Thị trường chứng khoán Trung Quốc và bài học cho sự phát triển và hội nhập của Thị trường chứng khoán Việt Nam

Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n I.B¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã mét lÞch sö ph¸t triÓn kh¸ l©u dµi. H×nh thøc s¬ khai cña ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®· xuÊt hiÖn ngay tõ thêi Trung cæ xa x­a. ë ph­¬ng T©y, vµo kho¶ng gi÷a thÕ kû thø 15, c¸c th­¬ng gia th­êng gÆp gì nhau t¹i c¸c qu¸n cµ phª trong nh÷ng thµnh phè lín ®Ó mua b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸ nh­ n«ng s¶n, kho¸ng s¶n, ngo¹i hèi vµ c¸c ®éng s¶n.... Nh÷ng ®iÓm gÆp gì nh­ vËy dÇn dÇn trë thµnh nh÷ng thÞ tr­êng bu«n b¸n, t¹i ®ã c¸c th­¬ng gia thèng nhÊt víi nhau nh÷ng qui ­íc mang tÝnh chÊt nguyªn t¾c cho c¸c cuéc th­¬ng l­îng. Phiªn chî ®Çu tiªn víi quy m« lín diÔn ra vµo n¨m 1453 trong mét l©u ®µi cña gia ®×nh VanBer Buerzo t¹i thÞ trÊn Bruges (V­¬ng quèc BØ). L©u ®µi nµy cã biÓu t­îng cña 3 tói da ®i kÌm víi mét tõ tiÕng Ph¸p- “Bourse”, nghÜa lµ “MËu dÞch tr­êng”. MËu dÞch tr­êng kh¸c víi thÞ tr­êng th«ng th­êng (chî) ë nh÷ng ®Æc ®iÓm: MËu dÞch thÞ tr­êng lµ thÞ tr­êng trõu t­îng: C¸c bªn giao dÞch mµ kh«ng cÇn cã hµng ho¸ tr­íc mÆt. MËu dÞch thÞ tr­êng lµ thÞ tr­êng cã tÝnh nguyªn t¾c cao: Mäi giao dÞch trong thÞ tr­êng ®Òu ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ nh÷ng quy ­íc thèng nhÊt mang tÝnh chÊt nguyªn t¾c. Ba tói da t­îng tr­ng cho 3 néi dung ho¹t ®éng chñ yÕu cña MËu dÞch tr­êng: Trao ®æi hµng ho¸: Hµng ho¸ ë ®©y chñ yÕu lµ nh÷ng s¶n phÈm n«ng l©m nghiÖp. C¸c th­¬ng l­îng, giao dÞch cã thÓ diÔn ra tr­íc khi mïa mµng ®­îc trång hoÆc ®· trång nh­ng ch­a tíi mïa thu ho¹ch. Trao ®æi ngo¹i tÖ: Giao dÞch c¸c chøng tõ tµi chÝnh ®­îc ph¸t hµnh b»ng nh÷ng ®ång tiÒn kh¸c nhau vµ cã thêi h¹n thanh to¸n t­¬ng ®èi ng¾n. Trao ®æi chøng kho¸n ®éng s¶n: §©y lµ ho¹t ®éng cña c¸c mËu dÞch tr­êng gi¸ kho¸n ®éng s¶n hay chøng kho¸n th«ng qua c¸c nhµ trung gian, cßn gäi t¾t lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. N¨m 1547, mËu dÞch tr­êng t¹i thµnh phè Bruges bÞ sôp ®æ v× lý do thiªn tai, c¸c ho¹t ®éng cña nã ®­îc chuyÓn ®Õn thÞ trÊn Antwerpen, mét h¶i c¶ng lín cña BØ . T¹i ®©y mËu dÞch tr­êng ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ cïng víi qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh tèc ®é tÝch luü t­ b¶n vµ sù gia t¨ng tÝn dông nhµ n­íc. Trong khi mËu dÞch tr­êng Antwerpen ph¸t triÓn ngµy cµng nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, c¸c mËu dÞch kh¸c còng lÇn l­ît ®­îc thiÕt lËp t¹i Ph¸p, §øc, B¾c ¢u vµ Mü. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong mçi quèc gia còng nh­ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng thÞ tr­êng riªng biÖt cho mçi néi dung ho¹t ®éng. C¸c mËu dÞch tr­êng, do ®ã, ®­îc ph©n ra thµnh c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau: Giao dÞch hµng ho¸ ®­îc t¸ch ra thµnh thÞ tr­êng hµng ho¸, giao dÞch ngo¹i tÖ t¸ch ra thµnh thÞ tr­êng hèi ®o¸i, giao dÞch gi¸ kho¸n ®éng s¶n t¸ch ra thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c giao dÞch hîp ®ång cho t­¬ng lai ®­îc t¸ch ra thµnh c¸c “thÞ tr­êng t­¬ng lai”. N¨m 1608, TTCK Amsterdam (Hµ Lan) ®­îc thµnh lËp. Lóc bÊy giê, Hµ Lan ®ang lµ n­íc thèng trÞ Ch©u ¢u vÒ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i nªn Amsterdam thu hót ®­îc sù tËp trung cña thÞ tr­êng chøng kho¸n c¸c n­íc l©n cËn. TiÕp sau ®ã lµ sù ra ®êi lÇn l­ît cña c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n, víi Së giao dÞch chøng kho¸n Paris (Ph¸p) n¨m 1724, TTCK London n¨m 1773, TTCK New York n¨m 1792... ThÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi ®· tr¶i qua nhiÒu thêi k× ph¸t triÓn kh¸c nhau, ®­îc ®¸nh dÊu bëi c¸c mèc lÞch sö nh­ sau: + Thêi kú huy hoµng nhÊt 1875-1913: §©y lµ thêi kú mµ TTCK ph¸t triÓn m¹nh mÏ cïng víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. +Thêi kú chñ nghÜa §Õ quèc: ChuyÓn sang giai ®o¹n §Õ quèc chñ nghÜa, c¸c ng©n hµng lín th©m nhËp ngµy cµng m¹nh mÏ h¬n vµo c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ tÝnh ®éc lËp cña c¸c Së giao dÞch yÕu ®i. C¸c ng©n hµng lín lµ nh÷ng chñ thÓ tham gia chñ yÕu vµo ho¹t ®éng ®Çu c¬ trªn c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n, vµ ho¹t ®éng ®Çu c¬ tù ph¸t cña hä ®· g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng th­êng xuyªn cho gi¸ chøng kho¸n. Ngµy 29-10-1929 ®­îc gäi lµ ngµy thø n¨m ®en tèi, më ®Çu lµ cuéc khñng ho¶ng thÞ tr­êng chøng kho¸n New York sau ®ã ®· lan sang c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n T©y ¢u, B¾c ¢u, NhËt B¶n. Cuéc khñng ho¶ng nµy kÐo dµi suèt trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. + Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II: C¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n phôc håi vµ ph¸t triÓn m¹nh. + Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh n¨m 1987 víi “ngµy thø hai ®en tèi” mét lÇn n÷a lµm cho c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn thÕ giíi suy sôp. Nh­ng chØ 2 n¨m sau, TTCK thÕ giíi l¹i ®i vµo æn ®Þnh, ph¸t triÓn vµ trë thµnh mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng kinh tÕ cña nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. + Th¸ng 7/1997: ThÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi l¹i bÞ t¸c ®éng m¹nh bëi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, b¾t ®Çu tõ Th¸i Lan. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· kÐo dµi h¬n mét n¨m vµ lan réng sang NhËt B¶n, B¾c Mü... §Õn nay, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë hÇu hÕt c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh­ Anh, Mü, NhËt, §øc, Ph¸p.... vµ ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ë Ch©u ¸, thÞ tr­êng chøng kho¸n xuÊt hiÖn chØ c¸ch ®©y kho¶ng nöa thÕ kØ, víi thÞ tr­êng chøng kho¸n Hång K«ng vµo n¨m 1946, In®«nªxia (n¨m 1952), Hµn Quèc (n¨m 1956), Th¸i Lan (n¨m 1962)..... Nh÷ng së giao dÞch chøng kho¸n lín nhÊt thÕ giíi hiÖn nay bao gåm Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Phè Wall (Hoa Kú), Së giao dÞch chøng kho¸n London (Anh), Së giao dÞch chøng kho¸n Tokyo (NhËt B¶n), Frankfurt (§øc)..... B¶n chÊt cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Cã nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t kh¸i niÖm thÞ tr­êng chøng kho¸n. HiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng giao dÞch, mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n trung vµ dµi h¹n nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. XÐt vÒ mÆt h×nh thøc, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét lo¹i thÞ tr­êng víi hµng ho¸ lµ c¸c lo¹i chøng kho¸n trung vµ dµi h¹n. Tuy nhiªn, xÐt vÒ mÆt b¶n chÊt, thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh lµ mét kªnh dÉn vèn quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh×n vµo s¬ ®å c¸c kªnh dÉn vèn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®­íi ®©y cã thÓ thÊy, cã ba c¸ch dÉn vèn tõ c¸c chñ thÓ thõa vèn sang c¸c chñ thÓ thiÕu vèn trong nÒn kinh tÕ: qua ng©n s¸ch nhµ n­íc, qua kªnh gi¸n tiÕp (qua c¸c trung gian tµi chÝnh nh­ ng©n hµng, quü ®Çu t­, quü b¶o hiÓm....) vµ qua kªnh trùc tiÕp (chñ thÓ thõa vèn trùc tiÕp truyÒn t¶i vèn vµo c¸c doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty cæ phÇn, c¸c tæ chøc ph¸t hµnh chøng kho¸n... b»ng c¸ch mua chøng kho¸n, kh«ng qua trung gian nµo). NÕu kªnh dÉn vèn gi¸n tiÕp cã ®Æc ®iÓm lµ quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö dông g©y ra l·ng phÝ, tham nhòng vµ tÝnh ú trong qu¶n lý th× kªnh dÉn vèn trùc tiÕp gi¶m thiÓu ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy. Qua kªnh dÉn vèn trùc tiÕp, c¸c chñ thÓ ®Çu t­ ®· thùc sù g¾n quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông vèn, n©ng cao tiÒm n¨ng qu¶n lý vèn, ®ång thêi tiÕt kiÖm chi phÝ huy ®éng vµ sö dông vèn. Tãm l¹i, b¶n chÊt cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ: ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i tËp trung vµ ph©n phèi c¸c nguån vèn tiÕt kiÖm, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trùc tiÕp, thÞ tr­êng chøng kho¸n thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña t­ b¶n tiÒn tÖ, chuyÓn t­ b¶n tiÒn tÖ tõ t­ b¶n së h÷u sang t­ b¶n chøc n¨ng. §©y lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. S¬ ®å c¸c kªnh dÉn vèn trong nÒn kinh tÕ Cung vèn Nhµ n­íc Doanh nghiÖp C¸ nh©n. Ng­êi n­íc ngoµi CÇu vèn Nhµ n­íc Doanh nghiÖp C¸ nh©n. Ng­êi n­íc ngoµi Kªnh dÉn vèn gi¸n tiÕp (ng©n hµng ) Kªnh dÉn vèn trùc tiÕp (thÞ tr­êng vèn) (TTCK) Ng©n s¸ch nhµ n­íc Chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Dùa trªn nh÷ng tiªu thøc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau, cã nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t vÒ chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, nh­ng nh×n chung ®Òu bao gåm nh÷ng néi dung sau: C«ng cô huy ®éng vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ ThÞ tr­êng chøng kho¸n cho phÐp c¸c c«ng ty vµ chÝnh phñ huy ®éng vèn ®Çu t­ (bao gåm c¶ nguån vèn trong n­íc vµ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi) cho ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ- x· héi vÜ m« th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n tån t¹i song song víi kªnh dÉn vèn gi¸n tiÕp vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh tÝnh ­u viÖt cña nã lµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng sö dông vèn l©u dµi cho doanh nghiÖp, n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý vèn cña nhµ ®Çu t­, tiÕt kiÖm chi phÝ huy ®éng vµ sö dông vèn.... Kªnh dÉn vèn trùc tiÕp qua thÞ tr­êng chøng kho¸n thùc sù lµ mét kªnh quan träng trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. b. C«ng cô t¨ng tiÕt kiÖm quèc gia ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i cung cÊp cho c«ng chóng nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ cã lùa chän víi mét hÖ thèng hµng chôc lo¹i chøng kho¸n kh¸c nhau cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau. ThÞ tr­êng chøng kho¸n cung cÊp thªm mét lo¹i tµi s¶n tµi chÝnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ thùc hiÖn tiÕt kiÖm vµ qu¶n lý tµi s¶n. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn møc ®é cao th× c«ng chóng ngµy cµng ­a chuéng h×nh thøc ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, bªn c¹nh h×nh thøc ®Çu t­ vµo tµi s¶n thùc nh­ bÊt ®éng s¶n, kim lo¹i quý vµ h×nh thøc göi tiÕt kiÖm ng©n hµng. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®· gãp phÇn n©ng cao møc ®é tiÕt kiÖm quèc gia, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vèn cho ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cung cÊp kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n, bªn c¹nh thÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu, cßn cã thÞ tr­êng thø cÊp lµ n¬i diÔn ra sù mua ®i b¸n l¹i nh÷ng chøng ph¸t ®· ph¸t hµnh. Trong sù mua ®i b¸n l¹i ®ã, kh«ng cã nguån vèn míi nµo ®­îc t¹o ra mµ chØ cã sù thay ®æi quyÒn së h÷u ®èi víi chøng kho¸n. Do ®ã, chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n thø cÊp nãi riªng vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi chung lµ cung cÊp kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c lo¹i chøng kho¸n, lµm cho c¸c chøng kho¸n cã kh¶ n¨ng trao ®æi, gióp cho nh÷ng ng­êi tham gia thÞ tr­êng cã thÓ thay ®æi quyÕt ®Þnh ®Çu t­, vµ do ®ã, ®iÒu hoµ sù ph©n phèi vèn trong nÒn kinh tÕ §¸nh gi¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh nÒn kinh tÕ Gi¸ c¶ chøng kho¸n vµ c¸c chØ sè chøng kho¸n lµ nh÷ng con sè ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi ch©n thùc kÕt qu¶ kinh doanh, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh kinh tÕ nãi chung. H»ng ngµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n c«ng bè c«ng khai vµ kÞp thêi nh÷ng con sè ®ã nh»m ®Þnh h­íng ®Çu t­ vµ qu¶n lý thÞ tr­êng, t¹o nªn mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ ph¸t triÓn. 3.2.Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu lµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶, ®iÒu hµnh c«ng b»ng, ph¸t triÓn æn ®Þnh, thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ho¹t ®éng theo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: a.Nguyªn t¾c trung gian. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét thÞ tr­êng ®Æc biÖt, trong ®ã c¸c ho¹t ®éng ®Òu ph¶i qua m«i giíi, trung gian. Nguyªn t¾c trung gian thÓ hiÖn ë nhiÒu khÝa c¹nh, bao gåm, tr­íc hÕt vµ quan träng nhÊt lµ trung gian vÒ mua b¸n, trao ®æi, chuyÓn nh­îng chøng kho¸n. Ngoµi ra, c¸c ho¹t ®éng l­u ký, thanh to¸n, t­ vÊn, cung cÊp th«ng tin ®Òu ®­îc thùc hiÖn qua trung gian. Thùc hiÖn ho¹t ®éng m«i giíi trung gian lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c c«ng ty l­u ký, thanh to¸n bï trõ, c¸c c«ng ty t­ vÊn luËt..... Nguyªn t¾c trung gian ®¶m b¶o cho nh÷ng giao dÞch phøc t¹p trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn cã tæ chøc, trËt tù, ®¶m b¶o tÝnh an toµn, ®ång thêi kh¾c phôc tÝnh h¹n chÕ vÒ kh«ng gian cña c¸c sµn giao dÞch. b.Nguyªn t¾c ®Êu gi¸ ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc coi lµ thÞ tr­êng mang tÝnh tù do nhÊt trong c¸c lo¹i thÞ tr­êng. Së dÜ nh­ vËy v× gi¸ c¶ chøng kho¸n ®­îc x¸c lËp hoµn toµn dùa trªn nguyªn t¾c thÞ tr­êng: nguyªn t¾c ®Êu gi¸. Cã nhiÒu h×nh thøc ®Êu gi¸ kh¸c nhau. §Êu gi¸ trùc tiÕp lµ h×nh thøc c¸c nhµ m«i giíi trùc tiÕp gÆp nhau ®Ó th­¬ng l­îng gi¸. §Êu gi¸ gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc c¸c nhµ m«i giíi th­¬ng l­îng gi¸ víi nhau th«ng qua m¹ng ®iÖn tho¹i vµ m¸y vi tÝnh nèi m¹ng. §Êu gi¸ tù ®éng lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao nhÊt, trong ®ã c¸c lÖnh mua vµ lÖnh b¸n ®­îc truyÒn ®Õn m¸y chñ cña hÖ thèng m¸y tÝnh nèi m¹ng gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn, m¸y chñ sÏ tù ®éng khíp lÖnh vµ truyÒn kÕt qu¶ ®Õn c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Cã hai ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ phæ biÕn lµ ®Êu gi¸ liªn tôc (viÖc khíp lÖnh ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc vµ gi¸ c¶ ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch tøc thêi khi cã sù trïng khíp) vµ ®Êu gi¸ ®Þnh kú (tËp hîp c¸c lÖnh mua b¸n trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh råi míi tiÕn hµng khíp lÖnh). §Êu gi¸ ®Þnh kú cã thÓ h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®éng gi¸ qu¸ møc nh­ng l¹i h¹n chÕ tÝnh kÞp thêi cña c¸c giao dÞch. Do ®ã, ®Êu gi¸ ®Þnh kú thÝch hîp víi giai ®o¹n ®Çu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, trong khi ®Êu gi¸ liªn tôc thÝch hîp víi nh÷ng thÞ tr­êng cã khèi l­îng giao dÞch lín, nhiÒu ®¬n ®Æt hµng vµ cã tÝnh tæ chøc cao. c.Nguyªn t¾c c«ng khai. §Ó ®¶m b¶o mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, c«ng b»ng, thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c c«ng khai th«ng tin. TÝnh c«ng khai thÓ hiÖn ë chç c¸c tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i ®Þnh kú nép cho Së giao dÞch chøng kho¸n B¶ng tæng kÕt tµi s¶n, b¶ng ph©n tÝch thu nhËp cïng víi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó Së giao dÞch chøng kho¸n thµnh lËp c¸c chØ sè vµ th«ng b¸o c«ng khai trªn sµn giao dÞch. Bªn c¹nh ®ã, c¸c tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i c«ng khai th«ng tin vÒ c¸c ®ît ph¸t hµnh chøng kho¸n, bao gåm sè l­îng, gi¸ c¶, lo¹i chøng kho¸n ph¸t hµnh...... vµ tæ chøc c«ng khai ®Êu gi¸, ®Êu lÖnh trªn b¶ng ®iÖn...... ViÖc c«ng khai th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ßi hái ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu: tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh kÞp thêi vµ tÝnh dÔ tiÕp cËn. Nguyªn t¾c c«ng khai th«ng tin nh»m môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých nhµ ®Çu t­ vµ t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh, ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. II.C¬ cÊu thÞ tr­êng chøng kho¸n 1.Ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n theo ph­¬ng thøc giao dÞch Dùa vµo tiªu thøc ph­¬ng thøc giao dÞch, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh hai lo¹i: thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp. 1.1.ThÞ tr­êng s¬ cÊp ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp, huy ®éng thªm vèn cho doanh nghiÖp, huy ®éng vèn cho nhu cÇu chi tiªu cña chÝnh phñ, qua ®ã, ®­a nguån vèn tiÕt kiÖm vµo c«ng cuéc ®Çu t­. ThÞ tr­êng s¬ cÊp cßn ®­îc gäi lµ thÞ tr­êng cÊp I hay thÞ tr­êng ph¸t hµnh. Nãi ®Õn thÞ tr­êng s¬ cÊp lµ nãi ®Õn c¸c yÕu tè t¹o lËp chøng kho¸n nh­ h×nh thøc chøng kho¸n, ph­¬ng thøc ph¸t hµnh, c¸ch ®Þnh gi¸ chøng kho¸n, thñ tôc t¨ng vèn, c¸c yÕu tè ph¸p lý cã liªn quan ®Õn viÖc ®¨ng ký, l­u th«ng, b¶o qu¶n vµ cÊt tr÷ chøng kho¸n vµ c«ng t¸c qu¶n lý, kiÓm so¸t chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý. 1.2.ThÞ tr­êng thø cÊp ThÞ tr­êng thø cÊp lµ thÞ tr­êng mua ®i b¸n l¹i c¸c lo¹i chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh víi nhiÒu lÇn mua b¸n vµ gi¸ c¶ kh¸c nhau. ViÖc mua b¸n nµy kh«ng lµm t¨ng vèn cho tæ chøc ph¸t hµnh mµ chØ lµm thay ®æi quyÒn së h÷u chøng kho¸n vµ thu nhËp cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nh÷ng ng­êi kinh doanh chøng kho¸n. Do ®ã, ®©y cßn ®­îc gäi lµ thÞ tr­êng cÊp II hay thÞ tr­êng lu©n chuyÓn chøng kho¸n. Víi tÝnh chÊt c¹nh tranh cao vµ ho¹t ®éng liªn tôc, thÞ tr­êng thø cÊp cã chøc n¨ng quan träng lµ x¸c ®Þnh gi¸ chøng kho¸n hîp lý trªn c¬ së ®Êu gi¸ tù do vµ ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n cã gi¸. Cã nhiÒu lo¹i thÞ tr­êng thø cÊp kh¸c nhau. Dùa theo tÝnh chÊt tæ chøc cña thÞ tr­êng, thÞ tr­êng thø cÊp gåm cã thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung (tøc lµ c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n: nh÷ng trung t©m mua b¸n chøng kho¸n cã tæ chøc chÆt chÏ vµ møc tiªu chuÈn cao) vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n phi tËp trung (lµ thÞ tr­êng kh«ng cã trung t©m giao dÞch, viÖc mua b¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua m¹ng l­íi ®iÖn tho¹i vµ m¸y vi tÝnh....) Dùa theo lo¹i hµng ho¸ giao dÞch trªn thÞ tr­êng, thÞ tr­êng thø cÊp bao gåm thÞ tr­êng cæ phiÕu, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu vµ thÞ tr­êng c¸c c«ng cô ph¸i sinh.... ThÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp cã mèi liªn hÖ g¾n bã kh«ng thÓ t¸ch rêi, víi thÞ tr­êng s¬ cÊp lµ c¬ së, lµ nguån t¹o hµng ho¸ cho thÞ tr­êng thø cÊp, vµ thÞ tr­êng thø cÊp lµ ®éng lùc, ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho chøng kho¸n, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng s¬ cÊp ph¸t triÓn. Trªn thùc tÕ, sù ph©n biÖt gi÷a hai thÞ tr­êng nµy còng kh«ng thËt râ rµng. 2.Ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n theo c«ng cô l­u th«ng Theo tiªu thøc nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm: 2.1.ThÞ tr­êng cæ phiÕu Lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh vµ mua ®i b¸n l¹i c¸c lo¹i cæ phiÕu. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy bao gåm c¶ hai lÜnh vùc ®Çu t­ chøng kho¸n vµ kinh doanh chøng kho¸n. 2.2.ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu Lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh vµ mua ®i b¸n l¹i c¸c lo¹i tr¸i phiÕu, bao gåm tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp. 2.3.ThÞ tr­êng c¸c c«ng cô ph¸i sinh Lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh vµ mua ®i b¸n l¹i c¸c c«ng cô chøng kho¸n ph¸i sinh, bao gåm chøng quyÒn, b¶o chøng phiÕu, hîp ®ång quyÒn chän, hîp ®ång t­¬ng lai. Do ®©y lµ nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh cao cÊp nªn thÞ tr­êng nµy chØ xuÊt hiÖn ë nh÷ng n­íc cã thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn m¹nh. 3.Ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n theo tÝnh chÊt l­u ký Theo tiªu thøc nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh hai lo¹i 3.1.Së giao dÞch chøng kho¸n (thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc, thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung) Së giao dÞch chøng kho¸n lµ trung t©m mua b¸n c¸c chøng kho¸n ®· ®­îc ®­îc ®¨ng ký vµ niªm yÕt trong danh s¸ch cña thÞ tr­êng. Së giao dÞch chøng kho¸n cã ®Æc ®iÓm: Lµ mét tæ chøc cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, ®­îc thµnh lËp theo quy ®Þnh ph¸p luËt. Nã cã thÓ tån t¹i d­íi d¹ng mét doanh nghiÖp thuéc Së h÷u nhµ n­íc hoÆc mét doanh nghiÖp cæ phÇn hoÆc mét doanh nghiÖp t­ nh©n, tuú theo luËt ph¸p mçi quèc gia. Lµ mét tæ chøc cã thùc thÓ hiÖn h÷u, cã ®Þa ®iÓm, sµn giao dÞch cô thÓ. Lµ n¬i mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ®· héi ®ñ nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh ®Ó ®­îc phÐp ®¨ng ký, niªm yÕt vµ mua b¸n t¹i Së giao dÞch. Lµ mét thÞ tr­êng cã tæ chøc, cã tÝnh minh b¹ch vµ c«ng khai cao, tu©n thñ nh÷ng quy chÕ vµ nguyªn t¾c nghiªm ngÆt, chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Uû ban chøng kho¸n quèc gia. 3.2.ThÞ tr­êng OTC (thÞ tr­êng giao dÞch qua quÇy, thÞ tr­êng ngoµi danh s¸ch, thÞ tr­êng phi chÝnh thøc ) Lµ thÞ tr­êng kh«ng cã ®Þa ®iÓm giao dÞch cô thÓ, trong ®ã hµng ngµn h·ng m«i giíi ë kh¾p mäi n¬i giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n víi nhau th«ng qua hÖ thèng ®iÖn tho¹i vµ m¸y vi tÝnh nèi m¹ng. §©y lµ mét thÞ tr­êng ph¸t triÓn víi møc ®é tù ®éng ho¸ cao. Chøng kho¸n giao dÞch trªn thÞ tr­êng OTC kh«ng ®ßi hái c¸c ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn cao nh­ trªn Së giao dÞch chøng kho¸n nªn hÇu hÕt c¸c lo¹i chøng kho¸n ph¸t hµnh lÇn ®Çu tiªn th­êng giao dÞch qua thÞ tr­êng OTC råi míi ®¨ng ký l¹i trªn Së giao dÞch. Qu¶n lý thÞ tr­êng OTC th­êng lµ HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n, víi nhiÖm vô ban hµnh quy chÕ vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c quy chÕ nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, hîp lý gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn. III.C«ng cô l­u th«ng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. C«ng cô l­u th«ng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, hay hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, t­¬ng ®èi phong phó, ®­îc thèng nhÊt gäi tªn chung lµ chøng kho¸n. Cã thÓ hiÓu kh¸i qu¸t chøng kho¸n lµ nh÷ng chøng th­ d­íi d¹ng vËt chÊt hoÆc ®iÖn tö x¸c nhËn quyÒn hîp ph¸p cña chñ së h÷u chøng kho¸n vµ cã thÓ mua b¸n, chuyÓn nh­îng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. QuyÒn hîp ph¸p cña chñ së h÷u chøng kho¸n bao gåm: quyÒn së h÷u ®èi víi chøng kho¸n vèn, quyÒn chñ nî ®èi víi chøng kho¸n nî, quyÒn vÒ tµi chÝnh liªn quan ®èi víi c¸c c«ng cô ph¸i sinh. Chøng kho¸n lµ nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh trung vµ dµi h¹n vµ ®­îc ph¸p luËt b¶o hé th«ng qua LuËt chøng kho¸n cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Chøng kho¸n mang ®ñ nh÷ng tÝnh chÊt cña mét lo¹i hµng ho¸ vµ ®iÒu ®ã ®­îc ®¶m b¶o khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn: cã chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a c¸c kªnh ®Çu t­ (gi÷a l·i suÊt ng©n hµng vµ cæ tøc, tr¸i tøc...), cã m«i tr­êng ph¸p lý ®¶m b¶o cho viÖc trao ®æi, mua b¸n chøng kho¸n, cã n¬i ®Ó mua b¸n chøng kho¸n, tøc lµ cã thÞ tr­êng chøng kho¸n. Môc tiªu chñ yÕu trong ®Çu t­ chøng kho¸n lµ an toµn vèn (liªn quan ®Õn tÝnh rñi ro cña chøng kho¸n), kiÕm lêi (liªn quan ®Õn tÝnh sinh lêi cña chøng kho¸n), kh¶ n¨ng thanh kho¶n (liªn quan ®Õn tÝnh thanh kho¶n cña chøng kho¸n). Do ®ã, nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn chøng kho¸n vµ ®Çu t­ chøng kho¸n bao gåm: t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¸t hµnh, l·i suÊt thÞ tr­êng (bao gåm l·i suÊt liªn ng©n hµng vµ l·i suÊt gi÷a ng©n hµng víi kh¸ch hµng), t×nh h×nh l¹m ph¸t vµ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. Th«ng th­êng, chøng kho¸n gåm ba lo¹i c¬ b¶n lµ: Chøng kho¸n vèn (cæ phiÕu vµ chøng chØ quü ®Çu t­), chøng kho¸n nî (tr¸i phiÕu) vµ c¸c c«ng cô ph¸i sinh 1.Cæ phiÕu 1.1.Kh¸i niÖm Cæ phiÕu lµ chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ, x¸c nhËn c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi së h÷u chøng kho¸n ®èi víi tµi s¶n hoÆc vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh. Khi mét c«ng ty cæ phÇn huy ®éng vèn ®Ó thµnh lËp hoÆc më réng, hiÖn ®¹i ho¸ s¶n xuÊt, hä chia sè vèn cÇn huy ®éng thµnh nh÷ng phÇn nhá b»ng nhau, gäi lµ cæ phÇn, c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ ®Çu t­ vµo c«ng ty b»ng c¸ch mua c¸c cæ phÇn. Khi ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ trë thµnh cæ ®«ng. GiÊy chøng nhËn së h÷u cæ phÇn gäi lµ cæ phiÕu. ChØ cã c¸c c«ng ty cæ phÇn míi ®­îc phÐp ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó huy ®éng vèn, do ®ã, cæ phiÕu cßn ®­îc gäi lµ chøng kho¸n vèn. 1.2.