµnh.
Sau khi cæ phÇn ho¸ sÏ cã sù thay ®æi c¬ cÊu DNNN, thay ®æi ph¬ng thøc qu¶n lý do ®ã c¬ cÊu kh¸ch hµng còng nh sè lîng kh¸ch hµng cña C«ng ty cæ phÇn sÏ cã nh÷ng x¸o trén nhÊt ®Þnh, v× vËy Tæng C«ng ty cÇn ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n phÈm trong ngµnh nh»m gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh thÞ trêng cho c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn trong thêi gian ®Çu sau khi hoµn thµnh tiÕn tr×nh CPH.
III. Gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸
1. Thùc tr¹ng triÓn khai c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (PV)
Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (PV) ®· cã chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ (CPH) tõ 7/8/1998 song ®Õn nay kÕt qu¶ cô thÓ cha cã, nguyªn nh©n lµ do:
Trong L·nh ®¹o PV vµ L·nh ®¹o mét sè c«ng ty trùc thuéc cha n¶y sinh nhu cÇu bøc xóc vÒ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Mét bé phËn L·nh ®¹o cha nhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt vµ cÊp thiÕt cña CPH.
C¸c kÕ ho¹ch CPH ®· cã trªn v¨n b¶n, ®· ®îc th¶o luËn t¹i nhiÒu cuéc häp, nhng cha ®i tíi thèng nhÊt vµ cha cã híng hµnh ®éng cô thÓ.
Ban §æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp cña PV ®· ®îc thµnh lËp tõ n¨m 1998, nhng cha cã ph¬ng híng, nhiÖm vô, chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cô thÓ, do vËy cha cã ho¹t ®éng cô thÓ. Thµnh viªn cña Ban lµ thµnh viªn kiªm nhiÖm, nhËn thøc vÒ CPH cã kh¸c nhau vÒ møc ®é cÊp thiÕt, vÒ tÝnh chÊt, b¶n chÊt, m«i trêng, kü thuËt vµ triÓn khai CPH.
Mét sè l·nh ®¹o cho r»ng hiÖn nay cha cÇn CPH, v× hiÖu qu¶ DNNN vÉn cao, hiÖu qu¶ cô thÓ cña doanh nghiÖp do m×nh qu¶n lý vÉn cao theo c¸c c¸ch ®¸nh gi¸, xÕp h¹ng nµo ®ã.
C«ng t¸c tuyªn truyÒn c¸c chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc ®Õn tõng c¸n bé nh©n viªn trong ngµnh nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn dù kiÕn CPH cha hiÖu qu¶, nªn ®¹i ®a sè cha n¾m b¾t ®îc b¶n chÊt vµ ý nghÜa cña CPH, do ®ã ®· cã lóc n¶y sinh nghi ng¹i vÒ qu¸ tr×nh CPH.
Trong n¨m 2000, ®Æc biÖt lµ quý cuèi cña n¨m 2000, ChÝnh phñ ®· thóc ®Èy c¶i c¸ch DNNN, giao cho c¸c Tæng C«ng ty 90, 91 ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh nµy, ®Æc biÖt lµ trong c¸c qu¸ tr×nh CPH.
2. Ph¬ng híng tæ chøc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸:
B¸m s¸t tÇm nh×n, môc tiªu vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn cña ngµnh dÇu khÝ nh÷ng n¨m 2020, b»ng c¸ch t¨ng vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, cã chiÕn lîc vÒ ph¸t triÓn con ngêi ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh cña ngµnh, trë thµnh mét tËp ®oµn m¹nh, xøng ®¸ng lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc, ®i ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. §©y lµ m« h×nh mang tÝnh ®Æc thï trong viÖc qu¶n lý sö dông tµi chÝnh vµ kinh doanh cña m×nh thùc hiÖn theo ®óng ®êng lèi chñ tr¬ng cña §¶ng, Nhµ níc vÒ cæ phÇn hãa, ®æi míi doanh nghiÖp x©y dùng thµnh c«ng PV thµnh tËp ®oµn dÇu khÝ cã ®Çy ®ñ c¸c tiÒm n¨ng ho¹t ®éng trong khu vùc vµ trªn ph¹m vi thÕ giíi.
Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban Tæng Gi¸m ®èc ra c¸c QuyÕt ®Þnh vÒ c¶i tæ (Ban §æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp hiÖn cã) hoÆc thµnh lËp mét Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp míi cã Bé phËn chuyªn tr¸ch víi ®Çy ®ñ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n. Ban nµy tríc hÕt tiÕn hµnh ph©n lo¹i c«ng khai c¸c c«ng ty vµ ®¬n vÞ thµnh viªn cña PV vµ b¸o c¸o Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng Gi¸m ®èc ®Ó cã c¸c quyÕt ®Þnh cô thÓ vÒ c¶i c¸ch vµ CPH.
Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp tiÕp theo sÏ tham mu cho PV chän ra c¸c c«ng ty hoÆc ®¬n vÞ thuéc PV nµo sÏ tr¶i qua CPH trong thêi gian gÇn nhÊt víi c¸c néi dung sau:
V× sao l¹i chän c¸c c«ng ty, lý do cho tõng c«ng ty. Gi¶i thÝch t¹i sao liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò chiÕn lîc do Tæng C«ng ty ®Æt ra vµ hiÖu chØnh;
C«ng ty nµo lµm tríc (sè 1, sè 2 v.v...) víi lÞch tr×nh ph¸c th¶o theo c¸c quy ®Þnh bíc ®Çu cña kü thuËt qu¶n lý dù ¸n hiÖn ®¹i;
C¸ch thøc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ (VÝ dô: (a) gi÷ nguyªn gi¸ trÞ vèn nh b©y giê, ph¸t hµnh cæ phiÕu huy ®éng thªm vèn ®Ó ph¸t triÓn; (b) b¸n mét phÇn vèn hiÖn cã cho cæ ®«ng, chñ yÕu lµ ngêi lao ®éng trong tæ chøc; (c) t¸ch mét bé phËn cña doanh nghiÖp ra vµ cæ phÇn ho¸ bé phËn nµy; (d) b¸n toµn bé gi¸ trÞ vèn ®Ó trë thµnh c«ng ty cæ phÇn thuÇn tóy).
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cho tõng doanh nghiÖp mang ra CPH, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ lµ mét kü thuËt rÊt phøc t¹p, ®ßi hái c¸c kiÕn thøc x· héi réng ngoµi sù hiÓu biÕt s©u s¾c c¸c kü thuËt Tµi chÝnh th«ng thêng. VÒ kü thuËt, tríc tiªn cÇn ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp theo c¸c quy ®Þnh kÕ to¸n hiÖn hµnh, sau ®ã x¸c ®Þnh c¸c s¬ ®å gi¸ trÞ thùc tÕ cã thÓ x¶y ra (tøc lµ c¸c kh¶ n¨ng mµ ngêi mua cæ phiÕu cã thÓ chÊp nhËn c¸c s¬ ®å gi¸ trÞ mµ c«ng ty b¸n díi h×nh thøc cæ phÇn, cæ phiÕu, chøng kho¸n, v.v... t¹i thêi ®iÓm tiÕn hµnh thñ tôc chµo gi¸ vµ mua b¸n).
Tr×nh Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ PV ra quyÕt ®Þnh (theo c¸c QuyÕt ®Þnh 90, 91 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ thµnh lËp Tæng C«ng ty Nhµ níc).
C¨n cø c¸c NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP (ngµy 29/06/1998) vµ 48/1998/N§-CP (ngµy 11/07/1998) vÒ chñ tr¬ng b¸n cæ phÇn cho c¸c tæ chøc kh¸c nhau, nhÊt lµ c¸c ph¸p nh©n níc ngoµi, v.v... ®Ó x¸c ®Þnh chi tiÕt c¸c kÕ ho¹ch ph¸t hµnh cæ phiÕu.
C¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh vÒ u ®·i theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc ®Ó tËn dông c¸c u ®·i, v× c«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc ®Çu t míi nªn cã thÓ ®îc hëng u ®·i theo luËt nµy.
PV nªn cã kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty thuéc khu vùc dÞch vô vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÇu khÝ, chuyÓn nhanh sang ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn.
Chó träng viÖc x©y dùng tËp ®oµn trªn c¬ së thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn ngay tõ ®Çu.
