Vấn đề vận dụng và hoàn thiện chuẩn mực kế toán tài chính ở Việt Nam

1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu: Baùo caùo taøi chính laø söï toång hôïp soá lieäu töø caùc soå saùch keá toaùn theo caùc chæ tieâu kinh teá taøi chính nhaát ñònh moät caùch coù heä thoáng nhaèm cung caáp thoâng tin caàn thieát, quan troïng veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp cho caùc ñoái töôïng söû duïng thoâng tin coù lieân quan khaùc nhau. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn khoâng chæ giôùi haïn laø nhöõng ngöôøi quaûn lyù ôû beân trong caùc doanh nghieäp hay phuïc vuï cho vieäc kieåm tra, kieåm soaùt cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc maø coøn bao goàm caû caùc ñoái töôïng, caùc theå nhaân, phaùp nhaân beân ngoaøi doanh nghieäp nhö caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû nôï, ngaân haøng thöông maïi, coâng ty baûo hieåm, caùc ñoái taùc kinh doanh... moãi ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn vôùi muïc ñích raát khaùc nhau. Ñeå ñaùp öùng kòp thôøi vôùi tình hình thöïc teá veà yeâu caàu cung caáp thoâng tin phuø hôïp, ña daïng vaø taïo ñieàu kieän hoäi nhaäp vôùi heä thoáng thoâng tin trong khu vöïc, treân theá giôùi cuõng nhö theo thoâng leä vaø chuaån möïc quoác teá, Boä Taøi chính ñaõ ban haønh möôøi saùu (16) chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. Caùc chuaån möïc naøy ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng cuûa caùc chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù tính ñeán nhöõng ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi ñaëc thuø kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Beân caïnh ñoù, Boä Taøi chính cuõng ñaõ ban haønh caùc thoâng tö höôùng daãn vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc naøy vaøo coâng taùc keá toaùn. Ñoù laø caùc Thoâng tö soá 89/2002/TT - BTC ngaøy 09/10/2002 höôùng daãn keá toaùn boán (04) chuaån möïc keá toaùn vaø Thoâng tö soá 105/2003/TT -BTC ngaøy 04/11/2003 höôùng daãn keá toaùn saùu (06) chuaån möïc keá toaùn. Tuy nhieân, ñeå heä thoáng hoaù vaø giuùp cho vieäc vaän duïng caùc chuaån möïc keá toaùn ñaëc bieät laø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo thöïc teá cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc deã daøng thuaän tieän vaø phuø hôïp hôn, chuùng toâi xin 2 ñöa ra moät soá yù kieán cuøng trao ñoåi theâm vôùi caùc baäc thaày vaø caùc baïn veà vaán ñeà naøy, vôùi giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu chæ rieâng veà heä thoáng baùo caùo taøi chính trong heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuûa doanh nghieäp. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Treân cô sôû khaùi quaùt lyù luaän veà heä thoáng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính, chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø tìm hieåu thöïc traïng vaän duïng chuaån möïc keá toaùn baùo caùo taøi chính aùp duïng taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay nhaèm ñeà ra moät soá yù kieán giuùp vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính ñöôïc toát hôn vaø ñöa ra phöông höôùng hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo taøi chính. 3. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, moät maët laø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính ñöôïc ban haønh ôû Vieät Nam, maëc khaùc laø nghieân cöùu tính hình vaän duïng vaøo doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay ñeå töø ñoù nghieân cöùu vaø ñeà xuaát moät soá yù kieán ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình vaän duïng chuaån möïc keá toaùn vaøo doanh nghieäp Vieät Nam, töøng böôùc hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn cho phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa nöôùc ta hôn. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Phöông phaùp nghieân cöùu chuû ñaïo laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû, nghieân cöùu caùc vaán ñeà trong moái quan heä phoå bieán vaø trong söï vaän ñoäng, phaùt trieån; keát hôïp söû duïng ñoàng boä phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp ñoái chieáu, so saùnh vaø quaù trình nghieân cöùu ñöôïc chia thaønh 3 böôùc cô baûn: - Böôùc 1: Neâu leân moät caùi nhìn chung veà maët lyù luaän veà heä thoáng baùo caùo taøi chính cuõng nhö caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán baùo caùo taøi chính, caùc thuû tuïc, nguyeân taéc laäp baùo caùo taøi chính. 