Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải thủy sản công ty thủy sản Vĩnh Hoàn -Đồng Tháp (công suất 1700 m3/ngày đêm)

CHÖÔNG I MÔÛ ÑAÀU I.1 Ñaët vaán ñeà Coâng nghieäp cheá bieán thuûy saûn laø moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp phaùt trieån khaù maïnh ôû khu vöïc phía Nam, beân caïnh nhöõng lôïi ích to lôùn ñaït ñöôïc veà kinh teá – xaõ hoäi, ngaønh coâng nghieäp naøy cuõng phaùt sinh nhieàu vaán ñeà veà moâi tröôøng caàn phaûi giaûi quyeát, trong ñoù oâ nhieãm moâi tröôøng do nöôùc thaûi laø moät trong nhöõng moái quan taâm haøng ñaàu. Theo caùc baùo caùo veà hieän traïng Moâi tröôøng, hieän nay vấn đề bảo vệ môi trường chưa được quan tâm đúng mức. Thực tế khoảng 90% cơ sở công nghiệp và các khu công nghiệp chưa có hệ thống xử lý nước thải. Nguyeân lieäu cuûa ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thuyû saûn raát phong phuù vaø ña daïng, chính vì theá tính chaát vaø thaønh phaàn nöôùc thaûi cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy cuõng raát ña daïng vaø phöùc taïp. Qua nghieân cöùu vaø thöïc teá ñaõ chöùng minh: nguoàn nöôùc thaûi thuyû saûn ñoái vôùi caùc khaâu cheá bieán cô baûn, nguoàn thaûi chính töø khaâu xöû lí vaø baûo quaûn nguyeân lieäu tröôùc khi cheá bieán, khaâu xaû ñoâng laøm veä sinh thieát bò nhaø xöôûng. Nöôùc thaûi thuyû saûn noùi chung vaø nöôùc thaûi thuyû saûn töø quaù trình cheá bieán caù Basa noùi rieâng seõ laø nguoàn oâ nhieãm höõu cô voâ cuøng nghieâm troïng neáu khoâng ñöôïc quan taâm vaø xöû lí kòp thôøi. Noù coù theå laøm oâ nhieãm caùc nguoàn nöôùc maët, nöôùc ngaàm, huyû hoaïi heä thuyû sinh vaät vaø gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi. Trước tình hình trên, đã có một số đề tài nghiên cứu và thiết kế các hệ thống xử lý nước thải cho ngành cheá bieán thuyû saûn . Trong đó, có nhiều đề tài đã được ứng dụng vào thực tế và đem lại kết quả khả quan. Với đề tài “Tính toaùn thieát keá heä thoáng XLNT nhaø maùy thuyû saûn Vónh Hoaøn-Tænh Ñoàng Thaùp”, hy vọng đóng góp một phần vào việc giảm thiểu sự ô nhiễm do nước thải saûn xuaát caù basa gây ra. I.2 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Vôùi muïc tieâu laø: Tính toaùn thieát keá heä thoáng XLNT nhaø maùy thuyû saûn Vónh Hoaøn tænh Ñoàng Thaùp nhaèm ñaït TCMT neân muïc tieâu ñaët ra: Xem xeùt khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng taiï khu vöïc nhaø maùy Nghieân cöùu ñaëc ñieåm thaønh phaàn tính chaát nöôùc thaûi töø ñoù öùng duïng caùc phöông phaùp XLNT vaø caùc nguyeân taéc xöû lyù ñeå thieát keá heä thoáng ñaït hieäu quaû, chi phí thích hôïp, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän hieän coù cuûa coâng ty. Xaây döïng thaønh coâng HTXLNT taïi coâng ty töø ñoù laøm ñieåm öùng duïng, phaùt trieån boå sung cho caùc coâng ty cuøng ngaønh ngheà. I.3 Noäi dung ñeà taøi Ñeà taøi taäp trung vaøo caùc vaán ñeà sau: Toång quan veà ngaønh thuyû saûn, saûn xuaát caù tra, caù basa taïi Vieät Nam Tìm hieåu veà caùc phöông phaùp xöû lí nöôùc thaûi Tìm hieåu veà coâng ty thuyû saûn Vónh Hoaøn Tính toaùn thieát keá heä thoáng XLNT Ñöa ra caùc phöông phaùp xöû lí, haïch toaùn chi phí ñöa ra phöông phaùp hieäu quûa ñeå thieát keá heä thoáng Keát luaän, kieán nghò I.4 Phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå Phöông phaùp keá thöøa bieân hoäi caùc taøi lieäu Vieäc thöïc hieän ñeà taøi bao goàm nhieàu yeáu toá khaùc nhau do ñoù vieäc thu thaäp caùc taøi lieäu lieân quan ñeán ñeà taøi laø vaán ñeà raát caàn thieát. Tham khaûo caùc ñeà taøi lieân quan ñeán ngaønh cheá bieán thuyû saûn noùi chung vaø cheá bieán caù basa, caù tra noùi rieâng Nghieân cöùu, thu thaäp caùc taøi lieäu lieân quan ñeán ñeà taøi Taøi lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân:ñòa chaát, ñòa maïo, thuyû vaên Taøi lieäu veà ñieàu kieän kinh teá, xaõ hoäi Taøi lieäu veà hieän traïng moâi tröôøng coâng ty Xöû lí toång hôïp caùc taøi lieäu thu thaäp theo muïc tieâu ñeà ra Thu thaäp vaø phaân tích döõ lieäu cuûa caùc nghieân cöùu vaø ñeà taøi tröôùc ñaây. Phöông phaùp quan saùt moâ taû Khaûo saùt ñòa hình, thöïc teá coâng ty.Ñaây laø phöông phaùp truyeàn thoáng vaø coù taàm quan troïng ñoái vôùi vieäc tính toaùn vaø boá trí maët baèng heä thoáng XLNT. Töø ñoù tính toaùn thieát keá phuø hôïp vôùi nhu caàu thöïc tieãn vaø khaû naêng cuûa coâng ty Phöông phaùp trao ñoåi yù kieán chuyeân gia Trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi ñöôïc söï höôùng daãn cuûa caùc chuyeân gia nghieân cöùu veà lónh vöïc naøy, caùc caùn boä tröïc tieáp laøm vieäc thöïc teá. Phöông phaùp phaân tích chæ tieâu nöôùc thaûi Nghieân cöùu, tham gia tieán haønh, laáy maãu ñeå xem xeùt löu löôïng,phaân tích caùc chæ tieâu nöôùc thaûi taïi coâng ty. Laáy maãu laø quaù trình choïn löïa 1 hoaëc 1 vaøi maãu töø moät taäp hôïp lôùn ñeå töø ñoù döï ñoaùn veà tình traïng hay keát quaû cuûa moät taäp hôïp lôùn hôn.Trong vieäc choïn maãu, luoân coá gaéng ñeå ñaït ñoä chính xaùc cao nhaát vaø traùnh caùc ñònh kieán trong vieäc laáy maãu(ví duï nhö laáy maãu ôû cuøng vò trí, thôøi ñieåm) maø khoâng bao haøm quaàn theå maãu moät caùch chính xaùc vaø ñaày ñuû. Phöông phaùp haïch toaùn kinh teá Moâi tröôøng Vieäc söû duïng phöông phaùp naøy nhaèm muïc ñích tính toaùn chi phí, xem xeùt phöông phaùp naøo hieäu quaû nhaát veà maët kinh teá Moâi tröôøng. I.5 Giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu Thôøi gian: Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi töø 01/10/2007 ñeán 22/12/2007 Khoâng gian: Ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng, tính toaùn thieát keá taïi nhaø maùy thuyû saûn Vónh Hoaøn, tænh Ñoàng Thaùp I.6 Phöông höôùng phaùt trieån Nöôùc thaûi thuyû saûn noùi chung vaø nöôùc thaûi thuyû saûn töø quaù trình cheá bieán caù tra, caù basa noùi rieâng seõ laø nguoàn oâ nhieãm höõu cô voâ cuøng quan troïng neáu khoâng ñöôïc quan taâm vaø xöû lí kòp thôøi. Ñeà taøi chæ döøng laïi nghieân cöùu ôû moät coâng ty cuï theå, töø keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy coù theå boå sung, phaùt trieån cho caùc coâng ty cuøng ngaønh ngheà. I.7 YÙ nghóa khoa hoïc vaø yù nghóa thöïc tieãn YÙ nghóa khoa hoïc Ñeà taøi xaây döïng heä thoáng XLNT ñaõ goùp phaàn naâng cao caûi thieän taøi nguyeân nöôùc, baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng trong saïch hôn. Giuùp caùc nhaø quaûn lí laøm vieäc hieäu quaû, deã daøng hôn. YÙ nghóa thöïc tieãn Ñeà taøi ñöôïc nghieân cöùu boå sung, phaùt trieån roäng cho caùc nhaø maùy, coâng ty xöû lí nöôùc thaûi thuyû saûn noùi chung treân caû nöôùc. Ñeà taøi goùp phaàn naâng cao chaát löôïng nguoàn nöôùc, baûo veä taøi nguyeân Moâi tröôøng. CHƯƠNG II TỔNG QUAN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP THUÛY SAÛN II.1 Toång quan Cheá bieán thuûy haûi saûn ñöôïc xem laø moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn ôû Vieät Nam. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa boä thuûy saûn, chuùng ta coù hôn 1.470.000 ha maët nöôùc soâng ngoøi duøng cho nuoâi troàng thuûy saûn.Ngoaøi ra coøn coù hôn 544.500.000 ha ruoäng truõng,56.200.000 ha hoà …duøng ñeå nuoâi caù. Maët khaùc nöôùc ta naèm trong vuøng coù ñòa lyù thuaän lôïi vôùi bôø bieån daøi 3.260km, vuøng bieån vaø theàm luïc ñòa roäng lôùn hôn 1 trieäu km2 ñaõ taïo thaønh moät vuøng nöôùc lôï thích hôïp cho vieäc nuoâi troàng thuûy haûi saûn coù giaù trò kinh teá cao. Bieån Vieät Nam thuoäc vuøng bieån Nhieät ñôùi coù nguoàn lôïi voâ cuøng phong phuù. Toång tröõ löôïng caù taàng ñaùy vuøng bieån Vieät Nam coù khoaûng 1,7 trieäu loaøi, khaû naêng cho pheùp khai thaùc khoaûng 1 trieäu taán/naêm. Toång tröõ löôïng caù taàng treân khoaûng 1.2-1.3 trieäu taán.Nguoàn lôïi thuûy saûn chuû yeáu laø toâm caù, coù khoaûng 3 trieäu taán/name nhöng hieän nay môùi chæ khai thaùc hôn 1 trieäu taán/naêm. Cuøng vôùi ngaønh nuoâi troàng vaø khai thaùc thuûy saûn thì ngaønh cheá bieán thuûy saûn ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp trong thaønh tích chung cuûa ngaønh thuûy saûn VN, trong ñoù maët haøng ñoâng laïnh khoaûng 80%. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, khoaûng 35% ñaàu ra cuûa saûn phaåm thuûy saûn ñöôïc saûn xuaát ñeå xuaát khaåu vaø phaàn coøn laïi ñöôïc baùn ra treân thò tröôøng noäi ñòa hoaëc ôû daïng töôi soáng (34,5%), hoaëc ñaõ qua cheá bieán (45,7%) döôùi daïng boät caù, nöôùc maém, caù khoâ… Baét ñaàu töø naêm 1995, ngheà ñaùnh caù xa bôø ñöôïc ñaàu tö maïnh neân saûn löôïng ñaõ taêng leân 1.230.000 taán. Beân caïnh ñoù nöôùc ta coøn coù dieän tích maët nöôùc raát lôùn ñeå phaùt trieån vieäc nuoâi troàng thuûy saûn. Nguoàn lieäu töø nuoâi troàng vaø khai thaùc noäi ñoàng khoaûng 492.000 taán/naêm (1997), vaø 515.020 taán/naêm (1998). Sản phẩm thủy hải sản của Việt Nam đứng thứ 19 về sản lượng, đứng thứ 30 về kim ngạch xuất khẩu và đứng thứ 5 về hang nuôi tôm. Baûng II.1 : Toác ñoä taêng tröôûng kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam. Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu (trieäu USD) Toác ñoä (laàn) 1998 858 75,9 2000 1.478 130,8 2001 1.760,6 155,8 2002 2.000 177 2003 2.021 – 2.100 178,8 – 185,8 2004 2.250 179,5 2005 2.450 181 1998 858 75,9 (nguoàn : Boä Thuûy Saûn ôû Vieât Nam ) II.1.1 Nguoàn cung caáp nguyeân lieäu vaø thò tröôøng tieâu thuï Cuøng nhòp vôùi söï phaùt trieån cuûa caû nöôùc, ngaønh cheá bieán thuûy haûi saûn ñang ngaøy caøng phaùt trieån nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng, do ñoù löôïng nguyeân lieäu ñöa vaøo cheá bieán ngaøy caøng nhieàu. Naêm 1991 chæ khoaûng 130.000 taán nguyeân lieäu ñöôïc ñöa vaøo duøng cheá bieán xuaát khaåu (chieám 15%) vaø cheá bieán tieâu duøng cho noäi ñòa (khoaûng 30%), coøn laïi ñöôïc söû duïng döôùi daïng töôi soáng. Ñeán naêm 1995 ñaõ coù hön 250.000 taán nguyeân lieäu ñöa vaøo cheá bieán xuaát khaåu (chieám 19,2%),32,3% cheá bieán cho tieâu duøng noäi ñòa vaø 48% duøng döôùi daïng töôi soáng. Naêm 1998, xuaát khaåu chieám 24,3%, noäi ñòa 41%, töôi soáng 35%. Qua soá lieäu treân ta ñaõ thaáy nhu caàu phaát trieån ngaøng cheá bieán thuûy haûi saûn ñang ngaøy caøng taêng leân. Theo số liệu thống kê đến 3/2001 cả nước có khoảng 246 cơ sở chế biến thủy sản. Khoâng chæ coù theá maïnh trong nöôùc, saûn phaån thuûy saûn cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc xuaát khaåu sang hôn 30 nöôùc treân theá giôùi. Thò tröôøng tieâu thuï chính laø Nhaät Baûn (chieám 32%), Chaâu AÙ (chieám 28%), Chaâu Aâu vaø Chaâu Myõ (chieám 40%) toång giaù trò xuaát khaåu naêm 2000. GDP cuûa Vieät Nam naêm 2001 ñaït möùc treân 33 tyû USD, trong ñoù giaù trò xuaát khaåu haøng thuûy saûn laø 1,77 tyû USD (töông ñöông 375,5 trieäu taán). BaûngII. 