Tổ chức Bộ máy kiểm toán nội bộ trong các Doanh nghiệp nhà nước

§Æt vÊn ®Ò. Sù chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ n­íc ta tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn, tõ qu¶n lý vÜ m« ®Õn qu¶n lý vi m«. Cø mçi b­íc tiÕn nªn chóng ta l¹i gÆp nh÷ng vÊn ®Ò míi mÎ trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc. C«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn nay ®ßi hái mçi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tæ chøc khi ®¹t ®Õn mét quy m« ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh, ph¶i thiÕt lËp vµ duy tr× c¸c bé phËn ®Ó kiÓm tra, x¸c nhËn vµ t­ vÊn cho qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - tµi chÝnh trong doanh nghiÖp, mét trong c¸c bé phËn thùc hiÖn chøc n¨ng nµy lµ bé phËn KiÓm to¸n néi bé. Mµ ®Ó c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra vµ t­ vÊn cã hiÖu qu¶ th× c«ng t¸c tæ chøc Bé m¸y KiÓm to¸n néi bé lµ hÕt søc quan träng mµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay. V× vËy sau mét thêi gian tham kh¶o s¸ch b¸o cïng mét sè tµi liÖu, vµ ®­îc sù h­íng dÉn cña thÇy gi¸o phô tr¸ch em ®· chän cho m×nh ®Ò tµi ®ã lµ: “Tæ chøc Bé m¸y KiÓm to¸n néi bé trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc”. ë c¸c c¬ quan nhµ n­íc tæ chøc kinh tÕ nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc kh¸c cã sö dông ng©n s¸ch nhµ n­íc còng nh­ ë c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¶ n­íc th× c¸c ®¬n vÞ trªn ph¶i tæ chøc Bé m¸y KiÓm to¸n néi bé vµ ph¶i cã ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé xuÊt ph¸t tõ lý do sau: ¨ §èi víi c¸c ®¬n vÞ thô h­ëng ng©n s¸ch Nhµ n­íc – lµ ®èi t­îng cña ho¹t ®éng KiÓm to¸n nhµ n­íc: v× ph¹m vi lµ ®èi t­îng KiÓm to¸n nhµ n­íc rÊt réng, cho dï tæ chøc kiÓm to¸n nhµ n­íc cã ph¸t triÓn ®Õn ®©ucòng kh«ng thÓ thùc hiÖn kiÓm to¸n th­êng xuyªn mäi ®èi t­îng ®­îc. V× vËy biÖn ph¸p kh¾c phôc h÷u hiÖu ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c n­íc lµ tæ chøc hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé réng r·i. ë n­íc ta, trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y còng ®· tõng thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm tra kÕ to¸n néi bé ngµnh, ®¬n vÞ mµ thùc chÊt còng lµ h×nh thøc KiÓm to¸n néi bé. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ bÞ bu«ng láng vµ hÇu nh­ v« hiÖu ho¸. §øng tr­íc yªu cÇu vµ nhiÖm vô ®Æt ra trong c«ng cuéc ®æi míi, ®ßi hái bøc xóc ph¶i tæ chøc l¹i vµ ®­a vµo kû c­¬ng nÒn nÕp ho¹t ®éng hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé. ¨ §èi víi c¸c doanh nghiÖp: KiÓm to¸n néi bé lµ c«ng cô qu¶n lý cña c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®Ó kiÓm so¸t, ®¸nh gi¸ ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh chiÕn l­îc kinh doanh sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. KiÓm to¸n néi bé còng lµ c«ng cô ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®ång thêi KiÓm to¸n néi bé còng cung cÊp c¨n cø ®Ó l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng. KiÓm to¸n néi bé lµ c«ng cô kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ë tõng bé phËn, ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n tr­íc, trong vµ sau khi kinh doanh. KiÓm to¸n néi bé lµm c«ng viÖc th­êng xuyªn theo yªu cÇu vµ chØ ®¹o cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp. ë n­íc ta kh¶ n¨ng dù b¸o vµ ph©n tÝch c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt h¹n chÕ, cßn rÊt nhiÒu d¸ng dÊp cña thêi kú qu¶n lý bao cÊp. Doanh nghiÖp nhµ n­íc muèn û l¹i, dùa dÉm vµo Nhµ n­íc. Doanh nghiÖp ch­a cã hÖ thèng ph©n tÝch chøc n¨ng, do ®ã viÖc tæ chøc bé phËn KiÓm to¸n néi bé ë c¸c doanh nghiÖp lµ hÕt søc ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt. KiÓm to¸n néi bé lµ tai m¾t cho doanh nghiÖp. Môc ®Ých cña KiÓm to¸n néi bé lµ t¹o ra c«ng cô ®Ó ph©n tÝch toµn bé ho¹t ®éng chiÕn l­îc, ®Ó rót kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, ®ång thêi ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña riªng b¶n th©n doanh nghiÖp. Trong phÇn d­íi ®©y cña bµi viÕt em xin tr×nh bµy cô thÓ h¬n vÒ c«ng t¸c tæ chøc Bé m¸y KiÓm to¸n néi bé còng nh­ nªu nªn nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi KiÓm to¸n néi bé ë ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TrÇnh M¹nh Dòng ®· tËn t×nh chØ b¶o gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy II- Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. PHÇn I: Giíi thiÖu vÒ KiÓm to¸n néi bé. 1.C¬ së lý luËn chung vÒ KiÓm to¸n néi bé. Tr­íc hÕt trong phÇn viÕt nµy em xin ®Ò cËp mét sè lý luËn tæng quan vÒ KiÓm to¸n néi bé. Lµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n, KiÓm to¸n néi bé mang nh÷ng ®Æc thï chung vÒ chøc n¨ng nhiÖm vô. Nh­ng ®Ó ph©n biÖt gi÷a lo¹i h×nh KiÓm to¸n néi bé víi KiÓm to¸n nhµ n­íc, KiÓm to¸n ®éc lËp ta cã thÓ dùa trªn nh÷ng ®Þnh nghÜa riªng biÖt vµ chøc n¨ng nhiÖm vô. Trong c¸c chuÈn mùc hµnh nghÒ KiÓm to¸n néi bé ban hµnh th¸ng 5/ 1978, cã ®Þnh nghÜa nh­ sau: “ KiÓm to¸n néi bé lµ mét chøc n¨ng thÈm ®Þnh ®éc lËp ®­îc thiÕt lËp bªn trong mét tæ chøc ®Ó xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc ®ã”. §Ó hiÓu râ ®­îc ®Þnh nghÜa trªn, ta cã thÓ hiÓu c¸c thuËt ng÷ sau: ª “ KiÓm to¸n”, mét mÆt nã ®­îc coi lµ kiÓm tra sù chÝnh x¸c sè häc hay sù tån t¹i cña tµi s¶n, mÆt kh¸c nã lµ viÖc thÈm tra s©u s¾c vµ x¸c minh, víi tr×nh ®é tæ chøc cao h¬n. ª “ Néi bé”, ®Ó nãi râ rµng ®ã lµ c«ng viÖc kiÓm to¸n do tæ chøc vµ nh©n viªn cña tæ chøc ®ã tiÕn hµnh. Nh­ vËy lµ, c«ng viÖc kiÓm to¸n ë ®©y kh¸c víi c«ng viÖc do kiÓm to¸n viªn c«ng chøng bªn ngoµi thùc hiÖn, hoÆc do ®èi t¸c kh¸c kh«ng thuéc tæ chøc riªng nµo thùc hiÖn. ª “ §éc lËp”, nãi nªn r»ng c«ng viÖc cña kiÓm to¸n kh«ng bÞ nh÷ng rµng buéc cã thÓ h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph¹m vi vµ hiÖu qña cña viÖc thÈm tra, hoÆc lµm chËm trÔ viÖc b¸o c¸o nh÷ng ph¸t hiÖn vµ kÕt luËn. ª “ ThÈm ®Þnh”, kh¼ng ®Þnh chñ ®Ò ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn néi bé khi triÓn khai nh÷ng kÕt luËn. ª “ §­îc thiÕt lËp”X¸c nhËn lµ tæ chøc ®· ®Þnh râ vai trß cña KiÓm to¸n néi bé. ª “Xem xÐt vµ ®¸nh gi¸”, nãi râ vai trß hµnh ®éng cña KiÓm to¸n viªn néi bé, mét lµ ®iÒu tra ph¸t hiÖn sù viÖc, hai lµ nhËn ®Þnh vµ ®¸nh gi¸. ª Côm tõ “ Ho¹t ®éng cña tæ chøc”kh¼ng ®Þnh ph¹m vi quyÒn h¹n réng cña c«ng viÖc KiÓm to¸n néi bé khi t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc. ª ThuËt ng÷ “ Gióp ®ì” kh¼ng ®Þnh sù gióp ®ì vµ hç trî lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña KiÓm to¸n néi bé. ª Côm tõ “ §èi víi tæ chøc ®ã” kh¼ng dÞnh toµn bé ph¹m vi gióp ®ì cho c¶ tæ chøc bao gåm toµn thÓ nh©n viªn, héi ®ång gi¸m ®èc ( trong ®ã cã uû ban KiÓm to¸n cña héi ®ång gi¸m ®èc) vµ c¸c cæ ®«ng cña c«ng ty. Tõ c¸c thuËt ng÷ còng nh­ ®Þnh nghÜa nªu trªn ta cã thÓ hiÓu râ b¶n chÊt cña KiÓm to¸n néi bé th× c¨n cø chñ yÕu lµ xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a KiÓm to¸n néi bé víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c cu¶ c«ng ty. Tr­íc hÕt lµ c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn ph¶i t¸ch ra khái c¸c nghiÖp vô hµng ngµy cña mét c«ng ty. Mét kiÓm ®Þnh thùc tÕ lµ nÕu KiÓm to¸n néi bé t¹m ngõng mét phÇn hay toµn bé th× c¸c nghiÖp vô b×nh th­êng cña c«ng ty cho ®Õn lóc ®ã vÉn tiÕp tôc theo c¸ch ®ang lµm. Lý do cña sù t¸ch rêi lµ rÊt thùc tÕ. Trong ph¹m vi mµ nhãm KiÓm to¸n néi bé ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc hµng ngµy – vÝ dô nh­ th«ng qua biÕn ®éng tµi s¶n… th× viÖc thÈm ra riªng hay thÈm tra bæ xung sÏ kh«ng cßn n÷a. Thay vµo ®ã, ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé chØ ®¬n gi¶n lµ nhËn tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n th«ng th­êng hay cña c¸c nghiÖp vô kh¸c. Cã khi ng­êi qu¶n lý thÝch giao nh÷ng tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c nghiÖp vô cho KiÓm to¸n néi bé, nh­ng lµm nh­ vËy chÝnh lµ viÖc hiÓu sai vÒ viÖc thÈm tra ®éc lËp. MÆt quan träng thø hai cña mèi quan hÖ gi÷a KiÓm to¸n néi bé víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña c«ng ty lµ: KiÓm to¸n viªn néi bé còng lµ mét nh©n viªn cña c«ng ty v× thÕ anh ta kh«ng thÓ lÊn ¸t vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi kh¸c. Cho nªn ng­êi qu¶n trÞ trùc tuyÕn hay kiÓm tra viªn vÉn chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong c¸c nhiÖm vô cña hä, chø kh«ng thÓ ®Èy tr¸ch nhiÖm cho KiÓm to¸n néi bé. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ KiÓm to¸n néi bé kh«ng cã tr¸ch nhiÖn g×. KiÓm to¸n néi bé cã tr¸ch nhiÖm lµm c«ng viÖc mµ anh ta kh«ng th¹o vÒ mÆt nghÒ nghiÖp. §iÓm sau còng lµ sù chång chÐo kh«ng tr¸nh khái gi÷a vai trß cña KiÓm to¸n néi bé víi nh÷ng häat ®éng kh¸c cña c«ng ty. VÒ nguyªn t¾c nh©n viªn trong tæ chøc ®­îc giao lµm viÖc g× lµ ph¶i cam kÕt viÖc ®ã cã hiÖu qu¶ vµ gãp phÇn vµo sù thÞnh v­îng cña c«ng ty nãi chung. Bªn c¹nh ®ã chóng ta cßn xÐt mèi quan hÖ gi÷a KiÓm to¸n néi bé víi héi ®ång gi¸m ®èc. Héi ®ång gi¸m ®èc cã vai trß tÝch cùc h¬n, chÞu tr¸ch nhiÖm nhiÒu h¬n trong mèi quan hÖ qu¶n lý liªn hiÖp c«ng ty vµ c¸c cæ ®«ng. Víi tr¸ch nhiÖm t¨ng hªm ®ã, héi ®ång gi¸m ®èc ®· chän c¸ch lµm lµ s¸ng lËp më réng vai trß cña uû ban kiÓm to¸n thuéc héi ®ång. Tuy vai trß chÝnh thøc cña uû ban cßn míi mÎ nh­ng th­êng nã bao hµm tÝnh toµn vÑn vµ trung thùc cña b¸o c¸o tµi chÝnh tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t kÕ to¸n néi bé, vµ sù chu ®¸o cña toµn bé lç lùc kiÓm to¸n. Trong lç lùc kiÓm to¸n cã mèi quan hÖ gi÷a kiÓm to¸n viªn ®éc lËp bªn ngoµi vµ KiÓm to¸n néi bé. MÆc dï, th­êng cã quy ®Þnh lµ KiÓm to¸n néi bé lËp b¸o c¸o vµ göi cho ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, hoÆc göi cho gi¸m ®èc tµi chÝnh nh­ng thùc ra KiÓm to¸n viªn néi bé còng ph¶i chuÈn bÞ néi dung b¸o c¸o vµ gióp ®ì cho uû ban kiÓm to¸n. Ngoµi ra, chóng ta cßn t×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a KiÓm to¸n néi bé vµ kiÓm to¸n viªn bªn ngoµi. KiÓm to¸n viªn bªn ngoµi cã tr¸ch nhiÖm chñ yÕuvíi c¸c bªn ngoµi tæ chøc kh¸ch hµng, cßn KiÓm to¸n viªn néi bé th× chÞu tr¸ch nhiÖm chñ yÕu víi tæ chøc. KiÓm to¸n viªn bªn ngoµi quan t©m ®Æc biÖt ®Õn sù ®óng ®¾n cña b¸o c¸o tµi chÝnh, cßn KiÓm to¸n néi bé th× ®Æt mèi quan t©m hµng ®Çu vµo hiÖu qu¶ chung cña c¸c xÝ nghiÖp vµ kh¶ n¨ng cã l·i cña c«ng ty. MÆc dï hai nhãm kiÓm to¸n kh¸c nhau vÒ nhiÖm vô chñ yÕu nh­ng vÉn cã mèi quan t©m chung lµm c¬ së cho mét sù kÕt hîp t¸c dông réng r·i. C¸i chÝnh lµ mèi quan t©m chung xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh vµ sù ®óng ®¾n cña hÖ thèng kiÓm so¸t kÕ to¸n néi bé, lµ mét c¬ së quan träng cho mçi nhãm thùc hiÖn nhiÖm vô chñ yÕu cña nã. 2. KiÓm to¸n néi bé lµ g×? §Þnh nghÜa nªu trªn ®· phÇn nµo kh¸i qu¸t vÒ KiÓm to¸n néi bé nh­ngtrong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a yÕu tè c¹nh tranh cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ víi c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ x· - héi qua l¹i tÊt yÕu cña c¸c ph¸p nh©n hoÆc thÓ nh©n ®· lµm n¶y sinh mét nhu cÇu kh¸ch quan lµ: Ph¶i c«ng khai c¸c th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh vµ c¸c th«ng tin ®ã ph¶i ®¸ng tin cËy, tøc lµ ph¶i cã mét lùc l­îng ngoµi c¸c mèi quan hÖ ®ã, cã tr×nh ®é kü n¨ng chuyªn m«n tiÕn hµnh thÈm ®Þnh mét c¸ch ®éc lËp kh¸ch quan nh»m ®­a ra nhËn xÐt vÒ ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin c«ng khai. Nhê ®ã, c¸c thÓ nh©n hoÆc c¸c ph¸p nh©n sÏ tin t­ëng lÉn nhau vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ tµi chÝnh sÏ xaû ra gi÷a c¸c ph¸p nh©n hoÆc thÓ nh©n ®ã víi nhau lµm thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t triÓn. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy do tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n nªn em chØ xin ®Ò cËp ®Õn KiÓm to¸n néi bé. Tr­íc hÕt kh¸i niÖm vÒ KiÓm to¸n néi bé cã thÓ ®­îc hiÓu nh­ sau: “ KiÓm to¸n néi bé lµ mét ho¹t ®éng néi kiÓm cã tÝnh ®éc lËp trong c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ kinh tÕ thùc hiÖn víi chøc n¨ng chÝnh lµ kiÓm tra ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng ®ã vµ gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý t¹i c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së”. Theo kh¸i niÖm ë trªn th× nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh cña KiÓm to¸n néi bé lµ kiÓm to¸n tµi chÝnh, kiÓm to¸n nghiÖp vô ( kiÓm to¸n ho¹t ®éng), kiÓm to¸n tu©n thñ. Môc ®Ých, vai trß, vÞ trÝ, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña KiÓm to¸n néi bé. 3.1 – Môc ®Ých cña KiÓm to¸n néi bé. ·Thø nhÊt: §èi víi kiÓm to¸n tµi chÝnh bao gåm viÖc ®¸nh gi¸ c¸c hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm so¸t néi bé nh»m kiÓm so¸t vµ b¶o vÖ tµi s¶n vµ c¸c nguån lùc kh¸c cña c«ng ty; kiÓm tra nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. §iÒu tra ®Æc biÖt, ch¼ng h¹n nh­ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ mét sè nghiÖp vô giao dÞch nhÊt ®Þnh. ·Thø hai: Víi KiÓm to¸n ho¹t ®éng th× c¸c môc ®Ých bao gåm ®¸nh gi¸ tÝnh kinh tÕ, tÝnh hiÖu qu¶ vµ hiÖu n¨ng cña c¸c ho¹t ®éng gåm c¶ viÖc kiÓm so¸t phi tµi chÝnh ( KiÓm so¸t kinh doanh ) cña