3. C¶i tæ bé phËn cæ phÇn ho¸ cña Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng c«ng ty
Tªn: Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (Ban §M&PTDN).
3.1. C¬ cÊu tæ chøc: (xem S¬ ®å 3)
Trëng Ban lµ: Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ TCT
C¸c Phã ban (trong ®ã Phã Ban Thêng trùc lµ uû viªn H§QT)
C¸c ñy viªn;
Thµnh lËp mét TiÓu ban chuyªn tr¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ cã 4 ngêi: Trëng TiÓu ban lµ Phã Ban thêng trùc - uû viªn H§QT (Xem S¬ ®å 3)
Ban cæ phÇn ho¸ t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tuú quy m« doanh nghiÖp cã thÓ cã tõ 4 ®Õn 6 ngêi
3.2. Mét sè nhiÖm vô c¬ b¶n cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch CPH:
X©y dùng chiÕn lîc, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vÒ ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp cho Tæng c«ng ty.
Dù th¶o v¨n b¶n híng dÉn vÒ c¬ chÕ ho¹t ®éng, qu¶n lý, ®iÒu hµnh, v.v… c«ng ty cæ phÇn trùc thuéc Tæng c«ng ty.
Trùc tiÕp phèi hîp x©y dùng ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ cho c¸c ®¬n vÞ.
Cïng ®¬n vÞ x©y dùng ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn.
Chñ tr×, phèi hîp víi c¸c ngµnh liªn quan gi¶i quyÕt nh÷ng kiÕn nghÞ, víng m¾c cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn trong ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸.
3.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸:
TiÓu ban ho¹t ®éng theo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña qu¶n lý chiÕn lîc, víi Gi¸m ®èc dù ¸n chiÕn lîc tæng thÓ, ®iÒu hµnh dù ¸n tæng thÓ, hÖ thèng t vÊn dù ¸n.
TiÓu ban cã kinh phÝ riªng do Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt.
3.4. Mét sè ho¹t ®éng cô thÓ cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch CPH thuéc Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng c«ng ty:
Ph©n lo¹i DN vµ lùa chän h×nh thøc ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸:
Ph©n lo¹i DN:
DN thuéc PV kh«ng cæ phÇn ho¸:
+ Nh÷ng DN theo QuyÕt ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 44/CP
+ Nh÷ng DN PV cÇn duy tr× 100% vèn
Nh÷ng DN tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ trong giai ®o¹n ®Çu lµ nhøng DN:
+ CÇn huy ®éng vèn, ®a d¹ng ho¸ së h÷u, v.v.. nh»m t¨ng nhanh sù ph¸t triÓn vµ hiÖu qu¶ h¬n;
+ S¶n xuÊt vµ cung øng nh÷ng s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ chñ yÕu cña Ngµnh DÇu khÝ.
Lùa chän h×nh thøc ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸: Chia lµm hai lo¹i:
Cæ phÇn ho¸ toµn bé DN (PV gi÷ cæ phÇn chi phèi >51%)
+ Vèn PV hiÖn cã t¹i DN < 100 tû VN§
+ C¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng ty kh«ng cång kÒnh, phøc t¹p
Hai c«ng ty trong Tæng c«ng ty ®ang tiÕn hµnh theo h×nh thøc 1, ®ã lµ:
C«ng ty B¶o hiÓm DÇu khÝ (PVIC)
C«ng ty Dung dÞch khoan vµ Ho¸ phÈm DÇu khÝ (DMC)
Cæ phÇn ho¸ tõng phÇn trong DN:
+ Vèn PV hiÖn cã trong DN > 100 tû VN§
+ C¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng cña DN cång kÒnh, phøc t¹p: cã nhiÒu ®¬n vÞ thµnh viªn trùc thuéc, cã nhiÒu s¶n phÈm, dÞch vô kh¸c nhau, v.v…
Cã 4 c«ng ty tiÕn hµnh theo h×nh thøc nµy:
C«ng ty ThiÕt kÕ vµ X©y dùng DÇu khÝ (PVECC)
C«ng ty DÞch vô vµ Kü thuËt DÇu khÝ (PTSC)
C«ng ty ChÕ biÕn vµ Kinh doanh c¸c s¶n phÈm DÇu (PVPDC)
C«ng ty DÞch vô vµ Du lÞch DÇu khÝ (PVTSC)
Ho¹t ®éng cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸:
§èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ toµn bé:
Lµ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ;
Trùc tiÕp cïng Ban cæ phÇn ho¸ t¹i ®¬n vÞ triÓn khai c¸c bíc cña quy tr×nh cæ phÇn ho¸ (Xem Phô lôc sè 1: Quy tr×nh cæ phÇn ho¸ toµn bé)
§èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ tõng phÇn (cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ 1,2 xÝ nghiÖp, xëng, nhµ m¸y, v.v… trùc thuéc c«ng ty cïng hoÆc kh¸c thêi ®iÓm).