2 : Khoái löôïng saûn phaåm thuûy haûi saûn xuaát khaåu haøng naêm töø naêm 2002 – 2005. Haïng muïc Ñôn vò 2002 2003 2004 2005 Toâm ñoâng laïnh Taán 114579.98 124779.69 141122.03 149871.8 Phileâ caù ñoâng laïnh Taán 112034.52 132270.71 165596.33 208071.1 Saûn phaåm caù khoâ Taán 17181.76 7222.04 14755.54 21675.6 Giaùp xaùc vaø ñoäng vaät thaân meàm ñoâng laïnh Taán 115160.11 141798.66 108802.32 148611.5 Toång saûn phaåm Taán 270693.66 285461.13 293125.24 310254.45 Kim ngaïch xuaát khaåu Trieäu USD 932 954 989 1,312 (nguoàn : Boä Thuûy Saûn ôû Vieät Nam FICen,2005) Baûng II.3: Giaù trò xuaát khaåu thuyû saûn chính ngaïch naêm 2005 theo maët haøngCN005 Mặt hang Số lượng (Tấn) Giá trị (Đô la Mỹ) Mực đông lạnh 27945,8 103.581.955 Mặt hàng khác 148611,5 496.155.270 Bạch tuộc đông lạnh 30995,9 70.813.942 Hàng tươi sống 117,8 511.531 Cá Ngừ 28580,1 78.401.516 Ruốc khô 7945,3 4.908.968 Cá đông lạnh 208071,1 531.849.204 Mực khô 11806,3 75.292.960 Cá khô 21675,,6 67.015.741 Tôm khô 757,4 3.015.363 Tôm đông lạnh 149871,8 1.307.155.108 Tôm hùm, tôm vỗ 1,1 25.200 Total 636379,7 2.738.726.758 (Nguồn: Trung tâm Tin học - Bộ Thủy sản) Qua baûng treân, coù theå thaáy tuy khoái löôïng saûn phaåm haûi saûn bieán ñoäng, xong xu theá vaãn taêng leân theo höôùng tích cöïc, chuû yeáu taäp trung vaøo caùc maët haøng : Phile caù ñoâng laïnh, caù khoâ xuaát khaåu, möïc ñoâng laïnh… II.1.2 Ñaëc ñieåm, hieän traïng ngaønh cheá bieán thuûy saûn Ngaønh cheá bieán thuûy saûn laø moät boä phaän cô baûn cuûa ngaønh thuyû saûn, ngaønh coù heä thoáng cô sôû vaät chaát töông ñoái lôùn, böôùc ñaàu tieáp caän vôùi trình ñoä khu vöïc, coù ñoäi nguõ quaûn lí kinh nghieäm, coâng nhaän kó thuaät coù tay ngheà gioûi. Hieän nay, ngaønh coâng ngheä cheá bieán thuûy haûi saûn phaùt trieån roäng raõi taïi Vieät Nam vaø khaép treân theá giôùi. Caùc nhaø maùy, xí nghieäp cheá bieán thuûy haûi saûn khaùc nhau veà caùch thöùc hoaït ñoäng, qui moâ saûn xuaát vaø saûn phaån ñaàu ra. Ñeán cuoái naêm 1998, Vieät Nam coù 168 nhaø maùy, 21 daây chuyeàn IQF, 14 maùy ñoùng tuùi chaân khoâng; toång coâng suaát caáp ñoâng laø 885 taán/ ngaøy; coâng suaát cheá bieán laø 200.000 taán naêm, trung bình 1.075 taán/nhaø maùy/naêm. Nhìn chung vieäc phaân boá nhaø maùy chuû yeáu döïa theo khaû naêng cung caáp nguyeân lieäu cuûa töøng vuøng, neáu tính cho töøng tænh thì soá löôïng nhaø maùy phaân boá chöa ñeàu. Với mặt hàng chế biến xuất khẩu, ngành đang chuyển dần từ hình thức bán nguyên liệu sang xuất khẩu các sản phẩm tươi sống, sản phẩm ăn liền và sản phẩm bán lẻ ở siêu thị có giá trị cao hơn.Tuy vậy các mặt hang đông lạnh ở nước ta chỉ bằng ½ hay 1/3 giá trị xuất khẩu các mặt hang tương tự của Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan.Hiện nay nước ta có khoảng 168 nhà máy, cơ sỏ chế biến Đông lạnh với công suất tổng cộng khoảng 100.000 tấn sản phẩm/năm.Riêng TPHCM có 36 xí nghiệp với công suất tổng cộng là 53.000 tấn/năm. Quy trình công nghệ chế biến mặt hàng Đông lạnh ở nước ta chủ yếu dừng ở mức độ sơ chế và bảo quản đông lạnh.Về thiết bị, đại đa số các nhà máy và cơ sở chế biến thủy hải sản được xây dựng sau 1975, tập trung vào những năm 1980 cho nên tương đối mới, nhưng sản phẩm vẫn chưa đảm bảo chất lượng xuất khẩu do vệ sinh công nghiệp. Số lượng các cơ sở chế biến thủy sản Đông lạnh Tập trung chủ yếu tại miền Nam với 110 cơ sở, miền bắc 11 cơ sở và miền Truing là 65 cơ sở. Nguồn gốc thiết bị Phần lớn trang thiết bị trong nhà máy chế biến thủy hải sản Đông lạnh là của Nhật Dây chuyền chế biến Nhìn chung ở VN có 50-60 % các cơ sở có trình độ kĩ thuật lạc hậu so với các nước trên thế giới.Hiện nay 1 số cơ sở đã lắp đặt dây chuyền IQF( máy cấp đông siêu tốc) nhưng chưa phát huy tác dụng do không phù hợp về công nghệ và kích thước nguyên liệu. Cung cấp điện nước Điện: Hầu hết các xí nghiệp đêu được trang bị trạm biến thiên riêng gồm 1 hay vài máy hạ thế nối với mạng điện Quốc gia.Ngoải ra các XN còn có 1 máy phat điện dự phòng. Nước: 95% các XN được cung cấp nước sạch từ hệ thống cấp nước công cộng, khoảng 5% XN còn lại sử dụng từ giếng bơm được xử lí đơn giản bằng phương pháp oxi hóa, lắng và chlorine hóa. Vệ sinh công nghiệp Tất cả các nhà máy đều coi trọng việc duy trì điều kiện vệ sinh trong quá trình chế biến.Nhà xưởng, sàn nhà, bàn chế biến thường được cọ rửa vào cuối mỗi ca làm việc.Tuy nhiên trình trạng vệ sinhcông nghiệp ở 60-70% trong tổng các cơ sở sản xuất đều chưa đáp ứng nhu cầu vệ sinh trong quá trình sản xuất hàng xuất khẩu sang các nước châu Âu, châu Mỹ. Đội ngũ lao động trong các cơ sở chế biến thủy sản Hầu hết công nhân trong các cơ sở chế biến thủy sản là nữ, nhìn chung công nhân có trình độ phổ thong cơ sỏ, trung học cơ sở. Kho bảo quản đông lạnh Tổng công suất kho lạnh vào khoảng 23.000 tấn. Trung bình 50 tấn/kho.Tát cả các cơ sở đều có kho bảo quản dung để lưu trữ sản phẩm.Phần lớn hệ thống lạnh của các nhà máy sử dụng tác nhân lạnh là Feron R22, chỉ 1 số sử dụng R502, NH3. Thiết bị sản xuất nước đá Các XN chế biến thủy hải sản đông lạnh đều có bộ phận chuyên sản xuất nước đá. Năng lực sản xuất nước đá trong cả nước khoảng 3.300 tấn/năm. NHìn chung các cơ sở đều sản xuất đủ đá cho khâu chế biến và bảo quản. (Nguồn : LNTN,TRịnh Ngọc Quỳnh,2004) II.2 Toång quan veà ngaønh cheá bieán caù tra, caù basa taïi vieät nam II.2.1 Thò tröôøng Sản phẩm cá basa, cá tra fille đông lạnh là 2 sản phẩm truyền thống mà thị trường tiêu thụ chính cho sản phẩm này là thị trươngg nước ngoài. Thị trường nội địa chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ.Nhũng thị trường xuất khẩu chính là châu Âu( Đức, Anh, Thụy sĩ, THụy Điển, Tây Ban Nha…), các nước châu Á( Hồng Kông, Singapor…), Mỹ, Canada, Mexico. THị trường Mỹ được coi là thị trường lớn nhất và tiềm năng nhất của các doing nghiệp chế biến cá nước ngọt đông lạnh của VN.Điều này được chúng minh qua sự tăng trưởng mạnh sản lượng cá Tra, basa của VN nhập khẩu vào Mỹ qua các năm với tốc độ tăng trưởng hơn 100%. Ước tính trong năm 2001 sẽ có khoảng hơn 9.100 tấn cá Tra và Basa fillê đông lạnh nhập vào Mỹ.Điều này cho thấy mặc dù sản lượng cá Basa, cá Tra VN xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh trong những năm qua, tuy nhiên xuất khẩu của VN mới chỉ khoảng 1.8 % thị phần của thị trường Mỹ. Do vậy khả năng tăng trưởng xuất khẩu cá da trơn của VN sang Mỹ là hoàn toàn có thể tiếp tục trong những năm tới. Không chỉ tăng về sản lượng, chủng loại sản phẩm cũng ngày càng đa dạng.Một số doing nghiệp đã xuất khẩu cá phi lê tươi sang châu Âu và Mỹ bằng máy bay. II.2.2 Cạnh tranh Đối với thị trường Mỹ, sản phẩm cá Catfish là món ăn truyền thống của người dân địa phương và nghề nuôi cá Catfish ở Mỹ là một lĩnh vực sản xuất lớn, mang tính xã hội cao. Hầu hết các trang trại nuôi cá ở miền nam nước Mỹ và các chủ trang trại nuôi cá là thành viên của hiệp hội CFA. Về chất lượng: cá Catfish được nuôi trong các ao hồ ở Mỹ, nơi các loài tảo xanh thường phát triển(do nước lặng) trong khi cá basa và cá Tra nhập khẩu từ VN thường được nuôi trong điều kiện tự nhiên trong các bè thả nổi trên sông-nước vận động thường xuyên làm hạn chế sự phát triển của tảo xanh.Chính điều kiện nuôi trồng này làm cho cá tại VN ngon hơn:thịt chắc hơn,mùi vị thơm ngon, ít mỡ hơn đến 57%, nồng độ cholesteron cũng thấp hơn 28%. Về giá cả: Giá nhập khẩu từ VN thấp hơn khoảng 20-25% so với giá sản phẩm cùng loại nhưng được nuôi từ mỹ. Thời vụ: Trong điều kiện tự nhiên ở khu vực sông Mê Kong cho phép nuoi cá quanh năm. Đối với các thị trường khác như Hồng Kong, châu Âu, Singapor sản phẩm cá tra, cá basa file đông lạnh không bị cạnh tranh bởi những sản phẩm cùng loại của nước nhập khẩu. Liên quan đến quá trình cạnh tranh trong nước thì hiện nay ở VN có trên 26 doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm cá tra, cá basa đông lạnh. Phần lớn cá doing nghiệp này đều tập trung ở khu vực đồng bằng Sông Cửu Long. II.3 Coâng ngheä saûn xuaát cuûa ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn II.3.1 Quy trình sô cheá thuûy saûn ñaëc tröng Tieáp nhaän nguyeân lieäu Röûa Nöôùc Nöôùc thaûi Caân, phaân côõ Ñaùnh vaåy, laáy noäi taïng Saûn phaåm phuï Röûa Nöôùc thaûi Caân vaø phaân côõ Nöôùc thaûi Röûa Ngaâm Nöôùc thaûi Röûa Nöôùc thaûi Voâ khay Caáp ñoâng Caùc loaïi thuûy saûn Nöôùc Nöôùc Nöôùc Nöôùc Haûi saûn nguyeân lieäu töø luùc ñaùnh baét, ñöôïc baûo quaûn sô boä taïi caùc traïm thu gom, caùc traïm tieáp nhaän, caùc khoang laïnh cuûa caùc phöông tieän vaän chuyeån. Khi ñeán caûng, chuùng ñöôïc ñöa vaøo phaân xöôûng tieáp nhaän. Töø ñaây haûi saûn ñöôïc ñöa qua caùc khaâu trong quaù trình sô cheá vaø cheá bieán. Ñaàu tieân haûi saûn ñöôïc röûa baèng nöôùc trong caùc boàn vaø xöû lyù sô boä nhaèm loaïi boû haûi saûn keùm chaát löôïng. Tieáp sau ñoù, chuùng ñöôïc caân vaø phaân loaïi ra kích côõ lôùn nhoû (hoaëc theo caùc tieâu chuaån khaùc nhau) nhaèm muïc ñích taïo ra caùc saûn phaåm ñoàng nhaát phuïc vuï cho caùc coâng ñoaïn cheá bieán tieáp theo. Sau khi phaân kích côõ, haûi saûn laïi ñöôïc röõa laïi moät laàn nöõa roài caét boû noäi taïng. Sau khi caét boû noäi taïng, haûi saûn ñöôïc röûa laïi vaø ñem ñi caân vaø phaân loaïi. Tröôùc khi cho vaøo khay haûi saûn phaûi ñöôïc röûa laïi moät laàn cuoái roài ñem vaøo kho baûo quaûn. Nguyeân lieäu töôi öôùp laïnh Röûa Sô cheá Phaân loaïi côõ Ñoâng laïnh Ñoùng goùi Röûa Xeáp khuoân Baûo quaûn laïnh Nöôùc thaûi Chaát thaûi raén Nöôùc thaûi II.3.2 Ñoái vôùi caùc saûn phaåm ñoâng laïnh Hình II.2: Coâng ngheä cheá bieán caùc saûn phaåm thuyû haûi saûn ñoâng laïnh II.3.3 Ñoái vôùi caùc saûn phaåm khoâ Coâng ngheä cheá bieán caùc saûn phaåm thuyû saûn khoâ Nguyeân lieäu Sô cheá (chaûi saïch, chaët ñaàu, laët deø,... Phaân côõ loaïi Baûo quaûn laïnh (<-180C) Phaân loaïi Nöôùng Caùn, xeù Ñoùng goùi Ñoùng goùi Baûo quaûn laïnh (<-180C) Chaát thaûi raén II.4 Ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi thuûy saûn II.4.1 Thành phần, tính chất nước thải của ngành chế biến thủy sản Ngaønh cheá bieán thuyû saûn laø moät ngaønh coâng nghieäp phaùt trieån maïnh. Beân caïnh nhöõng ñoùng goùp to lôùn , ngaøng coâng nghieäp naøy cuõng naûy sinh ra nhieàu vaán ñeà veà moâi tröôøng, ñaëc bieäc laø nöôùc thaûi saûn xuaát, ngaønh ñaõ taïo ra moät löôïng nöôùc thaûi lôùn coù nguy cô laøm oâ nhieãm moâi tröôøng cao. Vôùi caùc chuûng loaïi nguyeân lieäi töông ñoái phong phuù, ñoái vôùi dieàu kieän nöôùc ta neân caùc thaønh phaàn nöôùc thaûi thuyû saûn cuõng khaù phöùc taïp vaø ña daïng bao goàm 3 loaïi nöôùc thaûi:Nöôùc thaûi saûn xuaát, nöôùc thaûi veä sinh coâng nghieäp vaø nöôùc thaûi sinh hoaït trong ñoù nöôùc thaûi saûn xuaát coù möùc ñoä oâ nhieãm cao hôn caû tuyø theo ñaëc tính cuûa nguyeân lieäu söû duïng maø nöôùc thaûi coù tính chaát khaùc nhau. Nöôùc thaûi saûn xuaát cheá bieán thuyû saûn chöùc chuû yeáu laø chaát thaûi höûu cô coù nguoàn goác töø ñoäng vaät vaø coù thaønh phaàn chuû yeáu laø protein vaø chaát beùo, trong hai thaønh phaàn naøy chaát beùo khoù bò phaân huyû bôûi vi sinh vaät.Nöôùc thaûi cuûa xí nghieäp cheá bieán thuyû saøn coù haøm löôïng COD dao ñoäng töø 1600 – 2300 mg/l, haøm löôïng BOD5 cuõng khaù lôùn töø 1200-1800mg/l trong nöôùc thöôøng chöùc caùc vuï thuûy saûn vaø caùc vuïn naøy raát deå loáng. Haøm löôïng Nitô thöôøng raát cao chöùng toû möùc ñoä oâ nhieãm chaát dinh döôõng raát cao (50 – 120mg/l ).Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi thuyû haûi saûn coù chöùa caùc thaønh phaàn chaát höõu cô khi phaân huyû taïo ra caùc saûn phaåm trung gian cuûa söï phaân huyû caùc axid beùo khoâng baûo hoaø taïo muøi raát khoù chuïi vaø ñaëc tröng laøm oâ nhieãm veà maët caûm quan vaø aûnh höôûng söùc kho coâng nhaân tröïc tieáp laøm vieäc. Ñaëc ñieåm cuûa ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn laø coù löôïng chaát thaûi lôùn. Caùc chaát thaûi coù ñaëc tính deã öôn hoûng vaø deã thaát thoaùt theo ñöôøng thaâm nhaäp vaøo doøng nöôùc thaûi. Ñoái vôùi caùc khaâu cheá bieán cô baûn, nguoàn thaûi chính laø khaâu xöû lyù vaø baûo quaûn nguyeân lieäu tröôùc khi cheá bieán, khaâu raû ñoâng, laøm veä sinh thieát bò nhaø xöôûng. Ñoái vôùi hoaït ñoäng ñoùng hoäp, ngoaøi caùc nguoàn oâ nhieãm ôû caùc khaâu nhö treân coøn coù khaâu roùt nöôùc soát, nöôùc muoái, daàu. Caùc nguoàn thaûi chính töø saûn xuaát boät caù vaø daàu caù laø nöôùc maùu töø khaâu boác dôõ vaø baûo quaûn caù vaø thôøi ñieåm doøng thaûi ñaäm ñaëc nhaát laø khaâu ly taâm nöôùc ngöng tuï caùc thieát bò coâ ñaëc. Nöôùc trong cheá bieán thuyû haûi saûn coù haøm löôïng chaát höõu cô cao vì trong ñoù coù daàu, protein, chaát raén lô löûng vaø chöùa löôïng phoátphaùt vaø nitrat. Doøng thaûi töø cheá bieán thuyû saûn coøn chöùa nhöõng maãu vuïn thòt xöông nguyeân lieäu cheá bieán, maùu chaát beùo, caùc chaát hoaø tan töø noäi taïng cuõng nhö nhöõng chaát taåy röûa vaø caùc taùc nhaân laøm saïch khaùc. Trong ñoù coù nhieàu hôïp chaát khoù phaân huyû. Qua phaân tích 70 maãu nöôùc thuyû taïi caùc cô sôû cheá bieán haûi saûn coù quy moâ coâng nghieäp taïi ñòa baøn tænh Vuõng Taøu nhaän thaáy haøm löôïng COD cuûa caùc cô sôû dao ñoäng töø 283 mg/l – 21.026 mg/l; trong khi tieâu chuaån Vieät Nam ñoái vôùi nöôùc thaûi ñöôïc pheùp thaûi vaøo nguoàn nöôùc bieån quanh bôø söû duïng cho muïc ñích baûo veä thuyû sinh coù löu löôïng thaûi töø 50 m3 – 500 m3 / ngaøy laø < 100 mg/l. Nöôùc thaûi cuûa phaân xöôûng cheá bieán thuûy haûi saûn coù haøm löôïng COD dao ñoäng töø 500 – 3000 mg/l, giaù trò ñieån hình laø 1500 mg/l; haøm löôïng BOD5 dao ñoäng trong khoaûng töø 300 – 2000 mg/l, giaù trò ñieån hình laø 1000 mg/l. Trong nöôùc thöôøng coù caùc maûnh vuïn thuyû saûn vaø caùc maûnh vuïn naøy deã laéng, haøm löôïng chaát raén lô löûng dao ñoäng töø 200 – 1000 mg/l, giaù trò thöôøng gaëp laø 500mg/l. Nöôùc thaûi thuyû saûn cuõng bò oâ nhieãm chaát dinh döôõng vôùi haøm löôïng Nitô khaù cao töø 50 – 200 mg/l, giaù trò thöôøng gaëp laø 100mg/l; haøm löôïng photpho dao ñoäng töø 10 – 100 mg/l, giaù trò ñieån hình laø 30 mg/l. Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi cuûa ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn coøn chöùa thaønh phaàn höõu cô maø khi bò phaân huyû seõ taïo caùc saûn phaåm trung gian cuûa söï phaân huyû cuûa caùc acid beùo khoâng baõo hoaø, taïo muøi raát khoù chòu vaø ñaëc tröng, gaây oâ nhieãm veà maët caûnh quan vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán coâng nhaân laøm vieäc. Moät soá keát quaû phaân tích thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi thuyû haûi saûn Baûng II.4: Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi xí nghieäp ñoâng laïnh Caàu Tre Chæ tieâu Maãu 1 Maãu 2 Maãu 3 Maãu 4 pH 5,28 6,62 6,23 7,29 Ñoä kieàm, mgCaCO3/L 36 80 76 76 Ñoä acid 78 28 44 22 SO42-, mg/l 23 13 14 14 PO43-, mg/l 0,25 0,06 0,57 0,39 SS, mg/l 350 96 321 286 N-amoni, mg/l 12,66 21,52 28,5 15,83 N-NO3-, mg/l 0,04 0,04 0,03 0,02 N-höõu cô, mg/l 94,95 69,63 107,61 85,46 Cl-, mg/l 4060 3212 1592 1580 Ñoä maøu, Pt-Co 867 337 969 422 Ñoä ñuïc, FTU 389 216 245 120 COD, mg/l 1110 1442 1573 986 (Nguoàn: baùo caùo khoa hoïc, Döï aùn xaây döïng traïm Xöû lyù Nöôùc thaûi Coâng nghieäp Thöïc phaåm – Xí nghieäp Caàu Tre) Ghi chuù Maãu 1: Nöôùc thaûi phaân xöôûng haûi saûn ñoâng laïnh (coáng chung 1) Maãu 2: Nöôùc thaûi xaû chung. Maãu 3: Nöôùc thaûi phaân xöôûng haûi saûn ñoâng laïnh (coáng chung 2) Maãu 4: Coáng xaû phaân xöôûng haûi saûn ñoâng laïnh. Baûng II.5: Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi caùc nhaø maùy cheá bieán thuyû haûi saûn ôû Baø Ròa – Vuõng Taøu Chæ tieâu Möùc ñoä Löu löôïng 30 – 50 m3 /1taán saûn phaåm BOD5 1000 – 2000 mg/l Toång chaát raén lô löûng 1500 – 2000 mg/l Toång Nitô 75 – 230 mg/l Toång photpho 3 – 10 mg/l pH 6,6 – 7,9 (Nguoàn: CEFINEA, 2002) Baûng II.6 : Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi nhaø maùy cheá bieán thuyû haûi saûn  Ngoâ Quyeàn – Kieân Giang Chæ tieâu Maãu 1 Maãu 2 Maãu 3 Maãu 4 pH 6,62 7,32 7,14 7,08 TDS, mg/l 1440 1160 1640 1410 Ñoä ñuïc, PTU 121 92 242 152 Ñoä maøu, Pt-Co 1674 852 2273 1600 P - PO4, mg/l 21,01 12,56 3,75 12,44 SS, mg/l 9,5 55 36 32 N-amoni, mg/l 165,19 76 52,71 98 Daàu, mg/l - - - 0,10 Toång soá Coliform, MPN/100 ml 1000 1100 19000 - COD, mg/l 893 336 230 1200 (Nguoàn: CEFINEA, 2002) Ghi chuù Maãu 1: nöôùc thaûi cheá bieán möïc. Maãu 2: nöôùc thaûi cheá bieán toâm. Maãu 3: nöôùc thaûi phaân xöôûng ñoâng laïnh. Maãu 4: coáng xaû phaân xöôûng haûi saûn ñoâng laïnh. Như vậy giá trị thoâng số ô nhiễm đặc trưng của nước thải chế biến thủy sản được tóm tắt qua bảng sau: STT Đặc trưng Hàm lượng Tiêu chuẩn phát thải( TCVN 5945-1995, Loại B) Dãy Trung bình 1 BOD5 300-2000 1150 50 2 COD 500-3000 1750 100 3 SS 200-1000 600 100 4 pH 6.5-7.5 7.0 5.5-9 5 N 50-200 125 60 6 P 10-100 55 6 Tính chaát nöôùc thaûi thöôøng xuyeân thay ñoåi theo caùc maëc haøng cuûa töøng nhaø maùy. Nhìn chung nöôùc thaûi cuûa ngaøng cheá bieán thuyû haûi saûn vöôïc quaù nhieàu laàn so vôùi qui ñònh cho pheùp xaû vaøo nguoàn (töø 5-10 laàn veà chæ tieâu COD, gaáp 7-15 laàn veà chæ tieâu Nitô höõu cô...).Ngoaøi ra chæ soá veà löôïng nöôùc thaûi treân moät ñôn vò saûn phaåm cuûa nhaø maùy cuõng raát lôùm (töø 70-120m3/taán saûn phaåm).Vì vaäy, caàn coù bieän phaùp xöû lyù tröôùc khi xaû vaøo nguoàn. II.5 Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng cuûa ngaønh cheá bieán thuûy saûn II.5.1 Khí thaûi Phần lớn các xí nghiệp chế biến thủy sản sinh ra khí độc ở mức tương đối thấp Khí thaûi phaùt sinh chuû yeáu do caùc hoaït ñoäng cuûa loø hôi, caùc maùy phaùt ñieän döï phoøng, löôïng khí gas hay than cuûi ñeå saáy thuyû haûi saûn (haøng khoâ),... Muøi (Cl2, NH3, H2S) phaùt sinh chuû yeáu töø quaù trình khöû truøng, töø heä thoáng laøm laïnh vaø töø söï phaân huyû caùc pheá phaåm thuyû haûi saûn. a. Hơi chlorine: dung dịch chlorine được dung để khử trùng dụng cụ, thiết bị sản xuất, rửa tay, rửa nguyên liệu với hàm lượng 20-200 ppm, Hơi Clo khuếch tán vào trong không khí ngay tại khu vực sản xuất với nồng độ cao, ảnh hưởng đến người lao động. Coâng nhaân laøm vieäc trong moâi tröôøng coù caùc khí ñoäc vaø muøi hoâi tanh laøm cô theå meät moûi, giaûm hieäu suaát laøm vieäc, giaûm hieäu quaû saûn xuaát, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû hieän taïi hoaëc taùc haïi laâu daøi,... b. Tác nhân lạnh: Hơi dung môi chất lạnh bị rò rỉ bao gồm các loại khí như R12, R22, NH3… các khí này có thể ảnh hưởng đến tầng ozon. Khí NH3: Hơi này có trong không khí khu vực phân xưởng sản xuất trong trường hợp bị rò rỉ dàn ống của hệ thống lạnh.Khí có mùi khai đặc trưng, dễ hòa tan trong nước, có phản ứng kiềm mạnh.Vì thế khí này làm rát mắt, mũi họng, nách….Tiêu chuẩn cho phép xả thải là 0.02 mg/l. Khí CFCs: Được dung trong các thiết bị làm lạng, là tác nhân làm thủng tầng ozon và được khuyến cáo là không nên dùng nữa Mùi hôi: Mùi hôi của nguyên liệu là do sự phân hủy các chất hữu cơ có trong chất thải rắn và nước thải.Theo thời gian, các chất hữu cơ đặc biệt là chất thải rắn sẽ phân giải thành các axit amin thành các chất đơn giản hơn như trimetyamin, dimetyamin…là những chất có mùi tanh, hôi thối.Công nhân làm việc trong điều kiện mùi hôi tanh làm cho cơ thể mệt mỏi, giảm hiệu suất làm việc, giảm hiệu quả sản xuất. c. Khói thải từ các lò nấu, chế biến: Khoùi thaûi töø caùc loø naáu thuû coâng nhieân lieäu ñoát laø than ñaù hay daàu FO, thaønh phaàn chuû yeáu laø CO2, CO, SOx, NO2, buïi than vaø moät soá chaát höõu cô deã bay hôi. Khoùi thaûi phaùt taùn ra moâi tröôøng xung quanh, gaây tröïc tieáp caùc beänh veà hoâ haáp, phoåi,... nguyeân nhaân cuûa caùc côn möa axit aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi, aên moøn caùc coâng trình. Ngoaøi ra khí CO2 thaûi ra töø caùc khu coâng nghieäp coøn laø nguyeân nhaân chính gaây hieäu öùng nhaø kính. II.5.2 Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi laø moät trong nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng lôùn nhaát cuûa ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn, nöôùc thaûi cheá bieán thuyû haûi saûn ñaëc tröng bôûi caùc thoâng soá oâ nhieãm nhö: maøu, muøi, chaát raén khoâng hoaø tan, chaát raén lô löûng, caùc vi khuaån, chæ soá BOD, COD, pH,... Caùc ñaëc tính chung cuûa nöôùc thaûi thuyû saûn: pH thöôøng naèm trong giôùi haïn töø 6,5 – 7,5 do coù quaù trình phaân huyû ñaïm vaø thaûi ammoniac. Coù haøm löôïng caùc chaát höõu cô daïng deã phaân huyû sinh hoïc cao. Giaù trò BOD5 thöôøng lôùn, dao ñoäng trong khoaûng 300 – 2000 mg/l. giaù trò COD naèm trong khoaûng 500 – 3000 mg/l. Haøm löôïng chaát raén lô löûng cao töø 200 – 1000 mg/l.._. Haøm löôïng lôùn caùc protein vaø chaát dinh döôõng, theå hieän ôû hai thoâng soá toång Nitô (50 – 200 mg/l) vaø toång Photpho (10 – 100 mg/l). Ñeå xöû lyù ñöôïc chaát oâ nhieãm naøy trieät ñeå caàn coù heä thoáng xöû lyù baäc 3 (xöû lyù chaát dinh döôõng). Ñieàu naøy laøm dieän tích coâng trình vaø chi phí ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù raát lôùn Thöôøng coù muøi hoâi do coù söï phaân huyû caùc axit amin..... Với tải lượng chất ô nhiễm của ngành chế biến thủy sản thì nước thải ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh thải nước: Làm tăng độ độc của nước, cản ánh sang mặt trời, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của hệ thủy sinh, làm giảm khá năng tái tạo oxy hòa tan trong nước. Hàm lượng chất hữu cơ cao tạo điều kiện thiếu oxy, trong nước xảy ra quá trình phân hủy yếm khí tạo ra các sản phẩm độc hại như H2S… gây mùi thối cho nước và làm nước có màu đen. Chính do sụ thiếu dưỡng khí cộng với sản phẩm khí độc hại… đã làm cho động vật trong nước cũng như hệ thực vật bị hủy diệt. Là nguồn gốc gây bệnh dịch trong nước. Nước thải ngấm xuống đất có thể ô nhiễm nguồn nước ngầm. II.5.3 Chaát thaûi raén Chaát thaûi raén chuû yeáu laø caùc thaønh phaàn höõu cô, deã leân men, gaây thoái röûa vaø taïo muøi khoù chòu, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí, ñoù cuõng laø nguoàn laây lan caùc dòch beänh. Chất thải rắn được phát sinh từ 3 nguồn: Từ quá trình chế biến: Bao gồm các loại vỏ, đầu, nội tạng…Nếu chất thải này không được thu gom sẽ phân hủy gây ra mùi khó chịu Từ khu vực phụ trợ: bao gồm chất thải rắn phát sinh từ căntin, bao bì hư hỏng…Chúng có thành phần giống rác đô thị. Các loại cặn bã, bùn dư do quá trình xử lí nước thải và quá trình phân hủy sinh học các thành phần hữu cơ trong chất thải nhà máy. Baûng II.7 : Löôïng chaát thaûi raén trong quaù trình cheá bieán thuyû haûi saûn STT Quaù trình cheá bieán Löôïng chaát thaûi raén 1 Ñoâng laïnh: (taán pheá thaûi/taán saûn phaåm) - Toâm ñoâng laïnh 0.75 - Caù ñoâng laïnh 0.6 - Nhuyeãn theå chaân ñaàu ñoâng laïnh 0.45 - Giaùp xaùc ñoâng laïnh 0.5 – 0.6 - Nhuyeãn theå hai maûnh voû ñoâng laïnh 4 2 Nöôùc maém (taán chaát thaûi/1000 lít nöôùc maém) 0.2 3 Haøng khoâ: (taán pheá thaûi/taán nguyeân lieäu) - Toâm khoâ 0.43 - Caù khoâ 0.38 - Möïc oáng khoâ 0.17 4 Ñoà hoäp (taán pheá thaûi/taán saûn phaåm) 1.7 5 Agar (taán pheá thaûi/ taán saûn phaåm) 6 Nguoàn: WHO, 1993 II.5.4 Nhieät thaûi vaø tieáng oàn Nhieät thaûi töø loø naáu, töø heä thoáng laøm laïnh vaø tieáng oàn töø caùc thieát bò saûn xuaát aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoeû coâng nhaân vaø ngöôøi daân xung quanh. Tieáng oàn vaø ñoä rung thöôøng gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán thính giaùc, laøm giaûm thính löïc cuûa ngöôøi lao ñoäng, giaûm hieäu suaát laøm vieäc, vaø phaùt sinh nhieàu chöùng beänh khaùc. Taùc ñoäng cuûa tieáng oàn coù bieåu hieän qua phaûn xaï cuûa heä thaàn kinh hoaëc gaây trôû ngaïi ñeán hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh thöïc vaät, khaû naêng ñònh höôùng, giöõ thaêng baèng qua ñoù aûnh höôûng ñeán naêng suaát lao ñoäng. Tieáng oàn quaù lôùn coù theå gaây thöông tích. Tiêu chuẩn quy định cho mức tiếng ồn tại các cơ sở sản xuất là 75 dB. II.6 Nhaän xeùt chung veà nöôùc thaûi ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn Cheá bieán thuyû haûi saûn laø moät ngaønh coâng nghieäp phaùt sinh khoái löôïng lôùn nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng traàm troïng, chuû yeáu laø oâ nhieãm höõu cô. Trong thaønh phaàn nöôùc thaûi ngaønh naøy, chuû yeáu quan taâm ñeán moät soá chæ tieâu nhö sau: BOD5 dao ñoäng töø 600 – 5500 mg/l, haàu heát vöôït tieâu chuaån cho pheùp (40mg/l), thaäm chí vöôït haøng traêm laàn; COD dao ñoäng trung bình töø 100 – 2000 mg/l, trong khi tieâu chuaån cho pheùp laø 80 mg/l (TCVN 6982 – 2001, TCVN 6983 – 2001), töùc gaáp 1-20 laàn tieâu chuaån cho pheùp, haøm löôïng Nitô vaø photpho cuõng raát cao vöôït xa tieâu chuaån cho pheùp. Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi coøn chöùa moät löôïng lôùn caùc chaát thaûi raén nhö: vaây, deø, ñaàu, vaûy, nan möïc,.... raát deã laéng vaø phaân huyû sinh ra muøi hoâi tanh. Thöïc teá cho thaáy haàu heát caùc cô sôû cheá bieán thuyû haûi saûn cuûa nöôùc ta hieän nay chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc coù cô sôû coù heä thoáng xöû lyù nhöng khoâng ñaït yeâu caàu ñaõ laøm oâ nhieãm traàm troïng ñeán moâi tröôøng soáng cuûa coäng ñoàng xung quanh, gaây oâ nhieãm naëng ñeán nguoàn nöôùc ngaàm, nöôùc maët, nhieàu gieáng nöôùc xung quanh khoâng söû duïng ñöôïc. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu aùp duïng vaø trieån khai coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn ñang laø vaán ñeà caáp baùch maø chuùng ta caàn thöïc hieän. CHÖÔNG III MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI III.1 QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI Caùc loaïi nöôùc thaûi chöùa nhieàu taïp chaát baån coù baûn chaát khaùc nhau gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc, vì vaäy nöôùc thaûi trong baát cöù tröôøng hôïp naøo cuõng khoâng ñöôïc pheùp ñoå vaøo nguoàn nöôùc nhö ao, hoà, soâng ngoøi…Muoán nöôùc thaûi ñoå vaøo thuûy vöïc naøy caàn phaûi tieán haønh xöû lí.Muïc ñích cuûa xöû lí nöôùc thaûi laø khöû caùc taïp chaát ñeå nöôùc sau khi xöû lyù ñaït tieâu chuaån chaát löôïng cho vieäc söû duïng laïi, xaû vaøo nguoàn hoaëc nuoâi troàng thuûy saûn. Ñeå löïa choïn quy trình coâng nghe xöû lyù thích hôïp, phaûi döïa vaøo thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi, baûn chaát caùc chaát nhieãm baån, caùc ñieàu kieän ñòa lyù ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng.Möùc ñoä xöû lí nöôùc thaûi tuøy thuoäc vaøo muïc ñích xöû lí: Xöû lí ñeå taùi söû duïng Xöû lí xoay voøng tuaøn hoaøn Xöû lí ñeå thaûi ra ngoaøi moâi tröôøng Bieän phaùp coù hieäu quaû nhaát ôû caùc nöôùc phaùt trieån laø hoaït ñoäng theo phöông phaùp söû duïng tuaàn hoaøn, ngaên chaën vieäc xaû nöôùc Coâng nghieäp vaøo caùc nguoàn nöôùc töï nhieân. Tuy nhieân, vieäc XLNT ñeå thu nöôùc laïi cho vieäc söû duïng taïi VN chöa ñaët thaønh vaán ñeà caáp thieát, haàu heát XLNT xong ñeàu ñoå ra ngoaøi moâi tröôøng.Yeâu caàu nöôùc thaûi sau xöû lí tuøy thuoäc vaøo nguoàn tieáp nhaän vaø quy ñònh cuûa töøng khu vöïc khaùc nhau. Muïc ñích vaø yeâu caàu cuûa phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc neâu ra trong baûng sau: Baûng III.1 : Caùc giai ñoaïn vaø phöông phaùp XLNT Giai ñoaïn XLNT Phöông phaùp XLNT Caùc coâng trình XLNT Hieäu quaû XLNT -Xöû lí sô boä(Taïi nhaø maùy, xí nghieäp…) - Hoùa lí - Hoùa hoïc -Tuyeån noåi, haáp phuï, keo tuï… - Oxihoùa, trung hoøa… -Tích caùc chaát lô löûng vaø khöû maøu -Trung hoøa vaø khöû ñoäc nöôùc thaûi -Xöû lí taäp trung( khu daân cö, toaøn thaønh phoá,khu CN…) - Cô hoïc - Sinh hoïc - Khöû truøng - Xöû lí buøn caën -Song chaén raùc, beå laéng caùt, beå laéng ñôït 1 - Hoà sinh vaät, caùnh ñoàng töôùi, caùnh ñoàng loïc, keânh oxihoùa, aeroten, beå loïc sinh hoïc, beå laéng ñôït II,… -Traïm clorat, maùng troän, beå tieáp xuùc -Beå meâtan,saân phôi buøn, traïm xöû lí cô hoïc, buøn caën… -Taùch caùc taïp chaát raén vaø caën lô löûng - Taùch caùc chaát höõu cô daïng lô löûng, daïng hoøa tan.. -Khöû truøng nöôùc khi xaû ra nguoàn -OÅn ñònh vaø laøm khoâ buøn caën Xöû lí trieät ñeå(Tröôùc khi xaû ra nguoàn hoaëc söû duïng lai nöôùc thaûi) -Cô hoïc - Sinh hoïc - Hoùa hoïc -Beå loïc caùt - Beå aeroten baäc II, hoá sinh vaät, beå khöû nitrat -Beå oxy hoùa -Taùch caùc chaát lô löûng - Khöû nitô, photpho -Khöû nitô, photpho vaø caùc chaát khaùc (Nguoàn: Baûo veä Moâi tröôøng trong xaây döïng cô baûn-Leâ Vaên Nai Nha ø Xuaát baûn Khoa hoïc Kó thuaät) Sô ñoà nguyeân lí trong coâng ngheä XLNT ñöôïc chia thaønh 3 coâng ñoaïn: Xöû lí sô boä hay xöû lí caáp 1 hay baäc 1 Xöû lí cô baûn hay xöû lí caáp 2 hay baäc 2 Xöû lí boå sung hay xöû lí caáp 3 hay baäc 3 Ngoaøi ra coøn caàn phaûi xöû lí caën buøn Nhìn chung taát caû caùc phöông phaùp va øquùa trình xöû lí nöôùc thaûi ñeàu döïa treân cô sôû caùc quaù trình vaät lí, hoùa hoïc vaø sinh hoïc.Caùc heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi ñöôïc thieát laäp bao goàm haøng loaït caùc quaù trình keát hôïp theo traät töï coâng ngheä tuøy thuoäc vaøo ñaëc tính nöôùc thaûi, tieâu chuaån doøng ra vaø caùc ñieàu kieän cuï theå khaùc. III.2 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XLNT TRONG NGAØNH CHEÁ BIEÁN THUÛY SAÛN - Coâng ngheä cheá bieán thuûy saûn raát ña daïng vaø khaùc nhau veà coâng ngheä, quy moâ vaø saûn phaåm. Saûn phaåm cuûa ngaønh cheá bieán thuûy saûn coù theå bao goàm caù, möïc, toâm, trong ñoù chieám phaàn lôùn laø caùc loaøi caù. Caù ñöôïc cheá bieán bao goàm : Caù tuyeát, caù ngöø, caù trích, caù polaùc, caù melue, caù hoài, caù troång vaø caùc loaøi caù côm. Caù bieån chieám hôn 90% saûn löôïng caù, phaàn coøn laïi laø caù nöôùc ngoït vaø caù nuoâi troàng. Veà caùc loaïi toâm möïc thì raát ña daïng veà chuûng loaïi. - Phaàn lôùn caùc cô sôû cheá bieán thuyû saûn ñöôïc ñaëc ngay treân bôø caïnh bôø soâng, bôø bieån ñeå thuaän lôïi cho vieäc cheá bieán. Tuy nhieân moät soá coâng ñoaïn cheá bieán coù theå ñöôïc ñieàu haønh ôû bieån, treân nhöõng con taøu ñaùnh baét caù lôùn, ví duï nhö moi ruoät caù laáy daàu.Taïi moät soá khu vöïc treân theá giôùi, nôi thöôøng vaän haønh nhöõng haïm ñoäi taøu lôùn, vieäc cheá bieán cuõng dieãn ra ngay treân nhöõng con taøu lôùn treân bieån. Ñoái vôùi moät soá haïm taøu bieån, 100% saûn löôïng ñaùnh baét ñöôïc söû duïng ñeå cheá bieán coù theå ñaõ tuaân thuû theo luaät leä. Ñieàu naøy coù nghóa laø toaøn boä vieäc vaän haønh cheá bieán, bao goàn caû saûn xuaát boät caù cho chaên nuoâi, saûn xuaát daàu caù vaø chaát thaûi caù phaûi thöïc hieän ngay ôû treân boong taøu. - Vieäc saûn xuaát cuûa moät soá cô sôû coâng nghieäp thuyû saûn raát phuï thuoäc vaøo muøa vuï. Ví doï nhö cheá bieán caù hoài chæ coù theå hoaït ñoäng khoaûng hôn 100 ngaøy/naêm trong suoát muøa thu hoaïch caù hoài. Suoát thôøi gian naøy, caùc nhaø maùy hoaït ñoäng heát coâng suaát vaø ít quan taâm ñeán vieäc giaûm chaát thaûi. III.2.1 Phöông phaùp cô hoïc Phöông phaùp naøy thöôøng laø caùc giai ñoaïn xöû lyù sô boä, bao goàm caùc quaù trình maø khi nöôùc thaûi ñi qua quaù trình ñoù seõ khoâng thay ñoåi tính chaát hoaù hoïc vaø sinh hoïc cuûa noù. Xöû lyù cô hoïc nhaèm naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa caùc böôùc xöû lyù tieáp theo. Do nöôùc thaûi thuûy saûn thöôøng coù haøm löôïng höõu cô cao vaø chöùa nhieàu caùc maûnh vuïn thòt vaø ruoät cuûa caùc loaïi thuûy haûi saûn neân sau khi xöû lyù baèng phöông phaùp cô hoïc thì moät soá taïp chaát coù trong nöôùc thaûi seõ ñöôïc loaïi ra, traùnh gaây taéc ngheõn ñöôøng oáng, laøm hö maùy bôm vaø laøm giaûm hieäu quaû xöû lyù cuûa caùc coâng ñoaïn sau. Nhöõng coâng trình xöû lyù cô hoïc bao goàm: song chaén raùc, beå laéng caùt, beå vôùt daàu… III.2.1.1 Song chaén raùc Song chaén raùc ñöôïc duøng ñeå giöõ raùc vaø caùc taïp chaát raén coù kích thöôùc lôùn trong nöôùc thaûi noùi chung vaø nöôùc thaûi thuûy saûn noùi rieâng. Phaàn raùc naøy seõ ñöôïc vaän chuyeån ñeán maùy nghieàn raùc ñeå nghieàn nhoû, sau ñoù ñöôïc vaän chuyeån tôùi beå phaân huyû caën (beå Metan). Ñoái vôùi caùc taïp chaát <5mm thöôøng duøng löôùi chaén raùc. Caáu taïo cuûa song chaén raùc goàm coù caùc thanh kim loaïi tieát dieän hình chöõ nhaät, hình troøn hoaëc hình baàu duïc, song chaén raùc ñöôïc chia thaønh 2 loaïi di ñoäng vaø coá ñònh vaø ñöôïc ñaët nghieâng moät goác 60 – 90o theo höôùng doøng chaûy. Tuyø theo löôïng raùc ñöôïc giöõ laïi treân song chaén raùc maø ta coù theå thu gom baèng phöông phaùp thuû coâng hay cô khí. Song chaén raùc nhaèm giöõ laïi caùc vaät thoâ nhö raùc, gieû, giaáy, voû hoäp, maãu ñaát ñaù, caùc nguyeân lieäu saûn xuaát rôi vaõi…ôû tröôùc caùc coâng trình sử lý. Song chaén raùc ñöôïc laøm baèng saét troøn hoaëc vuoâng… ñan saép xeáp vôùi nhau, song chaén raùc theo khe hôû ñöôïc phaân biệt thaønh 2 loaïi: thanh chaén raùc thoâ naèm trong khoaûng (30 – 200mm) vaø loaïi trung bình laø ( 5 –25mm). Theo ñaëc ñieåm caáu taïo chia song chaén raùc thaønh 2 loaïi: loaïi coá ñònh vaø loaïi di ñoäng. Theo phöông phaùp laáy raùc chia laøm hai loaïi laø: loaïi thuû coâng vaø loaïi cô giôùi. Song chaén raùc thöôøng ñaët naèm nghieâng so vôùi maët naèm ngang moät goùc 450 – 900 ñeå lôïi khi coï röûa, nhöng cuõng coù theå ñaët vuoâng goùc vôùi höôùng nöôùc chaûy. Thanh ñan song chaén raùc coù theå duøng loaïi tieát dieän troøn d = 8 ÷10 mm, loaïi hình chöõ nhaät coù: S x b = 10 * 40 vaø 8 * 60 mm, hay laø hình baàu duïc…, trong thöïc teá song chaén raùc thöôøng ñöôïc duøng laø song chaén raùc hình chöõ nhaät, tuy nhieân loaïi naøy coù toån thaát thuyû löïc lôùn. III.2.1.2 Löôùi loïc Nöôùc thaûi qua song chaén raùc ñeå coù theå loaïi boû ñöôïc nhöõng chaát raén coù kích thöôùc lôùn coøn qua löôùi loïc ñeå loaïi boû nhöõng taïp chaát coù kích thöùc nhoû hôn vaø mòn hôn. Caùc vaät thải ñöôïc giöõ laïi treân beà maët loïc, phaûi caøo laáy ra ñeå traùnh tình traïng chaén laøm taéc doøng chaûy. Ngöôøi ta coù theå thieát keá löôùi loïc hình tang troáng cho nöôùc chảy töø ngoaøi vaøo hoaëc töø trong ra. III.2.1.3 Beå laéng caùt Beå laéng caùt duøng ñeå taùch caùt vaø caùc chaát voâ cô khoâng tan khaùc ra khoûi nöôùc thaûi. Vieäc taùch caùt vaø caùc taïp chaát laø caàn thieát ñeå cho caùc quaù trình oån ñònh buøn caën phía sau (beå meâtan, beå laéng 2 voû,…) dieãn ra bình thöôøng. Theo nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa nöôùc trong beå, thöôøng chia ra beå laéng caùt ngang, beå laéng caùt ngang chuyeån ñoäng voøng vôùi doøng chaûy theo phöông ngang, beå laéng caùt ñöùng vôùi doøng chaûy töø döôùi leân treân, beå laéng caùt vôùi doøng chaûy theo phöông tieáp tuyeán…Trong ñoù beå laéng caùt ngang ñöôïc söû duïng roäng raûi nhaát. Caùt töø beå laéng ñöôïc ñöa tôùi saân phôi caùt vaø seõ ñöôïc laøm khoâ sô boä tröôùc khi vaän chuyeån ra ngoaøi traïm xöû lyù. Nöôùc töø saân phôi caùt seõ ñöôïc daãn veà phía tröôùc cuûa beå laéng. III.2.1.4 Beå laéng Beå laéng duøng ñeå taùch caùc chaát lô löûng coù troïng löôïng rieâng lôùn hôn troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc. Caùc chaát lô löûng naëng hôn seõ töø töø laéng xuoáng ñaùy, coøn chaát lô löûng nheï hôn seõ tieáp tuïc theo doøng nöôùc ñeán caùc coâng trình xöû lyù tieáp theo. Coù theå duøng nhöõng