Trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Đệ Nhất

1 MUÏC LUÏC Trang Phaàn môû ñaàu Chöông 1: QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG KINH DOANH NGAÂN HAØNG VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD 1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG ............................................................................ 1 1.1.1 Khaùi nieäm veà ruûi ro trong kinh doanh NH ......................................... 1 1.1.2 Quaûn trò ruûi ro .................................................................................... 1 1.1.3 Caùc loaïi ruûi ro chuû yeáu ...................................................................... 2 1.1.4 Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong kinh doanh NH ..................... 3 1.2 RUÛI RO TÍN DUÏNG ....................................................................................... 4 1.2.1 Khaùi nieäm .......................................................................................... 4 1.2.2 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng vaø chaát löôïng tín duïng ............................... 4 1.2.3 Bieän phaùp xöû lyù khi coù RRTD: nhieàu bieän phaùp, trong ñoù coù söû duïng döï phoøng RRTD .................................................................................... 7 1.3 QUI ÑÒNH VEÀ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG ..................... 8 1.3.1 Phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng cuï theå ........................................ 8 1.3.2 Döï phoøng chung ................................................................................. 10 1.3.3 Söû duïng döï phoøng .............................................................................. 11 1.3.4 Haïch toaùn , baùo caùo ........................................................................... 12 1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG ......... 13 1.4.1 Taùc ñoäng cuûa Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc ......................................... 13 1.4.2 Taùc ñoäng cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng ........................................... 13 1.4.3 Yeáu toá chuû quan : ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng ............................................ 13 1.4.4 Yeáu toá khaùch quan: xu höôùng hoäi nhaäp vaø thoâng leä quoác teá ............ 14 2 1.5 KINH NGHIEÄM TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM ................................................ 14 1.5.1 Kinh nghieäm caùc nöôùc . ..................................................................... 14 1.5.2 Baøi hoïc cho caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam ....................................... 16 Keát luaän .............................................................................................................. 17 Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT 2.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT . ...................................... 18 2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG VAØ KINH DOANH TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT ........................................................................ 18 2.2.1 Qui moâ hoaït ñoäng .............................................................................. 18 2.2.2 Keát quaû hoaït ñoäng tín duïng ............................................................... 19 2.2.2.1 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá .......................................... 19 2.2.2.2 Dö nôï phaân theo cô caáu nôï ......................................................... 24 2.2.3 Keát quaû kinh doanh ........................................................................... 26 2.3 THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ................................................................. 29 2.3.1. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ................................ 29 2.3.2. Coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng RRTD ............................... 32 2.3.2.1 Trích laäp ...................................................................................... 32 2.3.2.2 Söû duïng ....................................................................................... 36 2.3.3 So saùnh möùc ñoä RRTD vaø söû duïng döï phoøng RRTD cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng NHTM TPHCM . .................................................... 41 2.4. TAÙC ÑOÄNG CUÛA TRÍCH LAÄP RRTD ÑEÁN HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ............................................................. 44 2.4.1 Taùc ñoäng ñeán cô caáu nôï , phaân loaïi nôï ............................................. 44 2.4.2 Taùc ñoäng ñeán chi phí .......................................................................... 46 3 2.4.3 Taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän tröôùc thueá ................................................... 47 2.4.4 Taùc ñoäng ñeán giaù trò coå phieáu . .......................................................... 48 2.4.5 So saùnh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa QÑ493 taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP ................................................................ 49 2.5. NHÖÕNG THAØNH COÂNG (ÑAÏT ÑÖÔÏC) VAØ HAÏN CHEÁ ................................ 49 2.5.1 Thaønh coâng ........................................................................................ 49 2.5.2 Haïn cheá vaø nguyeân nhaân .................................................................. 51 Chöông 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT ÑEÁN NAÊM 2010. 3.1. QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU VEÀ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RRTD ÑEÁN NAÊM 2010 .................................................................................................. 54 3.1.1 Cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa quaù trình hoäi nhaäp ñoái vôùi caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam .......................................................................................... 54 3.1.2 Kieåm soaùt caùc ruûi ro cho vay taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá ................................................................................ 56 3.1.3 Quan ñieåm vaø muïc tieâu trích laäp döï phoøng RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 ........................................................................... 58 3.2 GIAÛI PHAÙP SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG PHUØ HÔÏP THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ ............................................................................................................................. 62 3.3 CAÙC GIAÛI PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG CUÛA QÑ493 ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TÖØ NAY ÑEÁN 2010 ................... 64 3.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ................................................................................................................. 65 3.4.1 Ñeà xuaát thay ñoåi moät soá ñieåm cuûa QÑ493 ............................................... 65 3.4.1.1 Thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng ruûi ro .......................................... 65 3.4.1.2 Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ............. 65 4 3.4.1.3 Phaân loaïi nhoùm nôï .................................................................... 66 3.4.1.4 AÙp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp phaân loaïi nôï ....................... 67 3.4.1.5 Thay ñoåi coâng thöùc tính chi phí trích laäp .................................. 67 3.4.2 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi chính phuû .................................................. 67 3.4.3 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi ngaân haøng nhaø nöôùc ................................ 68 3.4.4 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi ngaân haøng Ñeä Nhaát ................................. 69 3.4.4.1 Thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro ............................................. 69 3.4.4.2 Nhanh choùng thöïc hieän baûo hieåm ruûi ro tín duïng ..................... 70 3.4.4.3 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn .................. 71 3.4.4.4 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä phuø hôïp hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng vaø thoâng leä quoác teá ................................ 71 3.4.4.5 Ban haønh soå tay tín duïng .......................................................... 72 3.4.4.6 Tích cöïc aùp duïng caùc khuyeán nghò cuûa Uyû ban Basel .............. 72 3.4.4.7 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng noäi boä ........................... 72 3.4.4.8 Xaây döïng chöông trình quaûn lyù ................................................. 73 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 5 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: Trong xu theá toaøn caàu hoùa hieän nay, vaán ñeà hoäi nhaäp quoác teá laø taát yeáu khaùch quan ñoái vôùi caùc quoác gia treân theá giôùi. Hoäi nhaäp quoác teá beân caïnh nhöõng thaùch thöùc to lôùn laïi taïo ra cô hoäi phaùt trieån vaø aùp duïng nhöõng tieán boä cuûa theá giôùi. Trong xu theá aáy, heä thoáng taøi chính noùi chung vaø heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam noùi rieâng khoâng chæ laø huyeát maïch cuûa neàn kinh teá quoác daân maø coøn mang trong mình vaän hoäi vöôn roäng ra theá giôùi. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi moãi ngaân haøng phaûi naâng cao naêng löïc taøi chính, söùc caïnh tranh, chuaån hoùa quy trình nghieäp vuï phuø hôïp thoâng leä quoác teá … Ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn, hieäu quaû vaø beàn vöõng, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa UÛy ban Basel ( Basel II ) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, gaàn ñaây NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng nhaèm ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro nhö : - Chæ thò soá 02/2005/CT- NHNN ngaøy 20/04/2005 yeâu caàu caùc ngaân haøng tuaân thuû ñuùng qui ñònh veà cho vay, baûo laõnh, cho thueâ taøi chính, chieát khaáu … baûo ñaûm taêng tröôûng tín duïng hieäu quaû, chuù troïng quaûn trò ruûi ro, kieåm soaùt noäi boä. - Quyeát ñònh 783/2005/QÑ-NHNN ngaøy 31/05/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà söûa ñoåi boå sung Quy cheá cho vay cuûa NHTM ñoái vôùi KH. - Quyeát ñònh 475/2005/QÑNHNN ngaøy 19/04/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN Quy ñònh veà caùc caùc tyû leä ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa NHTM. - Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa NHTM - sau ñaây goïi taét laø QÑ493 (thay 6 theá QÑ488/2000/QÑ-NHNN5, ngaøy 27/11/2000 veà phaân loaïi taøi saûn coù, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng–goïi taét QÑ488). Caùc quyeát ñònh naøy böôùc ñaàu ñaõ ñònh höôùng vaø môû ra loái ñi treân con ñöôøng hoäi nhaäp cho caùc NHTM. Trong ñoù, caùc ngaân haøng raát quan taâm ñeán chuaån möïc ñaùnh giaù KH vaø phaân loaïi nôï, aùp duïng chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng phuø hôïp vaø hieäu quaû, xem xeùt taùc ñoäng cuûa vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeán hieäu quaû kinh doanh vaø lôïi nhuaän döôùi goùc ñoä quaûn trò ruûi ro ngaân haøng. Qua khaûo saùt tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam, Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát noùi rieâng, taùc giaû thaáy coù nhieàu vaán ñeà caàn nghieân cöùu trong moái quan heä taùc ñoäng giöõa coâng taùc xöû lyù ruûi ro tín duïng vôùi vaán ñeà quaûn trò kinh doanh ngaân haøng. Vì lyù do ñoù, taùc giaû maïnh daïn choïn ñeà taøi “TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT” laø ñeà taøi nghieân cöùu cho luaän vaên cuûa mình. 2. MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑEÀ TAØI Ñoùng goùp yù kieán vaø ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng thoâng qua nôï toàn ñoïng, xem xeùt taùc ñoäng cuûa ruûi ro tín duïng, moái quan heä giöõa quaûn trò ruûi ro vôùi coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng, lieân heä vôùi keát quaû kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát. So saùnh vôùi heä thoáng caùc Ngaân haøng cuøng loaïi ñeå coù ñònh höôùng vaø giaûi phaùp phaùt trieån vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 trong xu höôùng hoäi nhaäp, töø ñoù naâng cao hieäu quaû kinh doanh, giaûm taùc ñoäng cuûa chi phí döï phoøng ruûi ro . 