§Æc ®iÓm cña cæ phiÕu a.H×nh thøc cña cæ phiÕu Cæ phiÕu cã thÓ tån t¹i d­íi d¹ng chøng chØ (®©y lµ h×nh thøc cæ ®iÓn) hoÆc d­íi d¹ng tµi kho¶n hay bót to¸n ghi sæ (c¸c cæ ®«ng n¾m gi÷ giÊy b¸o Cã sè tiÒn trªn tµi kho¶n cña m×nh). H×nh thøc thø hai cßn ®­îc gäi lµ chøng kho¸n phi vËt thÓ hay chøng kho¸n phi vËt chÊt. ë nh÷ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn nh­ Mü, NhËt B¶n, trªn 90% cæ phiÕu tån t¹i d­íi d¹ng thø hai nµy. ë ViÖt Nam hiÖn nay, h×nh thøc cæ phiÕu chñ yÕu vÉn lµ d¹ng cæ ®iÓn, tøc lµ d¹ng chøng th­. NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11-7-1998 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cña ViÖt Nam quy ®Þnh: H×nh thøc cæ phiÕu do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh, thèng nhÊt trªn toµn quèc. C«ng ty cæ phÇn nµo niªm yÕt chøng kho¸n t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n th× mÉu cæ phiÕu ph¶i do Nhµ n­íc qu¶n lý. b.Thêi h¹n cæ phiÕu Thêi h¹n cña cæ phiÕu g¾n chÆt víi thêi h¹n ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh ra nã. VÒ nguyªn t¾c, cæ ®«ng chØ ®­îc hoµn vèn khi c«ng ty cæ phÇn chÊm døt ho¹t ®éng, tøc lµ khi c«ng ty gi¶i thÓ do hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng hoÆc do ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. Trªn thùc tÕ, Ýt khi mét c«ng ty ®ang ho¹t ®éng hiÖu qu¶ mµ l¹i gi¶i thÓ. Cßn mét khi c«ng ty ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ buéc ph¶i gi¶i thÓ th× kh¶ n¨ng hoµn vèn cho cæ ®«ng lµ rÊt nhá. Do ®ã, cæ phiÕu ®­îc coi nh­ mét lo¹i chøng kho¸n vÜnh viÔn, v« thêi h¹n. Trªn thùc tÕ, vÉn cã nh÷ng lo¹i cæ phiÕu ®­îc hoµn vèn vµ ®iÒu nµy do §¹i héi ®ång cæ ®«ng cña c«ng ty quyÕt ®Þnh. c.MÖnh gi¸ cæ phiÕu MÖnh gi¸, hay gi¸ trÞ danh nghÜa cña cæ phiÕu lµ gi¸ trÞ mµ c«ng ty cæ phÇn Ên ®Þnh cho cæ phiÕu, ghi trªn bÒ mÆt cæ phiÕu, x¸c ®Þnh sè tiÒn tèi thiÓu mµ c«ng ty ph¸t hµnh ph¶i nhËn ®­îc trªn mçi cæ phiÕu. MÖnh gi¸ chØ cã gi¸ trÞ vµo thêi ®iÓm ph¸t hµnh lÇn ®Çu ®Ó huy ®éng vèn vµ kh«ng t¸c ®éng ®Õn gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu. ë ViÖt Nam, mÖnh gi¸ cña cæ phiÕu niªm yÕt t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n ®­îc quy ®Þnh thèng nhÊt lµ 10000 VND. ViÖc quy ®Þnh mét møc mÖnh gi¸ thèng nhÊt th­êng g©y khã kh¨n cho viÖc hoµn vèn sau nµy. 1.3.Ph©n lo¹i cæ phiÕu Ph©n lo¹i theo quyÒn lîi cña cæ ®«ng Theo tiªu thøc nµy, cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu phæ th«ng vµ cæ phiÕu ­u ®·i. Cæ phiÕu phæ th«ng lµ cæ phiÕu ph¸t hµnh cho ®«ng ®¶o c¸c nhµ ®Çu t­, g¾n víi nã lµ nh÷ng quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm th«ng th­êng, b×nh ®¼ng cho c¸c cæ ®«ng. Trong khi ®ã, cæ phiÕu ­u ®·i chØ dµnh cho mét sè cæ ®«ng nhÊt ®Þnh, th­êng lµ c¸c cæ ®«ng s¸ng lËp, ®i kÌm víi nã lµ sù ­u ®·i vÒ mét sè quyÒn lîi nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn nã còng ®ång thêi h¹n chÕ mét sè quyÒn lîi kh¸c. §Æc ®iÓm cña cæ phiÕu phæ th«ng lµ: Cæ phiÕu phæ th«ng kh«ng ghi cæ tøc hay tØ suÊt cæ tøc. Lîi tøc cña cæ phiÕu nµy kh«ng cè ®Þnh, nã phô thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh hµng n¨m vµ chÝnh s¸ch ph©n chia lîi nhuËn cña c«ng ty. Cæ ®«ng phæ th«ng ë vµo tr¹ng th¸i “lêi ¨n lç chÞu”. Cæ tøc cho cæ phiÕu phæ th«ng cã thÓ ®­îc tr¶ b»ng tiÒn mÆt, b»ng tµi s¶n cña c«ng ty, hoÆc b»ng chÝnh cæ phiÕu cña c«ng ty. Khi cã chñ tr­¬ng hoµn vèn th× cæ ®«ng phæ th«ng bÞ xÕp sau cæ ®«ng ­u ®·i trong thø tù hoµn vèn vµ viÖc hoµn vèn ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch chia ®Òu gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu cã). Cæ ®«ng phæ th«ng cã nh÷ng quyÒn lîi sau ®©y: QuyÒn ®­îc chän Héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty th«ng qua §¹i héi ®ång cæ ®«ng, quyÒn bá phiÕu vÒ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé tµi s¶n cña c«ng ty nh­ sù s¸t nhËp, kh¶ n¨ng thanh to¸n, ph¸t hµnh cæ phiÕu bæ sung, chia nhá cæ phiÕu..., quyÒn ®­îc cung cÊp th«ng tin cô thÓ vÒ tiÕn tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty, quyÒn truy ®ßi ®Õn cïng ®èi víi tµi s¶n cña c«ng ty ph¸t hµnh. Cæ phiÕu ­u ®·i ®i liÒn víi nh÷ng ­u ®·i vÒ quyÒn lîi nh­: §­îc h­ëng mét møc l·i cæ phÇn cã tÝnh cè ®Þnh hµng n¨m, cæ tøc ­u ®·i hoÆc tØ suÊt cæ tøc ­u ®·i th­êng ®­îc ghi trªn bÒ mÆt cæ phiÕu nµy; ®­îc ­u tiªn chia l·i cæ phÇn tr­íc cæ phiÕu th­êng; ®­îc ­u tiªn ph©n chia tµi s¶n cßn l¹i hoÆc ®­îc hoµn vèn tr­íc cæ phiÕu th­êng khi c«ng ty ph¸ s¶n hoÆc hoµn vèn; nÕu hoµn vèn th× ®­îc hoµn vèn theo mÖnh gi¸. Tuú theo c¸c quyÒn lîi ­u ®·i mµ cã c¸c lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i kh¸c nhau: Cæ phiÕu ­u ®·i tÝch luü lµ cæ phiÕu ­u ®·i trong ®ã c«ng ty ph¸t hµnh ®¶m b¶o tr¶ ®Çy ®ñ cæ tøc cho ng­êi së h÷u, nÕu trong n¨m tµi chÝnh nµy kh«ng tr¶ ®­îc th× c«ng ty sÏ tÝch luü cæ tøc vµo n¨m sau. Cæ phiÕu ­u ®·i kh«ng tÝch luü lµ lo¹i cæ phiÕu mµ c«ng ty cã l·i ®Õn ®©u th× tr¶ ®Õn ®ã, kh«ng tÝch luü cæ tøc vµo n¨m sau. Cæ phiÕu ­u ®·i dù phÇn cho phÐp cæ ®«ng n¾m gi÷ nã ®­îc h­ëng mét phÇn lîi tøc phô tréi theo quy ®Þnh khi c«ng ty lµm ¨n ph¸t ®¹t vµ cã l·i v­ît tréi. Cæ phiÕu ­u ®·i cã thÓ chuyÓn ®æi cho phÐp ng­êi së h÷u nã chuyÓn lo¹i cæ phiÕu nµy thµnh mét l­îng cæ phiÕu th«ng th­êng nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Cæ phiÕu ­u ®·i thu håi cho phÐp c«ng ty ph¸t hµnh ®­îc quyÒn thu håi vµ tr¶ l¹i vèn cho cæ ®«ng hoÆc chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu ­u ®·i kh¸c cã møc tû suÊt cæ tøc phï hîp víi l·i suÊt thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, so víi cæ phiÕu phæ th«ng th× cæ phiÕu ­u ®·i cã nh÷ng h¹n chÕ sau: Theo LuËt chøng kho¸n cña nhiÒu n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc Ch©u ¸ nh­ Hµn Quèc, NhËt B¶n, cæ ®«ng ­u ®·i kh«ng ®­îc nhËn phiÕu biÓu quyÕt, kh«ng ®­îc quyÒn bá phiÕu ®Ó bÇu ra Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban kiÓm so¸t c«ng ty. Theo quy ®Þnh cña ViÖt Nam th× c¸c cæ ®«ng së h÷u cæ phiÕu ­u ®·i cæ tøc vµ cæ phiÕu ­u ®·i vèn kh«ng ®­îc nhËn phiÕu biÓu quyÕt. Ph©n lo¹i theo thÞ tr­êng huy ®éng vèn Theo tiªu thøc nµy cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu s¬ cÊp vµ cæ phiÕu thø cÊp. Cæ phiÕu s¬ cÊp ®­îc ph¸t hµnh ®Ó huy ®éng vèn ®iÒu lÖ, cßn cæ phiÕu thø cÊp lµ cæ phiÕu s¬ cÊp ®­îc mua ®i b¸n l¹i. Ng­êi së h÷u cæ phiÕu s¬ cÊp lµ nh÷ng ng­êi tham gia qu¶n lý c«ng ty vµ ®øng tªn trªn tê cæ phiÕu. ViÖc chuyÓn nh­îng lo¹i cæ phiÕu nµy rÊt khã kh¨n, ph¶i ®¨ng kÝ víi Ban qu¶n trÞ vµ ph¶i ®­îc Ban qu¶n trÞ phª duyÖt. MÖnh gi¸ cho lo¹i cæ phiÕu nµy th­êng lµ mÖnh gi¸ chuÈn. Cæ phiÕu thø cÊp lµ cæ phiÕu v« danh, cæ ®«ng n¾m gi÷ nã kh«ng ghi tªn trªn tê cæ phiÕu vµ kh«ng tham gia qu¶n lý c«ng ty. ViÖc chuyÓn nh­îng cæ phiÕu nµy ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch dÔ dµng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Cæ phiÕu lo¹i nµy th­êng cã mÖnh gi¸ nhá ®Ó dÔ ph¸t hµnh vµ huy ®éng mäi nguån tiÒn tÖ trong d©n chóng. Ngoµi ra cßn mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c. Ch¼ng h¹n, ph©n lo¹i theo quyÒn tham gia bá phiÕu biÓu quyÕt trong §¹i héi ®ång cæ ®«ng, cã cæ phiÕu ®¬n phiÕu (mét cæ phiÕu øng víi mét phiÕu bÇu) vµ cæ phiÕu ®a phiÕu (nhiÒu cæ phiÕu øng víi mét phiÕu bÇu). Ph©n lo¹i theo h×nh thøc gãp vèn, cã cæ phiÕu gãp vèn b»ng tiÒn vµ cæ phiÕu hiÖn vËt..... 2.Tr¸i phiÕu 2.1.Kh¸i niÖm Theo ®Þnh nghÜa t¹i NghÞ ®Þnh 48/N§-CP/1998 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam, tr¸i phiÕu lµ mét lo¹i chøng kho¸n ph¸t hµnh d­íi d¹ng chøng chØ hoÆc chøng tõ ghi sæ x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî c¶ gèc lÉn l·i cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu. 2.2.§Æc ®iÓm cña tr¸i phiÕu Tr¸i phiÕu cã mÖnh gi¸: MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu cã thÓ do luËt ®Þnh hoÆc do tæ chøc ph¸t hµnh quy ®Þnh. ë ViÖt Nam, mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ sÏ do Nhµ n­íc quy ®Þnh trªn c¬ së ®Ò nghÞ cña Bé tµi chÝnh vµ quyÕt ®Þnh cho tõng ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. VÝ dô, theo quy ®Þnh hiÖn hµnh lµ 100000VND vµ c¸c béi sè cña 100000VND Tr¸i phiÕu cã thêi h¹n: Thêi h¹n cña tr¸i phiÕu lµ thêi h¹n ®i vay cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi tr¸i chñ vµ ®­îc ghi râ trªn bÒ mÆt tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu cã thÓ ®­îc hoµn vèn khi ®¸o h¹n, nh­ng còng cã thÓ ®­îc hoµn vèn tr­íc h¹n toµn bé hay tõng phÇn, do ®ã, thêi h¹n trung b×nh (thêi gian mµ toµn bé 100% sè tiÒn cña tr¸i phiÕu ®­îc sö dông) cña tr¸i phiÕu cã thÓ cã thÓ b»ng hoÆc ng¾n h¬n thêi h¹n ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu cã quy ®Þnh l·i suÊt vµ thêi h¹n tr¶ l·i: Mçi tr¸i phiÕu ®Òu ghi cam kÕt cña tæ chøc ph¸t hµnh thanh to¸n cho ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu mét sè tiÒn l·i cè ®Þnh vµo mét ngµy nhÊt ®Þnh. Sè l·i th­êng ®­îc ghi lµ mét tû lÖ phÇn tr¨m cña mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu, gäi lµ l·i suÊt. 2.3.Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu *Tr¸i phiÕu c«ng ty Tr¸i phiÕu c«ng ty lµ tr¸i phiÕu do c«ng ty ph¸t hµnh nh»m môc ®Ých huy ®éng vèn ®Ó bæ sung vèn t¹m thêi thiÕu nh»m phôc vô cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng ty Tr¸i phiÕu c«ng ty cã nhiÒu lo¹i: Tr¸i phiÕu tÝn chÊp lµ tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh dùa trªn uy tÝn cña c«ng ty, ®­îc ®¸nh gi¸ qua b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, b¶ng ph©n tÝch thu nhËp vµ nh÷ng v¨n b¶n ®¸nh gi¸ tµi chÝnh kh¸c cña c«ng ty. Tr¸i phiÕu thÕ chÊp hoÆc cÇm cè lµ tr¸i phiÕu ®­îc ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n cô thÓ cña c«ng ty. Tr¸i phiÕu lo¹i nµy gåm cã tr¸i phiÕu ®ãng (c«ng ty ph¸t hµnh kh«ng ®­îc phÐp ph¸t hµnh bÊt kú mét lo¹i chøng kho¸n bæ sung nµo ®èi víi nh÷ng tµi s¶n ®· ®­îc thÕ chÊp) vµ tr¸i phiÕu më (c«ng ty ®­îc phÐp ph¸t hµnh chøng kho¸n bæ sung ®èi víi tµi s¶n ®· mang ra thÕ chÊp theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh) Tr¸i phiÕu b¶o l·nh lµ tr¸i phiÕu ®­îc ®¶m b¶o vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n vèn vµ l·i bëi mét tæ chøc cã uy tÝn kh¸c. Tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi lµ tr¸i phiÕu mµ khi ph¸t hµnh cã ®i kÌm ®iÒu kho¶n cho phÐp chñ së h÷u ®­îc phÐp chuyÓn ®æi tr¸i phiÕu cña m×nh thµnh mét sè l­îng cæ phiÕu th­êng cña cïng mét c«ng ty ph¸t hµnh, nÕu ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi. Tr¸i phiÕu thu nhËp lµ tr¸i phiÕu chØ ®­îc thanh to¸n l·i suÊt khi c«ng ty cã l·i nh­ng l¹i ®­îc ­u tiªn thanh to¸n ®Çy ®ñ tiÒn l·i tr­íc c¸c cæ ®«ng n¾m gi÷ cæ phiÕu Tr¸i phiÕu hoµn vèn lµ tr¸i phiÕu cho phÐp tæ chøc ph¸t hµnh hoµn vèn cho tr¸i chñ tr­íc thêi h¹n, cã thÓ hoµn vèn bÊt cø lóc nµo hoÆc hoµn vèn sau mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh kÓ tõ ngµy ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Ngoµi ra, cßn mét sè lo¹i tr¸i phiÕu ®Æc thï kh¸c nh­ tr¸i phiÕu tµi kho¶n, tr¸i phiÕu ho¸n ®æi, tr¸i phiÕu Bulldog, tr¸i phiÕu._. chØ sè..... *Tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc §©y lµ lo¹i chøng kho¸n nî do ChÝnh phñ trung ­¬ng hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh nh»m môc ®Ých bï ®¾p sù thiÕu hôt ng©n s¸ch vµ tµi trî cho c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng cña trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng Tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã sù ®¶m b¶o vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cao trong t×nh h×nh kinh tÕ x· héi æn ®Þnh, do ®ã, th­êng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ thÝch an toµn lùa chän. Tuú theo kú h¹n vµ môc ®Ých ph¸t hµnh mµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®­îc chia ra lµm nhiÒu lo¹i: TÝn phiÕu kho b¹c trung h¹n do Kho b¹c ph¸t hµnh khi huy ®éng vèn ®Ó bæ sung quü ng©n s¸ch, th­êng cã thêi h¹n tõ 1 n¨m ®Õn 10 n¨m. Tr¸i phiÕu kho b¹c gièng nh­ tÝn phiÕu Kho b¹c nh­ng cã thêi h¹n trªn 10 n¨m Tr¸i phiÕu ®« thÞ lµ lo¹i phiÕu nî dµi h¹n, kú h¹n tõ 10 ®Õn 30 n¨m, do chÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh nh»m huy ®éng vèn cho c¸c dù ¸n ph¸t triÕn c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ. C«ng tr¸i Nhµ n­íc lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã thêi h¹n tõ 10 n¨m trë lªn, ph¸t hµnh tõng ®ît nh»m bï ®¾p sù thiÕu hôt cña ng©n s¸ch. Theo Quy chÕ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ sè 01/2000/N§-CP ngµy 13/1/2000 vµ theo Th«ng t­ 75-TC/KBNN-1994, tr¸i phiÕu chÝnh phñ ë ViÖt Nam bao gåm: tÝn phiÕu kho b¹c (d­íi 1 n¨m), tr¸i phiÕu kho b¹c (tõ 1 n¨m trë lªn), tr¸i phiÕu ®Çu t­. 3.C¸c chøng tõ tµi chÝnh cã nguån gèc chøng kho¸n (chøng tõ ph¸i sinh) Khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ngµy cµng ph¸t triÓn, bªn c¹nh hai c«ng cô l­u th«ng chñ yÕu lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu, cßn xuÊt hiÖn c¸c giao dÞch mua b¸n c¸c chøng tõ tµi chÝnh cã nguån gèc chøng kho¸n, bao gåm nh÷ng lo¹i sau: 3.1.Chøng quyÒn Chøng quyÒn lµ mét chøng th­ do c«ng ty ph¸t hµnh cho c¸c cæ ®«ng hiÖn h÷u, trong ®ã quy ®Þnh cæ ®«ng ®ã ®­îc quyÒn mua mét l­îng cæ phiÕu míi ph¸t hµnh theo gi¸ quy ®Þnh thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Chøng quyÒn chØ tån t¹i ë d¹ng chøng th­, kh«ng cã chøng quyÒn tµi kho¶n. Chøng quyÒn cã thêi h¹n hiÖu lùc ng¾n vµ trong thêi h¹n ®ã, hiÖu lùc cña nã lµ kh«ng thÓ huû ngang. Trªn chøng quyÒn cã ghi râ sè l­îng quyÒn mua cæ phiÕu míi vµ gi¸ mua ­u ®·i. Chøng quyÒn lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt ®­îc giao dÞch trªn Së giao dÞch chøng kho¸n, gi¸ cña nã phô thuéc gi¸ trÞ cña chøng quyÒn, thêi h¹n cßn l¹i cña chøng quyÒn, xu h­íng biÕn ®éng vÒ thÞ gi¸ cña cæ phiÕu Ên ®Þnh trong chøng quyÒn. 3.2.B¶o chøng phiÕu B¶o chøng phiÕu lµ mét chøng th­ do tæ chøc ph¸t hµnh ra cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi mua cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu míi cña c«ng ty khi cã ®ît ph¸t hµnh míi. Ng­êi n¾m gi÷ b¶o chøng phiÕu ®­îc quyÒn mua mét l­îng cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu nhÊt ®Þnh theo mét gi¸ quy ®Þnh trong t­¬ng lai. Gi¸ ®ã th­êng cao h¬n gi¸ ph¸t hµnh. Môc ®Ých cña viÖc ph¸t hµnh b¶o chøng phiÕu lµ nh»m t¹o ra mét nhu cÇu tiÒm Èn ®èi víi cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c«ng ty m×nh trong t­¬ng lai. C¸c c«ng ty ph¸t hµnh chøng minh mét c¸ch gi¸n tiÕp lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña m×nh sÏ t¨ng gi¸ trong t­¬ng lai, hoÆc møc gi¸ hiÖn t¹i lµ cßn ë møc khuyÕn m¹i. Cam kÕt trong b¶o chøng phiÕu còng lµ mét cam kÕt kh«ng thÓ huû ngang trong suèt thêi h¹n hiÖu lùc. Thêi h¹n cña b¶o chøng phiÕu lµ dµi h¹n hoÆc v« h¹n. Khi ph¸t hµnh, gi¸ trÞ néi t¹i cña b¶o chøng phiÕu lµ b»ng kh«ng, nh­ng nã sÏ cã gi¸ trÞ trong t­¬ng lai. ThÞ gi¸ cña chøng khÕ tuú thuéc vµo c¸c yÕu tè nh­ gi¸ chuyÓn ®æi, thêi h¹n cßn l¹i trªn chøng khÕ, gi¸ trÞ cæ phiÕu c¬ b¶n. Trong thêi kú thÞ tr­êng chøng kho¸n h­ng thÞnh, thÞ tr­êng b¶o chøng phiÕu ho¹t ®éng rÊt s«i næi. ThÞ tr­êng b¶o chøng phiÕu ®o ®­îc møc ®é h­ng thÞnh cña thÞ tr­êng chøng kho¸n truyÒn thèng còng nh­ cña nÒn kinh tÕ. 3.3.Hîp ®ång quyÒn chän §©y lµ lo¹i hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a mét bªn lµ “ng­êi ký ph¸t” vµ mét bªn lµ ng­êi mua hîp ®ång, trong ®ã cho phÐp ng­êi mua hîp ®ång ®­îc quyÒn mua hoÆc b¸n cho ng­êi ký ph¸t hîp ®ång mét l­îng chøng kho¸n, víi mét gi¸ c¶ nhÊt ®Þnh, trong mét thêi h¹n quy ®Þnh trong t­¬ng lai. Hîp ®ång quyÒn chän còng lµ mét lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. HiÖn nay, ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, c¸c giao dÞch hîp ®ång quyÒn chän trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n rÊt ph¸t triÓn. T¹i Mü, ng­êi ta thµnh lËp mét thÞ tr­êng chuyªn giao dÞch vÒ quyÒn lùa chän, gäi lµ “Së giao dÞch c¸c hîp ®ång lùa chän Chicago”. 