mét ®¬n vÞ kinh doanh. ·Thø ba: KiÓm to¸n tu©n thñ cã môc ®Ých lµ: Xem xÐt viÖc tu©n thñ c¸c ®¹o luËt, quy ®Þnh vµ nh÷ng yªu cÇu, c¸c chÝnh s¸chvµ h­íng dÉn qu¶n lý vµ nh÷ng quy ®Þnh néi bé kh¸c. 3.2 – Vai trß, vÞ trÝ cña KiÓm to¸n néi bé. Víi sù lín m¹nh cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong mét vµi thËp niªn gÇn ®©y, tÇm quan träng cña KiÓm to¸n néi bé còng lín m¹nh mét c¸ch t­¬ng øng lµm cho nã trë thµnh yÕu tè chÝnh trong viÖc thiÕt lËp chÊt l­äng kiÓm tra néi bé cña doanh nghiÖp vµ sù lín m¹nh ®ã ®· ®ãng gãp mét c¸ch ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh kiÓm to¸n ®­¬ng thêi. Häc viÖn KiÓm to¸n viªn néi bé (IIA) lµ c¬ quan chuyªn m«n ®éc lËp ®­îc thµnh lËph ë c¶ hai bê §¹I T©y D­¬ng (Ph¸p vµ Mü) vµ ®­îc chia thµnh rÊt nhiÒu ph©n viÖn t¹i nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi còng phÇn nµo nãi lªn nhu cÇu bøc xóccña viÖc nghiªn cøu, ®µo t¹o, båi d­ìng vµ cÊp chøng chØ cho c¸c KiÓm to¸n viªn néi bé (CIA). Sù c«ng nhËn KiÓm to¸n néi bé còng ®­îc kh¼ng ®Þnh ë c¸c KiÓm to¸n viªn ®éc lËp: Hä thõa nhËn KiÓm to¸n néi bé lµ c«ng cô qu¶n lý hiÖu qu¶ vµ lµ sù bæ xung cÇn thiÕt cho c«ng viÖc ngo¹i kiÓm nªn lu«n khuyÕn khÝch kh¸ch hµng cña m×nh thiÕt lËp hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé. Trong hÖ thèng kiÓm tra tµi chÝnh Nhµ n­íc, hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé trong c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­ícgi÷ vai trß hÕt søc quan träng. Do lo¹i h×nh chñ yÕu lµ kiÓm to¸n ho¹t ®éng vµ kh¸c víi kiÓm to¸n nhµ n­íc, KiÓm to¸n néi bé ®­îc ®Æt tai c¸c ®¬n vÞ c¬ së nªn gióp sím ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c hµnh vi tiªu cùc, gian lËn trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ,tµi chÝnh, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n, nh©n lùc, tiÒn vèn vµ h¹n chÕ l·ng phÝ, tham nhòng; n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ hiÖu n¨ng qu¶n lý; hoµn thiÖn vµ ®æi míi phong c¸chlµm viÖc t¹i c¸c c¬ quan ®¬n vÞ. VÒ mÆt lý thuyÕt, KiÓm to¸n néi bé lµ lùc l­îng ®éc l©p trong ®¬n vÞ ®­îc lËp ra ®Ó kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ c¸c thµnh viªn kh¸c trong ®¬n vÞ ®ã ®· lµm. Trong nh÷ng ®¬n vÞ nhá, chøc n¨ng KiÓm to¸n néi bé thuéc vÒ mét phÇn cña vai trß qu¶n lý vµ ®­îc ng­êi chñ së h÷u hoÆc ng­êi qu¶n lý trùc tiÕp thùc hiÖn. Tuy nhiªn c¸c ho¹t ®éng cô thÓ t¹i c¸c ®¬n vÞ rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p hÖ thèng kiÓm tra ®· ®­îc thiÕt lËp tõ tr­íc khã ®em l¹i cho «ng chñ vµ c¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao c¸i nh×n qu¸n xuyÕn ®èi víi mäi ho¹t ®éng ®· vµ ®ang diÔn ra. Nh÷ng quy t¾c ®· ®Þnh ra cã ®ùc tu©n thñ kh«ng? Tµi s¶n cã ®­îc b¶o vÖ nguyªn vÑn kh«ng? C«ng nh©n viªn lµm viÖc cã hiÖu n¨ng kh«ng? Nh÷ng quy t¾c hiÖn hµnh cã cßn hiÖu lùc khi ®iªï kiÖn thay ®æi kh«ng? Nh÷ng c©u tr¶ lêi nµy ph¶i giao cho mét ng­êi hoÆc mét sè ng­ßi chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng, sau ®ã b¸o c¸o l¹i cho chñ së h÷u hoÆc ng­êi qu¶n lý. KiÓm to¸n néi bé còng nh­ mäi ho¹t ®éng kh¸c b¾t ®Çu h×nh thµnh tõ nh÷ng nhu cÇu n¶y sinh xuÊt ph¸t tõ qu¶n lý. Trong nh÷ng yÕu tè cô thÓ quyÕt ®Þnh sù ra ®êi tÊt yÕu cña ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé cã thÓ kÓ ®Õn: Sù lín m¹nh vÒ quy m« vµ ®é phøc t¹p cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh Sù chuyÓn ®æi tõ c¸c ho¹t ®éng tËp trung sang ph©n quyÒn hoÆc ph©n cÊp qu¶n lý. Yªu cÇu cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh Nh÷ng nh­îc ®iÓm cña con ng­êi vµ c¸c yÕu tè kh«ng thuËn lîi kh¸c ®Æt ra yªu cÇu kh¸ch quan th× cÇn ph¶i cã hÖ thèng kiÓm tra néi bé. NÕu xÐt kü h¬n, cã thÓ nhËn thÊy KiÓm to¸n néi bé ®­îc ph¸t triÓn theo ba khÝa c¹nh: Sù ph¸t triÓn cña KiÓm to¸n néi bé nh­ mét tæ chøc: nã ®­îc ®¸nh dÊu bëi ba giai ®o¹n: § ë giai ®o¹n ®Çu nh÷ng chøc n¨ng KiÓm to¸n néi bé ®· ®­îc c«ng nhËn ë mét vµi n¬i tuy cßn r¶i r¸c vµ viÖc kiÓm tra do b¶n th©n chñ së h÷u hoÆc ng­êi qu¶n lý thùc hiÖn. § Sang giai ®o¹n tiÕp theo c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ ®· ®­îc c«ng nhËn chÝnh thøc trong c¸c tæ chøc. Tuy vËy kh¸i niÖm hoÆc tªn gäi kiÓm to¸n néi bé ch­a ®­îc sö dông réng r·i. § Giai ®o¹n thø ba n©ng kiÓm to¸n néi bé lªn thµnh mét ®¬n vÞ ®éc lËp d­íi sù gi¸m s¸t trùc tiÕp cña ng­êi l·nh ®¹o tèi cao ®Ó b¶o ®¶m sù v÷ng m¹nh vµ tÝnh ®éc lËp. 4 Sù ph¸t