thieát bò thu gom vaø vaän chuyeån caùc chaát laéng vaø noåi tôùi coâng trình xöû lyù caën. Döïa vaøo chöùc naêng, vò trí coù theå chia beå laéng thaønh caùc loaïi: beå laéng ñôït 1 ñaët tröôùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc vaø beå laéng ñôït 2 sau coâng trình xöû lyù sinh hoïc. Döïa vaøo nguyeân taéc hoaït ñoäng, coù theå chia ra caùc loaïi beå laéng nhö: beå laéng hoaït ñoäng giaùn ñoaïn hoaëc beå laéng hoaït ñoäng lieân tuïc. Döïa vaøo caáu taïo coù theå chia beå laéng thaønh caùc loaïi: beå laéng ñöùng, beå laéng li taâm… III.2.1.5 Beå vôùt daàu Beå vôùt daàu môõ ñöôïc xöû duïng khi xöû lyù nöôùc thaûi coù chöùa daàu môõ nhö nöôùc thaûi thuûy saûn. Neáu haøm löôïng daàu môõ khoâng cao thì vieäc vôùt daàu môõ ñöôïc thöïc hieän ngay ôû beå laéng nhôø thieát bò gaït chaát noåi. Beå taùch daàu môõ thöôøng duøng cho caùc loaïi nöôùc thaûi cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp, aên uoáng, cheá bieán bô söõa, caùc loø moå, xí nghieäp eùp daàu thöôøng coù laãn daàu môõ. Caùc chaát naøy thöôøng nheï hôn nöôùc vaø noåi leân maët nöôùc. Nöôùc thaûi sau khi ñöôïc taùch daàu môõ coù theå cho qua caùc giai ñoaïn xöû lí tieáp theo, neáu ñaõ saïch coù theå cho chaûy vaøo caùc doøng thuûy vöïc. Hôn nöõa nöôùc thaûi chöùa daàu môõ khi cho vaøo xöû lí sinh hoïc seõ laøm bít caùc loã hoång ôû caùc vaät lieäu loïc vaø laøm hoûng caùc caáu truùc buøn hoaït tính trong beå Aerotank… Daàu môõ ñöôïc laáy ra khoûi beå baèng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau. Bieän phaùp ñôn giaûn laø duøng caùc taám sôïi queùt treân maët nöôùc hoaëc laø cheá taïo ra caùc loaïi maùy huùt daàu môõ ñaët tröôùc daây truyeàn xöû lyù. III.2.2 Phöông phaùp hoaù lyù Laø phöông phaùp duøng caùc phaûn öùng hoaù hoïc ñeå chuyeån caùc chaát oâ nhieãm thaønh caùc chaát ít oâ nhieãm hôn, chaát ít oâ nhieãm thaønh caùc chaát khoâng oâ nhieãm. Ví duï nhö duøng caùc chaát oâxy hoaù nhö ozone, H2O2, O2,Cl2…ñeå oxy hoaù caùc chaát höõu cô, voâ cô coù trong nöôùc thaûi. Phöông phaùp naøy giaù thaønh xöû lyù cao neân coù haïn cheá söû duïng. Thöôøng chæ söû duïng khi trong nöôùc thaûi toàn taïi caùc chaát höõu cô, voâ cô khoù phaân huyû sinh hoïc. Thöôøng aùp duïng cho caùc loaïi nöôùc thaûi nhö: nöôùc thaûi roø ræ raùc, nöôùc thaûi deät nhuoäm, nöôùc thaûi giaáy. Ñoâi khi moät soá nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn cuõng aùp duïng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå ñöa vaøo quy trình xöû lyù, vì phöông phaùp seõ taêng cöôøng xöû lyù cô hoïc hoaëc sinh hoïc. Nhöõng phaûn öùng dieãn ra coù theå laø phaûn öùng oxy hoaù khöû, caùc phaûn öùng taïo chaát keát tuûa hoaëc caùc phaûn öùng phaân huyû chaát ñoäc haïi. III.2.2.1 Trung hoøa Nöôùc thaûi thöôøng coù nhöõng PH khaùc nhau. Muoán nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù toát baèng phöông phaùp sinh hoïc phaûi tieán haønh trung hoøa vaø ñieàu chænh PH veà khoang 6.6 ÷7.6. Trung hoøa baèng caùch duøng caùc dung dòch axít hoaëc muoái axít, caùc dung dòch kieàm hoaëc oxít kieàm ñeå trung hoøa dung dòch nöôùc thaûi. Moät soá hoùa chaát thöôøng duøng ñeå trung hoøa laø: CaCO3, CaO, Ca(OH)2, MgO, Mg(OH)2, CaO0.6MgO0.4, NaOH, HCL, H2SO4, . . . III.2.2.2 Keo tuï Trong quaù trình laéng cô hoïc chæ taùch ñöôïc caùc haït chaát raén huyeàn phuø coù kích thöôùc lôùn >10 – 20mm, coøn caùc haït nhoû hôn ôû daïng keo khoâng theå laêng( ñöôïc. Ta coù theå laøm taêng kích thöôùc caùc haït nhôø taùc duïng töông hoã giöõa caùc haït phaân taùn lieân keát vaøo caùc taäp hôïp haït ñeå coù theå laéng ñöôïc. Muoán vaäy tröôùc heát caàn trung hoøa ñieän tích cuûa chuùng, keá tieáp laø lieân keát chuùng vôùi nhau. Quaù trình trung hoøa ñieän tích caùc haït ñöôïc goïi laø quaù trình ñoâng tuï, coøn quaù trình taïo thaønh caùc boâng lôùn töø caùc haït nhoû goïi laø quaù trình keo tuï. Caùc haït lô löûng trong nöôùc ñeàu mang ñieän tích aâm hoaëc döông. Caùc haït coù nguoàn goác silic vaø caùc hôïp chaát höõu cô mang ñieän tích aâm, caùc haït hiñroxit saét vaø hidroxit nhoâm mang ñieän tích döông. Khi theá ñieän ñoäng cuûa nöôùc bò phaù vôõ, caùc haït mang ñieän tích naøy seõ lieân keát laïi vôùi nhau thaønh caùc toå hôïp caùc phaàn töû, nguyeân töû hay caùc ion töï do. Caùc toå hôïp naøy chính laø caùc haït boâng keo. Coù hai loaïi boâng keo laø: loaïi öa nöôùc vaø loaïi kî nöôùc. Loaïi öa nöôùc thöôøng ngaäm theâm caùc vi khuaån, vi ruùt … loaïi kî nöôùc ñoùng vai troø chuû yeáu trong coâng ngheä xöû lyù nöôùc noùi chung vaø xöû lyù nöôùc thaûi noùi rieâng. Caùc chaát ñoâng tuï thöôøng duøng trong muïc ñích naøy laø caùc muoái saét hoaëc muoái nhoâm hoaëc hoãn hôïp cuûa chuùng. Caùc muoái nhoâm goàm coù: AI2(SO4)3*18H2O, NaALO2, AL(OH)5Cl, Kal(SO4)*12H2O, NH4Al(SO)4*12H2O. Trong ñoù phoå bieán nhaát laø: Al2(SO4)*18H2O vì chaát naøy hoøa tan toát trong nöôùc, giaù reû vaø hieäu quaû ñoâng tuï cao ôû pH = 5.0 – 7.5. Trong quaù trình taïo thaønh boâng keo cuûa hiñroxit nhoâm hoaëc saét ngöôøi ta thöôøng duøng theâm chaát trôï ñoâng tuï. Caùc chaát trôï ñoâng tuï naøy laø tinh boät, dextrin, caùc ete, xenlulozô, hiñroxit silic hoaït tính … vôùi lieàu löôïng töø 1 – 5mg/l. Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn duøng caùc chaát trôï ñoâng tuï toång hôïp. Chaát thöôøng duøng nhaát laø pholyacrylamit. Vieäc duøng caùc chaát trôï naøy laøm giaûm lieàu löôïng caùc chaát ñoâng tuï, giaûm thôøi gian quaù trình ñoâng tuï vaø naâng cao ñöôïc toác ñoä laéng cuûa caùc boâng keo. III.2.2.3 Haáp phuï Phöông phaùp haáp phuï duøng ñeå loaïi heát caùc chaát baån hoøa tan vaøo nöôùc maø phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc vaø caùc phöông phaùp khaùc khoâng theå loaïi boû ñöôïc vôùi haøm löôïng raát nhoû. Thoâng thöôøng ñaây laø caùc hôïp chaát hoøa tan coù ñoä tính cao hoaëc caùc chaát coù muøi, vò vaø maøu raát khoù chòu. Caùc chaát haáp phuï thöôøng duøng laø: than hoaït tính, ñaát seùt hoaït tính, silicagen, keo nhoâm, moät soá chaát toång hôïp khaùc vaø moät soá chaát thaûi trong saûn xuaát nhö xæ tro, xæ maï saét… trong soá naøy than hoaït tính ñöôïc duøng phoå bieán nhaát. Caùc chaát höõu cô, kim loaïi naëng vaø caùc chaát maøu deã bò than haáp phuï. Löôïng chaát haáp phuï tuøy thuoäc vaøo khaû naêng cuûa töøng loaïi chaát haáp phuï vaø haøm löôïng chaát baån coù trong nöôùc. Phöông phaùp naøy coù theå haáp phuï 58 – 95% caùc chaát höõu cô vaø maøu. Caùc chaát höõu cô coù theå bò haáp phuï ñöôïc laø phenol, alkylbenzen, sunforic axit, thuoác nhuoäm vaø caùc hôïp chaát thôm. III.2.2.4 Tuyeån noåi Phöông phaùp tuyeån noåi naøy döïa treân nguyeân taéc: caùc phaàn töû phaân taùn trong nöôùc coù khaû naêng tuï laéng keùm, nhöng coù khaû naêng keát dính vaøo caùc boït khí noåi lean treân beà maët nöôùc. Sau ñoù ngöôøi ta taùch caùc boït khí ñoù ra khoûi nöôùc. Thöïc chaát quaù trình naøy laø taùch boït hoaëc laøm ñaëc boït. Trong moät soá tröôøng hôïp quaù trình naøy cuõng ñöôïc duøng ñeå taùch caùc hoùa chaát hoøa tan nhö caùc chaát hoaït ñoäng beà maët. Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän nhôø thoåi khoâng khí thaønh boït nhoû vaøo trong nöôùc thaûi. Caùc boït khí dính caùc haït lô löûng vaø noåi leân treân maët nöôùc. Khi noåi lean caùc boït khí taäp hôïp thaønh moät taäp hôïp thaønh caùc lôùp boït chöùa nhieàu chaát baån. Tuyeån noåi coù theå ñaët ôû giai ñoaïn xöû lyù sô boä (baäc 1) tröôùc khi söû lyù cô baûn (baäc 2). Beå tuyeån noåi coù theå thay theá cho beå laéng, trong daây chuyeàn noù coù theå ñöùng tröôùc hoaëc sau beå laéng, ñoàng thôøi coù theå ôû giai ñoaïn xöû lyù boå sung hay trieät ñeå caáp 3 sau xöû lyù cô baûn. III.2.2.5 Trao ñoåi ion Thöïc chaát cuûa trao ñoåi ion laø quaù trình trong ñoù caùc ion treân beà maët chaát thaûi raén trao ñoåi ion coù cuøng ñieän tích trong dung dòch khi tieáp xuùc vôùi nhau. Caùc chaát naøy goïi laø ionit (chaát trao ñoåi ion). Chuùng hoaøn toaøn khoâng tan trong nöôùc. Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng laøm saïch nöôùc noùi chung trong ñoù coù nöôùc thaûi loaïi ra khoûi nöôùc caùc ion nhö kim loaïi: Zn, Cu, Cr, Ni, Hg, Pb, Cd, Mn, cuõng nhö caùc hôïp chaát coù chöùa asen, phosphor, xianua vaø caû chaát phoùng xaï. Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng phoå bieán ñeå laøm meàm nöôùc, loaïi ion Ca2+ vaø Mg3+ ra khoûi nöôùc cöùng. Caùc chaát trao ñoåi ion coù theå laø caùc chaát voâ cô hoaëc höõu cô coù nguoàn goác töï nhieân hoaëc toång hôïp. Caùc chaát thöôøng ñöôïc söû duïng nhö: zeolit, ñaát seùt, nhoâm silic, silicagen, pecmutit, caùc chaát ñieän lyù cao phaân töû, caùc loaïi nhöïa toång hôïp. III.2.3. PHÖÔNG PHAÙP SINH HOÏC Laø phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi nhôø vaøo khaû naêng soáng vaø hoaït ñoäng cuûa caùc loaøi vi sinh vaät ñeå phaân huyû caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi thuûy saûn. Caùc sinh vaät söû duïng caùc hôïp chaát höõu cô vaø moät soá khoaùng chaát laøm nguoàn dinh döôõng vaø taïo naêng löôïng. Phöông phaùp naøy chuû yeáu chia laøm 2 loaïi laø sinh hoïc hieáu khí ( coù maët caùc loaøi vi sinh vaät hieáu khí) vaø sinh hoïc kò khí (coù maët caùc loaøi vi sinh vaät kò khí). Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc coù theå öùng duïng ñeå laøm saïch hoaøn toaøn caùc loaïi nöôùc thaûi coù chöùa chaát höõu cô hoaø tan hoaëc phaân taùn nhoû. Do vaäy phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng sau khi loaïi boû caùc loaïi taïp chaát thoâ. Ñaây laø phöông phaùp phoå bieán vaø thoâng duïng trong caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi vì coù öu ñieåm laø giaù thaønh haï, deã vaän haønh. Caùc coâng trình ñôn vò xöû lyù sinh hoïc hieáu khí nhö: Arerotank, sinh hoïc hieáu khí tieáp xuùc ( coù giaù theå tieáp xuùc), loïc sinh hoïc hieáu khí, sinh hoïc hieáu khí quay – RBC (Rotating Biological Contact). Caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc kî khí nhö : UASB ( Upflow Anaerobic Sludge Blanket), beå loïc sinh hoïc kî khí doøng chaûy ngöôïc, beå sinh hoïc kî khí doøng chaûy ngöôïc coù taàng loïc ( Hybrid Digester), beå kî khí khuaáy troän hoaøn toaøn… III.2.3.1 Ao hoà hieáu khí Ao hoà hieáu khí laø loaïi ao hoà noâng 0.3 – 0.5m coù quaù trình oxi hoùa caùc chaát baån höõu cô nhôø vaøo caùc vi sinh vaät hieáu khí. Loaïi ao hoà naøy goàm coù hoà laøm thoaùng töï nhieân vaø hoà laøm thoaùng nhaân taïo. Hoà hieáu khí töï nhieân : oxi töø khoâng khí deã daøng khuyeách taùn vaøo lôùp nöôùc phía treân vaø aùnh saùng maët trôøi chieáu roïi, laøm cho taûo phaùt trieån, tieán haønh quang hôïp thaûi oxi. Ñeå ñaûm baûo aùnh saùng qua nöôùc, chieàu saâu cuûa hoà phaûi nhoû thöôøng laø 30 – 40cm. Do vaäy dieän tích cuûa hoà caøng lôùn caøng toát. Taûi troïng cuûa hoà (BOD) khoaûng 250 – 300kg/ha. Ngaøy, thôøi gian löu nöôùc töø 3 – 12 ngaøy. Do ao noâng, dieän tích lôùn neân ñaûm baûo ñieàu kieän hieáu khí cho toaøn boä nöôùc trong ao. Nöôùc löu trong ao töông ñoái daøi. Hieäu quaû laøm saïch coù theå tôùi 80 – 95% BOD, maøu nöôùc coù theå chuyeån daàn sang maøu xanh cuûa taûo. Hoà suïc khuaáy: nguoàn cung caáp oxi cho vi sinh vaät hieáu khí trong nöôùc hoaït ñoäng laø caùc thieát bò khuaáy cô hoïc hoaëc khí neùn. Nhôø vaäy, möùc ñoä hieáu khí trong hoà seõ maïnh hôn, ñieàu ñoä vaø ñoä saâu cuûa hoà cuõng nhoû hôn taûi troïng BOD cuûa hoà khoaûng 400kg/ha.ngaøy. Thôøi gian löu nöôùc trong hoà khoaûng 1 – 3 ngaøy coù khi daøi hôn. III.2.3.2 Ao hoà