3. MUÏC TIEÂU CUÛA LUAÄN VAÊN: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM ñeå thaáy ñöôïc möùc ñoä ruûi ro tín duïng ôû taàm vó moâ ñoàng thôøi so saùnh vôùi thöïc traïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát. 7 Beân caïnh phaân tích, ñeà taøi cuõng ñöa ra caùc ñaùnh giaù, ñònh höôùng chieán löôïc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng nhaèm naâng cao hieäu quûa kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát. Ñoàng thôøi ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa chi phí döï phoøng ruûi ro vaø bieän phaùp ñeå giaûm aûnh höôûng cuûa chi phí treân. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng ñeán naêm 2010 taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa QÑ493, nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi Chính phuû vaø NHNN ñeå naâng cao coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cho Ngaân haøng Ñeä Nhaát vaø heä thoáng Ngaân haøng noùi chung 4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng cuûa ngaønh ngaân haøng thöïc hieän theo quyeát ñònh 493, QÑ488 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Phaïm vi nghieân cöùu: taäp trung chuû yeáu caùc Ngaân haøng thöông maïi taïi Vieät Nam, ñòa baøn TPHCM vaø phaïm vi chính laø Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Vôùi lyù thuyeát chuyeân ngaønh taøi chính – ngaân haøng cuøng vôùi caùc phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích, toång hôïp, so saùnh … keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phoûng vaán, trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia… ñeå thaáy ñöôïc caùc maët maïnh, maët yeáu, nhöõng aûnh höôûng cuûa Quyeát ñònh 493, QÑ488 nhaèm taïo cô sôû cho vieäc xaây döïng chính saùch, ñeà xuaát bieän phaùp vaø giaûi phaùp phaùt trieån vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng . 6. THOÂNG TIN CAÀN THIEÁT Thoâng tin thöù caáp: - Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån cuûa Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010, vaên baûn chính thöùc taïi Ñaïi hoäi coå ñoâng 08/2006 . - Caùc soá lieäu thoáng keâ vaø caùc baùo caùo chuyeân ngaønh, baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát, caùc NHTMCP, Ngaân haøng Nhaø nöôùc TPHCM… 8 - Kinh nghieäm xöû lyù nôï coù ruûi ro vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ( caùc bieåu baùo caùo phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng; taøi lieäu döï thaûo chính saùch phaùt trieån coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo tieâu chuaån quoác teá do Boä phaän quaûn lyù tín duïng trình Toång Giaùm ñoác ). Thoâng tin sô caáp: - Caùc baøi vieát chuyeân ngaønh treân taïp chí ngaân haøng, taïp chí phaùt trieån kinh teá, caùc baøi phoûng vaán vaø hoûi ñaùp caùc vaán ñeà chuyeân moân lieân quan ñeán xöû lyù nôï coù ruûi ro, bieän phaùp giaûi quyeát nôï toàn ñoïng. - Taøi lieäu taäp huaán taïi buoåi hoäi thaûo taäp huaán QÑ493 cuûa NHNN TPHCM ngaøy 17/09/2005 cho caùc Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM. 7. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN: goàm Phaàn Môû ñaàu Chöông 1: Quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng vaø trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng . Chöông 2: Thöïc traïng trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD taïi Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát . Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc Taùc giaû ñaõ noå löïc nghieân cöùu ñeå hoaøn thaønh luaän vaên naøy, nhöng do thôøi gian vaø trình ñoä coù haïn neân luaän vaên khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh, Taùc giaû raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán chaân tình cuûa Quyù thaày coâ, caùc anh chò hoïc vieân, baïn beø vaø nhöõng ai quan taâm ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro cuûa Ngaân haøng ñeå vaán ñeà ñöôïc nghieân cöùu saâu roäng vaø hieäu quaû hôn. 9 Chöông 1: QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG KINH DOANH NGAÂN HAØNG VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG 1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG: 1.1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ RUÛI RO: Ruûi ro laø nhöõng bieán coá khoâng mong ñôïi khi xaûy ra daãn ñeán söï toån thaát veà taøi saûn cuûa ngaân haøng, giaûm suùt lôïi nhuaän thöïc teá so vôùi döï kieán hoaëc boû ra theâm moät khoaûn chi phí ñeå coù theå hoaøn thaønh ñöôïc moät nghieäp vuï taøi chính nhaát ñònh. Nhaän xeùt : - Ruûi ro vaø lôïi nhuaän kyø voïng cuûa ngaân haøng laø 2 ñaïi löôïng ñoàng bieán vôùi nhau trong moät phaïm vò nhaát ñònh. - Khi ñeà caäp ñeán ruûi ro, thöôøng coù 2 yeáu toá mang tính ñaëc tröng : + Bieân ñoä ruûi ro: theå hieän möùc ñoä thieät haïi do ruûi ro gaây ra. + Taàn suaát xuaát hieän ruûi ro = KP/P Vôùi KP: soá tröôøng hôïp thuaän lôïi ñeå ruûi ro xuaát hieän P: soá tröôøng hôïp ñoàng khaû naêng - Ruûi ro laø moät yeáu toá khaùch quan cho neân ngöôøi ta khoâng theå naøo loaïi tröø ñöôïc haún maø chæ coù theå haïn cheá söï xuaát hieän cuûa chuùng cuõng nhö nhöõng taùc haïi do chuùng gaây neân. 1.1.2 QUAÛN TRÒ RUÛI RO : Quaûn trò ruûi ro laø vieäc nhaän dieän vaø ñeà ra caùc bieän phaùp nhaèm haïn cheá söï xuaát hieän cuûa ruûi ro vaø nhöõng thieät haïn khi chuùng phaùt sinh ñoàng thôøi xaùc ñònh töông quan hôïp lyù giöõa voán töï coù cuûa Ngaân haøng vaø möùc ñoä maïo hieåm coù theå trong söû duïng voán cuûa ngaân haøng. 10 1.1.3 CAÙC LOAÏI RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG NGAÂN HAØNG: 1.1.3.1 Ruûi ro thanh khoaûn: Laø loaïi ruûi ro xuaát hieän trong tröôøng hôïp ngaân haøng thieáy khaû naêng chi traû hoaëc khoâng chuyeån ñoåi kòp caùc loaïi taøi saûn ra tieàn theo yeâu caàu cuûa caùc hôïp ñoàng thanh toaùn. Thieáu huït ngaân khoaûn laø moät trong nhöõng daáu hieäu cho thaáy ngaân haøng ñang ôû trong tình traïng thieáu huït taøi chính nghieäm troïng vaø haäu quaû laø maát nguoàn huy ñoäng, aùp löïc ruùt tieàn taêng, giaûm lôïi nhuaän, thaäm chí coù theå ñöa ñeán phaù saûn. Vì vaäy quaûn trò thanh khoaûn coù taàm quan troïng vôùi Ngaân haøng, laø thöôùc ño veà tính hieäu quaû toång theå ñeå ñaït ñeán caùc muïc tieâu daøi haïn cuûa ngaân haøng. 1.1.3.2 Ruûi ro laõi suaát : Laø loaïi ruûi ro xuaát hieän khi coù söï thay ñoåi cuûa laõi suaát thò tröôøng hoaëc nhöõng yeáu toá coù lieân quan ñeán laõi suaát daãn ñeán toån thaát veà taøi saûn hoaëc laøm giaûm thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Nguyeân nhaân xuaát hieän ruûi ro laõi suaát laø do caùc ngaân haøng aùp duïng caùc loaïi laõi suaát khaùc nhau trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho vay maø khoâng coù söï phuø hôïp veà khoái löôïng vaø thôøi gian giöõa nguoàn voán huy ñoäng vôùi vieäc söû duïng voán ñoù ñeå cho vay. 1.1.3.3 Ruûi ro tyû giaù: Laø ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay ngoaïi teä hoaëc quaù trình kinh doanh ngoaïi teä cuûa ngaân haøng khi tyû giaù bieán ñoäng theo chieàu höôùng höôùng baát lôïi cho ngaân haøng. Ruûi ro tyû gía coù theå ñöôïc ñaùnh giaù qua traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa töøng loaïi ngoaïi teä hoaëc coù theå tính chung cho taát caû caùc loaïi ngoaïi teä hieän coù taïi Ngaân haøng. Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa moäi loaïi ngoaïi teä laø cheânh leäch giöõa toång taøi saûn coù vaø toång taøi saûn nôï cuûa ngoaïi teä ñoù bao goàm caû taøi khoaûn ngoaïi baûng töông öùng ( theo Quyeát ñònh soá 18-1998/QÑ-NHNN7 ngaøy 10/01/1999 cuûa NHNN ) 11 1.1.3.4 Ruûi ro tín duïng: trình baøy ôû phaàn 1.2. 1.1.3.5 Caùc loaïi ruûi ro khaùc: Trong hoaït ñoäng kinh doanh, toån thaát coøn coù theå phaùt sinh töø vieäc ngaân haøng bò caùc khaùch haøng löøa ñaûo, nhaân vieân cuûa ngaân haøng coù nhöõng haønh vi gian laän nhaèm thu lôïi baát chính cho mình, heä thoáng qui ñònh vaø khaû naêng thöïc thi quaûn lyù hoà sô tín duïng yeáu keùm … Nhöõng haønh ñoäng naøy chaéc chaén seõ mang laïi toån thaát cho ngaân haøng, vieäc xaây döïng moät heä thoáng giaùm saùt vaø quaûn lyù ñeå phoøng choáng nhöõng haønh ñoäng naøy laø cöïc kyø quan troïng khi caùc ngaân haøng ñang môû roäng thò phaàn vôùi soá löôïng khaùch haøng vaø nhaân vieân gia taêng trong heä thoáng qui ñònh hieän nay coøn phöùc taïp vaø choàng cheùo. 1.1.4 CAÙC NGUYEÂN NHAÂN DAÃN ÑEÁN RUÛI RO: 1.1.4.1 Nguyeân nhaân thuoäc veà naêng löïc quaûn trò cuûa ngaân haøng: - Do khoâng quaûn lyù chaët cheõ thanh khoaûn daãn ñeán thieáu khaû naêng chi traû. - Cho vay vaø ñaàu tö taäp trung nguoàn voán quaù nhieàu vaøo moät doanh nghieäp, ngaønh kinh teá naøo ñoù hoaëc vaøo moät loaïi chöùng khoaùn coù ruûi ro cao. - Thieáu am hieåu thò tröôøng, thieáu thoâng tin … - Do hoaït ñoäng kinh doanh traùi phaùp luaät, tham oâ … - Do caùn boä Ngaân haøng thieáu ñaïo ñöùc, yeáu keùm veà trình ñoä nghieäp vuï… 1.1.4.2 Caùc nguyeân nhaân thuoäc veà phía khaùch haøng: - Do khaùch haøng vay voán thieáu naêng löïc phaùp lyù, kinh doanh thua loã… - Söû duïng voán vay sai muïc ñích, keùm hieäu quûa… - Chuû doanh nghieäp thieáu naêng löïc ñieàu haønh, tham oâ, löøa ñaûo… 1.1.4.3 Caùc nguyeân nhaân khaùch quan do moâi tröôøng kinh doanh: - Do thieân tai, hoûa hoaïn ... - Tình hình an ninh, chính trò trong nöôùc, trong khu vöïc khoâng oån ñònh. - Do khuûng hoaûng kinh teá, laïm phaùt, maát caân baèng caùn caân thanh toaùn ... - Moâi tröôøng phaùp lyù khoâng thuaän lôïi, loûng leûo trong quaûn lyù vó moâ… 12 1.2 RUÛI RO TÍN DUÏNG : 1.2.1. KHAÙI NIEÄM : Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay cuûa Ngaân haøng, bieåu hieän treân thöïc teá qua vieäc khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï hoaëc traû nôï khoâng ñuùng haïn cho Ngaân haøng. Ruûi ro tín duïng coøn ñöôïc goïi laø ruûi ro maát khaû naêng chi traû vaø ruûi ro sai heïn. 1.2.2 ÑAÙNH GIAÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG VAØ CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG: 1.2.2.1 Ñaùnh giaù ruûi ro: - Heä soá quaù haïn Heä soá quaù haïn = 100x nôï dö Toång haïnquaù nôï Dö Quy ñònh hieän nay cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc coù cho pheùp dö nôï quaù haïn cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi khoâng ñöôïc vöôït quaù 5%. - Heä soá ruûi ro tín duïng : Heä soá ruûi ro tín duïng = 100x ïcoù saûn taøi Toång nôïdöToång Heä soá naøy cho thaáy tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong taøi saûn coù, khoaûn muïc tín duïng trong toång taøi saûn caøng lôùn thì lôïi nhuaän seõ lôùn nhöng ñoàng thôøi ruûi ro tín duïng cuõng raát cao. - Phaân loaïi nôï quaù haïn, nôï xaáu taïi Vieät Nam a. Nôï xaáu ( bad debt ): laø moät trong nhöõng vaán ñeà luoân laøm ñau ñaàu caùc nhaø quaûn trò Ngaân haøng. Theo tieâu chuaån quoác teá “ nôï xaáu ” laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn treân 90 ngaøy maø khoâng ñoøi ñöôïc vaø khoâng ñöôïc taùi cô caáu . Taïi Vieät Nam, nôï xaáu bao goàm nhöõng khoaûn nôï quaù haïn coù hoaëc khoâng theå thu hoài, nôï lieân quan ñeán caùc vuï aùn chôø xöû lyù vaø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn khoâng ñöôïc Chính Phuû xöû lyù ruûi ro. Nôï xaáu laø khoaûn nôï mang caùc ñaëc tröng: 13 + Khaùch haøng khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï traû nôï vôùi ngaân haøng . + Tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng ñang vaø coù chieàu höôùng xaáu daãn ñeán coù khaû naêng ngaân haøng khoâng thu hoài ñöôïc caû voán laãn laõi. + Taøi saûn ñaûm baûo coù giaù trò phaùt maõi khoâng ñuû trang traûi nôï goác vaø laõi. + Thoâng thöôøng laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn ít nhaát laø 90 ngaøy. Theo quyeát ñònh 149/QÑ-TTg ngaøy 05/01/2001 thì nôï xaáu coù theå chia thaønh 3 nhoùm: Nhoùm 1: nôï xaáu coù taøi saûn ñaûm baûo. Nhoùm 2: Nôï xaáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo vaø khoâng coù ñoái töôïng ñeå thu: nôï do thieân tai, nôï khoanh doanh nghieäp ñaõ giaûi theå … Nhoùm 3: nôï xaáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo nhöng con nôï vaãn coøn toàn taïi, ñang hoaït ñoäng; nôï tín duïng chính saùch, nôï quaù haïn treân 360 ngaøy . b. Nôï quaù haïn ( non – performing loan ) : Nôï quaù haïn laø nhöõng khoaûn tín duïng khoâng hoaøn traû ñuùng haïn, khoâng ñöôïc pheùp vaø khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc gia haïn nôï. Caùc khoaûn nôï quaù haïn trong heä thoáng NHTM Vieät Nam ñöôïc phaân loaïi theo thôøi gian thaønh 3 nhoùm: - Nôï quaù haïn ñeán 180 ngaøy coù khaû naêng thu hoài. - Nôï quaù haïn töø 181 – 360 ngaøy coù khaû naêng thu hoài - Nôï quaù haïn treân 361 ngaøy ( nôï khoù ñoøi ) Do vieäc phaân loaïi chaát löôïng tín duïng ñöôïc tính theo thôøi gian nhö vaäy neân nhöõng khoaûn tín duïng ôû Vieät Nam tieàm aån raát nhieàu ruûi ro. Vì raèng nhöõng khoaûn nôï ñaõ quaù haïn do KH khoâng coøn khaû naêng thanh toaùn nhöng vì moät lyù do naøo ñoù ñöôïc Ngaân haøng gia haïn nôï thì khoaûn nôï treân seõ trôû thaønh nôï trong haïn vaø khoâng ñöôïc trích döï phoøng, KH khoâng ñöôïc xeáp vaøo dieän caàn theo doõi. Hoaëc nhö khoaûn nôï coøn trong haïn nhöng KH kinh doanh khoâng hieäu quaû, khaû naêng traû nôï mong manh nhöng vaãn chöa ñöôïc xeáp vaøo loaïi nôï xaáu ñeå tieán haønh nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa. 14 Cuõng töø caùch phaân loaïi nôï quaù haïn theo thôøi gian nhö vaäy neân phaàn lôùn nôï quaù haïn ôû nöôùc ta ñeàu laø nôï xaáu. Caùc khoaûn nôï xaáu toàn taïi hieän nay taïi caùc ngaân haøng thöông maïi bao goàm: - Nôï khoù ñoøi ( quaù haïn treân 361 ngaøy khoâng coù khaû naêng thu hoài ) - Nôï lieân quan ñeán vuï aùn, nôï ñaõ khôûi kieän nhöng chöa theå thu hoài chôø xöû lyù, nôï coù taøi saûn ñaûm baûo nhöng khoâng hôïp leä. - Nhöõng khoaûn nôï quaù haïn, nôï traû thay khoâng coøn ñoái töôïng ñeå thu. 1.2.2.2 Chaát löôïng tín duïng: Chaát löôïng tín duïng laø tieâu chí phaûn aùnh hieäu quaû vaø an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng. Moät caâu ngaïn ngöõ coå “Baát kyø moät thaèng ngoác naøo cuõng coù theå cho vay tieàn, nhöng ñeå thu ñöôïc nôï thì laïi caàn moät caùi ñaàu thoâng minh”. Ngaân haøng khoâng neân kinh doanh cho vay theo hình thöùc maïo hieåm vaø ruûi ro cao bôûi vì ngaân haøng coù khaû naêng maát khoaûn tín duïng naøy vaø gaây toån thaát lôùn do khoâng thu hoài ñöôïc nôï trong khi caùc khoaûn phí, laõi suaát maø ngaân haøng thu ñöôïc töø hoaït ñoäng kinh doanh khoâng ñuû buø ñaép cho khoaûn maát maùt naøy. Moät khoaûn vay phaûn aùnh ñöôïc chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng ñoù chính laø cho vay vaø thu hoài ñöôïc voán – laõi vay. Chaát löôïng tín duïng phaûi ñöôïc xem xeùt treân caû hai phöông dieän: Hieäu quaû kinh teá–xaõ hoäi vaø lôïi nhuaän cuûa beân ñi vay cuõng nhö beân cho vay. Thöïc teá, maët ñònh tính raát khoù xaùc ñònh phaàn ñoùng goùp cuûa tín duïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá–xaõ hoäi ñòa phöông. Do ñoù, ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng thoâng thöôøng ngöôøi ta nhìn vaøo hoaït ñoäng NH qua chæ tieâu nôï quaù haïn vaø voøng quay voán tín duïng. Neáu tyû leä NQH caøng cao thì chaát löôïng cuûa tín duïng ngaân haøng caøng thaáp vaø ngöôïc laïi. Tuy nhieân, vieäc ñònh löôïng moät tyû leä NQH bao nhieâu laø phuø hôïp coøn tuyø thuoäc vaøo toång dö nôï cuûa TCTD, coù quan nieäm cho raèng moät tyû leä NQH chaáp nhaän ñöôïc thì chöa theå xem laø chaát löôïng tín duïng cuûa TCTD ñoù thaáp. 15 1.2.3 BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ KHI COÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG: Tröôùc thöïc traïng ruûi ro cuûa caùc NHTMVN trong thôøi gian qua, ñaëc bieät laø nhöõng vuï aùn gaây toån thaát nghieâm troïng veà taøi saûn leân ñeán haøng ngaøn tyû ñoàng. Chính phuû ñaõ quan taâm taïo ñieàu kieän vaø bieän phaùp thuaän lôïi ñeå thu hoài nôï baèng vieäc ban haønh haøng loaït caùc vaên baûn phaùp lyù nhö: Quyeát ñònh soá 1389/2001/QÑ- NHNN ngaøy 07/11/2001 ban haønh quy ñònh veà vieäc thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn tröïc thuoäc NHTM; Nghò ñònh chính phuû soá 85/2002 ngaøy 29/12/2002 veà söûa ñoåi boå sung Nghò ñònh 178/NÑ-CP ngaøy 29/12/1999 veà taøi saûn ñaûm baûo tieàn vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng; Thoâng tö 03/2001/TTLT/NHNN- BTP-BCA-BTC-TCÑC veà höôùng daãn vieäc xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo tieàn vay ngaøy 23/04/2001… nhaèm thaùo gôõ khoù khaên veà phaùp lyù khi ngaân haøng xöû lyù nôï. Ñaëc bieät gaàn ñaây ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn vaø hieäu quaû, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa UÛy ban Basel (Basel II) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng nhö: Chæ thò 02/2005/CT-NHNN; Quyeát ñònh 783/2005/QÑ-NHNN; Quyeát ñònh 457/2005/QÑ-NHNN; Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. Beân caïnh nhöõng bieän phaùp cuûa chính phuû, baûn thaân caùc NHTM cuõng coù nhöõng bieän phaùp phoøng choáng, khaéc phuïc haäu quaû ruûi ro tín duïng nhö sau: 9 Taän thu hoài nôï ñoïng töø baùn taøi saûn ñaûm baûo, chuyeån cô quan chöùc naêng phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo, thu nôï khaùch haøng vay. 9 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn tröïc thuoäc NHTM vôùi nhieäm vuï taän thu nôï, gaùn nôï, baùn taøi saûn theá chaáp. 9 Gia haïn nôï cho nhöõng khaùch haøng coù nguoàn thu nhaäp, coù khaû naêng vaø thieän chí traû nôï, coù taøi saûn caàm coá, theá chaáp deã phaùt maõi. 9 Trích laäp döï phoøng buø ñaép ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng theo Quyeát ñònh 488/NHNN, Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. 16 Trong nhieàu bieän phaùp treân, chuùng ta thaáy bieän phaùp hieäu quaû vaø mang laïi keát quûa nhanh nhaát ñoù laø “Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng” theo tinh thaàn cuûa Quyeát ñònh 493/2005/QÑ- NHNN . 1.3 QUI ÑÒNH VEÀ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI VIEÄT NAM THEO QÑ493: 1.3.1 PHAÂN LOAÏI NÔÏ VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG CUÏ THEÅ : QÑ493 quy ñònh caùc TCTD thöïc hieän phaân loaïi nôï thaønh 5 nhoùm, cuï theå : * Nhoùm 1 (nôï ñuû tieâu chuaån) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï trong haïn maø TCTD ñaùnh giaù laø coù ñuû khaû naêng thu hoài ñaày ñuû caû goác vaø laõi ñuùng haïn ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 1 theo quy ñònh taïi khoaûn 2 ñieàu 6 QÑ493. * Nhoùm 2 (nôï caàn chuù yù) bao goàm: ._. - Caùc khoaûn nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 2 theo quy ñònh taïi khoaûn 3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493. * Nhoùm 3 (nôï döôùi tieâu chuaån) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 3 theo quy ñònh taïi khoaûn 3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493. * Nhoùm 4 (nôï nghi ngôø) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 ñeán 360 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi gian traû nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï khaùc theo quy ñònh taïi khoaûn 3, 4 ñieàu 6 QÑ493. 17 * Nhoùm 5 (nôï coù khaû naêng maát voán) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy; nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù; - Caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 5 theo quy ñònh taïi khoaûn 3 vaø khoaûn 4 ñieàu 6 . Ñieàu 6 QÑ493 ñaõ neâu taïi: Khoaûn 2: Tröôøng hôïp khaùch haøng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi theo kyø haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi toái thieåu trong voøng 1 naêm ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trung vaø daøi haïn, 3 thaùng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ngaén haïn vaø ñöôïc TCTD ñaùnh giaù laø coù khaû naêng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi, TCTD coù theå phaân loaïi khoaûn nôï ñoù vaøo nhoùm 1. Khoaûn 3: Tröôøng hôïp moät khaùch haøng coù nhieàu hôn moät khoaûn nôï vôùi TCTD maø coù baát kyø khoaûn nôï chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì TCTD baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Khoaûn 4: Tröôøng hôïp caùc khoaûn nôï (keå caû khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi) maø TCTD coù ñuû cô sôû ñeå ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì TCTD chuû ñoäng töï quyeát phaân loaïi khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Nôï quaù haïn laø caùc khoaûn nôï töø nhoùm 2 ñeán nhoùm 5, vaø nôï xaáu laø caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 3, 4 vaø nhoùm 5. Tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå ñoái vôùi caùc nhoùm nôï qui ñònh treân ñaây nhö sau : - Nhoùm 1 : 0% Nhoùm 2 : 5% - Nhoùm 3: 20% Nhoùm 4: 50% - Nhoùm 5: 100% Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích ñöôïc tính theo coâng thöùc sau : 18 R = max { 0, (A-C)} x r Trong ñoù : R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích A: giaù trò cuûa khoaûn nôï C: giaù trò taøi saûn ñaûm baûo r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå Giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo ( C ) ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû tích soá giöõa tyû leä aùp duïng ñöôïc cho ôû baûng döôùi vôùi giaù trò thò tröôøng cuûa vaøng, taøi saûn ñaûm baûo, chöùng khoaùn doanh nghieäp; Meänh giaù traùi phieáu, tín phieáu … Tyû leä toái ña aùp duïng ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm qui ñònh nhö sau: LOAÏI TAØI SAÛN ÑAÛM BAÛO Tyû leä toái ña Soá dö treân taøi khoaûn, soå tieát kieäm baèng VNÑ taïi caùc TCTD 100% Tín phieáu kho baïc, vaøng, soá dö treân taøi khoaûn tieàn gôûi, soå tieát kieäm baèng ngoaïi teä taïi toå chöùc tín duïng 95% Traùi phieáu Chính phuû: - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm trôû xuoáng - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm ñeán 5 naêm - Coù thôøi haïn coøn laïi treân 5 naêm 95% 85% 80% Thöông phieáu, giaáy tôø coù giaù cuûa toå chöùc tín duïng khaùc 75% Chöùng khoaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc 70% Chöùng khoaùn cuûa doanh nghieäp 65% Baát ñoäng saûn ( goàm: nhaø ôû cuûa daân cö coù giaáy tôø hôïp phaùp vaø/hoaëc baát ñoäng saûn gaén lieàn vôùi quyeàn söû duïng ñaát hôïp phaùp ) 50% Caùc loaïi taøi saûn ñaûm baûo khaùc 30% 1.3.2 DÖÏ PHOØNG CHUNG: TCTD thöïc hieän trích laäp vaø duy trì döï phoøng chung baèng 0,75% toång giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï töø nhoùm 1 ñeán nhoùm 4 quy ñònh theo caùch phaân nôï treân ñaây. Trong thôøi gian toái ña 5 naêm keå töø ngaøy quy ñònh naøy coù hieäu löïc thi haønh, TCTD phaûi thöïc hieän trích laäp ñuû soá tieàn döï phoøng chung theo qui ñònh treân. 