Thực trạng và giải pháp thúc đẩy đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá

Tr­êng ®¹i häc ngo¹I th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹I th­¬ng kho¸ luËn tèt nghiÖp ®Ò tµi: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn §×nh CÈn Ng­êi h­íng dÉn: ThS. NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa Hµ néi 2003 môc lôc *Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng 1: Lý luËn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ toµn cÇu ho¸ I.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Çu t­, ®Çu t­ n­íc ngoµi 1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Çu t­ 2.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Çu t­ quèc tÕ II.Ph©n lo¹i ®Çu t­ n­íc ngoµi 1.§Çu t­ t­ nh©n 2.Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc III.§Çu t­ n­íc ngoµi trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ 1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc tr­ng cña toµn cÇu ho¸ 2.Xu thÕ toµn cÇu ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 3.T¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi 4.T×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ I.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ 1.Bèi c¶nh thÕ giíi t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 2.Nhu cÇu thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam II.Thùc tr¹ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua 1.T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua 1.1.Vèn vµ sè dù ¸n ®¨ng ký 1.2.C¬ cÊu vèn ®Çu t­ 1.3.T×nh h×nh triÓn khai ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n FDI 1.4.§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña FDI ®èi víi ViÖt Nam 2.Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) 2.1.T×nh h×nh thu hót vµ triÓn khai ODA t¹i ViÖt Nam 2.2.§¸nh gi¸ kÕt qu¶ ODA ®em l¹i cho ViÖt Nam Ch­¬ng 3 : C¸c gi¶i ph¸p thóc t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Namtrong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸. I.C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ 1.C¬ héi ®èi víi ViÖt Nam trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ 2.Th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ II.C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 1.Nhãm gi¶i ph¸p chung 2.Gi¶i ph¸p riªng ®èi víi viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 3.Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA t¹i ViÖt Nam * KÕt luËn Lêi nãi ®Çu Trong giai ®o¹n hiÖn nay víi xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸, ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp cña c¸c n­íc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. §Çu t­ quèc tÕ diÔn ra víi quy m« ngµy cµng lín, ®a d¹ng vµ trong nhiÒu lÜnh vùc v× nã mang l¹i nguån lîi rÊt lín cho c¶ n­íc ®Çu t­ vµ n­íc nhËn ®Çu t­. Do ®ã c¸c n­íc ®Çu t­ tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr­êng míi, hÊp dÉn ®Ó ®Çu t­ thu lîi nhuËn, cßn n­íc nhËn ®Çu t­ còng t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong bèi c¶nh ®ã ViÖt Nam còng ®ang tÝch cùc tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi nh÷ng nç lùc trong tÊt c¶ c¸c mÆt. Trong ®ã thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ gi¶i ph¸p quan träng gióp ViÖt Nam cã nh÷ng b­íc “chuyÓn m×nh” nhanh h¬n vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu. T×nh h×nh thùc tiÔn n­íc ta cho thÊy n­íc ta rÊt cÇn c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ nguån vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, hoµn thµnh th¾ng lîi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Çu t­ n­íc ngoµi sÏ gióp ViÖt Nam gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ vèn, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ c¶i tiÕn c¬ cÊu kinh tÕ, ®­a nÒn kinh tÕ tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ NhËn thÊy vai trß to lín cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ t«i chän ®Ò tµi : “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa” lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp Khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng. §©y lµ mét ®Ò tµi t­¬ng ®èi réng vµ hÊp dÉn. Do giíi h¹n cña kho¸ luËn t«i xin chØ tËp trung chñ yÕu phÇn “§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi”. PhÇn “Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc” t«i xin ®­îc giíi thiÖu s¬ l­îc. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThS. NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa ®· gióp t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy Hµ néi ngµy 11-03-2003 Ng­êi thùc hiÖn NguyÔn §×nh CÈn Ch­¬ng 1 lý luËn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ toµn cÇu ho¸ I.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Çu t­, ®Çu t­ n­íc ngoµi 1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Çu t­ Ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ qu¸ tr×nh huy ®éng vµ sö dông mäi nguån vèn phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m s¶n xuÊt s¶n phÈm hay cung cÊp dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña c¸ nh©n vµ x· héi. Nguån vèn ®Çu t­ nµy cã thÓ lµ nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh nh­ ®Êt ®ai, nhµ cöa, nhµ m¸y, thiÕt bÞ, hµng ho¸ hoÆc tµi s¶n v« h×nh nh­ b»ng s¸ng chÕ, ph¸t minh, nh·n hiÖu hµng ho¸, bÝ quyÕt kü thuËt, uy tÝn kinh doanh, bÝ quyÕt th­¬ng m¹i... C¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ ®Çu t­ b»ng cæ phÇn, tr¸i phiÕu, c¸c quyÒn vÒ së h÷u tµi s¶n kh¸c nh­ quyÒn thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc c¸c quyÒn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt kinh tÕ nh­ c¸c quyÒn th¨m dß, khai th¸c, sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn. §èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, toµn bé viÖc ®Çu t­ ®­îc tiÕn hµnh ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh lµ nh©n tè c¬ b¶n duy tr× vµ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ trong thêi kú tiÕp theo. XÐt vÒ l©u dµi, khèi l­îng ®Çu t­ cña ngµy h«m nay sÏ quyÕt ®Þnh dung l­îng s¶n xuÊt, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, møc ®é c¶i thiÖn ®êi sèng trong t­¬ng lai. Cã hai ®Æc tr­ng quan träng ®Ó ph©n biÖt mét ho¹t ®éng ®­îc gäi lµ ®Çu t­ hay kh«ng, ®ã lµ: tÝnh sinh l·i vµ rñi ro cña c«ng cuéc ®Çu t­. Thùc vËy, ng­êi ta kh«ng thÓ bá ra mét l­îng tµi s¶n vµo mét viÖc mµ l¹i kh«ng dù tÝnh thu ®­îc gi¸ trÞ cao h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu. Tuy nhiªn, nÕu ho¹t ®éng ®Çu t­ nµo còng sinh l·i th× trong x· héi ai còng muèn trë thµnh nhµ ®Çu t­. ChÝnh hai thuéc tÝnh nµy ®· sµng läc c¸c nhµ ®Çu t­ vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt-x· héi ph¸t triÓn. 2.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Çu t­ quèc tÕ §Çu t­ quèc tÕ lµ nh÷ng ph­¬ng thøc ®Çu t­ vèn, tµi s¶n ë n­íc ngoµi ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn vµ nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. §Çu t­ quèc tÕ mang ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr­ng cña ®Çu t­ nãi chung. Tuy nhiªn, nã cã thªm mét sè ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c so víi ®Çu t­ néi ®Þa: Chñ ®Çu t­ lµ ng­êi n­íc ngoµi. §Æc ®iÓm nµy cã liªn quan ®Õn c¸c khÝa c¹nh vÒ quèc tÞch, luËt ph¸p, ng«n ng÷, phong tôc tËp qu¸n,...Nãi chung, ®©y lµ c¸c yÕu tè lµm t¨ng thªm tÝnh rñi ro vµ chi phÝ ®Çu t­ cña c¸c chñ ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. C¸c yÕu tè ®Çu t­ di chuyÓn ra khái biªn giíi. §Æc ®iÓm nµy cã liªn quan chñ yÕu ®Õn c¸c khÝa c¹nh vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, h¶i quan vµ c­íc phÝ vËn chuyÓn. VÒ b¶n chÊt, ®Çu t­ quèc tÕ lµ nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n, mét h×nh thøc cao h¬n cña xuÊt khÈu hµng ho¸. §©y lµ hai h×nh thøc xuÊt khÈu lu«n bæ xung vµ hç trî nhau trong chiÕn l­îc th©m nhËp chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty, tËp ®oµn n­íc ngoµi hiÖn nay. NhiÒu tr­êng hîp, viÖc bu«n b¸n hµng ho¸ ë n­íc së t¹i lµ b­íc ®i t×m hiÓu thÞ tr­êng, luËt lÖ ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t­. §Õn l­ît m×nh, viÖc thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ë n­íc së t¹i l¹i lµ ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt khÈu m¸y mãc, vËt t­ nguyªn liÖu vµ khai th¸c tµi nguyªn cña n­íc chñ nhµ. Cïng víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ hîp thµnh nh÷ng dßng chÝnh trong trµo l­u cã tÝnh quy luËt trong liªn kÕt kinh tÕ toµn cÇu. Sù ph¸t triÓn cña ®Çu t­ quèc tÕ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c quèc gia vµ sù ph¸t triÓn cña xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸. Nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ sù thay ®æi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c n­íc së h÷u vèn lµm cho ®Çu t­ quèc tÕ diÔn ra víi quy m« ngµy cµng lín, ®a d¹ng vµ réng kh¾p. II.Ph©n lo¹i ®Çu t­ n­íc ngoµi 1.§Çu t­ t­ nh©n 1.1.§Çu t­ trùc tiÕp : §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ chñ yÕu mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ toµn bé hay phÇn ®ñ lín vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n nh»m giµnh quyÒn ®iÒu hµnh hoÆc tham gia ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh dÞch vô th­¬ng m¹i. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã ®Æc ®iÓm sau : §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ b»ng vèn t­ nh©n do c¸c chñ ®Çu t­ tù quyÕt ®Þnh ®Çu t­, quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lç l·i. H×nh thøc nµy mang tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, kh«ng cã nh÷ng rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, kh«ng ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî nÇn cho nÒn kinh tÕ Chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®iÒu hµnh toµn bé mäi ho¹t ®éng ®Çu t­ nÕu lµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi hoÆc tham gia ®iÒu hµnh doanh nghiÖp liªn doanh tuú theo tØ lÖ gãp vèn cña m×nh. §èi víi nhiÒu n­íc trong khu vùc, chñ ®Çu t­ chØ ®­îc thµnh lËp doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi trong mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh vµ chØ ®­îc tham gia liªn doanh víi sè vèn cæ phÇn cña bªn n­íc ngoµi nhá h¬n hoÆc b»ng 49%; 51% cæ phÇn cßn l¹i do n­íc chñ nhµ n¾m gi÷. Trong khi ®ã, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam cho phÐp réng r·i h¬n ®èi víi h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi vµ quy ®Þnh bªn n­íc ngoµi ph¶i gãp tèi thiÓu 30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n. Th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, n­íc chñ nhµ cã thÓ tiÕp nhËn ®­îc c«ng nghÖ, kÜ thuËt tiªn tiÕn, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý...§©y lµ nh÷ng môc tiªu mµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc Nguån vèn ®Çu t­ nµy kh«ng chØ bao gåm vèn ®Çu t­ ban ®Çu cña chñ ®Çu t­ d­íi h×nh thøc vèn ph¸p ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nã cßn bao gåm c¶ vèn vay cña doanh nghiÖp ®Ó triÓn khai hoÆc më réng dù ¸n còng nh­ vèn ®Çu t­ tõ nguån lîi nhuËn thu ®­îc. 1.2.§Çu t­ chøng kho¸n : §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ quan träng, trong ®ã chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ b»ng h×nh thøc mua chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty ë n­íc së t¹i ®Ó thu lîi nhuËn mµ kh«ng tham gia ®iÒu hµnh trùc tiÕp c«ng ty. H×nh thøc ®Çu t­ nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : Ph¹m vi ®Çu t­ cã giíi h¹n v× c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ quyÕt ®Þnh mua cæ phÇn cña nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i hoÆc cã triÓn väng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. Sè l­îng cæ phÇn mµ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®­îc mua bÞ khèng chÕ ë møc ®é nhÊt ®Þnh tuú theo tõng n­íc ®Ó kh«ng cã cæ ®«ng nµo chi phèi doanh nghiÖp. Th«ng th­êng sè cæ phÇn nµy d­íi 10 ®Õn 20% vèn ph¸p ®Þnh. Chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng tham gia ®iÒu hµnh ho¹t ®éng doanh nghiÖp, do ®ã bªn tiÕp nhËn ®Çu t­ cã quyÒn chñ ®éng hoµn toµn trong kinh doanh. Thu nhËp cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ cè ®Þnh hoÆc kh«ng cè ®Þnh tuú thuéc vµo lo¹i chøng kho¸n mµ hä ®Çu t­. Doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n rñi ro kinh doanh trong nh÷ng ng­êi mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp nh­ng ng­îc l¹i doanh nghiÖp ®­îc ®Çu t­ kh«ng cã c¬ héi tiÕp thu kinh nghiÖm qu¶n lÝ hiÖn ®¹i vµ c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn. 1.3.TÝn dông th­¬ng m¹i : §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ d­íi d¹ng cho vay vèn vµ thu lîi nhuËn qua l·i suÊt tiÒn vay. TÝn dông th­¬ng m¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : Vèn ®Çu t­ d­íi d¹ng tiÒn tÖ ®Ó chuyÓn thµnh c¸c ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ kh¸c, doanh nghiÖp vay vèn toµn quyÒn sö dông c¸c kho¶n vèn vay Ng©n hµng cung cÊp vèn tuy kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng doanh nghiÖp, nh­ng tr­íc khi cho vay ®Òu nghiªn cøu tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Çu t­, cã yªu cÇu vÒ thÕ chÊp c¸c kho¶n vay hoÆc b¶o l·nh ®Ó gi¶m rñi ro Chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thu lîi nhuËn qua l·i suÊt ng©n hµng theo khÕ ­íc vay ®éc lËp víi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp vay, cã quyÒn sö dông nh÷ng tµi s¶n ®· thÕ chÊp hoÆc yªu cÇu c¬ quan b¶o l·nh thanh to¸n kho¶n vay trong tr­êng hîp bªn vay kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. 2. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) lµ tÊt c¶ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n viÖn trî cã hoµn l¹i cña chÝnh phñ, c¸c tæ chøc liªn hîp quèc, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ dµnh cho chÝnh phñ vµ nh©n d©n n­íc nhËn viÖn trî. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cã c¸c ®Æc ®iÓm sau : Lµ nguån vèn tµi trî ­u ®·i cña n­íc ngoµi, c¸c nhµ tµi trî kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hµnh dù ¸n, nh­ng cã thÓ tham gia gi¸n tiÕp d­íi h×nh thøc nhµ thÇu hoÆc hç trî chuyªn gia. Tuy n­íc chñ nhµ cã quyÒn qu¶n lÝ sö dông vèn ODA, nh­ng th«ng th­êng danh môc dù ¸n ODA ph¶i cã sù tho¶ thuËn víi c¸c nhµ tµi trî Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc chñ yÕu dµnh cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng nh­ giao th«ng vËn t¶i, gi¸o dôc, y tÕ, phóc lîi x· héi. C¸c n­íc nhËn vèn ODA ph¶i héi ®ñ mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh míi ®­îc nhËn tµi trî. §iÒu kiÖn nµy tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña tõng nhµ tµi trî Nguån vèn ODA gåm viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n viÖn trî ­u ®·i. Tuy vËy nÕu qu¶n lÝ, sö dông vèn ODA kÐm hiÖu qu¶ vÉn cã thÓ ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî nÇn cho t­¬ng lai C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña ODA : 2.1.Hç trî dù ¸n : §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ chñ yÕu cña vèn ODA. Nã cã thÓ bao gåm nh÷ng hç trî c¬ b¶n cho c¸c dù ¸n c¶i thiÖn, n©ng cÊp hoÆc x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng vµ nh÷ng hç trî vÒ mÆt kÜ thuËt cho dù ¸n nh­ chuyÓn giao tri thøc, t¨ng c­êng lËp kÕ ho¹ch, cè vÊn, nghiªn cøu lËp luËn chøng kinh tÕ - kÜ thuËt cña dù ¸n, trî gióp ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch 2.2. Hç trî phi dù ¸n : Chñ yÕu lµ viÖn trî ch­¬ng tr×nh ®¹t ®­îc sau khi kÝ c¸c hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c tµi trî dµnh cho mét môc ®Ých tæng qu¸t víi thêi h¹n nhÊt ®Þnh, kh«ng cÇn x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nã sÏ ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo 2.3.Hç trî c¸n c©n thanh to¸n : Bao gåm c¸c kho¶n hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp b»ng tiÒn hoÆc hç trî b»ng hiÖn vËt, hoÆc hç trî cho nhËp khÈu 2.4. TÝn dông th­¬ng m¹i : §©y lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông dµnh cho chÝnh phñ c¸c n­íc së t¹i víi c¸c ®iÒu kho¶n ‘mÒm” vÒ l·i suÊt, thêi gian Ên h¹n, thêi h¹n tr¶ dµi nh­ng cã nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh. Nguån vay tÝn dông th­¬ng m¹i nµy cã thÓ tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u A (ADB). Ch¼ng h¹n, Quü tiÒn tÖ quèc tÕ cã thÓ cho vay d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ tÝn dông th«ng th­êng, tÝn dông dµi h¹n hoÆc bæ sung, tÝn dông bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, tÝn dông ®iÒu chØnh c¬ cÊu. III.§Çu t­ n­íc ngoµi trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ 1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc tr­ng cña toµn cÇu ho¸: Toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét chØnh thÓ thèng nhÊt toµn thÕ giíi, lµ sù ¶nh h­ëng, t¸c ®éng, x©m nhËp xuyªn biªn giíi trong c¸c lÜnh vùc ®êi sèng, kinh tÕ x·-héi vµ ph¸t triÓn trong mét trËt tù hÖ thèng toµn cÇu. Toµn cÇu ho¸ ®­îc thÓ hiÖn qua mét m¹ng l­íi rÊt dµy ®Æc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trªn ph¹m vi quèc tÕ vµ c¸c c¬ cÊu biÓu hiÖn tÝnh tuú thuéc lÉn nhau gia t¨ng. Trµo l­u nµy dùa trªn qu¸ tr×nh tù do ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, dùa trªn tiÕn bé c«ng nghÖ, khoa häc kÜ thuËt t¨ng nhanh trong c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, viÔn th«ng, truyÒn th«ng.., ®ång thêi dùa trªn xu h­íng quèc tÕ ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ trong c¸c ho¹t ®éng doanh nghiÖp Toµn cÇu ho¸ t¹o ra sù liªn kÕt, phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, gi÷a c¸c quèc gia, c¸c d©n téc, gi÷a c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c nhau, gi÷a c¸c lÜnh vùc ®êi sèng kinh tÕ-x· héi kh¸c nhau trong sù ph¸t triÓn. Toµn cÇu ho¸ lµ tÊt yÕu, nã thÓ hiÖn nhiÒu mÆt, nhiÒu tÇng nÊc vµ nhiÒu yÕu tè cÊu tróc kh¸c nhau, nh­ mÆt nÒn t¶ng vËt chÊt kü thuËt, c«ng nghÖ (qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµm ra) ngµy cµng cã hµm l­îng tri thøc cao vµ cã thÓ do nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu n­íc hîp t¸c chÕ t¹o. Møc ®é liªn kÕt thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ hµng ho¸, vÒ tµi chÝnh thµnh mét hÖ thèng quan hÖ t­¬ng t¸c ngµy cµng t¨ng; hÖ thèng th«ng tin toµn cÇu cµng kÕt nèi thµnh m¹ng l­íi chÆt chÏ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn mäi ng­êi, mäi tæ chøc, mäi quèc gia. Ngoµi ra toµn cÇu ho¸ cßn thÓ hiÖn ë c¸c mÆt kh¸c nh­ : toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ kü thuËt (tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu, hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ) vµ toµn cÇu ho¸ vÒ mÆt thÓ chÕ c¸c tæ chøc quèc tÕ (Liªn hîp quèc-UN, Quü tiÒn tÖ quèc tÕ – IMF, Ng©n hµng thÕ giíi-WB, Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸-ADB) vµ c¶ thÓ chÕ, ®Æc thï c¸c lÜnh vùc (kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, m«i tr­êng). Tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ nh÷ng n­íc kh¸c nhau vÒ tiÒm lùc, kh¶ n¨ng, hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn lîi Ých vµ môc tiªu. HÖ qu¶ lµ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña mçi quèc gia trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ nhÊt ®Þnh bÞ t¸c ®éng theo nh÷ng h­íng kh¸c nhau nh­ tÝnh kh«ng thèng nhÊt vÒ lîi Ých, kÐo theo ®ã lµ sù phøc t¹p cña c¸c mèi quan hÖ t¸c ®éng kh¸c lµm cho sù lùa chän gi¶i ph¸p héi nhËp vµo toµn cÇu ho¸ cña mçi quèc gia trë nªn khã kh¨n h¬n, mÆt kh¸c nã còng t¹o ra nh÷ng yÕu tè c¹nh tranh thuËn lîi h¬n cho mçi quèc gia. 2.Xu thÕ toµn cÇu ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra víi quy m« ngµy cµng lín, víi mét tèc ®é ngµy cµng cao trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi nh­ bu«n b¸n, tæ chøc s¶n xuÊt, nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ còng nh­ c¶ lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o, v¨n ho¸ vµ lèi sèng. §iÒu ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi trë thµnh mét chØnh thÓ thèng nhÊt trong ®ã mçi quèc gia lµ mét bé phËn, gi÷a chóng cã sù tuú thuéc lÉn nhau. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nµy diÔn ra ë nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau vµ ngµy cµng trë nªn gay g¾t : kh«ng nh÷ng vÊn ®Ò l­¬ng thùc, vÊn ®Ò m«i tr­êng sinh th¸i, vÊn ®Ò d©n sè vµ c¶ vÊn ®Ò nî n­íc ngoµi. NhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ ®­îc t¨ng c­êng víi sù n­¬ng tùa vµo nhau ngµy cµng nhiÒu gi÷a c¸c quèc gia. Xu h­íng khu vùc ho¸ thÓ hiÖn ë viÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt khu vùc víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng: Liªn minh ch©u ¢u (EU), HiÖp héi tù do th­¬ng m¹i B¾c Mü (NAFTA), DiÔn ®µn kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC). Xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®Æt ra mét yªu cÇu tÊt yÕu: Mçi quèc gia ph¶i më cöa ra thÞ tr­êng thÕ giíi vµ chñ ®éng tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ khu vùc ®Ó cã ®­îc khu«n khæ phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. NÕu quèc gia kÐm ph¸t triÓn, ®¬n th­¬ng ®éc m·, kh«ng cã b¹n hµng l©u dµi, kh«ng cã ®èi t¸c thùc sù víi nÒn kinh tÕ yÕu kÐm rÊt dÔ bÞ tæn th­¬ng vµ dÔ trë thµnh vËt hi sinh cho lîi Ých cña c¸c n­íc kh¸c. ChØ lÊy viÖc gia nhËp WTO còng ®ñ thÊy ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ ®èi víi mçi quèc gia. Mét n­íc chØ khi gia nhËp tæ chøc nµy míi tr¸nh ®­îc sù ph©n biÖt ®èi xö cña c¸c n­íc - céng ®ång quèc tÕ trong quan hÖ th­¬ng m¹i, ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vµ miÔn trõ theo quy ®Þnh quèc tÕ cña WTO, trong ®ã cã ®iÒu kiÖn ­u ®·i tèi huÖ quèc vµ ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp, hµng ho¸ cña n­íc ®ã míi cã ®iÒu kiÖn ®i vµo thÞ tr­êng réng lín vµ Ýt gÆp trë ng¹i. MÆt kh¸c, ®èi víi nh÷ng quèc gia mµ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cßn non yÕu, khi gia nhËp WTO sÏ tranh thñ ®­îc sù trî gióp kü thuËt, c«ng nghÖ, ®µo t¹o nh©n lùc, ®ång thêi còng lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi yªn t©m h¬n khi ®Çu t­ vµo n­íc ®ã. Nh­ vËy lîi Ých mµ toµn cÇu ho¸ mang l¹i chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®Èy nhanh qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ lµm cho nã diÔn ra ngµy cµng gay g¾t. 3.T¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi: Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®ang trë thµnh ®éng lùc ®­a nÒn kinh tÕ c¸c n­íc liªn kÕt, ¶nh h­ëng lÉn nhau trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh hoµ nhËp lµ tõng b­íc lµm lu mê dÇn nh÷ng ®­êng biªn giíi quèc gia trªn sa bµn ho¹t ®éng cña mét sè c«ng ty xuyªn quèc gia lín trªn thÕ giíi. NhiÒu c«ng ty lo¹i nµy ®· bá vèn ®Çu t­, tËn dông nh÷ng lîi thÕ cña n­íc nhËn ®Çu t­ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ t¹i chç nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng míi, thay v× tr­íc ®©y hä ph¶i th«ng qua con ®­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ chÞu nhiÒu lùc c¶n. Toµn cÇu ho¸ vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¸c ®éng, chi phèi lÉn nhau mét c¸ch ®¸ng kÓ. §Çu t­ n­íc ngoµi thóc ®Èy toµn cÇu ho¸ nhanh chãng, ng­îc l¹i, toµn cÇu ho¸ lµ ®iÒu kiÖn quan träng lµm t¨ng l­îng vèn ®Çu t­ cña toµn thÕ giíi. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ®ang diÔn ra nhanh chãng, víi quy m« vµ tèc ®é ngµy cµng lín t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng toµn cÇu, trong ®ã tÝnh phô thuéc lÉn nhau cña c¸c nÒn kinh tÕ d©n téc ngµy cµng ra t¨ng. NÒn kinh tÕ d©n téc ®Òu theo xu h­íng më cöa vµ theo quü ®¹o cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt , kh¶ n¨ng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ, nguån tµi nguyªn, møc ®é chi phÝ ë c¸c n­íc kh¸c nhau, nguån vèn ®Çu t­ quèc tÕ víi t­ c¸ch cña lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt tÊt yÕu sÏ tu©n theo nh÷ng quy luËt cña thÞ tr­êng vèn lµ ch¶y tõ n¬i thõa vèn tíi n¬i thiÕu vèn theo tiÕng gäi cña lîi nhuËn cao HiÖn nay, tr×nh ®é chªnh lÖch ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng d·n c¸ch ra, nh­ng sù ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang ®ßi hái ph¶i kÕt hîp chóng l¹i. C¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn kh«ng chØ coi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ ®Þa chØ ®Çu t­ hÊp dÉn do chi phÝ thÊp-lîi nhuËn cao, thuËn lîi cho viÖc dÞch chuyÓn thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu mµ cßn thÊy r»ng sù thÞnh v­îng cña c¸c n­íc nµy sÏ n©ng cao søc mua vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. VÒ phÇn m×nh c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng tr«ng chê vµ mong muèn thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ , kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· thóc ®Èy ®Çu t­ quèc tÕ ph¸t triÓn ®¸p øng nhu cÇu m¹nh mÏ cña c¶ c¸c n­íc n­íc ®Çu t­ vµ n­íc nhËn ®Çu t­ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu. 4.T×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi trong xu thÕ toµn cÇu ho¸: Tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980 trë l¹i ®©y, sù vËn ®éng vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña thÕ giíi cã nh÷ng chuyÓn biÕn c¨n b¶n, s©u s¾c víi sù tan r· vÒ mÆt thÓ chÕ cña Liªn X« vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u. Sù c¸ch biÖt gi÷a hai hÖ thèng ®· gi¶m dÇn; nÒn kinh tÕ cña hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu theo thÓ chÕ thÞ tr­êng; xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®ang trë thµnh phæ biÕn vµ diÔn ra víi tèc ®é nhanh. LÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi chÞu sù t¸c ®éng m¹nh cña xu h­íng thÞ tr­êng ho¸ toµn cÇu, trong ®ã thÞ tr­êng vèn quèc tÕ d­íi h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng ®Þa h¹t ®­îc gi¶i phãng m¹nh mÏ. Tham gia thÞ tr­êng vèn ®Çu t­ giê ®©y kh«ng chØ cã nh÷ng n­íc theo c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng truyÒn