triÓn cña KiÓm to¸n néi bé nh­ mét chøc n¨ng: Tr­íc ®©y KiÓm to¸n néi bé h­íng nhiÒu vµo kÕ to¸n, nã chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o n¨ng lùc cho kÕ to¸n. Ngµy nay KiÓm to¸n néi bé kh«ng chØ giíi h¹n ë viÖc kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ ng¨n chÆn, kh¸m ph¸ nh÷ng hµnh vi gian lËn mµ cßn kiÓm tra ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng ®iÒu hµnh, c¸c ho¹t ®éng phi tµi chÝnh kh¸c. 4 Sù ph¸t triÓn cña KiÓm to¸n néi bé nh­ mét nghÒ: ThËt vËy, ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé ®· ®¹t ®­îc ®Þa vÞ cña mét nghÒ nghiÖp v× tho¶ m·n ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt: á Mét lµ, HoËt ®éng KiÓm to¸n néi bé ®· ®­îc c«ng nhËn vµ chÊp nhËn ë nhiÒu tæ chøc trong x· héi: Bé m¸y KiÓm to¸n néi bé ®­îc thiÕt lËp do yªu cÇu tù th©n cña c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ do sù t¸c ®éng ( t­ vÊn) cña c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp. á Hai lµ, ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé ®­îc ®iÒu hµnh bëi c¸c nguyªn t¾c nghÒ nghiÖp do viÖn KiÓm to¸n viªn néi bé – c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn so¹n th¶o vµ c«ng bè. á Ba lµ, ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé ®­îc chuÈn ho¸ vÒ mÆt chuyªn m«n qua c¸c ®ît thi tuyÓnvµ cÊp chøng chØ cho KiÓm to¸n viªn néi bé hµng n¨m t¹i c¸c ph©n viÖn cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Thªm vµo ®ã mét luËt ®¹o ®øc ®· ®­îc th«ng qua vµ sö dông nh­ chuÈn mùc c­ xö cña KiÓm to¸n viªn néi bé trong ph¹m vi toµn cÇu. 3.3- NhiÖm vô cña KiÓm to¸n néi bé. KiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña c¸c chøng tõ, tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n, viÖc chÊp hµnh chÕ ®é, thÓ lÖ kÕ to¸n tµi chÝnh nhµ n­íc. KiÓm tra vµ x¸c nhËn møc ®é trung thùc, hîp lý cña c¸c b¸o c¸o quyÕt to¸n do kÕ to¸n vµ c¸c bé phËn kh¸c trong doanh nghiÖp lËp ra. KiÓm tra x¸c nhËn gi¸ trÞ cña vèn gãp cña doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi t¸c tham gia liªn doanh víi doanh nghiÖp. KiÓm tra x¸c nhËn tÝnh trung thùc hîp lý, ®Çy ®ñ cña sè liÖu kÕ to¸nvµ b¸o c¸o quyÕt to¸n cña ®¬n vÞ liªn doanh. KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh ph¸p lý cña c¸c quy chÕ kiÓm so¸t néi bé trong ®ã cã hÖ thèng kÕ to¸n. Gi¸m s¸t ho¹t ®éng vµ tham gia hoµn thiÖn chóng. KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh ph¸p lý cña c¸c quy chÕ KiÓm so¸t néi bé ®ång thêi cã kiÕn nghÞ hoµn thiÖn c¸c quy chÕ nµy. Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô trªn KiÓm to¸n néi bé cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn nghiÖp vô cho c¸n bé kÕ to¸n vµ c¸n bé nghiÖp vô kh¸c cã liªn quan, ®Ò xuÊt c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, xö lý vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n vµ c¸c néi dung xö lý kh¸c. 3.4 – QuyÒn h¹n cña KiÓm to¸n néi bé. §éc lËp víi c¸c bé phËn kh¸c trong doanh nghiÖp ®éc lËp vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô trong ph¹m vi khu«n khæ ph¸p luËt vµ c¸c chuÈn mùc ph­¬ng ph¸p nghiÖp vô chuyªn m«n. Yªu cÇu c¸c bé phËn vµ c¸c c¸ nh©n cã liªn quan cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi c¸c tµi liÖu vÒ kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn néi dung kiÓm to¸n. §èi chiÕu x¸c minh c¸c th«ng tin kinh tÕ cã liªn quan ®Õn ®èi t­îng kiÓm to¸n ë trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. Cã quyÒn kiÕn nghÞ víi ®èi t­îng ®­îc kiÓm to¸n, cã biÖn ph¸p söa ch÷a sai ph¹m vµ c¸c quyÒn ghi ý kiÕn cña m×nh vµo b¸o c¸o kiÓm to¸n. Cã quyÒn ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o doanh nghiÖp nh÷ng kiÕn nghÞ vµ biÖn ph¸p qu¶n lý. Chøc n¨ng cña KiÓm to¸n néi bé. < ThÈm tra c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh thÝch hîp vµ tÝnh ­u viÖt cña nã. Môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra tÝnh thÝch hîp cña KiÓm to¸n néi bé ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng, hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé vËn hµnh ®Òu ®Æn vµ cã hiÖu qu¶, ®¸p øng mäi môc tiªu ®· ®Þnh tr­íc. ViÖc thÈm tra sÏ ph¬i bÇy mäi hµnh vi gian lËn, kh«ng b×nh th­êng vµ g©y l·ng phÝ víi b¶n chÊt lÆp ®i lÆp l¹i nh»m ng¨n chÆn vµ gi¶m thiÓu chóng. < KiÓm tra tÝnh trung thùc vµ ®é tin cËycña th«ng tin. KiÓm to¸n néi bé ph¶i kiÓm tra tÝnh trung thùc vµ ®é tin cËy kh«ng chØ cña