Rủi ro trong tín dụng chứng từ tại VPBANK và các biện pháp phòng ngừa

........................................................................... viii 2. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu: ............................................................... ix 2.1 Đối tượng: .......................................................................................................... ix 2.2 Mục tiêu: ............................................................................................................ ix 2.3 Phạm vi nghiên cứu: ........................................................................................... ix 3. Phương pháp nghiên cứu: .......................................................................................... x 4. Điểm mới của luận văn: ............................................................................................. x 5. Nội dung nghiên cứu: ............................................................................................... xi Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ.......................................................................... 1 1.1 Tổng quan về rủi ro ................................................................................................. 1 1.1.1 Khái niệm: ........................................................................................................ 1 1.1.1.1 Trường phái tiêu cực: ..................................................................................... 1 1.1.1.2 Trường phái trung hòa: .................................................................................. 1 1.1.2 Phân loại:.......................................................................................................... 2 1.1.2.1 Rủi ro do môi trường thiên nhiên: .................................................................. 2 1.1.2.2 Rủi ro do môi trường văn hóa: ....................................................................... 3 1.1.2.3 Rủi ro do môi trường xã hội: .......................................................................... 3 1.1.2.4 Rủi ro do môi trường chính trị:....................................................................... 3 1.1.2.5 Rủi ro do môi trường luật pháp: ..................................................................... 4 1.1.2.6 Rủi ro do môi trường kinh tế: ......................................................................... 4 1.1.2.7 Rủi ro do môi trường hoạt động của tổ chức:.................................................. 5 1.1.2.8 Rủi ro do nhận thức của con người:................................................................ 5 1.1.3 Quản trị rủi ro ................................................................................................... 5 1.1.3.1 Khái niệm: ..................................................................................................... 5 1.1.3.2 Nhận dạng rủi ro: ........................................................................................... 6 1.1.3.3 Phân tích rủi ro: ............................................................................................. 6 1.1.3.4 Đo lường rủi ro: ............................................................................................. 6 1.1.3.5 Kiểm soát, phòng ngừa rủi ro: ........................................................................ 7 1.1.3.5.1 Các biện pháp né tránh rủi ro:...................................................................... 7 1.1.3.5.2 Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất:............................................................... 7 1.1.3.5.2 Các biện pháp giảm thiểu tổn thất: .............................................................. 7 1.1.3.5.3 Tài trợ rủi ro:............................................................................................... 7 1.2 Giới thiệu phương thức tín dụng chứng từ ............................................................... 8 1.2.1 Khái niệm phương thức tín dụng chứng từ: ....................................................... 8 ii 1.2.2 Các bên tham gia trong nghiệp vụ chứng từ: ..................................................... 8 1.2.3 Trình tự thực hiện : ........................................................................................... 9 1.2.5 Đặc trưng của phương thức tín dụng chứng từ:................................................ 10 1.2.5.1 Giao dịch tín dụng chứng từ độc lập với các giao dịch khác: ........................ 10 1.2.5.2 Tuân thủ nghiêm ngặt: ................................................................................. 10 1.2.6 Phân loại thư tín dụng ..................................................................................... 10 1.3 Rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ .......................................................... 10 1.3.1 Đối với nhà nhập khẩu: ................................................................................... 11 1.3.2 Đối với nhà xuất khẩu: .................................................................................... 11 1.3.3 Đối với ngân hàng phát hành: ......................................................................... 12 1.3.3.1 Khi phát hành thư tín dụng:.......................................................................... 12 1.3.3.2 Từ phía nhà xuất khẩu:................................................................................. 12 1.3.3.3 Khi xử lý chứng từ bất hợp lệ:...................................................................... 13 1.3.3.4 Khi rủi ro phát sinh ngoài tầm kiểm soát: ..................................................... 13 1.3.3.5 Khi phát hành bảo lãnh nhận hàng: .............................................................. 13 1.3.3.6 Từ ngân hàng xuất trình: .............................................................................. 13 1.3.4 Đối với ngân hàng thông báo thư tín dụng:...................................................... 14 1.3.5 Đối với ngân hàng chỉ định: ............................................................................ 14 1.3.6 Đối với ngân hàng xác nhận:........................................................................... 14 1.3.7 Đối với ngân hàng chiết khấu:......................................................................... 15 1.3.8 Rủi ro chính trị:............................................................................................... 15 1.4 Các văn bản pháp lý có liên quan đặt nền tảng cho việc phòng chống rủi ro trong tín dụng chứng từ ............................................................................................................. 16 1.4.1 Các tập quán quốc tế: ...................................................................................... 16 1.4.1.1 UCP:............................................................................................................ 16 1.4.1.2 ISBP: ........................................................................................................... 18 1.4.1.3 URR525:...................................................................................................... 18 1.4.1.4 ISP98:.......................................................................................................... 18 1.4.1.5 Incoterms 2000 ............................................................................................ 19 1.4.1.6 Các điều kiện bảo hiểm ICC clauses 1982. ................................................... 19 1.4.1.7 Quy định về cấm vận của Hoa Kỳ: ............................................................... 19 1.4.2 Các văn bản pháp luật trong nước: .................................................................. 19 1.4.3 Tài liệu nội bộ:................................................................................................ 20 1.4.4 Mối quan hệ giữa tập quán quốc tế và luật Việt Nam: ..................................... 20 1.5 Bài học kinh nghiệm từ những rủi ro trong thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ của Citi Group: ......................................................................................... 20 1.5.1 Phát hành thư tín dụng: ................................................................................... 20 1.5.2 Kiểm tra chứng từ: .......................................................................................... 20 1.5.3 Bảo lãnh nhận hàng: ....................................................................................... 21 1.5.4 Thông báo, xác nhận thư tín dụng: .................................................................. 21 1.5.5 Chiết khấu thư tín dụng:.................................................................................. 21 1.5.6 Ngăn chận gian lận thương mại:...................................................................... 21 Kết luận chương 1 ............................................................................................. 23 Chương 2: Thực trạng hoạt động quản trị rủi ro đối với phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank ........................................................................................ 24 iii 2.1 Giới thiệu VPBank ................................................................................................ 24 2.1.3 Sơ đồ tổ chức: ................................................................................................. 26 2.2 Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế: ................................................................ 27 2.2.1 Tổ chức hoạt động thanh toán quốc tế: ............................................................ 27 2.2.2 Kết quả hoạt động thanh toán quốc tế:............................................................. 27 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động tín dụng chứng từ ....................................... 29 2.3.1 Ảnh hưởng tích cực: ....................................................................................... 29 2.3.1.1 Các nhân tố khách quan: .............................................................................. 29 2.3.1.2 Các nhân tố chủ quan: .................................................................................. 30 2.3.2 Ảnh hưởng tiêu cực......................................................................................... 31 2.3.1.1 Các nhân tố khách quan: .............................................................................. 31 2.3.2.2 Các nhân tố chủ quan: .................................................................................. 31 2.4 Các rủi ro thường gặp đối với phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank............. 33 2.4.1 Đối với thư tín dụng nhập khẩu:...................................................................... 33 2.4.1.1 Rủi ro do thiên tai: ....................................................................................... 35 2.4.1.2 Khách hàng khiếu kiện tình trạng bộ chứng từ: ............................................ 