3 - Böôùc 2: Neâu leân thöïc traïng vaän duïng chuaån möïc keá toaùn vaøo baùo caùo taøi chính taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø nhöõng vaán ñeà caàn boå sung, hoaøn thieän. - Böôùc 3: Treân cô sôû nghieân cöùu vaø phaân tích treân, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm giuùp cho vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc thuaän tieän hôn vaø ñöa ra moät soá yù kieán nhaèm hoaøn thieän hôn nöõa ñeå heä thoáng baùo caùo taøi chính gaàn vôùi tình hình thöïc tieãn cuûa nöôùc ta. 5. Boá cuïc: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän (4 trang) ñeà taøi goàm 3 chöông: CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN “TRÌNH BAØY BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH”. (15 Trang) CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VIEÄC VAÄN DUÏNG CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM. (25 Trang) CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VAÄN DUÏNG VAØ HOAØN THIEÄN CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH ÔÛ VIEÄT NAM. (27 Trang) 4 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN “TRÌNH BAØY BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH” 1.1 Vò trí cuûa thoâng tin kinh teá trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh: 1.1.1 Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa thoâng tin keá toaùn: Trong baát kyø moät neàn kinh teá naøo, thoâng tin laø moät yeáu toá cöïc kyø quan troïng. Kinh teá xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng tieân tieán, trình ñoä phaùt trieån kinh teá ngaøy caøng cao, möùc ñoä caïnh tranh ñeå toàn taïi, ñeå phaùt trieån treân thò tröôøng caøng trôû neân gay gaét thì nhu caàu thoâng tin cuõng ngaøy caøng trôû neân böùc thieát.Taát caû caùc ñôn vò, khi tieán haønh hoaït ñoäng trong baát kyø lónh vöïc naøo ñeàu phaûi tieáp nhaän thoâng tin nhö laø moät yeáu toá caàn thieát ñeå coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén trong quaù trình ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuõng nhö tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, lieân doanh, hôïp taùc … Coù theå noùi, keá toaùn ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi neàn vaên minh nhaân loaïi laø moät trong nhöõng phaùt minh to lôùn nhaát vaø laø heä thoáng thoâng tin kinh doanh ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø laâu ñôøi nhaát. Noù theo doõi, phaûn aûnh vaø baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh vaø caùc söï kieän kinh teá khaùc trong töøng ñôn vò. Heä thoáng thoâng tin naøy döïa vaøo vieäc löu giöõ thoâng tin treân caùc loaïi soå saùch keá toaùn thoâng qua khaùi nieäm ghi soå keùp ñaõ coù töø raát laâu cuõng nhö caùc khaùi nieäm keá toaùn khaùc hieän ñaïi hôn nhö khaùi nieäm traùch nhieäm, khaùi nieäm lôïi töùc … Heä thoáng naøy coøn ghi cheùp vaø baùo caùo caùc doøng voán löu chuyeån qua doanh nghieäp döïa treân caùc soá lieäu phaùt sinh vaø ñöa ra caùc baûn baùo caùo taøi chính nhö baûng caân ñoái keá toaùn, baùo caùo keát quaû kinh doanh. Ngoaøi ra heä thoáng naøy coøn laäp neân caùc döï toaùn veà tình hình töông lai nhö caùc baùo caùo taøi chính döï tính vaø döï toaùn ngaân saùch taøi chính; 5 sau ñoù, tình hình thöïc hieän taøi chính thöïc teá ñöôïc ñem ñoái chieáu vôùi caùc döï tính treân cô sôû caùc baùo caùo keá toaùn phaân tích khaùc nhau. 1.1.2 Baûn chaát vaø vai troø cuûa Baùo caùo taøi chính: 1.1.2.1 Baûn chaát cuûa baùo caùo taøi chính: Qua nghieân cöùu veà thoâng tin cuûa baùo caùo keát toaùn, ta bieát raèng baùo caùo taøi chính laø moät heä thoáng baùo caùo toång hôïp ñöôïc xöû lyù bôûi “coâng ngheä keá toaùn”, cung caáp thoâng tin taøi chính cho caùc ñoái töôïng söû duïng ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Theo Vieän keá toaùn vieân coâng chöùng Hoa kyø (AICPA) thì: “Heä thoáng baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho vieäc xem xeùt ñònh kyø hoaëc baùo caùo veà quaù trình hoaït ñoäng cuûa nhaø quaûn lyù, veà tình hình ñaàu tö trong kinh doanh vaø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong thôøi kyø baùo caùo. Heä thoáng baùo caùo taøi chính phaûn aùnh söï keát hôïp cuûa nhöõng söï kieän ñöôïc ghi nhaän, nhöõng nguyeân taéc keá toaùn vaø nhöõng ñaùnh giaù cuûa caù nhaân, maø trong ñoù nhöõng ñaùnh giaù vaø nguyeân taéc keá toaùn ñöôïc aùp duïng coù aûnh höôûng chuû yeáu ñeán vieäc ghi nhaän caùc söï kieän. Nhöõng ñaùnh giaù ñuùng ñaén tuyø thuoäc vaøo khaû naêng vaø söï trung thöïc cuûa ngöôøi laäp baùo caùo, ñoàng thôøi phuï thuoäc vaøo söï tuaân thuû ñoái vôùi nhöõng nguyeân taéc keá toaùn ñaõ ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi”. Theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS): Baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng bao goàm: Caùc nhaø ñaàu tö, nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân, nhöõng ngöôøi cho thueâ, caùc nhaø cung caáp, caùc khaùch haøng, chính phuû, coâng chuùng. Nhö vaäy, coù theå noùi, baûn chaát cuûa baùo caùo taøi chính laø theå