1.3.3 SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG: Toå chöùc tín duïng söû duïng döï phoøng ñeå xöû yù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây: 19 1. Khaùch haøng laø toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo qui ñònh cuûa phaùp luaät; caù nhaân bò cheát hoaëc maát tích. 2. Caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 ñöôïc qui ñònh treân ñaây. Rieâng caùc khoaûn nôï khoanh chôø Chính Phuû xöû lyù, toå chöùc tín duïng ñöôïc söû duïng döï phoøng (neáu coù) ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng . TCTD thöïc hieän vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng moät quyù/moät laàn. Vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro theo nhöõng nguyeân taéc sau: a. Söû duïng döï phoøng cuï theå theo coâng thöùc treân ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi khoaûn nôï ñoù. b. Phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo ñeå thu hoài nôï ( phaûi khaån tröông vaø coù thoûa thuaän vôùi Khaùch haøng ) c. Tröôøng hôïp taøi saûn ñaûm baûo khoâng ñuû buø ñaép ruûi ro tín duïng cuûa khoaûn nôï thì söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù ñuû . Sau khi söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng, TCTD phaûi chuyeån caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ruûi ro tín duïng töø haïch toaùn ngoaïi baûng ra haïch toaùn ngoaïi baûng ñeå tieáp tuïc theo doõi vaø coù caùc bieän phaùp ñeå thu hoài nôï trieät ñeå . Sau 5 naêm keå töø ngaøy söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, TCTD ñöôïc xuaát toaùn caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ra khoûi ngoaïi baûng ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp phaù saûn, cheát hoaëc maát tích. Rieâng ñoái vôùi Ngaân haøng TMNN, vieäc xuaát toaùn chæ ñöôïc pheùp thöïc hieän sau khi Boä taøi chính vaø NHNN chaáp thuaän. Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng khoâng ñuû ñeå xöû lyù toaøn boä ruûi ro tín duïng cuûa caùc khoaûn nôï phaûi xöû lyù, toå chöùc tín duïng haïch toaùn tröïc tieáp phaàn cheânh leäch thieáu cuûa soá tieàn döï phoøng vaøo chi phí hoaït ñoäng. Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng ñaõ trích coøn laïi lôùn hôn soá tieàn döï phoøng phaûi trích, TCTD phaûi hoaøn nhaäp phaàn cheânh leäch thöøa theo qui ñònh cuûa phaùp luaät veà cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi TCTD. 20 Toå chöùc tín duïng phaûi thaønh laäp Hoäi ñoàng xöû lyù ruûi ro tín duïng do Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò laøm chuû tòch vaø caùc thaønh vieân goàm Tröôûng ban kieåm soaùt, phuï traùch boä phaän keá toaùn, phuï traùch boä phaän tín duïng, quaûn lyù tín duïng vaø caùc thaønh vieân khaùc do Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò quyeát ñònh. Hoà sô laøm caên cöù ñeå cho vieäc xöû lyù RRTD: - Hoà sô veà cho vay vaø thu nôï; hoà sô veà chieát khaáu, taùi chieát khaáu thöông phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc ; hoà sô veà baûo laõnh, cam keát cho vay; hoà sô veà cho vay thueâ taøi chính; hoà sô veà taøi saûn ñaûm baûo vaø caùc giaáy tôø khaùc coù lieân quan. Ngoaøi ra: - Ñoái vôùi khaùch haøng laø toå chöùc doanh nghieäp thì caàn phaûi coù: baûn sao quyeát ñònh tuyeân boá phaù saûn, giaûi theå cuûa toøa aùn hoaëc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn, vaên baûn giaûi quyeát caùc khoaûn nôï cuûa toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå … - Ñoái vôùi khaùch haøng laø caù nhaân : baûn sao giaáy chöùng töû, giaáy xaùc nhaän maát tích do cô quan coù thaåm quyeàn caáp. 1.3.4 HAÏCH TOAÙN, BAÙO CAÙO Döï phoøng chung vaø döï phoøng cuï theå ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng cuûa TCTD vaøo taøøi khoaûn “Döï phoøng ruûi ro”. TCTD thöïc hieän haïch toaùn vieäc trích laäp, söû duïng döï phoøng, soá tieàn thu hoài ñöïôïc sau khi ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng theo qui ñònh cuûa NHNN. TCTD phaûi baùo caùo vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo qui ñònh veà cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ aùp duïng ñoái vôùi caùc ñôn vò thuoäc NHNN vaø caùc TCTD do NHNN ban haønh. Tröôùc ngaøy 15 thaùng thöù 2 cuûa moãi quùy, TCTD phaûi baùo caùo vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD cho Boä taøi chính vaø cuïc thueá tænh, thaønh phoá nôi TCTD ñaët truï sôû. 21 1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TRÍCH DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG: 1.4.1 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LUAÄT NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC: Theo Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 1997, thì NHNN coù quyeàn kieåm soaùt hoaït ñoäng tín duïng taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi. Nhö vaäy vôùi ñieàu kieän thöïc teá vaø yeâu caàu veà hoäi nhaäp, NHNN Vieät Nam coù quyeàn ban haønh caùc vaên baûn phaùp luaät nhaèm thöïc thi vaán ñeà quaûn lyù naøo ñoù. QÑ493 ñöôïc ban haønh nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi cuõng laø moät yeâu caàu caáp baùch, nhaèm chaán chænh hoaït ñoäng tín duïng vaø trong saïch tình hình taøi chính, giuùp caùc Ngaân haøng chuû ñoäng hôn trong vieäc xöû lyù nôï toàn ñoïng, naâng cao söùc caïnh tranh vaø naêng löïc taøi chính. Vì vaäy döôùi taùc ñoäng cuûa Luaät NHNN, QÑ493 ra ñôøi laø phuø hôïp tình hình thöïc teá. 1.4.2 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LUAÄT CAÙC TCTD Ñieàu 82 Luaät TCTD qui ñònh: TCTD phaûi döï phoøng ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng vaø ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng. Vieäc phaân loaïi taøi saûn “coù”, möùc trích, phöông phaùp laäp khoaûn döï phoøng vaø söû duïng khoaûn döï phoøng ñeå xöû lyù caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng do Thoáng ñoác NHNN qui ñònh sau khi thoáng nhaát vôùi Boä tröôûng Boä taøi chính. Vaäy khi thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng TCTD phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc do Luaät ñöa ra, coù nghóa laø trong hoaït ñoäng caàn phaûi coù caùc khoaûn döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Vôùi RRTD laø 1 daïng xuaát hieän thöôøng xuyeân vaø phaûi trích laäp döï phoøng laø ñieàu caàn thieát. 1.4.3 YEÁU TOÁ CHUÛ QUAN: ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng, chuùng ta bieát raèng coù nhieàu bieän phaùp ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng nhö khoanh nôï, xoùa nôï, chöùng khoaùn hoaù nôï, phaùt maõi taøi saûn … nhöng giaûi phaùp trích laäp döï phoøng vaø söû duïng noù ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï xaáu, toàn ñoïng laø tieát kieäm thôøi gian vaø hieäu quaû nhanh. Ñaây laø caùch xöû lyù mang tính chaát laâu daøi vaø oån ñònh nhaát ñöôïc cuï theå hoaù baèng qui ñònh. 22 1.4.4 YEÁU TOÁ KHAÙCH QUAN: xu höôùng hoäi nhaäp vaø thoâng leä quoác teá Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ñeå minh baïch tình hình taøi chính phaûi quaùn trieät ñuùng tieâu chí vaø caáu truùc phaân loaïi nôï. Ñoái vôùi caùc nöôùc phaùt trieån hoï cho raèng baûn chaát cuûa tín duïng luoân coù ruûi ro, do vaäy ngay khi phaùt sinh cho vay hay cam keát cho vay laø laäp töùc hoï tieán haønh trích laäp ngay döï phoøng, khoaûn naøy coù theå ñöôïc laäp khi caùc khoaûn nôï coù daáu hieäu suy giaûm hay chöa suy giaûm. Vieäc trích laäp ñaõ ñöôïc caùc nöôùc aùp duïng töø laâu, laø moät trong caùc chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn vaø hieäu quaû hoaït ñoäng ngaân haøng qui ñònh trong heä thoáng Basel I vaø môùi ñaây laø Basel II. Maëc duø caùc tieâu chuaån naøy khoù ñöôïc aùp duïng trong ñieàu kieän cuûa caùc NHTMVN, taïo ra thaùch thöùc to lôùn vaø khoâng theå giaûi quyeát trong ngaén haïn nhöng laø tieàn ñeà ñeå caùc NHTMVN nghieân cöùu vaø trieån khai thöïc hieän trong daøi haïn. Ñeå sôùm hoaø nhaäp kinh teá theá giôùi vaø phuø hôïp thoâng leä quoác teá, NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn ( ñaõ neâu ôû treân ) lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng. Vieäc aùp duïng trích laäp döï phoøng cuõng theå hieän moät phaàn noäi dung trong xu höôùng hoäi nhaäp hieän nay maø NHNN ñang thöïc hieän cho caùc NHTMVN. 1.5 KINH NGHIEÄM TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM. 1.5.1 KINH NGHIEÄM ÔÛ CAÙC NÖÔÙC: Taïi Phaùp: caùc chuaån möïc quaûn trò ruûi ro luoân ño löôøng ruûi ro tín duïng thoâng qua baûn chaát cuûa tín duïng, theo ñoù tín duïng luoân coù ruûi ro duø khoaûn cho vay coù suy giaûm hay chöa suy giaûm veà khaû naêng thanh toaùn. Vì vaäy, caùc höôùng daãn ñeàu ñöa ra phöông phaùp trích laäp ngay töø khi khoaûn cho vay ñöôïc baét ñaàu. Ñaây laø khoaûn döï phoøng tích cöïc ñöôïc trích laäp cho khoaûn dö nôï tín duïng trong moãi thôøi kyø keá toaùn phuø hôïp vôùi möùc toån thaát döï tính daøi haïn . Tyû leä trích laäp naâng daàn vôùi thôøi gian vay vaø khaû naêng suy giaûm khoaûn nôï, ban ñaàu khôûi taïo möùc trích laäp toái thieåu laø 5% cuûa hieäu soá khoaûn nôï vaø taøi saûn ñaûm baûo. 23 Taïi Anh phöông phaùp trích laäp döï phoøng thöïc hieän theo qui ñònh cuûa Hieäp hoäi Ngaân haøng Anh nhö sau: + Soá tieàn cuûa moät khoaûn döï phoøng cuï theå phaûi laø laø öôùc tính cuûa ngaân haøng veà soá tieàn caàn thieát ñeå caét giaûm giaù trò khoaûn vay taïi thôøi ñieàm khôûi taïo (giaù trò ban ñaàu) tröø ñi baát cöù soá döï phoøng naøo ñaõ ñöôïc trích laäp xuoáng coøn giaù trò roøng döï tính cuoái cuøng maø coù theå thu hoài ñöôïc. + Khoâng coù moät nguyeân nhaân cuï theå naøo daãn ñeán vieäc trích laäp döï phoøng – noù thöôøng laø moät söï kieän vôõ nôï nhöng caùc khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc xaùc laäp baát cöù khi naøo coù thoâng tin veà söï giaûm suùt chaát löôïng caùc khoaûn vay. + Caùc khoaûn döï phoøng chung phaûi ñöôïc trích laäp cho nhöõng khoaûn vay ñaõ giaûm suùt veà chaát löôïng nhöng vaãn chöa ñöôïc xaùc ñònh moät caùch cuï theå. Vieäc ñaùnh giaù cho döï phoøng chung laø mang tính “chuû quan moät caùch taát yeáu” nhöng phaûi tính ñeán kinh nghieäm quaù khöù vaø caùc ñieàu kieän kinh teá hieän taïi. Maëc duø trong thöïc teá, moät soá ngaân haøng ñaõ xaây döïng caùc chính saùch trích laäp döï phoøng vôùi nhieàu yeáu toá höôùng veà töông lai nhaèm buø ñaép moät löôïng toån thaát naøo ñoù trong suoát thôøi haïn cuûa moät khoaûn tín duïng, caùc khoaûn döï phoøng chung chæ chieám moät phaàn khaù nhoû trong toång döï phoøng. Ñieàu naøy moät phaàn laø vì caùc khoaûn döï phoøng chung laø khoaûn ñöôïc giaûm tröø thueá vaø Hieäp öôùc voán cuûa Basel (1998) ñaõ giôùi haïn soá döï phoøng chung ñöôïc ñöa vaøo trong voán döï tröõ baét buoäc toái thieåu ôû möùc 1,25% toång taøi saûn coù ruûi ro. ÔÛ Myõ cuõng gioáng nhö cuûa Anh, caùc khoaûn döï phoøng chæ ñöôïc daønh cho caùc khoaûn toån thaát