36 2.4.1.3 Bất đồng quan điểm chứng từ bất hợp lệ giữa các ngân hàng:....................... 38 2.4.1.4 Không nhận được đúng hàng hóa thỏa thuận trong hợp đồng: ...................... 40 2.4.1.5 Phát hành thư tín dụng không đúng hợp đồng:.............................................. 41 2.4.1.6 Phát hành bảo lãnh nhận hàng: ..................................................................... 42 2.4.2 Đối với thư tín dụng xuất khẩu:....................................................................... 43 2.4.2.1 Không thể thực hiện những điều khoản trong thư tín dụng: .......................... 45 2.4.2.2 Chiết khấu bộ chứng từ bất hợp lệ: ............................................................... 46 2.5 Đánh giá công tác phòng chống rủi ro tín dụng chứng từ tại VPBank..................... 49 2.5.1 Trước khi phát hành thư tín dụng nhập khẩu: .................................................. 49 2.5.2 Khi nhận được bộ chứng từ hàng nhập khẩu: .................................................. 50 2.5.3 Thanh toán chứng từ hàng nhập khẩu:............................................................. 50 2.5.4 Phát hành bảo lãnh nhận hàng:........................................................................ 51 2.5.5 Thông báo thư tín dụng xuất khẩu: .................................................................. 51 2.5.6 Đòi tiền / chiết khấu bộ chứng từ thư tín dụng xuất khẩu:................................ 52 Kết luận chương 2 ............................................................................................. 54 Chương 3: Các giải pháp phòng ngừa rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank ........................................................................................ 55 3.1 Mục đích xây dựng giải pháp ................................................................................. 55 3.2 Căn cứ để xây dựng giải pháp ................................................................................ 55 3.3. Các giải pháp phòng ngừa rủi ro ........................................................................... 55 3.3.1 Giải pháp ngăn ngừa người bán giao hàng không đúng hợp đồng, lập chứng từ giả để đòi tiền .......................................................................................................... 55 3.3.3 Giải pháp ngăn ngừa rủi ro không thể thực hiện những điều khoản thư tín dụng ................................................................................................................................ 58 3.3.3.1 Mục tiêu: ..................................................................................................... 58 3.3.3.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 58 3.3.3.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 61 3.3.4 Giải pháp ngăn ngừa rủi ro khi chiết khấu bộ chứng từ bất hợp lệ ................... 61 3.3.4.1 Mục tiêu: ..................................................................................................... 61 iv 3.3.4.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 62 3.3.4.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 63 3.3.5 Nâng cao trình độ kỹ năng nghiệp vụ của cán bộ thanh toán quốc tế ............... 63 3.3.5.1. Mục tiêu:..................................................................................................... 63 3.3.5.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 63 3.3.5.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 65 3.3.6 Ngăn ngừa rủi ro do thiên tai:.......................................................................... 66 3.3.6.1 Mục tiêu: ..................................................................................................... 66 3.3.6.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 66 3.3.6.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 66 3.3.7 Xây dựng cẩm nang kiểm tra chứng từ:........................................................... 66 3.3.8 Kỹ thuật công nghệ ......................................................................................... 67 3.3.9 Làm tốt công tác hỗ trợ hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu: ........................ 67 3.3.10 Mở các lớp chuyên đề UCP:.......................................................................... 69 3.5 Nhóm giải pháp hạn chế thiệt hại khi xảy ra rủi ro: ................................................ 71 3.5.1 Trang bị và nâng cao khả năng ứng phó với rủi ro của cán bộ nghiệp vụ: ........ 71 3.5.2 Kiểm soát và tài trợ rủi ro thông qua việc trích dự phòng rủi ro, xây dựng mức ký quỹ hoặc mua bảo hiểm rủi ro: ............................................................................ 71 3.6 Kiến nghị:.............................................................................................................. 72 3.6.1 Chính phủ: ...................................................................................................... 72 3.6.2 Ngân hàng nhà nước: ...................................................................................... 73 Kết luận chương 3 ............................................................................................. 74 Kết luận .............................................................................................................. A Tài liệu tham khảo ............................................................................................. B PHỤ LỤC ........................................................................................................... D PHỤ LỤC 1 ................................................................................................................. D PHỤ LỤC 2 ................................................................................................................. K PHỤ LỤC 3 ..................................................................................................................R vLỜI CAM ĐOAN Để thực hiện luận văn này, tác giả đã dành nhiều thời gian nghiên cứu sách chuyên ngành, hồ sơ giao dịch thực tế có liên quan đến rủi ro trong tín dụng chứng từ, soạn thảo biểu mẫu khảo sát, gởi đi điều tra nhằm làm cơ sở giải thích các vấn đề liên quan đến rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ tại VPBank. Tác giả xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu và kết quả trong luận văn là trung thực, có nguồn trích dẫn được đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng công bố trong các công trình nghiên cứu khác. Người viết Bế Quang Minh vi LỜI CẢM ƠN Tác giả xin gởi lời cảm ơn chân thành đến: Ban Giám Hiệu, khoa Thương Mại Du Lịch, Khoa Đào Tạo Sau Đại Học trường Đại Học Kinh Tế TPHCM đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt khóa học và thực hiện đề tài. Đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Giáo Sư – Tiến Sĩ Võ Thanh Thu, người đã tận tình hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này. Sau cùng, tác giả rất cảm ơn Thư viện sau đại học và các chị đồng nghiệp ở VPBank đã giúp đỡ cung cấp thông tin để tôi hoàn thành luận văn này. TPHCM, ngày 01 tháng 09 năm 2008 Người viết Bế Quang Minh vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ACB Asia Commercial Bank (Ngân hàng Á Châu) CIC Credit Information Center (Trung tâm thông tin tín dụng Ngân Hàng Nhà Nước) ICC International Chamber of Commerce (Phòng Thương Mại Quốc Tế) ISBP International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary Credit (Tiêu chuẩn quốc tế về nghiệp vụ ngân hàng dùng cho việc kiểm tra chứng từ trong Tín dụng chứng từ của phòng Thương Mại Quốc Tế) ISP International Standby Practices (Quy tắc thực hành tín dụng dự phòng quốc tế) L/C Letter of Credit (Thư tín dụng) OCBC Oversea Chinese Banking Banking Corporation Ltd (Ngân hàng Hoa kiều Singapore) SWIFT Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (Hiệp hội tài chính viễn thông liên ngân hàng toàn cầu) UCP Uniform Customs and Practice for Documentary Credit (Quy tắc thực hành và thống nhất về tín dụng chứng từ) VPBANK Vietnam Joint Stock Commercial Bank for Private Enterprises (Ngân hàng thương mại cổ phần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt Nam) WTO World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới) viii Lời nói đầu 1. Lý do chọn đề tài: Trong thời đại ngày nay, sự phát triển của nền kinh tế gắn liền với các hoạt động kinh tế xã hội, thị trường ngày càng mở rộng và phát triển trong mối quan hệ kinh tế khu vực và quốc tế. Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển thương mại và các hoạt động dịch vụ của ngân hàng. Đặc biệt là khi hiện nay Việt Nam đã là thành viên của tổ chức thương mại thế giới (WTO) và bắt đầu mở cửa thị trường tài chính vào ngày 01/04/2007 theo đúng lộ trình cam kết gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Tuy nhiên, mức độ rủi ro tiềm ẩn cũng gắn liền với các cơ hội do nền kinh tế hội nhập mang lại. Vì vậy, VPBank cũng như các ngân hàng thương mại khác không ngừng đầu tư nâng cao hiệu quả hoạt động của các phương thức thanh toán quốc tế: chuyển tiền, nhờ thu, tín dụng chứng từ. Tuy nhiên, tín dụng chứng từ không phải là một nghiệp vụ đơn giản, rủi ro tín dụng chứng từ, nếu xảy ra sẽ có tác động rất lớn và ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển cũng như uy tín của ngân hàng đó. Thực tế đã cho thấy khi xảy ra rủi ro tín dụng chứng từ không chỉ gây thiệt hại cho ngân hàng mà cả các tổ chức xuất nhập khẩu tham gia phương thức tín dụng chứng từ. Vì lý do đó với VPBank, một ngân hàng cổ phần có hệ thống chi nhánh trải dài từ Bắc vô Nam, trải qua 15 năm hoạt động và phát triển bên cạnh những thành tựu đạt được cũng gặp không ít rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ. Những rủi ro này gây thiệt hại cho VPBank không chỉ về mặt tài chính mà còn uy tín trên thị trường quốc tế. Chính vì vậy, việc phòng ngừa hạn chế rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ là việc làm cần thiết mà VPBank và các ngân hàng thương mại Việt Nam cũng như các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần quan tâm. ix Do vậy, trên cơ sở các tài liệu lý luận về rủi ro, quản trị rủi ro và những kinh nghiệm thực tế trong quá trình làm việc tại VPBank, tác giả quyết định nghiên cứu đề tài: “Rủi ro trong tín dụng chứng từ tại VPBank và các biện pháp phòng ngừa”. Với mong muốn những giải pháp này không chỉ có thể áp dụng tại VPBank mà còn có thể áp dụng cho hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. 2. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu: Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu các nội dung sau: 2.1 Đối tượng: Các rủi ro phát sinh trong phương thức tín dụng chứng từ và các biện pháp phòng ngừa cho VPBank. 