kò khí Ao hoà kò khí laø loaïi ao saâu, ít coù hoaëc khoâng coù ñieàu kieän hieáu khí. Caùc vi sinh vaät hoaït ñoäng soáng khoâng caàn oxi khoâng khí. Chuùng söû duïng oxy ôû daïng caùc hôïp chaát nhö nitrat, sulfat…Ñeå oxy hoùa caùc chaát höõu cô thaønh caùc axít höõu cô, caùc loaïi röôïu vaø khí CH4, H2S, CO2 vaø nöôùc. Ao hoà kî khí thöôøng duøng ñeå laéng vaø phaân huûy caùc caën laéng ôû vuøng ñaùy. Loaïi ao hoà naøy coù theå tieáp nhaän loaïi nöôùc thaûi coù ñoä nhieãm baån lôùn, taûi troïng BOD cao vaø khoâng caàn vai troø quang hôïp cuûa taûo. Nöôùc thaûi löu ôû hoà kî khí thöôøng sinh ra muøi hoâi thoái khoù chòu. Chính vì ñieàu naøy maø khoâng neân boá trí ao hoà loaïi naøy gaàn khu daân cö hay caùc nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm. Ñeå duy trì ñieàu kieän kî khí vaø giöõ aám nöôùc trong hoà vaøo nhöõng ngaøy trôøi laïnh yeâu caàu chieàu saâu hoà khaù lôùn töø 2 – 6m. Ao hoà loaïi naøy neáu laøm neân coù 2 hoà vì moät hoaït ñoäng moät ngaên döï phoøng nhöõng luùc naïo veùt buøn. Cöûa xaû nöôùc vaøo ao hoà phaûi ngaäp trong nöôùc ñeå ñaûm baûo phaân boá nöôùc ñoàng ñeàu trong beå, traùnh tình traïng oxy theo ñoù maø xaâm nhaäp vaøo. Tuøy vaøo töøng loaïi nöôùc thaûi maø coù phöông phaùp choïn ao hoà xöû lyù cho thích hôïp. III.2.3.3 Ao hoà hieáu - kò khí Loaïi ao hoà naøy raát phoå bieán trong thöïc teá. Ñoù laø loaïi keát hôïp hai quaù trình song song: phaân huûy hieáu khí caùc chaát höõu cô hoøa tan coù ôû trong nöôùc vaø phaân huûy kî khí caën laéng ôû vuøng ñaùy. Ñaëc ñieåm cuûa ao hoà naøy goàm coù 3 vuøng xeùt theo chieàu saâu: lôùp treân laø vuøng hieáu khí (lôùp naøy chuû yeáu laø vi sinh vaät hieáu khí soáng vaø hoaït ñoäng), vuøng giöõa laø vuøng kî khí tuøy tieän (vi sinh vaät tuøy nghi hoaït ñoäng) vaø vuøng phía ñaùy saâu laø vuøng kî khí (vi khuaån leân men metan hoaït ñoäng). Nguoàn oxi caàn thieát cho quaù trình oxi hoùa caùc chaát höõu cô nhieãm baån trong nöôùc nhôø khuyeách taùn qua maët nöôùc do soùng vaø nhôø taûo quang hôïp nhôø vaøo aùnh saùng maët trôøi. Noàng ñoä oxi hoøa tan ban ngaøy nhieàu hôn ban ñeâm vaø vuøng hieáu khí chuû yeáu ôû lôùp nuôùc 1m trôû xuoáng. Vuøng kî khí xaûy ra ôû döôùi ñaùy hoà ôû daây sinh ra caùc loaïi khí nhö: CH4, H2S, H2, N2, CO2, (nhöng chuû yeáu laø CH4), quaù trình naøy xaûy ra nhanh hay chaäm laø nhôø vaøo nhieät ñoä. Trong hoà thöôøng hình thaønh 2 taàng phaân caùch nhieät: taàng phía treân coù nhieät ñoä cao hôn taàng phía döôùi do taûo quang hôïp tieâu thuï oxy laøm cho PH chuyeån sang kieàm. Taïo phaùt trieån maïnh roài cheát töï phaân laøm cho moâi tröôøng nöôùc thieáu oxy hoøa tan. Gaây aûnh höôûng ñeán moät soá loaïi vi sinh vaät khaùc. III.2.3.4 Caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc Vieäc xöû lyù nöôùc thaûi baèng caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc döïa treân khaû naêng giöõ caùc caën nöôùc ôû treân maët ñaát, nöôùc thaám qua ñaát nhö ñi qua loïc, nhôø coù oxi trong caùc loã hoång vaø mao quaûn cuûa lôùp ñaát maët , caùc vi sinh vaät hoaït ñoäng phaân huûy caùc hôïp chaát höõu cô nhieãm baån. Caøng saâu xuoáng löôïng oxi hoùa caøng ít vaø quaù trình oxi hoùa caùc chaát höõu cô giaûm xuoáng daàn. Cuoái cuøng ñeán ñoä saâu ôû ñoù chæ dieãn ra quaù trình khöû nitraùt. Ñaõ xaùc ñònh ñöôïc quaù trình oxy hoùa nöôùc thaûi chæ dieãn ra ôû lôùp ñaát maët saâu tôùi 1.5m. Vì vaäy caùc caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc thöôøng ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng nôi coù möïc nöôùc ngaàm thaáp hôn 1.5m so vôùi maët ñaát. Caùnh ñoàng töôùi coù 2 chöùc naêng: xöû lyù nöôùc thaûi vaø töôùi boùn caây troàng. Tuøy vaøo töøng chöùc naêng maø caùnh ñoàng ñöôïc xöû duïng cho phuø hôïp. Caùc loaïi nöôùc thaûi cuûa ngaønh thöïc phaåm tröôùc khi ñöa vaøo caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc caàn phaûi ñöôïc xöû lyù sô boä: qua song chaén raùc ñeå loaïi boû caùc vaät khoâ cöùng, qua beå laéng caùt loaïi boû moät phaàn caùc hôïp chaát raén vaø chaát kim loaïi naëng, loaïi boû daàu môõ vaø moät phaàn caùc chaát huyeàn phuø traùnh cho caùc lôùp ñaát maët bò bòt kín laøm giaûm söï thoaùng khí vaø aûnh höôûng xaáu ñeán khaû naêng oxy hoùa caùc chaát baån cuûa heä vi sinh vaät. Trong phöông phaùp naøy coù gaëp raát nhieàu khoù khaên khi xaây döïng nhö:dieän tích töôùi coá ñònh phaûi lôùn vaø nhu caàu töôùi ñeàu ñaën trong naêm. III.2.3.5 Quaù trình xöû lí baèng buøn hoaït tính vaø vaät lieäu tieáp xuùc Quaù trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí baèng buøn hoaït tính ñöôïc söû duïng ñeå loaïi boû chaát höõu cô trong nöôùc thaûi. Quaù trình naøy bao goàm: loïc sinh hoïc, loïc thoâ, beå phaûn öùng nitrat hoùa fixed-bed. Ñaây laø moät daïng hoà sinh hoïc keát hôïp vôùi beå sinh hoïc. Nhöng vaät lieäu tieáp xuùc ñöôïc boá trí doïc theo chieàu daøi hoà taïo ñieàu kieän cho vi khuaån sinh tröôûng treân beà maët. ÔÛ taûi troïng cao suïc khí ñöôïc tieán haønh moät phaàn hoaëc treân toaøn boä theå tích beå. Thôøi gian löu nöôùc thay ñoåi, giaù theå sin._. vaøo nöôùc tæ leä thuaän vôùi chieàu saâu ngaäp nöôùc ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: OU = Ou * h = 7 * 4 = 28 (gO2/m3). Vôùi OU: coâng suaát oxy hoaø tan cuûa thieát bò phaân phoái boït khí nhoû vaø mòn, choïn OU = 7 gO2/m3. Þ QKK = Soá ñóa caàn phaân phoái trong beå N = ñóa. Choïn 370 ñóa. Tính ñöôøng kính oáng daãn khí Ñöôøng kính oáng daãn khí chính D = (m) = 250 (mm). Trong ñoù, V: vaän toác doøng khí trong oáng, choïn V = 10 m/s. Töø moãi oáng daãn khí chính, chia ra laøm 9 nhaùnh. Ñöôøng kính moãi oáng nhaùnh Dn = Tính coâng suaát maùy neùn khí N = Trong ñoù + QKK : löu löôïng khoâng khí caàn cung caáp, m3/s. + h : hieäu suaát maùy bôm, choïn h = 0,7 + P : aùp löïc cuûa khí neùn, at. Tính baèng coâng thöùc P = Vôùi HC = h + hd + hc + hp Trong ñoù + h : möïc nöôùc coâng taùc cuûa beå, m. + hd : toån thaát cuïc boä do ma saùt theo chieàu daøi ñöôøng oáng daãn khí, m. + hc : toån thaát cuïc boä, m. + hp : toån thaát qua oáng phaân phoái khí, m.( hp <= 0,5) Choïn hd + hc + hp = 1m. Þ HC = 4,5 + 1 = 5,5m Do ñoù, P = Neân N = ØTính ñöôøng oáng daãn nöôùc thaûi vaø ñöôøng oáng daãn buøn ô Ñöøông oáng daãn nöôùc thaûi ra vaø vaøo beå + Ñöôøng kính oáng daãn nöôùc: Dnöôùc = vn: vaän toác nöôùc chaûy trong oáng trong ñieàu kieän coù bôm, choïn vn = 2,5 m/s ( qui phaïm töø 2 – 3 m/s) + Ñöôøng kính oáng daãn buøn tuaàn hoaøn: Db = Trong ñoù: QT: löu löôïng buøn tuaàn hoaøn, QT =1139 m3/ngaøy = 0,0132 m3/s vb: vaän toác buøn chaûy trong oáng, vb = 0,3 m/ Baûng 5.5. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå Aeroten STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu cao xaây döïng beå (H) m 5 2 Chieàu roäng beå (W) m 9 3 Chieàu daøi beå (L) m 20 4 Ñöôøng kính oáng khí chính (D) mm 250 5 Ñöôøng kính oáng nhaùnh (Dn) mm 125 6 Soá ñóa phaân phoái khí (N) caùi 370 7 Ñöôøng kính ñóa phaân phoái khí mm 170 8 Thôøi gian löu buøn ngaøy 10 9 Ñöông kính oáng daãn buøn mm 236 10 Ñöôøng kính oáng daãn nöôùc thaûi mm 100 5. Beå laéng II Nhieäm vuï Nhieäm vuï cuûa beå laéng 2 laø taùch buøn hoaït tính chaát höõu cô, chaát raén lô löûng ra khoûi hoãn hôïp laøm cho nöôùc ñuû ñoä trong ñeå xaû ra nguoàn tieáp nhaän, ñoàng thôøi coâ ñaët buøn ôû ñaùy beå ñeán noàng ñoä mong muoán ñeå tuaàn hoaøn moät phaàn laïi beå Aeroten. Buøn dö haèng ngaøy ñöôïc daãn ñeán beå neùn buøn. Tính toaùn Qtb = 1700 (m3/ng.ñ), Qmaxh = 177,075 (m3/h), Qmaxs = 0,0492 (m3/s) Choïn beå laéng ñöùng, caùc thoâng soá thieát keá Haøm löôïng buøn hoaït tính X = 4000 mg/l. Ñoä tro cuûa buøn hoaït tính Z = 0,2. Haøm löôïng buøn tuaàn hoaøn: Xr = 10000 (mgSS/l). Dieän tích maët baèng cuûa beå Trong ñoù + Q : löu löôïng nöôùc thaûi, m3/h. + CO : noàng ñoä buøn duy trì trong beå Aerotank, CO = X*b = 4000 * 0.8 = 3200mg/l. + α : heä soá tuaàn hoaøn, choïn α = 0,78. + Ct : noàng ñoä buøn trong doøng tuaàn hoaøn, Ct = 10000 mg/l. + VL : vaän toác laéng cuûa beà maët phaân chia vôùi CL. VL = Vmax* Vôùi + Vmax : vaän toác laéng cöïc ñaïi, Vmax = 7 m/h. + K : heä soá phuï thuoäc chæ soá SVI, choïn K = 600 SVI = ( 100 – 150 ) » K = 600. CL = = VL = = 0,635 (m/h). Ta chia laøm 2 beå laéng.Dieän tích 1 beå: Þ S = choïn S = 80 (m2). Dieän tích beå neáu theâm buoàng phaân phoái trung taâm Sbeå = 1,1 S =1,1 * 80 = 88 (m2). Ñöôøng kính cuûa beå Db = Ñöôøng kính oáng trung taâm ( buoàng phaân phoái) d = 25% D = 25% * 10,6 = 2,65(m). Dieän tích buoàng phaân phoái trung taâm Vaäy dieän tích vuøng laéng cuûa beå: Slaéng = Sbeå - f = 88 – 5,51 = 82,49 (m2). Tính mieäng loe oáng trung taâm Ñöôøng kính mieäng loe oáng trung taâm (d1) baèng chieàu cao oáng loe (h): h = d1 = 1,35 * d = 1,35 * 2,65 = 3,58 (m). Ñöôøng kính taám chaén hình noùn d2 = 1,3 * d1 = 1,3 * 3,58 = 4,654 (m). Choïn khoaûng caùch töø mieäng loe oáng trung taâm ñeán taám chaén laø 0,3 m. ( Theo TS.Trònh Xuaân Lai, tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi ) Taûi troïng thuyû löïc Vaän toác ñi leân cuûa doøng nöôùc chaûy trong beå (m/h). Thieát keá ñaùy choùp Choïn ñaùy daïng hình noùn coù ñoä doác 10% veà höôùng taâm coù hch x bch= 1x1 m. Xaùc ñònh chieàu cao beå H = hbv + hn + hb + hl + choïn chieàu cao baûo veä hbv = 0,3 m, (hbv = 0,3 – 0,5 m) + chieàu cao phaàn laéng töø 2 – 6 m, choïn hl = 4 (m). + chieàu cao phaàn buøn: hb = 1,5m Þ H = 5,8 (m). Theå tích phaàn chöùa buøn Vb = S * hb = 88 * 0,4 = 33 (m3). Noàng ñoä buøn trung bình trong beå Ctb = Trong ñoù + Xr : noàng ñoä buøn hoaït tính trong doøng tuaàn hoaøn. + CL : noàng ñoä buøn ôû beà maët phaân chia laéng. Löôïng buøn chöùa trong beå laéng Gb = Vb * Ctb = 33 * 7000 * 10-3 = 231(kg). Dung tích beå laéng V = h * S = 8,5 * 88 = 748 (m3). ® choïn V = 750 (m3) Löu löôïng nöôùc ñi vaøo beå QL = (1 + α)* Q = (1 + 0,78) * 177,075 = 315,2 (m3/h). Thôøi gian löu nöôùc trong beå (thôøi gian laéng) T = Tính toaùn maùng thu nöôùc Maùng thu nöôùc ñaët theo chu vi vaønh trong cuûa beå Dmaùng = 0,8D = 0,8 * 10,6 = 8,48 (m). Chieàu daøi maùng thu nöôùc L = Dmaùng * p = 8,48 * 3,14 = 26,63 (m). Taûi troïng maùng thu nöôùc treân 1 m chieàu daøi maùng QL = (m3/m2.ngaøy). Taûi troïng buøn sinh ra Qb = (kg/m2.ngaøy) Baûng 5.6. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå laéng II STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu cao xaây döïng beå (H) m 5,8 2 Ñöôøng kính beå (Db) m 10,6 3 Ñöôøng kính oáng trung taâm (d) m 2,65 4 Ñöôøng kính mieäng loe oáng trung taâm (d1) m 3,58 5 Ñöôøng kính taám chaén (d2) m 4,654 6 Ñöôøng kính maùng thu nöôùc m 8,48 Beå khöû truøng Tính kích thöôùc thuøng pha hoaù chaát vaø thuøng tieâu thuï hoaù chaát Löôïng Clo hoaït tính lôùn nhaát duøng ñeå khöû truøng G = (CT 5 – 2, XLNT – Traàn Hieáu Nhueä) Trong ñoù + Q : löu löôïng nöôùc thaûi (m3/h) + a : lieàu löôïng Clo hoaït tính caàn thieát ñeå khöû truøng nöôùc thaûi, a = 5 – 10g/m3, choïn a = 5 g/m3. (XLNT – Traàn Hieáu Nhueä) + P : haøm löôïng Clo hoaït tính (%) trong Clorua voâi 30%. Dung tích höõu ích thuøng pha hoaù chaát: W = (CT 5 – 7/177, XLNT – Traàn Hieáu Nhueä). Trong ñoù + Q : löu löôïng trung bình cuûa nöôùc thaûi, m3/ngaøy.