thèng, mµ c¸c thµnh viªn ®· më réng hÇu nh­ kh«ng cã ngo¹i lÖ ë phÝa “cÇu” vµ thªm kh«ng Ýt nh÷ng thµnh viªn, nhÊt lµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ë phÝa “cung”. §iÒu quan träng h¬n c¶ cña sù gia t¨ng vÒ sè l­îng nµy cã lÏ ph¶i nãi ®Õn mét m«i tr­êng c¬ chÕ kinh tÕ nãi chung còng nh­ kh«ng khÝ kinh doanh t¹o dßng di chuyÓn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ®­îc nh÷ng thuËn lîi h¬n bao giê hÕt. §Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ngµy cµng trë thµnh lo¹i h×nh ho¹t ®éng kinh tÕ s«i ®éng trªn thÕ giíi, vµ ®­îc biÓu hiÖn nh­ sau: -L­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÕ giíi cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng qua c¸c n¨m, trong ®ã c¸c n­íc ph¸t triÓn lu«n chiÕm tû träng chñ yÕu kÓ c¶ l­îng vèn ®Çu t­ ra lÉn l­îng vèn tiÕp nhËn vµo. Tû träng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trong tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi n¨m thÊp nhÊt còng chiÕm tíi 84,9% l­îng vèn ®Çu ra, vµ 57,9% l­îng vèn tiÕp nhËn vµo. (nguån: Vietnam Economic time, 2002). -Trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× c¸c n­íc ch©u A lµ khu vùc thu hót l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë møc cao nhÊt so víi c¸c khu vùc kh¸c. C¸c n­íc Mü, Anh, §øc, Ph¸p, NhËt B¶n lµ nhãm n­íc chñ yÕu cung cÊp l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ lµ ®Þa bµn tiÕp nhËn phÇn lín vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña thÕ giíi. -C¸c c«ng ty, tËp ®oµn xuyªn quèc gia ngµy cµng thÓ hiÖn vai trß chi phèi m¹nh mÏ ®èi víi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi. HiÖn nay, chiÕn l­îc chÝnh cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lµ bµnh tr­íng m¹nh ra n­íc ngoµi b»ng c¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp d­íi c¸c h×nh thøc: lËp liªn doanh víi mét hoÆc nhiÒu ®èi t¸c ë n­íc nhËn ®Çu t­, lËp chi nh¸nh víi 100% vèn c«ng ty, hîp nhÊt hoÆc mua l¹i quyÒn së h÷u cña mét h·ng ë n­íc nhËn ®Çu t­, liªn minh víi mét hoÆc nhiÒu c«ng ty xuyªn quèc gia kh¸c ®Ó ®Çu t­ ®Õn ®Þa bµn thÝch hîp. Nh×n chung l­îng vèn FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay chñ yÕu ®­îc xuÊt ph¸t tõ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. - Trong thêi gian qua ®· cã sù chuyÓn h­íng c¨n b¶n cña c¸c nhµ ®Çu t­. Vµo nh÷ng n¨m 1980, c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng t×m kiÕm ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt sö dông nhiÒu lao ®éng, khai th¸c tµi nguyªn, vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt lµ chñ yÕu. Thêi gian gÇn ®©y c¸c nhµ ®Çu t­ l¹i quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn viÖc ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt cã c«ng nghÖ cao, c¸c ngµnh dÞch vô vµ c¬ së h¹ tÇng, nhÊt lµ ngµnh viÔn th«ng, ®iÖn, n­íc, giao th«ng vËn t¶i. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ I.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ 1.Bèi c¶nh thÕ giíi t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam : Trong giai ®o¹n hiÖn nay, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang tiÕn dÇn ®Õn mét chØnh thÓ thèng nhÊt. Nã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n­íc tham gia vµo “s©n ch¬i” chung réng lín trªn tr­êng quèc tÕ, gióp cho c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n ®Ó t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ, chÝnh trÞ-x· héi thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ kÐo theo sù gia t¨ng cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c quèc gia ngµy cµng ­u tiªn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi sù gia t¨ng c¸c h×nh thøc hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ nh­ trao ®æi th­¬ng m¹i, chuyÓn giao khoa häc- c«ng nghÖ vµ ®Æc biÖt lµ hîp t¸c ®Çu t­. C¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®ang ra søc t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn cao. Trong khi ®ã, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) lµ mét thÞ tr­êng ®¸ng chó ý ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ v× ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ gi¶m ®­îc chi phÝ do sö dông lao ®éng vµ nguån tµi nguyªn rÎ, ngoµi ra c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng thõa vèn vµ kÐo dµi tuæi thä cña c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ë thÞ tr­êng nµy. Trong khu vùc §«ng A- T©y Th¸i B×nh D­¬ng ViÖt Nam cã vÞ trÝ ®Þa lý chÝnh trÞ quan träng víi nhiÒu ­u thÕ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­. Nh­ vËy, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña häat ®éng ®Çu t­ quèc tÕ, nhu cÇu ®Çu t­ cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ sù hÊp dÉn cña thÞ tr­êng ViÖt Nam ®· thóc ®Èy ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. 2. Nhu cÇu thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam: Tõ n¨m 1986 ViÖt Nam ®· nhËn thÊy mét trong c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tho¸t khái khñng ho¶ng , thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tõng b­íc tham gia qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ã lµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong ®ã , thu hót ®Çu t­ lµ vÊn ®Ò quan träng v× nã ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cña t×nh h×nh thùc tiÔn ë ViÖt Nam, ®ã lµ : -T×nh h×nh cô thÓ cña ViÖt Nam ®ßi hái ph¶i nhanh chãng n©ng cao thu nhËp quèc d©n. §ßi hái ®ã buéc chóng ta ph¶i cã mét nguån vèn ®Çu t­ rÊt lín, nguån vèn nµy kh«ng thÓ hoµn toµn tr«ng chê vµo nguån tÝch luü néi bé trong mét thêi gian ng¾n cña mét ®Êt n­íc cßn nghÌo. Trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ, còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, ViÖt Nam gÆp ph¶i vÊn ®Ò nan gi¶i lµ thiÕu vèn do tÝch luü néi bé thÊp hoÆc kh«ng cã tÝch luü. §iÒu ®ã ®· h¹n chÕ ®Õn qui m« ®Çu t­ vµ ®æi míi kü thuËt g©y ra t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi trong xuÊt nhËp khÈu, c¸n c©n thanh to¸n th­êng xuyªn bÞ thiÕu hôt, ®Êt n­íc thiÕu ngo¹i tÖ. ViÖc thu hót nguån vèn n­íc ngoµi gióp ViÖt Nam gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ kh¶ n¨ng tÝch luü vèn thÊp vµ bï ®¾p c¸c kho¶n thiÕu hôt ngo¹i tÖ trong c¸n c©n thanh to¸n. -C«ng nghÖ cña ViÖt Nam cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt thÊp do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, gi¸o dôc, khoa häc ë trong n­íc cßn h¹n chÕ. ViÖt Nam cã rÊt Ýt kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i vµ tiªn tiÕn. MÆt kh¸c kh¶ n¨ng tù nhËp khÈu c«ng nghÖ cña ViÖt Nam còng rÊt h¹n chÕ . §Çu t­ n­íc ngoµi sÏ gióp ViÖt Nam thu ®­îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. -ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp nghÌo nµn l¹c hËu, nÒn c«ng nghiÖp cßn nhá bÐ, lùc l­îng lao ®éng d­ thõa cßn rÊt nhiÒu. §Çu t­ quèc tÕ sÏ gi¶i quyÕt mét phÇn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë ViÖt Nam. Th«ng qua viÖc t¹o ra c¸c xÝ nghiÖp míi hoÆc lµm t¨ng quy m« cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®Çu t­ quèc tÕ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho mét sè l­îng kh¸ lín ng­êi lao ®éng, bªn c¹nh ®ã, ®Çu t­ quèc tÕ gãp phÇn c¶i tiÕn c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®­a nÒn kinh tÕ tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ. Nh­ vËy, yªu cÇu ph¸t triÓn néi t¹i vµ thùc tiÔn kh¸ch quan trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®· vµ ®ang ®ßi hái ViÖt Nam cÇn tíi nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó héi nhËp cïng dßng ch¶y kinh tÕ-x· héi trªn thÕ giíi. Do ®ã ®Çu t­ quèc tÕ lµ xu thÕ tÊt yÕu, lµ con ®­êng hiÖu qu¶ nhÊt mµ bÊt kú quèc gia nµo còng ph¶i lµm khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn, vµ buéc ph¶i thùc hiÖn bëi c¸c søc Ðp bªn trong, bªn ngoµi n­íc vµ n­íc ta còng kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ. II.Thùc tr¹ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua 1.T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua. 1.1.Vèn vµ sè dù ¸n ®¨ng ký: ViÖt Nam b¾t ®Çu thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) chËm h¬n so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc tõ mét ®Õn hai thËp kû.TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 2002 cã 4301 dù ¸n FDI ho¹t ®éng ë ViÖt Nam, sö dông 60 v¹n lao ®éng trùc tiÕp víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 42870 triÖu USD. TÝnh b×nh qu©n mçi n¨m ViÖt Nam cÊp phÐp cho 286 dù ¸n víi møc 2858 triÖu USD vèn ®¨ng ký (theo Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Kinh tÕ 2002-2003). B¶ng 1 “Vèn vµ sè dù ¸n FDI vµo ViÖt Nam” (trang 19) d­íi ®©y cho thÊy nhÞp ®é thu hót FDI cña ViÖt Nam cã xu h­íng t¨ng nhanh tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1995 c¶ vÒ sè dù ¸n còng nh­ vèn ®¨ng ký. Së dÜ n¨m 1996 cã l­îng vèn t¨ng vät lµ do cã hai dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn ®« thÞ ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh ®­îc phª duyÖt víi qui m« dù ¸n lín (h¬n 3 tû USD/2 dù ¸n). Nh­ vËy, nÕu xÐt trong suèt c¶ thêi kú 1988-2002 th× n¨m 1995 cã thÓ ®­îc xem lµ n¨m ®Ønh cao vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam c¶ vÒ vèn ®¨ng ký còng nh­ quy m« dù ¸n Luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®æ vµo ViÖt Nam gi¶m m¹nh xuèng cßn 2189 triÖu USD (tÝnh theo vèn thùc hiÖn) vµo n¨m 1998 vµ kho¶ng 1933 triÖu USD n¨m 1999 khi ViÖt Nam b¾t ®Çu ph¶i chÞu t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh- tiÒn tÖ ë ch©u A. Tæng sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¨ng ký n¨m 1999 lµ 1,5 tû USD, tøc lµ kho¶ng 40,2% so víi møc 3,8 tû USD cña n¨m 1998. Khñng ho¶ng kinh tÕ - tµi chÝnh khu vùc ®· ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. PhÇn lín vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (trªn 70%) vµo ViÖt Nam lµ xuÊt ph¸t tõ c¸c nhµ ®Çu t­ ch©u A (trong ®ã c¸c n­íc ASEAN chiÕm gÇn 25 %, c¸c n­íc vµ l·nh thæ ë khu vùc §«ng B¾c A nh­ NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan chiÕm trªn 31%). Khi c¸c nÒn kinh tÕ nµy l©m vµo khñng ho¶ng, c¸c nhµ ®Çu t­ ë ®©y r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, kh¶ n¨ng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi bÞ gi¶m sót. Sù ®ét biÕn vÒ kinh tÕ theo chiÒu h­íng xÊu nh­ vËy ®· buéc hä xin ho·n viÖc thùc hiÖn dù ¸n, hay mét sè c«ng ty ®ang trong thêi kú lËp kÕ ho¹ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµ._.i bÞ mÊt ®i kh¶ n¨ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. Ngoµi ra, viÖc c¾t gi¶m mét sè ­u ®·i ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi trong LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1996 vµ ®iÒu kiÖn néi t¹i cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho t×nh h×nh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy bÞ gi¶m sót ®¸ng kÓ. Tæng sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¨ng ký n¨m 2000 lµ h¬n 2 tû USD t¨ng 30 % so víi cïng kú n¨m tr­íc. N¨m 2001 tæng sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp theo ®¨ng ký lµ 2,5 tû USD nh­ng sau ®ã gi¶m xuèng cßn 1,3 tû USD vµo n¨m 2002. NÕu theo sè l­îng vèn ®¨ng ký th× quy m« dù ¸n b×nh qu©n cña thêi kú 1988-2002 lµ 13,44 triÖu USD/dù ¸n. So víi mét sè n­íc ë thêi kú ®Çu thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th× quy m« dù ¸n ®Çu t­ vµo n­íc ta b×nh qu©n ë thêi kú nµy lµ kh«ng thÊp. Nh­ng, cã vÊn ®Ò rÊt ®¸ng quan t©m lµ quy m« dù ¸n theo vèn ®¨ng ký b×nh qu©n cña n¨m 1999 l¹i nhá ®i mét c¸ch ®ét ngét (5,04 triÖu USD/dù ¸n). Quy m« dù ¸n theo vèn ®¨ng ký b×nh qu©n cña n¨m 1999 chØ b»ng 37,5% quy m« b×nh qu©n cña thêi kú 1988-2002 vµ chØ b»ng 28,5% quy m« dù ¸n b×nh qu©n cña n¨m cao nhÊt (n¨m 1995). Quy m« vèn b×nh qu©n cña c¸c dù ¸n míi ®­îc cÊp phÐp trong n¨m 2000 tuy ®· t¨ng lªn (b»ng 107,5% møc b×nh qu©n cña n¨m 1999), nh­ng sang n¨m 2001 mÆc dï cã thªm mét sè dù ¸n víi quy m« ®Çu t­ lín (dù ¸n nhµ m¸y ®iÖn Phó Mü III cã sè vèn ®¨ng ký 412,9 triÖu USD; dù ¸n x©y dùng m¹ng ®iÖn tho¹i di ®éng cã sè vèn ®¨ng ký 230 triÖu USD; dù ¸n chÕ biÕn n«ng s¶n t¹i TP Hå ChÝ Minh cã sè vèn ®¨ng ký 120 triÖu USD; dù ¸n m¸y in phun cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n CANON ViÖt Nam cã vèn ®¨ng ký 76,7 triÖu USD;..) nh­ng quy m« vèn b×nh qu©n cña c¸c dù ¸n còng chØ ®¹t ë møc b»ng 97,4% møc b×nh qu©n cña n¨m 2000. Khèi l­îng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc cÊp phÐp trong n¨m 2001 vèn ®· kh«ng ph¶i lµ lín, vËy mµ n¨m 2002 cßn ®¹t thÊp h¬n n¨m 2001 lµ 46% (®ã lµ ch­a kÓ ®· cã thªm 93 dù ¸n cò bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi tæng vèn ®¨ng ký gÇn 700 triÖu USD). H¬n n÷a, víi 670 dù ¸n míi cÊp phÐp nµy mµ tæng vèn ®¨ng ký chØ h¬n 1,33 tû USD th× quy m« ®Çu t­ mçi dù ¸n ch­a ®Çy 2 triÖu USD vµ tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp nhÑ, dÞch vô. §iÒu ®ã chøng tá, n¨m 2001, 2002 cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam lµ thuéc c¸c dù ¸n quy m« nhá. Nh­ vËy, tõ n¨m 1988-2002 vèn FDI theo ®¨ng ký t¨ng lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm lµ n¨m 1996 sau ®ã cã xu h­íng gi¶m dÇn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, tuy luång FDI vµo ViÖt Nam bÞ suy gi¶m, nh­ng ViÖt Nam vÉn cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó phÊn ®Êu n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc trong thu hót FDI. B¶ng 1: Sè dù ¸n vµ vèn FDI ®­îc cÊp giÊy phÐp t¹i ViÖt Nam. (ch­a kÓ c¸c dù ¸n cña VIETSOVPETRO) : N¨m Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (triÖuUSD Qui m« (triÖuUSD/dù ¸n) Sè dù ¸n so víi n¨m tr­íc. (%) Vèn ®¨ng ký so víi n¨m tr­íc (%) Qui m« so víi n¨m tr­íc(%) 1988 37 371,8 10,05 1989 68 582,5 8,57 183,78 156,67 85,27 1990 108 839,0 7,77 158,82 144,03 90,67 1991 151 1322,3 8,76 139,81 157,60 112,74 1992 197 2165,0 11,0 130,46 163,73 125,57 1993 269 2900,0 10,78 136,55 133,95 98,00 1994 343 3765,6 10,98 127,51 129,85 101,85 1995 370 6530,8 17,65 107,87 173,43 160,75 1996 325 8497,3 26,15 87,84 130,11 148,16 1997 345 4649,1 13,48 106,15 54,71 58,23 1998 275 3897,0 14,17 79,71 83,83 105,12 1999 311 1568,0 5,04 113,09 40,24 35,57 2000 371 2012,4 5,42 119,3 128,3 107,5 2001 461 2436,0 5,28 124,3 121,0 121,0 2002 670 1333,2 1,98 145,3 54,7 37,8 Tæng 4301 42870 13,42 Nguån : Niªn gi¸m thèng kª 2000, NXB Thèng kª, Hµ néi-2001 Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Kinh tÕ 2001-2002 Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Kinh tÕ 2002-2003 1.2.C¬ cÊu vèn ®Çu t­ : 1.21.C¬ cÊu vèn ®Çu t­ theo chñ ®Çu t­ : TÝnh ®Õn ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2002 ®· cã 62 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam : TÝnh theo vèn ®¨ng ký (cÊp míi) th× trong tæng sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam thêi kú 1988-2002 cã kho¶ng 66% tõ c¸c n­íc ch©u A, kho¶ng 20% tõ c¸c n­íc ch©u ¢u, h¬n 13% tõ c¸c n­íc ch©u Mü. Tuy nhiªn, sè liÖu thèng kª ®Þa chØ cña c¸c nhµ ®Çu t­ nh­ trªn còng ch­a thÓ ph¶n ¸nh ®óng c¸c chñ ®Ých thùc së h÷u c¸c nguån vèn. Trong xu thÕ ph¸t triÓn chung hiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp, c«ng ty, tËp ®oµn ®· më réng m¹ng l­íi ®¹i diÖn, c¸c c«ng ty con ra nhiÒu quèc gia kh¸c (cã ®iÒu kiÖn thµnh lËp thuËn lîi vµ ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i..). Th«ng qua hÖ thèng nµy hä thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, vÝ dô : c¸c tËp ®oµn HSBC Holdings (Anh), ABB (Thôy §iÓn), Keppel (Singapo), ®· th«ng qua c¸c chi nh¸nh cña hä t¹i Hång K«ng ®Ó ®Çu t­ vµo ViÖt Nam; C«ng ty Unilever (Anh) th«ng qua c«ng ty con cã trô së ë Singapo ®Ó ®Çu t­ vµo ViÖt Nam;... Trong tæng sè c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam cã 42 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã tæng sè vèn ®Çu t­ (®¨ng ký) tõ 10 triÖu USD trë lªn, theo thø tù nh­ sau : (B¶ng 2 trang 21) B¶ng 2 : Chñ ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam cã tæng sè vèn ®¨ng ký h¬n 10 triÖu USD (tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 12 n¨m 2002) Thø tù N­íc Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký(triÖu USD) Thø tù N­íc Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (triÖu USD) 1 Singapo 263 7242,42 22 QuÇn ®¶o M¨ng s¬ 12 193,55 2 §µi Loan 923 5131,34 23 Philipin 19 184,30 3 NhËt B¶n 368 4283,96 24 §an M¹ch 8 113,34 4 Hµn Quèc 474 3625,66 25 In-®«-nª-sia 7 107,70 5 Hång k«ng 262 2899,53 26 BØ 19 52,03 6 Ph¸p 126 2098,88 27 Thæ nhÜ kú 5 51,00 7 QuÇn ®¶o Vigin (Anh) 156 1801,11 28 Cana®a 30 46,97 8 Hµ Lan 44 1658,27 29 Niu di l©n 9 40,53 9 Nga 40 1507,17 30 ¢n §é 9 36,16 10 Anh 49 1217,39 31 Céng hoµ SÐc 6 36,08 11 Th¸i Lan 110 1167,95 32 Luých X¨mBua 11 35,89 12 Ma-lai-xia 117 1114,26 33 Na Uy 9 33,73 13 Mü 153 1111,38 34 Y 8 28,37 14 Thôy SÜ 23 504,59 35 I R¾c 2 27,10 15 Uc 76 508,96 36 Ba Lan 3 26,30 16 Thôy §iÓn 9 454,35 37 Liechtens- tein 2 23,90 17 QuÇn §¶o Cai-man 10 451,54 38 Ucraina 6 21,13 18 Trung Quèc 196 362,79 39 Ao 7 20,35 19 B.West Indies 3 261,54 40 Mauritius 6 19,85 20 Bermuda 5 260,32 41 Panama 3 14,73 21 §øc 42 242,14 42 Lµo 4 11,05 Nguån: B¸o “Vietnam Investment Review” ngµy 23/03/2003 §µi Loan, Singapo, Hµn Quèc vµ Hång C«ng lµ nh÷ng ®èi t¸c ®Çu t­ chÝnh ë ViÖt Nam. Tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ khu vùc ch©u A, kÓ c¶ Malaixia vµ Th¸i Lan chiÕm kho¶ng 2/3 luång FDI vµo ViÖt Nam. §iÒu nµy gi¶i thÝch v× sao tæng sè vèn FDI ®¨ng ký ë ViÖt Nam gi¶m m¹nh tõ 8,4 tû USD n¨m 1996 xuèng cßn 4,6 tû USD n¨m 1997, vµ xuèng cßn 3,8 tû USD n¨m 1998 khi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ lan réng ë c¸c n­íc khu vùc. Cuéc khñng ho¶ng ®ã ®· t¸c ®éng lªn FDI , khiÕn cho tû lÖ FDI thÊp. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do sù phôc håi cña kinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc ch©u A, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc nµy ®· cã xu h­íng t¨ng lªn. §Æc biÖt th¸ng 7 n¨m 2000 LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc söa ®æi ®· c¶i thiÖn ®¸ng kÓ m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. §iÒu nµy lµm t¨ng thªm søc hÊp dÉn cña thÞ tr­êng ViÖt Nam ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. NhËt B¶n lµ n­íc ®ang ®Çu t­ trùc tiÕp víi sè vèn ®Çu t­ thùc tÕ nhiÒu nhÊt vµo ViÖt Nam. Vèn ®Çu t­ thùc tÕ tõ n¨m 1989 lµ n¨m NhËt B¶n b¾t ®Çu ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam ®Õn n¨m 2001 lµ 3,2 tû USD, ngoµi ra cßn cã nhiÒu doanh nghiÖp NhËt B¶n trong khu vùc §«ng Nam A còng ®ang ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Trong 5 n¨m tõ n¨m 1989 ®Õn n¨m 1993 sè l­îng ®Çu t­ lµ 44 dù ¸n. C¸c nhµ s¶n xuÊt lín trªn c¸c lÜnh vùc nh­ xi m¨ng, ®å ®iÖn d©n dông, « t« , xe m¸y, m¸y tÝnh ®· tËp trung nhiÒu sang thÞ tr­êng ViÖt Nam vµ t¹o nªn hiÖn t­îng bïng næ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m nµy. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1996, do ¶nh h­ëng cña ®ång Yªn bÞ mÊt gi¸ vµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n bÞ ng­ng trÖ, c¸c dù ¸n ®Çu t­ lín vµo ViÖt Nam bÞ gi¶m xuèng. §Æc biÖt sau n¨m 1998, ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ch©u A ®· dÉn ®Õn sù suy gi¶m kinh tÕ cña NhËt B¶n, mÆt kh¸c do m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ch­a ®­îc hoµn thiÖn nªn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam bÞ gi¶m nhanh chãng. Kinh tÕ c¸c n­íc ch©u A ®ang phôc håi ®· n©ng sè l­îng dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam t¨ng h¬n so víi n¨m 2000. B­íc vµo n¨m 2001, ®Ó gi¶m rñi ro cña viÖc tËp trung ®Çu t­ nhiÒu vµo Trung Quèc, c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n ®¨ b¾t ®Çu chó ý ®Õn viÖc quay trë l¹i ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, nh÷ng dù ¸n lín s¶n xuÊt lín ®· ®­îc quyÕt ®Þnh tiÕp tôc tiÕn hµnh, v× vËy so víi n¨m tr­íc ®Çu t­ trùc tiÕp ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Vµo n¨m 2002 c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n ®ang t¨ng lªn chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp gia c«ng xuÊt khÈu quy m« nhá. Nguån FDI ®Çy tiÒm n¨ng vµo ViÖt Nam lµ c¸c nhµ ®Çu t­ tõ Mü. sù tham gia h¹n chÕ cña c¸c nhµ ®Çu t­ Mü v× nhiÒu lý do nh­ : lÖnh cÊm vËn th­¬ng m¹i cña Mü ¸p ®Æt ®èi víi ViÖt Nam cho ®Õn n¨m 1994; HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng Mü-ViÖt ngµy 13-07-2000 ®­îc hai chÝnh phñ ViÖt Nam vµ Mü ký, nh­ng ®Õn ngµy 06-09-2001 míi ®­îc H¹ nghÞ viÖn Mü th«ng qua vµ ngµy 03-10-2001 ®­îc Th­îng viÖn Mü th«ng qua, cïng nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c cÇn ®­îc tiÕp tôc gi¶i quyÕt Sau khi Mü dì bá cÊm vËn vµo th¸ng 2-1994, c¸c doanh nghiÖp Mü b¾t ®Çu ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Vµo thêi ®iÓm th¸ng 12-2002, Mü ®øng thø 13 trong sè c¸c n­íc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, víi 153 dù ¸n, trÞ gi¸ 1,1 tû USD. §Çu t­ cña Mü t¨ng tõ 120 triÖu USD n¨m 1994 lªn 392 triÖu USD n¨m 1995. Tõ n¨m 1996, ®· gi¶m dÇn vµ xuèng tíi møc thÊp nhÊt lµ vµo n¨m 1999 víi vèn ®¨ng ký lµ 96 triÖu USD. N¨m 2000, 2001, míi cã mét vµi dù ¸n trong ngµnh dÇu khÝ ®­îc duyÖt. C¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Mü víi 100% së h÷u cña Mü chiÕm 5,5 % sè dù ¸n vµ 49,5 % tæng sè vèn ®Çu t­. MÆc dï míi cã mÆt ë ViÖt Nam nh­ng ho¹t ®éng ®Çu t­ cña Mü t­¬ng ®èi næi bËt nhê sù gãp mÆt cña mét sè h·ng cã tªn tuæi trªn thÕ giíi. 1.2.2.Vèn ®Çu t­ theo ngµnh, lÜnh vùc ®Çu t­ : Trong nh÷ng n¨m tõ 1988 ®Õn 1994 hÇu hÕt FDI ®­îc ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n dÇu khÝ ngoµi kh¬i ®ã lµ c¸c dù ¸n Ýt ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, tiÕp ®Õn lµ ngµnh kh¸ch s¹n vµ du lÞch, lµ ngµnh dÔ thùc hiÖn vµ qu¶n lý. Trong giai ®o¹n thø hai (thêi gian tõ 1995 ®Õn nay), FDI më réng sang lÜnh vùc s¶n xuÊt nhiÒu h¬n. TÝnh c¶ thêi kú 1988-2002, c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín nhÊt c¶ vÒ sè l­îng dù ¸n lÉn vèn ®Çu t­, tiÕp ®Õn lµ lÜnh vùc kh¸ch s¹n, du lÞch, ngµnh n«ng, l©m nghiÖp cã sè dù ¸n lín nh­ng tæng vèn ®Çu t­ thÊp h¬n (chøng tá quy m« dù ¸n ë lÜnh vùc nµy t­¬ng ®èi nhá). §¸ng chó ý lµ, lÜnh vùc c«ng nghiÖp, bao gåm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp dÇu khÝ (kh«ng kÓ liªn doanh dÇu khÝ ViÖt-X«, Vietsovpetro, h×nh thµnh tr­íc LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi), c«ng nghiÖp thùc phÈm, x©y dùng vµ kinh doanh h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp-khu chÕ xuÊt, chiÕm h¬n 61% vÒ vèn ®¨ng ký, gÇn 67% vèn thùc hiÖn, 71% sè lao ®éng, kho¶ng 94% doanh thu vµ 91% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña toµn khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ( kh«ng kÓ dÇu th«) B¶ng 3: FDI vµo ViÖt Nam theo ngµnh kinh tÕ tõ 1988 ®Õn hÕt 2002 (thø tù theo vèn): Thø tù Ngµnh kinh tÕ Vèn®¨ngký (triÖuUSD) TØ lÖ (%) 1 C«ng nghiÖp 19229,3 44,8 2 C¸c ngµnh dÞch vô kh¸c(*) 7699,9 17,9 3 Kh¸ch s¹n du lÞch 4983,4 11,6 4 X©y dùng (**) 4696,5 10,9 5 C«ng nghiÖp dÇu khÝ 4229,3 9,8 6 Giao th«ng vËn t¶i, B­u ®iÖn 3673,9 8,5 7 N«ng, l©m nghiÖp 1427,8 3,3 8 V¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc 603,4 1,4 9 Thñy s¶n 379,9 0,8 10 Tµi chÝnh, ng©n hµng 243,1 0,5 Nguån :Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Kinh tÕ 2002-2003 (*) Bao gåm c¶ x©y dùng v¨n phßng vµ c¨n hé (**) Bao gåm c¶ x©y dùng khu chÕ xuÊt Nh×n chung, trong giai ®o¹n 1988-2002, FDI (tÝnh theo tæng sè vèn thùc hiÖn) tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc sau ®©y: dÇu khÝ (20%); bÊt ®éng s¶n (18%); c«ng nghiÖp nÆng (15%); c«ng nghiÖp nhÑ (12%) XÐt trªn b×nh diÖn tæng thÓ, c¬ cÊu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam thêi gian qua ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc, phï hîp h¬n víi yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña n­íc ta. NÕu chØ xem xÐt ®¬n thuÇn trªn sè liÖu thèng kª vÒ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh nh­ trªn, cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy sù phï hîp t­¬ng ®èi cña c¸c chØ sè nµy víi yªu cÇu vÒ c¬ cÊu cña mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, c«ng nghiÖp ho¸: c«ng nghiÖp-dÞch vô-n«ng nghiÖp. Nh­ng, trong ®iÒu kiÖn ë giai ®o¹n ®Çu cña tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ víi ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ trong ®ã n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi ®ang lµ mét trong nh÷ng thÕ m¹nh cña ViÖt Nam th× t×nh h×nh thu hót ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy nh­ hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn suy nghÜ vµ ®iÒu chØnh. Së dÜ nh­ vËy lµ v× ®èi víi ViÖt Nam, n«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc ®ang cã nhiÒu tiÒm n¨ng mµ chóng ta ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c. Vµ tõ ®Æc ®iÓm ph©n bè d©n c­, lao ®éng, viÖc lµm nh­ hiÖn nay th× thµnh c«ng trong ph¸t triÓn n«ng th«n, n«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Thùc hiÖn ®­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong n«ng th«n, n«ng nghiÖp còng tøc lµ t¹o ra viÖc lµm vµ thu nhËp cho sè ®«ng lao ®éng còng nh­ t¸c ®éng lµm chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña ®a sè d©n c­ ViÖt Nam. 1.2.3.Vèn ®Çu t­ theo h×nh thøc ®Çu t­: §a sè c¸c dù ¸n FDI ë ViÖt Nam trong c¶ giai ®o¹n 1991-2002 lµ liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, chiÕm 57% trong vèn ®¨ng ký vµ kho¶ng 40% sè dù ¸n. C¸c liªn doanh víi doanh nghiÖp t­ nh©n chØ chiÕm 2% do c«ng ty t­ nh©n ch­a ph¸t triÓn m¹nh ë ViÖt Nam vµ ®­îc phÐp trë thµnh ®èi t¸c cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sau khi LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc söa ®æi vµo n¨m 1992. Së dÜ liªn doanh lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ v× trong thêi kú ®Çu c¸c thñ tôc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®ßi hái nhiÒu giÊy tê, l¹i ph¶i th«ng qua nhiÒu kh©u, nhiÒu nÊc, vµ rÊt phøc t¹p, trong khi ®ã ng­êi n­íc ngoµi cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ ph¸p luËt cña ViÖt Nam, hä th­êng gÆp khã kh¨n trong giao dÞch, quan hÖ cïng mét lóc víi kh¸ nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam ®Ó cã ®­îc ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn triÓn khai x©y dùng c¬ b¶n còng nh­ tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­. Trong hoµn c¶nh nh­ vËy, ®a sè c¸c nhµ ®Çu t­ thÝch lùa chän h×nh thøc liªn doanh ®Ó bªn ®èi t¸c ViÖt Nam ®øng ra lo c¸c thñ tôc ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Sè dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam theo h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®ang ngµy cµng cã xu h­íng t¨ng lªn. NÕu thêi kú ®Çu chØ cã gÇn 10% sè dù ¸n vµ vèn ®¨ng ký ho¹t ®éng theo h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi th× ®Õn nay con sè ®ã ®· lªn tíi 55,5% sè dù ¸n vµ 29,4% vèn ®¨ng ký (®Õn hÕt n¨m 2002, cã 2615 dù ¸n 100% vèn n­íc ngoµi cßn hiÖu lùc víi 15,45 tû USD vèn ®¨ng ký). H×nh thøc ®Çu t­ nµy gia t¨ng v× sau mét thêi gian ho¹t ®éng trong m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ ch©u A cã ®iÒu kiÖn ®Ó hiÓu biÕt h¬n vÒ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, phong tôc tËp qu¸n vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam. Sù am hiÓu cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc n©ng lªn trong ®iÒu kiÖn c¸c thñ tôc cÊp phÐp cña ViÖt Nam ®ang tõng b­íc ®­îc c¶i tiÕn theo h­íng ngµy cµng ®¬n gi¶n h¬n tr­íc, vµ cïng víi sù xuÊt hiÖn c¸c tæ chøc t­ vÊn gióp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn c¸c thñ tôc triÓn khai, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c dù ¸n t­¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. V× vËy, nhu cÇu cã ®èi t¸c ViÖt Nam ®Ó tiÕn hµnh c¸c thñ tôc, ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ. Kh«ng nh÷ng thÕ, khi tham gia liªn doanh do kh¶ n¨ng cña phÝa ViÖt Nam th­êng yÕu c¶ vÒ vèn gãp lÉn c¸n bé qu¶n lý, mÆt kh¸c nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng muèn chia sÎ quyÒn ®iÒu hµnh doanh nghiÖp víi bªn ViÖt Nam nªn hä thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cã ®èi t¸c ViÖt Nam trong ho¹t ®éng ®Çu t­. H×nh thøc n÷a cña FDI lµ hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC). §Õn nay h×nh thøc nµy chØ chiÕm 5% sè dù ¸n vµ 10,5% sè vèn ®Çu t­ (®Õn hÕt n¨m 2002 cã 265 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi 5,72 tû USD vèn ®¨ng ký), chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ vµ dÞch vô viÔn th«ng, in Ên vµ ph¸t hµnh b¸o chÝ. ViÖt Nam b¾t ®Çu ¸p dông h×nh thøc “hîp ®ång x©y dùng –kinh doanh-chuyÓn giao” (BOT) tõ n¨m 1993. H×nh thøc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ : phÇn lín c¸c dù ¸n cã ph¹m vi ¸p dông kh«ng réng, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn phøc t¹p nªn mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng thñ tôc ban ®Çu nh­ hoµn chØnh viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, hîp ®ång mua b¸n s¶n phÈm, ph­¬ng ¸n tµi chÝnh, thùc hiÖn gi¶i phãng mÆt b»ng...Kh«ng nh÷ng thÕ, ®©y l¹i lµ h×nh thøc míi, phÝa ViÖt Nam cßn Ýt kinh nghiÖm nªn tiÕn ®é triÓn khai dù ¸n thuéc h×nh thøc nµy th­êng chËm h¬n c¸c h×nh thøc kh¸c. B¶ng 4 : FDI t¹i ViÖt Nam ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­ (chØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc ®Õn 20 th¸ng 12 n¨m 2002) H×nh thøc ®Çu t­ Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (tû USD) Vèn thùc hiÖn (tû USD) 100% vèn n­íc ngoµi 2615 15,45 7,11 Liªn doanh 1694 27,13 10,91 Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 265 5,72 5,6 BOT, BT, BTO 7 1,97 0,22 Tæng sè 3663 39,09 20,74 Nguån : Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, kinh tÕ 2002-2003 1.2.4.Vèn ®Çu t­ theo ®Þa bµn ®Çu t­ : TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002 ®· cã 60 tØnh, thµnh phè thu hót ®­îc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, nh­ng do tr×nh ®é ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ - kü thuËt vµ vÞ trÝ kinh tÕ rÊt kh¸c nhau nªn kÕt qu¶ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi gi÷a c¸c ®Þa bµn chªnh lÖch nhau rÊt lín. C¸c chØ sè thèng kª cho thÊy, kho¶ng 95% tæng vèn ®¨ng ký cßn hiÖu lùc tËp trung vµo 3 nhãm sau ®©y: -Nhãm 1 gåm 6 ®Þa bµn cã sè vèn ®¨ng ký cßn hiÖu lùc tõ 1 tû USD trë lªn lµ TP Hå chÝ Minh, Hµ Néi, §ång Nai, B×nh D­¬ng, Bµ RÞa-vòng tµu vµ H¶i Phßng. -Nhãm 2 gåm 8 ®Þa bµn cã sè vèn ®¨ng ký cßn hiÖu lùc tõ 300 triÖu USD ®Õn gÇn 900 triÖu USD lµ L©m §ång, H¶i D­¬ng, Thanh Ho¸, Long An, Hµ T©y, Kiªn Giang, Kh¸nh Hoµ vµ VÜnh Phóc -Nhãm 3 gåm 13 ®Þa bµn cã sè vèn ®¨ng ký tõ cßn hiÖu lùc tõ gÇn 100 triÖu USD ®Õn gÇn 300 triÖu USD lµ Qu¶ng Ninh, §µ N½ng, NghÖ An, T©y Ninh, B¾c Ninh, Thõa Thiªn-HuÕ, Phó Thä, Qu¶ng Nam, Phó Yªn, B×nh ThuËn, CÇn Th¬, TiÒn Giang vµ H­ng Yªn. B¶ng 5 :§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ph©n theo ®Þa bµn ®Çu t­ ®Õn 20 th¸ng 12 n¨m 2002 (§¬n vÞ : triÖu USD) : Thø tù §Þa bµn ®Çu t­ Vèn ®¨ng ký Thø tù §Þa bµn ®Çu t­ Vèn ®¨ng ký Thø tù §Þa bµn ®Çu t­ Vèn ®¨ng ký 1 TP HCM 10374,79 21 Phó Thä 136,43 41 B×nh. Ph­íc 20,57 2 Hµ Néi 7524,93 22 Qu¶ng Nam 133,90 42 Nam §Þnh 18,70 3 §ång Nai 5482,5 23 Phó Yªn 107,31 43 VÜnh Long 15,71 4 B×nh D­¬ng 2952,22 24 B×nh ThuËn 99,06 44 B¾c C¹n 15,24 5 Bµ RÞa- V.Tµu 1864,62 25 CÇn Th¬ 98,21 45 An Giang 15,03 6 H¶i Phßng 1321,28 26 TiÒn Giang 95,99 46 B¾c Giang 13,38 7 L©m §ång 859,06 27 H­ng Yªn 95,27 47 Yªn B¸i 10,22 8 H¶i D­¬ng 486,15 28 Ninh B×nh 67,73 48 §ång Th¸p 10,18 9 Thanh Ho¸ 443,61 29 Th¸i Nguyªn 54,63 49 Qu¶ng TrÞ 9,63 10 Long An 429,80 30 Q.B×nh 32,33 50 H.B×nh 6,11 11 Hµ T©y 414,69 31 L.S¬n 32,00 51 BÕn Tre 5,86 12 K.Giang 393,17 32 B.§Þnh 31,41 52 Cµ Mau 5,18 13 K.Hoµ 384,20 33 H.TÜnh 30,44 53 L.Ch©u 4,50 14 V.Phóc 373,97 34 Lµo Cai 29,23 54 KonTum 4,40 15 Q.Ninh 266,28 35 Gia Lai 27,85 55 T.B×nh 2,68 16 §.N½ng 235,52 36 Q.ng·i 26,32 56 TrµVinh 1,61 17 NghÖ An 231,32 37 N.ThuËn 25,77 57 S.Tr¨ng 1,14 18 T©y Ninh 217,44 38 §¾c L¾c 24,18 58 Hµ Nam 1,00 19 B¾c Ninh 153,71 39 B¹c Liªu 22,58 59 Tuyªn Quang 1,00 20 T.T-HuÕ 138,50 40 S¬n La 22,57 60 C. B»ng 0,50 Nguån : B¸o “Vietnam Investment Review” ngµy 23/03/2003 Víi mong muèn thu hót ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c vïng nªn ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo “nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi khã kh¨n; miÒn nói, vïng s©u, vïng xa”. Tuy vËy, cho ®Õn nay vèn n­íc ngoµi vÉn ®­îc ®Çu t­ tËp chung chñ yÕu vµo mét sè ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ m«i tr­êng kinh tÕ-x· héi. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (tÝnh theo tæng sè vèn ®¨ng ký) vµo c¸c vïng l·nh thæ ViÖt Nam ®­îc xÕp theo thø tù nh­ sau: B¶ng 6: FDI vµo c¸c vïng l·nh thæ ViÖt Nam Thø tù Vïng l·nh thæ So víi tæng vèn ®¨ng ký (%) 1 §«ng Nam Bé 53,13% 2 §ång b»ng s«ng Hång 29,6% 3 Duyªn h¶i Nam Trung Bé 7,64% 4 §«ng B¾c 4,46% 5 §ång b»ng s«ng Cöu Long 2,46% 6 B¾c Trung Bé 2,38% 7 T©y Nguyªn: 0,16% 8 T©y B¾c: 0,15% Nguån : tæng hîp Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 2002, 2003 Møc ®é trªnh lÖch gi÷a c¸c vïng vÒ thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ t­¬ng ®èi lín. Sè liÖu trªn còng phÇn nµo nãi lªn r»ng vÊn ®Ò thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi theo vïng l·nh thæ ®Ó kÕt hîp ho¹t ®éng nµy víi viÖc khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng trong n­íc, ®¹t kÕt qu¶ ch­a cao. Nh­ vËy, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®­îc chó ý ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña ViÖt Nam ®èi víi lÜnh vùc nµy trong thêi gian tíi. 1.3.T×nh h×nh triÓn khai ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n FDI : 1.3.1.TiÕn ®é thùc hiÖn vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam: KÓ tõ n¨m LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam b¾t ®Çu cã hiÖu lùc (1988) ®Õn nay ®· cã 4301 dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký kho¶ng h¬n 42 tû USD vµ vèn ®Çu t­ thùc hiÖn ®¹t kho¶ng 24 tû USD. TiÕn ®é thùc hiÖn vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam kÓ tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 2002 ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: B¶ng 7 : TiÕn ®é thùc hiÖn vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam N¨m Vèn thùc hiÖn (triÖu USD) So víi vèn ®¨ng ký míi trong n¨m (%) Vèn n­íc ngoµi gãp (triÖuUSD) Vèn trong n­íc gãp (triÖuUSD) 1991 478 37,49 432 46 1992 542 26,74 478 64 1993 1097 42,37 871 226 1994 2213 59,08 1936 277 1995 2761 41,79 2363 398 1996 28337 32,84 2447 390 1997 3032 62,53 2768 264 1998 2189 56,17 2062 127 1999 1933 123,36 1758 175 2000 2100 105,69 1900 200 2001 2300 94,42 2100 200 2002 2350 176,29 2148 202 Tæng 23832 58,01 21263 2569 Nguån Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Kinh tÕ 2001-2002 Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, kinh tÕ 2002-2003 §Õn hÕt n¨m 2002, trong tæng sè 3663 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang cßn hiÖu lùc ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®· cã kho¶ng 1800 dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cã tæng vèn ®¨ng ký kho¶ng 25 tû USD. §©y chÝnh lµ nÒn mãng cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khu vùc doanh nghiÖp míi, khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Bëi tõ ®ã t¹o ra 2014 doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng (trong ®ã cã 1137 doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi), cïng 1584 c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh phô thuéc vµo nh÷ng doanh nghiÖp nµy (nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, kinh tÕ 2002-2003) TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002 tæng sè vèn ®· thùc hiÖn b»ng 58,01% cña tæng sè vèn ®· ®¨ng ký. Trong ®iÒu kiÖn cña mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, kÕt cÊu h¹ tÇng l¹c hËu, c¸c nguån lùc còng nh­ chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn nhiÒu biÕn ®éng, thÞ tr­êng ph¸t triÓn ch­a ®Çy ®ñ...th× tØ lÖ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thùc hiÖn ®­îc ë møc nh­ vËy lµ kh«ng thÊp. C¸ biÖt cã nh÷ng n¨m (1999, 2000, 2002) sè vèn thùc hiÖn cña c¸c dù ¸n l¹i cßn lín h¬n c¶ sè vèn ®¨ng ký ®­îc phª duyÖt trong n¨m ®ã. Tuy vËy, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, c¸c dù ¸n sau khi ®­îc phª duyÖt th­êng ch­a ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai ngay (tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1990 ch­a cã vèn thùc hiÖn); do ®ã, sè vèn thùc hiÖn trong n¨m chñ yÕu lµ cña c¸c dù ¸n ®· ®­îc phª duyÖt tõ c¸c n¨m tr­íc ®ã. Cho nªn nÕu so s¸nh sè vèn thùc hiÖn cña tõng n¨m víi sè vèn ®¨ng ký cßn l¹i ( tæng vèn ®¨ng ký tõ tr­íc trõ ®i sè vèn ®· thùc hiÖn) th× tû lÖ vèn thùc hiÖn diÔn biÕn theo xu h­íng thiÕu æn ®Þnh. Tû lÖ nµy t¨ng nhanh tõ ®Çu ®Õn n¨m 1997 vµ sau ®ã gi¶m dÇn tõ n¨m 1998 ®Õn 1999, n¨m 2000, 2001, 2002 ®· cã biÓu hiÖn cña xu h­íng t¨ng lªn. T×nh tr¹ng nµy cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n, nh­ng cã nguyªn nh©n rÊt ®¸ng ®­îc chó ý lµ mét sè nhµ ®Çu t­ khi lËp dù ¸n ®· tÝnh to¸n ch­a thËt s¸t víi thùc tÕ nªn khi triÓn khai dù ¸n hä gÆp ph¶i mét sè vÊn ®Ò ph¸t sinh v­ît c¶ kh¶ n¨ng tµi chÝnh còng nh­ c¸c yÕu tè, ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp vËn hµnh. ThËm chÝ cã mét sè nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, thùc chÊt lµ yÕu vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh nªn mÆc dï ®· ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­, nh­ng do kh«ng huy ®éng ®­îc vèn ®óng nh­ dù kiÕn, buéc ph¶i triÓn khai dù ¸n chËm, cã khi mÊt kh¶ n¨ng thùc hiÖn. Nh×n tæng qu¸t ta thÊy, c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ theo h×nh thøc hîp ®ång ph©n chia s¶n phÈm vµ dÞch vô viÔn th«ng theo h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ nh÷ng dù ¸n ho¹t ®éng ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt. Së dÜ nh­ vËy lµ nhê c¸c dù ¸n lo¹i nµy, c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc ®Êt ®ai, x©y dùng...cßn vÒ n¨ng lùc th× hÇu hÕt c¸c dù ¸n lo¹i nµy ®Òu do c¸c nhµ ®Çu t­ lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cã thÕ m¹nh vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ. VÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, c¸c dù ¸n 100% vèn n­íc ngoµi cã tiÕn ®é thùc hiÖn nhanh h¬n h¼n c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, v× c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi kh«ng mÊt thêi gian ®Ó ®µm ph¸n, tho¶ thuËn víi bªn ®èi t¸c ViÖt Nam (th«ng th­êng nh÷ng c«ng viÖc nµy mÊt kh¸ nhiÒu thêi gian). 