Phát triển quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam - Malaixia

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng *** kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi: malaysia, quan hÖ kinh tÕ -th­¬ng m¹i ViÖt nam - malaysia nh÷ng n¨m gÇn ®©y Gi¸o viªn h­íng dÉn : thÇy gi¸o t« träng nghiÖp Sinhviªn thùc hiÖn : nguyÕn thÞ tuyÕt thanh Líp : Trung 2 - K37 Hµ néi - 2002 môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 ch­¬ng I: tæng quan vÒ ®Êt n­íc malaysia 3 I. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ con ng­êi malaysia 3 1. VÞ trÝ ®Þa lý 3 2. d©n sè, v¨n ho¸ vµ x· héi 4 2.1 D©n sè 4 2.2 V¨n ho¸ x· héi 6 3. LÞch sö, thÓ chÕ chÝnh trÞ cña Malaysia 9 3.1 S¬ l­îc vÒ lÞch sö Malaysia 9 3.2 ThÓ chÕ chÝnh trÞ 9 II. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña Malaysia 9 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Malaysia 9 1.1 Thêi kú 1957 - 1970 9 1.2 Thêi kú 1970 - 1990 11 1.3 Thêi kú tõ 1991 ®Õn nay 13 2. Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Malaysia nh÷ng n¨m gÇn ®©y 18 2.1 Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng 18 2.2 Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi 24 3. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ®Êt n­íc cña Malaysia 27 ch­¬ng II: t×nh h×nh quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i viÖt nam - Malaysia 30 I. Quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i ViÖt nam - Malaysia tr­íc n¨m 1995 30 1. Quan hÖ mËu dÞch song ph­¬ng ViÖt Nam - Malaysia tr­íc n¨m 1995 30 2. Quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ ViÖt Nam - Malaysia tr­íc n¨m 1995 33 II. Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaysia tõ n¨m 1995 ®Õn nay 35 1. Quan hÖ mËu dÞch song ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam - Malaysia tõ n¨m 1995 ®Õn nay 35 2. §Çu t­ cña Malaysia vµo ViÖt Nam tõ n¨m 1995 ®Õn nay 42 2.1 So s¸nh m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c 42 2.2 Quy m« vµ c¬ cÊu ®Çu t­ cña Malaysia vµo ViÖt Nam tõ n¨m 1995 ®Õn nay 45 2.3 Mét sè nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan h¹n chÕ ®Çu t­ cña Malaysia sang ViÖt Nam 48 3. Mét sè lÜnh vùc kh¸c 51 3.1 XuÊt khÈu lao ®éng 51 3.2 Hîp t¸c du lÞch 52 ch­¬ng III: triÓn väng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaysia trong nh÷ng n¨m tíi 54 A. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Malaysia vµ ViÖt Nam hiÖn nay 54 I. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Malaysia 54 II. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam 55 B. TriÓn väng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaysia trong nh÷ng n¨m tíi 59 I. TriÓn väng ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng 59 II. TriÓn väng ®Çu t­ cña Malaysia vµo ViÖt Nam 63 III. TriÓn väng hîp t¸c lao ®éng vµ du lÞch 66 1. TriÓn väng vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam sang Malaysia 66 2. TriÓn väng vÒ hîp t¸c du lÞch gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia 66 C. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia trong nh÷ng n¨m tíi 67 I. C¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa Nhµ n­íc 67 1. §æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i 67 1.1 §æi míi chÝnh s¸ch chung trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i 67 1.2 §æi míi chÝnh s¸ch c«ng cô trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i 72 2. §Èy m¹nh c¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp tõ Malaysia 76 2.1 Më réng h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ 76 2.2 C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh 77 2.3 Tu söa vµ x©y dùng míi kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi 78 2.4. Quy ho¹ch thu hót vèn FDI 78 3. C¸c gi¶i ph¸t thóc ®Èy hîp t¸c du lÞch vµ lao ®éng 79 3.1 Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng sang Malaysia 79 3.2 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn hîp t¸c du lÞch 79 II. Nh÷ng gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp 80 KÕt luËn 82 danh môc tµi liÖu tham kh¶o Lêi nãi ®Çu §Êt n­íc Malaixia n»m ë trung t©m cña vïng §«ng Nam Ch©u ¸, Malaixia lµ thµnh viªn cña Liªn HiÖp Quèc tõ n¨m 1957 vµ tham gia vµo hiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ( The Association of Southeat Asian Nasions - ASEAN ) n¨m 1967. Quan hÖ ngo¹i giao ViÖt Nam - Malaixia ®ùoc thiÕt lËp tõ n¨m 1973. Sau khi ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi vµ më cöa, quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc míi thùc sù cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. Lµ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc, cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, cã sù t­¬ng ®ång vÒ phong tôc tËp qu¸n vµ cã nh÷ng quan ®iÓm chung vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ViÖt Nam vµ Malaixia cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i tr­íc hÕt v× lîi Ých cña hai quèc gia. Bªn c¹nh ®ã, viÖc liªn kÕt kinh tÕ trong khu vùc kh«ng nh÷ng lµm gi¶m sù c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc mµ cßn cã thÓ tËn dông ®­îc nh÷ng lîi thÕ t­¬ng ®èi cña mçi n­íc, gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ cña kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, mét khu vùc ®­îc xem lµ träng t©m cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong thÕ kû 21. Trong tiÕn tr×nh chung cña thÕ giíi vµ khu vùc víi nh÷ng biÕn ®éng s©u s¾c vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ViÖt Nam nhËn thøc râ rµng vÒ nh÷ng thêi c¬ míi vµ th¸ch thøc míi ®ång thêi ®Ò ra môc tiªu phÊn ®Êu tõ nay ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp ho¸. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu. Trong ®­êng lèi kinh tÕ ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, hîp t¸c khu vùc lµ mét trong nh÷ng träng t©m ­u tiªn ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ víi c¸c n­íc trong hiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ mµ trong ®ã Malaixia lu«n lµ mét ®èi t¸c quan träng. Lµm thÕ nµo ®Ó ®­a quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaixia ngang tÇm víi tiÒm n¨ng cña hai n­íc còng nh­ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thêi ®¹i míi. XuÊt ph¸t tõ suy nghÜ ®ã, t¸c gi¶ chän viÕt kho¸ luËn tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: "Malaixia vµ quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaixia trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y". Néi dung kho¸ luËn tèt nghiÖp gåm 3 ch­¬ng sau: Ch­¬ng 1: Tæng quan vÒ ®Êt n­íc Malaixia Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaixia trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ch­¬ng 3: TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m tíi. §Ó thùc hiÖn kho¸ luËn tèt nghiÖp, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, ph©n tÝch tæng hîp, thèng kª, ®èi chiÕu, so s¸nh c¸c tµi liÖu, sè liÖu, t­ liÖu ®Ó gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu cña ®Ò tµi ®Æt ra. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kho¸ luËn tèt nghiÖp, t¸c gi¶ xin c¶m ¬n c¸c b¸c, c¸c c« chó c«ng t¸c t¹i Bé th­¬ng m¹i, Vô Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, ViÖn nghiªn cøu Kinh tÕ thÕ giíi, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, §¹i sø qu¸n Malaixia t¹i ViÖt nam, th­ viÖn tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ cung cÊp nh÷ng t­ liÖu hÕt søc cÇn thiÕt. Em còng xin ®­îc c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o cña tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng ®· trang bÞ cho em nh÷ng kiÕn thøc quÝ b¸u. §Æc biÖt, cho phÐp em göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi thÇy gi¸o h­íng dÉn T« Träng NghiÖp, ng­êi ®· tËn t×nh chØ b¶o, gãp ý trong suèt thêi gian em thùc hiÖn kho¸ luËn nµy. Ch­¬ng I tæng quan vÒ ®Êt n­íc Malaysia I. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ con ng­êi Malaysia 1. VÞ trÝ ®Þa lý §Êt n­íc Malaysia n»m ë trung t©m §«ng Nam Ch©u ¸ víi tæng diÖn tÝch lµ 330434 km2. PhÝa b¾c cña Malaysia lµ Th¸i lan, phÝa nam lµ Singapore, Indonesia vµ phÝa ®«ng lµ quÇn ®¶o Phillippine. Malaysia gåm hai phÇn chÝnh lµ Malaysia Peninsular n»m trªn b¸n ®¶o M· Lai vµ hai bang Sabak vµ Sarawak n»m trªn b¸n ®¶o Borneo. Peninsular Malaysia: Peninsular Malaysia n»m gi÷a c¸c ®­êng vÜ tuyÕn 10 vµ 70 B¾c vµ c¸c ®­êng kinh tuyÕn tõ 1000 - 1050 §«ng, ë phÝa B¾c cuèi lôc ®Þa Ch©u ¸. §­êng biÓn dµi 1932 km cña Peninsular ®­îc phñ bëi c¸c rõng ®­íc vµ c¸c b·i biÓn vµng do eo Malacca vµ biÓn §«ng båi ®¾p. Vïng nµy cã c¸c d·y nói trung t©m ch¹y theo h­íng b¾c nam. S­ên phÝa ®«ng vµ t©y lµ c¸c ®ång b»ng ven biÓn chñ yÕu trång c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp nh­ cao su, dõa, cä. ë ®©y cã mét sè vïng trång lóa g¹o chñ yÕu nh­ Kedak, Perlis vµ Kelantan. DiÖn tÝch cña Peninsular lµ 131587 km2, bao gåm 11 bang lµ: Johore, Kedah, Kelantan, Malacca, Negri Sembilan, Pahang, Penay (gåm c¶ bang Sebarang Prai), Perak, Perlis, Selangor vµ Trengganu vµ ®Þa h¹t cña Liªn bang Kuala Lumpur. C¸c bang Sabak vµ Sarawak: Sabak lµ bang phÝa b¾c b¸n ®¶o Borneo cã diÖn tÝch 29388 dÆm vu«ng vµ ®­êng bê biÓn dµi 900 dÆm. Bang nµy tiÕp gi¸p víi Kalimantan cña Indonesia vµ bang SarawakphÝa t©y. N¬i ®©y tr­íc kia cã nhiÒu nói cao vµ rõng rËm nhiÖt ®íi nh­ng nay ®· ®­îc khai ph¸ vµ h×nh thµnh c¬ së kinh tÕ. Sarawak lµ bang cã diÖn tÝch 48250 km2 vµ ®­êng bê biÓn dµi kho¶ng 450 dÆm. PhÝa ®«ng cña bang tiÕp gi¸p víi Kalimantan vµ bang Sabak. §Þa h×nh tù nhiªn ë ®©y gièng nh­ bang Sabak nh­ng cã thªm c¸c con s«ng lín lµm ®­êng giao th«ng chÝnh. Víi vÞ trÝ ®Þa lý nh­ vËy Malaysia cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, quanh n¨m nãng Èm m­a ®Òu, l­îng m­a b×nh qu©n 2300 mm, nhiÖt ®é trung b×nh tõ 210C - 320C, ®é Èm 80%. 2.D©n sè, v¨n ho¸ vµ x· héi 2.1. D©n sè: D©n sè cña Malaysia n¨m 2001 lµ 23,81 triÖu ng­êi trong ®ã tØ lÖ biÕt ch÷ lµ 83,5%, tØ lÖ thÊt nghiÖp lµ 3,1%. C¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng ph©n theo ngµnh nh­ sau: ChÕ t¹o: 27% N«ng l©m ng­ nghiÖp: 16% Th­¬ng m¹i vµ du lÞch: 17% X©y dùng: 9% DÞch vô: 15% ChÝnh phñ: 10% HiÖn nay Malaysia ®ang thiÕu lao ®éng, nhÊt lµ trong ngµnh x©y dùng, trång trät, vÖ sinh m«i tr­êng, néi trî, y t¸ (hiÖn cã kho¶ng gÇn 1 triÖu lao ®éng n­íc ngoµi ®ang lµm thuª t¹i Malaysia). Malaysia ­u tiªn nhËn lao ®éng tõ c¸c n­íc Håi gi¸o (Indonesia, Bangladesh, Pakistan) hay tiÕng Anh (Philippine, Sri Lanka) vµ Campuchia. NhiÒu c«ng ty Malaysia ®ang cã nhu cÇu tuyÓn dông lao ®éng cña ViÖt nam. N¨m 2002, ChÝnh phñ hai n­íc ®· ký tho¶ thuËn vÒ hîp t¸c trao ®æi lao ®éng, khai th«ng cho viÖc xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt nam sang Malaysia. D©n sè vµ lao ®éng Malaysia: 1976 - 2001 N¨m D©n sè (tr ng­êi) Trong ®ã lùc l­îng lao ®éng (Ngh×n ng­êi) Tû lÖ thÊt nghiÖp(%) Tæng sè Chia ra Cã viÖc lµm ThÊt nghiÖp 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002* 12,8 13,1 13,3 13,8 14,1 14,5 14,9 15,3 15,7 16,1 16,5 16,9 17,4 17,8 18,2 19,0 19,6 20,1 20,7 21,2 21,7 22,2 22,7 23,3 23,8 24,38 4765 4802 4955 5122 5312 5500 5727 5907 6039 6223 6457 6658 6850 7042 7204 7370 7627 7834 7893 8616 8784 8884 9152 9616 10015 10612 4476 4542 4700 4835 5061 5247 5429 5565 5625 5707 5984 6176 6390 6686 6891 7096 7396 7603 7645 8399 8569 8600 8838 9322 9711 10293 289 260 255 287 251 253 298 342 417 516 473 482 460 356 313 274 231 231 248 217 215 284 314 294 304 319 6.1 5.4 5.2 5.6 4.7 4.6 5.2 5.8 6.9 8.3 7.3 7.2 6.7 5.1 4.3 3.7 3.0 2.9 3.1 2,5 2,4 3,2 3,4 3,1 3,0 3,0 Nguån: Tæng côc thèng kª Malaysia. (N¨m 2001: sè liÖu dù ®o¸n) 2.2.V¨n ho¸ x· héi: Malaysia cã 3 chñng téc chÝnh lµ: Malai ( 55% ), Hoa ( 35% ), Ên §é ( 9% ). Víi 53% sè d©n, ®¹o Håi ®­îc coi lµ quèc ®¹o, ng­êi Trung Quèc theo ®¹o PhËt chiÕm 17,3%, theo ®¹o Thiªn chóa gi¸o lµ 8,6%, ng­êi Ên theo ®¹o Hin®u chiÕm 7%, theo ®¹o ng­êi Hoa lµ 12%. Ng«n ng÷ giao tiÕp chÝnh cña ng­êi Malaysia lµ tiÕng M· lai, ngoµi ra cßn cã tiÕng Ên §é, tiÕng Trung Quèc, tiÕng Anh. §ång tiÒn quèc gia cña Malaysia lµ ®ång Ringgit. Tû gi¸ so víi ®ång ®« la Mü lµ 3,8 RM/1 USD (15/10/2002). C¬ së h¹ tÇng: C¬ së h¹ tÇng mang tÝnh vËt chÊt: Malaysia rÊt chó ý ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, phôc vô tèt sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. VÒ giao th«ng: §­êng bé: Malaysia cã h¬n 40 ngµn km ®­êng tèt. TuyÕn ®­êng cao tèc ch¹y tõ B¾c xuèng Nam ®­îc më réng, th«ng suèt phôc vô « t« rÊt thuËn lîi. Malaysia lµ mét trong sè c¸c n­íc trong khu vùc cã hÖ thèng ®­êng bé tèt nhÊt. ChÝnh phñ liªn bang chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý trôc ®­êng quèc lé chÝnh, gäi lµ Federal Highway. C¸c bang chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý c¸c ®­êng trong ph¹m vi bang. Malaysia cã tuyÕn ®­êng s¾t th«ng suèt tõ B¾c ®Õn Nam, nèi liÒn ®Õn phÝa B¾c Bangkok vµ phÝa nam Singapore. Tõ Kuala Lumpur ®Õn Bangkok vµ ®Õn Singapore mÊt 3 