2.2 Mục tiêu: Luận văn tập trung nghiên cứu một số vấn đề sau: - Phân tích các quy định trong các văn bản pháp lý liên quan đến tín dụng chứng từ, nhất là UCP600, ISBP681. - Thực trạng hoạt động tín dụng chứng từ tại VPBank từ 2005 – 2007 - Phân tích các rủi ro phát sinh khi VPBank là ngân hàng phát hành, ngân hàng thông báo, ngân hàng chiết khấu… bằng các ví dụ thực tế xảy ra ở VPBank - Đưa ra các giải pháp phòng ngừa rủi ro cho VPBank khi thực hiện phương thức tín dụng chứng từ. 2.3 Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: Rủi ro trong thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank. Tác giả đứng trên góc độ của ngân hàng nghiên cứu về rủi ro trong tín dụng chứng từ tại VPBank - Thời gian: Giai đoạn 2005 – 2007. x3. Phương pháp nghiên cứu: Để làm nổi bật các vấn đề liên quan đến rủi ro, rút ra bài học kinh nghiệm và đưa ra các giải pháp có tính khả thi, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như sau: - Mô tả, phân tích, tổng hợp các tư liệu thực tế về rủi ro trong tín dụng chứng từ tại VPBank. - Để nghiên cứu các rủi ro thường gặp nhằm mục đích đề ra các giải pháp ngăn ngừa rủi ro cho VPBank khi thực hiện phương thức tín dụng chứng từ, tác giả đã lập bảng câu hỏi khảo sát tập trung vào vấn đề các rủi ro thường gặp cũng như các kiến nghị trong việc hạn chế rủi ro. Kế đó, gửi bảng câu hỏi cho 100 người đang làm việc trong hệ thống VPBank để thu thập ý kiến người trả lời. Sau đó, tập hợp và xử lý dữ liệu trên SPSS từ 100 mẫu trả lời để ra kết quả. (phụ lục 1). - Case study bằng việc chọn lọc minh họa các tình huống rủi ro phát sinh thực tế tại VPBank. 4. Điểm mới của luận văn: Phương thức tín dụng chứng từ không phải là vấn đề mới và đã có các đề tài nghiên cứu gần đây như: - “Rủi ro trong hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại ngân hàng ngoại thương Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa, hạn chế thiệt hại” của tác giả Biện Phi Hùng - “Thanh toán quốc tế bằng phương thức tín dụng chứng từ, giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Xuân. Tuy nhiên tác giả nhận thấy hai đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu phạm vi của ngân hàng thương mại quốc doanh và trong thời gian UCP600 mới bắt đầu có hiệu lực và các rủi ro được nghiên cứu trong giai đoạn này chủ yếu được điều chỉnh bởi xi UCP500 & ISBP645. Bên cạnh đó, sau khi UCP600 ra đời cần có văn bản bổ sung giải thích cụ thể thay thế cho ISBP645. Do đó, trên cơ sở tiếp thu và kế thừa những kết quả nghiên cứu của hai công trình trên, điểm mới của luận văn này là nghiên cứu rủi ro tín dụng chứng từ tại một ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô trung bình, VPBank. Hơn nữa, bởi vì từ trước đến nay chưa có chương trình nào của ngân hàng nghiên cứu về phòng chống rủi ro tín dụng chứng từ tại VPBank. Kế đó, việc nghiên cứu các tình huống rủi ro phát sinh trong giai đoạn UCP600 đã có hiệu lực hơn một năm và văn bản bổ sung giải thích UCP600 đã ra đời. Đó là Tiêu chuẩn quốc tế về nghiệp vụ ngân hàng dùng cho việc kiểm tra chứng từ trong Tín dụng chứng từ của phòng Thương Mại Quốc Tế, số xuất bản 681 năm 2007- International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary Credit (ISBP681). Đây là tài liệu bổ sung mang tính thực tiễn cho UCP600. 5. Nội dung nghiên cứu: Luận văn gồm có 3 chương và có kết cấu như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ Chương này nêu những lý luận cơ bản về rủi ro, quản trị rủi ro, phương thức tín dụng chứng từ và những rủi ro đối với phương thức này cũng như các văn bản pháp lý điều chỉnh. Đây là cơ sở lý luận làm nền tảng cho việc phân tích rủi ro trong tín dụng chứng từ ở chương tiếp theo. Chương 2: Thực trạng hoạt động quản trị rủi ro đối với phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank - Giới thiệu khái quát về VPBank cũng như thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế giai đoạn 2005 - 2007. xii - Phân tích những ví dụ rủi ro thực tế đã xảy ra ở VPBank để từ đó biết được những nguyên nhân dẫn đến rủi ro, rút ra những bài học kinh nghiệm làm căn cứ cho việc đề xuất các giải pháp và kiến nghị ở chương 3. - Đánh giá công tác phòng chống rủi tín dụng chứng từ tại VPBank. Chương 3: Các giải pháp phòng ngừa rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank - Mục đích và căn cứ xây dựng các giải pháp. - Đề xuất các giải pháp hạn chế rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ ở VPBank. - Kiến nghị đối với chính phủ, ngân hàng nhà nước. 1Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ 1.1 Tổng quan về rủi ro 1.1.1 Khái niệm: Cho đến nay vẫn chưa có được định nghĩa thống nhất về rủi ro, những trường phái khác nhau, tác giả khác nhau đưa ra những định nghĩa rủi ro khác nhau. Những định nghĩa này rất đa dạng phong phú nhưng tóm lại có thể chia thành hai trường phái lớn 1.1.1.1 Trường phái tiêu cực: - Theo từ điển tiếng Việt do Trung tâm từ điển học Hà Nội xuất bản năm 1995 thì “Rủi ro là điều không lành, không tốt, bất ngờ xảy đến”. - Theo Giáo sư Nguyễn Lân thì “Rủi ro là sự không may” (Từ điển và từ ngữ Việt Nam, năm 1998, trang 1540). - Theo từ điển Oxford thì “Rủi ro là khả năng gặp nguy hiểm, bị đau đớn, thiệt hại”. - Một số từ điển khác đưa ra các khái niệm tương tự như: “Rủi ro là sự bất trắc gây ra mất mát, hư hại” hay “Rủi ro là yếu tố liên quan đến nguy hiểm, sự khó khăn điều không chắc chắn” - Trong kinh doanh, tác giả Hồ Diệu cho rằng “Rủi ro là sự tổn thất về tài sản hay là sự giảm sút lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận dự kiến” hoặc ”Rủi ro là những bất trắc ngoài ý muốn xảy ra trong quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, tác động xấu đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp”. Tóm lại, theo trường phái tiêu cực thì “Rủi ro là những thiệt hại, mất mát, nguy hiểm hoặc các yếu tố liên quan đến nguy hiểm, khó khăn, hoặc điều không chắc chắn có thể xảy ra cho con người”. 1.1.1.2 Trường phái trung hòa: - “Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được” (Frank Knight). 2- “Rủi ro là sự bất trắc có thể liên quan đến việc xuất hiện những biến cố không mong đợi” (Allan Willet). - “Rủi ro là những tổng hợp ngẫu nhiên có thể đo lường bằng xác xuất” (Irving Preffer) - “Rủi ro là giá trị và kết quả mà hiện thời chưa biết đến” - Trong cuốn Risk management and Insurance, các tác giả C.Arthur William, Jr. Micheal, L. Smith viết “Rủi ro là sự biến động tiềm ẩn ở những kết quả. Rủi ro có thể xuất hiện trong hầu hết mọi hoạt động của con người. Khi có rủi ro, người ta không thể dự đoán được chính xác kết quả. Sự hiện diện của rủi ro gây nên sự bất định. Nguy cơ rủi ro phát sinh bất cứ khi nào một hành động dẫn đến khả năng được hoặc mất không thể đoán trước”. Như vậy, theo trường phái trung hòa “Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được”. Rủi ro vừa mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực. Rủi ro có thể mang đến những tổn thất, mất mát, nguy hiểm cho con người nhưng cũng có thể mang đến những cơ hội. Nếu tích cực nghiên cứu, nhận diện, đo lường rủi ro, người ta có thể tìm ra biện pháp phòng ngừa, hạn chế những rủi ro tiêu cực, đón nhận những cơ hội mang lại kết quả tốt đẹp cho tương lai. Tóm lại, rủi ro là những trở ngại thử thách trong cuộc sống mà mỗi người ai cũng gặp phải. Vấn đề là chúng ta vượt qua những thách thức này như thế nào để ngày càng trưởng thành hơn. 1.1.2 Phân loại: 1.1.2.1 Rủi ro do môi trường thiên nhiên: Đây là nhóm rủi ro do các hiện tượng thiên nhiên như: Động đất, núi lửa, bão, lũ lụt, sóng thần, sét đánh, đất lở, hạn hán… gây ra. Những rủi ro này thường dẫn đến những thiệt hại to lớn về người và của làm cho các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp xuất nhập khẩu bị thiệt hại nặng nề. 31.1.2.2 Rủi ro do môi trường văn hóa: Là những rủi ro do sự thiếu hiểu biết về phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lối sống, nghệ thuật, đạo đức… của dân tộc khác, từ đó dẫn đến cách hành xử không phù hợp, gây ra những thiệt hại, mất mát, mất cơ hội kinh doanh. Trong điều kiện hội nhập, khi Việt Nam đã là thành viên của WTO, số công dân ở nước ngoài đến làm việc, h._.ọc tập ở Việt Nam ngày càng đông, nếu không nghiên cứu văn hóa của các dân tộc khác thì có thể gặp rủi ro ngay trên chính quê hương mình. 1.1.2.3 Rủi ro do môi trường xã hội: Sự thay đổi các chuẩn mực giá trị, hành vi của con người, cấu trúc xã hội, các định chế… là một nguồn rủi ro quan trọng. Nếu không nắm được điều này có thể phải gánh chịu những thiệt hại nặng nề. Chẳng hạn: khi kinh doanh tại Nhật, nếu không biết những chuẩn mực xã hội đặc biệt như xem trọng tuổi tác, địa vị xã hội, trọng nam khinh nữ, ngay buổi đầu đã cử một nữ đàm phán trẻ tuổi thì rất khó thành công. Hay kinh doanh ở Nga hay Đông Âu hiện nay mà vẫn theo tư duy kiểu cũ (trước 1990) thì chắc chắn sẽ thất bại. 1.1.2.4 Rủi ro do môi trường chính trị: Môi trường chính trị có ảnh hưởng rất lớn đến bầu không khí kinh doanh. Môi trường chính trị ổn định sẽ giảm thiểu rất nhiều rủi ro cho các doanh nghiệp. Khi một chính thể mới ra đời sẽ có thể làm đảo lộn hoạt động của nhiều doanh nghiệp, tổ chức. Trong kinh doanh quốc tế, ảnh hưởng của môi trường chính trị lại càng lớn. Chỉ có những ai biết nghiên cứu kỹ, nắm vững và có những chiến lược sách lược thích hợp với môi trường chính trị không chỉ ở nước mình mà còn ở nước mình đến kinh doanh thì mới có thể gặt hái được thành công rực rỡ. 41.1.2.5 Rủi ro do môi trường luật pháp: Có rất nhiều rủi ro phát sinh từ hệ thống luật pháp. Luật pháp đề ra các chuẩn mực mà mọi người phải thực hiện và các biện pháp trừng trị những ai vi phạm. Luật pháp đảm bảo sự công bằng cho các doanh nghiệp chống lại sự cạnh tranh không lành mạnh. Nhưng xã hội luôn phát triển, tiến hóa, nếu các chuẩn mực luật pháp không phù hợp với bước tiến của xã hội thì sẽ gây ra nhiều rủi ro. Ngược lại, nếu luật pháp thay đổi quá thường xuyên, không ổn định cũng gây ra những khó khăn rất lớn. Khi luật pháp thay đổi, các tổ chức cá nhân không nắm vững những đổi thay, không theo kịp những chuẩn mực mới chắc chắn sẽ gặp rủi ro. Trong kinh doanh quốc tế môi trường luật pháp phức tạp hơn rất nhiều, bởi chuẩn mực luật pháp của các nước khác nhau là khác nhau. Nếu chỉ nắm vững và tuân thủ các chuẩn mực luật pháp nước mình mà không am hiểu luật pháp nước đối tác thì sẽ gặp rủi ro. 1.1.2.6 Rủi ro do môi trường kinh tế: Trong điều kiện hội nhập và toàn cầu hóa kinh tế thế giới. mặc dù trong mỗi nước môi trường kinh tế thường vận động theo môi trường chính trị, nhưng ảnh hưởng môi trường kinh tế chung của thế giới đến từng nước là rất lớn. Mặc dù hoạt động của một chính phủ (đặc biệt là chính phủ của các siêu cường quốc) có thể ảnh hưởng sâu sắc đến thị trường thế giới nhưng họ cũng không thể kiểm soát nổi toàn bộ thị trường thế giới rộng lớn này và từ đó có rất nhiều rủi ro, bất ổn trong môi trường kinh tế. Mọi hiện tượng diễn ra trong môi trường kinh tế như: tốc độ phát triển kinh tế, khủng hoảng, suy thoái kinh tế, lạm phát… đều ảnh hưởng đến các hoạt động của doanh nghiệp gây ra những rủi ro, bất ổn. 51.1.2.7 Rủi ro do môi trường hoạt động của tổ chức: Trong quá trình hoạt động của mọi tổ chức có thể phát sinh rất nhiều rủi ro. Rủi ro có thể phát sinh ở mọi lĩnh vực như: công nghệ, tổ chức bộ máy, văn hóa tổ chức, tuyển dụng, đãi ngộ nhân viên, quan hệ với khách hàng (nhà cung cấp, người tiêu thụ), đối