tín duïng ñaõ xaûy ra. Theo caùc chuaån möïc keá toaùn ñöôïc chaáp thuaän roäng raõi cuûa Myõ (GAAP), “khoâng ñöôïc coâng nhaän caùc khoaûn toån thaát tröôùc khi cho raèng chuùng coù theå ñaõ xaûy ra, keå caû khi döïa vaøo kinh nghieäm quaù khöù ñeå coù theå cho raèng caùc khoaûn toån thaát seõ phaùt sinh trong töông lai” Caùc Ngaân haøng Myõ trích laäp vaø duy trì ñaày ñuû “döï phoøng cho caùc khoaûn toån thaát tín duïng vaø cho thueâ taøi chính” (ALLL) ñeå buø ñaép caùc khoaûn toån thaát tín 24 duïng döï tính hieän coù, maëc duø ngöôøi ta thöøa nhaän raèng vieäc quyeát ñònh möùc ALLL naøy ñöôïc caên cöù nhieàu vaøo söï ñaùnh giaù chuû quan cuûa caùc ngaân haøng. Ñeå ñaûm baûo tính hôïp lyù cuûa ALLL, caùc nhaø thanh tra ngaân haøng nhìn vaøo heä thoáng quaûn lyù vaø phöông phaùp ño löôøng ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng vaø thöïc hieän caùc phaân tích ñònh löôïng ñoái vôùi ALLL nhö moät phaàn cuûa söï ñaùnh giaù toaøn dieän danh muïc cho vay vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng thu hoài nôï cuûa danh muïc ñoù. Khi caùc nhaø thanh tra keát luaän raèng möùc ALLL cuûa moät ngaân haøng thaáp hôn so vôùi möùc thích hôïp, ngaân haøng naøy phaûi trích laäp theâm döï phoøng. Caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS) Ñeán naêm 2005, caùc coâng ty cuûa Lieân minh Chaâu AÂu coù coå phieáu ñöôïc nieâm yeát coâng khai treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaûi thöïc hieän theo IAS39. IAS39 coi moät khoaûn vay laø suy yeáu neáu, treân cô sôû caùc chöùng khoaùn khaùch quan, ngaân haøng khoâng theå thu hoài laïi ñöôïc moät phaàn hoaëc toaøn boä giaù trò khoaûn vay ñoù, thì giaù trò khoaûn tín duïng taïi thôøi ñieåm khôûi taïo ( tröø ñi phaàn döï phoøng ñaõ trích laäp ) laø lôùn hôn giaù trò coù theå thu hoài ñöôïc döï tính. 1.5.2 BAØI HOÏC NAØO CHO NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM: Caùc tieâu chí phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro maø caùc nöôùc ñang aùp duïng khaù roõ raøng, vaán ñeà coøn laïi cuûa moät NHTMVN laø phaûi theo thoâng leä quoác teá vaø öùng duïng vieäc trích laäp vaøo thöïc tieãn. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc NHTMVN phaûi vaän duïng ñuùng tinh thaàn QÑ 493, ñoàng thôøi cuõng phaûi hoïc hoûi caùch thöùc vaø tieâu chí trong ñaùnh giaù chaát löôïng nôï vaø coù nhöõng öùng xöû khaùc nhau veà xöû lyù nôï. Trong vaän duïng caàn saùng taïo hôn, minh baïch hôn khi ñaùnh giaù vaán ñeà nôï suy thoaùi hoaëc nôï coù daáu hieäu nghi ngôø. Löïa choïn thôøi ñieåm thích hôïp ñeå trích laäp ngay caû khi nôï chöa suy thoaùi cuõng laø moät caùch laøm caàn hoïc hoûi . Tuy nhieân, kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân ñaây naèm ôû nhöõng khu vöïc coù thò tröôøng taøi chính vöõng maïnh, khoâng neân aùp duïng cöùng nhaéc vaøo tình hình Vieät 25 Nam vì coù theå laøm sai bieät caáu truùc nôï, tyû leä an toaøn trong hoaït ñoäng theo caùc qui ñònh maø Basel II ñöa ra do khoâng phuø hôïp vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Caàn minh baïch trong caùch chuyeån nhoùm nôï vôùi vaán ñeà laûng traùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp, neân xaây döïng chöông trình quaûn lyù rieâng veà trích laäp döï phoøng, laäp heä thoáng quaûn trò ruûi ro tín duïng treân neàn taûng coâng ngheä quaûn lyù tieân tieán ñöôïc aùp duïng ôû caùc ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi. Keát luaän: Chöông 1 ñaõ phaân tích vaø laøm roõ khaùi nieäm quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, neâu baät tính chaát ruûi ro tín duïng vaø ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng. Trình baøy caùc khaùi nieäm, ñaùnh giaù, phöông phaùp quaûn lyù vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. Cuï theå : - Caùch thöùc phaân loaïi nôï, phaân loaïi khaùch haøng. - Trích laäp vaø söû duïng quyõ döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo quyeát ñònh 493. - Söï caàn thieát phaûi xöû lyù RRTD theo thoâng leä quoác teá, kinh nghieäm ôû moät soá nöôùc vaø baøi hoïc aùp duïng cho Vieät Nam trong tình hình hieän nay. 26 Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT 2.1. VAØI NEÙT VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT 2.1.1. CÔ SÔÛ PHAÙP LYÙ HÌNH THAØNH Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Ñeä Nhaát coù teân giao dòch quoác teá laø First joint stock commercial bank, vieát taét FCB thaønh laäp theo quyeát ñònh 0033/NHGP ngaøy 27 - 04 - 1993 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam, ñaêng kyù taïi Sôû keá hoaïch vaø ñaàu tö TPHCM soá 059068. Voán ñieàu leä hieän taïi 150 tyû ñoàng, truï sôû chính ñaët taïi soá 715 Traàn Höng Ñaïo P1 Q5 , Tp.HCM . Ngaân haøng Ñeä Nhaát laø Ngaân haøng TMCP coù voán goùp phaàn lôùn cuûa coå ñoâng ngöôøi Hoa trong vaø ngoaøi nöôùc. Maïng löôùi kinh doanh goàm caùc chi nhaùnh taïi: Quaän 6, Quaän 1, Quaän 11, Quaän Taân Bình, TP. Haø Noäi vaø Tænh Long An 2.1.2 NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CHÍNH : + + + + Nhaän tieàn gôûi thanh toaùn, tieàn gôûi tieát kieäm, thu chi hoä. Tieáp nhaän caùc nguoàn uyû thaùc, voán ñaàu tö. Cho vay ngaén haïn, trung haïn, ñaàu tö döï aùn, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu. Thöïc hieän caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc… 2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT 2.2.1 QUI MOÂ HOAÏT ÑOÄNG: Cuøng thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng theo tieán trình saép xeáp laïi heä thoáng Quyõ tín duïng vaø hôïp taùc xaõ tín duïng thôøi kyø 1990, Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát khai tröông hoaït ñoäng cuøng thôøi gian vôùi caùc Ngaân haøng AÙ Chaâu, Saøi Goøn Thöông tín, Phaùt Trieån Nhaø, Queá Ñoâ… Do hoaït ñoäng cuûa heä thoáng Ngaân haøng 27 TMCP thôøi kyø ñaàu gaëp khaù nhieàu khoù khaên neân Ngaân haøng Ñeä Nhaát cuõng khoâng traùnh khoûi ñieàu ñoù, keát quaû laø hoaït ñoäng kinh doanh coù qui moâ khoâng taêng tröôûng vaø söùc yø keùo daøi qua nhieàu naêm. Ñaùng chuù yù nhaát laø caùc naêm 1996 ñeán 2000, hoaït ñoäng kinh doanh gaàn nhö beá taéc vôùi keát quaû loã lieân tuïc, nôï quaù haïn vaø nôï ñoïng chieám hôn 70% dö nôï. Tình hình treân buoäc NHNN TPHCM phaûi laäp ñoaøn kieåm soaùt ñaëc bieät ñeå giaùm saùt vaø quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh, nhaèm traùnh cho ngaân haøng bò phaù saûn. Ngaân haøng hoaït ñoäng co cuïm, qui moâ khoâng taêng vaø giaûm lieân tuïc trong caùc naêm ñoù. Chæ sau thôøi kyø ñoåi môùi vaø taêng voán töø naêm 2001, Ngaân haøng Ñeä Nhaát môùi coù möùc taêng tröôûng vaø oån ñònh trôû laïi. So vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP hoaït ñoäng cuøng thôøi kyø, qui moâ kinh doanh hieän nay cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát naèm ôû nhoùm cuoái cuøng caùc Ngaân haøng Gia Ñònh, Taân Vieät … vaø caùch nhoùm ñaàu goàm caùc Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín, AÙ Chaâu, Ñoâng AÙ … moät khoaûng caùch tuït haäu treân 5 naêm caû veà coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù vaø nghieäp vuï kinh doanh. Khi Vieät Nam ñaõ gia nhaäp WTO thì hoaït ñoäng Ngaân haøng Ñeä Nhaát seõ gaëp nhieàu khoù khaên hôn. Ñeå caûi thieän hình aûnh Ngaân haøng, taïi Ñaïi hoäi coå ñoâng thöôøng nieân naêm 2006, Hoäi ñoàng quaûn trò ñaõ xaây döïng chieán löôïc kinh doanh vaø muïc tieâu phaùt trieån cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010. Theo ñoù ngoaøi taêng tröôûng tín duïng, Ngaân haøng cuõng chuù yù ñeán phaùt trieån dòch vuï baùn leû, ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao trình ñoä quaûn lyù, môû roäng ñòa baøn kinh doanh, keát noái caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi... Quyeát taâm ñoù ñöôïc cuï theå hoaù baèng cam keát cuûa nhaø ñaàu tö, coå ñoâng môùi khi taêng voán ñieàu leä leân 150 tyû ñoàng vaøo 3/2006, döï kieán leân 300 tyû ñoàng vaøo 12/2006 vaø taêng leân 500 tyû ñoàng trong naêm 2007. 2.2.2 KEÁT QUÛA HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT . 2.2.2.1 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá: Vôi qui moâ hoaït ñoäng kinh doanh ôû möùc töông ñoái, neân ñoái töôïng khaùch haøng maø Ngaân haøng Ñeä Nhaát cho vay chæ taäp trung ôû caùc thaønh phaàn sau : - Doanh nghieäp coù qui moâ vöøa vaø nhoû 28 - Caù nhaân vaø hoä gia ñình - Caùc ñoái töôïng khaùc. Caùc ñoái töôïng naøy chuû yeáu thuoäc thaønh phaàn kinh teá tö nhaân, hoä caù theå tö nhaân, moät soá ít khaùch haøng laø ñoái töôïng coù voán lieân doanh nöôùc ngoaøi, caùc thaønh phaàn kinh teá quoác doanh vaø hôïp taùc xaõ thì hoaøn toaøn khoâng coù. Baûng sau cho thaáy soá lieäu hoaït ñoäng caùc naêm 1997 – 2005 Baûng 2.1: Dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá Ngaân haøng Ñeä Nhaát 1997-2006 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Thaønh phaàn kinh teá DNNN vaø hôïp taùc xaõ Cty TNHH vaø DNTN Hoä KD, tö nhaân Caùc ñoái töôïng khaùc Coäng 1997 - 15.305 56.284 27.568 99.157 1998 - 17.243 62.431 27.013 106.687 1999 18.862 61.266 26.875 107.003 2000 14.873 58.769 26.519 100.161 2001 22.365 81.317 26.260 129.942 2002 42.345 165.114 21.095 228.554 2003 89.234 203.166 10.659 303.059 2004 139.477 292.933 0 432.410 2005 147.220 334.416 0 481.736 30/09/2006 160.429 350.641 0 511.070 Nguoàn: baùo caùo toång hôïp tín duïng haøng naêm NHÑN . Cô caáu nôï phaân theo loaïi hình kinh teá coù söï chuyeån bieán theo höôùng taêng tyû troïng loaïi hình Coâng ty TNHH, coå phaàn caû veà soá töông soá laãn soá tuyeät ñoái, naêm 2005 nhoùm naøy chieám tyû leä 30,6% toång dö nôï, 9 thaùng naêm 2006 laø 160.429 trieäu ñoàng, tyû troïng 31,3%. Trong khi ñoù, dö nôï cho vay doanh nghieäp nhaø nöôùc, hôïp taùc xaõ trong toång dö nôï trong caùc naêm qua gaàn nhö laø khoâng coù, ñieàu naøy cho thaáy ñoái töôïng quoác doanh khoâng phaûi laø nhoùm KH maø Ngaân haøng quan taâm. Tyû troïng cho vay khu vöïc tö nhaân caù theå, hoä kinh doanh ngaøy caøng taêng veà soá tuyeät ñoái nhöng giaûm veà soá töông ñoái, naêm2005 dö nôï nhoùm KH naøy laø 334.416 trieäu ñoàng, tyû troïng 69,4% toång dö nôï, 9 thaùng naêm 2006 laø 350.641 29 trieäu ñoàng, tyû leä 68,6%. Caùc naêm ñaàu Ngaân haøng chöa taäp trung cho vay soá löôïng lôùn, chæ cho vay nhoû leû ñoái vôùi caù nhaân neân taêng dö nôï khoâng nhanh. Sau naêm 2001 cuøng vôùi söï thaønh coâng cuûa Luaät Doanh nghieäp, Ngaân haøng ñaõ ñaåy maïnh cho vay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, coù nhieàu chính saùch öu ñaõi veà laõi suaát, thôøi haïn vay voán, thôøi gian aân haïn vaø nhaát laø giaûm bôùt nhieàu thuû tuïc phieàn haø ñaõ thu huùt nhieàu KH loaïi naøy, keát quaû töø tyû troïng 6,6% so vôùi toång dö nôï naêm 1997 ñaõ taêng leân 31,3% vaøo thaùng 9 naêm 2006. Chieán löôïc kinh doanh ñeán naêm 2010, ngaân haøng ñaët muïc tieâu ñöa tyû troïng nhoùm ñoái töôïng khaùch haøng naøy leân 50% treân toång dö nôï laøm cô sôû ñeå cho vay caùc doanh nghieäp lôùn. Moät nhoùm ñoái töôïng KH khaùc trong baûng soá lieäu treân phaûn aùnh möùc dö nôï naêm 1997 laø 27.568 trieäu ñoàng chieám tyû troïng 28% so vôùi toång dö nôï nhöng sau ñoù giaûm daàn qua caùc naêm caû soá tuyeät ñoái vaø töông ñoái, ñaëc bieät caùc naêm 2003 vaø 2004 giaûm maïnh dö nôï khoaûng 10 tyû ñoàng/naêm ñeå ñeán cuoái naêm 2004 thì dö nôï nhoùm ñoái töôïng KH naøy = 0. Nguyeân nhaân naøo Ngaân haøng phaûi xoùa boû nhoùm ñoái töôïng naøy? Caâu traû lôøi do nhoùm ñoái töôïng naøy laø thaønh phaàn caù nhaân vay tieàn cuûa Ngaân haøng ñeå mua haøng traû goùp goàm: kim khí ñieän maùy