hieän söï keát hôïp cuûa nhöõng söï kieän xaûy ra trong quaù khöù vôùi nhöõng nguyeân taéc keá toaùn ñaõ ñöôïc thöøa nhaän vaø nhöõng ñaùnh giaù cuûa caù nhaân nhaèm chuû yeáu laø cung caáp thoâng tin taøi chính höõu ích cho caùc ñoái töôïng söû duïng ôû beân ngoaøi doanh nghieäp. Ñoàng 6 thôøi baùo caùo taøi chính yeâu caàu phaûi ñöôïc kieåm toaùn bôûi moät toå chöùc kieåm toaùn ñoäc laäp vì thoâng tin trình baøy treân baùo caùo taøi chính chuû yeáu chòu söï chi phoái bôûi nhöõng ñaùnh giaù cuûa ngöôøi laäp baùo caùo taøi chính cuõng nhö coù söï taùch bieät giöõa söï sôû höõu vaø khaû naêng kieåm soaùt cuûa nhöõng ngöôøi cung caáp voán cho hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 1.1.2.2 Vai troø cuûa baùo caùo taøi chính: Vai troø cuûa baùo caùo taøi chính ñöôïc xem xeùt thoâng qua moät soá ñoái töôïng lieân quan chuû yeáu nhö sau: - Ñoái vôùi Nhaø nöôùc: Baùo caùo taøi chính cung caáp thoâng tin caàn thieát giuùp cho vieäc thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá; giuùp cho vieäc thöïc hieän kieåm tra, kieåm soaùt cuûa caùc cô quan taøi chính Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp cuõng nhö laøm cô sôû cho vieäc tính thueá vaø caùc khoaûn noäp khaùc cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc. - Ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp: Caùc nhaø quaûn lyù caàn coâng boá coâng khai caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñònh kyø veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhaèm thuyeát phuïc caùc nhaø ñaàu tö cuõng nhö caùc chuû nôï raèng doanh nghieäp ñang coù möùc lôïi nhuaän cao nhaát vôùi ñoä ruûi ro thaáp nhaát. Hôn nöõa, thoâng tin treân baùo caùo taøi chính cuõng phuïc vuï cho coâng taùc ñieàu haønh quaûn lyù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa nhaø quaûn lyù. - Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö: hoï caàn thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñeå giaùm saùt vaø baét buoäc caùc nhaø quaûn lyù phaûi thöïc hieän theo ñuùng hôïp ñoàng ñaõ kyù keát, thoâng tin veà caùc ruûi ro tieàm taøng trong caùc doanh nghieäp coù lieân quan ñeán khoaûn ñaàu tö cuûa hoï. Neáu laø coâng ty coå phaàn, nhöõng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính giuùp hoï quyeát ñònh luùc naøo neân mua, neân giöõ hay neân baùn caùc chöùng khoaùn. Vaø 7 hoï caøng quan taâm hôn vì nhöõng thoâng tin naøy giuùp hoï ñaùnh giaù khaû naêng chi traû coå töùc cuûa coâng ty. - Ñoái vôùi caùc kieåm toaùn vieân ñoäc laäp: Baùo caùo taøi chính laø ñoái töôïng cuûa kieåm toaùn ñoäc laäp vì caùc nhaø ñaàu tö vaø cung caáp tín duïng yeâu caàu tính chính xaùc, trung thöïc cuûa caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn, ñeå hoï coù theå coù nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén nhaát. - Ñoái vôùi nhaân vieân: hoï quan taâm ñeán thoâng tin veà tính oån ñònh vaø khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp vaø nhöõng thoâng tin giuùp hoï ñaùnh giaù khaû naêng chi traû löông caùc khoaûn trôï caáp vaø thôøi cô tuyeån duïng. - Khaùch haøng: quan taâm ñeán nhöõng thoâng tin veà khaû naêng tieáp tuïc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp khi hoï coù moái lieân quan daøi haïn hoaëc phuï thuoäc vôùi doanh nghieäp. Vôùi nhöõng vai troø vaø nhu caàu neâu treân cuûa ngöôøi söû duïng, ñoøi hoûi baùo caùo taøi chính caàn ñöôïc trình baøy moät caùch roõ raøng, deã hieåu, trung thöïc, hôïp lyù vaø ñaày ñuû ñeå nhöõng ngöôøi söû duïng coù söï ñaùnh giaù chính xaùc veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp, töø ñoù hoï coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán doanh nghieäp. 1.2 Chuaån möïc keá toaùn: 1.2.1 Ñònh nghóa chuaån möïc keá toaùn: Hieåu theo nghóa chung nhaát, chuaån möïc laø thuaät ngöõ dieãn taû nhöõng quy ñònh möïc thöôùc coù theå ñònh löôïng ñöôïc ñeå ño löôøng chaát löôïng moät coâng vieäc, noù laø nhöõng raøng buoäc nhaèm ñònh höôùng coâng vieäc chuyeân moân ñi vaøo nhöõng nguyeân taéc chung. Hoaït ñoäng keá toaùn cuõng töông töï nhö caùc hoaït ñoäng khaùc, chæ coù theå hoaït ñoäng moät caùch höõu hieäu khi coù nhöõng chuaån möïc rieâng cho mình. Thaät vaäy, chöùc naêng cuûa keá toaùn laø cung caáp caùc thoâng tin ñeå ngöôøi söû duïng coù theå ra quyeát ñònh. Muoán vaäy, thoâng tin keá toaùn phaûi phaûn aùnh trung thöïc tình hình vaø keát quaû 8 hoaït ñoäng kinh doanh. Noù phaûi laøm cho ngöôøi söû duïng hieåu ñöôïc, tin caäy vaø phaûi giuùp so saùnh caùc thoâng tin taøi chính. Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc ñích ñoù, caàn coù nhöõng phöông phaùp vaø thöôùc ño ñeå giuùp nhaän dieän nhöõng vaán ñeà hôïp lyù vaø khoâng hôïp lyù lieân quan ñeán vieäc ghi nhaän, phaân tích, trình baøy vaø truyeàn ñaït thoâng tin taøi chính. Bôûi leõ, thöïc teá ñaõ chöùng minh raèng cuøng moät soá lieäu keá toaùn nhöng neáu aùp duïng phöông phaùp ñaùnh giaù, ghi nhaän khaùc nhau seõ ñöa ñeán keát quaû khaùc bieät ñaùng keå. Vì theá, caàn coù nhöõng quy ñònh laøm khuoân maãu giuùp ñaùnh giaù, ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin taøi chính, vaø ñoù chính laø nhöõng chuaån möïc keá toaùn. Do vaäy, coù theå ñònh nghóa moät caùch toång quaùt: Chuaån möïc keá toaùn laø nhöõng quy öôùc, nguyeân taéc, thuû tuïc ñöôïc coâng nhaän nhö nhöõng höôùng daãn cho ngheà nghieäp keá toaùn trong vieäc soaïn thaûo baùo caùo taøi chính vaø laø cô sôû ñaùnh giaù chaát löôïng coâng vieäc keá toaùn. 1.2.2 Noäi dung chuaån möïc “Trình baøy baùo caùo taøi chính” vaø moät soá chuaån möïc khaùc coù lieân quan: Veà vaán ñeà trình baøy baùo caùo taøi chính, chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam coù ñöa ra chuaån möïc daønh rieâng cho baùo caùo taøi chính, vaø ôû moãi chuaån möïc cho töøng phaàn haønh keá toaùn cuõng ñöa ra caùch thöùc trình baøy treân baùo caùo taøi chính. Ôû ñaây, chuùng toâi chæ xin trình baøy toùm taét noäi dung cuûa ba (03) chuaån möïc coù lieân quan tröïc tieáp ñeán baùo caùo taøi chính. • Chuaån möïc soá 01: Chuaån möïc chung. Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc vaø yeâu caàu keá toaùn cô baûn, caùc yeáu toá vaø ghi nhaän caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp, nhaèm: a) Laøm cô sôû xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn cuï theå theo khuoân maãu thoáng nhaát. 9 b) Giuùp cho doanh nghieäp ghi cheùp keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính theo caùc chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn ñaõ ban haønh moät caùch thoáng nhaát vaø xöû lyù caùc vaán ñeà chöa ñöôïc quy ñònh cuï theå nhaèm ñaûm baûo cho caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù. c) Giuùp cho kieåm toaùn vieân vaø ngöôøi kieåm tra keá toaùn ñöa ra yù kieán veà söï phuø hôïp cuûa baùo caùo taøi chính vôùi chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn. d) Giuùp cho ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính hieåu vaø ñaùnh giaù thoâng tin taøi chính ñöôïc laäp phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn. Caùc nguyeân taéc, yeâu caàu keá toaùn cô baûn vaø caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính quy ñònh trong chuaån möïc naøy ñöôïc quy ñònh cuï theå trong töøng chuaån möïc keá toaùn, phaûi ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi moïi doanh nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá trong phaïm vi caû nöôùc. Chuaån möïc chung chæ roõ: chuaån möïc naøy khoâng thay theá caùc chuaån möïc keá toaùn cuï theå, maø khi thöïc hieän doanh nghieäp phaûi caên cöù vaøo chuaån möïc keá toaùn cuï theå. Tröôøng hôïp chuaån möïc keá toaùn cuï theå chöa quy ñònh thì thöïc hieän theo chuaån möïc chung. Chuaån möïc chung cuõng quy ñònh caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính, theo ñoù, baùo caùo taøi chính phaûn aûnh tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp baèng caùch toång hôïp caùc nghieäp vuï kinh teá, taøi chính coù cuøng tính chaát kinh teá thaønh caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính. Caùc yeáu toá coù lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh tình hình taøi chính trong baûng caân ñoái keá toaùn laø taøi saûn, nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu. Caùc yeáu toá lieân quan tröïc tieáp ñeán ñaùnh giaù tình hình vaø keát quaû kinh doanh trong baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh laø doanh thu, thu nhaäp khaùc, chi phí vaø keát quaû kinh doanh. Trong ñoù, taøi saûn laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai, nôï phaûi traû laø nghóa vuï hieän taïi cuûa doanh nghieäp phaùt sinh töø caùc giao dòch vaø söï kieän ñaõ qua maø doanh nghieäp phaûi thanh toaùn töø caùc nguoàn löïc cuûa mình, coøn 10 voán chuû sôû höõu laø giaù trò voán cuûa doanh nghieäp, ñöôïc tính baèng soá cheânh leäch giöõa giaù trò taøi saûn cuûa doanh nghieäp tröø (-) nôï phaûi traû. Khi xaùc ñònh caùc khoaûn muïc trong caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính phaûi chuù yù ñeán hình thöùc sôû höõu vaø noäi dung kinh teá cuûa chuùng. Trong moät soá tröôøng hôïp, taøi saûn khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp nhöng caên cöù vaøo noäi dung kinh teá cuûa taøi saûn thì ñöôïc phaûn aûnh trong caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính. Ví duï, tröôøng hôïp thueâ taøi chính, nghieäp vuï thueâ taøi chính laøm phaùt sinh khoaûn muïc “Taøi saûn” vaø khoaûn muïc “Nôï phaûi traû” trong Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa doanh nghieäp ñi thueâ. Baùo