thủ cạnh tranh, tâm lý của người lãnh đạo… Rủi ro do môi trường hoạt động của tổ chức có thể xuất hiện dưới nhiều dạng. Ví dụ như: thiếu thông tin hoặc thông tin không chính xác dẫn đến bị lừa đảo, máy móc thiết bị bị sự cố, xảy ra tai nạn lao động, hoạt động quảng cáo khuyến mãi bị sai sót, chính sách tuyển dụng, đãi ngộ, sa thải nhân viên không phù hợp… 1.1.2.8 Rủi ro do nhận thức của con người: Môi trường nhận thức là rủi ro đầy thách thức. Một khi nhận diện không đúng sẽ đưa ra kết luận sai. Nếu nhận thức và thực tế hoàn toàn khác nhau thì rủi ro sẽ vô cùng lớn. 1.1.3 Quản trị rủi ro 1.1.3.1 Khái niệm: Cho đến nay chưa có khái niệm thống nhất về quản trị rủi ro. Có nhiều trường phái nghiên cứu về rủi ro và quản trị rủi ro, đưa ra những khái niệm về quản trị rủi ro rất khác nhau, thậm chí mâu thuẫn trái ngược nhau. Có những tác giả cho rằng quản trị rủi ro đồng nghĩa với việc mua bảo hiểm. Ngược lại, có những tác giả cho rằng cần phải quản trị tất cả mọi rủi ro của tổ chức một cách toàn diện nghĩa là “tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn diện và có hệ thống nhằm nhận dạng kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro”. Quản trị rủi ro bao gồm các nội dung: nhận dạng, phân tích, đo lường rủi ro, kiểm soát phòng ngừa rủi ro, tài trợ rủi ro khi nó đã xuất hiện. 61.1.3.2 Nhận dạng rủi ro: Để quả trị rủi ro trước hết phải nhận dạng được rủi ro. Nhận dạng rủi ro là quá trình xác định liên tục và có hệ thống các rủi ro trong hoạt động kinh doanh của tổ chức. Hoạt động nhận dạng rủi ro nhằm phát triển các thông tinh về nguồn gốc rủi ro, các yếu tố mạo hiểm, hiểm họa, đối tượng rủi ro và các loại tổn thất. Nhận dạng rủi ro gồm các công việc theo dõi, xem xét, nghiên cứu môi trường hoạt động và toàn bộ mọi hoạt động của tổ chức nhằm thống kê được các rủi ro đang xảy ra mà còn dự báo được những dạng rủi ro mới có thể xuất hiện đối với tổ chức, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp kiểm soát và tài trợ rủi ro thích hợp. Việc nhận dạng rủi ro có thể thực hiện theo nhiều phương pháp khác nhau như: lập bảng câu hỏi về rủi ro và tiến hành điều tra, phân tích các báo cáo tài chính, phương pháp lưu đồ, thanh tra hiện trường, phân tích các hợp đồng. 1.1.3.3 Phân tích rủi ro: Đây là bước tiếp theo để xác định được những nguyên nhân gây ra rủi ro, trên cơ sở đó mới có thể tìm ra các biện pháp phòng ngừa. Đây là công việc phức tạp bởi vì không phải mỗi rủi ro chỉ là do một nguyên nhân gây ra mà do nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân trực tiếp, nguyên nhân gián tiếp, nguyên nhân gần, nguyên nhân xa. 1.1.3.4 Đo lường rủi ro: Bởi vì rủi ro có nhiều loại nên một tổ chức không thể nào cùng một lúc kiểm soát, phòng ngừa tất cả rủi ro. Do đó, cần phải phân loại rủi ro để biết được đối với tổ chức loại rủi ro nào xuất hiện nhiều, loại rủi ro nào xuất hiện ít, loại nào gây ra hậu quả nghiêm trọng, loại nào gây ra hậu quả không nghiêm trọng… từ đó có biện pháp quản trị rủi ro thích hợp. Kế đó, xác định tần suất xuất hiện rủi ro và mức độ nghiêm trọng của rủi ro. 71.1.3.5 Kiểm soát, phòng ngừa rủi ro: Là việc sử dụng các biện pháp, kỹ thuật, công cụ, chiến lược, các chương trình hoạt động… để ngăn ngừa, né tránh hoặc giảm thiểu những tổn thất, những ảnh hưởng không mong đợi có thể đến với tổ chức. Các biện pháp cơ bản để kiểm soát rủi ro gồm có: 1.1.3.5.1 Các biện pháp né tránh rủi ro: Là việc né tránh những hoạt động hoặc những nguyên nhân làm phát sinh tổn thất, mất mát có thể có. Để né tránh rủi ro có thể sử dụng một trong hai biện pháp: chủ động né tránh trước khi rủi ro xảy ra, né tránh bằng cách loại bỏ những nguyên nhân gây ra rủi ro. 1.1.3.5.2 Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất: Là việc sử dụng các biện pháp để giảm thiểu số lần xuất hiện các rủi ro hoặc giảm mức độ thiệt hại do rủi ro mang lại. Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất bao gồm: tập trung tác động vào chính mối nguy cơ để ngăn ngừa tổn thất, tác động vào môi trường rủi ro, sự tương tác giữa mối nguy cơ và môi trường rủi ro. 1.1.3.5.2 Các biện pháp giảm thiểu tổn thất: Đây là biện pháp để giảm thiểu những thiệt hại, mất mát do rủi ro mang lại, bao gồm: cứu vớt những tài sản còn sử dụng được, chuyển nợ, xây dựng và thực hiện các kế hoạch phòng ngừa rủi ro, dự phòng, phân tán rủi ro. 1.1.3.5.3 Tài trợ rủi ro: Nhằm bù đắp những thiệt hại mất mát khi có tổn thất xảy ra. Các biện pháp tài trợ gồm có: - Tự khắc phục rủi ro là phương pháp người, tổ chức bị rủi ro tự mình thanh toán các tổn thất. Nguồn bù đắp rủi ro là vốn tự có của chính tổ chức đó và các khoản đi vay. 8- Chuyển giao rủi ro bằng cách chuyển tài sản hoặc hoạt động có rủi ro đến cho người, tổ chức khác và thông qua con đường ký hợp đồng với người, tổ chức khác trong đó quy định chỉ chuyển giao rủi ro không chuyển giao tài sản cho người nhận rủi ro (mua bảo hiểm) hoặc đa dạng hóa rủi ro. 1.2 Giới thiệu phương thức tín dụng chứng từ 1.2.1 Khái niệm phương thức tín dụng chứng từ: Phương thức tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận mà trong đó một ngân hàng (ngân hàng mở thư tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng (người xin mở thư tín dụng) cam kết sẽ trả một số tiền nhất định cho một người thứ ba (người hưởng lợi số tiền của thư tín dụng) hoặc chấp nhận hối phiếu do người thứ ba ký phát trong phạm vi số tiền đó, khi người thứ ba này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong thư tín dụng. Phương thức này hiện đang được sử dụng rất phổ biến, vì nội dung của nó được thực hiện theo “Quy tắc và thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ” – UCP600 do Phòng Thương mại Quốc tế tại Paris (ICC) ban hành (bản sửa đổi mới nhất vào năm 2007). 1.2.2 Các bên tham gia trong nghiệp vụ chứng từ: - Ngân hàng thông báo: Là ngân hàng thông báo tín dụng theo yêu cầu của ngân hàng phát hành. - Người yêu cầu (người mua): Là bên yêu cầu mở thư tín dụng. - Người thụ hưởng (người bán): - Ngân hàng phát hành: Là ngân hàng phát hành thư tín dụng theo yêu cầu của người mua - Ngân hàng xác nhận: Là ngân hàng được sự ủy quyền của ngân hàng phát hành thêm sự xác nhận của mình vào thư tín dụng. - Ngân hàng chỉ định: Là ngân hàng mà thư tín dụng quy định có giá trị tại ngân hàng đó hoặc có giá trị tại bất cứ ngân hàng nào trong trường hợp thư tín dụng quy định có giá trị tại bất cứ ngân hàng nào. 91.2.3 Trình tự thực hiện : Bước 1: Người nhập khẩu và người xuất khẩu ký kết hợp đồng. Bước 2: Người nhập khẩu gởi yêu cầu phát hành thư tín dụng cho ngân hàng phát hành. Bước 3: Căn cứ vào yêu cầu mở thư tín dụng của người nhập khẩu, ngân hàng phát hành trích tài khoản ký quỹ của người nhập khẩu và phát hành thư tín dụng gởi cho ngân hàng thông báo. Bước 4: Khi nhận được thư tín dụng của ngân hàng phát hành, ngân hàng thông báo kiểm tra tính xác thực của thư tín dụng và thông báo cho người xuất khẩu. Bước 5: Người xuất khẩu khi nhận được thư tín dụng sẽ kiểm tra các điều khoản thư tín dụng rồi mới tiến hành giao hàng. Tuy nhiên, nếu có những điều khoản trên thư tín dụng không thực hiện được, người xuất khẩu sẽ yêu cầu người nhập khẩu thực hiện việc sửa đổi thư tín dụng rồi mới giao hàng. Bước 6: Người xuất khẩu lập bộ chứng từ gởi ngân hàng thông báo. Bước 7: Ngân hàng thông báo nhận chứng từ của người xuất khẩu và kiểm tra chứng từ. Nếu bộ chứng từ hợp lệ thì sẽ gởi cho ngân hàng phát hành để thu tiền. Nếu bộ chứng từ có bất hợp lệ, ngân hàng thông báo sẽ yêu cầu người xuất khẩu điều chỉnh chứng từ cho phù hợp với các điều khoản của thư tín dụng. Ngân hàng phát hành Ngân hàng thông báo Người nhập khẩu Người xuất khẩu Hợp đồng (1) Đề nghị mở thư tín dụng (2) Phát hành thư tín dụng (3) Thông báo thư tín dụng (4) Giao hàng (5) Lập chứng từ (6) Gởi chứng từ (7) Nộp tiền, nhận chứng từ (8) Thanh toán (9) Thanh toán (9) 10 Bước 8: Ngân hàng phát hành nhận chứng từ và kiểm tra chứng từ. Nếu bộ chứng từ hợp lệ sẽ thông báo người nhập khẩu nộp tiền để lấy chứng từ đi nhận hàng. Nếu bộ chứng từ có bất hợp lệ thì sẽ thông báo cho người nhập khẩu để người nhập khẩu có ý kiến chấp nhận hay từ chối thanh toán. Bước 9: Ngân hàng phát hành thanh toán tiền hàng cho ngân hàng thông báo và ngân hàng thông báo ghi có tài khoản người xuất khẩu. 1.2.5 Đặc trưng của phương thức tín dụng chứng từ: 1.2.5.1 Giao dịch tín dụng chứng từ độc lập với các giao dịch khác: Về bản chất, thư tín dụng là một giao dịch riêng biệt với các hợp đồng thương mại mà thư tín dụng được phát hành dựa trên cơ sở của hợp đồng thương mại ngay cả khi thư tín dụng có dẫn chiếu đến các hợp đồng đó. Kế đó, ngân hàng chỉ giao dịch bằng chứng từ và không giao dịch bằng hàng hóa, dịch vụ có liên quan đến chứng từ. 1.2.5.2 Tuân thủ nghiêm ngặt: Thư tín dụng là sự bảo lãnh của ngân hàng phát hành cho thanh toán cho người thụ hưởng khi họ xuất trình chứng từ phù hợp với tín dụng thư. Do đó, ngân hàng phát hành sẽ kiểm tra kỹ bộ chứng từ của người thụ hưởng xuất trình để quyết định thanh toán hay từ chối thanh toán. 1.2.6 Phân loại thư tín dụng Thư tín dụng trả ngay, trả chậm, xác nhận, chuyển nhượng, giáp lưng, đối ứng, tuần hoàn, có điều khoản đỏ, dự phòng. 1.3 Rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ Rủi ro trong hoạt động phương thức tín dụng chứng từ là vấn đề xảy ra ngoài ý muốn trong quá trình tiến hành hoạt động và ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh 11 doanh. Trong quá trình tiến hành hoạt động tín dụng chứng từ, rủi ro có thể xảy ra với tất cả các bên tham gia. 1.3.1 Đối với nhà nhập khẩu: Việc thanh toán của ngân hàng cho nhà xuất khẩu chỉ căn cứ vào bộ chứng từ xuất trình mà không căn cứ vào việc kiểm tra thực tế hàng hóa. ngân hàng chỉ kiểm tra tính hợp lệ bề ngoài của chứng từ. Nếu nhà xuất khẩu chủ tâm gian lận có thể xuất trình chứng từ giả mạo cho ngân hàng để thanh toán. Như vậy, sẽ không có sự bảo đảm nào cho nhà nhập khẩu rằng hàng hoá sẽ đúng như hợp đồng về số lượng, chủng loại và không bị hư hỏng gì. Trong trường hợp này nhà nhập khẩu vẫn phải hoàn trả đầy đủ tiền đã thanh toán cho ngân hàng phát hành. Kế đó, nhà nhập khẩu phải chịu chi phí bảo lãnh nhận hàng trong trường hợp hàng đã về đến cảng nhưng chứng từ chưa đến tay ngân hàng phát hành. Hơn nữa, một số hãng tàu không chấp nhận bảo lãnh nhận hàng của ngân hàng làm nhà nhập khẩu bị chậm trễ việc nhận hàng ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất. 1.3.2 Đối với nhà xuất khẩu: Nhà xuất khẩu gặp khó khăn khi thực hiện các điều khoản trong thư tín dụng hoặc không thể thực hiện được do nhà nhập khẩu yêu cầu phát hành thư tín dụng không đúng với hợp đồng. Kế đó, khi nhà xuất khẩu xuất trình bộ chứng từ không phù hợp với thư tín dụng thì mọi khoản thanh toán (chấp nhận) đều có thể bị từ chối và nhà xuất khẩu sẽ phải tự giải quyết bằng cách dỡ hàng, lưu kho, bán đấu giá… cho đến khi vấn đề được giải quyết hoặc phải chở hàng quay về nước. Nhà xuất khẩu còn phải trả các khoản chi phí như lưu tàu quá hạn, phí lưu kho, mua bảo hiểm hàng hóa… trong khi không biết nhà nhập khẩu có đồng