3.4.Hîp ®ång t­¬ng lai Hîp ®ång t­¬ng lai lµ hîp ®ång gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua, trong ®ã, ng­êi b¸n cam kÕt giao mét sè l­îng nhÊt ®Þnh chøng kho¸n vµ ng­êi mua sÏ tr¶ tiÒn khi nhËn sè chøng kho¸n ®ã víi mét gi¸ nhÊt ®Þnh, t¹i mét ngµy nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai, ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc t¹i thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång. Hîp ®ång t­¬ng lai lµ nh÷ng hîp ®ång chuÈn theo mÉu, trong ®ã c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc, ®­îc quy ®Þnh cô thÓ theo c¸c nguyªn t¾c giao dÞch vµ thèng nhÊt vÒ sè l­îng, chÊt l­îng chøng kho¸n ph¶i giao, ®Þa ®iÓm giao hµng vµ nhiÒu quy ®Þnh cô thÓ kh¸c. Víi hîp ®ång t­¬ng lai, sè tiÒn ®Æt cäc cña c¸c bªn th­êng lín, cã khi ®Õn 100%, phÝ hoa hång mua b¸n hîp ®ång t­¬ng lai th­êng rÊt cao, viÖc thanh to¸n mua b¸n c¸c hîp ®ång nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn ngay qua tµi kho¶n më t¹i trung t©m thanh to¸n bï trõ. IV.C¸c chñ thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cã ®Çy ®ñ c¸c chñ thÓ ®¹i diÖn cho c¸c bé phËn nguån cung, nguån cÇu, c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ c¸c tæ chøc liªn quan 1.Chñ thÓ ph¸t hµnh Chñ thÓ ph¸t hµnh bao gåm ChÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt Nhµ n­íc tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n víi t­ c¸ch ng­êi vay nî bao gåm ChÝnh phñ trung ­¬ng (®¹i diÖn lµ Bé tµi chÝnh vµ Kho b¹c nhµ n­íc), chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tæ chøc cña chÝnh phñ. Vèn huy ®éng ®­îc qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc sö dông tµi trî cho c¸c c«ng tr×nh ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ hoÆc bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch quèc gia Trong c¸c lo¹i h×nh tæ chøc doanh nghiÖp c¬ b¶n, c«ng ty cæ phÇn lµ chñ thÓ quan träng nhÊt ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuú vµo luËt ph¸p c¸c n­íc mµ h×nh thøc vµ tiªu chuÈn ph¸t hµnh cña c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ kh¸c nhau. 2.Chñ thÓ ®Çu t­ Cã hai lo¹i chñ thÓ ®Çu t­ lµ nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc ®Çu t­. Nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n chñ yÕu lµ c¸c c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh, nh÷ng ng­êi muèn ®Çu t­ sè tiÒn ®Ó dµnh cña m×nh vµo chøng kho¸n nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. §Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, hä cã thÓ lµ nh÷ng ng­êi chÊp nhËn rñi ro (®Çu t­ ng¾n h¹n vµ ¨n chªnh lÖch gi¸) hoÆc lµ nh÷ng ng­êi kh«ng muèn rñi ro, t×m kiÕm sù an toµn trong ®Çu t­ (®Çu t­ nhá vµ dµi h¹n). C¸c tæ chøc ®Çu t­ lµ nh÷ng tæ chøc tµi chÝnh lín thu nhËn vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­ nhá lµ nh÷ng kh¸ch hµng cña hä d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, vµ sö dông nguån vån nhµn rçi ®ã ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh÷ng tæ chøc nh­ vËy bao gåm c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü t­¬ng trî, c¸c quü trî cÊp, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. 3.C¸c chñ thÓ trung gian C¸c trung gian chøng kho¸n cã vai trß quan träng trong viÖc ®­a c¸c nguån cung vµ nguån cÇu chøng kho¸n gÆp nhau th«ng qua c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, m«i giíi, b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n, t­ vÊn ®Çu t­, qu¶n lý quü, giao dÞch mua b¸n chÞu chøng kho¸n..... C¸c trung gian nµy cã thÓ ho¹t ®éng víi t­ c¸ch mét thÓ nh©n hoÆc mét ph¸p nh©n. 4.Ng­êi qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n C¬ quan qu¶n lý, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cã thÓ cã tªn gäi kh¸c nhau, tuú theo luËt ph¸p c¸c n­íc, ch¼ng h¹n lµ Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch (Securities and exchange Commission- SEC) ë Mü, Uû ban chøng kho¸n vµ ®Çu t­ (SIB) ë Anh, Uû ban c¸c nghiÖp vô chøng kho¸n (COB) ë Ph¸p, Héi ®ång chøng kho¸n quèc gia ë Singapo vµ Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ë ViÖt Nam. Uû ban chøng kho¸n th­êng ®­îc tæ chøc theo h×nh thøc lµ mét c¬ quan chuyªn tr¸ch, cã vÞ trÝ ph¸p lý ®éc lËp. Thµnh viªn héi ®ång lµ nh÷ng quan chøc cña Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng trung ­¬ng, Bé th­¬ng m¹i, Bé t­ ph¸p, ®¹i diÖn cña Së giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c chuyªn gia..... Uû ban chøng kho¸n cã vai trß tæ chøc x©y dùng, qu¶n lý vµ kiÓm so¸t c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n th«ng qua nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ lµ: Nghiªn cøu, v¹ch kÕ ho¹ch vµ dù th¶o c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ c¸c thÓ chÕ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ban hµnh; Qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh h÷u hiÖu ®¶m b¶o thÞ tr­êng ho¹t ®éng tèt; CÊp, ®×nh chØ, thu håi c¸c lo¹i giÊy phÐp trong lÜnh vùc ph¸t hµnh vµ kinh doanh chøng kho¸n.... 5.C¸c chñ thÓ kh¸c Ngoµi c¸c chñ thÓ trªn, trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn cã c¸c tæ chøc liªn quan ®Õn tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nh­ Së giao dÞch chøng kho¸n; tæ chøc thanh to¸n bï trõ vµ l­u ký chøng kho¸n; HiÖp héi c¸c nhµ ®Çu t­; HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n; c«ng ty tÝn th¸c ®Çu t­ chøng kho¸n; trung t©m ®µo t¹o vµ c¸c tæ chøc cung cÊp c¸c dÞch vô kÌm theo....... V.Vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh«ng thÓ thiÕu trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn. Víi chøc n¨ng lµ mét kªnh dÉn vèn quan träng trong nÒn kinh tÕ, thÞ tr­êng chøng kho¸n cã nh÷ng vai trß sau ®©y: 1.Huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp, mét lÜnh vùc mµ ng©n hµng th­¬ng m¹i ch­a thÓ ®¸p øng Trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, khi c¹nh tranh diÔn ra ngµy cµng khèc liÖt, c¸c doanh nghiÖp lu«n ë trong tr¹ng th¸i kh¸t vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt. Nhu cÇu ®ã cã thÓ ®­îc ®¸p øng tõ hai nguån: vay vèn tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i hoÆc huy ®éng vèn qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm cña c¬ chÕ huy ®éng vèn cña ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ ng¾n h¹n lµ rÊt lín. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, do ®ã, khã cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc vay vèn tõ ng©n hµng th­¬ng m¹i gÆp ph¶i nh÷ng trë ng¹i cña mét kªnh dÉn vèn gi¸n tiÕp. Trong tr­êng hîp nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n thùc sù cã ­u thÕ h¬n vµ ®ang ngµy cµng trë thµnh nguån huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n quan träng nhÊt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 2.L­u th«ng vµ ph©n bæ hiÖu qu¶ nguån vèn ThÞ tr­êng chøng kho¸n gãp phÇn ®iÒu hoµ vèn gi÷a c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, do ®ã, t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhanh vµ ®ång ®Òu cña nÒn kinh tÕ. Së dÜ nh­ vËy v× c¸c nhµ ®Çu t­ rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn ®éng trong t×nh h×nh kinh doanh cña c¸c tæ chøc ph¸t hµnh nãi riªng vµ cña c¸c ngµnh kinh tÕ nãi chung. Trªn thÞ tr­êng thø cÊp, viÖc mua ®i b¸n l¹i chøng kho¸n sÏ gióp ®iÒu hoµ vèn gi÷a ngµnh thõa vèn víi ngµnh thiÕu vèn. ViÖc chuyÓn h­íng ®Çu t­ th«ng qua chøng kho¸n rÊt ®¬n gi¶n, kh«ng khã kh¨n nh­ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ b»ng tµi s¶n cè ®Þnh nh­ trang thiÕt bÞ, m¸y mãc. Do ®ã, nhê thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ “tÝnh ú” cña ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt ®­îc ph¸ vì, t¹o ra nh÷ng ®éng n¨ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh. 3.Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Trong suèt thËp kû 80, thÞ tr­êng vèn thÕ giíi b¾t ®Çu chuyÓn sang xu h­íng thèng nhÊt toµn cÇu. §ã lµ kÕt qu¶ cña viÖc nhËn thøc râ lîi Ých cña viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c danh môc ®Çu t­, sù tù do ho¸ trªn c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n, sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin, nhu cÇu vÒ nh÷ng nguån vèn míi cña c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia trªn thÕ giíi. Cïng víi qu¸ tr×nh nµy, vai trß thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ngµy cµng trë nªn quan träng. H×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng mét trong hai c¸ch: hoÆc lµ thu hót nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo chøng kho¸n trong n­íc, hoÆc lµ ®­a chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®i niªm yÕt trªn TTCK n­íc ngoµi. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n New York, Mü, cã chøng kho¸n cña 470 c«ng ty n­íc ngoµi ®Õn tõ 51 quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Hµn Quèc, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi n¾m gi÷ ®Õn 30% tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña c¸c lo¹i chøng kho¸n niªm yÕt. Víi c¸ch lµm nh­ vËy c¸c c«ng ty nµy kh«ng chØ huy ®éng ®­îc vèn mµ cßn giíi thiÖu ®­îc c«ng ty m×nh ra thÞ tr­êng thÕ giíi, n©ng cao uy tÝn, h×nh ¶nh vµ tr¸nh nguy c¬ bÞ th©u tãm bëi mét tæ chøc hïng m¹nh kh¸c. 4.Gióp chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ nguån tµi chÝnh quan träng ®Ó nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña m×nh. ViÖc t¨ng thu ng©n s¸ch ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thu thuÕ hoÆc lµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Nhµ n­íc. Do ®ã, thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh lµ mét ph­¬ng tiÖn gióp Nhµ n­íc huy ®éng vèn nhµn rçi cña nh©n d©n cho c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña m×nh. 5.KÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶ Mét ®iÓm m¹nh cña thÞ tr­êng chøng kho¸n so víi kªnh dÉn vèn gi¸n tiÕp chÝnh lµ tÝnh c«ng khai, trong ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ cã quyÒn theo dâi, ®¸nh gi¸, kiÓm so¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña tæ chøc ph¸t hµnh mét c¸ch dÔ dµng. Víi môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶n øng hÕt søc nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi trong kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¸t hµnh. Do ®ã, ®Ó huy ®éng ®­îc vèn vµ duy tr× nguån vèn ®ã, c¸c tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ ®óng ph¸p luËt. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®· thùc sù ®Æt c¸c doanh nghiÖp vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng, buéc hä ph¶i s¶n xuÊt kinh doanh lµnh m¹nh vµ cã kÕt qu¶ cao nhÊt. 6.ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ phong vò biÓu cho nÒn kinh tÕ ThÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng ®¬n vÞ lµm nªn nÒn kinh tÕ quèc d©n, do ®ã, nã còng ®ång thêi lµ c«ng cô ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Khi mét nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng tr­ëng lµnh m¹nh, tøc lµ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, lîi nhuËn t¨ng vµ gi¸ chøng kho¸n còng t¨ng, dung l­îng giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n còng t¨ng. Møc ®é s«i næi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh møc ®é h­ng thÞnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ng­îc l¹i, mét nÒn kinh tÕ sa sót sÏ dÉn ®Õn sù ¶m ®¹m, tr× trÖ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n, do ®ã, chÝnh lµ phong vò biÓu cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, mµ dùa vµo ®ã, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý ph©n tÝch, dù ®o¸n ®Ó ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ cho phï hîp. §Õn l­ît nã, chÝnh thÞ tr­êng chøng kho¸n l¹i lµ ®iÓm ®­îc t¸c ®éng ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong nh÷ng n¨m 90, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®· cã nguy c¬ næ ra cuéc khñng ho¶ng thõa, nÒn kinh tÕ “qu¸ nãng”, cã lóc ®­îc vÝ “c¨ng nh­ bong bãng xµ phßng”. §Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, c¸c nhµ qu¶n lý ®· chän gi¶i ph¸p “lµm l¹nh” nÒn kinh tÕ, trong ®ã, thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh lµ ®iÓm cÇn “®ãng b¨ng” víi môc ®Ých lµm gi¶m ®Çu t­ trong n­íc. Ch­¬ng II ThÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc I. Tæng quan vÒ lÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 1.Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 1.1.Hoµn c¶nh ra ®êi Gièng nh­ ë nhiÒu n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c, nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®· tõng tr¶i qua c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é. N¨m 1978, Nhµ n­íc Trung Quèc b¾t ®Çu mét ch­¬ng tr×nh c¶i tæ toµn diÖn nÒn kinh tÕ, nh»m vµo ba môc tiªu chÝnh: Xo¸ bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, t¨ng c­êng vai trß cña c¸c yÕu tè thÞ tr­êng còng nh­ c¸c khuyÕn khÝch vËt chÊt trong viÖc t¹o ®éng lùc cho ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ph©n bæ nguån lùc, më cöa nÒn kinh tÕ, chÊp nhËn c¹nh tranh víi bªn ngoµi th«ng qua ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong nh÷ng néi dung trªn, c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hÖ thèng tµi chÝnh chiÕm vÞ trÝ quan träng. Cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 80, c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u nhµ n­íc vÉn phô thuéc hoµn toµn vµo sù ph©n bæ nguån ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ c¸c kho¶n vay tõ ng©n hµng nhµ n­íc trong viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­. N¨m 1979, nh»m t¨ng c­êng tÝnh ®éc lËp, tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp nµy, chÝnh phñ Trung Quèc giíi thiÖu hÖ thèng tµi chÝnh doanh nghiÖp míi, trong ®ã cho phÐp c¸c doanh nghiÖp gi÷ l¹i mét phÇn lîi nhuËn ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ ®Çu t­, t¸i s¶n xuÊt më réng vµ tiÒn th­ëng cho ng­êi lao ®éng. N¨m 1984, hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp ®­îc thiÕt lËp t¹i Trung Quèc. Ng©n hµng Nh©n d©n Trung Quèc trë thµnh Ng©n hµng Trung ­¬ng. Ngoµi bèn ng©n hµng chuyªn biÖt lµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp Trung Quèc, Ng©n hµng Trung Quèc, Ng©n hµng C«ng th­¬ng Trung Quèc, Ng©n hµng X©y dùng Trung Quèc, nhiÒu tæ chøc tµi chÝnh kh¸c d­íi h×nh thøc ng©n hµng vµ phi ng©n hµng còng ®­îc thµnh lËp, ch¼ng h¹n nh­ Ng©n hµng ph¸t triÓn ThÈm QuyÕn, c¸c hîp t¸c x· tÝn dông ®« thÞ, c¸c c«ng ty ®Çu t­ vµ tÝn th¸c.... Tuy nhiªn, chñ ch­¬ng trao quyÒn kinh doanh cho 4 ng©n hµng lín cña chÝnh phñ Trung Quèc ®· kh«ng ®­îc thùc hiÖn. Trªn 75% c¸c kho¶n cho vay cña c¸c ng©n hµng nµy lµ cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, d­íi h×nh thøc c¸c “kho¶n cho vay chÝnh s¸ch” (policy loans). Do c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, c¸c kho¶n cho vay trªn trë thµnh c¸c kho¶n nî khã ®ßi. KÕt qu¶ lµ, c¸c ng©n hµng ngµy cµng c¶m thÊy miÔn c­ìng trong viÖc cÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, cßn c¸c doanh nghiÖp còng n¶n lßng do gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ tõ phÝa ng©n hµng. ViÖc ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i gÆp khã kh¨n, thÞ tr­êng tµi chÝnh kh«ng ph¸t triÓn ®­îc. Trong khi ®ã, sè l­îng doanh nghiÖp míi thµnh lËp t¨ng m¹nh, nhu cÇu vèn ®Çu t­ ngµy cµng lín. Hoµn c¶nh trªn lµ tiÒn ®Ò vµ ®éng lùc cho mét thÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi t¹i Trung Quèc. ThÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc ra ®êi nh­ mét ®ßi hái tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ ®ang ®­îc c¶i tæ m¹nh mÏ theo h­íng thÞ tr­êng. 1.2.Sù ra ®êi Tõ n¨m 1981, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· b¾t ®Çu ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kho b¹c ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch. KÓ tõ ®ã, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp, c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ c¸c doanh nghiÖp còng b¾t ®Çu ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. N¨m 1986, chi nh¸nh ë Th­îng H¶i cña Ng©n hµng Nh©n d©n Trung Quèc thµnh lËp thÞ tr­êng giao dÞch qua quÇy OTC ®Çu tiªn cña Trung Quèc t¹i Th­îng H¶i. N¨m 1987, giao dÞch chøng kho¸n ®Çu tiªn t¹i ThÈm QuyÕn còng ®­îc Ng©n hµng Ph¸t triÓn ThÈm QuyÕn thùc hiÖn. §Õn cuèi n¨m 1989, hµng ngµn c«ng ty cæ phÇn ®­îc thµnh lËp trªn kh¾p ®Êt n­íc, ph¸t hµnh sè cæ phiÕu trÞ gi¸ 3,8 tû nh©n d©n tÖ (700 triÖu ®« la Mü). Tuy nhiªn, ®Õn 70-80% sè cæ phiÕu ®ã lµ ®­îc chuyÓn ®æi tõ tµi s¶n cè ®Þnh cã s½n t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, chØ mét tû lÖ nhá lµ nguån vèn míi ®­îc huy ®éng tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu. HÇu hÕt c¸c cæ phiÕu ph¸t hµnh ®­îc dµnh cho nh÷ng doanh nghiÖp cã liªn quan hoÆc ng­êi lao ®éng cña c«ng ty, ch­a ®Õn 2% lµ dµnh cho c«ng chóng ®Çu t­. Th¸ng 12 n¨m 1990 vµ th¸ng 7 n¨m 1991, hai Së giao dÞch chøng kho¸n lµ Së giao dÞch chøng kho¸n Th­îng H¶i (SHSE) vµ Së giao dÞch chøng kho¸n ThÈm QuyÕn (SZSE) lÇn l­ît ®­îc thµnh lËp. Cuèi n¨m 1991, cã 14 c«ng ty niªm yÕt chøng kho¸n trªn hai Së giao dÞch nµy. Sù kiÖn nµy ®¸nh dÊu sù ra ®êi vµ héi nhËp chÝnh thøc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ sù hoµn chØnh cña thÞ tr­êng vèn Trung Quèc. 2.C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc Tõ khi ra ®êi chÝnh thøc n¨m 1991 ®Õn nay, víi m­êi ba n¨m tån t¹i, thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc ®· tr¶i qua nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p. Cã thÓ chia sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng nµy thµnh 4 giai ®o¹n. Giai ®o¹n 1: Tõ n¨m 1990-1993: ThÞ tr­êng cã nhiÒu sinh khÝ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng. Do t©m lý h¸o høc cña nhµ ®Çu t­ vµ do l­îng chøng kho¸n kh«ng nhiÒu, gi¸ c¶ chøng kho¸n t¨ng ®ét biÕn, ®¹t møc ®Ønh vµo th¸ng 8 n¨m 1993. ThÞ tr­êng trong giai ®o¹n nµy t­¬ng ®èi s«i næi. Giai ®o¹n 2: Tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1996: Hai n¨m ®×nh trÖ. Sau khi ®¹t møc ®Ønh vµo gi÷a n¨m 1993, gi¸ chøng kho¸n liªn tôc gi¶m m¹nh. ThÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc tr¶i qua hai n¨m ®×nh trÖ cho ®Õn gi÷a n¨m 1996, khi chØ sè DJ China ®ét ngét t¨ng ®Õn 125%. Giai ®o¹n 3: Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 1999: ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p nh­ng chØ sè DJ China lu«n n»m ë møc trªn 100 ®iÓm. ChÝnh phñ Trung Quèc thËm chÝ ®· ph¶i thùc hiÖn “gi¶m nãng” cho thÞ tr­êng hai lÇn, vµo th¸ng 12 n¨m 1996 vµ th¸ng 4 n¨m 1997. N¨m 1997, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ph¶i ®Æt h¹n ng¹ch cho l­îng chøng kho¸n ph¸t hµnh. Song song víi c¸c møc t¨ng tr­ëng cao, thÞ tr­êng trong giai ®o¹n nµy còng tr¶i qua nh÷ng cuéc ®×nh trÖ ng¾n h¹n. ë cuèi giai ®o¹n nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc tr¶i qua mét cuéc khñng ho¶ng vµ kh«ng håi phôc cho ®Õn th¸ng 5 n¨m 1999 Giai ®o¹n 4: Tõ n¨m 1999 ®Õn nay: ThÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc ch­a t×m ®­îc sinh khÝ míi. Hµng lo¹t nh÷ng c¶i c¸ch m¹nh mÏ tõ phÝa chÝnh phñ vµ c¸c nhµ qu¶n lý ®­îc ¸p dông khiÕn c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng thËn träng h¬n vµ mang t©m lý chê ®îi. Tuy nhiªn, giai ®o¹n nµy lµ b­íc ®Öm cho nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thÞ tr­êng nµy trong thêi gian tíi. 3.Giíi thiÖu cÊu tróc, thµnh phÇn vµ luËt ®iÒu chØnh thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 3.1.CÊu tróc thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc Gièng nh­ c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n kh¸c trªn thÕ giíi, thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc bao gåm thÞ tr­êng s¬ cÊp lµ n¬i ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu vµ thÞ tr­êng thø cÊp lµ n¬i chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh ®­îc mua ®i b¸n l¹i. 3.1.1.ThÞ tr­êng s¬ cÊp (thÞ tr­êng IPO) ë Trung Quèc, ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp bao gåm ph¸t hµnh réng r·i ra c«ng chóng vµ ph¸t hµnh h¹n chÕ. Ph¸t hµnh réng r·i ra c«ng chóng lµ cho phÐp tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ hîp ph¸p ®­îc phÐp mua. Ph¸t hµnh h¹n chÕ lµ giíi h¹n c¸c nhµ ®Çu t­ ë ng­êi lao ®éng cña doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc tµi chÝnh hoÆc c¸c doanh nghiÖp cã mèi quan hÖ gÇn gòi. ViÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n réng r·i ra c«ng chóng ë Trung Quèc còng t­¬ng tù nh­ ë c¸c n­íc ph­¬ng T©y. Tr­íc n¨m 2000, Uû ban chøng kho¸n Trung Quèc (CSRC), Uû ban kÕ ho¹ch nhµ n­íc, Uû ban c¶i c¸ch hÖ thèng kinh tÕ Nhµ n­íc vµ Ng©n hµng Nh©n d©n Trung Quèc cïng phèi hîp ®Ó Ên ®Þnh mét møc ph¸t hµnh chøng kho¸n hµng n¨m, tøc lµ ®Æt h¹n ng¹ch cho ph¸t hµnh chøng kho¸n míi, dùa trªn ph©n tÝch t×nh t×nh tµi chÝnh vÜ m«, tèc ®é c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, tõ th¸ng 3 n¨m 2000, Héi ®ång Nhµ n­íc Trung Quèc ban hµnh C¸c Quy ®Þnh vÒ viÖc phª chuÈn Ph¸t hµnh chøng kho¸n, theo ®ã, hÖ thèng ®Æt h¹n ng¹ch nh­ trªn bÞ lo¹i bá, vµ ®­îc thay thÕ bëi c¸c quy ®Þnh cña LuËt chøng kho¸n (Securities Law 1999) hoµn toµn míi. Theo nh÷ng quy ®Þnh míi, c¸c c«ng ty chøng kho¸n sÏ lùa chän c¸c doanh nghiÖp øng cö viªn, xin phª chuÈn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ ®Ò xuÊt lªn Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. Trªn c¬ së §iÒu 14 LuËt chøng kho¸n Trung Quèc n¨m 1999, Uû ban chøng kho¸n thµnh lËp Uû ban xem xÐt vÊn ®Ò Ph¸t hµnh vµ niªm yÕt chøng kho¸n (Public Offering and Listing Review Committee) víi chøc n¨ng kiÓm tra, thÈm ®Þnh c¸c hå s¬ dùa trªn c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh trong LuËt, kÕt hîp víi tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia hµng ®Çu trong ngµnh nh»m lùa chän vµ phª chuÈn nh÷ng doanh nghiÖp ®­îc phÐp ph¸t hµnh. Mét c«ng ty muèn ph¸t hµnh chøng kho¸n réng r·i ra c«ng chóng ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau, theo Nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh, niªm yÕt chøng kho¸n (2000): Cæ ®«ng s¸ng lËp kh«ng ®­îc cã mét sù vi ph¹m ph¸p luËt nµo trong vßng 3 n¨m gÇn nhÊt vµ ph¶i n¾m gi÷ Ýt nhÊt 35% tæng sè vèn thµnh lËp cña c«ng ty, t­¬ng ®­¬ng víi Ýt nhÊt lµ 30 triÖu Nh©n d©n tÖ (3,7 triÖu USD). Cæ phÇn ph¸t hµnh réng r·i ra c«ng chóng ph¶i chiÕm Ýt nhÊt 25% tæng sè vèn cæ phÇn cña c«ng ty ph¸t hµnh. Cæ phÇn ph¸t hµnh cho ng­êi lao ®éng cña c«ng ty kh«ng v­ît qu¸ 10% tæng vèn cæ phÇn. §èi víi nh÷ng c«ng ty cã tæng vèn cæ phÇn tõ 400 triÖu Nh©n d©n tÖ trë lªn (48 triÖu USD), viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ph¶i ®­îc Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc phª chuÈn, víi møc ph¸t hµnh ra c«ng chóng kh«ng v­ît qu¸ 25% tæng vèn cæ phÇn, nh­ng kh«ng d­íi 15%. §Ó ®¶m b¶o thÞ tr­êng IPO ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, Uû ban chøng kho¸n Trung Quèc ®iÒu chØnh ®Ó hÖ sè P/E (Price/Equity) lu«n n»m trong kho¶ng 15 ®Õn 20, tøc lµ thÊp h¬n nhiÒu so víi tû sè P/E trªn thÞ tr­êng thø cÊp (th­êng ë møc trung b×nh lµ 40). §iÒu ®ã khiÕn cho thÞ tr­êng s¬ cÊp trë nªn t­¬ng ®èi an toµn. Theo LuËt chøng kho¸n Trung Quèc, khi cã sù b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n, gi¸ chøng kho¸n sÏ ®­îc ®Þnh trªn c¬ së cã sù th­¬ng l­îng víi nhµ b¶o l·nh, vµ ®­îc sù phª chuÈn cña Uû ban Chøng kho¸n. 3.1.2.ThÞ tr­êng thø cÊp HÖ thèng giao dÞch chøng kho¸n cña Trung Quèc gåm hai Së giao dÞch víi 131 c«ng ty chøng kho¸n vµ 2900 ®¹i lý trung gian chøng kho¸n ë hÇu hÕt c¸c thµnh phè võa vµ lín. Së giao dÞch Chøng kho¸n Th­îng H¶i vµ Së giao dÞch Chøng kho¸n ThÈm QuyÕn lµ nh÷ng tæ chøc ph¸p nh©n kh«ng nh»m môc ®Ých lîi nhuËn, ®­îc qu¶n lý bëi mét Ban gi¸m ®èc. ChØ nh÷ng thµnh viªn ®Çy ®ñ (full members) (c¸c tæ chøc liªn quan ®Õn kinh doanh chøng kho¸n ®­îc phª chuÈn) míi ®­îc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng mua b¸n trªn Së giao dÞch. §Ó gi¶m thiÓu c¸c c«ng viÖc hµnh chÝnh, hai Së giao dÞch nµy ®· ¸p dông mét hÖ thèng giao dÞch ®­îc vi tÝnh ho¸ trªn nguyªn t¾c ­u tiªn theo thø tù gi¸ tr­íc, thêi gian sau. HÖ thèng nµy ®­îc trang bÞ bëi m¹ng truyÒn h×nh vÖ tinh, cã kh¶ n¨ng khíp lÖnh víi tèc ®é 5000 giao dÞch mçi gi©y. B¶ng 1: Doanh thu trªn hai Së giao dÞch Chøng kho¸n cña Trung Quèc 1992-2002 §¬n vÞ: Tû nh©n d©n tÖ Doanh thu 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Cæ phiÕu 68,1 366,7 812,7 403,6 2133,2 3072,1 2354,4 3131,9 6082,6 3830,5 2799,1 Tr¸i phiÕu - - - - 1803,9 1647,7 2166,2 1828,4 1911,9 2041,7 3324,9 Nguån: China Securities and Future Statistical Yearbook (2003) 3.2.Hµng ho¸ trªn ThÞ tr­êng Chøng kho¸n Trung Quèc Sau khi hai Së giao dÞch Chøng kho¸n ®­îc thµnh lËp, cã hai lo¹i chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh bëi c¸c c«ng ty Trung Quèc lµ chøng kho¸n lo¹i A vµ chøng kho¸n lo¹i B. Chøng kho¸n lo¹i A dµnh riªng cho ng­êi Trung Quèc, chñ yÕu giao dÞch b»ng ®ång nh©n d©n tÖ. Chøng kho¸n lo¹i B ®­îc ®Þnh gi¸ b»ng ®ång nh©n d©n tÖ nh­ng ®­îc giao dÞch, mua b¸n b»ng ngo¹i tÖ, vµ chØ cã ng­êi n­íc ngoµi míi ®­îc phÐp giao dÞch. ThÞ tr­êng chøng kho¸n B ®­îc më cöa cho nhµ ®Çu t­ trong n­íc kÓ tõ th¸ng 2 n¨m 2001. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®­îc phÐp tiÕp cËn thÞ tr­êng chøng kho¸n A kÓ tõ ngµy 1/12/2002. Ngoµi ra, cßn cã chøng kho¸n H, ph¸t hµnh bëi c¸c c«ng ty Trung Quèc vµ giao dÞch trªn Së giao dÞch Chøng kho¸n Hång K«ng, chøng kho¸n N trªn Së giao dÞch chøng kho¸n New York, chøng kho¸n S trªn Së giao dÞch chøng kho¸n Singapore. Tû lÖ cña chøng kho¸n N vµ S so víi c¸c chøng kho¸n cßn l¹i lµ rÊt nhá. TÝnh ®Õn 6/2003, c¸c c«ng ty niªm yÕt ®· ph¸t hµnh 611 tû cæ phiÕu víi tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng ®¹t 4162,953 tû nh©n d©n tÖ, tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña c¸c cæ phiÕu ®­îc phÐp giao dÞch ®¹t 704,487 tû nh©n d©n tÖ. Bªn c¹nh ®ã, c¸c c«ng ty Trung Quèc ®· ph¸t hµnh 81 lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Hång K«ng vµ c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi kh¸c. Ngoµi ra, c¸c nhµ ph¸t hµnh cña Trung Quèc kÕt hîp víi c¸c c«ng ty ë n­íc ngoµi, ph¸t hµnh 71 lo¹i cæ phiÕu th­îng h¹ng trªn Së giao dÞch Hång K«ng víi tæng vèn huy ®éng ®¹t 44,02 tû USD.