tiÕng. §­êng hµng kh«ng: Malaysia cã h·ng m¸y bay MAS bay cïng 36 h·ng quèc tÕ ®Õn 75 s©n bay vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Néi ®Þa cã 3 h·ng bay ®¶m b¶o ®i l¹i cho hµnh kh¸ch tõ bang nµy tíi bang kh¸c. §­êng biÓn: Malaysia cã c¸c c¶ng biÓn quèc tÕ lín nh­ Klang, Penang, ®Æc biÖt lµ c¶ng Klang ®­îc t­ nh©n qu¶n lý, cã møc bèc xÕp 40 triÖu tÊn/ n¨m. Tõ Klang cã h¬n 600 h·ng tÇu ch¹y tíi 125 c¶ng trªn thÕ giíi, thuËn lîi cho tuyÕn vËn chuyÓn viÔn §«ng vµ Ch©u ©u, tÇu träng t¶i 60 ngµn tÊn ra vµo dÔ dµng. VÒ c¸c dÞch vô ®iÖn, n­íc, th«ng tin viÔn th«ng: Malaysia kh«ng ngõng c¶i thiÖn hÖ thèng dÞch vô nµy nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. N¨m 1993 ®iÖn míi ®¸p øng 89,6% nhu cÇu trong n­íc, nay ®· æn ®Þnh do ChÝnh phñ cho phÐp t­ nh©n x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn vµ hoµ m¹ng quèc gia. H¹ tÇng c¬ së mang tÝnh luËt lÖ, thÓ chÕ:ChÝnh phñ qu¶n lý ®Êt n­íc b»ng c¸c luËt lÖ vµ chÝnh s¸ch phï hîp d­íi c¸c h×nh thøc t­ nh©n ho¸. Cã thÓ lµ b¸n 100% hay d­íi 100% tµi s¶n nhµ n­íc cho t­ nh©n, cho t­ nh©n mua cæ phÇn trong c¸c xÝ nghiÖp nhµ n­íc. ChuyÓn giao quyÒn qu¶n lý cho t­ nh©n. Ngoµi ra cßn cã c¸c h×nh thøc ®Êu thÇu c¸c dÞch vô, cho thuª vµ giao quyÒn sö dông qu¶n lý trong mét thêi gian ®èi víi tµi s¶n lín quèc gia, tµi s¶n chiÕn l­îc nh­ c¶ng biÓn, s©n bay, tuyÕn ®­êng bé.C¸c d¹ng hîp ®ång qu¶n lý nhµ n­íc chØ giao qu¶n lý chø kh«ng giao tµi s¶n. BOT còng lµ mét h×nh thøc ®­îc chÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c t­ nh©n x©y dùng - ho¹t ®éng - chuyÓn giao cho chÝnh phñ sau mét thêi gian quy ®Þnh. C¸c ®« thÞ vµ c¸c thµnh phè chÝnh cña Malaysia: Peninsula Malaysia, gåm cã: Kuala Lumpur: lµ thñ ®« cña Malaysia. §©y lµ thµnh phè lín nhÊt, lµ trung t©m th­¬ng m¹i quan träng vµ lµ n¬i ®Æt trô së cña chÝnh phñ. Thµnh phè nµy cïng víi Pitaling Jaya - mét thµnh phè kÒ bªn t¹o thµnh mét trung t©m c«ng nghiÖp rÊt ph¸t triÓn. Georgetown: n»m trªn b¸n ®¶o Penang, lµ thµnh phè lín thø hai cña Malaysia. N»m ë bê biÓn t©y b¾c Peninsular, ®©y lµ mét trong nh÷ng c¶ng chÝnh. Butterwworth: lµ thµnh phè n»m trªn b¸n ®¶o M· lai, ®èi diÖn víi Penang, cã mét sè ngµnh c«ng nghiÖp vµ lµ c¶ng n­íc s©u thuËn tiÖn cho viÖc ra vµo víi Penang. Ipok: lµ thµnh phè chÝnh cña bang Perak - lµ trung t©m khai th¸c thiÕc. Kelang: thñ phñ cña Selangor vµ gÇn c¶ng Kelang, c¶ng chÝnh vµo Selangor. Johore Bahru: n»m trªn phÇn ®Êt liÒn ®èi diÖn víi Singapore, lµ mét trung t©m c«ng nghiÖp. Malaka: thµnh phè nµy cã mét sè khu vùc c«ng nghiÖp trong ®ã cã mét vµi khu c«ng nghiÖp nhá vµ cã hai khu th­¬ng m¹i tù do. Kuantan: lµ mét thµnh phè chÝnh ë Pahang ®· ph¸t triÓn thµnh mét c¶ng biÓn vµ cã møc t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp cao. Bang Sarawak, gåm cã: Ku Ching vµ ®Þa h¹t: Ku Ching lµ thñ ®« cña Sarawak vµ lµ h¶i c¶ng chÝnh. Thµnh phè nµy n»m trªn s«ng Sarawak, c¸ch biÓn 20 dÆm cã d©n c­ hçn hîp, nh­ng céng ®ång bu«n b¸n chñ yÕu lµ ng­êi Hoa. Sibu vµ ®Þa h¹t: lµ thµnh phè lín thø hai cña Sarawak, n»m trªn s«ng Rejang c¸ch biÓn 60 dÆm. Dßng s«ng nµy lµ ®­êng giao th«ng chÝnh ®Ó vµo ®Êt liÒn. Thµnh phè nµy lµ trung t©m th­¬ng m¹i vµ xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu cña bang. Miri vµ ®Þa h¹t: lµ trung t©m th­¬ng m¹i ph¸t triÓn, cã c«ng nghiÖp dÇu khÝ vµ chÕ biÕn gç. §ång thêi lµ trung t©m ®Çu n·o vÒ hµnh chÝnh cña khu vùc thø t­ trong bang. Bintulu: lµ mét trung t©m ph¸t triÓn nhanh chãng nhê cã c«ng nghiÖp khai th¸c ngoµi bê biÓn cña Sarawak. Bang Sabak, gåm cã: Kota Kinabaku: lµ thñ phñ vµ trung t©m hµnh chÝnh qu¶n trÞ cña Sabak. §©y còng lµ mét h¶i c¶ng chÝnh, mét trung t©m c«ng nghiÖp. Sundakas: lµ c¶ng ®øng thø hai vµ lµ trung t©m th­¬ng m¹i ë bê biÓn phÝa ®«ng. §©y lµ trung t©m cña khai th¸c gç. Tawan: lµ thµnh phè c¶ng nhá gÇn biªn giíi Kalimantan, ph¸t triÓn c¶ vÒ th­¬ng m¹i vµ trång trät. 3. LÞch sö, thÓ chÕ chÝnh trÞ cña Malaysia: 3.1 S¬ l­îc vÒ lÞch sö Malaysia: N¨m 1511, thùc d©n Bå §µo Nha x©m l­îc Malaysia, b¾t ®Çu kho¶ng thêi gian thèng trÞ h¬n 100 n¨m. N¨m 1961 Hµ Lan thay ch©n Bå §µo Nha vµ ®Õn n¨m 1888, Malaysia l¹i r¬i vµo ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n Anh. Trong thêi gian thÕ chiÕn thø hai, Malaysia bÞ NhËt B¶n chiÕm ®ãng. §Õn 9 - 1945 liªn minh ph¸t xÝt §øc - NhËt thua trËn, Anh phôc håi cai trÞ. Do phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n Malaysia , ngµy 31 - 8 - 1957 , Anh ph¶i trao tr¶ ®éc lËp cho Malaysia vµ Malaysia trë thµnh n­íc céng hoµ n»m trong Liªn hiÖp Anh. Ngµy 16 - 9 - 1963 Malaysia cïng víi Singapore, Sarawak vµ Sabak hîp nhÊt thµnh Liªn bang Malaysia. N¨m 1965, Singapore t¸ch ra khái Liªn bang ®Ó thµnh lËp quèc gia riªng. 3.2 ThÓ chÕ chÝnh trÞ: Malaysia theo chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn, ng­êi ®øng ®Çu Nhµ n­íc lµ Vua, do Héi nghÞ c¸c TiÓu v­¬ng håi gi¸o bÇu ra, nhiÖm kú cña Vua lµ 5 n¨m, kh«ng duy tr× chÕ ®é cha truyÒn con nèi. C¬ quan lËp ph¸p tèi cao lµ quèc héi, gåm hai viÖn: Th­îng nghÞ viÖn vµ H¹ nghÞ viÖn. H¹ viÖn cã thÓ tr×nh vua phª chuÈn c¸c dù luËt mÆc dï Th­îng viÖn kh«ng th«ng qua. Ngoµi quèc héi liªn bang, t¹i c¸c tiÓu bang còng cã quèc héi riªng. Thñ t­íng vµ phã thñ t­íng ph¶i lµ H¹ nghÞ sü. Thñ t­íng ChÝnh phñ lµ ng­êi ®øng ®Çu N«Þ c¸c bao gåm c¸c c¬ quan hµnh ph¸p. HiÖn nay, Quèc v­¬ng Malaysia lµ Sultan Mizan Zainal Terengganu vµ thñ t­íng lµ Mahathia Bin Mohamad - chñ tÞch ®¶ng lín nhÊt cña ng­êi M· UMNO (§¶ng d©n téc Thèng nhÊt). II.T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña Malaysia 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Malaysia 1.1.Thêi kú 1957 - 1970 Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp, Malaysia lµ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, gåm 13 bang, chia thµnh hai miÒn §«ng vµ T©y, thÞ tr­êng trong n­íc nhá bÐ vµ nÒn kinh tÕ phô thuéc nÆng nÒ vµo n­íc ngoµi. Tr­íc t×nh h×nh trªn, chÝnh phñ Malaysia ®· x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tõ n¨m1957 ®Õn 1970. Kh¸c nhiÒu n­íc trong khu vùc sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp th­êng ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng con ®­êng c«ng nghiÖp, Malaysia ®· tËp trung ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, ®ång thêi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn, Malaysia ®· chän c©y cao su vµ c©y cä lµm c©y trång chñ ®¹o ®Ó xuÊt khÈu. Trong thËp niªn 60, 1/3 diÖn tÝch cao su cò ®­îc trång l¹i vµ 8% diÖn tÝch ®­îc trång míi. C©y cä dÇu còng ®­îc trång míi 41%. Ngoµi ra ®Ó di d©n vµ më réng diÖn tÝch cÊp ®Êt cho d©n nghÌo, nhµ n­íc cßn ph¸t ®éng chiÕn dÞch khai hoang trång c©y l­¬ng thùc ë c¸c bang nh­ Pahang, Johore, Kelantan, Terenggaru...; song song víi viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ngµnh c«ng nghiÖp khai kho¸ng thêi kú nµy còng ®­îc ph¸t triÓn ®Ó thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ tõng b­íc h­íng ra xuÊt khÈu. KÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt (1966 - 1970) ®· gióp Malaysia sím æn ®Þnh ®­îc nÒn kinh tÕ, t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ sau nµy. KÕt qu¶ lµ ngµnh c«ng nghiÖp ®¹t 102,5% kÕ ho¹ch, c«ng nghiÖp ®¹t 167,2% kÕ ho¹ch, xuÊt khÈu c©y cao su chiÕm tíi mét nöa gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, vµ ®ãng gãp cña xuÊt khÈu vµo GNP lµ 42,5%. MÆc dï ®¹t sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhÊt ®Þnh, nh­ng nh×n chung trong giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ Malaysia ch­a cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu m¹nh mÏ. N«ng nghiÖp vÉn lµ ngµnh chñ ®¹o, chiÕm tíi 30,8% GDP (n¨m1970) nh­ng chØ ®¸p øng 78% nhu cÇu l­¬ng thùc cña ®Êt n­íc, vµ c«ng nghiÖp chØ chiÕm 12,21% GDP. Trong giai ®o¹n nµy, do ch­a chó träng ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi, cho nªn t×nh tr¹ng nghÌo khæ cña ng­êi d©n Malaysia vÉn cßn phæ biÕn. N¨m 1970, ë c¸c bang miÒn T©y Malaysia, n¬i chñ yÕu cã ng­êi M· Lai vµ ng­êi Ên §é sinh sèng, møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi rÊt thÊp, chØ b»ng 50% so víi thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña c¶ n­íc. Trong khi ®ã, ë c¸c bang giµu cã, møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi rÊt cao: 200% so víi c¶ n­íc ë Kuala Lumpur, 163% ë Selangor... ViÖc ph©n chia l·nh thæ theo chñng téc còng rÊt s©u s¾c: ng­êi M· Lai vµ ng­êi Ên §é chñ yÕu sèng ë c¸c vïng thµnh thÞ, lµm ë c¸c ngµnh th­¬ng m¹i, chÕ t¹o vµ x©y dùng. Tuy Uû ban ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n (RIDA) ®­îc thµnh lËp n¨m 1953, víi môc ®Ých ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn nh÷ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cho ng­êi M· lai, nh­ng c¸c lîi Ých kinh tÕ dµnh cho téc ng­êi nµy vÉn rÊt h¹n chÕ. XÐt vÒ tæng thÓ, trong giai ®o¹n 1957 - 1970 sù bÊt b×nh ®¼ng trong ph©n phèi thu nhËp cña c¶ n­íc ®· t¨ng lªn. N¨m 1957, 20% hé giµu nhÊt Malaysia nhËn ®­îc 50% thu nhËp quèc d©n. Tr¸i l¹i, 60% hé nghÌo nhÊt Malaysia nhËn ®­îc30% thu nhËp quèc d©n vµo n¨m 1957, nh­ng chØ nhËn ®­îc 25% vµo n¨m 1970. HÖ sè Gini còng t¨ng tõ 0,41 lªn 0,513 trong cïng giai ®o¹n. §iÒu nµy chøng tá møc ®é bÊt b×nh ®¼ng trong ph©n phèi thu nhËp ë Malaysia ngµy cµng trÇm träng. Sù bÊt b×nh ®¼ng trong c¬ héi viÖc lµm, trong bu«n b¸n ®Çu t­ vµ mèi quan hÖ bÊt hoµ d©n téc ®· dÉn ®Õn nh÷ng va ch¹m s¾c téc s©u s¾c ngµy 13 - 5 - 1969 mµ hËu qu¶ lµ lµm rÖu r· lßng tin cña nh©n d©n vµo chÝnh phñ, lµm trÇm träng t×nh h×nh chÝnh trÞ - x· héi ë Malaisia. 1.2. Thêi kú 1970 - 1990: Tr­íc t×nh h×nh kinh tÕ x· héi nh­ trªn, Malaysia quyÕt ®Þnh thùc hiÖn " KÕ ho¹ch triÓn väng lÇn thø nhÊt" ( The First Outline Perspective Plan - OPP1) tiÕn hµnh trong vßng 20 n¨m nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, chuyÓn h­íng c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu sang c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vµo xuÊt khÈu, lÊy xuÊt khÈu lµm ®éng lùc chÝnh ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ph¸t triÓn m¹nh n«ng nghiÖp, tÝch cùc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §ång thêi, nh»m kh¾c phôc sù rèi lo¹n vµ ph©n ho¸ x· héi, chÝnh phñ ®· ®Ò ra "ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi" (New Ecconomic Policy - NEP). ThËp niªn 70 b¾t ®Çu thêi kú t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ Malaysia. Trong vßng hai thËp kû, nÒn kinh tÕ lu«n ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng 6,7% (tû lÖ nµy gi¶m trong cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ Malay sia 1985 - 1985, ®¹t 5,4%; nh­ng sau ®ã ®· phôc håi vµ ®¹t møc 5,7% (n¨m 1986) vµ 9,7% (n¨m 1990)). Trong giai ®o¹n 1970 - 1980, GDP t¨ng b×nh qu©n 7,8% n¨m vµ trong giai ®o¹n 1980 - 1990 GDP t¨ng b×nh qu©n 5,9% n¨m. GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi còng t¨ng nhanh, tõ 390 USD (n¨m 1970) lªn 1.680 USD (n¨m 1980) vµ 2.700 USD (n¨m 1990), gÊp 7 lÇn trong vßng 20 n¨m. C¬ cÊu kinh tÕ còng cã sù thay ®æi nhanh chãng. Ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm tíi 42,1% GDP vµo n¨m1990 vµ trë thµnh ngµnh chñ ®¹o. Trong ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o trong vßng 20 n¨m ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng 10,3%/ n¨m ®· gãp phÇn ®­a tû träng c«ng nghiÖp chÕ t¹o trong GDP t¨ng tõ 13,9% (n¨m 1970) lªn 26,86 (n¨m 1990). XuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o chiÕm tíi 60,4% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1990 ( n¨m 1970 chØ chiÕm 12%). Tuy gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp vÉn t¨ng (n¨m 1990 t¨ng 70% so víi 1980), nh­ng tû träng ngµnh n«ng nghiÖp trong GDP gi¶m tõ 30,8% (n¨m 1970) xuèng 18,6% (n¨m 1990). Ngµnh dÞch vô còng gi¶m dÇn tû träng vµ chiÕm 39,2% GDP (n¨m 1990). C¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng cã sù c©n b»ng h¬n gi÷a c¸c ngµnh. Qua 20 n¨m thùc hiÖn kÕ ho¹ch triÓn väng lÇn thø nhÊt, Malaysia trë thµnh n­íc xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o lín thø s¸u ch©u ¸ sau NhËt B¶n vµ bèn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ míi, vµ lµ n­íc cã tiÒn l­¬ng cao trong khu vùc; thu nhËp ®Çu ng­êi t¨ng, tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m tõ 8% (n¨m 1970) xuèng 5,1% (n¨m 1990) vµ tû lÖ t¨ng viÖc lµm lµ 2,8% (thêi kú 1980 - 1990). ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· gãp phÇn c©n ®èi l¹i thu nhËp vµ viÖc lµm gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­, t¹o nªn m«i tr­êng x· héi æn ®Þnh vµ lµnh m¹nh. Tuy nhiªn, ®Õn cuèi thËp niªn 80, sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë Malaysia vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc: 1) Sù tån t¹i c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh - nh»m n©ng cao vÞ trÝ kinh tÕ cña téc ng­êi M· Lai - ®· lµm lïi laÞ NEP, t¹o ra hiÖn t­îng kinh doanh theo kiÓu Ali - Baba (Ali lµ ng­êi M· Lai, Baba lµ ng­êi Hoa. Trong thùc tÕ, c«ng viÖc kinh doanh th­êng do ng­êi M· Lai ®øng tªn, nh­ng «ng chñ thùc sù ®øng ®»ng sau lµ ng­êi Hoa) mµ kh«ng thóc ®Èy n¨ng suÊt lao ®éng vµ n¨ng lùc thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. 