ý nhận hàng hay từ chối nhận hàng vì lý do bộ chứng từ có bất hợp lệ. Sau đó, nếu ngân hàng phát hành hoặc ngân hàng xác nhận mất khả năng thanh toán thì mặc dù bộ chứng từ xuất trình có hợp lệ cũng không được thanh toán. Do đó, nhà xuất khẩu sẽ phải chịu rủi ro về hệ số tín 12 nhiệm của ngân hàng phát hành cũng như rủi ro chính trị hay rủi ro do cơ chế chính sách của nhà nước thay đổi. 1.3.3 Đối với ngân hàng phát hành: 1.3.3.1 Khi phát hành thư tín dụng: Việc phát hành thư tín dụng luôn mang yếu tố rủi ro khi nhà nhập khẩu ký quỹ không đủ 100% trị giá thư tín dụng. Vào thời điểm thanh toán, ngân hàng phát hành sẽ gặp rủi ro khi phải thực hiện thanh toán cho người thụ hưởng theo quy định của thư tín dụng trong trường hợp nhà nhập khẩu chủ tâm không thanh toán hay không có khả năng thanh toán: không có tiền, thị trường hàng hóa nhập khẩu có sự biến động giá cả, cố tình không thanh toán hoặc bị phá sản. Do đó, ngân hàng phát hành sẽ phải thanh toán cho ngân hàng xuất trình khi nhà nhập khẩu viện lý do hàng hóa có vấn đề để từ chối thanh toán. Kế đó, khi phát hành thư tín dụng, nếu ngân hàng phát hành chuyển tải không hết, hoặc không đúng nội dung trên đơn đề nghị mở thư tín dụng của nhà nhập khẩu. Nếu có tranh chấp thì ngân hàng phát hành phải chịu rủi ro do nhà nhập khẩu từ chối nhận chứng từ và thanh toán cho ngân hàng phát hành. Kế đó, khi phát hành thư tín dụng với điều khoản “một bản vận đường đường biển bản gốc gởi cho nhà nhập khẩu” dù cho vận đơn được lập theo lệnh của ngân hàng phát hành nhưng vẫn có rủi ro. Bởi vì nhà nhập khẩu có thể lợi dụng mối quan hệ giữa mình và hãng tàu để nhận hàng trước khi bộ chứng từ gởi cho ngân hàng rồi từ chối thanh toán. 1.3.3.2 Từ phía nhà xuất khẩu: Ngân hàng phát hành chỉ có thể kiểm tra tính phù hợp của chứng từ trên bề mặt so với thư tín dụng chứ không thể thẩm định tính chân thực của chứng từ và tình trạng hàng hóa. Do đó, nếu nhà xuất khẩu cố tình giao hàng hóa không phù hợp với thư 13 tín dụng hay không giao hàng nhưng lập chứng từ giả phù hợp với quy định thư tín dụng để đòi tiền thì ngân hàng phát hành vẫn phải thanh toán cho nhà xuất khẩu. 1.3.3.3 Khi xử lý chứng từ bất hợp lệ: Ngân hàng phát hành mất quyền từ chối thanh toán và phải thực hiện việc thanh toán bất kể tính hợp lệ của chứng từ khi: - Thông báo từ chối chứng từ nhưng không nêu rõ các bất hợp lệ. - Thông báo chứng từ bất hợp lệ bị ngân hàng xuất trình bác bỏ bằng các luận điểm phù hợp với UCP600 và ISBP681. - Thông báo chứng từ bất hợp lệ vượt quá 5 ngày làm việc sau ngày nhận chứng từ. 1.3.3.4 Khi rủi ro phát sinh ngoài tầm kiểm soát: Theo điều 35 UCP600, ngân hàng phát hành vẫn phải thanh toán cho ngân hàng xuất trình khi chứng từ xuất trình phù hợp quy định thư tín dụng bị thất lạc trong quá trình chuyển từ ngân hàng xuất trình đến ngân hàng phát hành. 1.3.3.5 Khi phát hành bảo lãnh nhận hàng: Ngân hàng phát hành có trách nhiệm thanh toán sau khi phát hành bảo lãnh nhận hàng ngay cả khi trị giá chứng từ lớn hơn trị giá thư bảo lãnh. 1.3.3.6 Từ ngân hàng xuất trình: Đối với thư tín dụng cho phép đòi tiền bằng điện, ngân hàng phát hành thanh toán cho ngân hàng xuất trình dựa trên điện đòi tiền có xác nhận tình trạng chứng từ hợp lệ. Sau đó, khi nhận được bộ chứng từ, ngân hàng phát hành kiểm tra và phát hiện bất hợp lệ và thông báo tình trạng chứng từ cho nhà nhập khẩu. Khi nhà nhập khẩu từ chối thanh toán, ngân hàng phát hành phải tiến hành đòi tiền lại ngân hàng xuất trình nhưng ngân hàng xuất trình không đồng ý hoàn trả lại số tiền đã thanh toán. 14 1.3.4 Đối với ngân hàng thông báo thư tín dụng: Ngân hàng thông báo phải chịu trách nhiệm về tính chân thật, hợp lệ của thư tín dụng (bao gồm cả việc xác minh chữ ký, khoá mã, mẫu điện…) trước khi gửi thông báo cho nhà xuất khẩu. Bất kỳ sự chậm trễ hay thiếu chính xác của về việc thông báo thư tín dụng do sai sót của ngân hàng thông báo làm thương vụ không thành thì ngân hàng phát hành hay nhà nhập khẩu có thể khởi kiện ngân hàng thông báo để đòi bồi thường. Ngoài ra, khi gặp phải một thư tín dụng giả (hoặc sửa đổi giả) mà không có ghi chú gì thì theo điều 9 UCP600, ngân hàng thông báo phải thông báo ngân hàng phát hành không kiểm tra được tính chân thật của thư tín dụng nhưng lại thông báo cho người thụ hưởng mà không kèm ghi chú “Chúng tôi không chịu trách nhiệm tính xác thực của thư tín dụng”. Theo thông lệ quốc tế thì ngân hàng thông báo phải chịu hoàn toàn trách nhiệm khi người thụ hưởng đã giao hàng nhưng không được thanh toán khi xuất trình bộ chứng từ hợp lệ. 1.3.5 Đối với ngân hàng chỉ định: Ngân hàng chỉ định không có trách nhiệm phải thanh toán cho nhà xuất khẩu trước khi nhận được tiền từ ngân hàng phát hành. Tuy nhiên trong thực tế, các ngân hàng chỉ định thường ứng trước tiền cho nhà xuất khẩu với điều kiện có truy đòi để trợ giúp cho nhà xuất khẩu. Do đó, ngân hàng này thường phải tự chịu rủi ro tín dụng đối với ngân hàng phát hành hoặc nhà xuất khẩu. 1.3.6 Đối với ngân hàng xác nhận: Ngân hàng xác nhận thường là ngân hàng lớn có uy tín hoặc ngân hàng có quan hệ tiền gửi, tiền vay với ngân hàng phát hành, được ngân hàng yêu cầu xác nhận và cam kết trả tiền cho người bán nếu như ngân hàng phát hành không thực hiện được nghĩa vụ của mình. Đối với ngân hàng xác nhận, khi tham gia xác nhận là họ đã tự ràng buộc trách nhiệm của mình vào nghĩa vụ thanh toán thư tín dụng khi có tranh chấp giữa hai bên. Rủi ro đối với ngân hàng xác nhận xảy ra khi họ không nắm vững được năng lực tài chính của ngân hàng phát hành mà xác nhận theo yêu cầu 15 của họ để rồi khi xảy ra hậu quả thì lại phải chịu trách nhiệm thanh toán thay cho ngân hàng phát hành do ngân hàng phát hành thiếu thiện chí hay mất khả năng thanh toán, thậm chí bị phá sản hay việc xác nhận không được đảm bảo bằng tài sản đảm bảo hay ký quỹ. 1.3.7 Đối với ngân hàng chiết khấu: Ngân hàng chiết khấu là ngân hàng được chỉ định cụ thể hoặc bất cứ ngân hàng nào nếu thư tín dụng có điều khoản chiết khấu tại bất cứ ngân hàng nào. Cũng như ngân hàng phát hành, ngân hàng chiết khấu có thể gặp phải rủi ro nếu như không thực hiện chính xác nghiệp vụ cũng như không tuân thủ theo các điều kiện của UCP600. Rủi ro xảy ra đối với ngân hàng chiết khấu phần nhiều phụ thuộc vào thiện chí của ngân hàng phát hành và nhà nhập khẩu. Các rủi ro mà ngân hàng chiết khấu có thể gặp phải là: Rủi ro do những nguyên nhân bất khả kháng; rủi ro do nhà nhập khẩu trì hoãn thanh toán; rủi ro trong quá trình vận chuyển; rủi ro do nhà nhập khẩu từ chối thanh toán bộ chứng từ; rủi ro do ngân hàng phát hành bị phá sản; rủi ro do ngân hàng chiết khấu không hành động đúng theo quy định của UCP600. Ngoài ra, còn có một số rủi ro khác có thể gặp trong phương thức tín dụng chứng từ như: 1.3.8 Rủi ro chính trị: Là những rủi ro có quan hệ với nhiều đối tượng ở nhiều quốc gia khác nhau. Mỗi một sự thay đổi về kinh tế, chính trị đều có ảnh hưởng đến khả năng thanh toán và sự đáp ứng các điều kiện đã thoả thuận trong hợp đồng của các bên. Suy thoái kinh tế và biến động chính trị sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đối với các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và giao lưu thương mại quốc tế. Trong thực tế, những thay đổi này thường khiến các bên không thể thực hiện được các cam kết của mình làm việc thanh toán, giao hàng bị hoãn lại, thậm chí hủy bỏ gây thiệt hại cho các bên liên quan. 16 Rủi ro chính trị còn liên quan đến lệnh cấm vận của các nước nhất là lệnh cấm vận của Hoa Kỳ đối với một số nước và tổ chức. Nếu thực hiện thanh toán cho những nước nằm trong danh sách cấm vận mà bị phát hiện lập tức khoản tiền đó lập tức bị phong tỏa và tài khoản của ngân hàng thực hiện việc thanh toán sẽ bị đóng băng. 1.4 Các văn bản pháp lý có liên quan đặt nền tảng cho việc phòng chống rủi ro trong tín dụng chứng từ 1.4.1 Các tập quán quốc tế: 1.4.1.1 UCP: Quy tắc và thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ - Uniform Customs and Practice for Documentary Credit - viết tắt là UCP của Phòng Thương Mại Quốc Tế, mặc dù chỉ là những quy định được soạn thảo bởi Phòng Thương Mại Quốc Tế (Paris) nhưng được coi là Luật quốc tế về ngân hàng trong giao dịch tín dụng chứng từ và được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới . Điều này nói lên vai trò thiết yếu của bản quy tắc này trong việc kiến tạo hành lang pháp lý cho mọi giao dịch quốc tế của ngân hàng, phục vụ nền thương mại thế giới. Vì vậy, UCP là văn bản giải thích, hướng dẫn cách thực hành nghiệp vụ tín dụng chứng từ trên phạm vi toàn thế giới. Khi thỏa thuận áp dụng, UCP sẽ được dẫn chiếu vào thư tín dụng và ràng buộc các bên liên quan. Từ khi được ban hành năm 1933 đến nay, UCP đã qua 6 lần sửa đổi, bản sửa đổi mới nhất năm 2007 là UCP600. UCP600 có một số thay đổi cơ bản so với UCP500 như sau: - Thứ nhất, về hình thức, UCP600 được bố cục lại với 39 điều khoản (so với 49 điều khoản của UCP500), trong đó bổ sung nhiều định nghĩa và giải thích thuật ngữ mới để làm rõ nghĩa của các thuật ngữ còn gây tranh cãi trong bản UCP500. Chẳng hạn, điều 2 “Definitions” (Định nghĩa) của UCP600 đã nêu ra một loạt định nghĩa như: Advising bank, Applicant, Beneficiary, Complying presentation, Confirmation, Confirming bank, Credit, Honour, Negotiation, Presentation… 17 - Thứ hai, UCP600 đã quy định rõ thời gian cho việc từ chối hoặc chấp nhận các chứng từ xuất trình là khoảng thời gian cố định “5 ngày làm việc ngân hàng” (five banking days). ở UCP 500, khoảng thời gian này được quy định không rõ ràng là “Thời gian hợp lý” (Reasonable Time) và “Không chậm trễ” (Without delay) để kiểm tra chứng từ và thông báo chứng từ bất hợp lệ. - Thứ ba, UCP600 đã đưa ra quy định mới về địa chỉ của người yêu cầu mở và người hưởng lợi thư tín dụng phải được thể hiện trên chứng từ xuất trình đúng như trong thư tín dụng. - Thứ tư, theo UCP600, ngân hàng phát hành được phép từ chối chứng từ và giao bộ chứng từ cho người yêu cầu mở thư tín dụng khi nhận được chấp nhận bộ chứng từ bất hợp lệ của họ. Bên cạnh đó, vẫn tồn tại một số vấn đề còn chưa được giải quyết trong UCP600. Chẳng hạn như chưa quy định về chứng từ bất hợp lệ xuất trình theo thư tín dụng chuyển nhượng (Điều 38 UCP600). Ngoài ra, chưa phân biệt “one copy of” và “in one copy”. Như vậy, về cơ bản, UCP600 đã có nhiều điểm mới nhằm xác định rõ và giải quyết những xung đột trong thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ mà UCP500 chưa thực hiện được. Tất nhiên, bên cạnh những thành tựu, UCP600 vẫn chưa giải quyết được tất cả các vấn đề thực tiễn đầy phong phú và phức tạp, đòi hỏi ICC sẽ tiếp tục nghiên cứu và sửa đổi để có thể đáp ứng được sự thay đổi liên tục trong thương mại quốc tế. Ý nghĩa của việc nắm vững bản quy tắc này: - Khi thư tín dụng được phát hành theo quy tắc UCP600 thì các bên liên quan: người yêu cầu phát hành thư tín dụng, người hưởng lợi, ngân hàng phát hành, ngân hàng thông báo… đều căn cứ vào bản quy tắc này để thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ của mình. - Bởi vì những sai biệt, khoảng 70% chứng từ xuất trình theo hình thức thư tín dụng đã bị từ chối thanh toán ngay lần xuất trình đầu tiên. Kế đó, việc các ngân hàng thu 18 phí sai biệt đã làm nổi bật tầm quan trọng của vấn đề này, nhất là khi những sai biệt thường gặp được cho là không rõ ràng hay không có cơ sở pháp lý. Do đó việc nắm vững bản quy tắc này là điều kiện tiên quyết để các bên liên quan tránh những tranh chấp phát sinh khi xử lý chứng từ. 1.4.1.2 ISBP: Tiêu chuẩn quốc tế về nghiệp vụ ngân hàng dùng cho việc kiểm tra chứng từ trong Tín dụng chứng từ của phòng Thương Mại Quốc Tế, số xuất bản 681 năm 2007 - International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary Credit (ISBP681). Đây là tài liệu bổ sung mang tính thực tiễn cho UCP600. ISBP không sửa đổi UCP mà chỉ giải thích chi tiết rõ ràng làm thế nào những quy tắc này được áp dụng trong giao dịch hằng ngày. Thông qua việc sử dụng ISBP, những người làm việc kiểm tra chứng từ có thể thực hành công việc cho phù hợp với các tập quán mà các đồng nghiệp của họ đang sử dụng trên thế giới. Do vậy, ISBP ra đời góp phần làm giảm đáng kể số lượng chứng từ bị từ chối thanh toán do bất hợp lệ khi xuất trình lần đầu tiên. 1.4.1.3 URR525: Quy tắc thống nhất về hoàn trả giữa các ngân hàng theo Tín dụng chứng từ của phòng Thương Mại Quốc Tế số xuất bản 525 năm 1996 - Uniform Rules for Bank Reimbursement under Documentary Credit (URR 525). 