1.3.2.T×nh h×nh gãp vèn cña c¸c bªn ®èi t¸c trong c¸c dù ¸n ®Çu t­: Theo quy ®Þnh cña “LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam” th× bªn ViÖt Nam cã thÓ gãp vèn tham gia liªn doanh b»ng tiÒn, gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt, c¸c nguån tµi nguyªn, gi¸ trÞ sö dông mÆt n­íc, mÆt biÓn, thiÕt bÞ m¸y mãc, nhµ x­ëng, gi¸ trÞ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, c¸c dÞch vô,...Thùc tÕ l©u nay, ViÖt Nam gãp vèn tham gia liªn doanh chñ yÕu b»ng quyÒn sö dông ®Êt vµ gi¸ trÞ thiÕt bÞ, nhµ x­ëng hiÖn cã. TÊt c¶ nh÷ng tµi s¶n nµy th­êng ®­îc gãp mét lÇn ngay vµo thêi ®iÓm b¾t ®Çu triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­. Còng theo quy ®Þnh cña “LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam” th× ®èi t¸c n­íc ngoµi cã thÓ gãp vèn vµo liªn doanh b»ng tiÒn n­íc ngoµi, tiÒn ViÖt Nam cã nguån gèc tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, thiÕt bÞ m¸y mãc nhµ x­ëng, gi¸ trÞ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, dÞch vô kü thuËt. Sè vèn thùc hiÖn ®­îc thèng kª ë b¶ng 7 (trang 30) lµ bao gåm c¶ vèn thùc hiÖn cña c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi vµ c¶ sè tiÒn “khai vèng gi¸ trÞ tµi s¶n” cña ®èi t¸c n­íc ngoµi khi ®­a thiÕt bÞ vµo thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­. Bªn n­íc ngoµi gãp vèn chñ yÕu b»ng tiÒn mÆt vµ trang thiÕt bÞ, do ®ã trong giai ®o¹n ®Çu triÓn khai dù ¸n, thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc x©y dùng c¬ b¶n bÞ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tiÕn ®é gãp vèn cña bªn n­íc ngoµi. Trong giai ®o¹n x©y dùng c¬ b¶n, ®èi t¸c n­íc ngoµi gÇn nh­ n¾m quyÒn ®iÒu hµnh toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña liªn doanh. Do tr×nh ®é c¸n bé, nªn rÊt Ýt liªn doanh mµ trong ®ã c¸n bé cña ®èi t¸c ViÖt Nam giµnh ®­îc tiÕng nãi chi phèi c¸c ho¹t ®éng nµy. §Õn hÕt n¨m 2002, c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®· ®­a vèn vµo thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam (kÓ c¶ vèn cña doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi) lµ 21263 triÖu USD (gÊp 8,2 lÇn sè vèn cña ViÖt Nam ®· gãp). NÕu xÐt trªn tæng thÓ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn l·nh thæ ViÖt Nam (kh«ng ph©n chia theo h×nh thøc ®Çu t­) th× tû träng vèn n­íc ngoµi ®ang chiÕm phÇn lín (89%) trong tæng s« vèn ho¹t ®éng. Kh«ng nh÷ng thÕ, tû träng vèn n­íc ngoµi ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn, cßn tû träng vèn cña ViÖt Nam ®· thÊp l¹i ®ang cã xu h­íng gi¶m xuèng ®¸ng kÓ. Víi tû träng vµ xu h­íng nh­ vËy còng lµ ®iÒu ®Æt ra cÇn nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng chi phèi vµ lîi Ých mµ ViÖt Nam cã thÓ thu ®­îc qua ho¹t ®éng kinh tÕ ®Æc biÖt nµy. Qua thùc tÕ ho¹t ®éng cã 76 dù ¸n liªn doanh ®· thùc hiÖn chuyÓn quyÒn së h÷u vèn gi÷a c¸c bªn tham gia liªn doanh, hay gi÷a bªn ®ang tham gia liªn doanh cho chñ míi. Trong sè ®ã cã 59 dù ¸n ®· chuyÓn tõ liªn doanh thµnh doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi (riªng n¨m 1999 ®· cã 25 dù ¸n) vµ 13 dù ¸n chuyÓn tõ liªn doanh thµnh doanh nghiÖp 100% vèn ViÖt Nam. Sù thay ®æi së h÷u nh­ vËy lµ chuyÖn b×nh th­êng, nh­ng víi sè l­îng liªn doanh chuyÓn cho chñ n­íc ngoµi ®· gÊp h¬n 4,5 lÇn sè l­îng chuyÓn cho chñ ViÖt Nam th× qu¶ lµ ®iÒu ®¸ng suy nghÜ. §iÒu nµy phÇn nµo chøng tá vÞ thÕ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia vµo liªn doanh ®ang gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ. “Hîp ®ång x©y dùng-kinh doanh - chuyÓn giao” lµ h×nh thøc n­íc ta ®­a vµo ¸p dông víi mong muèn nh»m ®¸p øng nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. MÆc dï nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i cho h×nh thøc nµy nh­ : Kh«ng thu tiÒn thuª ®Êt, ®­îc h­ëng c¸c møc thuÕ thÊp nhÊt, ®­îc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ...nh­ng sè dù ¸n thuéc h×nh thøc nµy vÉn cßn rÊt Ýt. Së dÜ nh­ vËy lµ v× gi÷a hai bªn ch­a thËt sù “gÆp nhau” trong c¸c ý t­ëng khi th­¬ng l­îng. VÊn ®Ò râ nÐt nhÊt lµ nhiÒu lóc hai bªn kh«ng thèng nhÊt ®­îc vÒ c¸ch tÝnh gi¸ c¶ ®Çu vµo, ®Çu ra ®èi víi c¸c ®èi t¸c cung øng nguyªn, nhiªn, vËt liÖu vµ mua s¶n phÈm. 1.3.3.T×nh h×nh triÓn khai ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n FDI theo lÜnh vùc kinh tÕ: -LÜnh vùc dÇu khÝ: So víi c¸c ngµnh kinh tÕ viÖt Nam th× dÇu khÝ lµ mét trong rÊt Ýt ngµnh thu hót ®­îc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cña thÕ giíi ®Õn tham gia ®Çu t­. Tæng vèn FDI theo ®¨ng ký trong ngµnh c«ng nghiÖp dÇu khÝ tõ 1988 ®Õn hÕt n¨m 2002 lµ 4,2 tû USD. §Õn nay, chóng ta ®· cÊp 45 giÊy phÐp ho¹t ®éng cho c¸c nhµ ®Çu t­ t­¬ng ®èi cã tiÒm lùc vÒ mäi mÆt thuéc B¾c Mü, ch©u ¢u, ch©u Uc, ch©u A. H×nh thøc ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c nhµ ®Çu t­ nµy lµ h×nh thøc hîp ®ång ph©n chia s¶n phÈm (PSC), hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC), liªn doanh (JV). HiÖn nay, mét sè má ®· tiÕn hµnh khai th¸c nh­ : §¹i Hïng, R¹ng §«ng, Hång Ngäc, Bunga, Kekwa, vµ chuÈn bÞ khai th¸c c¸c má khÝ Lan §á, Lan T©y, Rång §«i, H¶i Th¹ch, Emeral....(ngoµi c¸c má B¹ch Hæ, Rång do Vietso Petro thùc hiÖn). B¶ng 8: T×nh h×nh khai th¸c cña mét sè c«ng ty cã vèn FDI trong lÜnh vùc dÇu khÝ t¹i ViÖt Nam tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 12 n¨m 2002: Sè thø tù C«ng ty ®iÒu hµnh Má S¶n l­îng dÇu (triÖu tÊn/n¨m) S¶n l­îng khÝ (tû mÐt khèi/n¨m) 1 Vietsovptro (Nga-ViÖt Nam) B¹ch Hæ 12,77 1._. nguyªn biÓn. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ ®Çu t­, ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ ®Þa-kinh tÕ kh¸ thuËn lîi. VÞ trÝ cña ViÖt Nam n»m trªn c¸c ®­êng hµng kh«ng vµ hµng h¶i quèc tÕ quan träng. HÖ thèng c¶ng biÓn lµ cöa ngâ kh«ng nh÷ng cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam mµ c¶ c¸c quèc gia l©n cËn, ®Æc biÖt lµ vïng T©y Nam lôc ®Þa Trung Hoa. VÞ trÝ ®Þa lý cña ViÖt Nam t¹o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng trung chuyÓn, t¸i xuÊt khÈu vµ chuyÓn khÈu hµng ho¸ qua c¸c khu vùc l©n cËn. Do ®ã nÕu ®Çu t­ vµo ViÖt Nam c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng nh÷ng tiÕp cËn ®­îc nhu cÇu cña mét thÞ tr­êng h¬n 80 triÖu d©n ë n­íc së t¹i mµ cßn lµ ®Þa bµn ®Ó cung cÊp hµng ho¸ cho mét sè thÞ tr­êng cña c¸c n­íc l©n cËn. Sù thuËn lîi vÒ vÞ trÝ ®Þa lý lµ mét tµi nguyªn v« h×nh vµ nã còng lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Ó ®Çu t­. Lùc l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam rÊt dåi dµo, cã tr×nh ®é häc vÊn trung b×nh t­¬ng ®èi cao, cã nhiÒu kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc tiªn tiÕn vµ cã nhiÒu s¸ng t¹o. Trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é cña nÒn s¶n xuÊt nh­ hiÖn nay th× vÒ c¬ b¶n ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ gi¸ nh©n c«ng t­¬ng ®èi rÎ. MÆt b»ng tiÒn l­¬ng cña ViÖt Nam nh×n chung thÊp h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc. §©y còng lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh cña n­íc ta trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Víi ®­êng lèi ®óng ®¾n, ViÖt Nam ®· giµnh ®­îc sù thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong viÖc thùc hiÖn b­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, më cöa vµ héi nhËp. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kh¶ quan. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ t­¬ng ®èi cao. ViÖt Nam còng ®· t¹o ra mét hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ réng r·i vµ t­¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. VÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi, ngµy cµng ®­îc cñng cè, c¶i thiÖn vµ t¨ng c­êng vÒ nhiÒu mÆt. Bªn c¹nh ®ã n­íc ta còng ®· x¸c ®Þnh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét thµnh phÇn b×nh ®¼ng trong tæng thÓ c¸c thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Sù ®¸nh gi¸ cao vµ nhÊt qu¸n nµy lµ yÕu tè t¹o thªm søc hÊp dÉn vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÕ giíi. 2.Th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸: TiÒm lùc cña ViÖt Nam ®­îc coi lµ cã nguån nh©n lùc lín nh­ng chÊt l­îng kh«ng cao , kh«ng ®ång ®Òu. Ngoµi ra, thãi quen lµm ¨n manh món cña ng­êi ViÖt Nam vÉn cßn, tÝnh kû luËt ch­a cao do ®ã khã ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña n­íc ®i sau trong viÖc tiÕp nhËn khoa häc- c«ng nghÖ vµ c¸c nguån lùc kh¸c cã s½n tõ bªn ngoµi ®Ó ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt. N­íc ta ch­a cã quy ho¹ch ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i-nhÊt lµ cho lÜnh vùc ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Do ®ã phÇn ®«ng sè c¸n bé ViÖt Nam tham gia qu¶n lý trong c¸c liªn doanh cßn bÊt cËp vÒ tr×nh ®é còng nh­ n¨ng lùc so víi yªu cÇu cña c­¬ng vÞ mµ hä ®ang ®¶m nhËn. Hay nãi c¸ch kh¸c, hiÖn chóng ta ®ang rÊt thiÕu nh÷ng nhµ doanh nghiÖp giái (cã tr×nh ®é, kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm trong tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi) vµ nh÷ng c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ. Søc c¹nh tranh quèc tÕ cña ViÖt Nam nh×n chung cßn thÊp, trong khi ®ã, ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh ngay tõ ®Çu víi c¸c ®èi thñ m¹nh h¬n, cã nhiÒu kinh nghiÖm h¬n. Trong t×nh h×nh cÊp thiÕt vÒ nhu cÇu vèn ®Çu t­ hiÖn nay trªn thÕ giíi, nhÊt lµ c¸c c«ng tr×nh lín, kü thuËt cao, c¸c n­íc xung quanh ®· nhËn thøc ®­îc ngay nguy c¬ “®ãi vèn ”, hä kiªn quyÕt vµ nh¹y bÐn trong viÖc thay ®æi chÝnh s¸ch, lµm th«ng tho¸ng m«i tr­êng ®Çu t­, ®Ó c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c trong ®ã cã ViÖt Nam. C¸c n­íc c¹nh tranh ®¸ng chó ý nhÊt hiÖn nay trong khu vùc lµ Trung Quèc, ¢n §é, Th¸i Lan, Philipin. C¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn rÊt thiÕu, yÕu vµ l¹c hËu. Ch¼ng h¹n, chóng ta ®ang rÊt thiÕu vèn trong n­íc ®Ó tham gia, ®èi øng víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, trong khi ®ã thÞ tr­êng vèn võa yÕu, võa thiÕu ®ång bé, c¸c c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô cßn rÊt l¹c hËu kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña mét nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thuéc vµo lo¹i thÊp trong khu vùc. Nh­ng gi¸ ®Êt vµ c¸c dÞch vô sinh ho¹t kh¸c thuéc vµo lo¹i cao. (vÝ dô : Mét có ®iÖn tho¹i gäi tõ Hµ Néi ®i Washington D.C mÊt kho¶ng 3 USD/phót, trong khi ®ã gäi tõ Washington D.C vÒ chØ mÊt 0,75 USD/phót) Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam thu cña c¸c C«ng ty cung øng dÞch vô Internet møc phÝ vµo lo¹i cao nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕp tôc cã nh÷ng ®iÒu chØnh gi¸ c¶ c¸c dÞch vô trªn ®Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Theo thèng kª, ViÖt Nam hiÖn cã hÖ thèng ®­êng bé cò kü, víi kho¶ng 105000 km, chØ mét phÇn t­ trong sè ®ã ®­îc tr¶i nhùa, nh­ng l¹i kh«ng ®­îc b¶o tr× tèt. HÖ thèng ®­êng s¾t dµi kho¶ng 2600 km còng cÇn ph¶i ®­îc n©ng cÊp. Kho¶ng 87% tæng chiÒu dµi ®­êng s¾t cã chiÒu ngang hÑp (1m). NhiÒu ®Çu tÇu ®· v­ît tuæi thä tèi ®a. HÖ thèng ®­êng thuû mµ tµu bÌ cã thÓ ch¹y ®­îc lµ 17700km. Trong sè ®ã, chØ cã 5149km cã thÓ ch¹y vµo mäi thêi ®iÓm bëi tÇu bÌ cÇn mét ®é s©u tèi thiÓu cña n­íc lµ 1,8 m. Nh­ vËy, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam so víi c¸c n­íc trong khu vùc cßn thÊp, ®©y lµ mét trong nh÷ng bÊt lîi cña ViÖt Nam trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c nhµ ®Çu t­ còng rÊt quan t©m ®Õn hÖ thèng ng©n hµng ë n­íc së t¹i. HÖ thèng ng©n hµng ë ViÖt Nam cßn trong giai ®o¹n non trÎ vµ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò : vèn cßn Ýt, nî khã ®ßi, nî nÇn nhiÒu vµ qu¶n lý kÐm hiÖu lùc. Ngoµi ra, ®ång néi tÖ kh«ng chuyÓn ®æi ®­îc, trong khi sè l­îng ngo¹i tÖ cßn rÊt h¹n chÕ. HÇu hÕt mäi giao dÞch kinh doanh ®Òu thùc hiªn b»ng tiÒn mÆt, v× thÎ tÝn dông ch­a ®­îc chÊp nhËn réng r·i. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cho phÐp Ên hµnh chi phiÕu tõ n¨m 1997, nh­ng do cßn nhiÒu thñ tôc nªn nhiÒu khi chi phiÕu kh«ng sö dông ®­îc. Mét h¹n chÕ n÷a lµ chi phiÕu chØ cã gi¸ trÞ trong vßng 15 ngµy. ViÖc kiÓm so¸t qu¸ møc vµ t×nh tr¹ng cßn s¬ khai cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®· lµm kh¸ch hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc sö dông chi phiÕu vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng ®Ó cÊt göi sè tiÒn cña m×nh -ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n ë ViÖt Nam lµ cao so víi møc thuÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi. §èi víi ng­êi n­íc ngoµi vµo lµm viÖc ë ViÖt Nam mµ cã thu nhËp hµng n¨m kho¶ng 25700USD-43000USD, th× thuÕ suÊt thu nhËp c¸ nh©n lµ 40%. §èi víi nh÷ng kho¶n thu nhËp hµng n¨m v­ît qu¸ 43000USD, thuÕ suÊt ¸p dông lµ 50%. Trong khi ®ã ë Th¸i Lan thuÕ suÊt 30% ®­îc ¸p dông cho møc thu nhËp c¸ nhËn tõ 25000 USD-102000USD vµ 37% cho thu nhËp trªn 102000USD. H¬n n÷a, hÖ thèng thuÕ ë Th¸i Lan cho phÐp khÊu trõ thuÕ theo trî cÊp c¸ nh©n. ThuÕ suÊt thu nhËp c¸ nh©n cña Trung Quèc cßn thÊp h¬n c¶ Th¸i Lan NhiÒu nhµ ®Çu t­ lín cho r»ng m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam míi b¾t ®Çu khai ph¸, kh¶ n¨ng lµm ¨n lín, nh­ng tr­íc m¾t, ®é rñi ro cao h¬n c¸c n­íc xung quanh do dung l­îng thÞ tr­êng cßn h¹n chÕ, thñ tôc hµnh chÝnh cßn r­êm rµ, tÖ quan liªu tham nhòng vÉn cßn nhiÒu, luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch ch­a æn ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch ®«i khi ch­a ®­îc nhÊt qu¸n. Bªn c¹nh ®ã,chÕ ®é thuÕ ë ViÖt Nam cßn r¾c rèi, s©n ch¬i gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi ch­a ®­îc b×nh ®¼ng. II.C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 1.Nhãm gi¶i ph¸p chung : 1.1/§æi míi vÒ qu¶n lý cña nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi: NhiÖm vô cÊp b¸ch hiÖn nay lµ ph¶i lu«n gi÷ v÷ng kû c­¬ng ph¸p luËt, thùc hiÖn nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr­íc m¾t, chÝnh phñ cÇn ph¶i rµ so¸t vµ söa ®æi c¸c quy ®Þnh vµ tr×nh tù h×nh thµnh, thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n (kÓ c¶ néi dung, quy tr×nh, thµnh phÇn héi ®ång thÈm ®Þnh), trong ®ã ®Æc biÖt l­u ý vµ xem xÐt l¹i thñ tôc cÊp ®Êt, x©y dùng, thuÕ theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ vÒ hµnh chÝnh, chÆt chÏ vÒ luËt ph¸p, rót ng¾n thñ tôc, thêi gian g¾n víi viÖc t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi. ChØ cã quyÕt t©m c¶i c¸ch theo h­íng nµy chóng ta míi cã thÓ giµnh l¹i c¸c ­u thÕ vµ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó thu hót vèn n­íc ngoµi phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc. -Tinh gi¶n bé m¸y qu¶n lý, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. §iÒu nµy kh«ng chØ lµ nh÷ng thñ tôc liªn quan ®Õn viÖc cÊp phÐp ®Çu t­ nh­ c¸c lo¹i giÊy tê vµ thêi gian xÐt duyÖt mµ bªn c¹nh ®ã lµ c¶ mét hÖ thèng liªn quan ®Õn thuª ®Êt, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, thñ tôc vÒ thuÕ vµ h¶i quan. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ gÆp ph¶i khi triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®· ®­îc cÊp phÐp. ViÖc thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng chøc n¨ng, ®óng thÈm quyÒn vµ ®óng luËt ph¸p. - Qu¸n triÖt c¬ chÕ “mét cöa, mét dÊu”, thùc hiÖn nghiªm tóc tinh thÇn qu¶n lý v¨n minh hiÖn ®¹i ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, sö dông mét quy chÕ thèng nhÊt ®Ó ph¸t huy vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng, kh¾c phôc mét sè biÓu hiÖn cña tÖ chång chÐo, ph©n t¸n vµ kÐm hiÖu lùc vÉn cßn tån t¹i hiÖn nay. CÇn ph¶i kiªn quyÕt lo¹i bá nh÷ng rµng buéc bëi quan niÖm cò, sù quan liªu cña bé m¸y ®iÒu hµnh. Sù nöa vêi, ch¾p v¸ sÏ lµm mÊt c¬ héi ph¸t triÓn, vµ sau n÷a lµ khiÕn ChÝnh phñ thô ®éng ch¹y theo gi¶i quyÕt nh÷ng ®ßi hái côc bé tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp -CÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn, ­u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc vµ ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn ­u tiªn ph¸t triÓn, phï hîp víi quy ho¹ch vµ nhu cÇu cña n­íc ta. MÆt kh¸c, cÇn døt kho¸t thèng nhÊt vÒ c¸c chñ tr­¬ng ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Ó phï hîp víi c¸c môc tiªu chung cña ®Êt n­íc, x©y dùng chiÕn l­îc quy ho¹ch c¬ cÊu ph¶i do ChÝnh phñ trung ­¬ng l·nh ®¹o ®iÒu hµnh, dï thùc hiÖn ph©n cÊp, ph©n quyÒn nh­ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o môc ®Ých ®¹i côc cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn quèc gia, chÊm døt h¼n t×nh tr¹ng c¸t cø, ph©n t¸n, ®Þa ph­¬ng, cã lóc tuú tiÖn chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn viÖc x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp ®­îc ®Çu t­ trªn ®Þa bµn m×nh. §iÒu nµy lµ cÇn thiÕt cho vÊn ®Ò thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiªn môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu 1.2/ Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ trong cuéc sèng: So víi c¸c n­íc trong khu vùc, c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt nam ch­a ph¸t triÓn. Nh­ vËy, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng lµ vÊn ®Ò quan träng ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã ViÖt Nam cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Cô thÓ ®ã lµ: tiÕn hµnh n©ng cÊp hÖ thèng ®­êng bé, ®­êng thuû vµ ®­êng s¾t, më réng thªm c¸c ®­êng bay trùc tiÕp quèc tÕ, ®¶m b¶o æn ®Þnh nguån ®iÖn, n­íc cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, x©y dùng hÖ thèng kho b·i víi sè l­îng, quy m« vµ tiªu chuÈn kü thuËt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt vµ ph©n phèi cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ngoµi ra, th«ng tin, b­u ®iÖn lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c¸c ho¹t ®éng ®iÒu hµnh kinh doanh vµ trong cuéc sèng cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bëi thÕ, viÖc x©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin b­u ®iÖn ®¹t chÊt l­îng cao lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ­u tiªn ph¸t triÓn hµng ®Çu ®Ó t¨ng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam. ViÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®ßi l­îng kinh phÝ rÊt lín vµ thêi gian thu håi vèn ®Çu t­ dµi. V× vËy Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn huy ®éng c¸c nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, nhËn viÖn trî, vay nî chÝnh phñ (ODA) hoÆc khuyÕn khÝch ®Çu t­ t­ nh©n (chñ yÕu lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi) tham gia d­íi h×nh thøc BOT, BT. -TÝch cùc chñ ®éng th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c liªn quan ®Õn ®Êt ®ai sö dông trong kinh doanh thuéc khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. HiÖn nay, nh×n chung gi¸ thuª ®Êt cña n­íc ta ®· cao h¬n c¸c n­íc xung quanh, ®Êt cho thuª l¹i ch­a ®­îc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng (®­êng s¸, ®iÖn n­íc, mÆt b»ng) viÖc ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng lu«n lµ vÊn ®Ò nan gi¶i, tèn kÐm thêi gian vµ tiÒn b¹c cho c¸c nhµ ®Çu t­, thËm chÝ lµm cho mét sè dù ¸n kh«ng thÓ triÓn khai, thùc hiÖn ®­îc hoÆc lµm c¸c dù ¸n ®i lÖch kh¸ xa khái dù tÝnh ban ®Çu vÒ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. HËu qu¶ cña nã lµ khã quy tr¸ch nhiÖm cña sù thua lç hay ®×nh ®èn trong ®iÒu hµnh, thùc thi c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vÒ mét nguyªn nh©n, hay ®èi t­îng cô thÓ nµo. Trong thêi gian tíi, c¸c vÊn ®Ò vÒ ®Êt ®ai cÇn ph¶i sím ®­îc kh¾c phôc tõ kh©u v¨n b¶n chØ ®¹o, biÖn ph¸p qu¶n lý, phèi hîp c¸c ngµnh, ph­¬ng ¸n di dêi d©n mét c¸ch hiÖu qu¶ ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ nhanh chãng hoµn thµnh x©y dùng c¬ b¶n, ®­a doanh nghiÖp vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc cÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Uû ban nh©n d©n ®Þa ph­¬ng cÇn kiªn quyÕt h¬n n÷a trong viÖc tæ chøc c­ìng chÕ thùc hiÖn viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c tr­êng hîp ®· ®­îc ®èi xö theo ®óng chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh cña Nhµ n­íc nh­ng vÉn kh«ng chÊp hµnh. 1.3/ §iÒu chØnh l¹i chÕ ®é thuÕ cho phï hîp vµ dÔ thùc hiÖn Trong thêi gian qua ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ ®Ó t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ miÔn thuÕ nhËp khÈu m¸y mãc, nguyªn liÖu. Tuy nhiªn, do chÕ ®é thuÕ hiÖn nay cña ViÖt Nam cßn r¾c rèi vµ viÖc ¸p dông ch­a ®ång nhÊt Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ cho phï hîp t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc vµ c¸c cam kÕt quèc tÕ, cÇn ¸p dông hÖ thèng thuÕ chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, cÇn cã mét chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp : cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô trî phôc vô hµng xuÊt khÈu ®­îc h­ëng ­u ®½i t­¬ng tù nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ngoµi ra cÇn b¶o hé hîp lý ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng. HiÖn nay thuÕ thu nhËp c¸ nh©n cña ViÖt Nam cßn cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc do ®ã ViÖt Nam nªn gi¶m thuÕ thu nhËp c¸ nh©n cho ng­êi n­íc ngoµi ®Ó t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trong thu hót ®Çu t­. Theo c¸c nhµ ®Çu t­ th× cÇn gi¶m thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho nguyªn liÖu nhËp khÈu kh«ng s¶n xuÊt ®­îc trong n­íc vµ cho phÐp khÊu trõ thuÕ ®èi víi l·i ph¶i tr¶ cho nh÷ng kho¶n mµ doanh nghiÖp vay. 1.4/ §µo t¹o nguån nh©n lùc cã ®ñ tr×nh ®é vµ phÈm chÊt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi : C«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ trong lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn nãi riªng trong thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn lµ mét nhiÖm vô chñ chèt. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn tÝch cùc khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc truyÒn b¸ kiÕn thøc, c«ng nghÖ cña n­íc ngoµi ë ViÖt Nam. VÝ dô b»ng c¸ch sö dông tµi trî khoa häc kü thuËt cña c¸c ch­¬ng tr×nh ODA, cã thÓ tiÕp nhËn chuyªn gia, tæ chøc ®µo t¹o ng¾n h¹n trong, ngoµi n­íc, tæ chøc héi th¶o ®Ó n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. §Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn chó träng t¨ng c­êng c«ng t¸c c¸n bé vµ ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n kü thuËt lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: tæ chøc ®µo t¹o theo nhiÒu h×nh thøc ®èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸n bé qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, th­êng xuyªn tËp huÊn vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, luËt ph¸p cho c¸n bé ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, tæ chøc ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ lµm viÖc cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, tr­íc hÕt lµ phôc vô cho c¸c khu c«ng nghiÖp lín ®¸p øng nhu cÇu vÒ nh©n lùc cña c¸c nhµ ®Çu t­. Ngoµi ra Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¶i cã ®èi víi c¸n bé ViÖt Nam tham gia Héi ®ång qu¶n trÞ vµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, quy ®Þnh cô thÓ tiªu chuÈn chuyªn m«n, nghiÖp vô, tr¸ch nhiÖm nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn “chiÕn l­îc con ng­êi”: tranh thñ ®µo t¹o nguån nh©n lùc khoa häc-c«ng nghÖ trong n­íc, nhÊt lµ nh©n lùc cã tr×nh ®é cao, ®a d¹ng ho¸, ®a kªnh ho¸ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o, huy ®éng c¸c nguån vèn bªn ngoµi còng nh­ trong n­íc, kÓ c¶ ng©n s¸ch hoÆc tÝn dông cña Nhµ n­íc. X©y dùng v¨n ho¸ tæ chøc, v¨n ho¸ trong ho¹t ®éng khoa häc, c«ng nghÖ ®Ó gãp phÇn cho sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ tri thøc trong thêi ®¹i míi. §ã lµ nh÷ng yÕu tè nh­ ®Çu ãc réng më cho sù ®æi míi vµ s¸ng t¹o; sù s½n sµng vµ kü n¨ng hîp t¸c ®Ó ®æi míi, s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi kh¾c phôc ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm bÊt lîi cã tÝnh tiÓu n«ng, c¶n trë viÖc hîp t¸c ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ trong t©m lý cña ng­êi ViÖt Nam mµ l©u nay nhiÒu häc gi¶ vÉn nãi ®Õn. 1.5/ §æi míi vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ : §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ trong khu«n khæ hîp t¸c AIA, ASEAN, APEC, ASEM, c¸c cuéc héi th¶o vÒ ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc; sö dông tæng hîp c¸c ph­¬ng tiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ qua truyÒn th«ng ®¹i chóng, tiÕp xóc trùc tiÕp, m¹ng Internet. Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Më réng tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i trªn c¬ së sö dông th«ng tin hiÖn ®¹i. §Èy m¹nh ho¹t ®éng cña trang web vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó phôc vô viÖc cung cÊp th«ng tin cËp nhËt vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ®Çu t­, giíi thiÖu c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­, biÓu d­¬ng nh÷ng dù ¸n thµnh c«ng.... TriÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ theo ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa bµn víi c¸c dù ¸n vµ ®èi t­îng cô thÓ, h­íng vµo c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ nguån. C¨n cø vµo Danh môc dù ¸n quèc gia kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi, chuÈn bÞ kü mét sè dù ¸n ®Çu t­ quan träng, lùa chän, mêi trùc tiÕp mét vµi tËp ®oµn lín trong ngµnh, lÜnh vùc ®ã vµo ®Ó ®µm ph¸n, tham gia ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c n­íc c¸c tËp ®oµn vµ c«ng ty lín tõ ®ã cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ cho phï hîp. Ngoµi ra c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn nghiªn cøu luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó cã ®èi s¸ch thÝch hîp t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc nµy. 2.Gi¶i ph¸p riªng ®èi víi viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam : 2.1/ Nghiªn cøu x©y dùng, ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh h­íng cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi phï hîp víi yªu cÇu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Cô thÓ ®ã lµ : 2.1.1.Më réng thªm ®iÒu kiÖn chuyÓn nh­îng vèn cho c¸c bªn tham gia liªn doanh v× theo c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi viÖc chuyÓn nh­îng vèn gãp trong c¸c c«ng ty liªn doanh cßn bÞ h¹n chÕ vµ ®iÒu nµy g©y trë ng¹i ®èi víi viÖc ®Çu t­. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, h×nh thøc ph¸p luËt cña c«ng ty liªn doanh lµ mét c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chø kh«ng ph¶i lµ c«ng ty cæ phÇn do ®ã thiÕu tù do trong viÖc chuyÓn nh­îng vèn gãp trong c¸c c«ng ty liªn doanh. §Ó b¸n toµn bé hay mét phÇn vèn gãp cña m×nh cÇn ph¶i cã ssù cho phÐp tr­íc cña C¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. §iÒu nµy cã thÓ g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn t©m lý cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ k×m h·m ®Çu t­. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy Nhµ n­íc ViÖt Nam cã thÓ cho phÐp viÖc chuyÓn nh­îng vèn gi÷a c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi kh«ng cÇn ph¶i cã giÊy phÐp cña C¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ mµ chØ cÇn khai b¸o víi c¬ quan nµy vµ nÕu sau mét sè ngµy mµ kh«ng cã ý kiÕn ph¶n ®èi th× mÆc nhiªn ®­îc coi nh­ viÖc chuyÓn nh­îng ®­îc chÊp nhËn. 2.1.2. Xem xÐt l¹i nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong héi ®ång qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp liªn doanh. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam quy ®Þnh: Héi ®ång qu¶n trÞ cÇn ph¶i cã sù nhÊt trÝ cña toµn thÓ thµnh viªn míi cã thÓ th«ng qua nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ng©n s¸ch, vay nî, thay ®æi ®iÒu lÖ, duyÖt quyÕt to¸n tµi chÝnh hµng n¨m vµ bæ nhiÖm l·nh ®¹o. §iÒu nµy lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ lo ng¹i v× quyÒn phñ quyÕt cña mçi thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ cã thÓ lµm cho c«ng ty liªn doanh l©m vµo bÕ t¾c. Do ®ã ViÖt Nam cÇn cho phÐp th«ng qua nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ng©n s¸ch, vay nî, thay ®æi ®iÒu lÖ, duyÖt quyÕt to¸n tµi chÝnh hµng n¨m vµ bæ nhiÖm l·nh ®¹o mµ kh«ng cÇn sù nhÊt trÝ cña toµn thÓ thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ. 2.1.3. Cho phÐp thµnh lËp liªn doanh ho¹t ®éng trong nhiÒu lÜnh vùc thay v× chØ ho¹t ®éng trong mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh ë ViÖt Nam th× c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng ®­îc thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp ®a môc ®Ých hay ®a dù ¸n. Nh­ vËy c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶i thµnh lËp mét thùc thÓ ph¸p luËt ®èi víi mçi dù ¸n do ®ã viÖc xin phÐp ®Çu t­ vµ chi phÝ thµnh lËp sÏ ph¶i t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Bªn c¹nh ®ã c¸c dù ¸n ®Çu t­ sÏ bÞ chËm trÔ v× c¸c dù ¸n nµy chØ cã thÓ triÓn khai sau khi cã GiÊy phÐp ®Çu t­. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ thµnh lËp liªn doanh ho¹t ®éng trong nhiÒu lÜnh vùc v× ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m chi phÝ vµ thêi gian cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong viÖc thµnh lËp vµ triÓn khai c¸c dù ¸n, ngoµi ra nã cho phÐp cñng cè c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc ë c¸c dù ¸n kh¸c nhau cïng thùc thÓ b»ng c¸ch lÊy phÇn lîi nhuËn ë mét sè ho¹t ®éng ®Ó bï ®¾p vÒ mÆt thuÕ kho¸ cho phÇn lç ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c. 2.2/ §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh thu hót ®Çu t­ míi. Thùc hiÖn c¸c h×nh thøc ®Çu t­ nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lý vèn. Më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc chuyÓn ®æi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc ®¨ng ký t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. Cho phÐp nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong n­íc. Thu hÑp danh môc hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi t­îng doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mua ®Ó xuÊt khÈu. 2.3/ Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. TiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn tÖ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ban hµnh c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn c¸c nghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ vÒ ®¶m b¶o vay vèn, cÇm cè thÕ chÊp, b¶o l·nh ®èi víi doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi C¶i tæ l¹i hÖ thèng ng©n hµng t¹o m«i tr­êng th«ng tho¸ng cho ho¹t ®éng ®Çu t­ . Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp b¸n s¶n phÈm dÞch vô t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam b»ng ngo¹i tÖ vµ ®­îc mua ngo¹i tÖ nÕu sè ngo¹i tÖ nµy dïng ®Ó nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc ®Ó chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc. 2.4/ Gi¶i quan träng ®Ó t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ã lµ cÇn ph¶i ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ-x· héi. Gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, v× nÕu chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh th× sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi cña c¸c môc tiªu, sù thay ®æi ph­¬ng thøc ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng lÊy møc ®é æn ®Þnh chÝnh trÞ-x· héi, tÝnh nhÊt qu¸n vµ bÒn v÷ng trong c¸c chÝnh s¸ch cña n­íc nhËn ®Çu t­ ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè an toµn, còng nh­ kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®ång vèn mµ hä bá ra ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ kh«ng bao giê ®Çu t­ hoÆc nÕu ®· cã c¸c dù ¸n ®Çu t­, th× hä s½n sµng rót vèn khái c¸c quèc gia cã t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch hay biÕn ®éng vµ thiÕu nhÊt qu¸n. C¸c nhµ ®Çu t­ chØ muèn ®Çu t­ ë nh÷ng quèc gia cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi ®é tin cËy cao. 2.5. TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ vµ tiÕn tíi chÕ ®é mét gi¸ ¸p dông thèng nhÊt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn gi¶m gi¸ ®Êt vµ c¸c dÞch vô tiÖn Ých ®Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc do hiÖn nay gi¸ ®Êt vµ c¸c dÞch vô tiÖn Ých ë ViÖt Nam cao h¬n c¸c n­íc nµy. Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn t¹o c¬ héi b×nh ®¼ng nh­ nhau cho mäi khu vùc Nhµ n­íc, t­ nh©n vµ n­íc ngoµi nh­ xo¸ bá ®éc quyÒn ®èi víi ®iÒu kiÖn xuÊt nhËp khÈu cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, tiÕn hµnh c¬ chÕ c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp ®Òu cã c¬ héi ngang nhau trong ho¹t ®éng kinh doanh. 3.Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA t¹i ViÖt Nam: Nhµ tµi trî n­íc ngoµi ®ßi hái vèn ODA cña hä ph¶i ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých, ®óng chç, ®óng ng­êi thô h­ëng. V× vËy muèn dïng ®­îc vèn cña hä th× b¶n th©n n­íc nhËn tµi trî, hoÆc ngµnh, ®Þa ph­¬ng ®­îc thô h­ëng kh«ng nh÷ng cÇn ph¶i chuÈn bÞ tèt dù ¸n, c¸c dù ¸n ph¶i ®ñ tÝnh thuyÕt phôc, cã tÝnh kh¶ thi, nhÊt lµ cã ®ñ vèn ®èi øng cÇn thiÕt, mµ cßn ph¶i tiÕp cËn vµ vËn dông ®­îc c¸c c¬ chÕ ®ã, nghÜa lµ ph¶i héi nhËp “luËt ch¬i” cña tõng nhµ tµi trî. Trong viÖc sö dông ODA, kinh nghiÖm cña thÕ giíi cho thÊy th­êng x¶y ra c¸c tr­êng hîp cÇn ph¶i l­êng tr­íc, ®Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ - ®ã lµ c¸c vÊn ®Ò: chÝnh phñ kh«ng kiÓm so¸t ®­îc c¸c môc tiªu ­u tiªn, l·ng phÝ trong sö dông vµ bè trÝ nguån vèn ph©n t¸n, t¨ng thªm g¸nh nÆng nî n­íc ngoµi, gi¶m tÝnh tù lùc vµ t¨ng tham nhòng. Do ®ã ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA, trong n¨m 2001 ChÝnh phñ vµ Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 17/2001N§-CP vÒ qu¶n lý vµ sö dông vèn ODA vµ QuyÕt ®Þnh 64/2001/Q§-TTg vÒ qu¶n lý vµ sö dông viÖn trî phi chÝnh phñ n­íc ngoµi. Nhê ®ã, viÖc ph©n cÊp thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· ®­îc më réng. §èi víi ViÖt Nam trong ®Çu t­ b»ng ODA, ph¶i ®¶m b¶o sù hµi hoµ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi, dïng nhiÒu vèn ­u tiªn cao cho viÖc t¹o ra c¸c tµi s¶n cè ®Þnh, gãp phÇn lµm t¨ng tr­ëng nhanh GDP. Dïng vèn vay ­u ®·i cho c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, dïng vèn kh«ng hoµn l¹i cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng phóc lîi c«ng céng x· héi C¸c quèc gia nhËn ODA chñ yÕu nh»m x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, nh­ng trong tr­êng hîp cô thÓ nh­ ë n­íc ta, cã thÓ sö dông ODA cho c¸c c«ng tr×nh c¸ biÖt nh­ ®iÖn, ph©n bãn... ODA nªn tËp trung cho ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm, trong ®ã ®Çu t­ c¸c dù ¸n quy m« võa ph¶i cho c¸c tØnh nghÌo. Nh­ vËy, ®Ó sö dông ODA cã hiÖu qu¶, phï hîp víi môc tiªu chiÕn l­îc, cÇn chuÈn bÞ vµ th«ng qua ®Þnh h­íng, qui ho¹ch còng nh­ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ­u tiªn cã s½n cña nhµ n­íc trªn c¬ së c©n nh¾c nhiÒu mÆt. Sau khi ®­îc c¸c cÊp thÈm quyÒn Nhµ n­íc cao nhÊt phª duyÖt, c¸c v¨n kiÖn nµy lµ c¬ së chung ®Ó c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn. kÕt luËn Trong thêi gian qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp. Qua h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi n­íc ta ®· huy ®éng ®­îc nguån vèn ®¸ng kÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ còng nh­ gi¶i quyÕt viÖc lµm còng ®­îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. §Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra hµng chôc v¹n chç lµm cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng cña n­íc ta. Nhê cã ®Çu t­ n­íc ngoµi chóng ta cã c¬ héi n¾m b¾t ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ khoa häc tiªn tiÕn, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý, kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt-kinh doanh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. §Æc biÖt, ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷nh kªnh ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp thÕ giíi t­¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, n­íc ta kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng tiªu cùc mµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mang l¹i. §Ó h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc vµ t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, bªn c¹nh viÖc c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ thÓ chÕ cÇn thiÕt ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ho¹t ®éng cho c¸c c«ng ty ®Çu t­ n­íc ngoµi, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi, m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng...§©y còng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp cña n­íc ta vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ phï hîp víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. Tµi liÖu tham kh¶o I.Tµi liÖu b»ng tiÕng ViÖt 1.Lª Thanh B×nh: Kinh tÕ ®èi ngo¹i trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi, 2002 2.Phïng Xu©n Nh¹: §Çu t­ quèc tÕ. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc quèc gia. Hµ Néi, 2001 3.Vò ChÝ Léc: Gi¸o tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, Hµ néi, 1997 4.V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi, 2001 5.C¸c t¹p chÝ nh­ : Ng©n hµng, Tµi chÝnh tõ 2000 ®Õn 2003 6.C¸c b¸o Nh©n D©n, §Çu t­, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn tõ 1990 ®Õn 2003 II.Tµi liÖu b»ng tiÕng Anh 7.Vietnam Economic Time 1999 8.Vietnam Economic Time 2000 9.Vietnam Investment Review 2002 10.Vietnam Investment Review 2003 kÕt luËn Trong thêi gian qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp. Qua h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi n­íc ta ®· huy ®éng ®­îc nguån vèn ®¸ng kÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ còng nh­ gi¶i quyÕt viÖc lµm còng ®­îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. §Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra hµng chôc v¹n chç lµm cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng cña n­íc ta. Nhê cã ®Çu t­ n­íc ngoµi chóng ta cã c¬ héi n¾m b¾t ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ khoa häc tiªn tiÕn, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý, kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt-kinh doanh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. §Æc biÖt, ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷nh kªnh ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp thÕ giíi t­¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, n­íc ta kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng tiªu cùc mµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mang l¹i. §Ó h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc vµ t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, bªn c¹nh viÖc c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ thÓ chÕ cÇn thiÕt ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ho¹t ®éng cho c¸c c«ng ty ®Çu t­ n­íc ngoµi, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi, m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng...§©y còng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp cña n­íc ta vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ phï hîp víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. ._.