(1) Nguån: China’s Securities Market www.oecd.org/dataoecd/5/32/18469881.pdf. B¶ng 2: B¶ng tæng kÕt hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 1992-2002 1992 1998 1999 2000 2001 2002 Cæ phiÕu ph¸t hµnh (tû cæ phiÕu) 6,9 252,7 308,9 379,2 521,8 587,5 Cæ phiÕu giao dÞch (tû cæ phiÕu) 3,8 215,4 293,2 475,8 315,2 301,6 TÝn phiÕu kho b¹c ph¸t hµnh (tû RMB) 46,1 380,9 401,5 465,7 488,4 593,4 TP chÝnh phñ ph¸t hµnh (tû RMB) 68,4 14,8 15,8 8,3 14,7 32,5 TP giao dÞch (triÖu tr¸i phiÕu) - 203,1 170,7 197,9 204,7 329,2 Nguån: China Securities and Futures Statistical Yearbook (2003) B¶ng trªn cho thÊy sè l­îng vµ gi¸ trÞ c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc ®Òu t¨ng m¹nh, trong ®ã cæ phiÕu vµ tÝn phiÕu kho b¹c chiÕm ­u thÕ vÒ c¶ tû träng vµ tèc ®é t¨ng. 3.3.C¸c c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc Khi míi thµnh lËp, trªn hai Së giao dÞch chØ cã 10 c«ng ty niªm yÕt. Cïng víi qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, tæng sè c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc ®· ®¹t ®Õn con sè 1250 vµo cuèi th¸ng 6 n¨m 2003, trong ®ã cã 111 c«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n lo¹i B. (2) B¶ng 3:Sù thay ®æi sè l­îng c«ng ty niªm yÕt trong n­íc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 1992-2002 §¬n vÞ: Sè c«ng ty 1992 1998 1999 2000 2001 2002 53 851 949 1088 1160 1224 Nguån: China Securities and Futures Statistical Yearbook (2003) Mét doanh nghiÖp muèn ®­îc niªm yÕt trªn Së giao dÞch chøng kho¸n ph¶i ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc mét c«ng ty cæ phÇn vµ ®­îc phª chuÈn bëi c¸c c¬ quan (2)Nguån: China’s Securities Market www.oecd.org/dataoecd/5/32/18469881.pdf. chøc n¨ng, quan träng nhÊt lµ Uû ban th­¬ng m¹i vµ kinh tÕ nhµ n­íc. Theo LuËt c«ng ty vµ C¸c quy ®Þnh vÒ ph¸t hµnh vµ giao dÞch chøng kho¸n, mét c«ng ty muèn ®­îc niªm yÕt ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn: 1) Lµ mét c«ng ty ®­îc thµnh lËp hoÆc chuyÓn ®æi sang h×nh thøc mét c«ng ty cæ phÇn, ®­îc phª chuÈn bëi c¬ quan cã thÈm quyÒn vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu réng r·i ra c«ng chóng. 2) Tæng mÖnh gi¸ cæ phiÕu ph¸t hµnh kh«ng Ýt h¬n 50 triÖu Nh©n d©n tÖ (6 triÖu USD). 3) Cã lîi nhuËn trong 3 n¨m ho¹t ®éng gÇn nhÊt. 4) Cã Ýt nhÊt 1000 cæ ®«ng mçi ng­êi n¾m gi÷ l­îng cæ phiÕu cã tæng mÖnh gi¸ kh«ng d­íi 1000 nh©n d©n tÖ, cæ phÇn dµnh cho c«ng chóng ph¶i chiÕm Ýt nhÊt 25% tæng sè vèn cæ phÇn. Víi nh÷ng c«ng ty cã tæng vèn cæ phÇn trªn 400 triÖu Nh©n d©n tÖ (48 triÖu USD), tû lÖ nµy lµ 15%. Tõ n¨m 1993, nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp quèc gia vµ ph©n bæ nguån lùc s¶n xuÊt hiÖu qu¶ h¬n gi÷a c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ, chñ tr­¬ng vÒ ph¸t hµnh chøng kho¸n míi h­íng vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã tÇm quan träng chiÕn l­îc, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc quy m« võa vµ lín. Do ®ã, thµnh phÇn c«ng ty niªm yÕt ®· cã sù chuyÓn h­íng tõ ngµnh bÊt ®éng s¶n, th­¬ng m¹i, sang ngµnh nguyªn vËt liÖu th«, ho¸ dÇu, c«ng nghÖ th«ng tin vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trô cét nh­ «t« vµ ®iÖn tö. Trung Quèc kh«ng chØ muèn hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh nµy mµ cßn muèn qua ®ã, t¹o ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ. 3.4.C¸c c«ng ty chøng kho¸n Tr­íc khi hai Së gia._.µ thÞ tr­êng chøng kho¸n. 3.VÒ vai trß cña chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý 3.1.BÊt cËp tõ mét sè chÝnh s¸ch vÜ m« a.HÖ thèng thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ HÖ thèng thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam hiÖn nay ch­a ®­îc qu¶n lý thèng nhÊt. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ do Ng©n hµng Nhµ n­íc qu¶n lý, thÞ tr­êng B¶o hiÓm do Bé tµi chÝnh qu¶n lý, thÞ tr­êng chøng kho¸n do Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc gi¸m s¸t. C¸c Bé ngµnh ®Òu x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cho m×nh, song ch­a cã sù tæng hîp thèng nhÊt chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung. Do ®ã, ®Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn thiÕu ®ång bé, ch­a coi viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ b­íc ®ét ph¸ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. b.ChÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn ®­îc ­u ®·i vèn ®Çu t­, vay vèn ng©n hµng kh«ng cÇn thÕ chÊp vµ khi kh«ng tr¶ ®­îc nî th× cã thÕ ®­îc xo¸ nî, khoanh nî. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cã ®éng lùc thùc hiÖn cæ phÇn hãa hay ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng ®Ó niªm yÕt. c.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ Nh÷ng thay ®æi ®éng th¸i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay cßn chøa ®ùng nhiÒu h¹n chÕ vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho thÞ tr­êng kÐm s«i ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay vÉn theo h­íng ®¶m b¶o cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã ®ñ vèn ®Ó tµi trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ ch­¬ng tr×nh kinh tÕ theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, do ®ã ch­a kÝch thÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. MÆt kh¸c, c¸c h¹n chÕ, rµo c¶n vÒ kiÓm so¸t c¸c giao dÞch tµi kho¶n vèn vµ c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi hiÖn hµnh phÇn nµo lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi. HÖ thèng ng©n hµng hiÖn nay còng ch­a hç trî ®­îc cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng, c¸c ng©n hµng bÞ h¹n chÕ vÒ møc gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp (§iÒu 80 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông). Ngoµi ra, tæ chøc tÝn dông chØ ®­îc phÐp ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ ®Ó huy ®éng vèn khi ®­îc Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp (§iÒu 46). HiÖn nay, ch­a cã ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn nµo ®­îc phÐp niªm yÕt cæ phiÕu t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. TÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh trªn ®· ng¨n c¶n sù tham gia cña c¸c ng©n hµng vµo thÞ tr­êng nµy. d.ChÝnh s¸ch thuÕ *VÒ chÝnh s¸ch thuÕ cho c«ng ty chøng kho¸n Ngµnh nghÒ kinh doanh chøng kho¸n hiÖn kh«ng cã trong danh môc ngµnh nghÒ ®­îc h­ëng ­u ®·i theo NghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP h­íng dÉn thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. V× thÕ, c¸c c«ng ty chøng kho¸n kh«ng thuéc ®èi t­îng ®­îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiªp theo LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh LuËt nµy. Nh­ vËy, thùc chÊt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n chØ ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1 n¨m vµ gi¶m 50% trong 2 n¨m tiÕp theo. Nh­ vËy, ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 QuyÕt ®Þnh39/2000/Q§-Ttg vµ Kho¶n 2a Môc II, Th«ng t­ 74/2000/TT-BTC kh«ng mang l¹i lîi Ých thùc sù cho c«ng ty chøng kho¸n. C¶ hai v¨n b¶n nµy ®Òu kh«ng ghi râ thêi ®iÓm ®­îc tÝnh ­u ®·i thuÕ. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tõ n¨m 2001, trong khi thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ th¸ng 7 n¨m 2000 vµ trong n¨m ®ã, tÊt c¶ c¸c c«ng ty ®Òu bÞ lç, nªn viÖc miÔn thuÕ trë nªn kh«ng cã ý nghÜa. *VÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ C¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ tæ chøc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ ng©n hµng, b¶o hiÓm vÉn ph¶i thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ doanh nghiÖp, tøc lµ ch­a ®­îc h­ëng mét chÕ ®é ­u ®·i nµo. §©y lµ mét bÊt cËp, nã lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña thÞ tr­êng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ tæ chøc, mét chñ thÓ ®Çu t­ quan träng. HiÖn nay chóng ta còng ch­a cã quy ®Þnh nµo vÒ thuÕ ®èi víi Quü ®Çu t­, bëi theo ®Þnh nghÜa vÒ Quü ®Çu t­ trong NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 th× Quü ®Çu t­ kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, kh«ng thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña LuËt doanh nghiÖp. 3.2.Khung ph¸p lý cho thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a hoµn chØnh ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ch­a cã LuËt chøng kho¸n riªng, dù kiÕn LuËt nµy sÏ ®­îc ban hµnh n¨m 2006. HiÖn nay, v¨n b¶n ph¸p lý cao nhÊt trªn thÞ tr­êng lµ NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998, do ®­îc so¹n th¶o trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹i ViÖt Nam ch­a ®i vµo ho¹t ®éng, nªn cã nhiÒu néi dung ch­a phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ vµ víi LuËt Doanh nghiÖp míi. Trong khi Dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh nµy ®ang trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh ®Ó ban hµnh th× viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. 3.3.C«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t thÞ tr­êng Trong thêi gian qua, c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh hîp lý, do ®ã, ch­a kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c vô viÖc ph¸t sinh, ®Æc biÖt c«ng t¸c thanh tra ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cßn h¹n chÕ. Nguyªn nh©n lµ do lùc l­îng c¸n bé thanh tra, gi¸m s¸t cßn máng, thiÕu kinh nghiÖm, viÖc gi¸m s¸t chñ yÕu mang tÝnh thñ c«ng, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho lÜnh vùc nµy cßn ch­a ®Çy ®ñ. 3.4.C«ng t¸c x©y dùng c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho thÞ tr­êng chøng kho¸n MÆc dï Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc ®· cã nhiÒu dù ¸n x©y dùng, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt cho thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ng tiÕn ®é thùc hiÖn th× rÊt chËm. C«ng t¸c ®µo t¹o ®­îc më réng nh­ng ch­a s©u. C¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ ®µo t¹o cßn thiÕu thèn, nguån kinh phÝ h¹n hÑp còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng ®µo t¹o. III.Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®óc rót tõ bµi häc kinh nghiÖm ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc 1.Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n 1.1.T¹o m«i tr­êng vÜ m« thuËn lîi ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña hÖ thèng c¸c thÞ tr­êng cña nÒn kinh tÕ vµ nã chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¹o thuËn lîi. ChÝnh phñ Trung Quèc ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ®· lµm tèt trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch vÜ m« gi÷a thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ cã hiÖu qu¶, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn. ChÝnh phñ ViÖt Nam cã thÓ t¹o ra nh÷ng thuËn lîi ®ã b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh- tiÒn tÖ phï hîp, th«ng qua nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau: Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, nhÊt lµ thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, thÞ tr­êng më vµ thÞ tr­êng c¸c c«ng cô ph¸i sinh. N©ng cao n¨ng lùc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng nhµ n­íc; sö dông c¸c giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n trong c¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng cña Ng©n hµng nhµ n­íc ®Ó t¨ng tÝnh láng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu. §æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt vµ tû gi¸; l·i suÊt huy ®éng vèn cña ng©n hµng cÇn ë møc hîp lý ®Ó c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo chøng kho¸n trë nªn hÊp dÉn; tù do ho¸ cã chän läc c¸c giao dÞch vèn ®Ó thu hót sù tham gia cña tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc vµ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¬ cÊu l¹i triÖt ®Ó vÒ tæ chøc, tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn an toµn, lµnh m¹nh vµ hiÖu qu¶. Hoµn thiÖn hÖ thèng thanh tra, gi¸m s¸t tµi chÝnh (thanh tra ng©n hµng vµ thanh tra chøng kho¸n), bao gåm: HÖ thèng c¸c quy ®Þnh chuÈn mùc vÒ an toµn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng. Thùc hµnh nguyªn t¾c qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ng©n hµng theo chuÈn mùc thèng nhÊt trªn nguyªn t¾c t«n träng kû luËt thÞ tr­êng; Kü n¨ng vµ tr×nh ®é thanh tra, gi¸m s¸t, trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t rñi ro vµ thÞ tr­êng víi nguyªn t¾c “ph¸t hiÖn sím vµ phßng ngõa tõ xa”; T¨ng c­êng sù phèi hîp gi÷a thanh tra ng©n hµng vµ thanh tra chøng kho¸n. Ph¸t triÓn hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt tiªn tiÕn cho c¶ thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ng©n hµng theo h­íng gi¶m thiÓu nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh hµnh chÝnh ®èi víi viÖc tham gia thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ë ViÖt Nam. Níi láng vµ tiÕn tíi lo¹i bá c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc chÊp thuËn cña Ng©n hµng nhµ n­íc vÒ t¨ng gi¶m vèn ®iÒu lÖ vµ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn trong sù ®¶m b¶o an toµn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng ®ã. 1.2.Hoµn thiÖn khung ph¸p lý Trung Quèc ®· rÊt chó träng c«ng t¸c hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, mµ thµnh c«ng cña nã lµ sù ra ®êi LuËt chøng kho¸n hoµn chØnh n¨m 1999. §èi víi ViÖt Nam, tr­íc m¾t, cÇn hoµn thµnh c«ng t¸c söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP theo h­íng më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh vµ phï hîp víi thùc tiÔn, yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. Bªn c¹nh viÖc söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/CP, cÇn söa ®æi, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n vÒ thuÕ, phÝ, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi vµ së h÷u cña bªn n­íc ngoµi theo h­íng t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch, tiÕp tôc hç trî, ­u ®·i cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn. VÒ ng¾n h¹n: Bæ sung ngµnh nghÒ ®Çu t­ chøng kho¸n vµo Danh môc A- danh môc ngµnh nghÒ ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­ theo NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP T¨ng thêi gian ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp b»ng c¸ch t¨ng thêi gian miÔn thuÕ thªm 5 n¨m vµ lÊy n¨m b¾t ®Çu tÝnh ­u ®·i thuÕ lµ n¨m 2001 Quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0% ®Ó ®¶m b¶o c«ng ty chøng kho¸n ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i theo QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg KÐo dµi thêi gian miÔn phÝ thµnh viªn, phÝ giao dÞch chøng kho¸n, phÝ thµnh viªn l­u ký, phÝ l­u ký chøng kho¸n cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n. VÒ mÆt dµi h¹n: H¹ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c«ng ty chøng kho¸n vµ thèng nhÊt møc thuÕ suÊt gi÷a c«ng ty chøng kho¸n 100% vèn trong n­íc víi c«ng ty chøng kho¸n liªn doanh ë møc 28% ¸p dông miÔn thuÕ thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i tøc vµ chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n cho c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n trong n­íc ®Õn n¨m 2010 Ngoµi ra, cÇn sím hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý ®èi víi giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m gióp c¸c c«ng ty chøng kho¸n hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ giao dÞch chøng kho¸n qua Internet. 1.3.T¨ng c­êng phèi hîp c¸c Bé ngµnh Mét ®Æc ®iÓm trong c«ng t¸c qu¶n lý cña Trung Quèc lµ lu«n h­íng tíi sù ph©n cÊp râ rµng nh­ng vÉn chó träng sù phèi hîp gi÷a c¸c cÊp. §iÒu ®ã thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng, ë qu¸ tr×nh ra ®êi Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc... Mét sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c Bé, ngµnh sÏ gióp c¸c chiÕn l­îc kinh tÕ ®­îc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. ChÝnh phñ cÇn chØ ®¹o thèng nhÊt viÖc x©y dùng chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh, g¾n thÞ tr­êng tiÒn tÖ víi ThÞ tr­êng chøng kho¸n, trong ®ã cã sù phèi hîp tham gia cña Bé kÕ ho¹ch-®Çu t­, Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ n­íc vµ Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. Bé tµi chÝnh cã kÕ ho¹ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ mét c¸ch ®Òu ®Æn vµ hîp lý, x©y dùng quy chÕ ®èi víi nhµ t¹o lËp thÞ tr­êng; phèi hîp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt, víi Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch thuÕ vµ tµi chÝnh ®èi víi c«ng ty niªm yÕt vµ c«ng ty chøng kho¸n. ChÝnh phñ giao cho Bé tµi chÝnh chñ tr× sím thµnh lËp c«ng ty tµi chÝnh Nhµ n­íc cã chøc n¨ng mua, b¸n chøng kho¸n ®Ó hç trî thÞ tr­êng vµ b×nh æn gi¸ chøng kho¸n khi thÞ tr­êng cã biÕn ®éng xÊu. 1.4.T¨ng c­êng hµng ho¸ cho thÞ tr­êng Tèc ®é t¨ng hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam so víi Trung Quèc lµ rÊt chËm. Bµi häc rót ra tõ sù t¨ng tr­ëng thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc lµ cÇn h¹n chÕ sù ph¸t hµnh chøng kho¸n míi trµn lan, kh«ng hiÖu qu¶, tËp trung vµo lµm t¨ng gi¸ chøng kho¸n, t¹o ®éng lùc cho thÞ tr­¬ng ph¸t triÓn cã chiÒu s©u vµ bÒn v÷ng. Víi ViÖt Nam, hiÖn nay, chóng ta cÇn më réng thÞ tr­êng theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u (do sè l­îng hµng ho¸ cßn qu¸ Ýt ái), nh­ng ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ chó träng vµo chÊt l­îng. §Ó t¨ng c­êng hµng ho¸, cÇn thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc th«ng qua c¸c biÖn ph¸p: T¨ng c­êng c«ng t¸c chØ ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô s¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. §Æc biÖt, cÇn triÓn khai cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp mµ nhµ n­íc gi÷ kh«ng ®Õn 100% vèn. T¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cña ®¹i biÓu Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n vµ c¸c cÊp, ngµnh ®èi víi c«ng cuéc cæ phÇn ho¸, biÓu d­¬ng kÞp thêi nh÷ng ®¬n vÞ, c¸ nh©n lµm tèt. Tr­íc m¾t, chÝnh phñ cÇn giao cho Ban chØ ®¹o ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp chñ tr× ph­¬ng ¸n ®Èy m¹nh ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng III theo h­íng kÕt hîp ngay tõ ®Çu lùa chän c¸c doanh nghiÖp lín, ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ®­a ra niªm yÕt; ®ång thêi giao cho Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®­a vµo niªm yÕt. Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p niªm yÕt b¾t buéc ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ cã vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû ®ång vµ cã trªn 100 cæ ®«ng bªn ngoµi; vµ c¸c chøng kho¸n nî gi¸ trÞ trªn 250 tû ®ång. Mét chñ thÓ quan träng cÇn ®­a lªn thÞ tr­êng ®Ó cung cÊp hµng ho¸ lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. Nhµ n­íc cÇn sím cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Èy nhanh c«ng t¸c nµy. Ngoµi ra, cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu qua c¸c biÖn ph¸p nh­: §a d¹ng ho¸ c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh, ®ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c ®èi t­îng, ph¹m vi tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ngoµi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu do Kho b¹c Nhµ n­íc ph¸t hµnh, cÇn khuyÕn khÝch chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh Nhµ n­íc nh­ Quü hç trî ph¸t triÓn, Ng©n hµng chÝnh s¸ch... ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ®Çu t­. §Ó khuyÕn khÝch c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc t¨ng c­êng huy ®éng vèn qua tr¸i phiÕu, cÇn ph¶i gi¶m bao cÊp cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ. Nhµ n­íc chØ nªn tµi trî vèn cho c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn trùc tiÕp vµ c¸c dù ¸n quan träng cña nÒn kinh tÕ, ®èi víi c¸c dù ¸n cßn l¹i, cÇn huy ®éng vèn tõ tr¸i phiÕu. C¶i tiÕn c¬ chÕ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ. ChÝnh phñ cÇn ph¸t hµnh liªn tôc c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã kú h¹n kh¸c nhau, theo lÞch biÓu víi khèi l­îng ®ñ lín ®Ó t¹o cung tr¸i phiÕu ®Òu ®Æn cho thÞ tr­êng. Bé tµi chÝnh cÇn c¶i tiÕn ph­¬ng thøc ®Êu thÇu, b¶o l·nh ph¸t hµnh ®Ó ®¶m b¶o tr¸i phiÕu ®­îc ph©n phèi réng r·i ra c«ng chóng. Bªn c¹nh ®ã, cÇn c¶i tiÕn ph­¬ng thøc ®Þnh gi¸ ph¸t hµnh. §èi víi tÝn phiÕu kho b¹c ®Êu thÇu, l·i suÊt ®­îc h×nh thµnh theo kÕt qu¶ ®Êu thÇu, kh«ng khèng chÕ l·i suÊt trÇn. §èi víi tr¸i phiÕu míi ph¸t hµnh, l·i suÊt ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo l·i suÊt tÝn phiÕu, l¹m ph¸t dù tÝnh vµ l¸i suÊt chiÕt khÊu khi mua b¸n tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng thø cÊp. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty cæ phÇn sö dông c«ng cô tr¸i phiÕu c«ng ty khi cã nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty sÏ lµm ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. N©ng cao chÊt l­îng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ c«ng ty chøng kho¸n còng lµ nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m lµm cho hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng cã chÊt l­îng vµ hÊp dÉn nhµ ®Çu t­. 1.5.KÝch cÇu chøng kho¸n Trong n¨m 2003, Uû ban chøng kho¸n Trung Quèc ®· thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh rµ so¸t g¾t gao ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Nh÷ng c«ng ty, tæ chøc bÞ ph¸t hiÖn lµm ¨n thua lç trong 3 n¨m liªn tiÕp hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ t­íc quyÒn kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ch­¬ng tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn c«ng khai, mµ mét trong nh÷ng môc ®Ých cña nã lµ lµm t¨ng lßng tin cña nhµ ®Çu t­ vÒ mét thÞ tr­êng minh b¹ch, lµnh m¹nh. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kÝch cÇu chøng kho¸n chÝnh lµ c¶i thiÖn c«ng t¸c cung cÊp vµ c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m t¨ng c­êng lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­. Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n cÇn cã quy ®Þnh c¸c c«ng ty niªm yÕt c«ng bè th«ng tin ®Þnh kú t×nh h×nh thùc hiÖn s¶n xuÊt, kinh doanh, tiÕn ®é thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh ®· ®Ò ra trong kÕ ho¹ch cña n¨m, nh÷ng thay ®æi vÒ chiÕn l­îc kinh doanh, c¸c dù ¸n thùc hiÖn, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶... C¸c cÊp qu¶n lý c«ng ty niªm yÕt cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ h¬n vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ biÕn ®éng cña c«ng ty niªm yÕt ®Ó cã nh÷ng th«ng tin c«ng bè kÞp thêi. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®Þnh kú cÇn ®­îc thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh vÒ mÆt thêi gian. Nh÷ng tr­êng hîp chËm trÔ cña c¸c c«ng ty niªm yÕt cÇn ph¶i ®­îc c«ng bè lý do cô thÓ trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c tæ chøc ®éc lËp ®¸nh gi¸ ®Þnh møc tÝn nhiÖm c¸c doanh nghiÖp nh»m hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ trong viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Mçi c«ng ty niªm yÕt cã thÓ lËp mét trang web riªng vµ cËp nhËt th­êng xuyªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tµi chÝnh cña m×nh. Bªn c¹nh c«ng t¸c th«ng tin, c¸c c«ng ty niªm yÕt ph¶i cho thÊy ®­îc lîi nhuËn cao, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. N©ng cao chÊt l­îng c«ng ty niªm yÕt vµ c¸c chñ thÓ trung gian sÏ lµm t¨ng lßng tin trong giíi ®Çu t­. Ngoµi ra, cÇn nghiªn cøu ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p lµm ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc giao dÞch trªn Së giao dÞch chøng kho¸n nh­ rót ng¾n thêi gian l­u ký xuèng cßn T+2, qu¶n lý l­u ký mét cÊp, tiÕn tíi ®Æt lÖn tõ xa, giao dÞch khíp lÖnh liªn tôc, lÖnh thÞ tr­êng....... 1.6.N©ng cao chÊt l­îng c¸c chñ thÓ trung gian Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn cã quyÕt ®Þnh bæ sung chøc n¨ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n theo yªu cÇu phï hîp víi t×nh h×nh thÞ tr­êng hiÖn nay. UBCKNN ®· cã kÕ ho¹ch ®Õn n¨m 2005 sÏ t¨ng møc vèn ®iÒu lÖ quy ®Þnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n lªn 20 tØ VND. §Õn n¨m 2010, c¸c c«ng ty chøng kho¸n sÏ ®­îc chia lµm hai lo¹i: mét lµ c¸c c«ng ty cung cÊp dÞch vô m«i giíi vµ t­ vÊn ®Çu t­ víi vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 5 tØ VND, hai lµ c¸c c«ng ty cung cÊp c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c vµ kinh doanh chøng kho¸n víi vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 50 tØ VND. ViÖc ph©n lo¹i nh­ vËy cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt lín, cã t¸c dông khuyÕn khÝch sù thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n míi. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó t¨ng c­êng tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, cÇn xóc tiÕn viÖc më réng c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng giao dÞch, c¸c ®¹i lý nhËn lÖnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, nh»m ®­a dÞch vô cña c«ng ty ®Õn tËn gèc c¸c kh¸ch hµng. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c bao gåm: hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n víi hai së giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c nhµ ®Çu t­; tinh gi¶n bé m¸y qu¶n lý ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ; t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn m«n vµ n¨ng lùc qu¶n lý; khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chøng kho¸n cung cÊp c¸c dÞch vô míi mÎ nh­ t­ vÊn ®Çu t­, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t­ vÊn cho doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, tù doanh......... 