1.4.1.4 ISP98: International Standby Practices (Quy tắc thực hành tín dụng dự phòng quốc tế) do Phòng Thương Mại Quốc Tế ban hành, cung cấp các quy tắc về thực hành nghiệp vụ ngân hàng tiêu chuẩn đối với thư tín dụng và các cam kết độc lập có liên quan như thư tín dụng dự phòng. ISP98 là một sản phẩm mang tính cách mạng về việc áp 19 dụng UCP đối với thư tín dụng dự phòng. Tuy nhiên, thư tín dụng dự phòng vẫn có thể được phát hành theo UCP nếu các bên quyết định như vậy. 1.4.1.5 Incoterms 2000 1.4.1.6 Các điều kiện bảo hiểm ICC clauses 1982. 1.4.1.7 Quy định về cấm vận của Hoa Kỳ: Các khoản thanh toán bằng USD qua các nước sau dây không thể thực hiện: Balkans, Burma (Myanmar), Cuba, Iran, Iraq, Liberia, Libya, North Korea, Sudan, Syria, Zimbabwe. 1.4.2 Các văn bản pháp luật trong nước: - Quyết định số 711/2001/QĐ-NHNN của Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước về quy chế mở thư tín dụng nhập hàng trả chậm - Quyết định số 1233/2001/QĐ-NHNN của Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước sửa đổi điều 15 của Quyết định số 711/2001/QĐ-NHNN của Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước về quy chế mở thư tín dụng nhập hàng trả chậm - Thông tư 08/2003/TT-NHNN hướng dẫn thi hành về nghĩa vụ bán ngoại tệ đối với giao dịch vãng lai của người cư trú là tổ chức. - Thông tư 09/2004/TT-NHNN quy định các khoản vay trả nợ nước ngoài của doanh nghiệp. - Nghị định số 12/2006/NĐ-CP ngày 23/01/2006 về hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế và hoạt động đại lý mua bán gia công và quá cảnh hàng hóa với nước ngoài quy định danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, nhập khẩu theo giấy phép của Bộ Thương Mại và bộ quản lý chuyên ngành. - Pháp lệnh ngoại hối của Ủy Ban Thường Vụ Quốc Hội số 28/2005/PL- UBTVQH11 ngày 13/12/2005 quy định về các hoạt động ngoại hối tại nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. - Nghị định 160/2006/NĐ-CP ngày 28/12/2006 quy định chi tiết thi hành pháp lệnh ngoại hối. 20 1.4.3 Tài liệu nội bộ: - Quy trình nghiệp vụ thanh toán quốc tế của VPBank. - Tài liệu huấn luyện thanh toán quốc tế của ACB. 1.4.4 Mối quan hệ giữa tập quán quốc tế và luật Việt Nam: Việt Nam cũng như các nước khác chưa có luật riêng điều chỉnh hoạt động tín dụng chứng từ. Tuy nhiên, luật Việt Nam vẫn cho phép áp dụng tập quán quốc tế vào các giao dịch mà Việt Nam chưa có luật điều chỉnh. Quan điểm của luật Việt Nam là chỉ áp dụng tập quán quốc tế nếu không trái với các nguyên tắc cơ bản của luật Việt Nam hay không bị luật Việt Nam cấm. Nếu có sự khác biệt, thậm chí đối nghịch với luật Việt Nam thì luật Việt Nam sẽ vượt lên trên tất cả và phải được tuân thủ. 1.5 Bài học kinh nghiệm từ những rủi ro trong thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ của Citi Group: 1.5.1 Phát hành thư tín dụng: - Đơn đề nghị mở thư tín dụng: phân tích kỹ lưỡng động cơ, mục đích của hợp đồng mua bán. Nếu thấy hợp đồng không mang lại hiệu quả kinh tế mà vẫn thực hiện hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật mang lại rủi ro cho ngân hàng thì sẽ kiên quyết từ chối. - Kiểm tra chữ ký hữu quyền, hình thức thư tín dụng, ngân hàng thông báo, điều khoản thực hiện trong thư tín dụng có phù hợp với UCP600 không? Trách nhiệm thanh toán của người yêu cầu mở thư tín dụng. 1.5.2 Kiểm tra chứng từ: Kiểm tra qua hai người (một nhân viên._. đến cảng. - Giúp khách hàng tiết kiệm chi phí. - Tránh bất lợi 70 - VPBank nên đề nghị khách hàng sử dụng đề nghị phát hành bảo lãnh của ngân hàng. cho VPBank. 3 Ngăn ngừa rủi ro không thể thực hiện những điều khoản trong thư tín dụng. - VPBank nên tư vấn cho khách hàng yêu cầu người mua gởi giấy đề nghị phát hành thư tín dụng hay bản sao thư tín dụng trước khi có thư tín dụng gốc để kiểm tra. - VPBank phải kiểm tra tính xác thực của thư tín dụng gốc. - Khi nhận chứng từ của khách hàng, VPBank cần kiểm tra qua 2 tay để có thể phát hiện bất hợp lệ và sửa chữa. - Đảm bảo khả năng thu tiền của VPBank ở mức cao nhất. - Nâng cao kinh nghiệm và kỹ năng lập chứng từ cho khách hàng. 4 Ngăn ngừa rủi ro chiết khấu bộ chứng từ bất hợp lệ - Thẩm định khách hàng. - Quan hệ đại lý với ngân hàng nước ngoài. - Sử dụng bao thanh toán xuất khẩu. - Ngăn chặn những khách hàng xấu. - Đảm bảo khả năng thu tiền của VPBank. 5 Nâng cao trình độ nghiệp vụ của cán bộ thanh toán quốc tế - Chú trọng công tác đào tạo. - Bồi dưỡng đạo đức. - Công tác kiểm tra giám sát. - Hạn chế những sai sót khi thực hiện nghiệp vụ. 6 - Xây dựng cẩm nang kiểm tra chứng từ. Nâng cao năng lực cạnh tranh 71 - Công nghệ. - Công tác hỗ trợ thanh toán xuất nhập khẩu. - Mở lớp chuyên đề UCP. của VPBank. 3.5 Nhóm giải pháp hạn chế thiệt hại khi xảy ra rủi ro: 3.5.1 Trang bị và nâng cao khả năng ứng phó với rủi ro của cán bộ nghiệp vụ: - Trong trào lưu hội nhập hiện nay, việc xây dựng một đội ngũ cán bộ nghiệp vụ, nhất là đối với cán bộ quản lý, vừa nắm vững chuyên môn, vừa không ngừng học hỏi kinh nghiệm để phòng chống rủi ro vừa luôn ở tư thế sẵn sàng đương đầu với rủi ro là việc làm vô cùng cần thiết. - Trang bị cách thức xử lý rủi ro cho cán bộ nghiệp vụ bằng cách tổ chức các khóa đào tạo về xử lý rủi ro ở nội bộ hoặc bên ngoài VPBank. Mặt khác, nâng cao cách xử lý rủi ro sao cho thiệt hại thấp nhất bằng cách cập nhật liên tục các sự kiện phát sinh rủi ro xảy ra và cách xử lý ở các ngân hàng lớn để học tập kinh nghiệm và rèn luyện kỹ năng ứng phó. 3.5.2 Kiểm soát và tài trợ rủi ro thông qua việc trích dự phòng rủi ro, xây dựng mức ký quỹ hoặc mua bảo hiểm rủi ro: - Trích dự phòng rủi ro đầy đủ và theo đúng quy định trên cơ sở phân loại đúng các loại nợ về chiết khấu chứng từ xuất khẩu, cam kết thanh toán theo thư tín dụng. - Xây dựng và điều chỉnh mức ký quỹ phát hành thư tín dụng theo hướng gia tăng mức ký quỹ đối với các khách hàng thường xuyên thanh toán trễ, mặt hàng nhập khẩu khó tiêu thụ trên thị trường nhằm giảm thiểu trách nhiệm của VPBank khi khách hàng mất khả năng thanh toán. - Mua bảo hiểm với các giao dịch có giá trị lớn hoặc các giao dịch có thể dự đoán được rủi ro là cách hạn chế thiệt hại khi phát sinh rủi ro. - Sử dụng dịch vụ cung cấp thông tin tín dụng của Ngân Hàng Nhà Nước (CIC) để hỗ trợ công tác thẩm định, đánh giá khách hàng của VPBank. Bởi vì Trung tâm 72 thông tin tín dụng (CIC) là nơi cung cấp tất cả thông tin công nợ của khách hàng tại tất cả các tổ chức tín dụng ở Việt Nam. 3.6 Kiến nghị: 3.6.1 Chính phủ: - Tiếp tục hoàn thiện các chính sách, pháp luật nhằm tạo dựng môi trường kinh tế thông thoáng, ổn định và thuận lợi, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển phù hợp với yêu cầu của các tổ chức kinh tế, các quy ước, định chế thương mại quốc tế mà chúng ta tham gia. - Củng cố, phát triển và hoàn thiện môi trường pháp luật cho hoạt động thanh toán quốc tế. Sớm hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại đáp ứng các yêu cầu mới của nền kinh tế. Các quy định này cần được tiến hành từng bước phù hợp với tiến trình vận động của nền kinh tế, đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa đảm bảo tính độc lập, đặc thù của nước ta. - Nâng cao chất lượng điều hành vĩ mô về tiền tệ, tín dụng. - Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước đối với hoạt động thanh toán quốc tế. Nhà nước cần tiếp tục đưa ra các giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế, củng cố và phát triển hệ thống tài chính, thị trường chứng khoán và hệ thống ngân hàng. Tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước đối với hoạt động thanh toán quốc tế, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro trong quá trình hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại. Nâng cao chất lượng phân tích tình hình tài chính và phát triển hệ thống cảnh báo sớm. - Các tham tán thương mại ở nước ngoài phải là người đi trước một bước trong việc cung cấp kịp thời thông tin về nhu cầu, sức mua, môi trường chính trị, luật pháp, văn hóa của thị trường nước ngoài cho các doanh nghiệp trong nước để có đối sách thích hợp trong từng thương vụ mua bán. 73 - Phối hợp chặt chẽ với các quốc gia có quan hệ thương mại với Việt Nam để có những biện pháp hữu hiệu phòng tránh rủi ro liên quan đến rửa tiền, lừa đảo, gian lận… 3.6.2 Ngân hàng nhà nước: - Tăng cường hoạt động thanh tra, giám sát và đánh giá an toàn đối với hệ thống ngân hàng thương mại Phối hợp với các Bộ, ngành hoàn thiện các quy trình, quy định cho hoạt động thanh toán quốc tế. Xây dựng các phương pháp kiểm tra, giám sát hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại theo luật pháp nước ta và các chuẩn mực quốc tế. - Hoàn thiện hoạt động thông tin phòng ngừa rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế cho toàn bộ hệ thống ngân hàng thương mại. Xây dựng một hệ thống công nghệ đảm bảo thu thập được những thông tin quản trị cần thiết cho ngân hàng kịp thời để làm cơ sở cho những quyết định kinh doanh ngân hàng. 74 Kết luận chương 3 Để hạn chế phòng ngừa rủi ro tín dụng chứng từ tại VPBank dựa trên việc phân tích thực trạng, nguyên nhân và những ví dụ rủi ro thực tế đã xảy ra ở chương 2, chương 3 đã dựa trên cơ sở này để tập trung vào các vấn đề sau: - Mục đích các giải pháp là bảo vệ quyền lợi của khách hàng và VPBank, tiết kiệm thời gian và chi phí để xử lý rủi ro. - Cơ sở để xây dựng các giải pháp là các quy định của chính phủ, ngân hàng nhà nước và các tập quán quốc tế … - Xây dựng các giải pháp phòng ngừa rủi ro dựa trên các ví dụ rủi ro thực tế đã xảy ra ở chương 2. Các giải pháp này bao gồm 2 nhóm giải pháp: + Nhóm giải pháp hạn chế thiệt hại khi xảy ra rủi ro bao gồm việc trích dự phòng và mua bảo hiểm rủi ro bên cạnh việc nâng cao trình độ quản lý rủi ro