ñeâm. + a : lieàu löôïng Clo hoaït tính, g/m3. + b : noàng ñoä dung dòch Clorua voâi, £ 25%, choïn b = 25%. + n : soá laàn hoaø troän Clorua voâi trong ngaøy, choïn n = 1. W = (m3) Theå tích toång coäng cuûa thuøng dung dòch WTC = 1,15 * W = 1,15 * 3,4 = 3,91 (m3). Vôùi theå tích naøy ta choïn thuøng nhöïa 1000l ñeå laøm thuøng dung dòch Tính kích thöôùc beå khöû truøng Theå tích beå: V = Q * t = 177,075 * 0,5 = 88,5 (m3) Vôùi t : thôøi gian löu cuûa nöôùc trong beå, choïn t = 30 phuùt = 0,5 h. Kích thöôùc beå + Choïn chieàu cao coâng taùc cuûa beå h = 3m. + Chieàu daøi beå tieáp xuùc, L = 6m. ® Chieàu roäng cuûa beå B = (m) + choïn chieàu cao baûo veä hbv = 0,3 (m). Chieàu cao toång coäng cuûa beå H = h + hbv = 3 + 0,3 = 3,3 (m). Kích thöôùc beå: L x B x H = 6 x 5x 3,3 = 99(m3). Chieàu daøi vaùch ngaên baèng 2/3 chieàu roäng cuûa beå B1 = 2/3 * B = 2/3 * 5 = 3,33 (m). Choïn 2 vaùch ngaên trong beå, töùc beå coù 3 ngaên n = 3, vaäy khoaûng caùch giöõa caùc vaùch ngaên laø l = (m) Baûng 5.7. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå khöû truøng STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu cao xaây döïng beå (H) m 3,3 2 Chieàu cao coâng taùc (h) m 3 3 Chieàu roäng beå (B) m 5 4 Chieàu daøi beå (L) m 6 5 Thôøi gian löu nöôùc (t) phuùt 30 6 Soá ngaên trong beå ngaên 3 7 Chieàu roäng 1 ngaên m 2 Beå chöùa buøn Ngaên chöùa buøn goàm 2 ngaên: ngaên chöùa buøn tuaàn hoaøn vaø ngaên chöùa buøn dö. Löôïng buøn tuaàn hoaøn laø 47,16m3/h. . Löu löôïng buøn töôi caàn xöû lyù: (Sau beå tuyeån noåi) Q = (lít/ngaøy) = 8,55 (m3/ngaøy) Trong ñoù + S: tyû troïng caën töôi, S = 1,02kg/l. (Baûng 13 – 1 – Theo TS.Trònh Xuaân Lai, tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi) + P: Noàng ñoä caën, P = 5% (ñoä aåm 95%), (Baûng 13 – 5) Löôïng buøn hoaït tính xaû ra töø beå aeroten G2 = 372,6 (kg/ng.d) Q = (l/ngaøy) = 37,074 (m3/ngaøy) Trong ñoù + S: tyû troïng caën töôi, S = 1,005 (kg/l). (Baûng 13 – 1 – Theo TS.Trònh Xuaân Lai, tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi) + P: Noàng ñoä caën, P = 1% = 0,01(Baûng 13 – 5) Theå tích buøn daãn ñöa vaøo beå moãi ngaøy Vb = 8,55 + 37,074 = 45,624 (m3) Thôøi gian löu taïi ngaên chöùa buøn tuaàn hoaøn laø 30 phuùt, vaø thôøi gian löu taïi ngaên chöùa buøn dö laø 12h. Theå tích ngaên chöùa buøn tuaàn hoaøn: (m3) Theå tích ngaên chöùa buøn dö: (m3) Kích thöôùc ngaên chöùa buøn tuaàn hoaøn: Lx B x H= 2x3x4 Kích thöôùc ngaên chöùa buøn dö: Lx B x H= 2x3x4 Baûng 5.8.Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá 1 beå chöùa buøn STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Hình daïng Hình chöõ nhaät 2 Daøi m 4 3 Roäng m 6 4 Chieàu cao toång coäng m 4 V.4.2 Phöông aùn 2 Caùch tính toaùn caùc coâng trình ñôn vò töông töï nhö phöông aùn 1. 1. Song chaén raùc Baûng: Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá song chaén raùc STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu daøi möông (l) m 2,026 2 Beà roäng möông (Bm) m 0,3 3 Chieàu cao möông (H) m 0,901 4 Soá khe hôû giöõa caùc thanh (n) Khe 13 5 Chieàu roäng khe hôû (b) mm 16 6 Chieàu daøy song chaén raùc (d) mm 10 7 Chieàu daøi thanh (L) m 1,04 2. Beå chöùa keát hôïp beå ñieàu hoøa Baûng 5.3. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå ñieàu hoaø STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu daøi (l) M 13 2 Chieàu roäng (b) M 7,5 3 Chieàu cao toång coäng (H) M 5 4 Ñöôøng kính oáng daãn khí vaøo beå (doáng ) Mm 100 5 Soá oáng nhaùnh (noáng) Oáng 10 6 Soá loã treân 1 oáng nhaùnh (nloã) Loã 65 7 Ñöôøng kính 1 loã treân oáng nhaùnh (qloã) Mm 4 8 Löu löôïng khoâng khí caàn cung caáp cho beå ñieàu hoaø (Lkk) m3/h 292,8 3. Beå tuyeån noåi Baûng 5.3. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå tuyeån noåi STT Teân thoâng soá Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu cao coät aùp löïc m 2 2 Ñöôøng kính coät aùp löïc m 1,23 3 Chieàu cao beå tuyeån noåi m 3 4 Chieàu roäng beå tuyeån noåi m 3 5 Chieàu daøi beå tuyeån noåi m 11,81 6 Thôøi gian löu nöôùc h 1 Beå UASB Öu ñieåm: Ít toán naêng löôïng Ít buøn dö neân giaûm chi phí xöû lyù buøn Löôïng buøn sinh ra deã taùch nöôùc Nhu caàu dinh döôõng thaáp neân giaûm ñöôïc chi phí boå sung dinh döôõng Coù theå thu hoài CH4 laøm nguoàn naêng löôïng Coù theå hoaït ñoäng theo muøa vì buøn kò khí coù theå phuïc hoài vaø hoaït ñoäng ñöôïc sau thôøi gian ngöng naïp lieäu Tính kích thöôùc beå Löu löôïng Q = 1700(m3/ngaøy) BODvaøo = 1280(mg/l) CODvaøo = 592,8(mg/l) Sau khi ra khoûi beå UASB haøm löôïng COD coøn laïi 300(mg/l) ñeå ñöa qua beå aerotank. Hieäu quaû xöû lyù cuûa beå UASB Löôïng COD caàn khöû trong 1 ngaøy Tyû leä BODra = 0.4631 Î 300 = 138,94(mg/l) Taûi troïng khöû COD cuûa beå UASB töø 0.8 ÷ 10 kgCOD/m3 ngaøy. (Theo baûng 12-1 Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi – Trònh Xuaân Lai [195]) Þ choïn a = 8 kgCOD/m3 ngaøy. Theå tích xöû lyù kî khí caàn thieát cuûa beå Nöôùc thaûi ñi töø döôùi leân vôùi v = 0.6 ÷ 0.9(m/h). Þ choïn v = 0.7(m/h) ((Theo Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi – Trònh Xuaân Lai [195]). Dieän tích caàn thieát cuûa beå Chieàu cao coâng taùc phaàn yeám khí cuûa beå Toång chieàu cao xaây döïng Hbeå = H + H1 + Hbv Trong ñoù H1 : chieàu cao vuøng laéng, ñeå ñaûm baûo khoaûng khoâng an toaøn cho buøn laéng xuoáng phía döôùi thì chieàu cao vuøng laéng 1(m). Þ choïn chieàu cao laéng 2 (m). Hbv : chieàu cao baûo veä Þ choïn Hbv = 0.5 (m) Hbeå = 2,056 + 2 + 0,5 = 4,556 (m)4,6 (m) Theå tích beå UASB V = Hbeå Î F = 4,6Î 101,2 = 465,52(m3) Thôøi gian löu nöôùc trong beå Vôùi t = 5,715(h) naèm trong giôùi haïn t = 5(h) ÷ 10(h). (Theo tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi – Trònh Xuaân Lai [196]). Vaän toác doøng chaûy trong beå Choïn chieàu daøi cuûa beå laø 14,5 m. Chieàu roäng cuûa beå laø : 7 (m).Ta chia beå laøm 2 ñôn nguyeân. Tính heä thoáng oáng phaân phoái nöôùc Vaän toác nöôùc chaûy trong ñöôøng oáng chính dao ñoäng töø 0.8 ÷ 2(m/s) Þ choïn v = 1(m/s). Ñöôøng kính oáng chính Þ choïn Dc = 160(mm) Caùc oáng nhaùnh ñöôïc boá trí doïc theo chieàu roäng beå Soá oáng nhaùnh laø 10 oáng Vaän toác nöôùc trong oáng nhaùnh töø 1.5 ÷ 2.5(m/s) Þ choïn v = 2(m/s) Ñöôøng kính oáng nhaùnh Þ choïn Dn = 112(mm). Caùc vò trí phaân phoái nöôùc ñöôïc boá trí caùch nhau 750(mm) treân moãi nhaùnh ñeå coù theå phaân phoái ñeàu nöôùc treân toaøn boä dieän tích beå. Tính oáng thu khí Theå tích khí sinh ra ñoái vôùi 1(kg) COD ñöôïc loaïi boû laø 0.5(m3) Toång theå tích khí sinh ra trong 1 ngaøy Vaän toác khí trong oáng 10 ÷ 15(m/s) Þ choïn v = 10(m/s) Ñöôøng kính oáng daãn khí Þ choïn DK = 35(mm) Tính löôïng buøn sinh ra moãi ngaøy Löôïng sinh khoái buøn sinh ra moãi ngaøy Trong ñoù Y : heä soá saûn löôïng teá baøo = 0.04g VSS/gCOD kd : heä soá phaân huyû noäi baøo 0.02 ÷ 0.1 Þ choïn 0.025 ngaøy-1 tc : tuoåi buøn trong beå UASB = 60 ngaøy CODvaøo = 1920(mg/l) CODra = 300(mg/l) Löôïng buøn bôm ra moãi ngaøy Trong ñoù Css laø haøm löôïng buøn trong beå = 20(kg/ngaøy). (Theo Xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò vaø coâng nghieäp Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình – Laâm Minh Trieát [460]). Löôïng chaát raén töø buøn dö Mss = Qb Î Css = 1,78 Î 20 = 35,6(kgSS/ngaøy) Theå tích khí CH4 sinh ra moãi ngaøy Trong ñoù Q : löôïng buøn vaøo beå UASB 350.84 : heä soá chuyeån ñoåi lyù thuyeát löôïng khí metan saûn sinh töø 1kgBODL chuyeån hoaøn toaøn thaønh khí CH4 vaø CO2. Baûng 5.3. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå UASB STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu daøi beå m 14,5 2 Chieàu roäng beå m 7 3 Chieàu cao toång coäng m 4,6 4 Ñöôøng kính oáng phaân phoái nöôùc chính mm 160 5 Ñöôøng kính oáng phaân phoái nöôùc nhaùnh mm 112 6 Ñöôøng kính oáng thu khí mm 35 7 Thôøi gian löu nöôùc h 6,6 8 Löôïng buøn bôm ra moãi ngaøy m3/ngaøy.ñeâm 1,78 5. Beå Aeroten Tính toaùn töông töï phöông aùn 1 vôùi caùc thoâng soá tính toaùn Q= 1700m3/ngaøy BODvaøo= 139mg/l CODvaøo = 300 mg/l - Nhieät ñoä nöôùc thaûi t=25oC - SS= 30mg/l goàm 65% laø caën höõu cô - Löôïng buøn hoaït tính trong nöôùc thaûi ñaàu vaøo(noàng ñoä vi sinh ban ñaàu), Xo= 0 - Noàng ñoä buøn hoaït tính trong beå X= 3000mg/l - Noàng ñoä buøn tuaàn hoaøn, töùc laø noàng ñoä caën ôû ñaùy beå laéng 2(tính theo chaát raén lô löûng) choïn baèng 10.000mg/l - Thôøi gian löu buøn tính trong beå(tuoåi caën)= 10 ngaøy - Ñoä tro cuûa caën lô löûng ra khoûi beå laéng laø z= 0.3( töùc 70% laø caën bay hôi) - Nöôùc thaûi coù ñuû chaát dinh döôõng vaø khoaùng chaát vôùi noàng ñoä raát nhoû. - Beå hoaït ñoäng theo cheá ñoä xaùo troän hoaøn toaøn. Baûng 5.5. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå Aeroten (phöông aùn 2) STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu cao xaây döïng beå (H) m 5 2 Chieàu roäng beå (W) m 6,75 3 Chieàu daøi beå (L) m 9,6 4 Thôøi gian löu nöôùc trong beå (qn) ngaøy 0,171 5 Ñöôøng kính oáng khí chính (D) mm 260 6 Ñöôøng kính oáng nhaùnh (Dn) mm 90 7 Soá ñóa phaân phoái khí (N) caùi 150 8 Ñöôøng kính ñóa phaân phoái khí mm 170 9 Thôøi gian löu buøn ngaøy 10 10 Ñöông kính oáng daãn buøn mm 250 11 Ñöôøng kính oáng daãn nöôùc thaûi mm 60 6. Beå laéng 2 - Beå laéng ñôït 2 laøm nhieäm vuï laéng hoãn hôïp nöôùc, buøn, ñoàng thôøi tuaàn hoaøn löôïng buøn cho beå aeroten. -Soá lieäu ñeå tính toaùn beå laéng ñôït 2 laáy theo ñieàu 6.5.6 vaø 6.5.7- Tieâu chuaån xaây döïng TCXD 51-84. - Thôøi gian laéng öùng vôùi Qmax vaø vôùi xöû lí sinh hoïc hoaøn toaøn t =2h. - Haøm löôïng chaát lô löûng troâi theo nöôùc ra khoûi beå laéng ñôït 2 öùng vôùi BOD sau xöû lí laø 12mg/l - Theå tích cuûa beå laéng ñôït 2 ñöôïc tính W= Q* t= 70,83*2 = 141,66(m3) - Choïn 2 beå laéng laøm vieäc song song, khi ñoù theå tích moãi beå laø : - Choïn ñöôøng kính beå laéng laø 7m.Do ñoù dieän tích moãi beå ñöôïc tính theo coâng thöùc: => F= D = 38,465(m2) -Chieàu saâu vuøng laéng cuûa beå laéng ñôït 2 laø: H1= W/F= 1.85(m) - Chieàu cao xaây döïng laø: Hxd= H1+ hth+hb+ hbv = 1,85+0,3+0,5+0,33= 2,98(m) - Theå tích ngaên chöùa buøn ñöôïc tính theo coâng thöùc: m3 Trong ñoù: Cb: Haøm löôïng buøn hoaït tính trong nöôùc ra khoûi aeroten(g/m3), coù theå laáy nhö sau: Vôùi xöû lyù sinh hoïc hoaøn toaøn öùng vôùi BOD sau xöû lyù laø 160g/m3. Ctr: Haøm löôïng chaát lô löûng troâi theo ra khoûi beå laéng ñôït 2=12mg/l t: Thôøi gian tích luõy buøn hoaït tính trong beå=2h P: Ñoä aåm buøn hoaït tính P= 99,4 % n:Soá beå laéng coâng taùc= 2 beå Qtb: Löu löôïng giôø trung bình cuûa nöôùc thaûi Vieäc xaû buøn hoaït tính ra khoûi beå laéng ñôït 2 ñöôïc thöïc hieän baèng aùp löïc thuûy tónh 0,9: 1,2m, vaø ñöôøng kính oáng daãn buøn laø 200 mm (TCXD 5184) Beå khöû truøng Baûng 5.7. Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå khöû truøng STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Chieàu cao xaây döïng beå (H) m 3,3 2 Chieàu cao coâng taùc (h) m 3 3 Chieàu roäng beå (B) m 5 4 Chieàu daøi beå (L) m 6 5 Thôøi gian löu nöôùc (t) phuùt 30 6 Soá ngaên trong beå ngaên 3 7 Chieàu roäng 1 ngaên m 2 Beå chöùa buøn Vieäc tính toaùn beå chöùa buøn töông töï nhö phöông aùn 1, song löôïng buøn ñöôïc tính theâm do beå UASB sinh ra. Löôïng sinh khoái buøn sinh ra moãi ngaøy cuûa beå UASB laø 26,656 kg /ngaøy. Löôïng buøn bôm ra moãi ngaøy laø 1,78 (m3/ngaøy). Nhö vaäy ta coù baûng toùm taét caùc thoâng soá thieát keá: Baûng 5.8.Toùm taét caùc thoâng soá thieát keá beå chöùa buøn STT Teân thoâng soá (kyù hieäu) Ñôn vò Soá lieäu 1 Hình daïng Hình chöõ nhaät 2 Daøi m 4.5 3 Roäng m 6 4 Chieàu cao toång coäng m 6 CHÖÔNG VI TÍNH TOAÙN KINH TEÁ VI.1 Tính toaùn kinh teá VI.1.1 Tính toaùn kinh teá cho phöông aùn 1 VI.1.1.1 Tính toaùn voán ñaàu tö VI.1.1.1 Voán ñaàu tö xaây döïng STT Teân coâng trình Vaät lieäu Ñôn vò tính Soá löôïng Ñôn giaù (trieäu VNÑ) Thaønh tieàn (trieäu VNÑ) 1 Beå ñieàu hoaø Beå Lan can Caàu thang BTCT Saét Saét m3 Caùi Caùi 425 1 1 1 0,5 0,3 425 0,5 0,3 3 Beå tuyeån noåi Beå Lan can Saøn coâng taùc Maùng thu vaùng noåi Caàu thang Theùp Saét Theùp Theùp Saét m3 Caùi Caùi Caùi Caùi 106,3 1 1 1 1 1 0,5 0,7 5 0,3 106,3 0,5 0,7 5 0,3 4 Beå Aerotank Beå Lan can Caàu thang BTCT Saét Saét m3 Caùi Caùi 916 1 1 1 0,5 0,3 916 0,5 0,3 5 Beå laéng II Beå Lan can Saøn coâng taùc Maùng thu vaùng noåi Maùng raêng cöa Oáng trung taâm Caàu thang BTCT Saét Theùp Theùp Saét Inox Saét m3 Caùi Caùi Caùi Caùi Caùi Caùi 88 1 1 1 1 1 1 1 0,5 0,7 5 5 3,5 0,3 88 0,5 0,7 5 5 3,5 0,3 6 Beå khöû truøng Beå Lan can Saøn coâng taùc Caàu thang BTCT Saét Theùp Saét m3 Caùi Caùi Caùi 88,5 1 1 1 1 0,5 0,7 0,3 88,5 0,5 0,7 0,3 7 Chi phí ñaøo ñaát 5 8 Coâng nhaân chuyeân chôû, laép ñaët 7 9 Phí phaùt sinh 50 TOÅNG COÄNG 1825,7 VI.1.1.2 Voán ñaàu tö trang thieát bò STT Teân coâng trình Ñôn vò tính Soá löôïng Ñôn giaù (trieäu VNÑ) Thaønh tieàn (trieäu VNÑ) 1 Song chaén raùc, inox, Vieät Nam. Caùi 1 4 4 2 Bôm nöôùc thaûi chìm, Ñaøi Loan Caùi 6 18 108 3 Bôm buøn , Ñaøi Loan. Caùi 3 6 18 4 Maùy thoåi khí, Nhaät Caùi 4 40 160 5 Bôm ñònh löôïng hoùa chaát 0,3kw/h Caùi 2 4 8 6 Oáng nhöïa PVC Oáng theùp daãn khí Toaøn boä 15 7 Van oáng Toaøn boä 5 8 Thuøng chöùa hoùa chaát Caùi 3 0,5 1,5 10 Heä ñieàu khieån (tuû ñieän, caùp ñieän, phao khoáng cheá möïc nöôùc) 30 11 Ñóa phaân phoái khí beå aeroten Caùi 370 0.25 92,5 12 Heä thoáng gaït buøn Caùi 2 15 30 13 Motor troän hoùa chaát Caùi 2 15 30 TOÅNG COÄNG 343 Toång chi phí ñaàu tö cho heä thoáng Mñaàu tö = Mxaây döïng + Mthieát bò = 1825,7 + 343 = 2168,7 (trieäu VNÑ) VI.1.1.3 Tính toaùn chi phí quaûn lyù vaø vaän haønh Chi phí nhaân coâng(C1) Löông coâng nhaân 2 ngöôøi x 1 trieäu VNÑ/ngöôøi. Thaùng x 12 thaùng = 24 (trieäu VNÑ). (1 trieäu/ngöôøi/thaùng x 2ngöôøi)/26 ngaøy = 80.000 ñoàng/ngaøy. Löông caùn boä quaûn lyù 1 ngöôøi x 2 trieäu VNÑ/ngöôøi. Thaùng x 12 thaùng = 24 (trieäu VNÑ). (2 trieäu/ngöôøi/thaùng x 1ngöôøi)/26 ngaøy = 80.000 ñoàng/ngaøy Þ Toång chi phí nhaân coâng: 24 + 24 = 48 (trieäu VNÑ/naêm). Chi phí hoùa chaát:(C2) Löôïng Clorua voâi söû duïng trong 1 ngaøy: m= 2,95* 24= 70,8(kg) Ñôn giaù laø 18.000 ñoàng/kg Chi phí hoùa chaát söû duïng trong ngaøy: 70,8 *18000= 1.274.400(ñoàng) Chi phí ñieän naêng (C3) Löôïng ñieän tieâu thuï trong 1h Stt Tên thiết bị Số thiết bị hoạt động Công suất (kw) Điện năng tiêu thụ (kw/h) 1 Bơm nước thải 3 1,1 2,2 2 Bơm bùn 3 0,55 1,65 3 Máy thổi khí bể điều hòa 1 21,2 21,2 4 Bơm định lượng 1 0,045 0,045 TỔNG 25,1 Chi phí ñieän naêng tieâu thuï trong ngaøy: Cđ = N*Gđ*h Trong ñoù: N: Toång coâng suaát ñieän tieâu thuï trong h G: giaù ñieän söû duïng H: Thôøi gian söû duïng thieát bò C2 = (25,1 * 1000)*24 = 602.400 (ñoàng/ ngaøy) Giaù thaønh xöû lí 1m3 nöôùc thaûi: Khaáu hao coâng trình xaây döïng trong 1 naêm(tyû leä khaáu hao:6%(XLNT- Hoaøng Hueä) K1 = 1825,7 *6%= 109,542(trieäu ñoàng) Khaáu hao coâng trình thieát bò trong 1 naêm(tyû leä khaáu hao:2%(XLNT- Hoaøng Hueä) K1 = 343 *2%= 6,86(trieäu ñoàng) Toång chi phí trong 1 naêm: S = K1 + K2 + C1 +( C2 + C3)*365 S= 109,542 +4,41+48 +(1,2744+0,686)*365= 846,838(trieäu ñoàng) Giaù thaønh cho 1 m3 nöôùc thaûi laø : (đñồng/m3) VI.1.2 Tính toaùn kinh teá cho phöông aùn 2 VI.1.2.1 Tính toaùn voán ñaàu tö VI.1.1.1 Voán ñaàu tö xaây döïng STT Teân coâng trình Vaät lieäu Ñôn vò tính Soá löôïng Ñôn giaù (trieäu VNÑ) Thaønh tieàn (trieäu VNÑ) 1 Beå ñieàu hoaø Beå Lan can Caàu thang BTCT Saét Saét m3 Caùi Caùi 425 1 1 1 0,5 0,3 425 0,5 0,3 3 Beå tuyeån noåi Beå Lan can Saøn coâng taùc Maùng thu vaùng noåi Caàu thang Theùp Saét Theùp Theùp Saét m3 Caùi Caùi Caùi Caùi 106,3 1 1 1 1 1 0,5 0,7 5 0,3 106,3 0,5 0,7 5 0,3 5 Beå UASB Beå Lan can Caàu thang BTCT Saét Saét m3 Caùi Caùi 406 1 1 1 0,5 0,3 406 0,5 0,3 4 Beå Aerotank Beå Lan can Caàu thang BTCT Saét Saét m3 Caùi Caùi 324 1 1 1 0,5 0,3 324 0,5 0,3 5 Beå laéng II Beå Lan can Saøn coâng taùc Maùng thu vaùng noåi Maùng raêng cöa Oáng trung taâm Caàu thang BTCT Saét Theùp Theùp Saét Inox Saét m3 Caùi Caùi Caùi Caùi Caùi Caùi 142 1 1 1 1 1 1 1 0,5 0,7 5 5 3,5 0,3 142 0,5 0,7 5 5 3,5 0,3 6 Beå khöû truøng Beå Lan can Saøn coâng taùc Caàu thang BTCT Saét Theùp Saét m3 Caùi Caùi Caùi 88,5 1 1 1 1 0,5 0,7 0,3 88,5 0,5 0,7 0,3 7 Chi phí ñaøo ñaát 5 8 Coâng nhaân chuyeân chôû, laép ñaët 7 9 Phí phaùt sinh 50 TOÅNG COÄNG 1696,54 VI.1.1.2 Voán ñaàu tö trang thieát bò STT Teân coâng trình Ñôn vò tính Soá löôïng Ñôn giaù (trieäu VNÑ) Thaønh tieàn (trieäu VNÑ) 1 Song chaén raùc, inox, Vieät Nam. Caùi 1 4 4 2 Bôm nöôùc thaûi chìm, Ñaøi Loan Caùi 8 18 144 3 Bôm buøn , Ñaøi Loan. Caùi 3 6 18 4 Maùy thoåi khí, Nhaät Caùi 4 40 160 5 Bôm ñònh löôïng 0.3kw/h Caùi 2 4 8 6 Oáng nhöïa PVC Oáng theùp daãn khí 15 7 Van oáng 5 8 Thuøng chöùa hoùa chaát Caùi 1 0,5 0,5 9 Heä ñieàu khieån (tuû ñieän, caùp ñieän, phao khoáng cheá möïc nöôùc) 30 10 Ñóa phaân phoái khí beå aeroten Caùi 150 0.25 37,5 11 Heä thoáng gaït buøn Caùi 2 15 30 12 Motor troän hoùa chaát Caùi 2 15 30 TOÅNG COÄNG 312 Toång chi phí ñaàu tö cho heä thoáng Mñaàu tö = Mxaây döïng + Mthieát bò = 1696,54 + 312 = 2008,54 (trieäu VNÑ) VI.1.2.3 Tính toaùn chi phí quaûn lyù vaø vaän haønh Chi phí nhaân coâng(C1) Löông coâng nhaân 2 ngöôøi x 1 trieäu VNÑ/ngöôøi. Thaùng x 12 thaùng = 24 (trieäu VNÑ). (1 trieäu/ngöôøi/thaùng x 2ngöôøi)/26 ngaøy = 80.000 ñoàng/ngaøy. Löông caùn boä quaûn lyù 1 ngöôøi x 2 trieäu VNÑ/ngöôøi. Thaùng x 12 thaùng = 24 (trieäu VNÑ). (2 trieäu/ngöôøi/thaùng x 1ngöôøi)/26 ngaøy = 80.000 ñoàng/ngaøy Þ Toång chi phí nhaân coâng: 24 + 24 = 48 (trieäu VNÑ/naêm). Chi phí hoùa chaát:(C2) Löôïng Clorua voâi söû duïng trong 1 ngaøy: m= 2,95* 24= 70,8(kg) Ñôn giaù laø 18.000 ñoàng/kg Chi phí hoùa chaát söû duïng trong ngaøy: 70,8 *18000= 1.274.400(ñoàng) Chi phí ñieän naêng (C3) Löôïng ñieän tieâu thuï trong 1h Stt Tên thiết bị Số thiết bị hoạt động Công suất (kw) Điện năng tiêu thụ (kw/h) 1 Bơm nước thải 4 1,1 4.4 2 Bơm bùn 4 0,55 2.2 3 Máy thổi khí 2 21,2 42,4 4 Bơm định lượng 1 0,045 0,045 TỔNG 49,045 Chi phí ñieän naêng tieâu thuï trong ngaøy: Cđ = N*Gđ*h Trong ñoù: N: Toång coâng suaát ñieän tieâu thuï trong h G: giaù ñieän söû duïng H: Thôøi gian söû duïng thieát bò C2 = (49,045 * 1000)*24 = 1.177.080 (ñoàng/ ngaøy) Giaù thaønh xöû lí 1m3 nöôùc thaûi: Khaáu hao coâng trình xaây döïng trong 1 naêm (tyû leä khaáu hao: 6% (XLNT- Hoaøng Hueä) K1 = 1696,54 *6%= 101,8(trieäu ñoàng) Khaáu hao coâng trình thieát bò trong 1 naêm (tyû leä khaáu hao:2% (XLNT- Hoaøng Hueä) K1 = 312 *2%= 6,24(trieäu ñoàng) Toång chi phí trong 1 naêm: S = K1 + K2 + C1 +( C2 + C3)*365 S= 101,8 +6,24+48 +(1,2744+0,602)*365= 840,926(trieäu ñoàng) Giaù thaønh cho 1 m3 nöôùc thaûi laø : (đñồng/m3) VI.2 Phaân tích tính khaû thi kinh teá kó thuaät vaø moâi tröôøng cho caùc phöông aùn coâng ngheä Sau khi tính toaùn thieát keá vaø tính kinh teá cho caû hai phöông aùn treân ta thaáy: 1. Tính khaû thi veà moâi tröôøng: Phöông aùn 1: xöû lyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng, TCVN-5945-2005, loaïi B. Phöông aùn 2: xöû lyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng , TCVN-5945-2005, loaïi B. 2. Tính kinh teá, kó thuaät Phöông aùn 1 Phöông aùn 2 Giaù thaønh chi phí cho 1 m3 nöôùc thaûi laø 1356ñoàng Thi coâng xaây döïng thuaän lôïi Deã vaän haønh, baûo haønh vaø söûa chöõa. Giaù thaønh chi phí cho 1 m3 nöôùc thaûi laø 1365 ñoàng Thi coâng xaây döïng phöùc taïp Vaän haønh söûa chöõa phöùc taïp. Nhö vaäy caû 2 phöông aùn ñeàu coù khaû naêng aùp duïng ñeå xöû lí nöôùc thaûi ñaït ñeán tieâu chuaån cho pheùp khi thaûi ra nguoàn.Tuy nhieân phöông aùn 1 laø phöông aùn ñöôïc ñeà xuaát bôûi mang nhieàu öu ñieåm: Khaû naêng xöû lí oån ñònh Giaù thaønh reû Kieåm soaùt quaù trình phaân huûy thuaän lôïi hôn Vaän haønh ñôn giaûn Löôïng buøn sinh ra ít Khoâng phaùt sinh ra muøi vaø khí ñoäc haïi CHÖÔNG VII KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ VII.1 Keát luaän Nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn Vónh Hoaøn - Tænh Ñoàng Thaùp laø moät nhaø maùy taïi khu Coâng nghieäp Traàn Quoác Toaûn, coù quy moâ hoaït ñoäng khaù lôùn, nhaø maùy ñang xaây döïng, môû roäng caùc phaân xöôûng saûn xuaát-chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi maëc duø nhaø maùy ñaõ coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho caùc phaân xöôûng hieän höõu. Do vaäy vieäc ñaàu tö xaây döïng moät heä thoáng XLNT laø caàn thieát. Vieäc quy hoaïch vaø thieát keá heä thoáng thu gom vaø xöû lyù ngay töø ñaàu laøm cho vieäc thi coâng vaø vaän haønh ñöôïc deã daøng vaø hieäu quaû hôn. Thoâng qua hieän traïng moâi tröôøng cuûa khu vöïc, cheá ñoä laøm vieäc vaø töø ñoù döï toaùn ñöôïc löu löôïng nöôùc thaûi ñaàu vaøo vaø ñöa ra phöông aùn veà heä thoáng xöû lyù thích hôïp, coù hieäu quaû ñoái vôùi nhaø maùy naøy. Do nöôùc thaûi cheá bieán thuyû haûi saûn coù haøm löôïng chaát dinh döôõng vaø chaát höõu cô cao deã phaân huyû sinh hoïc neân vieäc aùp duïng phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc mang laïi hieäu quaû cao, ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc thaûi ñaàu ra ñaït loaïi B theo TCVN 5945 – 2005. VII.2 Kieán nghò Nöôùc thaûi noùi chung vaø nöôùc thaûi coâng nghieäp thuûy saûn noùi rieâng aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc khoûe con ngöôøi, vaø moâi tröôøng xung quanh.Trong suoát quaù trình tìm hieåu hieän traïng ngaønh coâng nghieäp thuûy saûn, em xin ñöa ra caùc kieán nghò sau: Vôùi moãi nguoàn thaûi khaùc nhau coù ñaëc tröng ñaàu vaøo khaùc nhau, do ñoù vieäc nghieân cöùu vaø phaân tích caùc chæ tieâu oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh coâng nghieäp nhaèm ñöa ra caùc phöông aùn xöû lyù thích hôïp trong töøng ñieàu kieän hieän taïi ñoái vôøi töøng hoaøn caûnh cuï theå. Phaûi quy hoaïch heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi ngay ñeå traùnh laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm ngaøy caøng traàm troïng hôn. Cuøng vôùi vieäc tìm hieåu, xem xeùt tình hình moâi tröôøng vaø laøm ñoà aùn tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taïi coâng ty em coù moät vaøi yù kieán ñoùng goùp vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng cuûa coâng ty nhö sau: Coâng suaát hoaït ñoäng cuûa coâng ty ngaøy caøng taêng cao, do vaäy vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho coâng ty laø moät vieäc laøm caàn thieát. Qua tìm hieåu cho thaáy nöôùc thaûi cuûa coâng ty coù theå aùp duïng phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc seõ cho keát quaû raát cao. Tieán haønh nghieân cöùu aùp duïng saûn xuaát saïch hôn vaøo caùc coâng ñoaïn saûn xuaát nhaèm naâng cao hieäu quaû saûn xuaát, tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân ñoàng thôøi giaûm nheï gaùnh naëng veà moâi tröôøng, ñaëc bieät laø vaán ñeà nöôùc thaûi. Xaây döïng ñoäi nguõ caùc nhaân vieân coù chuyeân moân veà moâi tröôøng ñeå quaûn lyù caùc vaán ñeà moâi tröôøng cuûa nhaø maùy. Caàn tieán haønh vieäc khöû truøng nöôùc thaûi sau xöû lyù vaø buoäc phaûi thöïc hieän tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng ñeå ñaït chæ tieâu cho pheùp. Thöïc hieän thöôøng xuyeân, coù khoa hoïc chöông trình quaûn lí chaát löôïng nhaø maùy, ñoân ñoác, giaùo duïc caùn boä, thöïc hieän quy ñònh an toaøn lao ñoäng, phoøng choáng chaùy noå. ._.