vaø xe gaén maùy taïi caùc coâng ty maø ngaân haøng coù tham gia taøi trôï. Theo ñoù chæ caàn ngöôøi mua haøng traû tröôùc soá tieàn khoaûng 30% giaù trò haøng mua, kyù hôïp ñoàng vay tieàn ngaân haøng laø ñöôïc nhaän haøng ñoàng thôøi haøng thaùng traû goùp soá tieàn vay cho ngaân haøng. Ñaây laø moät yù töôûng kinh doanh môùi ôû thôøi ñieåm naêm 1995 – 1996 khi ngaân haøng trieån khai thöïc hieän chöông trình naøy nhaèm naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân TP.HCM. Tuy nhieân, chöông trình naøy sôùm thaát baïi vì noù khoâng mang laïi hieäu quaû nhö mong muoán, ñoàng thôøi toaøn boä dö nôï cho vay qua naêm 1997 trôû veà sau ñaõ trôû thaønh nôï quaù haïn vaø nôï khoù ñoøi vì caùc ñoái töôïng cho vay naøy coù nguoàn goác khoâng roõ raøng, ña soá laø ngöôøi ngheøo bò coø moài duï doã vay tieàn, cöûa haøng caáu keát vôùi KH laáy tieàn cuûa ngaân haøng. Ñieàu ñoù buoäc ngaân haøng phaûi maát 30 nhieàu coâng söùc vaø tieàn cuûa ñeå xöû lyù khoaûn nôï khoù ñoøi naøy, naêm 2003 - 2004 dö nôï nhoùm ñoái töôïng naøy giaûm nhanh vaø = 0 khoâng phaûi baèng bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp maø phaàn lôùn nhôø vaøo trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, phaàn naøy seõ trình baøy chi tieát ôû phaàn sau luaän vaên. Giai ñoaïn 2001-2006, laø giai ñoaïn coù nhieàu thay ñoåi trong hoaït ñoäng cuûa NH vôùi haøng loaït caùc qui ñònh môùi ra ñôøi ñaõ taïo moät cô sôû phaùp lyù roõ raøng, ñaày ñuû hôn cho caùc NHTM kinh doanh. Vì vaäy, dö nôï trong caùc naêm 1997 – 2001 taêng chaäm vaø khoâng ñaùng keå do nhieàu nguyeân nhaân, caùc naêm 2002 – 2003 coù toác ñoä taêng khaù nhanh vaø noùng hôn 100 tyû ñoàng/naêm, caùc naêm keá dö nôï coù taêng nhöng möùc ñoä ñaõ chaäm laïi vaø oån ñònh ñeán 09/2006 ñaït dö nôï 511.070 trieäu ñoàng. Baûng 2.1 cho thaáy caùc giai ñoaïn taêng tröôûng tín duïng cuûa Ngaân haøng coù nhieàu böôùc thaêng traàm vaø khoâng ñeàu, coù nhieàu vaán ñeà caàn xem xeùt. Taïi sao dö nôï cuûa Ngaân haøng laïi taêng tröôûng nhö treân, ta haõy xem xeùt chuùng trong moái quan heä vôùi voán ñieàu leä vaø toång taøi saûn Baûng 2.2: Dö nôï, voán ñieàu leä, toång taøi saûn giai ñoaïn 1997-2006 Ñôn vò tính: trieäu ñoàng Chæ tieâu 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 30/09/2 006 Dö nôï 99.157 106.687 107.003 100.161 129.942 228.554 303.059 432.410 481.736 511.070 Voán ñieàu leä 30.000 38.500 48.585 70.000 120.000 100.582 98.162 98.162 98.162 150.000 Toång taøi saûn 178.982 216.442 152.223 148.086 221.775 276.080 367.331 521.635 599.056 677.724 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn. Thaønh phaàn dö nôï chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång taøi saûn vaø ñoùng goùp raát nhieàu vaøo lôïi nhuaän, khoaûng 60% - 95%. Toång taøi saûn bieán ñoåi haøng naêm nhöng chæ taêng maïnh töø naêm 2003 ñeán nay. Baûng 2.2 khoâng cho thaáy taàm aûnh höôûng naøo cuûa voán ñieàu leä ñeán möùc taêng tröôûng cuûa dö nôï vì voán naøy khoâng taêng maø coøn bieán ñoäng giaûm töø naêm 2001 ( do Ngaân haøng ñaõ caán tröø caùc khoaûn loã trong kinh doanh coøn toàn troïng tröôùc ñaây). Voán ñieàu leä khoâng taêng, trong khi toång taøi saûn vaø dö nôï bieán ñoäng cuøng chieàu, töùc dö nôï khoâng bò aûnh höôûng cuûa 31 voán ñieàu leä maø phuï thuoäc vaøo möùc taêng cuûa voán huy ñoäng, ñieàu ñoù ñoøi hoûi Ngaân haøng caàn quan taâm khi phaùt trieån nguoàn voán ñeå ñaùp öùng cho vay. Naêm 2005, trong toång taøi saûn, thì dö nôï chieám ñeán 80% laø khaù cao vaø noùng, ñeán 30/09/2006 thì tyû leä naøy coù giaûm xuoáng coøn 75,4%, ñieàu naøy coù theå tieàm aån nhieàu ruûi ro vì toaøn boä hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng taäp trung vaøo tín duïng laø ñieàu khoâng toát trong tình hình hieän nay. Bieåu ñoà phaân tích quan heä dö nôï – voán dieàu leä – toång taøi saûn seõ cho thaáy chi tieát hôn. Bieåu ñoà 2.1 : Quan heä toång taøi saûn - dö nôï giai ñoaïn 1997-2006 0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 700,000 800,000 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 9/3 0/2 00 6 Dö nôï Toång taøi saûn Bieåu ñoà cho thaáy ñöôøng bieåu die._.û duïng döï phoøng keøm phaùt maõi taøi saûn theo qui ñònh trong ñieàu kieän hieän nay laø thieáu tính khaû thi. Vaán ñeà phaùt maõi taøi saûn laø moät quaù trình nhieâu kheâ vaø toán nhieàu thôøi gian. Duø coâng taùc phaùt maõi taøi saûn ñaõ ñöôïc nhieàu cô quan, boä ban haønh nhieàu quyeát ñònh, nghò ñònh, Luaät … thoâng thoaùng ñeå xöû lyù nhö: Boä luaät daân söï, Nghò ñònh 178/1999NÑCP, Nghò ñònh soá 85/2002/NÑ-CP, Thoâng tö soá 07/2003/TT- NHNN, Thoâng tö soá 03/2001/TTLT/NHNN-BTP-BCA-BTC-TCÑC… Trong ñoù, coù nhieàu ñieåm môùi nhö: cho pheùp Ngaân haøng tröïc tieáp baùn taøi saûn, uûy quyeàn cho beân thöù 3 baùn taøi saûn, nhôø con ñöôøng toá tuïng … Nhöng thöïc teá aùp duïng thì khoâng coù ngaân haøng naøo coù theå baùn ñöôïc taøi saûn theá chaáp theo qui ñònh ñaõ coù. Khi taøi saûn chöa phaùt maõi ñöôïc, maø ñaõ ñöôïc söû duïng döï phoøng cuï theå xöû lyù ruûi ro, thì phaàn nôï naøy ñöôïc chuyeån ra theo doõi ngoaïi baûng, phaàn nôï coøn laïi theo doõi noäi baûng. Tröôøng hôïp naøy gaây khoù khaên trong vieäc theo doõi moät khoaûn nôï vöøa haïch toaùn ôû noäi baûng laãn ôû ngoaïi baûng, laøm vieäc xöû lyù khoaûn nôï naøy khoâng döùt ñieåm. Ñeå khaéc phuïc vöôùng maéc treân ñeà nghò söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro ñöôïc thay ñoåi theo trình töï sau: söû duïng döï phoøng cuï theå, döï phoøng chung vaø sau cuøng laø phaùt maõi taøi saûn baûo ñaûm ñeå phuø hôïp thoâng leä quoác teá. Khi xöû lyù xong nôï caàn chuyeån sang haïch toaùn ngoaïi baûng ñeå theo doõi, song song ñoù laø bieän phaùp xöû lyù phaùt maõi taøi saûn hay chuyeån giao cho coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn ñaûm baûo ñeå thöïc hieän tieáp coâng ñoaïn thu nôï coøn laïi. 71 Giaûi quyeát vaán ñeà naøy, kinh nghieäm moät soá nöôùc, khi trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñaõ aùp duïng tieâu chuaån cuûa Basel I nay chuyeån sang Basel II. Nguyeân nhaân laø Basel I ñaõ giuùp quaûn trò ngaân haøng hieäu quaû vaø choáng ñôõ vôùi ruûi ro toát hôn. Tuy nhieân qua quaù trình aùp duïng Basel I ñaõ coù moät soá vaán ñeà: + Thöù nhaát: vieäc phaân loaïi chöa chi tieát cho caùc khoaûn cho vay. Chaúng haïn ruûi ro theo ñoái taùc (ví duï khaû naêng taøi chính ) hoaëc theo ñaëc ñieåm cuûa khoaûn tín duïng (ví duï nhö theo thôøi haïn). Noù chæ ra raèng caùc ngaân haøng coù cuøng tyû leä an toøan voán nhöng coù theå ñoái maët vôùi caùc ruûi ro khaùc nhau, ôû möùc ñoä khaùc nhau. + Thöù hai: Basel I chöa tính ñeán lôïi ích cuûa ña daïng hoùa hoaït ñoäng. Ruûi ro seõ giaûm neáu ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö. Basel I quy ñònh veà voán toái thieåu khoâng coù söï khaùc bieät giöõa moät ngaân haøng kinh doanh ña daïng( ít ruûi ro hôn) vaø moät ngaân haøng kinh doanh taäp trung (nhieàu ruûi ro hôn). + Thöù ba: Basel I chöa tính ñeán caùc ruûi ro khaùc nhö ruûi ro quoác gia, ruûi ro ngoaïi hoái. Basel II hoøan thieän hôn trong xaùc ñònh tyû leä an toaøn voán vaø khuyeán khích caùc ngaân haøng thöïc hieän caùc phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro tieân tieán hôn. Basel II ñöa caùc phöông aùn löïa choïn, cho pheùp quyeàn töï quyeát raát lôùn trong giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Noù goàm caùc chuaån möïc giaùm saùt nhaèm hoaøn thieän kyõ thuaät quaûn lyù ruûi ro vaø ñöôïc caáu truùc theo 3 caáp ñoä: Pillar I, Pillar II, Pillar III. Basel II phaïm vi aùp duïng roäng hôn, bao goàm: khoâng chæ caùc ngaân haøng quoác teá maø caû caùc coâng ty meï, thay ñoåi ñònh nghóa veà taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro. Ñoái vôùi ruûi ro tín duïng neáu Basel I ñöa ra moät phöông phaùp chung thì Basel II ñeà xuaát 2 löïa choïn: phöông phaùp chuaån vaø phöông phaùp phaân haïng noäi boä. - Phöông phaùp chuaån: phöông phaùp naøy nhaèm ño löôøng ruûi ro tín duïng töông töï nhö Basel I nhöng ôû möùc ñoä nhaïy caûm vôùi ruûi ro hôn vì theo phöông phaùp naøy seõ söû duïng phaân haïng taøi chính do caùc toå chöùc taøi chính phaân haïng ñoäc laäp cung caáp laøm heä soá khi tính toaùn taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro. 72 - Phöông phaùp phaân haïng noäi boä: phöông phaùp naøy chuû yeáu döïa vaøo ñaùnh giaù noäi boä cuûa ngaân haøng veà heä soá ruûi ro ñeå xaùc ñònh tyû leä voán caàn thieát. Tuy nhieân vaãn döïa vaøo uûy ban höôùng daãn cuûa Basel ñeå xaùc ñònh ruûi ro cho töøng loaïi taøi saûn bao goàm: Yeáu toá caáu thaønh ruûi ro: goàm caùc ñaùnh giaù veà heä soá ruûi ro (Xaùc suaát ruûi ro, toång soá tieàn cuûa moùn vay, soá tieàn cho vay coù khaû naêng thaát thoaùt, thôøi haïn cho vay hieäu quaû) do ngaân haøng töï tính toaùn. Phöông trình ruûi ro: coâng thöùc ñeå tính toaùn taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro döïa vaøo caùc yeáu toá caáu thaønh theo ruûi ro. Möùc yeâu caàu voán toái thieåu: tieâu chuaån toái thieåu cho moät ngaân haøng söû duïng phöông phaùp phaân haïng noäi boä cho töøng loaïi taøi saûn. 3.3 GIAÛI PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG CUÛA QÑ493 ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TÖØ NAY ÑEÁN 2010. Treân cô sôû chính saùch döï phoøng do Boä phaän quaûn lyù tín duïng xaây döïng töø nay ñeán 2010, ñeå chính saùch döï phoøng ñaûm baûo thaønh coâng vaø thöïc hieän khaû thi treân thöïc teá, Ngaân haøng Ñeä Nhaát caàn quan taâm moät soá giaûi phaùp sau: - Phaân loaïi ñuùng vaø ñuû caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï vaøo nhoùm 2. Ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï suy giaûm khaû naêng traû nôï ñuùng thöïc teá, khoâng laïm duïng ñeå neù traùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp. - Caàn haïch toaùn chi phí döï phoøng cuï theå ñöôïc trích laäp töøng quyù vaøo chi phí kinh doanh, khoâng neù traùnh chôø lôïi nhuaän cuoái naêm môùi haïch toaùn ñuû theo qui ñònh nhaèm caân baèng thu chi. - Haïch toaùn khoaûn döï phoøng chung ngay trong naêm 2007 vaø 2008, phaân boå töøng naêm vaøo chi phí kinh doanh. - Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng noäi boä trong naêm 2007, xeáp loaïi KH vaø ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng sau 3 thaùng keå töø ngaøy vay, trích laäp döï phoøng theo ñaùnh giaù cuûa Ngaân haøng ngay, khoâng chôø khi khoaûn nôï coù daáu hieäu suy giaûm. 73 - Khoâng ñònh giaù quaù cao TSTC, Ban ñieàu haønh caàn xaây döïng möùc giaù traàn ñoái vôùi töøng khu vöïc, töøng con ñöôøng ñeå aùp giaù taøi saûn khi cho vay. - Thöïc hieän ñuùng chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng quaûn trò thoâng qua töøng naêm, khoâng laøm giaûm lôïi nhuaän ñeå aûnh höôûng ñeán chính saùch phaân chia coå töùc cuûa coå ñoâng. 3.