của cán bộ nghiệp vụ. + Nhóm giải pháp ngăn ngừa hạn chế những rủi ro đã xảy ra trong quá trình thực hiện phương thức tín dụng chứng từ dựa trên những ví dụ thực tế đã xảy ra ở chương 2. Nhóm giải pháp này liên quan chủ yếu đến con người, khách hàng, quy trình nghiệp vụ… Đây cũng là những giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa phương thức thanh toán tín dụng chứng từ phù hợp với tình hình và điều kiện thực tế của hệ thống VPBank. Ngoài ra, với những kiến nghị mang tính hỗ trợ từ phía các cơ quan chức năng, tác giả hy vọng rằng những giải pháp phòng chống rủi ro này sẽ được vận dụng khả thi trong môi trường hoạt động thực tế của VPBank và mang lại hiệu quả cao nhất. AKết luận Trong các phương thức thanh toán, phương thức tín dụng chứng từ được sử dụng phổ biến rộng rãi trong hoạt động thương mại quốc tế. Bởi vì phương thức này có được những ưu điểm so với các phương thức thanh toán khác và hạn chế rủi ro cho các nhà xuất nhập khẩu do sự tham gia bảo lãnh của ngân hàng. Tuy nhiên, phương thức này vẫn còn tiềm ẩn những rủi ro cho các bên tham gia nhất là ngân hàng nên đòi hỏi phải có sự am hiểu về phương thức này để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động. Vì vậy, trong thời gian qua, với sự quan tâm của ban lãnh đạo VPBank và sự nỗ lực của toàn hệ thống, hoạt động tín dụng chứng từ đã có sự phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phát triển bền vững hạn chế rủi ro, cần phải có những giải pháp phòng ngừa hạn chế rủi ro của hoạt động này Vì lý do đó, luận văn này được ra đời và là quá trình nghiên cứu của tác giả, từ lý luận khoa học, tập quán quốc tế và thực tiễn công việc hằng ngày của VPBank. Luận văn đã khái quát được rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ đối với các đối tượng liên quan, nhất là đối tượng ngân hàng và đề xuất các giải pháp hạn chế rủi ro đó. Mặc dù đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi VPBank, một ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô trung bình nhưng các rủi ro trong tín dụng chứng từ ở VPBank là các rủi ro mà các ngân hàng thương mại có thể gặp phải. Do đó, những giải pháp hạn chế rủi ro đề ra luận văn không chỉ áp dụng được tại VPBank mà còn có thể áp dụng cho hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Tác giả mong được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô, đồng nghiệp và tất cả những ai quan tâm đến lĩnh vực tín dụng chứng từ về nội dung và tính thiết thực của đề tài trong việc ngăn chặn hạn chế rủi ro của hoạt động tín dụng chứng từ và nâng cao hiệu quả hoạt động của VPBank. BTài liệu tham khảo 1. ACB, Tài liệu tập huấn thanh toán quốc tế 2. Biện Phi Hùng (2007), Rủi ro trong hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại ngân hàng ngoại thương Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa, hạn chế thiệt hại. 3. Công trình dự thi giải thưởng “Sinh viên nghiên cứu khoa học” (2006), Các tranh chấp thường phát sinh trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ ở Việt Nam 4. Đoàn Thị Hồng Vân (2005), Giáo trình kỹ thuật ngoại thương, Nhà xuất bản thống kê. 5. Đoàn Thị Hồng Vân (2007), Quản trị rủi ro và khủng hoảng, Nhà xuất bản lao động xã hội. 6. Ngô Thị Ngọc Huyền, Nguyễn Hồng Thu, Lê Tấn Bửu, Bùi Thanh Tráng, Rủi ro kinh doanh, Nhà xuất bản thống kê. 7. Nguyễn Thị Thanh Xuân (2007), Thanh toán quốc tế bằng phương thức tín dụng chứng từ, giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam. 8. Nguyễn Trọng Thùy (2000), Hướng dẫn thực hành quy tắc và thực hành thống nhất tín dụng chứng từ UCP500, Nhà xuất bản thống kê. 9. Phòng thương mại quốc tế (2007), Bộ tập quán quốc tế về L/C, Nhà xuất bản đại học kinh tế quốc dân. 10. Võ Thanh Thu (2005), Hỏi và đáp về thanh toán xuất nhập khẩu qua phương thức tín dụng chứng từ, Nhà xuất bản thống kê. 11. VPBank, Quy trình nghiệp vụ thanh toán quốc tế 12. Website VPBank: www.vpb.com.vn 13. Webiste ngân hàng nhà nước: www.sbv.gov.vn 14. Website hoạt động khoa học: C15. Website Vietnam branding: thuong-hieu/1107/UCP-600-%E2%80%93-han-che-rui-ro-trong-thanh-toan- quoc-te 16. Website Đại Học Quốc Gia TPHCM, khoa kinh tế đối ngoại: 17. Website tạp chí thương mại: dule=news 18. Website người lao động: 19. Website tạp chí kế toán: chinh/ngan-hang-thuong-mai/bao-thanh-toan-dich-vu-tien-ich-ngan-hang- cung-cap-cho-doanh-nghiep-ban-2.html DPHỤ LỤC PHỤ LỤC 1 BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT Kính chào các anh/chị, chúng tôi đang tiến hành một cuộc khảo sát về hoạt động tín dụng chứng từ tại VPBank. Mục đích của cuộc khảo sát này là tìm hiểu những rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện giao dịch tín dụng chứng từ để từ đó xây dựng các giải pháp có tính khả thi trong việc phòng ngừa, hạn chế rủi ro. Vì vậy, chúng tôi mong nhận được sự hỗ trợ tích của anh/chị trong việc cung cấp các thông tin theo bảng này Tên người trả lời : ............................................................................................. Nơi làm việc : .............................................................................................. Phần 1: Thư tín dụng xuất khẩu 1. Khi nhận được thư tín dụng / sửa đổi từ ngân hàng phát hành, anh/chị thường thông báo cho người thụ hưởng bằng cách nào  Điện thoại  Gởi thư  Email  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. E2. Thời gian để thông báo thư tín dụng / sửa đổi:  Trong ngày làm việc kể từ khi nhận được thư tín dụng / sửa đổi  Sau 1 ngày  Sau 2 ngày  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 3. Khi thông báo thư tín dụng / sửa đổi cho người thụ hưởng, ngân hàng thường gặp những rủi ro nào?  Sai sót của bưu điện, dịch vụ chuyển phát thư làm thất lạc thư tín dụng, sửa đổi gốc  Bị khách hàng khiếu kiện vì thông báo, chuyển tiếp chậm  Xác định tính xác thực của thư tín dụng, sửa đổi  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 4. Khi nhận được bộ chứng từ xuất trình, ngân hàng hoàn tất việc kiểm tra trong thời hạn  < 1 ngày  2 – 3 ngày  4 – 5 ngày  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 5. Khi kiểm tra chứng từ, những chứng từ nào ngân hàng thường gặp sai sót  Hối phiếu  Hóa đơn  Vận đơn  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. F6. Khi kiểm tra chứng từ, ngân hàng thường gặp sai sót nào trên chứng từ:  Mô tả hàng hóa không đúng thư tín dụng  Chứng từ bảo hiểm không được ký hậu  Xuất trình chứng từ không đúng thời hạn quy định của thư tín dụng  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 7. Những khó khăn mà ngân hàng thường gặp khi kiểm tra chứng từ là:  Thư tín dụng có những điều khoản không rõ ràng  Điều khoản trong thư tín dụng mâu thuẫn nhau  Người thụ hưởng không biết lập chứng từ theo yêu cầu thư tín dụng  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 8. Loại hình chiết khấu mà ngân hàng đang sử dụng là:  Miễn truy đòi  Có truy đòi  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 9. Tỷ lệ chiết khấu mà ngân hàng đang áp dụng là:  95-98%  <90%  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. G10. Ngân hàng chiết khấu cho khách hàng trong trường hợp:  Bộ chứng từ hợp lệ, ngân hàng phát hành có uy tín thanh toán hay ngân hàng phát hành có quan hệ đại lý  Ngân hàng phát hành cam kết thanh toán vào ngày đáo hạn hối phiếu trả chậm, ngân hàng phát hành có uy tín thanh toán hay ngân hàng phát hành có quan hệ đại lý  Bộ chứng từ bất hợp lệ nhưng người thụ hưởng có quan hệ lâu năm với ngân hàng.  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 11. Những rủi ro mà ngân hàng gặp khi chiết khấu chứng từ là:  Không phát hiện hết sai sót của chứng từ nên ngân hàng phát hành từ chối thanh toán  Chiết khấu chứng từ bất hợp lệ  Bất đồng quan điểm chứng từ bất hợp lệ với ngân hàng phát hành  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. Phần 2: Thư tín dụng nhập khẩu 1. Mức ký quỹ ngân hàng thường áp dụng cho khách hàng là  10-15% đối với khách hàng giao dịch lâu năm  25-30% đối với khách hàng giao dịch mới giao dịch  100% đối với hàng hóa nhập khẩu khó tiêu thụ trên thị trường  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. H2. Ngân hàng có kiểm tra lại điều khoản trong đơn đề nghị phát hành thư tín dụng và hợp đồng không?  Có  Không 3. Nếu điều khoản trong đơn đề nghị phát hành thư tín dụng và hợp đồng không giống nhau, ngân hàng sẽ đề nghị khách hàng:  Ký xác nhận điểm khác biệt trên đề nghị phát hành thư tín dụng  Bổ sung phụ lục hợp đồng đối với các điểm khác biệt  Chịu phí sửa đổi thư tín dụng nếu người thụ hưởng không chấp nhận.  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 4. Khi phát hành thư tín dụng ngân hàng thường quy định mục “Available with …”  Any bank by negotiation  Any bank by payment  Any bank by deferred payment.  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 5. Ngân hàng có phát hành bảo lãnh nhận hàng theo yêu cầu khách hàng không?  Có  Không 6. Ngân hàng phát hành bảo lãnh nhận hàng cho khách hàng khi:  Đã nộp tiền 100% trị giá thư tín dụng.  Cam kết chấp nhận tất cả bất hợp lệ của chứng từ  Xuất trình bản sao hóa đơn và vận đơn  Cam kết thanh toán phần chênh lệch nếu trị giá bộ chứng từ lớn hơn trị giá bảo lãnh nhận hàng  Tất cả các ý kiến trên I7. Khi phát hành sửa đổi thư tín dụng, người chịu phí là:  Người yêu cầu do người thụ hưởng không đồng ý thư tín dụng phát hành khác hợp đồng  Người thụ hưởng không thực hiện được những điều khoản trong thư tín dụng  Ngân hàng do sai sót khi thực hiện nghiệp vụ 8. Khi nhận được bộ chứng từ, ngân hàng hoàn tất việc kiểm tra trong thời hạn  < 1 ngày  2 – 3 ngày  4 – 5 ngày  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. 8. Ngân hàng có phát hiện được bất hợp lệ dù ngân hàng xuất trình xác nhận chứng từ phù hợp  Có  Không 9. Nội dung thông báo tình trạng chứng từ cho khách hàng:  Chứng từ phù hợp, đề nghị thanh toán trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi nhận được thông báo  Chứng từ bất hợp lệ, đề nghị phản hồi trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi nhận được thông báo J10. Những rủi ro ngân hàng thường gặp khi thanh toán chứng từ nhập khẩu là:  Người yêu cầu phát hành thư tín dụng mất khả năng thanh toán  Bất đồng quan điểm chứng từ bất hợp lệ giữa ngân hàng phát hành và ngân hàng xuất trình khi đã thông báo bất hợp lệ cho khách hàng  Khách hàng khiếu kiện vì không phát hành thư tín dụng đúng nội dung hợp đồng  Khác, xin nêu rõ: .................................................................................. Kiến nghị: Anh/chị có ý kiến gì đảm giảm thiểu rủi ro tín dụng chứng từ cho ngân hàng? ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. Xin chân thành cảm ơn các anh/chị KPHỤ LỤC 2 KẾT QUẢ CHI TIẾT VIỆC KHẢO SÁT Phần1: Thư tín dụng xuất khẩu 1. Hình thức thông báo và thời gian thông báo: - Việc thông báo thư tín dụng / sửa đổi được ưu tiên sử dụng tại ngân hàng là điện thoại (chiếm tỷ lệ 65%) vì tính tiện lợi nhanh chóng của điện thoại, các hình thức còn lại là thư (chiếm 25%) và email (10%) - Thời gian thông báo là “Trong ngày làm việc kể từ khi nhận được thư tín dụng / sửa đổi” (chiếm tỷ lệ 90%) cho thấy thời gian phục vụ khách hàng nhanh chóng , sau 1 ngày chiếm tỷ lệ 10% còn lại. Bởi vì đối với một số thư tín dụng không thể xác định tính chân thật ngay được, ngân hàng phải nhờ ngân hàng đại lý của mình xác định rồi mới thông báo cho khách hàng được 2. Rủi ro khi thông báo thư tín dụng: - Sai sót của bưu điện, dịch vụ chuyển phát thư làm thất lạc thư tín dụng, sửa đổi gốc chiếm tỷ lệ 25%, lý do là địa chỉ khách hàng trên thư tín dụng / sửa đổi không đúng với tỷ lệ thực tế. - Bị khách hàng khiếu kiện vì thông báo, chuyển tiếp chậm chiếm tỷ lệ 35% bởi vì khách hàng muốn nhận thư tín dụng liền, trong khi đó ngân hàng cần phải kiểm tra thư tín dụng trước khi thông báo cho khách hàng - Xác định tính xác thực của thư tín dụng, sửa đổi chiếm tỷ lệ 40%. Bởi vì ngân hàng chỉ có mẫu chữ ký, dấu của ngân hàng đại lý. Do đó, khi nhận được thư tín dụng từ ngân hàng phát hành không phải ngân hàng đại lý thì rất khó xác định tính chân thật của thư tín dụng 3. Thời gian kiểm tra chứng từ xuất trình: L- 100% chọn thời gian kiểm tra < 1 ngày bởi vì theo quy định hiện hành của ngân hàng thời gian kiểm tra 1 bộ chứng từ xuất trình là trong vòng 5 giờ làm việc. 4. Những chứng từ thường gặp sai sót là: - Hối phiếu chiếm tỷ lệ 20% - Hóa đơn chiếm tỷ lệ 25% - Vận đơn chiếm tỷ lệ 20% - Bảo hiểm chiếm tỷ lệ 15% - Chứng nhận xuất xứ chiếm tỷ lệ 10% - Các chứng từ khác: chứng nhận số lượng, chất lượng, người thụ hưởng, thông báo gởi chứng từ… chiếm tỷ lệ 5% 5. Những sai sót thường gặp trên chứng từ là: - Mô tả hàng hóa không đúng thư tín dụng chiếm tỷ lệ 30% - Chứng từ bảo hiểm không được ký hậu chiếm tỷ lệ 15% - Hối phiếu ký phát đòi tiền người mua chiếm tỷ lệ 10% - Khối lượng hàng hóa trên vận đơn và phiếu đóng gói không giống nhau chiếm tỷ lệ 25% - Ngày chứng từ bảo hiểm sau ngày giao hàng chiếm tỷ lệ 20% 6. Những khó khăn ngân hàng gặp khi kiểm tra chứng từ là: - Thư tín dụng có những điều khoản không rõ ràng chiếm tỷ lệ 35% - Điều khoản trong thư tín dụng mâu thuẫn nhau chiếm tỷ lệ 25% - Người thụ hưởng không biết lập chứng từ theo yêu cầu thư tín dụng chiếm tỷ lệ 40% Nguyên nhân của các sai sót này là người bán không hiểu nội dung thư tín dụng do rào cản ngoại ngữ và không biết UCP600 và ISBP681. Kế đó, người bán cứ nghĩ là mình giao hàng thi người mua sẽ thanh toán tiền nên không quan tâm đến việc lập Mchứng từ phù hợp thư tín dụng. Bởi vì người bán không biết là ngân hàng chỉ thanh toán khi chứng từ phù hợp chứ không phải hàng hóa được giao. Mặt khác, những sai sót này làm ngân hàng gặp khó khăn rất nhiều khi hướng dẫn người bán lập chứng từ chẳng hạn: 3 copies và 3 copies of … hay giao hàng điều kiện FOB, nhưng vận đơn cước phí ghi freight prepaid, hiệu lực thư tín dụng < ngày giao hàng + thời gian xuất trình… 7. Chiết khấu: - Có truy đòi chiếm tỷ lệ 100% bởi vì theo quy định của ngân hàng hiện nay, hình thức chiết khấu có truy đòi được áp dụng cho tất cả các khách hàng. - Tỷ lệ chiết khấu 95-98% nếu bộ chứng từ hợp lệ và ngân hàng phát hành có uy tín thanh toán chiếm tỷ lệ 75%. - Tỷ lệ chiết khấu <90% nếu bộ chứng từ bất hợp lệ nhưng người thụ hưởng có quan hệ lâu năm với ngân hàng, chiếm tỷ lệ 25%. - Rủi ro mà ngân hàng gặp khi chiết khấu chứng từ NSTT Loại rủi ro Số phiếu Tỷ lệ (%) Khi chiết khấu chứng từ có truy đòi / Đòi tiền ngân hàng phát hành 1 Không phát hiện hết sai sót của chứng từ nên ngân hàng phát hành từ chối thanh toán 15 15 2 Chiết khấu chứng từ bất hợp lệ 5 5 3 Chứng từ phù hợp với thư tín dụng nhưng ngân hàng phát hành trì hoãn thanh toán hoặc không thanh toán 25 25 4 Bất đồng quan điểm chứng từ bất hợp lệ với ngân hàng phát hành 15 15 5 Không thể thực hiện những điều khoản quy định trong thư tín dụng 10 10 6 Gửi chứng từ không đúng quy định của thư tín dụng 10 10 7 Chứng từ bị bất hợp lệ do thời hạn xuất trình chứng từ và hiệu lực thư tín dụng quá ngắn 5 5 8 Không đòi lại được tiền đã chiết khấu cho nhà xuất khẩu khi ngân hàng phát hành từ chối thanh toán và nhà xuất khẩu không có khả năng hoàn trả 3 3 9 Chứng từ bất hợp lệ ngân hàng phát hành, người mua ép giá khi giá cả hàng hóa biến động 5 5 10 Cung cấp chỉ thị thanh toán cho ngân hàng phát hành không chính xác 2 2 OPhần 2: Thư tín dụng nhập khẩu 1. Trước khi phát hành thư tín dụng - Mức ký quỹ: 10-15% đối với khách hàng giao dịch lâu năm chiếm tỷ lệ 20%, 25- 30% đối với khách hàng giao dịch mới giao dịch chiếm tỷ lệ 75%, 100% đối với hàng hóa nhập khẩu khó tiêu thụ trên thị trường chiếm tỷ lệ 5% - 100% ý kiến đồng ý với việc kiểm tra lại điều khoản trong đơn đề nghị phát hành thư tín dụng và hợp đồng. Nếu điều khoản trong đơn đề nghị phát hành thư tín dụng và hợp đồng không giống nhau, 70% ý kiến đề nghị khách hàng ý xác nhận điểm khác biệt trên đề nghị phát hành thư tín dụng và 30% ý kiến đề nghị Bổ sung phụ lục hợp đồng đối với các điểm khác biệt. Việc này nhằm đảm bảo ràng buộc trách nhiệm của người mua, tránh việc tranh chấp khiếu nại trong trường hợp chứng từ phù hợp thư tín dụng nhưng người mua không muốn nhận hàng. Kế đó, việc này còn nhằm đảm bảo an toàn cho ngân hàng. - Mục “Available with …” có 80% ý kiến chọn Any bank by negotiation để thuận tiện cho việc xuất trình chứng từ của người bán, 20% chọn Any bank by deferred payment khi phát hành thư tín dụng trả chậm. 2. Thư tín dụng đã phát hành: - Phí sửa đổi thư tín dụng: có 40% ý kiến đồng ý người yêu cầu do người thụ hưởng không đồng ý thư tín dụng phát hành khác hợp đồng, 50% ý kiến đồng ý người thụ hưởng không thực hiện được những điều khoản trong thư tín dụng, 10% ý kiến đồng ý ngân hàng do sai sót khi thực hiện nghiệp vụ - Phát hành thư bảo lãnh nhận hàng: 100% ý kiến đồng ý phải đảm bảo các yêu cầu như: nộp tiền 100% trị giá thư tín dụng, cam kết chấp nhận tất cả bất hợp lệ của Pchứng từ, xuất trình bản sao hóa đơn và vận đơn, cam kết thanh toán phần chênh lệch nếu trị giá bộ chứng từ lớn hơn trị giá bảo lãnh nhận hàng - Thời gian kiểm tra chứng từ: 100% ý kiến < 1 ngày vì theo quy định của ngân hàng thời gian kiểm tra chứng từ là trong vòng 5 giờ làm việc kể từ khi nhận bộ chứng từ - Rủi ro ngân hàng thường gặp khi thanh toán chứng từ nhập khẩu QSTT Loại rủi ro Số phiếu Tỷ lệ (%) 1 Người yêu cầu phát hành thư tín dụng mất khả năng thanh toán 20 20 2 Giá cả hàng hóa biến động bất lợi 5 5 3 Thông báo chứng từ bất hợp lệ không đúng quy định thời gian của UCP600 5 5 4 Khách hàng khiếu kiện về tình trạng bất hợp lệ của chứng từ do sự thiếu hiểu biết của nhân viên 5 5 5 Một bản vận đơn đường biển bản gốc nằm ngoài sự kiểm soát của ngân hàng 15 15 6 Tranh chấp liên quan đến phát hành bảo lãnh nhận hàng 5 5 7 Bất đồng quan điểm chứng từ bất hợp lệ giữa ngân hàng phát hành và ngân hàng xuất trình khi đã thông báo bất hợp lệ cho khách hàng 10 10 8 Thông báo từ chối thanh toán nhưng vẫn giao chứng từ cho người yêu cầu phát hành thư tín dụng khi họ muốn nhận hàng mà không chờ ý kiến của ngân hàng xuất trình 20 20 9 Thanh toán không đúng chỉ thị của ngân hàng xuất trình nên tiền bị trả lại 3 3 10 Người thụ hưởng lập chứng từ giả để lừa ngân hàng 2 2 11 Khách hàng khiếu kiện vì không phát hành thư tín dụng đúng nội dung hợp đồng 3 3 12 Khách hàng không nhận được đúng hàng hóa thỏa thuận trong hợp đồng 5 5 13 Khách hàng không nhận được hàng vì gặp thiên tai 2 2 RPHỤ LỤC 3 DANH SÁCH CÁC ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT STT Họ và tên Nơi làm việc 1 Nguyễn Thị Hải An VPBank Hội Sở 2 Hồ Nam Tiến VPBank Hội Sở 3 Nguyễn Thị Thanh Xuân VPBank Hội Sở 4 Nguyễn Thanh Bình VPBank Hội Sở 5 Lê Quyết Thắng VPBank Hội Sở 6 Trần Thị Minh VPBank Hội Sở 7 Trần Thị Hồng Châu VPBank Hội Sở 8 Nguyễn Tấn Nam VPBank Hội Sở 9 Trần Thanh Phong VPBank Hội Sở 10 Mai Thị Thái Hà VPBank Hội Sở 11 Vân Thanh Sơn VPBank Đà Nẵng 12 Trương Thị Hương Giang VPBank Đà Nẵng 13 Thái Thị Ngọc Hạnh VPBank Đà Nẵng 14 Trần Văn Thành VPBank Đà Nẵng 15 Trần Thị Nhiêu Mỹ VPBank Đà Nẵng 16 Nguyễn Thị Kim Oanh VPBank Hải Phòng 17 Nguyễn Cửu Thanh Châu VPBank Hải Phòng 18 Nguyễn Thị Phượng VPBank Hải Phòng 19 Trần Xuân Nhật Vy VPBank Hải Phòng 20 Trần Ngọc Cẩm Tú VPBank Hải Phòng 21 Nguyễn Thị Kim Yến VPBank Hồ Chí Minh 22 Nguyễn Thị Liên Phương VPBank Hồ Chí Minh S23 Đào Thị Thu Thảo VPBank Hồ Chí Minh 24 Trần Ngọc Hồ VPBank Hồ Chí Minh 25 Quách Tố Diệp VPBank Hồ Chí Minh 26 Nguyễn Thị Hòa VPBank Hồ Chí Minh 27 Nguyễn Thanh Xuân VPBank Hồ Chí Minh 28 Huỳnh Huy Anh Thư VPBank Hồ Chí Minh 29 Thái Ngọc Minh Lý VPBank Hồ Chí Minh 30 Nguyễn Phú Hoàng VPBank Hồ Chí Minh 31 Ngô Ngọc Tuyền VPBank Hồ Chí Minh 32 Nguyễn Thị Vinh VPBank Hồ Chí Minh 33 Trần Thanh Trung VPBank Hồ Chí Minh 34 Hứa Thanh Sơn VPBank Hồ Chí Minh 35 Nguyễn Thị Mai Loan VPBank Hồ Chí Minh 37 Nguyễn Ngọc Quân VPBank Hồ Chí Minh 38 Võ Văn Mỹ VPBank Hồ Chí Minh 39 Diệp Mỹ Lệ VPBank Hồ Chí Minh 40 Trần Thanh Hùng VPBank Hồ Chí Minh 41 Vũ Thị Ngọc Phượng VPBank Hồ Chí Minh 42 Vũ Thị Ngọc Hương VPBank Hồ Chí Minh 43 Võ Điền Quang VPBank Hồ Chí Minh 44 Đỗ Bình Nguyên VPBank Hồ Chí Minh 45 Phạm Thanh Tuấn VPBank Hồ Chí Minh 45 Nguyễn Thùy Dương VPBank Sài Gòn 46 Phan Thị Gia VPBank Sài Gòn 47 Võ Thị Hoàng Thương VPBank Sài Gòn 48 Võ Thu Uyên VPBank Sài Gòn 49 Võ Thị Quỳnh Nga VPBank Sài Gòn 50 Huỳnh Kim Ngọc Diệp VPBank Sài Gòn T51 Ngô Thị Kim Loan VPBank Sài Gòn 52 Hồ Trương Thanh Nguyệt VPBank Sài Gòn 53 Nguyễn Thị Mỹ Tuyến VPBank Sài Gòn 54 Trần Hồng Thanh VPBank Sài Gòn 55 Nguyễn Cao Trí VPBank Sài Gòn 56 Nguyễn Thị Mỹ Hạnh VPBank Sài Gòn 57 Nguyễn Tấn Lực VPBank Sài Gòn 58 Phạm Thị Tuyết VPBank Sài Gòn 59 Lâm Ngọc Diệp VPBank Sài Gòn 60 Ngô Thị Kim Ngân VPBank Sài Gòn 61 Nguyễn Thị Kim Loan VPBank Sài Gòn 62 Phạm Ngọc Dung VPBank Sài Gòn 63 Nguyễn Thị Thanh Nga VPBank Sài Gòn 64 Nguyễn Trương Gia Lâm VPBank Sài Gòn 65 Nguyễn Mạnh Cường VPBank Sài Gòn 66 Nguyễn Hoài Thanh VPBank Sài Gòn 67 Trần Ngọc Quân VPBank Sài Gòn 68 Lê Thị Thanh Nhàn VPBank Sài Gòn 69 Lương Ngân Phân VPBank Sài Gòn 70 Nguyễn Thị Duyên VPBank Sài Gòn 71 Nguyễn Ngọc Phụng VPBank Đồng Nai 72 Bùi Trần Huân VPBank Đồng Nai 73 Bùi Thị Bảo Ngọc VPBank Đồng Nai 74 Nguyễn Tấn Phát VPBank Đồng Nai 75 Nguyễn Thành Tâm VPBank Đồng Nai 76 Trần Thị Hoàng Phượng VPBank Đồng Nai 77 Vũ Thành Long VPBank Đồng Nai 78 Ngô Thanh Tâm VPBank Đồng Nai U79 Nguyễn Thị Minh Phú VPBank Đồng Nai 80 Nguyễn Hải Lư VPBank Đồng Nai 81 Phạm Đình Chiểu VPBank Long An 82 Nguyễn Thị Phương Uyên VPBank Long An 83 Nguyễn Văn Đại VPBank Long An 84 Nguyễn Thị Thanh Thanh VPBank Long An 85 Ngô Thanh Ngọc VPBank Long An 86 Hà Mỹ Tuyền VPBank Long An 87 Lưu Thị Hằng Phủ VPBank Long An 88 Đoàn Thị Lắm VPBank Long An 89 Phạm Hồng Nga VPBank Long An 90 Nguyễn Thị Tuyết Vân VPBank Long An 91 Văn Thị Tường Vy VPBank Cần Thơ 92 Nguyễn Thị Hồng Cẩm VPBank Cần Thơ 93 Phạm Thị Ngọc Tú VPBank Cần Thơ 94 Huỳnh Thị Thúy Hoa VPBank Cần Thơ 95 Trần Ngọc Huyền Trang VPBank Cần Thơ 96 Phạm Công Toại VPBank Cần Thơ 97 Phạm Công Huấn VPBank Cần Thơ 98 Nguyễn Văn Xuân VPBank Cần Thơ 99 Cao Tăng Thiện VPBank Cần Thơ 100 Nguyễn Hải Lưu VPBank Cần Thơ ._.