1.7.Hoµn thiÖn Bé m¸y Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n VÒ l©u dµi, chóng ta cÇn nghiªn cøu, cho phÐp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n chuyÓn ®æi c¬ chÕ ho¹t ®éng tõ c¬ chÕ hµnh chÝnh sù nghiÖp sang h­íng doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ gióp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n tù hoµn thiÖn h¬n n÷a c¬ chÕ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc vµ tÝnh chuyªn nghiÖp cña ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn Ngoµi ra, cÇn hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña thÞ tr­êng b»ng c¸ch n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng giao dÞch vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n; tù ®éng ho¸ mét b­íc hÖ thèng l­u ký, thanh to¸n bõ trõ. X©y dùng trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi cho giao dÞch cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm c¬ së ph¸t triÓn thÞ tr­êng OTC. S¾p xÕp, hoµn thiÖn tæ chøc Bé m¸y cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ttheo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 30/2003/N§/CP ngµy 1/4/2003 cña ChÝnh phñ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý ®iÒu hµnh, gi¸m s¸t thÞ tr­êng mét c¸ch linh ho¹t, hiÖu qu¶. øng dông c«ng nghÖ míi cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. Víi ch­¬ng tr×nh giao dÞch míi cho phÐp t¨ng kh¶ n¨ng nhËn lÖnh, bá ®¹i diÖn sµn giao dÞch, thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu thèng nhÊt cho thÞ tr­êng vµ ®­a ra c¸c chuÈn vÒ c«ng nghÖ ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n. §iÒu nµy sÏ t¹o sù ®ång bé cho thÞ tr­êng vµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn cho t­¬ng lai. 1.8.C«ng t¸c ®µo t¹o, tuyªn truyÒn TiÕp tôc ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng thÞ tr­êng, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng, c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y. CÇn hîp t¸c ®µo t¹o víi n­íc ngoµi d­íi nhiÒu h×nh thøc: cö c¸n bé ®i ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ë n­íc ngoµi, mêi c¸c chuyªn gia sang gi¶ng d¹y, tranh thñ sù hç trî vÒ nghiÖp vô vµ kü thuËt, nghiªn cøu kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi ®Ó ¸p dông vµo ViÖt Nam. T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî cho c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o vÒ lÜnh vùc nµy. CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ c¸c tr­êng §¹i häc, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ... ®Ó c«ng t¸c nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. T¨ng c­êng th«ng tin cho thÞ tr­êng vÒ c¸c quan ®iÓm cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vÒ c¸c vô viÖc liªn quan ®Õn C«ng ty niªm yÕt, ®ång thêi tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸c c«ng ty ra niªm yÕt. 2.Gi¶i ph¸p cho sù héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng còng ®ång thêi lµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam héi nhËp víi thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p sau ®©y: 2.1.Gi¶i ph¸p thu hót nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi Trong giai ®o¹n nµy, khi thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn ch­a ph¸t triÓn vµ ch­a ®ñ søc thu hót sù quan t©m cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th× c¸c biÖn ph¸p ­u ®·i cã vai trß quan träng. Chóng ta cÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a ­u ®·i cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµinh­: Kh«ng ¸p dông thuÕ thu nhËp bæ sung vµ thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi ®èi víi tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Níi láng h¹n chÕ ®èi víi ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng viÖc Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh thay thÕ QuyÕt ®Þnh 139/Q§-Ttg cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Bµi häc rót ra tõ viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng chøng kho¸n Trung Quèc lµ trong khi thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho thÞ tr­êng chøng kho¸n, cÇn cã chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi, qu¶n lý thÞ tr­êng tiÒn tÖ, hÖ thèng ng©n hµng phï hîp, tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng xÊu tõ bªn ngoµi cã thÓ g©y nªn khñng ho¶ng. Bªn c¹nh ­u ®·i dµnh cho nhµ ®Çu t­, t¨ng c­êng vµ n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ lµ gi¶i ph¸p l©u dµi. Mét ®éng th¸i quan träng cña UBCKNN lµ theo NghÞ ®Þnh 38/2003 cña chÝnh phñ th× c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn qui ®Þnh t¹i ®iÒu 7 NghÞ ®Þnh sÏ ®­îc phÐp chuyÓn ®æi sang h×nh thøc C«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®­îc phÐp niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng ty cæ phÇn mµ tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi lín h¬n 30%. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh nh÷ng c«ng ty nµy sÏ t¹o søc hót m¹nh mÏ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c, t¹o nªn nhu cÇu chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty nµy tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi v­ît qu¸ 30%. C¸c c«ng ty liªn doanh trong ®ã bªn ViÖt Nam tham gia gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt th× quuyÒn sö dông ®Êt ®ã còng sÏ ®­îc chuyÓn thµnh cæ phÇn. NhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tá ra l¹c quan vÒ NghÞ ®Þnh míi nµy. ¤ng Tony Foster, Chñ tÞch Phßng th­¬ng m¹i Mü t¹i Hµ Néi nãi: “Chóng t«i ®· chê ®îi qu¸ l©u. TTCK ViÖt Nam yÕu kÐm trong thêi gian còng mét phÇn bëi kh«ng cã qui ®Þnh nµy. Ch¾c ch¾n viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy sÏ dÉn ®Õn sù në ré TTCK ViÖt Nam do sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®©y sÏ t¨ng m¹nh mÏ”. NghÞ ®Þnh nµy lµ mét b­íc tiÕn xa h¬n cña NghÞ ®Þnh 36 cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam. Cho ®Õn tr­íc khi NghÞ ®Þnh sè 38 CP vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn cã hiÖu lùc, th× trªn ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ch­a cã mét lo¹i cæ phiÕu nµo cña c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo nh÷ng qui ®Þnh cò th× c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo qui ®Þnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam chØ ®­îc tån t¹i d­íi h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, do ®ã kh«ng cã quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña NghÞ ®Þnh 38 nãi trªn chÝnh lµ ®Ó nh»m t¹o thªm nguån hµng cho TTCK ViÖt Nam vèn ®ang rÊt nghÌo nµn vÒ sè l­îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸. Tuy nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng tõ NghÞ ®Þnh ®Õn thùc tiÔn cßn lµ mét qu¸ tr×nh. Theo dù tÝnh cña c¸c nhµ lµm luËt th× tõ nay cho ®Õn n¨m 2010 sÏ chØ cã kho¶ng 15-20 doanh nghiÖp FDI tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ ®­îc niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam. Cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp FDI lµ mét nguån hµng dåi dµo vµ lµnh m¹nh, cã kh¶ n¨ng thóc ®Èy sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, nh­ng sÏ kh«ng xuÊt hiÖn ngay lËp tøc, Ýt nhÊt lµ trong mét, hai n¨m tíi. Do ®ã, vµo hoµn c¶nh nµy, chóng ta vÉn ph¶i tËp trung vµo nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng lµ 21 cæ phiÕu vµ 41 lo¹i tr¸i phiÕu ®· ®­îc niªm yÕt hiÖn nay, còng nh­ mét sè lo¹i chøng kho¸n s¾p ®­îc niªm yÕt bëi c¸c c«ng ty ViÖt Nam nh­ c«ng ty cæ phÇn bao b× vµ ®ãng gãi , c«ng ty cæ phÇn lôa t¬ t»m Dung tõ, c«ng ty cæ phÇn x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu c©y dùng Cµ Mau (c¸c c«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp cña Vinaconex), c¸c lo¹i chøng kho¸n s¾p ®­îc niªm yÕt bæ sung cña Incomfish, REE, SAM..... C¶i thiÖn khung ph¸p lý còng cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o thuËn lîi cho ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi t­¬ng ®èi chÆt chÏ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· g©y khã kh¨n cho kh«ng chØ c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n mµ víi c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. C¸c chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam ®Òu ®­îc niªm yÕt ë VND. Theo qui ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 38/2003- N§-CP vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp FDI sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, mÖnh gi¸ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy sÏ ®­îc ghi b»ng tiÒn §ång ViÖt Nam hoÆc b»ng mét ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi th«ng dông. Mäi cæ phiÕu giao dÞch t¹i ViÖt Nam ph¶i ®­îc ghi b»ng §ång ViÖt Nam. Nh­ vËy, ngay c¶ c¸c doanh nghiÖp FDI còng sÏ niªm yÕt cæ phiÕu trªn TTCK ViÖt Nam b»ng ®ång ViÖt Nam. §iÒu ®ã sÏ liªn quan ®Õn hai qu¸ tr×nh qui ®æi tiÒn cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo QuyÕt ®Þnh 998/Q§-NHNN 13/9/2002 vÒ Qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th×, c¸ nh©n, tæ chøc n­íc ngoµi muèn chuyÓn vèn vµo ViÖt Nam ®Ó mua chøng kho¸n sÏ ph¶i b¸n ngo¹i tÖ cho ng©n hµng lµ thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi n¬i tæ chøc, c¸ nh©n ®ã më tµi kho¶n, lÊy ®ång ViÖt Nam mua, b¸n chøng kho¸n. Sau qu¸ tr×nh ®Çu t­, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp håi h­¬ng vèn vµ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc d­íi d¹ng ngo¹i tÖ. Vèn håi h­¬ng sÏ kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ chuyÓn tiÒn, tuy nhiªn kho¶n lîi nhuËn chuyÓn vÒ n­íc sÏ bÞ ®¸nh thuÕ 5%. Nh­ vËy, kh«ng cã qu¸ nhiÒu khã kh¨n ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi hä muèn ®Çu t­ vµo TTCK t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn, vÉn tån t¹i mét trë ng¹i kh«ng nhá ®èi víi hä, ®ã lµ viÖc chuyÓn ®æi ®ång tiÒn hoµn toµn bÞ phô thuéc vµo møc ®é cã s½n t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng, mµ ®iÒu nµy th× kh«ng hÒ ®­îc ®¶m b¶o. Trªn thùc tÕ, thñ tôc ®Ó mét nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn vèn vµ lîi nhuËn d­íi d¹ng ngo¹i tÖ vÒ n­íc kh¸ r­êm rµ, g©y nhiÒu phiÒn nhiÔu cho hä c¶ vÒ mÆt tµi chÝnh vµ thêi gian. ViÖc qui ®Þnh qu¶n lý ngo¹i hèi t­¬ng ®èi chÆt chÏ vµ b¾t buéc ph¶i niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam b»ng VND lµ mét c¶n trë ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, nh­ng l¹i lµ nh÷ng g× chóng ta buéc ph¶i lµm trong hoµn c¶nh kinh nghiÖm qu¶n lý nh÷ng lÜnh vùc nµy cña chóng ta cßn ch­a nhiÒu. Trung Quèc, tuy næi tiÕng lµ cã chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi chÆt chÏ nh­ng hiÖn nay ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp FDI niªm yÕt chøng kho¸n d­íi d¹ng ®ång Nh©n d©n tÖ hoÆc mét ngo¹i tÖ kh¸c. Mét sè c«ng ty ®a quèc gia cã chi nh¸nh t¹i ®©y ®· thÓ hiÖn ý ®Þnh niªm yÕt chøng kho¸n cña m×nh nh­ Unilever, Procter and Gamble, Philips, Giant....., trong ®ã Uniliver dù ®Þnh ph¸t hµnh d­íi mÖnh gi¸ b»ng ®ång nh©n d©n tÖ, cßn P&G dù ®Þnh niªm yÕt b»ng ®ång ®« la Mü. 2.2.Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n n­íc ngoµi Thµnh c«ng lín cña Trung Quèc lµ ®· ®­a c¸c c«ng ty trong n­íc ra niªm yÕt trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi víi c¸c chøng kho¸n H, K, L, N. ViÖt Nam ch­a lµm ®­îc ®iÒu nµy. ChÝnh phñ cÇn cã chiÕn l­îc cô thÓ cho viÖc niªm yÕt chøng kho¸n trªn c¸c Së giao dÞch n­íc ngoµi, tr­íc hÕt lµ c¸c thÞ tr­êng Ch©u ¸. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, chóng ta cÇn chó träng vµo mét sè c«ng t¸c: N©ng cao chÊt l­îng c«ng ty niªm yÕt: ¸p dông nh÷ng m« h×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp cô thÓ cho c¸c c«ng ty nµy, n©ng cao c¸c tiªu chuÈn vÒ c«ng t¸c c«ng khai ho¸ th«ng tin, cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh khen th­ëng vµ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu cho nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, xö ph¹t nghiªm kh¾c víi nh÷ng c«ng ty thua lç trong thêi gian dµi hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt. T¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ cho c¸c c«ng ty ViÖt Nam th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh Héi nghÞ giíi thiÖu thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, c¸c website chÝnh thøc cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c c«ng ty niªm yÕt, t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o, tuyªn truyÒn. X©y dùng lé tr×nh cô thÓ cho sù héi nhËp cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, yªu cÇu vµ kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña c¸c doanh nghiÖp cho sù gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. 2.3.Ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c trong lÜnh vùc chøng kho¸n §Ó ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc chøng kho¸n, ChÝnh phñ cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh cô thÓ vµ c«ng bè cho c¸c c¸c chñ thÓ cña thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng ty niªm yÕt. HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn x©y dùng c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, mµ tr­íc hÕt lµ tham gia lµm thµnh viªn cña c¸c tæ chøc nh­: Héi ®ång quèc tÕ c¸c HiÖp héi chøng kho¸n ICSA, DiÔn ®µn chøng kho¸n Ch©u ¸ ASF vµ Tæ chøc quèc tÕ c¸c Uû ban chøng kho¸n IOSCO Trong lÜnh vùc luËt chøng kho¸n, cÇn ®iÒu chØnh, söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh cho phï hîp víi th«ng lÖ chung trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho AFTA vµ gia nhËp WTO. ._.