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG : 3.4.1 ÑEÀ XUAÁT THAY ÑOÅI MOÄT SOÁ ÑIEÅM CUÛA QÑ 493 3.4.1.1 Thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng ruûi ro: QÑ 493 phaân loaïi nôï theo 5 nhoùm vôùi tyû leä trích laäp laø 0%, 5%, 20%, 50% vaø100%. Thôøi ñieåm ñeå trích laäp laø cuoái moãi quyù vôùi ñieàu kieän coù nôï quaù haïn xaûy ra laø khoâng phuø hôïp. Neáu khoâng coù nôï quaù haïn xaûy ra coù nghóa laø khoâng coù vieäc trích laäp döï phoøng ruûi ro. Thöïc teá ruûi ro vaø tín duïng luoân toàn taïi vaø khoâng theå chia caét, neân khoâng theå loaïi tröø ñöôïc ruûi ro caû trong tröôøng hôïp khoâng coù nôï quaù haïn. Caàn thay ñoåi moät phaàn QÑ 493 laø caàn thöïc hieän vieäc trích laäp döï phoøng ngay caû khi nôï chöa bò quaù haïn, thaäm chí ngay caû khi môùi phaùt sinh cho vay. Caên cöù ñeå trích laäp cho caùc moùn nôï naøy coù theå döïa vaøo khoaûn nôï ñoù coù taøi saûn hay khoâng, coù taøi saûn thì tyû leä trích laäp thaáp hoaëc ngöôïc laïi; hoaëc treân cô sôû chaát löôïng töøng khoaûn nôï tín duïng toát hay xaáu döïa treân heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä. 3.4.1.2 Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ñeå minh baïch tình hình taøi chính: coâng vieäc naøy ñoøi hoûi phaûi quaùn trieät ñuùng tieâu chí vaø caáu truùc phaân loaïi nôï. Vieäc phaân loaïi caùc khoaûn cho vay cuûa Ngaân haøng tröôùc heát phaûi döïa treân phaân tích keát hôïp 2 yeáu toá laø khaû naêng traû nôï vaø tình hình taøi chính cuûa KH, ñöôïc moâ phoûng theo sô ñoà: 74 Khaû naêng traû Tình nôï hình taøi chínhï Raát toát Toát Trung bình Trung bình yeáu Keùm Raát toát Nôï toát Nôï toát Nôï caàn chuù yù Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi Toát Nôï toát Nôï toát Nôï caàn chuù yù Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi Trung bình Nôï caàn chuù yù Nôïcaàn chuù yù Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Trung bình yeáu Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Nôï maát voán Keùm Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Nôï maát voán Nôï maát voán Ngoaøi ra ñeå ñaùnh giaù phaân loaïi nôï phuø hôïp, ngaân haøng phaûi keát hôïp ñaùnh giaù theâm moät soá tieâu thöùc sau cuûa khaùch haøng: naêng löïc taøi saûn maùy moùc vaø thieát bò phuïc vuï kinh doanh; naêng löïc quaûn lyù cuûa nhaø quaûn trò; chaát löôïng heä thoáng baùo caùo, thoâng tin vaø kieåm soaùt noäi boä; khaû naêng hieän taïi vaø trieån voïng saép tôùi veà thò tröôøng ñaàu ra vaø ñaàu vaøo; chính saùch cuûa nhaø nöôùc . 3.4.1.3 Phaân loaïi nhoùm nôï: Theo QÑ493 chia nôï thaønh 5 nhoùm so vôùi 4 nhoùm QÑ488 laø thaät söï khoâng caàn thieát, bôûi vì ôû QÑ493 xuaát hieän nôï nhoùm 2 vôùi nhöõng khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï ( hay coøn goïi laø nôï ñaõ ñöôïc gia haïn ) coù möùc trích laäp döï phoøng laø 5%. Soá tieàn trích laäp khoâng cao, neáu aùp duïng coâng thöùc, neân noù khoâng laøm taêng döï phoøng cuï theå cuûa Ngaân haøng. Tuy nhieân, noù laïi taïo ra ñieåm xaáu vì caùc khoaûn nôï gia haïn ñöôïc xem laø nôï quaù haïn. ÔÛ Ngaân haøng Ñeä Nhaát khi thöïc hieän phaân loaïi nhoùm nôï theo QÑ493 ngay töø Q2/2005 ñaõ gaây tyû leä nôï quaù haïn laø treân 30%, phaàn lôùn nôï quaù haïn do kyõ thuaät phaân loaïi nôï môùi. Thöïc teá nôï naøy vaãn ñaûm baûo khaû naêng traû nôï vaø coù chaát löôïng toát, quan heä vay uy tín nhöng vì thuû tuïc cho vay môùi phaûi thöïc hieän qua nhieàu coâng ñoaïn: xeùt duyeät, coâng chöùng, ñaêng kyù theá chaáp … maát thôøi gian, do vaäy giaûi phaùp gia haïn nôï ñeå KH coù thôøi gia 75 traû nôï laø bieän phaùp raát toát laïi ít toán thôøi gian maø ngaân haøng ñaõ löïa choïn. Tuy nhieân gaëp QÑ493 thì vöôùng. Theo taùc giaû vieäc phaân ñònh nhoùm nôï goàm 4 loaïi theo QÑ488 laø raát thöïc teá, khoaûng caùch cuûa caùc nôï quaù haïn goàm 0- 180, 181 – 360, treân 360 laø phuø hôïp thôøi gian ñaùnh giaù khaû naêng traû nôï. Trong phaân loaïi nôï cuûa QÑ493 thì nôï quaù haïn coù khoaûng caùch khaù ngaén 0-90, 90-180 … laø chöa ñuû thôøi gian ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä suy giaûm khaû naêng traû nôï vaø eùp ñaåy leân nhoùm nôï cao hôn ñeå taêng möùc trích laäp laø chöa caàn thieát ñoái hoaøn caûnh noäi taïi cuûa moät moùn nô. 3.4.1.4 AÙp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp phaân loaïi nôï: Hieän taïi QÑ493 quy ñònh TCTD phaân loaïi nôï theo moät trong hai phöông phaùp ñònh löôïng (aùp duïng ngay) hoaëc ñònh tính (phöông phaùp tieân tieán aùp duïng trong 3 naêm tôùi sau khi xaây döïng ñöôïc heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä). Tuy vaäy, ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng trong thôøi gian tôùi neân aùp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp treân, phöông phaùp ñònh löôïng xöû lyù nhanh nhôø aùp duïng coâng ngheä thoâng tin neân TCTD phaân loaïi vaø trích laäp kòp thôøi; phöông phaùp ñònh tính ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn thoâng qua hoaït ñoäng kinh doanh vaø taøi chính cuûa KH. Sau khi phaân loaïi baèng 2 phöông phaùp treân, ñoái chieáu keát quaû phaân loaïi, neáu keát quaû theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích boå sung phaàn cheânh leäch. 3.4.1.5 Thay ñoåi coâng thöùc tính chi phí trích laäp: Coâng thöùc R = max[0,( A-C)] x r cho soá tieàn trích laäp nhoû neáu hieäu soá A-C nhoû vì söï coá tình trong ñaùnh giaù taøi saûn ñaûm baûo. Neân chaêng loaïi boû yeáu toá C hoaëc thay ñoåi caùch tính giaù trò C trong coâng thöùc treân ñeå vieäc trích laäp döï phoøng ñöôïc minh baïch hôn. 3.4.2 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CHÍNH PHUÛ: Vieäc xaây döïng xeáp haïng tín duïng noäi boä taïi caùc NHTM coøn gaëp nhieàu khoù khaên vì caùch tieáp caän caùc thoâng tin giuùp ñaùnh giaù, xeáp haïng tín duïng KH 76 nhö tình hình kinh doanh, taøi chính, taøi saûn, uy tín ñoái vôùi NHTM ñaõ giao dòch tröôùc ñaây … vaãn coøn nhieàu haïn cheá. Hieän nay, taïi Vieät Nam chæ môùi coù 1 coâng ty xeáp haïng tín nhieäm laø Vietnamnet ñöôïc thaønh laäp, tuy nhieân, khuoân khoå phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty xeáp haïng tín nhieäm trong nöôùc chöa hoaøn thieän, do ñoù, caùc NHTM chöa theå tham khaûo keát quaû xeáp haïng doanh nghieäp do coâng ty xeáp haïng tín nhieäm trong nöôùc thöïc hieän khi phaân tích ñaùnh giaù, xeáp haïng tín nhieäm. Vì vaäy, chính phuû caàn giao cho Boä taøi chính sôùm ban haønh khuoân khoå phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty xeáp haïng tín nhieäm. 3.4.3 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC - Phoái hôïp vôùi caùc ñôn vò lieân quan thöôøng xuyeân toå chöùc caùc khoaù ñaøo taïo vaø boài döôõng kieán thöùc caäp nhaät cho boä phaän quaûn lyù ruûi ro taïi caùc NHTM ñeå naâng cao naêng löïc ñaùnh giaù, ño löôõng, phaân tích, kieåm soaùt ruûi ro tín duïng. Thöôøng xuyeân taäp huaán cho NHTM veà caùc tröôøng hôïp phaùt sinh môùi trong phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro. Höôùng xöû lyù vôùi caùc tröôøng hôïp cuï theå. Ñònh kyø haøng naêm toå chöùc caùc lôùp boài döôõng nghieäp vuï ñeå giaûi ñaùp thaéc maéc vaø vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän trích laäp döï phoøng ruûi ro. - Caàn hoaøn thieän vaên baûn phaùp lyù, hoaøn chænh caùc thieáu soùt cuûa QÑ 493. Phoái hôïp cuøng Boä taøi chính, cô quan thueá coù qui ñònh cuï theå veà vieäc haïch toaùn döï phoøng vaøo chi phí kinh doanh, traùnh tình traïng NHTM laån traùnh thueá hoaëc ñieàu tieát thueá thu nhaäp doanh nghieäp theo höôùng coù lôïi cho ñôn vò. - Phoái hôïp vôùi Boä , ngaønh hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá ( IAS ). Xaây döïng caùc giaûi phaùp chính saùch ñeå hoaøn thieän phöông phaùp kieåm soaùt vaø kieåm toaùn noäi boä trong caùc TCTD vaø tieán tôùi theo caùc chuaån möïc quoác teá. - Naâng cao hôn nöõa chaát löôïng thoâng tin tín duïng taïi Trung taâm thoâng tin tín duïng cuûa NHNN nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu thoâng tin caäp nhaät vaø chính xaùc veà 77 KH. Coù nhöõng bieän phaùp tuyeân truyeàn thích hôïp ñeå caùc NHTM nhaän thaáy quyeàn lôïi vaø nghóa vuï trong vieäc cung caáp vaø söû duïng thoâng tin tín duïng. Theo ñoù: + CIC phaûi caäp nhaät ñöôïc söï phaân loaïi khaùch haøng theo töøng khoaûn nôï, ñaùnh giaù theo töøng nhoùm nôï cuûa khaùch haøng, chuaån hoùa caùc quy trình töï ñoäng xöû lyù döõ lieäu (Hieän chæ coù CIC môùi coù ñaày ñuû nhaát soá lieäu cuûa KH treân toaøn quoác, coù quan heä vôùi caùc haõng chuyeân thu nhaäp vaø cung caáp thoâng tin treân theá giôùi) + CIC phaûi ñöôïc giao nhieäm vuï thöïc hieän hoã trôï caùc toå chöùc, ñôn vò coù chöùc naêng vaø nhieäm vuï phaân loaïi, ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï cuûa caùc khaùch haøng cuûa TCTD, ñöôïc quyeàn cung caáp keát quaû ñaùnh giaù phaân loaïi nôï cuûa TCTD , cuûa ñôn vò giaùm saùt coù chöùc naêng ñaùnh giaù nôï cho caùc TCTD. + CIC phaûi khaùch quan veà ñoä chuaån xaùc vaø giaù trò phaùp lyù cuûa thoâng tin, veà caùc loaïi nôï cuûa moät khaùch haøng vay taïi nhieàu TCTD. - Ñoái vôùi tröôøng hôïp ñaùnh giaù nôï moät KH vay nhieàu hoà sô taïi moät TCTD, NHNN caàn coù giaûi phaùp ñeå aùp duïng ñöôïc caùc chuaån möïc quoác teá veà ñaùnh giaù nôï, khoâng ñoàng nhaát möùc ñoä suy giaûm caùc khoaûn nôï cuøng 1 nhoùm neáu thöïc teá khoaûn nôï ñoù coøn coù theå thu ñöôïc. - NHNN caàn coù nhöõng quy ñònh cuï theå veà cô cheá ñaùnh giaù caùc loaïi nôï cuûa moät khaùch haøng vay taïi caùc TCTD khaùc nhau. Caàn thieát ban haønh hoaëc boå sung theâm moät soá ñieàu QÑ493 veà coâng taùc ñaùnh giaù nôï cuûa moät KH vay taïi nhieàu TCTD khaùc nhau. Coù bieän phaùp cheá taøi caùc TCTD vi phaïm khoâng phoái hôïp trong ñaùnh giaù nôï theo tieâu chuaån do NHNN ban haønh. Trong ñaùnh giaù caàn phaûi chuù troïng thoâng tin tín duïng do CIC cung caáp. 3.4.4 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT: 3.4.4.1 Thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro: Beân caïnh boä phaän quaûn lyù tín duïng, Ngaân haøng caàn thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro chuyeân bieät veà tín duïng ñeå xaây döïng chieán löôïc quaûn trò ruûi ro, toå chöùc phaân loaïi caùc khoaûn vay theo möùc ñoä ruûi ro. Caùc khoaûn nôï xaáu ñöôïc taùch khoûi 78 nhaân vieân tín duïng chuyeån giao cho boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích ñoái töôïng vay, leân phöông aùn traû nôï vaø cuûng coá hoà sô chuaån bò xöû lyù. Thoâng qua keát quaû phaân loaïi nôï töøng khoaûn nôï, boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích theo nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá, ngaønh kinh teá, khu vöïc nhaèm xaùc ñònh khuynh höôùng ruûi ro, qua ñoù xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng cho töøng nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá, ngaønh kinh teá, khu vöïc phuø hôïp vôùi möùc ñoä ruûi ro maø Ngaân haøng chaáp nhaän ñöôïc. Boä phaän quaûn trò ruûi ro phaân loaïi nôï theo phöông phaùp ñònh löôïng chính xaùc vaø kòp thôøi haøng quyù, xaùc ñònh ñuùng chaát löôïng tín duïng ñeå laøm cô sôû trích laäp döï phoøng ruûi ro. Sau ñoù, aùp duïng phöông phaùp ñònh tính nhaèm ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn, khi keát quaû phaân loaïi theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích laäp boå sung phaàn cheânh leäch. Boä phaän quaûn trò ruûi ro tö vaán cho nhaân vieân tín duïng khi thöïc hieän taùi thaåm ñònh nhöõng khoaûn vay lôùn, phöùc taïp ñoàng thôøi coøn coù nhieäm vuï quaûn trò ruûi ro ñoái vôùi töøng nhaân vieân tín duïng. Tröïc tieáp ñeà xuaát söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 vaø caùc tröôøng hôïp doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc caù nhaân bò cheát, maát tích. Toå chöùc phaân tích cô caáu tín duïng, laäp baûng toång keát tyû leä nôï khoâng thu hoài ñöôïc ít nhaát 5 naêm trôû laïi, ñaùnh giaù tyû leä nôï khoù thu hoài theo ngaønh kinh teá, nhoùm khaùch haøng…. ñeå ñieàu chænh chính saùch cho vay phuø hôïp. 3.4.4.2 Nhanh choùng thöïc hieän baûo hieåm ruûi ro tín duïng Coù nhieàu bieän phaùp vaø kyõ thuaät phoøng ngöøa ruûi ro khaùc nhau nhö: Hoaøn thieän quy trình cho vay, taêng cöôøng giaùm saùt voán vay, löïa choïn khaùch haøng, trích laäp döï phoøng ruûi ro... nhöng caùc phöông phaùp treân chæ phaùt huy trong moät giôùi haïn nhaát ñònh. Moät giaûi phaùp mang tính khaû thi maø caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ vaø ñang thöïc hieän ñoù laø baûo hieåm ruûi ro tín duïng. 