b¶n th©n c¸c th«ng tin tµi chÝnh mµ c¶ ho¹t ®éng vµ ph­¬ng tiÖn ®­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh, ®o ®¹c ph©n lo¹i vµ b¸o c¸o c¸c th«ng tin ®ã.ViÖc kiÓm tra hÖ thèng th«ng tin nµy lµ c¬ së dÓ kh¼ng ®Þnh c¸c sæ s¸ch vµ b¸o c¸o tµi chÝnh chøc ®ùng c¸c th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi vµ h÷u Ých. < KiÓm tra viÖc tu©n thñ c¸c chÝnh s¸ch c¸c quy ®Þnh , c¸ckÕ ho¹ch vµ c¸c thñ tôc hiÖn hµnh. C¸c KiÓm to¸n viªn néi bé ph¶i kiÓm tra c¸c hÖ thèng nh»m thiÕt lËp xem cã ®¶m b¶o sù tu©n thñ víi c¸c chÝnh s¸ch thñ tôc , luËt ph¸p vµ c¸c quy ®Þnh cã thÓ t¸c ®éng quan träng tíi mäi ho¹t ®éng cña tæ chøc. < KiÓm tra c¸c ph­¬ng tiÖn b¶o ®¶m cho tµi s¶n. C¸c KiÓm to¸n viªn néi bé cÇn ph¶i kiÓm tra c¸c ph­¬ng tiÖn ®­îc sö dông ®Ó b¶o ®¶m an toµn cho c¸c tµi s¶n, ®Ó tr¸nh c¸c d¹ng mÊt m¸t kh¸c nhau nh­ ¨n trém hoÆc ho¶ ho¹n. MÆt kh¸c KiÓm to¸n viªn néi bé cÇn cã nh÷ng kiÕn nghÞ cho nhµ qu¶n lý dÓ phßng ngõa c¸c hµnh ®éng bÊt hîp ph¸p x©m ph¹m tµi s¶n cña ®¬n vÞ, tæ chøc. < §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c nguån lùc. KiÓm to¸n viªn néi bé ph¶i ®¸nh gi¸ chÊt l­îng thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®­îc giao. ViÖc thùc hiÖn nµy liªn quan ®Õn c¸c nhãm hay c¸ nh©n c¸c nh©n viªn ®¬n vÞ. ë ®©y KiÓm to¸n néi bé kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc c¸c nhãm hay c¸c nh©n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc c«ng viÖc cña hä mét c¸ch hiÖu qu¶ tÝch kiÖm mµ cßn quan t©m tíi viÖc thùc hiÖn cña hä cã mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn h¬n cho doanh nghiÖp kh«ng ? < KiÓm tra viÖc tu©n thñ c¸c môc tiªu ®Ò ra ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh hay c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô. < C¸c nhiÖm vô ®Æc biÖt ch¼ng h¹n nh­ lµ ®iÒu tra vÒ c¸ nh©n, ®¹i diÖn cho ban gi¸m ®èc gi¸m s¸t trong cac cuéc tho¶ thuËn, tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cña ®¬n vÞ. PhÇn II: Tæ chøc bé m¸y KiÓm to¸n néi bé t¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc. Ngµy 16/04/1998, bé tµi chÝnh ®· ban hµnh th«ng t­ sè 52/1998/TT/BTC h­íng dÉn tæ chøc bé m¸y KiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Néi dung c¬ b¶n cña th«ng t­ nh­ sau: VÒ quy ®Þnh chung. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ph¶i tæ chøc bé m¸y KiÓm to¸n néi bé theo quy ®Þnh t¹i quyÕt ®Þnh sè 832/TC/Q§/C§KT ngµy 28/10/1997 cña bé tr­ëng bé tµi chÝnh. VÒ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ. Tæ chøc bé m¸y KiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ tæng c«ng ty, liªn hiÖp xÝ nghiÖp. T¹i Tæng c«ng ty lµ c¸c phßng kiÓm to¸n, t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn th× tuú thuéc vµo quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, ®Þa bµn ho¹t ®éng tËp trung hay ph©n t¸n, tr×nh ®é n¨ng lùc cña KiÓm to¸n viªn cã thÓ tæ chøc thµnh tæ, nhãm kiÓm to¸n néi bé. Phßng KiÓm to¸n néi bé cña Tæng c«ng ty. §­îc tæ chøc ®éc lËp víi c¸c phßng ban chøc n¨ng kh¸c cña Tæng c«ng ty vµ chÞu sù chØ ®¹o l·nh ®¹o trùc tiÕp cña Tæng gi¸m ®èc. Biªn chÕ 3 – 5 ng­êi. Tr­ëng phßng KiÓm to¸n néi bé do Tæng gi¸m ®èc bæ nhiÖm. Tr­ëng phßng KiÓm to¸n néi bé vµ c¸c KiÓm to¸n viªn kh«ng ®­îc kiªm nhiÖm c¸c c«ng viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh trong Tæng c«ng ty. Tiªu chuÈn tr­ëng phßng. < Cã ®ñ tiªu chuÈn lµ KiÓm to¸n viªn néi bé quy ®Þnh t¹i ®iÒu 12 quy chÕ KiÓm to¸n néi bé. < Cã kh¶ n¨ng tæ chøc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé Tæng c«ng ty. Tr×nh tù thñ tôc bæ nhiÖm. Tæng c«ng ty lËp hå s¬ ®Ò nghÞ bæ nhiÖm göi tæng côc qu¶n lý vèn tµi s¶n Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp gåm: < C«ng v¨n ®Ò nghÞ bæ nhiÖm. < S¬ yÕu lý lÞch cã x¸c nhËn cña c¬ quan. B¶n sao b»ng tèt nghiÖp ®¹i häc vµ chøng chØ ®· qua ch­¬ng tr×nh huÊn luyÖnnghiÖp vô KiÓm to¸n néi bé. Trong thêi gian tõ 15 ngµy kÓ tõ khi nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ, tæng côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty ra quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm. B·i nhiÖm trong tr­êng hîp vi ph¹m mét trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y: < Vi ph¹m luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi chÝnh, kÕ to¸n, chÕ ®é qu¶n lý cña Nhµ n­íc, c¸c nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña héi ®ång qu¶n trÞ, Ban