Trùc tiÕp chØ ®¹o híng dÉn Ban Cæ phÇn ho¸ vµ phèi hîp víi Ban Cæ phÇn ho¸ c«ng ty(*) Ban CPH C«ng ty cÇn cã 02 thµnh viªn cña ®¬n vÞ trùc thuéc dù kiÕn CPH tham gia
ph©n lo¹i ®¬n vÞ trùc thuéc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸, thêi gian cæ phÇn ho¸. §Æc biÖt lµ C«ng ty cÇn n¾m gi÷ bao nhiªu phÇn tr¨m (%) cæ phÇn ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cña m×nh? b¸n ra ngoµi bao nhiªu %? ®èi tîng tham gia cæ phÇn?
Trùc tiÕp chØ ®¹o Ban cæ phÇn ho¸ c«ng ty triÓn khai c¸c bíc cña quy tr×nh cæ phÇn ho¸.
§èi víi c¸c ®¬n vÞ cã vèn C«ng ty (®¹i diÖn vèn Nhµ níc t¹i doanh nghiÖp) nhá h¬n 20 tû ®ång: TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸ Tæng c«ng ty trùc tiÕp tr×nh hå s¬ ph¬ng ¸n lªn Héi ®ång Qu¶n trÞ phª duyÖt.
§èi víi c¸c ®¬n vÞ cã vèn C«ng ty (®¹i diÖn vèn Nhµ níc t¹i DN) lín h¬n 20 tû ®ång: TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸ TCT trùc tiÕp tr×nh hå s¬ ph¬ng ¸n lªn H§QT Tæng c«ng ty ®Ó H§QT Tæng c«ng ty tr×nh lªn Thñ tíng ChÝnh phñ phª duyÖt.
C¸c bíc tiÕp theo xem Phô lôc sè 2: Quy tr×nh cæ phÇn ho¸ tõng phÇn.
Tãm l¹i:
ViÖc thµnh lËp TiÓu Ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸ trùc thuéc Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã t¸c dông tÝch cùc:
ThÓ hiÖn sù quan t©m thùc hiÖn chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ níc.
§a c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ trë thµnh quy tr×nh khoa häc, tiÕt kiÖm thêi gian cho chuyÓn ®æi Doanh nghiÖp Nhµ níc thµnh C«ng ty cæ phÇn (dù kiÕn trong vßng 06 th¸ng).
Trùc tiÕp triÓn khai trùc tiÕp tíi doanh nghiÖp thµnh viªn sÏ gi¶m bít ®îc c¸c cuéc tæ chøc thuyÕt tr×nh ph¬ng ¸n (chØ cÇn 2 lÇn), ®a ra “§Ò ¸n chuÈn”.
VÒ nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ tríc m¾t vÒ tæ chøc thùc hiÖn nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam xem Phô lôc sè 3.
kÕt luËn
Chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng cæ phÇn ho¸ lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ níc ta trong thêi kú chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN vµ xu thÕ héi nhËp kinh tÕ víi c¸c níc khu vùc vµ thÕ giíi. Tõ gi¸c ®é Tæng C«ng ty 91 - Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam trong xu thÕ ph¸t triÓn thµnh tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, viÖc hëng øng thùc hiÖn ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ cña nhµ níc lµ mét viÖc lµm hÕt søc nghiªm tóc vµ cã ý nghÜa chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi rÊt to lín.
ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh c¸c níc ph¬ng T©y, n¬i s¶n sinh ra chÕ ®é cæ phÇn, trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau ChÝnh phñ c¸c níc nµy ®· ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch rÊt cô thÓ vÒ cæ phÇn ho¸, t h÷u ho¸ hay t¸i quèc h÷u ho¸. ViÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn chÕ ®é cæ phÇn ë c¸c níc nµy kh«ng ngoµi môc ®Ých lµm cho nÒn kinh tÕ cña hä lu«n ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao. Cã thÓ nãi “cæ phÇn ho¸ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt díi chñ nghÜa t b¶n”.
ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, nãi c¸ch kh¸c lµ c¸c níc cã nÒn kinh tÕ cha vµ ®ang ph¸t triÓn khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, t nh©n ho¸ diÔn ra rÊt phøc t¹p. ë mét sè níc cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra rÊt gay go vµ quyÕt liÖt. ChÝnh v× vËy ®a sè c¸c níc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cã nghÜa ®ång thêi lµ c¶i c¸ch doanh nghiÖp.
Cã thÓ nhËn thøc ®îc r»ng c«ng cuéc c¶i c¸ch doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸ ë Trung Quèc cã nh÷ng nÐt t¬ng ®ång víi c«ng cuéc ®æi míi doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam - ®Õn nay ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña ViÖt Nam cã phÇn nµo cßn khiªm nhêng vµ cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc, ®Æc biÖt kÕt qu¶ cæ phÇn ho¸ ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam cßn dõng l¹i ë kh©u kÕ ho¹ch vµ x©y dùng ph¬ng ¸n.
V× vËy, nh÷ng gi¶i ph¸p ®îc chän lµ:
Gi¶i ph¸p kinh tÕ thÞ trêng: Lµ sù ra dêi vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c«ng ty cæ phÇn víi c¸c thµnh tè kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng; víi c¸c thÓ chÕ kinh tÕ, v.v...
Gi¶i ph¸p chÝnh trÞ - v¨n ho¸ - x· héi l¹i ®Ò cËp ®Õn yÕu tè con ngêi, t duy - nhËn thøc vµ sù ®iÒu chØnh bëi c¸c chÝnh s¸ch x· héi.
Hai gi¶i ph¸p trªn cã quan hÖ biÖn chøng g¾n quyÖn víi nhau t¹o ra m«i trêng toµn diÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn lµ biÕn chñ tr¬ng thµnh hiÖn thùc, lµ nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng biÖn ph¸p rÊt cô thÓ mµ ë ®ã con ngêi ph¶i biÕt sö dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cho môc tiªu cæ phÇn ho¸.
NÕu nãi r»ng gi¶i ph¸p kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn cÇn th× gi¶i ph¸p chÝnh trÞ v¨n ho¸ - x· héi vµ gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn lµ ®iÒu kiÖn ®ñ cho viÖc ®¶m b¶o thµnh c«ng tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam.
tµi liÖu tham kh¶o
PTS §oµn V¨n H¹nh. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 1998. C«ng ty cæ phÇn vµ chuyÓn Doanh nghiÖp Nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn.
Trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ båi dìng nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n. Hµ Néi, 9/1998. Tµi liÖu ch¬ng tr×nh ®µo t¹o ph©n tÝch vµ ®Çu t chøng kho¸n.
Trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ båi dìng nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n. Hµ Néi, 6/1998. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n.
Dù ¸n “§µo t¹o qu¶n lý kinh tÕ” DFID/UK vµ ViÖn Adam Smitt. Hå ChÝ Minh, 1998. Kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ ®æi míi doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸.
Hary G. Broadman. The Chinese State as Corporate Shareholder. State Enterprise Reform in China.
C«ng ty Cæ phÇn chÕ biÕn xuÊt nhËp khÈu Long An (LAFOCO), 10/1998. §Ò ¸n ph¸t hµnh cæ phiÕu míi cho c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc.
Vò ChÝ Léc. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997. Gi¸o tr×nh ®Çu t níc ngoµi.
NguyÔn ThÞ M¬, Hoµng Ngäc ThiÕt. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997. Gi¸o tr×nh Ph¸p luËt trong ho¹t ®éng Kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Nhµ XuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi, 1999. LuËt Doanh nghiÖp.
Mai Ngäc Cêng. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª. Hµ Néi, 1996. LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
KLTN.doc- mucluc_KL.doc
- Phuluc_KLTN.doc
- sodotochuc.doc