79 Baûo hieåm ruûi ro tín duïng ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi moät hôïp ñoàng tín duïng ñöôïc kyù keát vôùi söï tham gia cuûa caùc coâng ty baûo hieåm chuyeân nghieäp. Baûo hieåm tín duïng trôû thaønh laù chaén kinh teá thaät söï cho caùc NHTM buø ñaép kòp thôøi nhöõng ruûi ro tín duïng xaûy ra vaø ñaûm nhaän coâng vieäc coøn laïi lieân quan ñeán xöû lyù nôï thay cho NHTM, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho NHTM yeân taâm kinh doanh. 3.4.4.3 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn Quaûn lyù ruûi ro tín duïng laø moät quaù trình lieân tuïc dieãn ra töø ñaàu cho ñeán cuoái goàm: bieän phaùp phoøng choáng, giaûi phaùp quaûn lyù vaø xöû lyù ruûi ro… trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM. Tuy nhieân, treân thöïc teá ruûi ro tín duïng vaãn xaûy ra, xuaát phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan laãn chuû quan. Do ñoù, vieäc xöû lyù khoaûn vay khi coù ruûi ro laø raát caàn thieát vaø söï ra ñôøi cuûa moät thò tröôøng mua baùn khoaûn nôï cuõng nhö vieäc thaønh laäp caùc coâng ty mua baùn nôï cuûa chính caùc ngaân haøng hay coâng ty mua baùn nôï ñoäc laäp seõ goùp phaàn giaûi quyeát hieäu quaû vaán ñeà naøy. Noù giuùp chuyeån giao ruûi ro ngaân haøng sang 1 ñôn vò ñoäc laäp ñeå xöû lyù chuyeân nghieäp vaø hieäu quaû hôn. 3.4.4.4 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä phuø hôïp hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng vaø thoâng leä quoác teá: • Muïc ñích : Laø moät coâng cuï giaùm saùt vaø kieåm tra tín duïng quan troïng nhaèm hoã trôï cho NH trong vieäc ra caùc quyeát ñònh tín duïng. Heä thoáng giuùp theo doõi nhöõng daáu hieäu ruûi ro ñeå coù nhöõng chính saùch KH vaø quyeát ñònh caáp tín duïng nhaèm naâng cao chaát löôïng cho vay cuûa NH. • Cô sôû xaây döïng : Heä thoáng xeáp haïng tín duïng döïa treân phöông phaùp so saùnh caùc soá lieäu ñònh löôïng, soá lieäu ñònh tính thöïc teá cuûa khaùch haøng vôùi caùc soá lieäu chuaån ôû trong baûng chaám ñieåm. Soá lieäu naøy döïa treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu, kinh nghieäm phaân tích ñaùnh giaù keát hôïp vôùi coâng taùc thoáng keâ cuûa caùc chuyeân gia taøi 80 chính veà lónh vöïc ngaønh ngheà kinh doanh, loaïi hình toå chöùc. Caàn löu yù laø caùc soá lieäu chuaån naøy chæ mang tính töông ñoái ñeå tham khaûo . Xeáp haïng laø moät caùch löôïng hoùa caùc chæ tieâu nhaèm giuùp nhaân vieân tín duïng coù theå so saùnh söï khaùc nhau giöõa caùc khaùch haøng. Moãi tieâu chí seõ coù söï phuø hôïp vaø quan troïng khaùc nhau ñoái vôùi töøng khaùch haøng. Do ñoù, heä thoáng seõ aùp duïng caùc troïng soá khaùc nhau vôùi töøng tieâu chí. Heä thoáng chaám xeáp haïng tín duïng söû duïng heä thoáng thang ño khoaûng caùch ñeå laøm cô sôû cho vieäc chaám ñieåm. Ñaây laø loaïi thöôùc ño khoâng chæ saép xeáp theo thöù töï maø coøn phaân bieät thaønh nhöõng khoaûng caùch baèng nhau. * Caùc yeáu toá cuûa heä thoáng xeáp haïng - Yeáu toá taøi chính, yeáu toá phi taøi chính - Yeáu toá moâi tröôøng kinh doanh - Yeáu toá thò phaàn, thöông hieäu, uy tín vaø qui moâ kinh doanh. - Yeáu toá con ngöôøi, heä thoáng quaûn trò, ñieàu haønh - Yeáu toá taøi saûn: voán chuû sôû höõu, nhaø xöôûng, ñaát ñai, maùy moùc thieát bò … 3.4.4.5 Ban haønh soå tay tín duïng: Caàn sôùm nghieân cöùu soaïn thaûo vaø ban haønh soå tay tín duïng. Soå tay tín duïng phaûi ñöôïc xem laø coâng cuï quaûn lyù, ñöôïc ñieàu chænh vaø ñoåi môùi theo höôùng quaûn trò ruûi ro vaø xaây döïng theo qui chuaån ñeå phaûn aùnh ñuùng caùc caùc tieâu chí ruûi ro cuûa QÑ 493 thöïc teá, chöù khoâng phaûi laø 493 danh nghóa theo heä thoáng baùo caùo vaø coøn nhieàu khe hôõ nhö hieän nay. Trong chöông trình taùi cô caáu nghieäp vuï caùc NHTM tôùi ñaây, Ngaân haøng caàn phaûi taäp trung maïnh vaøo caáu phaàn naøy. 3.4.4.6 Tích cöïc aùp duïng caùc khuyeán nghò cuûa Uyû ban Basel veà giaùm saùt ngaân haøng, taäp trung vaøo 25 tieâu chí maø caùc Ngaân haøng thöông maïi caàn quan taâm. 3.4.4.7 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng noäi boä: thaønh laäp boä phaän quaûn lyù vaø giaùm saùt chaát löôïng tín duïng toaøn heä thoáng ngaân haøng coøn goïi laø “Trung taâm phoøng ngöøa ruûi ro”, thöôøng xuyeân cung caáp thoâng tin cho caùc chi 81 nhaùnh/Phoøng giao dòch veà nhöõng KH coù quan heä tín duïng vôùi nhieàu TCTD, vôùi chính ngaân haøng, phaân tích ñaùnh giaù KH töø caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc. Beân caïnh ñoù, trung taâm thoâng tin cuõng caàn cung caáp theâm veà caùc thoâng tin giaù caû thieát bò, möùc ñaàu tö ñoái vôùi caùc döï aùn cuï theå … ñeå caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch tham khaûo. 3.4.4.8 Xaây döïng chöông trình quaûn lyù: nhanh choùng thöïc hieän ñoåi môùi coâng ngheä thoâng tin, xaây döïng chöông trình quaûn lyù rieâng theo QÑ493 ñeå giaùm saùt vaø kòp thôøi theo doõi caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn coù khaû naêng traû nôï ñeå coâng taùc tính toaùn vieäc trích laäp döï phoøng khoâng bò sai soùt, nhaàm laãn vaø mang tính chuyeân nghieäp hôn. 82 KEÁT LUAÄN Trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng coù nhieàu yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan mang laïi ruûi ro, nhieàu yeáu toá baát khaû khaùng neân khoâng traùnh khoûi ruûi ro. Chính vì vaäy, haøng naêm caùc NHTM ñöôïc pheùp vaø caàn phaûi trích laäp quyõ buø ñaép ruûi ro haïch toaùn vaøo chi phí. Trong quaûn trò ngaân haøng, quaûn trò ruûi ro laø moät noäi dung quan troïng maø caùc caáp laõnh ñaïo phaûi ñaëc bieät quan taâm, noù laø thöôùc ño naêng löïc “ soáng “ hay “cheát” cuûa moät NHTM. Ñieàu quan troïng khi hoäi nhaäp kinh teá, gia nhaäp WTO, thì vieäc NHNN ban haønh vaø cho thöïc thi QÑ493 trong phaân loaïi vaø trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñöôïc xem laø moät böôùc tieán ban ñaàu trong tieáp caän an toaøn voán, khoâng chæ nhaèm muïc ñích phaân loaïi nôï, maø coøn nhaèm ñaùnh giaù ruûi ro khoaûn vay, quaûn lyù chaát löôïng tín duïng. Laøm saïch caùc moùn nôï xaáu treân baûng toång keát taøi saûn cuûa caùc NHTM laø bieän phaùp haøng ñaàu ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh, naêng löïc taøi chính treân böôùc ñöôøng hoäi nhaäp. Vôùi mong muoán ñoùng goùp vaøo coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi “ Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh taïi Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát” laøm ñeà taøi luaän vaên thaïc só cuûa mình. Luaän vaên ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû môùi nhö sau: (1). Phaân tích vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc môùi veà phaân loaïi nôï, quaûn lyù khoaûn vay vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát. (2). Ñaët coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát trong moái quan heä so saùnh vôùi heä thoáng NHTMVN, NHTM taïi TPHCM vaø caùc ngaân haøng TMCP khaùc coù qui moâ lôùn, vöøa vaø nhoû . (3). Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän ñeå naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro vaø giaûi phaùp phaùt trieån coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng. Luaän vaên coù nhöõng haïn cheá nhö sau: 83 (1). Chæ môùi ñi saâu vaøo noäi taïi cuûa 1 ñôn vò laø Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát. Chöa môû roäng ñeà taøi sang toaøn heä thoáng Ngaân haøng TMCP, TMNN … (2). Chöa ñeà caäp toaøn boä thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng, bieän phaùp haïn cheá vaø xöû lyù RRTD ngoaøi bieän phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro trong moái quan heä taùc ñoäng vôùi bieän phaùp treân. (3) Chöa bao quaùt ñöôïc toaøn boä quaù trình quaûn trò ruûi ro cuûa heä thoáng ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi. Do kinh nghieäm vaø kieán thöùc trong lónh vöïc ngaân haøng coøn nhieàu haïn cheá, taùc giaû khoâng theå traùnh khoûi caùc thieáu soùt khi thöïc hieän luaän vaên. Ñaây laø moät ñeà taøi raát thöïc tieãn ñoøi hoûi söï tìm toøi hoïc hoûi vaø aùp duïng töø thöïc teá lieân tuïc nhaèm mang laïi söï oån ñònh vaø an toaøn cho hoaït ñoäng thöôøng ngaøy cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, vaø moät trong nhöõng vaán ñeà maø baûn thaân taùc giaû seõ tieáp tuïc nghieân cöùu laø “Caùc phöông phaùp vaø coâng cuï ño löôøng ruûi ro tín duïng aùp duïng theo Basel II ”. Vaán ñeà naøy khoâng laï, khoâng môùi vôùi caùc ngaân haøng cuûa caùc nöôùc tieân tieán treân theá giôùi nhöng ñoái vôùi caùc ngaân haøng cuûa chuùng ta thì vieäc hieåu vaø aùp duïng vaãn chöa ñöôïc caùc ngaân haøng quan taâm ñuùng möùc. Xin chaân thaønh caùm ôn Quyù Thaày Coâ Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ nhieät tình giaûng daïy vaø höôùng daãn trong suoát khoùa hoïc vôùi raát nhieàu kieán thöùc, thoâng tin boå ích, thieát thöïc. Xin chaân thaønh caùm ôn Thaày Traàn Huy Hoaøng ngöôøi ñaõ heát loøng giuùp ñôõ taùc giaû hoaøn thaønh luaän vaên naøy. Vì thôøi gian ngaén, trình ñoä coøn nhieàu haïn cheá neân luaän vaên coøn nhieàu maët chöa hoaøn thieän vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc teá. Vì vaäy, trong caùc nghieân cöùu sau, taùc giaû seõ coá gaéng ñi saâu vaøo khaûo saùt, phaân tích caùc ñieåm haïn cheá neâu treân, ñoàng thôøi taùc giaû cuõng raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù chaân tình cuûa Quyù Thaày Coâ, caùc baïn hoïc vieân vaø nhöõng ai quan taâm ñeán vaán ñeà quaûn trò ruûi ro ngaân haøng ñeå coâng taùc quaûn trò ngaân haøng ngaøy moät toát hôn . (TP.HCM 10/2006) 84 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nhoùm taùc giaû do TS. Phaïm Thanh Bình chuû bieân (2005), coâng trình khoa hoïc “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTMVN trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá ”. 2. Nguyeãn Thò Caønh (2004), Phöông phaùp vaø phöông phaùp luaän nghieân cöùu khoa hoïc kinh teá, NXB Ñaïi hoïc quoác gia TP.HCM, TP.Hoà Chí Minh. 3. Nguyeãn Ñaêng Dôøn (chuû bieân), Hoaøng Ñöùc, Traàn Huy Hoaøng, Traàm Xuaân Höông, Nguyeãn Quoác Anh (2000), “Tín Duïng Ngaân Haøng”, NXB Thoáng Keâ. 4. Traàn Huy Hoaøng (2003), “Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi”, Nhaø xuaát baûn Thoáng Keâ. 5. Ngoâ Höôùng ( chuû bieân ) (2001), “Giaùo trình Lyù thuyeát tieàn teä vaø ngaân haøng”, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ. 6. Phaïm Linh (2005), “Naâng cao chaát löông cuûa heä thoáng quaûn lyù ruûi ro taïi caùc Ngaân haøng TMVN ”, Luaän vaên thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TPHCM. 7. Luaät NHNN, Luaät caùc TCTD, Quyeát ñònh 493, Quyeát ñònh 488, caùc Nghò ñònh Thoâng tö lieân boä ... 8. NHNN CN TPHCM ( 2006 ), Baùo caùo sô keát hoaït ñoäng ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM 6 thaùng naêm 2006, baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 - 2005, taøi lieäu taäp huaán QÑ493 cho caùc Ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM. 9. Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát caùc naêm 1997 - 2006 10. Taïp chí ngaân haøng caùc naêm 2004 – 2006. 11. Taïp chí Kinh teá phaùt trieån caùc naêm 2005, 2006. 12. Fiona Mann & Ian Michael – Bank of England, “ Dynamic provisioning: issues & application”, baûn dòch cuûa Vieät Duõng – Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. 13. Thoâng tin Internet, saùch baùo khaùc . ._.