gi¸m ®èc, bÞ kû luËt tõ møc c¶nh c¸o trë nªn. < Kh«ng trung thùc, kh¸ch quan, bao che hoÆc cè ý lµm sai lÖch kÕt qu¶ KiÓm to¸n néi bé. < Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c xÐt thÊy kh«ng ®ñ n¨ng lùc tæ chøc, ®iÒu hµnh c«ng t¸c KiÓm to¸n néi bé Tæng c«ng ty. Tæng gi¸m ®èc ký quyÕt ®Þnh b·i nhiÖm vµ ph¶i göi ®Õn tæng côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc tai doanh nghiÖp. Chi phÝ ho¹t ®éng t¹i phßng KiÓm to¸n néi bé kÓ c¶ tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp cña tr­ëng phßng vµ c¸c KiÓm to¸n viªn ®­îc tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý cña Tæng c«ng ty. Tr­ëng phßng vµ c¸c KiÓm to¸n viªn ®­îc xÕp l­¬ng c¬ b¶n theo ng¹ch bËc viªn chøc Nhµ n­íc vµ h­ëng l­¬ng th­ëng theo chÕ ®é ph©n phèi tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc. NhiÖm vô cña phßng KiÓm to¸n néi bé. < Gióp l·nh ®¹o Tæng c«ng ty ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c quy chÕ néi bé, kiÓm tra tÝnh h÷u hiÖu cña hÖ rthèng kiÓm so¸t néi bé, thùc thi c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n, chÊp hµnh luËt ph¸p chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña Nhµ n­íc, c¸c nghÞ quyÕt , quyÕt ®Þnh cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban gi¸m ®èc. < Th«ng qua c«ng t¸c KiÓm to¸n néi bé ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o Tæng c«ng ty, c¸c biÖn ph¸p nh»m chÊn chØnh c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh kÕ to¸n cña ®¬n vÞ, kiÕn nghÞ víi cÊp cã thÈm quyÒn xö lý nh÷ng vi ph¹m chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n Nhµ n­íc. < Båi d­ìng, h­íng d·n chØ ®¹o vÒ mÆt nghiÖp vô cho ®éi ngò KiÓm to¸n viªn trong Tæng c«ng ty. < Tæ chøc kiÓm to¸n t¹i c¬ quan Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. KiÓm tra xö lý tæng hîp kÕt qu¶ KiÓm to¸n néi bé. Tæ chøc KiÓm to¸n néi bé t¹i doanh nghiÖp thµnh viªn Tæng c«ng ty. Ê C¨n cø quy m« s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ tè chøc tæ hoÆc nhãm KiÓm to¸n néi bé víi biªn chÕ hai ba ng­êi. Doanh nghiÖp thµnh viªn Tæng c«ng ty h¹ch to¸n ®éc lËp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ph¶i tæ chøc hoÆc nhãm KiÓm to¸n néi bé ®éc lËp. §¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc, cã thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n hoÆc cã thÓ bè trÝ KiÓm to¸n viªn ho¹t ®éng trùc tiÕp t¹i ®¬n vÞ phô thuéc. Ë Sè l­îng KiÓm to¸n viªn do gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp thµnh viªn bæ nhiÖm tæ tr­ëng. Ì Tiªu chuÈn, tr×nh tù thñ tôc bæ nhiÖm, b·i nhiÖm thùc hiÖn theo quy ®Þnh ®èi víi tr­ëng phßng kiÓm to¸n Tæng c«ng ty, do gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh . Bæ nhiÖm ph¶i cã ý kiÕn tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n cña Côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp. Í ChÝ phÝ ho¹t ®éng kÓ c¶ tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp cña KiÓm to¸n viªn ®­îc tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Î Tæ (Nhãm) KiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn chÞu chØ ®¹o vÒ mÆt nghiÖp vô cña phßng KiÓm to¸n néi bé Tæng c«ng ty vµ tham gia c¸c cuéc kiÓm to¸n do phßng KiÓm to¸n néi bé Tæng c«ng ty tæ chøc Tõ nh÷ng yÕu tè ë trªn ta cã thÓ kÕt luËn: Tæ chøc KiÓm to¸n néi bé lµ mét bé phËn c¬ cÊu trong bé m¸y cña mçi cÊp, do ng­êi ®øng ®Çu cÊp ®ã lËp ra vµ phôc vô cho yªu cÇu kiÓm tra, kiÓm so¸t cña l·nh ®¹o mçi cÊp. Tæ chøc KiÓm to¸n néi bé ®ång thêi lµ c¸nh tay vµ lùc l­îng hç trî tin cËy cña hÖ thèng kiÓm to¸n Nhµ n­íc, cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi kiÓm to¸n Nhµ n­íc trªn lÜnh vùc chuyªn m«n, cung cÊp th«ng tin vµ trao ®æi kinh nghiÖm. C¬ cÊu tæ chøc hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé. 3.1- M« h×nh tæ chøc. §Ó tæ chøc vµ qu¶n lý h¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé, trong bé m¸y l·nh ®¹o cao nhÊt cña ®¬n vÞ ph¶i cö ra nh÷ng ng­êi phô tr¸ch c«ng viÖc nµy. ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, th­êng ë c¸c bé ngµnh c¸c uû ban KiÓm to¸n néi bé. Uû ban kiÓm to¸n, võa cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng bé m¸y KiÓm to¸n néi bé vµ tæ chøc ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé lµ nh÷ng KiÓm to¸n viªn kh«ng chuyªn nghiÖp trong ®¬n vÞ hoÆc chuyªn gia tõ bªn ngoµi. Theo ®ã cã hai m« h×nh tæ chøc KiÓm to¸n néi bé c¬ b¶n lµ: Thø nhÊt: Héi ®ång néi kiÓm, thµnh viªn héi ®ång lµ c¸c KiÓm to¸n viªn kh«ng chuyªn nghiÖp. Sè l­îng vµ c¬ cÊu thµnh viªn phô thuéc vµo quy m« c«ng viÖc vµ ®ßi hái thôc tÕ. Héi ®ång cã nhiÖm vô thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc do uû ban kiÓm to¸n giao phã tõ viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c quy chÕ KiÓm to¸n néi bé ®Õn thùc hiÖn ®Òu ®Æn c¸c cuéc kiÓm to¸n trªn c¬ së quy chÕ hiÖn hµnh. Thø hai: Héi ®ång gi¸m ®Þnh viªn kÕ to¸n (hoÆc c¸c gi¸m s¸t viªn Nhµ n­íc) lµ m« h×nh øng dông phæ biÕn ë khu vùc kinh tÕ quéc doanh nh­ c¸c xÝ nghiÖp c«ng, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Theo m« h×nh tæ chøc ë trªn th× ta cã thÓ ®i th¼ng vµo tæ chøc KiÓm to¸n néi bé ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nh­ sau: Bé m¸y KiÓm to¸n néi bé bao gåm tr­ëng ban KiÓm to¸n néi bé. Phã tr­ëng ban KiÓm to¸n néi bé (nÕu cã) vµ KiÓm to¸n viªn néi bé. Bé phËn KiÓm to¸n néi bé ®­îc tæ chøc ®éc lËp víi c¸c bé phËn qu¶n lý vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp, chÞu sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña héi ®ång qu¶n trÞ, chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc tæng gi¸m ®èc, gi¸m ®èc doanh nghiÖp. VÞ trÝ cña KiÓm to¸n néi bé ®­îc ®Æt trong c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp theo s¬ ®å sau: Héi ®ång qu¶n trÞ KTNB(1) Tæng gi¸m ®èc hoÆc gi¸m ®èc KTNB(2) KÕ to¸n Nh©n sù Tin häc häc B¸n hµng S¶n xuÊt Trong ®ã: KTNB: KiÓm to¸n néi bé (1): KiÓm to¸n néi bé chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Héi ®ång qu¶n trÞ. (2): KiÓm to¸n néi bé chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Tæng gi¸m ®èc hoÆc gi¸m ®èc doanh nghiÖp. Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp cã héi ®ång qu¶n trÞ bé phËn KiÓm to¸n néi bé nªn trùc thuéc Héi ®ång qu¶n trÞ nh»m: §¶m b¶o ®­îc tÝnh ®éc lËp kh¸ch quan. Truy nhËp kh«ng giíi h¹n th«ng tin. §éc lËp trao ®æi chuyªn m«n nghiÖp vô víi lùc l­îng kiÓm to¸n tõ bªn ngoµi nh­ kiÓm to¸n Nhµ n­íc hoÆc kiÓm to¸n ®éc lËp. KiÓm to¸n néi bé ph¶i hoµn toµn ®éc lËp víi c¸c ®¬n vÞ bé phËn ®­îc kiÓm to¸n. Tr­ëng KiÓm to¸n néi bé th­êng xuyªn cã c¸c cuéc häp víi Héi ®ång qu¶n trÞ ®Ó th«ng qua kÕ ho¹ch c«ng t¸c; b¸o c¸o vÒ tiÕn tr×nh vµ kÕt qu¶ cña c¸c cuéc kiÓm to¸n; lÊy ý kiÕn nhËn xÐt ®Ó c¶i thiÖn chÊt l­îng c«ng viÖc; c¸c ho¹t ®éng tiÕp theo cÇn tiÕn hµnh dùa trªn nh÷ng ý kiÕn nh©n xÐt. Thùc tÕ t¹i mét sè n¬i cho thÊy bé m¸y KiÓm to¸n néi bé ®­îc thiÕt lËp t¹i c¸c c¬ quan vµ tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­íc cã thÓ lµ ch©n rÕt cña c¸c c¬ quan h÷u quan. C¬ cÊu KiÓm to¸n néi bé trong c¸c c¬ quan tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­íclµ tæ chøc thuéc hÖ thèng kiÓm to¸n Nhµ n­íc phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam h¬n c¶. §iÒu nµy cã nghÜa lµ KiÓm to¸n viªn néi bé ®­îc KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®µo t¹o bæ nhiÖm qu¶n lý vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng. ViÖc x©y dùng m« h×nh nh­ vËy ®em l¹i nhiÒu ý nghÜa thiÕt thùc: + Mét lµ, thèng nhÊt viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng KiÓm to¸n néi bé trong c¸c c¬ quan vµ tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­íc. + Hai lµ, do ®­îc kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®µo t¹o, båi d­ìng, ®éi ngò KiÓm to¸n néi bé vÉn cã thÓ ®­îc tiªu chuÈn ho¸ trong ®iÒu kiÖn n­íc ta ch­a cã tr­êng ®µo t¹o KiÓm to¸n viªn néi bé. + Ba lµ, c«ng t¸c KiÓm to¸n néi bé sÏ ®­îc h­íng dÉn vµ chØ ®¹o thèng nhÊt. §iÒu nµy cã nghÜa quan träng ®èi víi c¬ quan, tæ chøc khi KiÓm to¸n néi bé cßn lµ ho¹t ®éng míi mÎ. + Bèn lµ, KiÓm to¸n néi bé sÏ trë thµnh c«ng cô hç trî ®¾c lùc h¬n cho c¬ quan kiÓm to¸n Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng kiÓm tra, kiÓm so¸t khi bé m¸y KiÓm to¸n Nhµ n­íc míi h×nh thµnh víi sè l­îng KiÓm to¸n viªn cßn Ýt ái so víi nhu cÇu c«ng viÖc ngµy cµng lín. 3.2- TuyÓn chän, huÊn luyÖn vµ ph¸t triÓn nh©n viªn KiÓm to¸n néi bé TuyÓn chän nh©n viªn. §©y lµ c«ng viÖc quan träng trong giai ®o¹n tæ chøc ho¹t ®éng hÖ thèng KiÓm to¸n néi bé vµ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi chÊt l­îng ho¹t ®éng sau nµy. Nh©n viªn KiÓm to¸n néi bé cã thÓ ®­îc tuyÓn chän tõ bªn trong hay bªn ngoµi ®¬n vÞ. Bªn trong ®¬n vÞ: Nh©n viªn trong ®¬n vÞ ®­îc coi lµ quen thuéc víi c¸c nghiÖp vô vµ tr×nh tù ._.