caùo taøi chính phaûi ghi nhaän caùc yeáu toá veà tình hình taøi chính vaø tình hình kinh doanh cuûa doanh nghieäp; trong caùc yeáu toá ñoù phaûi ñöôïc ghi nhaän theo töøng khoaûn muïc. Moät khoaûn muïc ñöôïc ghi nhaän trong baùo caùo taøi chính khi thoaû maõn caû hai tieâu chuaån (chaéc chaén thu ñöôïc lôïi ích kinh teá hoaëc laøm giaûm lôïi ích kinh teá trong töông lai vaø khoaûn muïc ñoù coù giaù trò vaø xaùc ñònh ñöôïc giaù trò moät caùc ñaùng tin caäy). • Chuaån möïc soá 21: Trình baøy baùo caùo taøi chính Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc yeâu caàu vaø nguyeân taéc chung veà vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính goàm: Muïc ñích, yeâu caàu, nguyeân taéc laäp baùo caùo taøi chính; keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa caùc baùo caùo taøi chính. Chuaån möïc naøy aùp duïng trong vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính phuø hôïp vôùi chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. Chuaån möïc neâu leân muïc ñích cuûa baùo caùo taøi chính laø cung caáp caùc thoâng tin veà tình hình taøi chính, tình hình kinh doanh vaø caùc luoàng tieàn cuûa doanh nghieäp, ñaùp öùng nhu caàu höõu ích cho soá ñoâng nhöõng ngöôøi söû duïng trong vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá. 11 Traùch nhieäm laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính thuoäc veà giaùm ñoác hoaëc ngöôøi ñöùng ñaàu doanh nghieäp. Heä thoáng baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp goàm: Baûng caân ñoái keá toaùn; Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh; Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä; Baûng thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc: Hoaït ñoäng lieân tuïc; Cô sôû doàn tích; Nhaát quaùn; Troïng yeáu vaø taäp hôïp; Buø tröø; Coù theå so saùnh. Trong chuaån möïc coøn ñöa ra keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa baùo caùo taøi chính, cuï theå laø cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, Baùo caùo keát quaû kinh doanh vaø thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Coøn noäi dung cuûa baùo caùo löu chuyeån tieàn teä ñöôïc trình baøy trong chuaån möïc keá toaùn soá 24. • Chuaån möïc soá 24: Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc, phöông phaùp laäp vaø trình baøy Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laø moät boä phaän hôïp thaønh cuûa Baùo caùo taøi chính, noù cung caáp thoâng tin giuùp ngöôøi söû duïng ñaùnh giaù caùc thay ñoåi trong taøi saûn thuaàn, cô caáu taøi chính, khaû naêng chuyeån ñoåi cuûa taøi saûn thaønh tieàn, khaû naêng thanh toaùn vaø khaû naêng cuûa doanh nghieäp trong vieäc taïo ra caùc luoàng tieàn trong quaù trình hoaït ñoäng. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laøm taêng khaû naêng ñaùnh giaù khaùch quan tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø khaû naêng so saùnh giöõa caùc doanh nghieäp vì noù loaïi tröø ñöôïc caùc aûnh höôûng cuûa vieäc söû duïng caùc phöông phaùp keá toaùn khaùc nhau cho cuøng giao dòch vaø hieän töôïng. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä duøng ñeå xem xeùt vaø döï ñoaùn khaû naêng veà soá löôïng, thôøi gian vaø ñoä tin caäy cuûa caùc luoàng tieàn trong töông lai; duøng ñeå kieåm tra laïi caùc ñaùnh giaù, döï ñoaùn tröôùc ñaây veà caùc luoàng tieàn; kieåm tra moái quan heä 12 giöõa khaû naêng sinh lôøi vôùi löôïng löu chuyeån tieàn thuaàn vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa thay ñoåi giaù caû. Chuaån möïc cuõng giaûi thích caùc thuaät ngöõ söû duïng trong chuaån möïc nhö tieàn (goàm tieàn taïi quyõ, tieàn ñang chuyeån vaø caùc khoaûn tieàn göûi khoâng kyø haïn), töông ñöôïng tieàn (laø caùc khoaûn ñaàu tö ngaén haïn khoâng quaù 3 thaùng, coù khaû naêng chuyeån ñoåi deã daøng thaønh moät löôïng tieàn xaùc ñònh vaø khoâng coù nhieàu ruûi ro trong chuyeån ñoåi thaønh tieàn), luoàng tieàn (laø luoàng vaøo vaø luoàng ra cuûa tieàn vaø töông ñöông tieàn trong doanh nghieäp), hoaït ñoäng kinh doanh (laø caùc hoaït ñoäng mua saém, xaây döïng, thanh lyù, nhöôïng baùn caùc taøi saûn daøi haïn vaø caùc khoaûn ñaàu tö khaùc khoâng thuoäc caùc khoaûn töông ñöông tieàn), hoaït ñoäng taøi chính (laø caùc hoaït ñoäng taïo ra caùc thay ñoåi veà quy moâ vaø keát caáu cuûa voán chuû sôû höõu vaø voán vay cuûa doanh nghieäp). Chuaån möïc naøy cuõng quy ñònh, doanh nghieäp phaûi trình baøy caùc luoàng tieàn trong kyø treân Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä theo 3 loaïi hoaït ñoäng: hoaït ñoäng kinh doanh, hoaït ñoäng ñaàu tö vaø hoaït ñoäng taøi chính. Chuaån möïc cuõng ñeà caäp ñeán 2 phöông phaùp laäp Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä, ñoù laø phöông phaùp tröïc tieáp (laø phöông phaùp phaûn