2)VÉn cßn nhiÒu vïng bang bÞ ®ãi nghÌo, nhÊt lµ vïng n«ng th«n vµ ®Æc biÖt trong céng ®ång ng­êi M· Lai. Thu nhËp ®Çu ng­êi ë c¸c vïng Perak, Pahang, Kelantan chØ t¨ng 3 - 3,5 lÇn trong vßng 20 n¨m, trong khi ë c¸c n¬i nh­ Kuala Lumpur, Terenggnu t¨ng trªn 10 lÇn. 3) C¬ së h¹ tÇng ch­a ®­îc c¶i thiÖn ®Çy ®ñ nh»m n©ng cao møc sèng cña d©n c­ vµ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. 4) Môc tiªu cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ x· héi ch­a ®¹t ®­îc ®Çy ®ñ. Céng ®ång ng­êi M· Lai vÉn chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè trong n«ng nghiÖp, mÆc dï sù tham gia cña hä vµo c«ng nghiÖp cã t¨ng lªn. Tû träng vèn cña ng­êi M· Lai t¨ng tõ 2,45 n¨m 1970 lªn 20,3% n¨m 1990 (môc tiªu ®Ò ra lµ 30%). Cæ phÇn cña t­ b¶n n­íc ngoµi gi¶m tõ 63,3% xuèng 21,5% (chØ tiªu lµ30%). Cæ phÇn cña ng­êi Hoa lµ 44,1% (môc tiªu lµ 40%). 1.3.Thêi kú tõ 1991 ®Õn nay §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn vµ ®­a Malaysia trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµo n¨m 2020. ChÝnh phñ Malaysia ®· ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn diÖn quèc gia 30 n¨m (1991 - 2020) gäi lµ "TÇm nh×n n¨m 2020" mµ kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø 6 (1991 - 1995) lµ giai ®o¹n më ®Çu cña chiÕn l­îc nµy. Môc tiªu cña kÕ ho¹ch nµy lµ nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, tù do ho¸ h¬n n÷a ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­; ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. VÒ mÆt x· héi, ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn míi (NDP) ®· ®­îc ®Ò ra ®Ó kh¾c phôc NEP, t¹o lËp mét x· héi thèng nhÊt vµ c«ng b»ng h¬n , c¶i c¸ch hÖ thèng gi¸o dôc vµ tiÕp tôc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. KÕt qu¶ lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90, nÒn kinh tÕ Malaysia ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ rÊt cao; GDP t¨ng trung b×nh 8,6% trong 5 n¨m 1991 - 1995, GDP ®Çu ng­êi n¨m 1995 lµ 4,022 USD vµ tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m cßn 2,8% (n¨m 1995). C¬ cÊu kinh tÕ thay ®æi theo h­íng c«ng nghiÖp chiÕm 45% GDP, n«ng nghiÖp chiÕm 15% GDP vµ dÞch vô 40%, trong ®ã tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp ®¹t 14,5%/n¨m, n«ng nghiÖp 3,5%/n¨m vµ dÞch vô 15%/n¨m, hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o chiÕm tíi 79,6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 90, nÒn kinh tÕ Malaysia ë vµo mét trong nh÷ng thêi kú khã kh¨n nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ §«ng Nam ¸ ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi cña Malaysia. Mét trong nh÷ng hËu qu¶ to lín cña khñng ho¶ng lµ sù gi¶m gi¸ cña ®ång Ringgit ®· kÐo theo nh÷ng khã kh¨n kinh tÕ ë hµng lo¹t lÜnh vùc kh¸c. Trªn thùc tÕ, ®ång RM ®· mÊt gi¸ liªn tôc tõ 2,52 RM/1USD xuèng møc thÊp nhÊt: 4,88 RM/1USD trong vßng 6 th¸ng tõ th¸ng 7-1997 ®Õn th¸ng 1-1998. Trong thêi kú tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 8-1998, ®ång RM ®­îc phôc håi víi møc 4,1 RM/1USD tr­íc khi cè ®Þnh ë møc 3,8 RM/1USD vµo th¸ng 9-1998. Cïng víi viÖc ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ, thÞ tr­êng tµi chÝnh Malaysia bÞ rèi lo¹n: C¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®ång lo¹t rót vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n Kuala Lumpur mÊt ®iÓm liªn tôc vµ mÊt tíi 2/3 gi¸ trÞ tõ møc 917 tØ RM ngµy 25 - 2 - 1997 xuèng 289,32 tØ RM vµo ngµy 7 - 7 - 1998. Trong khi ®ã, nî n­íc ngoµi t¨ng lªn chñ yÕu do sù gi¶m gi¸ cña ®ång Ringgit. HÖ thèng ng©n hµng tan t¸c do g¸nh nÆng nî nÇn trong n­íc t¨ng lªn ­íc tÝnh chiÕm170% GDP víi møc 25% cña tæng sè 120 tØ USD nî néi ®Þa ë trong t×nh tr¹ng nguy ngËp. ChÝnh v× vËy, tÝn dông ng©n hµng bÞ c¹n kiÖt, kh«ng ®ñ søc cung cÊp vèn cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trong n­íc. C¸c c«ng ty tµi chÝnh còng ë trong t×nh tr¹ng vì nî. Ngay sau khi x¶y ra khñng ho¶ng, ng­êi ta ­íc tÝnh ®· cã kho¶ng 10 tØ USD vèn rót khái ®Êt n­íc nµy. ë thêi kú tr­íc vµ trong khi diÔn ra khñng ho¶ng, nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi t¨ng lªn liªn tôc tõ møc 3,7% cuèi n¨m 1996 lªn ®Õn 14,9% th¸ng 11 - 1998. MÆc dï tû lÖ nµy thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc l¸ng giÒng kh¸c nh­ Thailan vµ Indonesia, nh­ng vÒ con sè tuyÖt ®èi th× qu¶ lµ kh«ng nhá, lªn ®Õn 86 tØ RM vµo th¸ng 11 - 1998, hay b»ng 30% GDP cña n¨m ®ã. ë trong n­íc, sù sôt gi¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ®e däa sù sôp ®æ cña hµng lo¹t c¸c c«ng ty lín cña nhµ n­íc... Trong khi ®ã, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n bÞ sôt gi¸ nghiªm träng vµ lµ hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh ®Çu t­ å ¹t trong mÊy n¨m tr­íc, lµm cho cung v­ît qu¸ cÇu. ë thñ ®« Kuala Lumpur, hµng triÖu mÐt vu«ng diÖn tÝch v¨n phßng, trung t©m th­¬ng m¹i bÞ bá trèng. ViÖc mÊt gi¸ cña ®ång RM còng lµm cho chi phÝ nhËp khÈu vµ hµng tiªu dïng t¨ng vät, dÉn ®Õn møc tiªu thô gi¶m sót víi khèi l­îng xe h¬i b¸n ra gi¶m gÇn 70% trong quý 2 n¨m 1998. HÖ thèng ng©n hµng vµ tµi chÝnh suy sôp cïng víi khèi l­îng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tiÕp tôc gi¶m sót m¹nh ®· lµm cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Malaysia gi¶m tõ møc 7,5% n¨m 1997 xuèng ©m 7,5% n¨m 1998 (møc gi¶m sót lín nhÊt trong lÞch sö n­íc nµy).Trong toµn bé c¸c khu vùc cña nÒn kinh tÕ, hµng lo¹t c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh bÞ ph¸ s¶n, tû lÖ thÊt nghiÖp gia t¨ng tõ 2,5% n¨m 1997 lªn 5,3% n¨m 1998. Sù suy gi¶m cña nÒn kinh tÕ còng ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. XuÊt khÈu hµng ho¸ chØ t¨ng 0,27% n¨m 1997 vµ gi¶m 7% trong n¨m 1998, tõ 78,52 tû USD xuèng chØ cßn 73,07 tû USD. Trong khi ®ã nhËp khÈu gi¶m m¹nh trong cïng thêi gian nãi trªn, tõ 78,54 tû USD xuèng tíi 58,18 tû USD hay gi¶m 26%. Khi míi x¶y ra khñng ho¶ng, chÝnh phñ Malaysia cho r»ng, nguyªn nh©n chñ yÕu cña khñng ho¶ng lµ do hiÖu øng lan truyÒn tõ c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc do hËu qu¶ cña tÖ ®Çu c¬ tiÒn tÖ vµ chøng kho¸n dùa trªn mét sè chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« yÕu kÐm nh­ nî n­íc ngoµi cao, th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai cao vµ kÐo dµi. V× vËy, chÝnh phñ Malaysia ®· thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch th¾t chÆt kinh tÕ sau khi c¸c biÖn ph¸p can thiÖp vµo thÞ tr­êng tiÒn tÖ lóc míi x¶y ra khñng ho¶ng kh«ng cã hiÖu qu¶. Nh÷ng chÝnh s¸ch th¾t chÆt kinh tÕ nh­ gi¶m chi tiªu chÝnh phñ (kho¶ng 18%) cho c¸c dù ¸n, t¨ng l·i suÊt ®Ó h¹n chÕ n¹n ®Çu c¬ (l·i suÊt cho vay 3 th¸ng t¨ng tõ 7,35% lªn 16,4%), th¾t chÆt tÝn dông, c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ng©n hµng. Tuy nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p nµy kh«ng cøu v·n ®­îc nÒn kinh tÕ ®ang suy sôp nhanh chãng. Tr­íc thùc tr¹ng kinh tÕ nh­ vËy, Malaysia ®· ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh víi viÖc ®­a ra "kÕ ho¹ch phôc håi nÒn kinh tÕ quèc d©n" víi c¸c biÖn ph¸p nh­: níi láng c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh; t¨ng chi phÝ ph¸t triÓn; thiÕt lËp nguån ng©n quü cho ph¸t triÓn qu¶n lý tiÒn tÖ; níi láng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý tiÒn tÖ (gi¶m dù tr÷ b¾t buéc, gi¶m l·i suÊt can thiÖp, gi¶m tû lÖ tiÒn mÆt b¾t buéc trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i). §iÓm ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chÝnh phñ lµ viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t ngo¹i hèi cã chän läc vµo th¸ng 9 - 1998, theo ®ã: Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm so¸t nguån vèn ®Çu t­ vµ tµi kho¶n b»ng ®ång Ringgit ë n­íc ngoµi; c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¶i sö dông b»ng ngo¹i tÖ; cÊm rót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ra khái Malaysia trong vßng 1 n¨m kÓ tõ ngµy 1 - 9 - 1998; tû gi¸ cña ®ång Ringgit so víi §«la Mü cè ®Þnh ë møc 3,8 RM/1USD. Víi nh÷ng biÖn ph¸p ®èi phã víi nh÷ng khñng ho¶ng vµ sù håi phôc chung cña c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc, nÒn kinh tÕ Malaysia ®· ®¹t møc t¨ng tr­ëng 5,4% n¨m 1999, 8,5% n¨m 2000. N¨m 2001, do suy gi¶m kinh tÕ ë Mü vµ NhËt nªn møc t¨ng tr­ëng lµ 5,0%, dù b¸o t¨ng lªn 6,0% n¨m 2002. ThÆng d­ th­¬ng m¹i ®¹t møc 19,03 tû USD v­ît møc kû lôc n¨m 1998 víi 14,89 tû USD. Tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Mala._.ysia n¨m 1999 ®¹t 150 tû USD t¨ng 12% so víi n¨m 1998. Theo th«ng b¸o hµng n¨m cña Ng©n hµng Malaysia, n¨m 1999, møc thÆng d­ trong c¸n c©n thanh to¸n ®¹t 14 tû USD. Dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Õn th¸ng 7 - 2002 ®¹t møc 30,5.Tû lÖ l¹m ph¸t lµ 2,0% n¨m 2001, ­íc tÝnh vÉn duy tr× trong n¨m 2002. Do sù håi phôc cña khu vùc chÕ t¹o vµ mét sè khu vùc kinh tÕ kh¸c nªn tû lÖ thÊt nghiÖp ®· gi¶m tõ 3,4% n¨m 1999 xuèng cßn 3,1% n¨m 2000 vµ gi¶m tiÕp xuèng cßn 3,0% n¨m 2001. Nh×n l¹i toµn bé qu¸ tr×nh bèn thËp niªn ph¸t triÓn kinh tÕ cña Malaysia dÔ dµng nhËn thÊy Malaysia rÊt chó träng gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, nh­ng vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. HÖ sè Gini cña Malaysia n¨m 1990 lµ 0,445 tuy cã gi¶m h¬n nhiÒu so víi møc 0,513 cña n¨m 1970, nh­ng vÉn cßn kh¸ cao so víi mét sè n­íc trong khu vùc. Nh­ng xÐt trªn toµn c¶nh m«i tr­êng x· héi cña Malaysia hiÖn nay so víi ngµy ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, cã thÓ nhËn thÊy Malaysia ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ - x· héi trong n­íc. Tæng s¶n phÈm quèc gia theo gi¸ hiÖn hµnh N¨m Tæng s¶n phÈm quèc gia (tr USD) C¬ cÊu tæng s¶n phÈm quèc gia (%) Tæng sè (1)+ (2) Chia ra Tæng s¶n phÈm trong n­íc Thu nhËp thuÇn tuý tõ n­íc ngoµi Tæng s¶n phÈm trong n­íc (1) Thu nhËp thuÇn tuý tõ n­íc ngoµi (2) 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002* 7102.1 8174,7 9522,6 11672,1 13523,6 14632,1 15713,1 17377,1 19521,5 18937,3 17582,6 20027,3 22970 26139 30004,4 33769,4 37546,3 43138,9 48960,2 55814,4 63666 70183,9 70505,7 73540 82145 96060 104390 7390,7 8510,5 9970 12216,8 14028,4 15161,3 16473,4 18537,8 20934,2 20386,8 18840,5 21338,4 24307,8 17692,8 31337,1 35558,9 39653,1 45314,2 51437,1 58545 66771,5 74156,5 74537,6 79036,8 89659,4 104672,3 113263,1 -288,6 -355,7 -447,3 -533,4 -478,6 -529,2 -760,2 -1160,7 -1412,6 -1449,4 -1257,8 -1311 -1337,8 -1553,4 -1332,6 -1789,4 -2106,8 -2175 -2476,8 -2731,0 -3105,5 -3972,6 -4031,8 -5496,8 -7514,4 -8612,3 -8873,1 104,1 104,1 104,7 104,6 103,7 103,6 104,8 106,7 107,2 107,6 107,2 106,5 105,8 105,9 104,4 105,3 105,6 105,0 105,1 104,9 104,9 105,7 105,7 107,4 109,1 108,9 108,5 -4,1 -4,1 -4,7 -4,6 -3,7 -3,6 -4,8 -6,7 -7,2 -7,6 -7,2 -6,5 -5,8 -5,9 -4,4 -5,3 -5,6 -5,0 -5,1 -4,9 -4,9 -5,7 -5,7 -7,4 -9,1 -8,9 -8,5 Nguån: Tæng côc thèng kª Malaysia,2002. (2002*: sè liÖu dù ®o¸n). 2. Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Malaysia nh÷ng n¨m gÇn ®©y 2.1. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng: TÝnh ®Õn n¨m 1996, Malaysia lu«n lµ n­íc cã c¸n c©n th­¬ng m¹i thÆng d­, trung b×nh ®¹t 4,2 tû RM n¨m trong giai ®o¹n 1990 - 1996. Tuy nhiªn, trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1997, xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Malaysia chØ t¨ng 2% so víi 14% cïng kú n¨m 1996, dÉn tíi møc th©m hôt cao nhÊt trong vßng 25 n¨m qua, ®¹t 2,7 tû RM (1,08 tû USD). Møc th©m hôt nµy gi¶m ®i vµo nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 1997 do nhËp khÈu hµng ho¸ gi¶m vµ ®¹t -1,4 tû RM trong n¨m 1997. TÝnh trong c¶ n¨m 1997, xuÊt khÈu cña Malaysia ®¹t 210 tû RM, møc t¨ng tr­ëng lµ 7,8% n¨m, vµ nhËp khÈu ®¹t 211,4 tû RM víi møc ®é t¨ng tr­ëng lµ 7,1% n¨m. Sù ph¸ gi¸ cña ®ång Ringgit trªn 50% so víi ®ång ®«la Mü tÝnh ®Õn 8 - 5 - 1998 ®· dÉn ®Õn sù gi¶m gi¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ t¨ng gi¸ hµng nhËp khÈu. Tr­íc m¾t, ®ång Ringgit ph¸ gi¸ ®· gióp xuÊt khÈu cña Malaysia t¨ng, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®· thu ®­îc ngo¹i tÖ lín trong vßng 3 n¨m qua. C¸n c©n th­¬ng m¹i cña 8 th¸ng ®Çu n¨m 1998 cã thÆng d­ 32 tû RM, vµ tû lÖ t¨ng xuÊt khÈu kÓ tõ khi cè ®Þnh tû gi¸ (3,8 RM/1USD) ®¹t møc 15% trong khi møc t¨ng nhËp khÈu lµ 5,4%/th¸ng (tÝnh theo ®ång ®«la Mü). Víi c¸c biÖn ph¸p miÔn thuÕ 70% thu nhËp tõ t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cho c¸c c«ng ty ®­îc chøng nhËn lµ "c«ng ty bu«n b¸n quèc tÕ" cã 70% vèn cæ phÇn cña ng­êi Malaysia vµ b·i bá thuÕ ®èi víi mét sè mÆt hµng ®iÖn tö, ChÝnh phñ hy väng sÏ khuyÕn khÝch ®­îc c¸c c«ng ty trong n­íc n¨ng ®éng h¬n trong kinh doanh, t¨ng c­êng xuÊt khÈu. TiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña Malaysia, còng cÇn ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ l¹i kÓ tõ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. MÆc dï ®ang ë giai ®o¹n II cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu tËp trung vµo hµng ho¸ chÕ t¹o cÇn nhiÒu c«ng nghÖ, nh­ng Malaysia ch­a ph¶i lµ n­íc mÊt hÕt lîi thÕ trong hµng ho¸ n«ng nghiÖp vµ cÇn nhiÒu lao ®éng. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu n¨m 1995 cho thÊy ®Êt n­íc nµy phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo hµng chÕ t¹o ®iÖn tö. C«ng nghiÖp hãa nhanh víi kü thuËt nhËp khÈu chÊt l­îng cao d­êng nh­ ®· ®i qu¸ xa so víi néi taÞ nh©n lùc vµ tiÒm n¨ng tµi nguyªn cña ®Êt n­íc. ë ®©y vÊn ®Ò chñ yÕu n»m ë chç, søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu c«ng nghÖ cao cña Malaysia ch­a b»ng NhËt B¶n vµ Hµn Quèc, søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu cã hµm l­îng lao ®éng cao cña Malaysia ®ang bÞ gi¶m sót so víi hµng cña ASEAN vµ Trung Quèc. VÊn ®Ò tiÒn l­¬ng lao ®éng t¨ng, sè l­îng lao ®éng thiÕu thèn vµ chÊt l­îng lao ®éng ch­a cao ®ang lµ mét th¸ch thøc cho tÝnh c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu Malaysia. N¨m 2001, Malaysia vÉn tiÕp tôc duy tr× ®­îc c¸n c©n th­¬ng m¹i d­¬ng, mÆc dï nhiÒu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña Malaysia ph¶i ®èi mÆt víi sù gi¶m sót trong kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Malaysia n¨m 2001 ®¹t 615,1 tû RM (n¨m 2000 ®¹t 684,8 tû RM), trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 334,4 tû RM (n¨m 2000 ®¹t 373,3 tû RM) vµ nhËp khÈu ®¹t 280,7 tû RM (n¨m 2000 ®¹t 311,5 tû RM). XuÊt siªu ®¹t 53,7 tû RM (n¨m 2000 ®¹t 61,8 tû RM). Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m cña Malaysia tõ 1992 - 2001 (§¬n vÞ tÝnh: tû USD) N¨m XuÊt khÈu NhËp khÈu Tæng kim ng¹ch C¸nc©n th­¬ng m¹i 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002* 27,27 31,90 40,50 48,68 51,84 78,52 73,02 84,62 98,24 102,00 110,50 26,69 30,89 41,03 51,14 51,91 78,54 58,13 65,39 82,22 88,00 95,00 53,96 62,72 81,53 99,82 103,75 157,06 131,15 150,01 180,46 190,00 205,50 0,58 1,01 -0,53 -2,46 -0,07 -0,02 14,89 19,23 16,02 14,00 15,50 Nguån:Ng©n hµng Trung ­¬ng Malaysia, 2002 (2002*: sè liÖu dù ®o¸n) Mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu cña Malaysia: (§¬n vÞ tÝnh: tr USD) N¨m MÆt hµng Cao su ThiÕc Gç trßn, gç xÎ DÇu cä DÇu th«, dÇu läc 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002* 8360 889,4 947,6 1179,4 1215,2 977,1 698,6 964,2 966,3 755,7 837,6 1030,2 1383,1 1039,2 796,5 707,8 620,2 5611,0 770,2 1062,6 923,6 781,8 744,4 616,5 676,5 676,3 752,6 401,5 448,4 532,1 609,4 659,2 652,6 390,5 452,1 305,7 433,6 171,0 220,7 239,4 305,5 237,3 180,0 189,7 128,6 133,4 143,4 140,2 125,5 127,6 129,2 114,4 113,6 126,0 621,5 622,8 665,2 1108,1 1042,6 946,0 1196,5 1093,9 1047,8 1028,4 1123,1 1559,4 1539,4 1911,0 1870,0 1870,5 1931,3 1963,1 1809,2 1606,0 1421,5 1347,6 1153,9 1438,1 1449,7 2613,6 2640,0 303,9 442,1 492,3 650,2 685,0 746,3 721,5 788,1 1196,3 1042,8 794,7 866,3 1194,7 1234,4 1160,7 1327,6 1430,7 1519,2 2196,8 2736,5 2500,7 2846,5 4683,9 3809,2 2617,8 2613,6 2640,0 464,4 526,0 591,3 1108,9 1765,5 1821,3 202,4 2071,3 2299,2 2288,9 1421,3 1655,2 1609,4 2077,1 2799,7 2683,1 2400,5 2085,7 1722,6 1763,4 1897,8 1860,2 1982,8 2448,9 3747,6 3760,5 3914,7 Nguån: Tæng côc thèng kª Malaysia. (2002*: sè liÖu dù ®o¸n). C¸c ®èi t¸c kinh doanh lín cña Malaysia lµ Mü (chiÕm 18,3% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Malaysia), NhËt B¶n, Singapore, Trung Quèc (v­ît lªn tõ vÞ trÝ thø 7 n¨m 2000 lªn ®øng thø 4 vÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµo Malaysia n¨m 2001) vµ §µi Loan. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµo Malaysia cña c¸c thÞ tr­êng nµy chiÕm 58,5% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Malaysia. Kim ng¹ch bu«n b¸n víi Mü gi¶m tõ 18,7% vµo n¨m 2000 xuèng cßn 18,3%, víi NhËt B¶n tõ 16,7% n¨m 2001 xuèng cßn 16% n¨m 2000 vµ Singapore gi¶m tõ 16,5% n¨m 2001 xuèng cßn 15% n¨m 2000. Trong khi ®ã, kim ng¹ch bu«n b¸n víi EU ®¹t 13,3%, t¨ng so víi 12,3% n¨m 2000 vµ víi Trung Quèc ®¹t 4,7%, t¨ng so víi 3,5% n¨m 2000. Malaysia kh«ng thÓ duy tr× ®­îc xuÊt khÈu t¨ng vµo n¨m 2001 do ¶nh h­ëng cña sù ®×nh trÖ trong nÒn kinh tÕ Mü, sù tiÕp tôc suy yÕu cña kinh tÕ NhËt B¶n vµ nhu cÇu c¸c mÆt hµng ®iÖn vµ ®iÖn tö trªn toµn cÇu suy gi¶m. Tuy nhiªn, nh÷ng nç lùc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu b»ng viÖc thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn vµo c¸c thÞ tr­êng ch­a ®­îc khai th¸c cña Malaysia ®· b¾t ®Çu cã kÕt qu¶ kh¶ quan. XuÊt khÈu sang Trung Quèc t¨ng 26,2%, trong ®ã, xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®iÖn vµ ®iÖn tö t¨ng 55,8% vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ho¸ chÊt t¨ng 45%. XuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng T©y ¸, ®¹t 8,3 tû RM, t¨ng 13,1% so víi 7,3 tû RM n¨m 2000, víi mét sè thÞ tr­êng chÝnh nh­: Nam Phi, Ai CËp vµ Nigeria. XuÊt khÈu sang khèi c¸c quèc gia ®éc lËp (CIS) ®¹t 782,3 RM, t¨ng 83,1% so víi 427,2 tû RM n¨m 2000, víi c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu t¨ng kh¸ nh­ Liªn bang Nga vµ Ukraine. C¸c mÆt hµng chÕ t¹o ®¹t 276,2 tû RM (n¨m 2000 ®¹t 309 tû RM), chiÕm 82,6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. C¸c mÆt hµng chÝnh lµ ®iÖn vµ ®iÖn tö (189,4 tû RM), ho¸ chÊt (14,4 tû RM), m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ linh kiÖn (10,9 tû RM), gç (9,8 tû RM) vµ dÖt may (8,9 tû RM). Trong khi hÇu hÕt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®Òu gi¶m, thiÕt bÞ khoa häc vµ quang häc l¹i t¨ng 14,6%, ®¹t 7,8 tû RM, thùc phÈm chÕ biÕn t¨ng 6% ®¹t 4 tû RM, vµ s¾t thÐp t¨ng 23,2% ®¹t 2,9 tû RM. XuÊt khÈu n«ng s¶n gi¶m 13,7%, trong ®ã hÇu hÕt c¸c mÆt hµng ®Òu gi¶m trõ dÇu thùc vËt (t¨ng 13,5%). Tû träng xuÊt khÈu n«ng s¶n trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Malaysia gi¶m tõ 6,6% n¨m 2000 xuèng cßn 6,4% n¨m 2001. Gi¸ xuÊt khÈu dÇu cä gi¶m, nhu cÇu gç vµ c¸c s¶n phÈm gç gi¶m vµ gi¸ vËn chuyÓn hµng sang T©y vµ Nam ¸ t¨ng, céng thªm ¶nh h­ëng cña sù kiÖn 11 - 9 lµ c¸c nh©n tè lµm cho xuÊt khÈu gi¶m. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh má gi¶m 8,6% do xuÊt khÈu dÇu th« gi¶m 23,2% xuèng cßn 11,4 tû RM so vãi 14,8 tû RM n¨m 2000 vµ nhu cÇu khÝ ho¸ láng (LNG) gi¶m. Tuy nhiªn, tû träng xuÊt khÈu cña ngµnh trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Malaysia chiÕm 9,8%, t¨ng so víi 9,6% n¨m 2000. Do nhu cÇu nhËp khÈu cña thÕ giíi gi¶m vµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc gi¶m, nªn nhËp khÈu cña Malaysia còng gi¶m 9,9%. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu gi¶m m¹nh lµ c¸c mÆt hµng b¸n thµnh phÈm (gi¶m 13,3%) vµ c¸c mÆt hµng thµnh phÈm (gi¶m 1,1%). NhËp khÈu c¸c mÆt hµng nµy gi¶m lµ do nhu cÇu linh kiÖn, m¸y mãc c«ng nghiÖp cho ngµnh chÕ t¹o gi¶m, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc xuÊt khÈu. NhËp khÈu hµng tiªu dïng t¨ng 2,8%, do nhu cÇu sö dông c¸c mÆt hµng thùc phÈm chÕ biÕn, ®å uèng vµ hµng tiªu dïng l©u bÒn cña c¸c hé gia ®×nh t¨ng. C¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kinh tÕ trong n­íc vµ nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi tiªu dïng còng nh­ kh¸ch du lÞch t¨ng ®· gãp phÇn lµm cho nhËp khÈu hµng tiªu dïng t¨ng. Quan hÖ bu«n b¸n cña Malaysia víi ASEAN: ASEAN vÉn tiÕp tôc lµ ®èi t¸c kinh doanh lín nhÊt cña Malaysia. N¨m 2001, tæng kim ng¹ch bu«n b¸n víi ASEAN ®¹t 147,6 tû RM, chiÕm 24% tæng kim ng¹ch bu«n b¸n cña Malaysia víi thÕ giíi. Trong 5 n¨m qua, kim ng¹ch bu«n b¸n cña Malaysia víi ASEAN t¨ng trung b×nh 20,7%/n¨m, tõ 95,1 tû RM n¨m 1996 lªn 173,7 tû RM n¨m 2000. Trong khi ®ã kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu toµn cÇu cña Malaysia trong thêi kú nµy ®¹t trung b×nh 18,4%. Kim ng¹ch bu«n b¸n cña Malaysia víi ASEAN n¨m 2001 gi¶m 15,1% so víi n¨m 2000. Kim ng¹ch bu«n b¸n gi÷a Malaysia víi mét sè n­íc ASEAN: N­íc Tæng kim ng¹ch XNK n¨m 2001 (triÖu USD) Tæng kim ng¹ch XNK n¨m 2000 (triÖu USD) T¨ng/gi¶m (%) Singapore 24.205,9 29.807,8 -18,8 Th¸i Lan 6.286,5 6.703,1 -6,2 Indonesia 3.804,5 3.975,6 -4,3 Philippines 3.126,8 3.715,9 -15,9 C¸c n­íc cßn l¹i 1426,7 1578,7 -7,8 Tæng céng 38.849,0 45.781,1 -15,1 Nguån: Tæng côc Thèng kª Malaysia, 2002 Chó thÝch: % t¨ng/gi¶m ë ®©y lµ t¨ng/gi¶m so víi n¨m tr­íc. XuÊt khÈu theo HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT): XuÊt khÈu theo hiÖp ®Þnh CEPT cña Malaysia ®¹t 2,4 tû RM, t¨ng 35,4% so víi 1,8 tû RM n¨m 2000, chiÕm 2,9% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 84,1 tû RM sang c¸c n­íc ASEAN cña Malaysia. M¸y mãc vµ thiÕt bÞ ®iÖn lµ mÆt hµng xuÊt khÈu theo hiÖp ®Þnh CEPT chÝnh, ®¹t gi¸ trÞ 616,4 triÖu RM, chiÕm 25,6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu theo hiÖp ®Þnh CEPT. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu theo hiÖp ®Þnh CEPT kh¸c gåm ®å gç, s¶n phÈm thuéc da hoÆc nhuém, nhùa, c¸c s¶n phÈm ngò cèc, xµ phßng, dÇu mì, ho¸ chÊt vµ sø vÖ sinh. Th¸i Lan vµ Philippines lµ hai thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña Malaysia. XuÊt khÈu sang Th¸i Lan theo hiÖp ®Þnh CEPT ®¹t 1,3 tû RM, t¨ng 36% so víi 0,9 tû RM n¨m 2000. XuÊt khÈu sang Philippines theo hiÖp ®Þnh CEPT ®¹t 630 triÖu RM, t¨ng 10,6% so víi 570 triÖu RM n¨m 2000. XuÊt khÈu sang Indonesia, ViÖt Nam, Singapore vµ Brunei còng t¨ng kh¸ trong n¨m 2001. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh khiÕn cho xuÊt khÈu theo hiÖp ®Þnh CEPT cña Malaysia t¨ng lµ do c¸c c«ng ty míi t¹i Malaysia ®· tËn dông ®­îc nh÷ng ­u ®·i vµ lîi Ých vÒ thuÕ quan theo quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh CEPT. Sè c«ng ty xuÊt khÈu cña Malaysia ¸p dông hiÖp ®Þnh CEPT t¨ng m¹nh, lªn tíi 1.667 c«ng ty n¨m 2001 so víi 256 c«ng ty n¨m 1997. 2.2. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña Malaysia ngay tõ thêi thuéc ®Þa, ®Æc biÖt trong ngµnh cao su vµ khai th¸c kho¸ng s¶n. Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp n¨m 1957, Malaysia ban hµnh chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp trªn c¬ së sö dông vèn FDI. N¨m 1995, Malaysia nhËn ®­îc 403 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhiÒu gÇn gÊp 4 lÇn sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi nhËn ®­îc n¨m 1980 (lµ 97 dù ¸n). Giai ®o¹n 1990 - 1995, sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t b×nh qu©n 430 dù ¸n/n¨m vµ giai ®o¹n 1996 - 2001 lµ 572 dù ¸n/n¨m. Trong thËp kû 90, luång FDI vµo Malaysia cã nhiÒu biÕn ®æi thÊt th­êng (n¨m 1990: 17,629; n¨m 1993: 6,287; n¨m 1994: 11,339; n¨m 1995: 9,144; n¨m 1996: 17,06; n¨m 1997: 11,473; n¨m 1998: 12,7; n¨m 1999: 15,34; n¨m 2000: 18,343; n¨m 2001: 19,848. §¬n vÞ tÝnh: tû RM. Nguån: Tæng côc thèng kª Malaysia). N¨m 1991, chÝnh phñ ®· h¹n chÕ ®Çu t­. C¸c chñ ®Çu t­ vÉn ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp trong 5 n¨m, nh­ng chØ trong nh÷ng ngµnh kü thuËt cao nh­ chÊt b¸n dÉn, vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc. Nh÷ng ­u ®·i ®Çu t­ ë Malaysia ®· trë nªn cã lùa chän, v× vËy ®· kh«ng lµm t¨ng ®­îc dßng vèn ®Çu t­ vµo trong n­íc nµy mÆc dï ChÝnh phñ ®· cè g¾ng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­. N¨m 1995, tû lÖ thuÕ thu nhËp c«ng ty ®· gi¶m tõ 32% xuèng 30%, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n gi¶m tõ 34% xuèng 32%. Dßng vèn chËm l¹i cßn do ®Êt n­íc nµy cã gi¸ trÞ lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng ®ét ngét t¨ng cao vµ ®Êt n­íc trë nªn thiÕu nguån lao ®éng rÎ. Trong c¬ cÊu ®Çu t­, c¸c ngµnh s¬ chÕ vµ n«ng nghiÖp ®· gi¶m dÇn tû träng vµ nh­êng chç cho c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao nh­ ®iÖn, ®iÖn tö, ®o l­êng chÝnh x¸c, ho¸ chÊt, viÔn th«ng. N¨m 1995, ngµnh ®iÖn, ®iÖn tö chiÕm tíi 42,5% trong tæng FDI vµo Malaysia, tiÕp ®Õn lµ ngµnh dÖt may (10,7%), ho¸ chÊt (9,9%), chÕ biÕn gç (8%). §©y lµ ba ngµnh thu hót ®­îc nhiÒu FDI h¬n c¶. §iÒu nµy cho thÊy Malaysia ®· tiÕn dÇn lªn hiÖn ®¹i ho¸ mét phÇn nhê FDI. NÕu nh­ bang Selangor, Johor vµ Penang lµ träng ®iÓm ®Çu t­ ë Malaysia trong thËp kû 80, th× vµo thËp kû 90, c¸c bang nghÌo nh­ Labuan, Kelantan, Perlis... ®· thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu vèn FDI. N¨m 1989, c¸c bang Selangor, Johor vµ Penang chiÕm tíi 67,8% c¸c dù ¸n, n¨m 1994 gi¶m cßn 27,2%. C¸c bang Kedah, Terenggaru, Negei Sembilan, Melaka, Perlis ®· nhËp vµo hµng ngò c¸c bang cã ®Çu t­ trªn 1 tû RM mçi bang trong n¨m 1994. §iÒu ®ã chøng tá m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ míi theo qui m« ®Þa lý ®· xuÊt hiÖn ë Malaysia, gãp phÇn t¹o nªn sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu cña quèc gia. Sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp th«ng qua vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o nªn sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña nÒn kinh tÕ, t¹o nªn bé mÆt míi cho ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, mèi nguy h¹i cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ ë chç: nã kh«ng thÓ bï ®¾p cho sù thiÕu thèn lao ®éng cã kü n¨ng ë trong n­íc, kh«ng cã n¨ng lùc t¹o nªn mèi liªn kÕt ngµnh v÷ng ch·i bëi lîi Ých tøc thêi cña nhµ ®Çu t­. H¬n n÷a, nã t¹o nªn sù phô thuéc xuÊt khÈu vµo c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi, vèn chiÕm 82% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Malaysia. N¨m 1996, xuÊt khÈu gi¶m chñ yÕu lµ do sù ph¸ gi¸ do s¶n xuÊt thõa cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ë Malaysia. NÒn kinh tÕ më th«ng qua vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho thÊy t¸c dông hai mÆt cña nã. Tuy nhiªn, søc m¹nh kinh tÕ ®· t¹o nªn mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn vµo bËc nhÊt §«ng Nam ¸ ë Malaysia. Thªm vµo ®ã, m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, l¹m ph¸t thÊp, tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t, hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng më réng... lµ nh©n tè gãp phÇn t¹o nªn tÝnh hÊp dÉn cña ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i Malaysia. Trong "kÕ ho¹ch tÇm nh×n 2020", qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nhanh chãng ®ßi hái ph¶i t¨ng nhanh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cÇn nhiÒu c«ng nghÖ cao, ®­a ®Êt n­íc trë thµnh n­íc ph¸t triÓn hoµn toµn vµo n¨m 2020. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ChÝnh phñ Malaysia sÏ t¨ng c­êng më cöa kinh tÕ h¬n n÷a, vµ FDI sÏ lµ nh©n tè quan träng ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã. Kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Malaysia: C¸c n­íc thµnh viªn ban ®Çu cña ASEAN ®Òu rÊt thµnh c«ng trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. FDI ®· lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh t¹o nªn nh÷ng thµnh tÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao cña tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN trong suèt mÊy thËp kû qua. Thµnh c«ng cña ASEAN trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ do nhiÒu nguyªn nh©n. Tuy nhiªn. kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ nh÷ng cè g¾ng cña chÝnh phñ c¸c n­íc nµy trong viÖc biÕn ®Êt n­íc hä thµnh nh÷ng ®Þa bµn ®Çu t­ hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ngo¹i quèc. Nh÷ng kinh nghiÖm thu hót cña c¸c n­íc thµnh viªn ban ®Çu ®Òu ®¸ng ®Ó chóng ta quan t©m nghiªn cøu. Mçi n­íc cã nh÷ng kinh nghiÖm ®éc ®¸o riªng cña m×nh. Malaysia cung cÊp cho chóng ta kinh nghiÖm h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia trùc tiÕp vµo viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. ë Malaysia, nh÷ng ­u ®·i ®Çu t­ chØ ®­îc dµnh cho nh÷ng dù ¸n nµo trùc tiÕp hç trî cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n­íc chñ nhµ. Hai môc tiªu chÝnh mµ Malaysia theo ®uæi cho tíi hiÖn nay lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi b¶n xø M· Lai. Do ®ã, ­u ®·i cña chÝnh phñ sÏ ®­îc dµnh cho c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu: - NÕu xuÊt khÈu tõ 50% tíi 80% tæng s¶n phÈm, phÈn vèn n­íc ngoµi cã thÓ lªn tíi 51%. NÕu dù ¸n sö dông c«ng nghÖ cao, vèn ®Çu t­ lín, ®Þa ®iÓm ®Çu t­ tèt th× nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ t¨ng vèn lªn 80%. - NÕu dù ¸n sö dông c«ng nghÖ cao vµ cÇn thiÕt cho thÞ tr­êng trong n­íc th× cã thÓ lËp doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. - Tû lÖ vèn cña ng­êi n­íc ngoµi phô thuéc vµo kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña c¸c c¬ së liªn doanh: nÕu chØ xuÊt khÈu 20 - 50% hµng ho¸ ra thÞ tr­êng ngo¹i quèc th× vèn n­íc ngoµi sÏ bÞ khèng chÕ tõ 20% ®Õn 50%. 3. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ®Êt n­íc cña Malaysia Sau khi ®­îc Anh trao tr¶ ®éc lËp vµo n¨m 1957, Malaysia vÉn cßn lµ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, kinh tÕ chñ yÕu phô thuéc vµo n«ng nghiÖp. Vµo thêi gian nµy n«ng nghiÖp chiÕm 50% lùc l­îng lao ®éng vµ 70% trÞ gi¸ xuÊt khÈu. Thu nhËp dùa vµo hai s¶n phÈm chÝnh lµ cao su vµ thiÕc. §Ó nhanh chãng ®­a ®Êt n­íc ra khái nghÌo nµn l¹c hËu, ChÝnh phñ Malaysia ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng thêi kú, nhanh chãng chuyÓn nÒn kinh tÕ phô thuéc vµo n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ cã lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm ­u thÕ. Malaysia tranh thñ ®­îc nguån vèn vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi th«ng qua viÖc thu hót ®Çu t­. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Malaysia nhËn thøc râ thÕ giíi ®ang chuyÓn sang thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc trªn c¬ së c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ vµ trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸. Nh©n tè nµy ®Æt c¸c n­íc tr­íc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc v« cïng to lín. Toµn cÇu ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tranh thñ nguån lùc quèc tÕ cho ph¸t triÓn nh­ng còng dÉn ®Õn c¹nh tranh gay g¾t, nguy c¬ lµm suy yÕu chñ quyÒn vµ thÓ chÕ quèc gia. ViÖc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn siªu quèc gia lµm t¨ng xu h­íng ®éc quyÒn, g©y bÊt lîi cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cßn yÕu. Khoa häc - c«ng nghÖ ®ang ®Èy nhanh sù chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ dùa trªn ®Çu vµo lµ vèn, lao ®éng, nguyªn liÖu lµ chÝnh sang nÒn kinh tÕ dùa trªn trÝ tuÖ lµ chÝnh. §iÒu nµy lµm cho nh÷ng lîi thÕ hiÕm hoi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (lao ®éng, tµi nguyªn) gi¶m nhanh gi¸ trÞ, lµm t¨ng nguy c¬ phô thuéc vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Toµn cÇu ho¸ còng t¹o søc Ðp lín vÒ héi nhËp trong khi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chÞu nhiÒu bÊt lîi vµ ch­a chuÈn bÞ tèt. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, héi nhËp véi vµng, thiÕu chuÈn bÞ sÏ g©y nguy h¹i cho kinh tÕ trong n­íc, nh­ng héi nhËp qu¸ chËm sÏ lµm cho kinh tÕ tr× trÖ, thiÕu søc c¹nh tranh, bÞ lì mÊt c¸c c¬ héi, dÉn tíi nguy c¬ sôp ®æ. Toµn cÇu ho¸, nhÊt lµ vÒ tµi chÝnh, cã thÓ lµm cho khñng ho¶ng ë mét sè n¬i lan nhanh sang c¸c n¬i kh¸c ë ph¹m vi toµn cÇu víi nh÷ng hËu qu¶ kh«n l­êng. Malaysia còng thÊy ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn võa qua víi träng t©m lµ ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu ®· ph¸t huy hiÖu qu¶, gióp kinh tÕ Malaysia t¨ng trung b×nh 9,3% suèt thêi kú 87 - 97. Nh­ng khñng ho¶ng 97 - 98 buéc Malaysia chuyÓn h­íng chiÕn l­îc: Phôc håi kinh tÕ trë thµnh ­u tiªn hµng ®Çu víi viÖc thùc hiÖn mét lo¹t tµi chÝnh tiÒn tÖ, ¸p dông tû gi¸ cè ®Þnh, kiÓm so¸t ngo¹i hèi, thùc hiÖn kÕ ho¹ch dµi h¹n c¬ cÊu l¹i c¶ khu vùc tµi chÝnh vµ c¸c c«ng ty. Nhê vËy, n¨m 1999 Malaysia t¨ng tr­ëng kinh tÕ 5,6% vµ n¨m 2000 ®¹t møc t¨ng tr­ëng 5,8%. Träng t©m chiÕn l­îc cña Malaysia hiÖn nay lµ duy tr× t¨ng tr­ëng th«ng qua gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trung h¹n nh»m ®¶m b¶o sù t¨ng tr­ëng cã c¬ së s©u réng vµ bÒn v÷ng. Trong ®iÒu kiÖn h×nh thµnh thÞ tr­êng toµn cÇu vµ c«ng nghÖ míi ph¸t triÓn nhanh, Malaysia nhËn thøc hiÖn nay cã hai vÊn ®Ò c¬ b¶n ph¶i gi¶i quyÕt: a/ ChiÕn l­îc t¨ng tr­ëng dùa chñ yÕu vµo ®Çu t­ kh«ng cßn ®ñ søc gióp Malaisia ®¹t nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn ®Ò ra do ®Çu t­ kh«ng thÓ thóc ®Èy ®­îc t¨ng tr­ëng nh­ mong muèn. V× vËy, Malaysia ph¶i ¸p dông chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn h­íng vµo sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n tÊt c¶ c¸c nguån lùc mµ quan träng nhÊt lµ nh©n lùc. b/ Sù thay ®æi nhanh cña thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khñng ho¶ng võa qua cho thÊy nh÷ng nguy c¬ cña viÖc qu¸ phô thuéc vµo mét sè Ýt nh÷ng s¶n phÈm hoÆc thÞ tr­êng xuÊt khÈu. C«ng nghiÖp ®iÖn tö ®· ®ãng gãp quan träng trong suèt thËp kû qua nh­ng nay Malaysia kh«ng thÓ ®Ó phô thuéc mµ ph¶i t×m ra nh÷ng lÜnh vùc kh¸c ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng. VÒ phÝa ChÝnh phñ, nhiÖm vô quan träng hiÖn nay lµ n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, xö lý tèt rñi ro, ®¶m b¶o thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch. Víi nhËn thøc nh­ vËy, Malaysia cã nh÷ng b­íc ®i chñ ®éng, thËn träng, võa ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc, võa ®Èy m¹nh héi nhËp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ kh«ng gian ph¸t triÓn, ®ång thêi tÝch cùc chuÈn bÞ c¬ së chuyÓn m¹nh sang nÒn kinh tÕ tri thøc. Ch­¬ng II T×nh h×nh quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaysia I. Quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaysia tr­íc 1995 1. Quan hÖ mËu dÞch song ph­¬ng ViÖt Nam - Malaysia tr­íc n¨m 1995 Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Malaysia cho ®Õn n¨m 1985 kh«ng cã g× næi bËt. Nh­ng kÓ tõ khi ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa, quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· cã ®­îc nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ. Cã thÓ nhËn râ ®iÒu nµy qua c¸c sè liÖu d­íi ®©y: Kim ng¹ch bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia tõ 1985 ®Õn 1994: N¨m XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Malaysia (tr USD) NhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Malaysia (tr USD) Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu (tr USD) 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 12,30 15,64 12,90 26,00 40,00 45,50 66,11 123,87 150,00 172,00 0,49 1,37 3,20 6,00 11,00 6,25 24,64 38,68 67,00 126,50 12,79 17,01 16,10 32,00 51,00 51,85 90,75 172,55 217,00 298,00 Nguån: Bé th­¬ng m¹i Nh­ vËy tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90 lµ kho¶ng 20% mçi n¨m. §iÒu nµy thÓ hiÖn t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c hiÖp ®Þnh míi ®­îc ký kÕt: HiÖp ®Þnh vÒ ®Çu t­ (ký 1 - 1992), hiÖp ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i (ký 8 - 1992) vµ hiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n (ký 3 - 1993). Do tiÒm lùc kinh tÕ vµ nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc kh¸c nhau nªn c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu còng cã sù thay ®æi. ViÖt Nam tõ xuÊt khÈu sang Malaysia nhiÒu h¬n nhËp khÈu nh­ng cho ®Õn cuèi giai ®o¹n nµy ®· cã sù c©n b»ng trong c¸n c©n th­¬ng m¹i. Xu h­íng nµy phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc vµ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia. C¸c mÆt hµng chñ yÕu mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Malaysia giai ®o¹n nµy lµ n«ng s¶n, h¶i s¶n, hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ nguyªn liÖu. G¹o vµ cao su lµ hai mÆt hµng chñ lùc, ngoµi ra cã thÓ kÓ ®Õn c¸c mÆt hµng kh¸c nh­: ng«, l¹c nh©n, ®Ëu ®ç c¸c lo¹i, hoa håi, ít kh«, gèm sø, thiÕc, hµng s¬n mµi. G¹o cña ViÖt Nam víi lîi thÕ vÒ gi¸ c¶ ®· chiÕm vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong khèi l­îng g¹o nhËp cña Malaisia, trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu g¹o chÝnh sang Malaysia cïng víi c¸c n­íc nh­ Ên §é, Thailan, Myanma. N¨m 1994, ViÖt Nam xuÊt sang Malaysia kho¶ng 200 ngh×n tÊn g¹o, víi gi¸ trÞ kim ng¹ch ®¹t xÊp xØ 41,6 triÖu USD. Tuy nhiªn, thùc tÕ giai ®o¹n nµy cho thÊy vÊn ®Ò chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu nãi chung cña n­íc ta lµ mét trë ng¹i lín ®¸ng chó ý.VÊn ®Ò nµy cho ®Õn nay vÉn ch­a thùc sù ®­îc kh¾c phôc. Tû lÖ g¹o chÊt l­îng trung b×nh vµ thÊp lµ chñ yÕu lµm cho gi¸ g¹o cña ViÖt Nam thÊp h¬n kh¸ nhiÒu so víi gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh¸c nh­: Thailan, Ên §é. Gi¸ g¹o cña ViÖt Nam thÊp h¬n cña Thailan tõ 10 ®Õn 50 USD/ tÊn ®èi víi g¹o cïng phÈm cÊp. Bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c dÉn ®Õn viÖc gi¸ g¹o cña ViÖt Nam thÊp lµ viÖc qu¶n lý g¹o vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu g¹o. Giai ®o¹n nµy ViÖt Nam thiÕu mét tæ chøc thèng nhÊt c«ng t¸c xuÊt khÈu g¹o, cã rÊt nhiÒu ®¬n vÞ cïng tham gia xuÊt khÈu g¹o dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ g©y thiÖt h¹i lín cho nÒn kinh tÕ trong n­íc. Tuy cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt nh­ng ViÖt Nam còng ®· cã ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu g¹o vµ lµ mét n­íc cung cÊp g¹o chñ yÕu cho Malaysia. Mét mÆt hµng quan träng kh¸c trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Malaysia giai ®o¹n nµy lµ cao su. Malaysia lµ mét n­íc cã diÖn tÝch trång cao su còng nh­ s¶n l­îng cao su lín trªn thÕ giíi . Tuy nhiªn mçi n¨m, ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu l­îng lín cao su sang Malaysia. Nguyªn nh©n lµ do Malaysia cã lîi thÕ cña mét n­íc cã c«ng nghiÖp cao su t­¬ng ®èi ph¸t triÓn nªn ®· t¨ng c­êng nhËp khÈu cao su nguyªn liÖu th« cña ViÖt Nam vµ mét sè n­íc kh¸c ®Ó t¸i chÕ råi xuÊt khÈu. Nh­ vËy, mÆt hµng cao su cña ta kh«ng chØ lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam mµ cßn gãp phÇn lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Malaysia. Malaysia t¨ng c­êng mua cao su cña ViÖt Nam ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng hîp ®ång lín víi c¸c n­íc kh¸c. S¶n l­îng cao su cña ViÖt Nam giai ®o¹n nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn. Cao su s¬ chÕ n¨m 1990 ®¹t 57,9 ngh×n tÊn. Trong ®ã xuÊt khÈu sang Malaysia chiÕm 10 ®Õn 10% tæng sè . Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Malaysia. Giai ®o¹n nµy, cao su thùc sù lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mang tÝnh chiÕn l­îc. Trong danh môc hµng ho¸ xuÊt khÈu sang Malaysia cña ViÖt Nam cßn cã dÇu th«, h¹t tiªu, chÌ, l¹c nh©n, hµng thñ c«ng mü nghÖ,... nh­ng víi sè l­îng kh«ng nhiÒu. Mét ®iÒu chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy ®ã lµ sù thiÕu hµi hoµ trong c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc trong thêi gian nµy. ViÖt Nam nhËp tõ Malaysia chñ yÕu lµ hµng tiªu dïng vµ s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®ßi hái tr×nh ®é cao h¬n mµ ViÖt Nam ch­a tù ®¸p øng ®­îc. §©y chÝnh lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ Malaysia cã ­u thÕ: x¨ng dÇu, khÝ ga ho¸ láng, thiÕt bÞ linh kiÖn ®iÖn tö, nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp thùc phÈm vµ thùc phÈm chÕ biÕn,... Nguyªn nh©n lµ do nÒn kinh tÕ cña chóng ta kÐm ph¸t triÓn h¬n n­íc b¹n, s¶n phÈm trong n­íc chÕ t¹o chÊt l­îng thÊp. Malaysia còng lµ mét n­íc míi ph¸t triÓn, tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ch­a ph¶i ë ®Ønh cao. §Ó phôc vô cho môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, ViÖt Nam cÇn nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mµ Malaysia ch­a ®¸p øng ®­îc, bªn c¹nh ®ã chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc ta lµ h¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng mµ trong n­íc cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc nªn ®· h¹n chÕ phÇn nµo viÖc ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. MÆc dï vËy, nh×n tæng quan vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia thêi gian nµy ta thÊy cã sù ph¸t triÓn t­¬ng ®èi c¶ vÒ tæng kim ng¹ch còng nh­ vÒ c¬ cÊu mÆt hµng. §iÒu nµy kh«ng chØ gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia mµ cßn lµm g¾n bã h¬n quan hÖ chÝnh trÞ, ngo¹i giao gi÷a hai n­íc, t¨ng c­êng hîp t¸c trong khu vùc vµ trªn quèc tÕ. 2. Quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ ViÖt Nam - Malaysia tr­íc n¨m 1995 LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ra ®êi tõ n¨m 1987 nh­ng cho ®Õn n¨m 1990, quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia míi thùc sù cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. Giai ®o¹n nµy c¸c nhµ ®Çu t­ Malaysia rÊt chó träng tíi viÖc ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ víi ViÖt Nam, coi ®©y lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng. Do ®ã, chØ trong thêi gian ng¾n, ®Çu t­ cña Malaysia t¹i ViÖt Nam ®· t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l­îng dù ¸n vµ tæng vèn ®Çu t­. TÝnh ®Õn th¸ng 1/5/1995 Malaysia cã 44 dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 897 triÖu USD, ®øng thø 7 trong sè c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. N¨m 1993 lµ n¨m mµ sè l­îng dù ¸n ®Çu t­ còng nh­ tæng vèn ®Çu t­ ®¹t møc cao nhÊt. Trong c¬ cÊu ®Çu t­, Malaysia chó träng ®Õn c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp (chiÕm 52,28%), dÇu khÝ (chiÕm 13,95%),...vµ chñ yÕu tËp trung t¹i hai trung t©m th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam lµ Hµ néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. VÒ h×nh thøc ®Çu t­, c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã 100% vèn cña Malaysia chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ (39._. nghiÖm thùc tiÔn. Bé tr­ëng V¨n ho¸ - NghÖ thuËt vµ Du lÞch Malaysia D.P.A.Kadir ghi nhËn nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt cña ViÖt Nam vµ chÝnh thøc mêi 2 viªn chøc cao cÊp cña ViÖt Nam sang th¨m Malaysia vµ trao ®æi kinh nghiÖm vµ mong muèn ViÖt Nam sím thµnh lËp HiÖp héi L÷ hµnh, HiÖp héi kh¸ch s¹n, HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp du lÞch,... gièng nh­ m« h×nh tæ chøc cña Malaysia ®Ó dÔ häc hái kinh nghiÖm nhau h¬n. Cuéc gÆp ®· gãp phÇn më ra mét triÓn väng míi cho quan hÖ hîp t¸c du lÞch gi÷a hai quèc gia. C. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia trong nh÷ng n¨m tíi I. c¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa Nhµ n­íc 1. §æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i: 1.1. §æi míi chÝnh s¸ch chung trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i: a. §æi míi chÝnh s¸ch qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i Trªn c¬ së ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ luËt ph¸p cña Nhµ n­íc, ChÝnh phñ rµ so¸t l¹i hÖ thèng chÝnh s¸ch chung (thÓ hiÖn ë c¸c NghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ) ®Ó bæ sung, ®æi míi cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn bªn trong vµ bªn ngoµi. T­ t­ëng chØ ®¹o x©y dùng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÜ m« lµ b¶o ®¶m sù qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu mµ ®­êng lèi cña §¶ng vµ chiÕn l­îc kinh tÕ - x· héi cña Nhµ n­íc ®· ®Æt ra, kh«ng ®i chÖch h­íng. §ång thêi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ph¶i thu hót ®­îc ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng tÝch cùc cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã: - ChÝnh phñ vµ c¸c bé, ngµnh ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong tæng thÓ chiÕn l­îc chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. C«ng t¸c kÕ ho¹ch, quy ho¹ch ph¶i ®­îc coi träng, xuÊt ph¸t tõ ®Çu ra ®Ó bè trÝ s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, tæ chøc vïng kinh tÕ hîp lý. - §æi míi quy tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. X©y dùng chÝnh s¸ch xuÊt ph¸t tõ ®Þnh h­íng chung song ph¶i kh¶o s¸t thÞ tr­êng, nghiªn cøu thùc tiÔn vµ tham gia ý kiÕn cña c¸c nhµ khoa häc - nh÷ng ng­êi trùc tiÕp kinh doanh - ®Ó n©ng cao hiÖu lùc vµ ý nghÜa thùc tiÔn cña chÝnh s¸ch. - ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ph¶i ®¶m b¶o kÕt hîp lîi Ých cña Nhµ n­íc, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Sù ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c bé, ngµnh, trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc thi chÝnh s¸ch ph¶i ®­îc quy chÕ ho¸ vµ chÞu sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña ChÝnh phñ. - T¨ng c­êng vai trß hiÖu lùc cña Bé Th­¬ng m¹i trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. H­íng dÉn kÞp thêi vµ cô thÓ hãa nhanh chãng c¸c chÝnh s¸ch ®Ó c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh thùc hiÖn cñng cè chøc n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t, ho¹ch ®Þnh cña Bé Th­¬ng m¹i. - ChÝnh s¸ch ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý vµ ho¹t ®éng kinh doanh còng ph¶i ®­îc chó ý. §µo t¹o, tuyÓn dông, sö dông vµ ®µo th¶i ph¶i theo mét quy ®Þnh chÆt chÏ vµ cã t¸c dông kÝch thÝch n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n, kiÕn thøc tæng hîp vµ phÈm chÊt cao. b. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch mÆt hµng xuÊt khÈu: §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu víi tèc ®é nhanh, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, cÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu hµng hãa theo h­íng sau ®©y: - ChuyÓn hoµn toµn vµ chuyÓn nhanh, m¹nh sang hµng chÕ biÕn s©u, gi¶m tíi møc tèi ®a hµng nguyªn liÖu, vµ gi¶m tíi møc thÊp nhÊt c¸c hµng s¬ chÕ; nghÜa lµ chuyÓn h¼n tõ xuÊt khÈu tµi nguyªn thiªn nhiªn sang xuÊt khÈu gi¸ trÞ thÆng d­. - Ph¶i më ra c¸c mÆt hµng hoµn toµn míi. Mét mÆt, chuyÓn tõ xuÊt khÈu s¶n phÈm th« sang xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn ®èi víi c¸c hµng ®· cã (nh­ chuyÓn tõ dÇu th« vµ khÝ nguyªn liÖu sang x¨ng dÇu, nhít, ph©n bãn, ho¸ chÊt; chuyÓn tõ n«ng s¶n th« sang n«ng s¶n chÕ biÕn; chuyÓn tõ l¾p r¸p ®iÖn tö sang chÕ t¹o vµ xuÊt khÈu linh kiÖn...). MÆt kh¸c, cÇn më ra c¸c mÆt hµng hiÖn nay ch­a cã, nh­ng cã tiÒm n¨ng vµ cã triÓn väng, phï hîp víi xu h­íng quèc tÕ. §ã lµ c¸c mÆt hµng: s¶n phÈm kü thuËt ®iÖn, s¶n phÈm ®iÖn tö, m¸y c«ng nghiÖp, dÞch vô(du lÞch, vËn t¶i, söa ch÷a tµu thuû, phôc vô dÇu khÝ, phôc vô hµng kh«ng...), vµ c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ. Trong c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ, xö lý d÷ liÖu m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ so¹n th¶o c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm øng dông trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö lµ c¸c lÜnh vùc ®Æc biÖt thÝch hîp víi ng­êi ViÖt Nam. c. ChÝnh s¸ch tµi trî vµ b¶o hiÓm xuÊt khÈu Tµi trî hay trî cÊp xuÊt khÈu vµ b¶o hiÓm xuÊt khÈu lµ mét c«ng cô quan träng cña chÝnh s¸ch ngoaÞ th­¬ng nh»m môc tiªu n©ng ®ì xuÊt khÈu. §èi víi n­íc ta, vÊn ®Ò tµi trî xuÊt khÈu vµ b¶o hiÓm xuÊt khÈu cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp). Trong thêi gian tíi tµi trî xuÊt khÈu vµ b¶o hiÓm xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo h­íng vµ c¸c h×nh thøc c¬ b¶n sau: - Thµnh lËp tÝn dông xuÊt khÈu, ®¶m b¶o tÝn dông vµ c¸c ®iÒu kho¶n vÒ b¶o hiÓm cïng víi c¸c ph­¬ng tiÖn tµi trî cho tr­íc vµ sau khi giao hµng. - Tµi trî trùc tiÕp cña Nhµ n­íc vÒ vèn dµnh cho mét sè doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm n«ng s¶n hµng ho¸ ø ®äng trong n«ng d©n mµ thÞ tr­êng tiªu thô ë n­íc ngoµi gÆp khã kh¨n. - Hç trî tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i hoÆc miÔn thuÕ xuÊt khÈu cho mét sè hµng hãa ø ®äng lín trong n«ng d©n mµ thÞ tr­êng tiªu thô ë n­íc ngoµi gÆp khã kh¨n. - Hç trî tÝn dông xuÊt khÈu víi l·i suÊt ­u ®·i hoÆc miÔn thuÕ xuÊt khÈu cho mét sè n«ng s¶n hµng ho¸ hoÆc s¶n phÈm chÕ biÕn ë nh÷ng thêi ®iÓm cÇn thiÕt. - T¨ng c­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tiÕp thÞ míi b»ng c¸ch ®Èy m¹nh ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Trî cÊp cho mét sè doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng míi, bëi khi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi cã nhiÒu rñi ro h¬n xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng (thÞ tr­êng míi cã thÓ lµ míi vÒ s¶n phÈm hoÆc míi vÒ kh«ng gian ®Þa lý kinh tÕ). V× thÕ, trî cÊp d­íi nhiÒu h×nh thøc (miÔn thuÕ, l·i suÊt tÝn dông, c¸c biÖn ph¸p hç trî vÒ mÆt Nhµ n­íc...) ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®i vµo thÞ tr­êng míi nh»m më réng thÞ tr­êng míi nh»m më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - Dµnh nhiÒu ­u tiªn cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô cho xuÊt khÈu - tr­íc hÕt lµ c¸c c¶ng biÓn, s©n bay, hÖ thèng giao th«ng liªn quèc gia. - Quy chÕ ho¸ vµ khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nhËp khÈu thùc hiÖn hµng ho¸ xuÊt khÈu. d. ChÝnh s¸ch vÒ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i: ViÖc sö dông c¸n c©n quèc tÕ vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i víi t­ c¸ch lµ c«ng cô chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cÇn theo h­íng phôc vô cho nh÷ng môc tiªu dµi h¹n vµ kÕt hîp hiÖu qu¶ nh÷ng môc tiªu dµi h¹n víi nh÷ng môc tiªu ng¾n h¹n. V× thÕ, trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t viÖc xö lý c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu sau: - C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ: Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ho¸ chØ ra r»ng, ngµy nay, hÇu nh­ c¸c n­íc ë giai ®o¹n khëi ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn ®¹i ®Òu gia t¨ng nî n­íc ngoµi sau mét thêi gian míi ch÷ng l¹i vµ b¾t ®Çu gi¶m dÇn. VÊn ®Ò c¬ b¶n kh«ng ph¶i lµ sè l­îng nî n­íc ngoµi mµ lµ hiÖu qu¶ sö dông vèn vay n­íc ngoµi vµ chiÕn l­îc ®Çu t­ g¾n víi chiÕn l­îc tr¶ nî. §èi víi ViÖt Nam, ch¾c ch¾n trong nh÷ng n¨m tíi sÏ ®­îc c¸c tæ chøc tÝn dông - ng©n hµng quèc tÕ vµ c¸c n­íc kh¸c cho vay vèn lín ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, nhu cÇu vay vèn cña ViÖt Nam hiÖn nay rÊt lín. ViÖc xö lý c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ nh÷ng n¨m tíi cña Nhµ n­íc ta tËp trung vµo nh÷ng b­íc sau: + T¨ng nhanh tû lÖ tÝch luü, t¨ng c­êng ®Çu t­, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­, tr­íc hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá. §Æc biÖt, ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ vèn vay tÝn dông cña n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. + ChÝnh phñ sím cã mét chiÕn l­îc qu¶n lý nî n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vay - ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng c¬ së vay, Nhµ n­íc tr¶. + Nhµ n­íc sím ban hµnh nh÷ng quy chÕ chÆt chÏ trong viÖc vay vèn n­íc ngoµi. Mçi dù ¸n vay vèn n­íc ngoµi cña doanh nghiÖp ph¶i h­íng vµo môc tiªu s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Khi doanh nghiÖp x©y dùng ph­¬ng ¸n tr¶ nî kÌm theo vµ ph¶i cã thÕ chÊp th× ng©n hµng míi b¶o l·nh. + C¸c kho¶n vèn vay n­íc ngoµi do ChÝnh phñ ®øng ra vay nh»m ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm cÊp Nhµ n­íc... cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc tr¶ nî n­íc ngoµi. CÇn cã kÕ ho¹ch tr¶ nî dÇn nh÷ng kho¶n nî, nî ®Õn h¹n ®Ó b¶o ®¶m uy tÝn quèc tÕ, võa t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp tôc vay, võa kh¾c phôc nguy c¬: thÕ hÖ h«m nay vay nî ®Ó g¸nh nÆng tr¶ nî cho thÕ hÖ mai sau. - C¸n c©n th­¬ng m¹i: C¸n c©n kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu võa ph¶n ¸nh "®é më" cña nÒn kinh tÕ, sù tiÕn triÓn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, võa ph¶n ¸nh "thÓ tr¹ng søc khoÎ cña nÒn kinh tÕ quèc gia. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ xuÊt siªu hay nhËp siªu mµ lµ nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn dµi h¹n. ChÊp nhËn nhËp siªu trong t­¬ng lai lµ ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc vµ lµ vÊn ®Ò ph­¬ng ph¸p luËn cña viÖc xö lý c¸n c©n th­¬ng m¹i cña Nhµ n­íc ta hiÖn nay. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng ph¸p ®ã th× ph¶i cã ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®ång bé. §ã lµ: + X¸c ®Þnh ®óng c¬ cÊu hµng nhËp khÈu vµ ®iÒu chØnh l­îng hµng nhËp khÈu b»ng thuÕ quan theo h­íng ­u tiªn nhËp khÈu vËt t­ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. + N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ nhËp khÈu th«ng qua viÖc Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng thuËn lîi vÒ mäi mÆt: hµnh chÝnh - ph¸p lý vµ kinh tÕ sao cho nÒn kinh tÕ lu«n lu«n ë tr¹ng th¸i "nãng" nh»m t¨ng kh¶ n¨ng "hÊp thô" cña nÒn kinh tÕ. + KiÓm so¸t chÆt chÏ nhËp khÈu, gi¸m ®Þnh b¾t buéc chÊt l­îng hµng nhËp khÈu lµ nh÷ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu hoÆc gÝa qu¸ cao so víi c¸ nh©n, bÊt chÊp hËu qu¶ ®Ó l¹i cho c¸c doanh nghiÖp vµ ®Êt n­íc. + C©n b»ng xuÊt - nhËp míi chØ lµ mét nöa cña vÊn ®Ò, nöa cßn l¹i lµ c©n b»ng xuÊt - nhËp khÈu trong tr¹ng th¸i "nãng" cña nÒn kinh tÕ th× míi t¹o thÕ chuyÓn sang xuÊt siªu v÷ng ch¾c vµ t¨ng tr­ëng nhanh. Môc tiªu ®Õn n¨m 2005, tæng kim ng¹ch xuÊt - nhËp khÈu cña n­íc ta ®¹t 232 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 114 tû USD, nhËp khÈu ®¹t 118 tû USD. 1.2. §æi míi chÝnh s¸ch c«ng cô trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i: a. C¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ: - Thùc hiÖn ®¬n gi¶n ho¸ c¸c møc thuÕ suÊt: Cho ®Õn nay, do tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn thÊp, c¸c ngµnh kinh tÕ ch­a ®¹t ®­îc tr×nh ®é ph¸t triÓn ®ång ®Òu thÓ hiÖn ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ tû lÖ lîi nhuËn, ®ßi hái nh÷ng møc ®é kh¸c nhau vÒ sù trî gióp cña Nhµ n­íc, vÒ b¶o hé, vÒ ®iÒu tiÕt. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy, chÝnh s¸ch thuÕ bÞ chi phèi vµ ch­a thÓ tÝnh to¸n c¸c møc thuÕ suÊt dùa trªn møc lîi nhuËn b×nh qu©n trong c¸c ngµnh. Tuy nhiªn, viÖc tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp ®ßi hái chóng ta ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng thuÕ trung lËp thÓ hiÖn râ nhÊt ë viÖc ®¬n gi¶n hãa c¸c møc thuÕ suÊt ®Ó cã thÓ ph©n bæ c¸c nguån lùc mét c¸ch hîp lý, khuyÕn khÝch c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc cã lîi thÕ so s¸nh lín, cã thÓ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®­îc víi hµng ho¸ c¸c n­íc. §ång thêi mét hÖ thèng thuÕ trung lËp vµ râ rµng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, thùc hiÖn cô thÓ ®èi víi tõng s¾c thuÕ nh­ sau: + §èi víi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ¸p dông mét thuÕ suÊt thèng nhÊt cho mäi ngµnh s¶n xuÊt, kÓ c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. + Chóng ta ®· chuyÓn sang thùc hiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) thay cho thuÕ doanh thu. Víi sù thay ®æi nµy, chóng ta kh«ng chØ kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ®¸nh trïng cña thuÕ doanh thu mµ cßn c¶i thiÖn mét c¸ch c¬ b¶n trong viÖc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c møc thuÕ suÊt. Tuy nhiªn, møc thuÕ xuÊt thuÕ VAT còng cÇn ®­îc nghiªn cøu, x¸c ®Þnh mét c¸ch hîp lý ®Ó võa cã t¸c ®«ng thuËn lîi vÒ sè thu, võa t¸c ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ tíi viÖc khuyÕn khÝch kinh doanh. Ngoµi ra, viÖc ban hµnh vµ ¸p dông thuÕ VAT c¶ ®èi víi hµng nhËp khÈu cßn t¹o ®iÒu kiÖn h¹n chÕ phÇn gi¶m thu cña ng©n s¸ch khi chóng ta ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu. - Thùc hiÖn gi¶m nh÷ng thuÕ suÊt cao: ViÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch, gi¶m dÇn nh÷ng møc thuÕ suÊt cao thùc tÕ sÏ liªn quan nhiÒu ®Õn thuÕ nhËp khÈu. Khi thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy c¸c møc thuÕ suÊt cÇn ®­îc nghiªn cøu, söa ®æi mét c¸ch hîp lý ®Ó phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, ph¶i c¨n cø trªn sù ph©n tÝch thÞ tr­êng vµ chiÕn l­îc, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh. - Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ: ViÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc chèng thÊt thu thuÕ. Trong vÊn ®Ò nµy, cÇn tËp trung chu ý nhÊt viÖc qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi nh÷ng thu nhËp ®­îc ph¸t sinh tõ n­íc ngoµi, tiÕn hµnh qu¶n lý ®èi t­îng nép thuÕ b»ng m· sè. Ngoµi ra t¨ng c­êng chÊt l­îng kiÓm tra, thanh tra thuÕ vµ t¹o m«i tr­êng ®¬n gi¶n, râ rµng ®Ó khuyÕn khÝch tu©n thñ ph¸p luËt cña c¸c ®èi t­îng nép thuÕ. ViÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ cÇn thiÕt vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn tõ khÝa c¹nh t¹o ra m«t hÖ thèng qu¶n lý phï hîp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ quèc tÕ. HiÖn nay hÖ thèng m· sè hiÖn hµnh cña biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cÇn ®­îc söa ®æi theo møc 8 sè phï hîp víi Danh môc biÓu thuÕ chung ASEAN ®ang ®­îc so¹n th¶o. Nghiªn cøu ®Ó ¸p dông viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ h¶i quan theo GATT ®Ó tr¸nh trèn lËu thuÕ qua chuyÓn gi¸. §ång thêi nghiªn cøu ®Ó ¸p dông c¸c møc thuÕ suÊt ­u ®·i, thuÕ suÊt phæ th«ng, thuÕ suÊt t¹m thêi,... phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi khi tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ, th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi. b. C¸c biÖn ph¸p b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n­íc vµ chÝnh s¸ch c«ng cô phi thuÕ quan: ViÖc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc cÇn ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi víi viÖc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt vÒ c¾t bá b¶o hé mét c¸ch tõ tõ ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cã thÓ quen dÇn víi m«i tr­êng kh«ng cã b¶o hé, trªn c¬ së tõng b­íc thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò sau: - X¸c ®Þnh cô thÓ chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc víi c¸c yªu cÇu vÒ møc ®é vµ thêi gian b¶o hé thÝch hîp cho tõng nghµnh s¶n xuÊt, phï hîp víi chiÕn l­îc ­u tiªn ph¸t triÓn ngµnh. - Trªn c¬ së nh÷ng yªu cÇu vÒ møc ®é b¶o hé, x©y dùng tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cho c¸c mÆt hµng trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi mét c¸ch thÝch hîp, theo h­íng nh÷ng mÆt hµng nµo cÇn ®­îc b¶o hé ë møc cao nhÊt sÏ ®­îc ®­a vµo c¾t gi¶m thuÕ sau cïng vµ nh÷ng mÆt hµng kh«ng cÇn b¶o hé sÏ ®­îc c¾t gi¶m thuÕ sím h¬n. - Phèi hîp viÖc c¾t gi¶m thuÕ víi viÖc lo¹i bá c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan mét c¸ch linh ho¹t vµ thÝch hîp ®Ó cã thÓ duy tr× b¶o hé cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt. §ång thêi víi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch b¶o hé, cÇn gÊp rót triÓn khai viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan h÷u hiÖu, phï hîp vµ ®­îc th«ng lÖ quèc tÕ cho phÐp. c. §æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh quèc gia: - Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ ngo¹i th­¬ng phï hîp víi ph¸p luËt vµ th«ng lÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ. ViÖc tiÕp tôc ®æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng ph¶i g¾n liÒn víi viÖc ®æi míi, hoµn thiÖn ph¸p luËt kinh tÕ ngo¹i th­¬ng. HiÖn nay, ®Ó hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cÇn x©y dùng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý sau: + Quy chÕ vÒ më cöa hµng, lËp chi nh¸nh c«ng ty ë n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. + Quy chÕ vÒ héi chî, triÓn l·m vµ qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc. + Quy chÕ vÒ qu¸ c¶nh hµng ho¸. + Rµ so¸t l¹i LuËt H¶i quan vµ c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh d­íi luËt v× mét sè ®iÒu kho¶n cña LuËt nµy cßn c¶n trë c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, ch­a khuyÕn khÝch xuÊt, nhËp khÈu. - T¨ng c­êng sù phèi kÕt hîp gi÷a c¸c Bé, ngµnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¬ chÕ vµ x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ngo¹i th­¬ng. Sù ®¬n ph­¬ng vµ riªng rÏ cña mét sè Bé, ngµnh trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý còng nh­ quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh vÜ m« s¶n xuÊt - kinh doanh cña c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn ®Þnh h­íng chiÕn l­íc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu kÕt hîp víi thay thÕ nhËp khÈu ®· mét mÆt chØ tÝnh ®Õn lîi Ých toµn côc cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña chÝnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®ã. V× thÕ, t¨ng c­êng sù phèi hîp gi÷a c¸c Bé, ngµnh vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, chÝnh s¸ch vµ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, ®iÒu hµnh vÜ m« c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng...®­îc coi lµ mét ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p vÜ m« ®Ó tiÕp tôc hoµn chØnh c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng. - TiÕp tôc gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh nh»m c¶i c¸ch mét b­íc nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng. Trong thêi gian tíi, nh»m c¶i c¸ch mét b­íc nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc, tr­íc hÕt lµ c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, ®­a c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh quèc gia trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng vµo nÒn nÕp, qu¶n lý b»ng ph¸p luËt, Bé th­¬ng m¹i cÇn thùc hiÖn nh÷ng viÖc sau: +TiÕp tôc rµ so¸t c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh trong chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó tr×nh ChÝnh phñ hoÆc Bé quyÕt ®Þnh nh»m lo¹i bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng phï hîp. + B·i bá tiÕp mét sè thñ tôc hµnh chÝnh ®ang cßn tån t¹i nh­ng kh«ng cÇn thiÕt, cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu xö lý nh­: cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, giao chØ tiªu xuÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng ®Þnh h­íng. 2. §Èy m¹nh c¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp tõ Malaysia Trong c¸c n­íc ASEAN, nÒn kinh tÕ Malaysia cã tÝnh chÊt bæ sung ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam h¬n c¶. V× c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp h¬n cña khèi nµy nh­ Thailan, Indonesia, Phillipin hiÖn nay cßn cã nhiÒu ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh gièng ViÖt Nam nh­ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp khai kho¸ng, mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ (giµy, quÇn ¸o, dông cô thÓ thao,...). C¸c n­íc ASEAN sÏ h¹n chÕ ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh ®ã t¹i ViÖt Nam. Do vËy, viÖc thu hót ®Çu t­ tõ Malaysia lµ c¬ héi ®ång thêi còng lµ mét th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam. §Ó t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ cÇn tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p sau ®©y. 2.1. Më réng h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­: Ngoµi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp nh­ luËt hiÖn nay quy ®Þnh cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc nh­: + C«ng ty cæ phÇn trong n­íc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ lo¹i h×nh c«ng ty phæ biÕn trªn thÕ giíi vµ ®­îc ¸p dông ë nhiÒu n­íc §«ng Nam ¸. So víi c«ng ty tr¸ch nhiÖn h÷u h¹n, lo¹i h×nh nµy cã lîi thÕ vÒ huy ®éng vèn vµ gi¶m rñi ro. + Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c nhµ ®Çu t­ cho r»ng, c¸c doanh nghiÖp liªn doanh kh«ng ®­îc phÐp huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu, chøng kho¸n lµ qui ®Þnh qu¸ cøng nh¾c vµ g©y bÊt lîi cho phÝa ViÖt Nam. Cæ phÇn ho¸ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mua cæ phÇn, n©ng tû lÖ gãp vèn cña phia ViÖt Nam. + Nhµ ®Çu t­ tù do lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña m×nh. 2.2. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh: CÇn ®Èy nhanh h¬n n÷a tiÕn ®é c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, kh¾c phôc sù tr× trÖ trong c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh theo nguyªn t¾c "mét cöa". C¸c c¬ quan duy nhÊt tiÕp nhËn hå s¬ vµ gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc tiÕp theo ®ång thêi thay mÆt nhµ ®Çu t­ ®i liªn hÖ víi c¸c c¬ quan h÷u quan råi tr¶ lêi cho c¸c nhµ ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hä khi ®¨ng ký. VÒ hå s¬ ®¨ng ký cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, c¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¶i th«ng b¸o c«ng khai c¸c lo¹i giÊy tê cÇn cã. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc triÓn khai dù ¸n nhanh sau khi ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, nhµ n­íc gi¶i quyÕt nhanh chãng c¸c thñ tôc: + Thñ tôc cÊp ®Êt: Së ®Þa chÝnh ë c¸c tØnh, thµnh phè chØ tiÕn hµnh ®o ®¹c, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh mét lÇn vµ ®¬n gi¶n ho¸ mäi thñ tôc kh¸c vÒ ®Êt ®ai. §ång thêi ®Ò nghÞ tæng côc ®Þa chÝnh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan so¹n th¶o c¸c quy ®Þnh vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng, vÒ ®Òn bï cho c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, còng nh­ quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. + Thñ tôc qu¶n lý x©y dùng c¬ b¶n theo thiÕt kÕ ®· ®¨ng ký cÇn ®­îc tæ chøc chÆt chÏ nh­ng kh«ng ®­îc can thiÖp qu¸ s©u. C¬ quan nhµ n­íc qu¶n lý x©y dùng c¬ b¶n cÇn thùc hiªn ®óng chøc n¨ng, thÈm quyÒn cña m×nh, ®ång thêi c¶i tiÕn c¸c thñ tôc theo h­¬ng gän, nhÑ vµ hiÖu qu¶. 2.3. Tu söa vµ x©y dùng míi kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi KÕt cÊu h¹ tÇng gi÷ vai trß quan träng, nã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, qua ®ã quyÕt ®Þnh sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¹o ra chuyÓn ®æi c¨n b¶n c¬ cÊu kinh tÕ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp x©y dùng vµ dÞch vô, t¹o sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng trong c¶ n­íc, t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n. V× vËy cÇn tËp trung cho viÖc tu bæ vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng träng ®iÓm, quyÕt ®Þnh tíi t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Chóng ta ph¶i nhanh chãng cã nh÷ng quy chÕ ­u ®·i râ rµng cô thÓ ®èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ BOT, BTO, BT vµo c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm ®Ó h×nh thøc nµy nhanh chãng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ triÓn khai thùc hiÖn, gãp phÇn hç trî vèn ®Çu t­ cho ng©n s¸ch. Bªn c¹nh ®ã khuyÕn khÝch ®Çu t­ x©y dùng cho c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ ®Æc biÖt lµ t­¬ng lai lµ x©y dùng c¸c ®Æc khu kinh tÕ ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng. 2.4. Quy ho¹ch thu hót vèn FDI Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÇn nhanh chãng lËp quy ho¹ch c¸c ngµnh, l·nh thæ c¬ cÊu kinh tÕ thèng nhÊt trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Tr­íc hÕt, cÇn khÈn tr­¬ng quy ho¹ch c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c s¶n phÈm quan träng nh­: chÕ biÕn thùc phÈm, dÖt, may; c«ng nghiÖp chÕ t¹o nh­: c¬ khÝ, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, vËt liÖu x©y dùng, s¶n xuÊt «t«, xe m¸y, ®ãng tµu; c«ng nghiÖp läc ho¸ dÇu; c«ng nghiÖp luyÖn kim; c«ng nghÖ th«ng tin. Trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh c¸c dù ¸n trong n­íc cã thÓ kªu gäi ®Çu t­ theo ngµnh vµ l·nh thæ còng nh­ x¸c ®Þnh yªu cÇu t­¬ng øng vÒ c«ng nghÖ thiÕt bÞ. 3. C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy hîp t¸c du lÞch vµ lao ®éng: 3.1. Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng sang Malaysia: Malaysia lµ thÞ tr­êng cßn míi mÎ, ®Ó cã thÓ hîp t¸c bÒn v÷ng Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn kÞp thêi mét sè gi¶i ph¸p sau: - ChuÈn bÞ ®ñ nguån lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng. - Cã chÝnh s¸ch ®Æc thï hç trî ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp, bao gåm gi¶m bít c¸c chi phÝ tr­íc khi ®i cho ng­êi lao ®éng, hç trî vÒ tµi chÝnh, ®µo t¹o, thñ tôc hµnh chÝnh cho doanh nghiÖp. - Tæ chøc ®­a lao ®éng ®i mét c¸ch chÆt chÏ, kh«ng lµm å ¹t. - Qu¶n lý chÆt chÏ c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng, cho doanh nghiÖp ®ång thêi ®¶m b¶o t×nh c¹nh tranh cña lao ®éng ViÖt Nam. - T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra viÖc ®­a lao ®éng ®i. C¸c tæ kiÓm tra cña Côc qu¶n lý lao ®éng th­êng xuyªn lµm viÖc víi c¸c doanh nghiÖp, tiÕp xóc víi ng­êi lao ®éng ®· ®­îc tuyÓn chän nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh, ph¸t hiÖn nh÷ng thiÕu sãt cña doanh nghiÖp ®Ó uèn n¾n, h­íng dÉn vµ xö lý kÞp thêi. 3.2. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn hîp t¸c du lÞch: §Ó cã thÓ më ra mét trang míi trong hîp t¸c du lÞch gi÷a hai n­íc, ngµnh du lÞch ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p chiÕn l­îc sau ®©y: - X©y dùng vµ xóc tiÕn h×nh ¶nh vÒ Du lÞch ViÖt Nam ®Ó x¸c ®Þnh vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng du lÞch n­íc b¹n. Ch¼ng h¹n nh­: cho ra ®êi biÓu t­îng míi; x©y dùng c¸c lo¹i Ên phÈm qu¶ng b¸ du lÞch víi néi dung vµ chÊt l­îng cao; tham gia qu¶ng c¸o trªn b¸o, t¹p chÝ ë nø¬c b¹n; s¶n xuÊt mét sè b¨ng video Du lÞch ViÖt Nam;... - KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc quan hÖ réng r·i víi c¸c h·ng l÷ hµnh n­íc ngoµi. - Tham gia c¸c héi chî, héi th¶o, diÔn ®µn du lÞch t¹i n­íc b¹n còng nh­ tù tiÕn hµnh tæ chøc t¹i ViÖt Nam. - §Ò nghÞ ChÝnh phñ cã c¬ chÕ hîp lý ®Ó më v¨n phßng ®¹i du lÞch quèc gia t¹i Malaysia. - T¨ng c­êng qu¶n lý, b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¶nh quan vµ m«i tr­êng du lÞch, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i, chuyÓn biÕn nhËn thøc vÒ du lÞch gãp phÇn qu¶ng b¸ t¹i chç hiÖu qu¶. - Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn marketing, xóc tiÕn du lÞch. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp Tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m râ, trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, Nhµ n­íc chØ hç trî, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý th«ng tho¸ng vµ thuËn l¬i. Sù thµnh c«ng tíi ®©u trong qu¸ tr×nh nµy lµ tuú thuéc vµo søc c¹nh tranh, tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c doanh nghiÖp. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc sù vµo cuéc, v× sù sèng cßn cña m×nh. T­ t­ëng tr«ng chê vµo Nhµ n­íc hç trî tÊt yÕu sÏ dÉn tíi sù ®µo th¶i. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh v­¬n lªn nµy, Nhµ n­íc sÏ hç trî thÝch ®¸ng cho c¸c doanh nghiÖp, nh­ng sù hç trî ®ã ph¶i cã chän läc, cã ®iÒu kiÖn, cã thêi gian. Nh­ vËy, con ®­êng tÊt yÕu cho c¸c doanh nghiÖp lµ kÕt hîp chÆt chÏ s¶n xuÊt víi kinh doanh. Mçi ®¬n vÞ cÇn cã chiÕn l­îc riªng cho m×nh. Mét mÆt quy ho¹ch s¶n xuÊt, ®iÒu chØnh c¬ cÊu, ­u tiªn tËp trung ®Çu t­ cho s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng chñ lùc cã thÕ m¹nh, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ®¬n vÞ, cña ®Þa ph­¬ng m×nh. Kh«ng nªn ®Çu t­ dµn tr¶i, cÇn chuyªn s©u theo thÕ m¹nh. Mét mÆt cÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, khai th¸c lîi thÕ tõ c¸c cam kÕt trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ®Çu t­. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt vµ kinh doanh tiªu thô trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Xem thÞ tr­êng trong n­íc lµ hËu thuÉn, lµ thÕ m¹nh cho viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. CÇn nghiªn cøu, n¾m v÷ng cam kÕt cô thÓ cña gi÷a hai n­íc vÒ vÊn ®Ò ­u ®·i thuÕ quan, c¸c cam kÕt c¾t gi¶m h¹n ng¹ch, chÕ ®é giÊy phÐp, thñ tôcvµ chÕ ®é h¶i quan, c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, kiÓm dÞch ®éng thùc vËt,... Tõng b­íc c¶i thiÖn chÊt l­îng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Cô thÓ lµ: c¶i tiÕn ph­¬ng thøc qu¶n lý ho¹t ®éng, ®¨c biÖt lµ qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn; ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ g¾n víi n¨ng lùc qu¶n lý vµ tr×nh ®é tay nghÒ cña c¸n bé, c«ng nh©n trong doanh nghiÖp; n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng, më réng m¹ng l­íi tiÕp thÞ; qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm tr­íc, trong vµ sau giai ®o¹n s¶n xuÊt. §Æc biÖt c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp phÊn ®Êu ®¹t chÊt l­îng tiªu chuÈn quèc tÕ, c¶i tiÕn chÊt l­îng bao b× vµ nhÊt thiÕt c¸c s¶n phÈm ph¶i thùc hiÖn m· v¹ch. KÕt luËn MÆc dï bèi c¶nh quèc tÕ cã nhiÒu thay ®æi vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ qu©n sù nh­ng héi nhËp vµ liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ vÉn lµ xu h­íng ph¸t triÓn chung cña tÊt c¶ c¸c quèc gia. Víi ViÖt Nam, Malaysia lµ mét ®èi t¸c l¸ng giÒng quan träng. Trong kho¸ luËn nµy, t¸c gi¶ ®· ®i s©u nghiªn cøu vÒ ®Êt n­íc Malaysia vµ quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia ®Ó cã ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p, ®Þnh h­íng ®óng ®¾n trong ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c nh÷ng n¨m tíi ®©y. T¸c gi¶ ®· giíi thiÖu vÒ ®Êt n­íc, con ng­êi vµ nÒn kinh tÕ Malaysia trong ®ã cã quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Malaysia víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung vµ víi c¸c n­íc ASEAN nãi riªng. Qua ®ã cho thÊy, Malaysia lµ mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ më, n¨ng ®éng vµ lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cã tÝnh chÊt bæ sung ®èi víi ViÖt Nam. Sù gÇn gòi vÒ ®Þa lý, v¨n hãa vµ ®­êng lèi ®èi ngo¹i lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù hîp t¸c bÒn v÷ng vÒ mäi mÆt gi÷a hai quèc gia. §Ó cã thÓ nh×n nhËn chÝnh x¸c vÒ quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc trong thêi gian qua, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng theo hai giai ®o¹n lín lµ tr­íc vµ sau n¨m 1995. §ång thêi trªn c¬ së chØ ra nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan cña nh÷ng tån t¹i t¸c gi¶ còng ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc nh»m c¶i thiÖn h¬n n÷a mèi quan hÖ nµy. Qua t×nh h×nh thùc tÕ còng nh­ nh÷ng sè liÖu thèng kª ®­îc cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Malaysia trong nh÷ng n¨m qua ®· cã ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ, gãp phÇn kh«ng nhá vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña mçi quèc gia còng nh­ t¨ng c­êng æn ®Þnh kinh tÕ chÝnh trÞ trong khu vùc. MÆc dï cßn nhiÒu tån t¹i song chóng ta hoµn toµn cã thÓ tin t­ëng vµo mét t­¬ng lai hîp t¸c chÆt chÏ vµ th©n thiÕt h¬n n÷a, nhÊt lµ khi c¸c ch­¬ng tr×nh liªn kÕt kinh tÕ khu vùc nh­ AFTA, AIA,... ®­îc hoµn thiÖn mµ trong ®ã ViÖt Nam vµ Malaysia lu«n lµ hai ng­êi b¹n ®ång hµnh. Do thêi gian nghiªn cøu, ph¹m vi tµi liÖu còng nh­ tr×nh ®é ng­êi viÕt cßn h¹n chÕ, kho¸ luËn ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc sù l­îng thø còng nh­ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña thÇy c«, b¹n bÌ vµ c¸c ®éc gi¶. Mét lÇn n÷a t¸c gi¶ xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì, cung cÊp nh÷ng tµi liÖu, t­ liÖu quý b¸u. §Æc biÖt, em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy gi¸o T« Träng NghiÖp - ng­êi ®· tËn t×nh chØ b¶o ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Kinh tÕ Malaysia - NXB Khoa häc x· héi, 2001. 2. Kinh tÕ c¸c níc §«ng Nam ¸, thùc tr¹ng vµ triÓn väng - NXB Khoa häc x· héi, 2002. 3. §Æc ®iÓm con ®êng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c níc ASEAN - NXB Khoa häc x· héi. 4. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. 5. §æi míi ®Ó ph¸t triÓn - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2002. 6. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. 7. Kinh tÕ thÕ giíi 2001 - 2002, ®Æc ®iÓm vµ triÓn väng - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2002. 8. T¹p chÝ Th¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 2000 - NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2001. 9. T¹p chÝ Th¬ng m¹i - Sè 19, T7/ 2002. 10. T¹p chÝ Kinh tÕ Sµi Gßn - Sè 38, 39, T9/ 2002. 11. B¸o Du lÞch - Th¸ng 10 n¨m 2002. 12. B¸o Kinh tÕ quèc tÕ - Sè 2, 22, 25, 27, 46/ 2002 13. B¸o nghiªn cøu kinh tÕ - Sè 287/ 4 - 02. 14. B¸o Kinh tÕ vµ dù b¸o - Sè 2/ 2002. 15. §Ò tµi nghiªn cøu cÊp Bé: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®µm ph¸n Ngo¹i th¬ng - Chñ nhiÖm: Th¹c sÜ NguyÔn V¨n Hång, gi¶ng viªn §H Ngo¹i th¬ng, T9/ 2001. 16. B¸o Lao ®éng vµ x· héi - Sè 196, 197,198, 201/ 2002 17. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam - §Æc san: Kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi 2001- 2001. 18.Malaysia International Trade and Industry Report 2001 - Ministry of International Trade and Industry Malaysia. 19. The Second Outline Perspective Plan 1991 - 2001; Eighth Malaysia Plan 2001 - 2005, Economic Planning Unit, Prime Minister , s Department Malaysia. 20. Malaysia in Brief, 2002 - Information Division Ministry of Foreign affairs, Malaysia. Internet: 21. 22. 23. 24. ._.