aùnh caùc chæ tieâu lieân quan ñeán caùc luoàng tieàn vaøo caùc luoàng tieàn ra ñöôïc trình baøy treân baùo caùo vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch phaân tích vaø toång hôïp tröïc tieáp caùc khoaûn tieàn thu vaø chi theo töøng noäi dung thu, chi töø caùc ghi cheùp keá toaùn cuûa doanh nghieäp hoaëc baèng caùch ñieàu chænh doanh thu, giaù voán haøng baùn vaø caùc khoaûn muïc khaùc trong baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cho caùc thay ñoåi trong kyø cuûa haøng toàn kho, caùc khoaûn phaûi thu vaø caùc khoaûn phaûi traû töø hoaït ñoäng kinh doanh; cho caùc khoaûn muïc khoâng phaûi baèng tieàn khaùc vaø cho caùc luoàng tieàn lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö vaø hoaït ñoäng taøi chính) vaø phöông phaùp giaùn tieáp (laø phöông phaùp phaûn aùnh caùc khoaûn chi tieâu veà luoàng tieàn ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû laáy toång lôïi nhuaän 13 tröôùc thueá vaø ñieàu chænh cho caùc khoaûn lieân quan ñeán doanh thu, chi phí khoâng phaûi baèng tieàn nhö khaáu hao TSCÑ, döï phoøng; laõi, loã cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi chöa thöïc hieän;…) Beân caïnh caùc chuaån möïc neâu treân, heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam coøn giôùi thieäu moät soá chuaån möïc khaùc (Phuï luïc 1), treân moãi chuaån möïc ñeàu yeâu caàu noäi dung phaûi trình baøy treân baùo caùo taøi chính. 1.2.3 Chuaån möïc keá toaùn”Trình baøy baùo caùo taøi chính” ôû Vieät Nam vaø Quoác teá: Ngaøy 29/06/1973, Uyû ban Chuaån möïc quoác teá veà Keá toaùn (IASC) ñaõ ra ñôøi vôi söï tham gia cuûa caùc toå chöùc keá toaùn cuûa 10 quoác gia laø UÙc, Canada, Phaùp, Taây Ñöùc, Nhaät, Mexico, Haø Lan, Anh, AÙi Nhó Lan vaø Myõ. IASC coù nhieäm vuï thu heïp nhöõng khaùc bieät do hoaøn caûnh lòch söû, vaên hoaù, moâi tröôøng kinh doanh, hoaëc do yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ôû moãi quoác gia, baèng caùch soaïn thaûo caùc quy ñònh, caùc thuû tuïc vaø chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeå cho ra ñôøi chuaån möïc quoác teá nhaèm muïc ñích: - Hình thaønh vaø coâng boá nhöõng chuaån möïc keá toaùn laøm cô sôû cho vieäc laäp baùo caùo taøi chính, nhaèm phuïc vuï cho quyeàn lôïi cuûa nhieàu ñoái töôïng söû duïng khaùc nhau vaø ñeå naâng cao söï chaáp nhaän vaø toân troïng treân toaøn theá giôùi. - Tieán tôùi vieäc caûi tieán vaø taïo neân söï hoaø hôïp caùc quy ñònh, caùc chuaån möïc vaø thuû tuïc keá toaùn lieân quan ñeán vieäc soaïn thaûo vaø trình baøy baùo caùo taøi chính. Cho ñeán nay, IASC ñaõ ban haønh vaø coâng boá ñöôïc ba möôi taùm (38) chuaån möïc keá toaùn lieân quan ñeán nhieàu khía caïnh khaùc nhau trong keá toaùn. Vôùi xu höôùng toaøn caàu hoaù hieän nay, xuaát hieän caùc nhu caàu ngaøy caøng cao veà tieâu chuaån hoaù vaø haøi hoaø caùc noäi dung, nguyeân taéc keá toaùn giöõa caùc quoác gia khaùc nhau, ñaëc bieät laø haøi hoaø thoáng nhaát trong vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi 14 chính. Vì vaäy coù raát nhieàu caùc quoác gia quan taâm ñeán vieäc nghieân cöùu, xaây döïng vaø coâng boá chuaån möïc keá toaùn quoác gia treân cô sôû vaän duïng chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS). Heä thoáng chuaån möïc keá toaùn môùi ban haønh cuûa nöôùc ta cuõng caên cöù vaøo chuaån möïc keá toaùn quoác teá, ñaëc bieät laø chuaån möïc “Trình baøy baùo caùo taøi chính”. (1) Chuaån möïc keá toaùn quoác teá soá 01 – “Trình baøy baùo caùo taøi chính” vaø söï phuø hôïp trong vieäc vaän duïng vaøo xaây döïng chuaån möïc keá toaùn ôû Vieät Nam: Baùo caùo taøi chính laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa coâng taùc keá toaùn, cung caáp caùc thoâng tin höõu ích cho ngöôøi söû duïng trong vieäc ñaùnh giaù tình hình taøi chính vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm vaø trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Vì vaäy, vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính moät caùch trung thöïc, hôïp lyù, phuø hôïp vôùi khuoân maãu ñöôïc quoác teá thöøa nhaän laø voâ cuøng quan troïng, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu höõu ích cho soá ñoâng nhöõng ngöôøi söû duïng thoâng tin taøi chính trong vieäc ñieàu haønh vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá soá 01 ñöa ra nhöõng quy ñònh veà yeâu caàu toái thieåu caàn thieát vaø caùc nguyeân taéc chung trong vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính cho töøng naêm taøi chính cuûa moãi doanh nghieäp vaø baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cuûa taäp ñoaøn. Ngoaøi ra, lieân quan ñeán vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính, IFAC coøn ñöa ra 04 chuaån möïc keá toaùn khaùc quy ñònh cho vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính cho caùc tröôøng hôïp ñaëc thuø: IAS 14 – “Baùo caùo taøi chính boä phaän”; IAS 27 – “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con”; IAS 30 – “Baùo caùo taøi chính cho ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính töông töï”; IAS 34 – “Baùo caùo taøi chính giöõa nieân ñoä”. Nhöng ôû Vieät Nam thì vieäc vaän duïng IAS 01 vaø 04 IAS lieân quan neâu treân ñeå xaây döïng caùc chuaån möïc keá toaùn töông öùng cho Vieät Nam laø hoaøn toaøn caàn thieát vaø phuø hôïp. 15 (2) Veà heä thoáng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo taøi chính: IAS 01 quy ñònh caùc baùo caùo taøi chính phaûi ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû nhöõng thoâng tin cuûa moät doanh nghieäp veà: Taøi saûn; Nôï phaûi traû; Voán chuû sôû höõu; Doanh thu, thu nhaäp vaø chi phí; Laõi vaø loã; Caùc luoàng tieàn. Caùc thoâng tin naøy cuøng vôùi caùc thoâng tin taøi chính seõ giuùp ngöôøi söû duïng döï ñoaùn ñöôïc caùc luoàng tieàn trong töông lai vaø ñaëc bieät laø thôøi ñieåm vaø möùc ñoä chaéc chaén cuûa vieäc taïo ra caùc luoàng tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn. Caùc thoâng tin naøy ñöôïc theå hieän treân baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp bao goàm: Baûng caân ñoái keá toaùn; Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh; Baùo caùo bieán ñoäng voán chuû sôû höõu; Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä; Thuyeát minh Baùo caùo taøi chính. Vieäc vaän duïng nhöõng quy ñònh cuûa IAS 01 veà heä thoáng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo taøi chính laø hoaøn toaøn caàn thieát vaø phuø hôïp. Tuy nhieân, chuùng ta ñaõ gheùp noäi dung cuûa “Baùo caùo bieán ñoäng voán chuû sôû höõu” vaøo “Thuyeát minh baùo caùo taøi chính” ñeå laøm goïn nheï hôn heä thoáng baùo caùo taøi chính. (3) Veà yeâu caàu laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính, chính saùch keá toaùn: IAS 01 ñaët ra yeâu caàu laø baùo caùo taøi chính phaûi phaûn aùnh moät caùch trung thöïc vaø hôïp lyù tính hình taøi chính, tình hình vaø keát quaû kinh doanh vaø caùc luoàng tieàn cuûa doanh nghieäp. Nhaèm ñaït ñöôïc ñieàu naøy, baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp vaø trình baøy treân cô sôû tuaân thuû caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá keøm theo caùc thoâng tin boå sung caàn thieát. Ñoái vôùi chính saùch keá toaùn thì doanh nghieäp phaûi löïa choïn vaø aùp duïng caùc chính saùch keá toaùn cho vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa töøng chuaån möïc keá toaùn. Tröôøng hôïp chöa coù quy ñònh ôû chuaån möïc keá toaùn 16 hieän haønh. Ban giaùm ñoác doanh nghieäp phaûi thieát laäp caùc phöông phaùp keá toaùn hôïp lyù nhaèm ñaûm baûo baùo caùo taøi chính cung caáp ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát maø thích hôïp vôùi nhu caàu ra caùc quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng vaø ñaùng tin caäy. Nhöõng yeâu caàu treân laø nhöõng yeâu caàu heát söùc khaùch quan, mang tính baûn chaát cuûa coâng cuï keá toaùn, vaø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính cuûa Vieät Nam cuõng ñaõ tieáp thu vaø theå hieän ñaày ñuû. (4) Veà nguyeân taéc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính: Theo IAS 01 t._.hì caùc nguyeân taéc maø doanh nghieäp phaûi tuaân thuû khi laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính laø: Hoaït ñoäng lieân tuïc; Cô sôû doàn tích; Nhaát quaùn; Troïng yeáu vaø taäp hôïp; Buø tröø; So saùnh ñöôïc. Treân chuaån möïc soá 21 cuõng trình baøy vaø phaân tích raát ñaày ñuû caùc nguyeân taéc naøy. (5) Veà keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa baùo caùo taøi chính: Trong cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam quy ñònh nôï daøi haïn laø caùc khoaûn nôï maø thôøi gian traû nôï treân moät (01) naêm, coøn nôï ngaén haïn laø khoaûn tieàn maø doanh nghieäp coù traùch nhieäm traû trong voøng moät chu kyø hoaït ñoäng kinh doanh bình thöôøng hoaëc trong voøng moät naêm. Nhö vaäy, xeùt veà ñieàu kieän ñeå xaùc ñònh moät khoaûn nôï ngaén haïn hay daøi haïn, thì quy ñònh cuûa chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù noäi dung roäng hôn vaø do ñoù toû ra phuø hôïp hôn so vôùi quy ñònh cuûa Vieät Nam. Theo quy ñònh cuûa chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam, nguoàn voán chuû sôû höõu goàm: Voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö, thaëng dö voán coå phaàn, lôïi nhuaän giöõ laïi, caùc quyõ, lôïi nhuaän chöa phaân phoái, cheânh leäch tyû giaù vaø cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn. Rieâng ñoái vôùi coâng ty coå phaàn, chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn ñöa ra moät soá vaán ñeà nhö: Voán coå phaàn laø phaàn giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn sau khi tröø ñi moïi khoaûn coâng nôï. Treân baûng caân ñoái keá toaùn, voán coå phaàn ñöôïc phaân thaønh töøng nhoùm nhö: voán cuûa doanh nghieäp do caùc coå ñoâng ñoùng goùp, lôïi nhuaän ñeå laïi, khoaûn döï tröõ veà phaân chia lôïi nhuaän vaø caùc khoaûn döï tröõ veà ñieàu chænh baûo toaøn 17 voán coù theå ñöôïc trình baøy rieâng. Caùch phaân nhoùm nhö vaäy coù theå phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu ra quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính khi chuùng chæ ra caùc giôùi haïn veà phaùp lyù hoaëc caùc giôùi haïn khaùc veà naêng löïc cuûa doanh nghieäp trong vieäc phaân phoái hoaëc aùp duïng caùc hình thöùc goùp voán khaùc, chuùng coù theå phaûn aùnh moät thöïc teá laø caùc beân tham gia goùp voán cuûa doanh nghieäp coù quyeàn lôïi khaùc nhau khi nhaän coå töùc hoaëc nhaän laïi phaàn goùp voán. Giaù trò voán coå phaàn trong baûng caân ñoái keá toaùn phuï thuoäc vaøo caùch xaùc ñònh ñaùnh giaù taøi saûn vaø coâng nôï. Thoâng thöôøng giaù trò voán coå phaàn chæ truøng hôïp töông öùng vôùi toång trò giaù coå phieáu hoaëc toång soá tieàn coù theå thu ñöôïc töø vieäc thanh lyù daàn caùc taøi saûn roøng treân cô sôû khaùi nieäm doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. Theo IAS 1, caùc thoâng tin toái thieåu sau ñaây phaûi ñöôïc dieãn giaûi taïi baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc phaàn ghi chuù: doanh thu, lôïi nhuaän, caùc chi phí taøi chính thuaàn, thu töø caùc khoaûn ñaàu tö, laõi hoaëc loã tröôùc thueá trong nieân ñoä, thueá lôïi töùc, coå phaàn thieåu soá, laõi hay loã thuaàn töø caùc hoaït ñoäng bình thöôøng, caùc khoaûn muïc baát thöôøng, laõi hay loã trong nieân ñoä. IAS cuõng quy ñònh phaûi trình baøy treân baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc phaàn ghi chuù caùc khoaûn sau ñaây: - Vieäc phaân tích caùc khoaûn chi phí vaø thu nhaäp ñöôïc söû duïng trong quaù trình tính lôïi nhuaän töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thoâng qua vieäc phaân loaïi döïa treân tính chaát hoaëc chöùc naêng caùc khoaûn chi phí trong noäi boä doanh nghieäp. - Moät baûng phaân tích chi tieát veà thu nhaäp töø caùc khoaûn ñaàu tö, phaûn aùnh caùc khoaûn laõi hoaëc loã cuûa coâng ty con (neáu baùo caùo chöa ñöôïc hôïp nhaát), laõi hoaëc loã töø caùc coâng ty thaønh vieân vaø lieân doanh theo phöông phaùp voán coå phaàn, thu nhaäp töø laõi tieàn cho vay töø caùc khoaûn ñaàu tö khaùc. - Laõi treân moãi coå phieáu ñaõ thanh toaùn hoaëc döï kieán, cho nieân ñoä keá toaùn cuûa baùo caùo taøi chính. 18 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1: Vò trí, vai troø cuûa thoâng tin kinh teá trong baát kyø neàn kinh teá naøo cuõng ñeàu cöïc kyø quan troïng, ñaëc bieät trong thôøi ñaïi ngaøy nay, khi khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng phaùt trieån, ñieàu naøy laïi caøng ñöôïc khaúng ñònh. Baùo caùo taøi chính laø moät boä phaän chuû yeáu cuûa baùo caùo keá toaùn ñöôïc hình thaønh töø vieäc ghi nhaän, phaûn aûnh, tính toaùn, ño löôøng, toång hôïp cuûa nghieäp vuï keá toaùn taøi chính nhaèm chuû yeáu cung caáp caùc thoâng tin taøi chính höõu ích cho caùc ñoái töôïng söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp. Keá toaùn ñöôïc phaùt sinh vaø phaùt trieån trong nhöõng moâi tröôøng keá toaùn cuï theå vôùi caùc yeáu toá laøm taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng cuûa keá toaùn. Tuy nhieân, nhöõng thoâng tin cuûa keá toaùn chæ thöïc söï höõu ích khi noù ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån nhö: Deã hieåu, thích hôïp, ñaùng tin caäy, deã söû duïng. Nhöõng thoâng tin naøy ñaõ ñöôïc quy ñònh thaønh noäi dung cuï theå trong chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam vöøa ñeå phuïc vuï vieäc cung caáp thoâng tin theo ñaëc thuø cuûa neàn kinh teá nöôùc ta, vöøa ñaûm baûo vaøo söï hoaø nhaäp chung vôùi keá toaùn quoác teá. 19 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VIEÄC VAÄN DUÏNG CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM. 2.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø caùc chuaån möïc keá toaùn taïi Vieät Nam: Cuøng vôùi quaù trình chuyeån ñoåi cô cheá quaûn lyù kinh teá nöôùc ta töø keá hoaïch hoaù taäp trung sang cô cheá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát vó moâ cuûa Nhaø nöôùc, heä thoáng keá toaùn nöôùc ta vôùi tö caùch laø coâng cuï quaûn lyù cuõng töøng böôùc ñöôïc ñoåi môùi. Khôûi ñaàu töø Quyeát ñònh 233 CP ngaøy 1/12/1970 vaøo thôøi kyø keá haïch hoaù taäp trung ñeán khi thöïc söï ñi vaøo cô cheá thò tröôøng, ñöôïc ñaùnh daáu baèng Quyeát ñònh 1141/TC/QÑ/CÑKT ban haønh ngaøy 1/1/1995 cuûa Boä Taøi chính, heä thoáng keá toaùn nöôùc ta töøng böôùc ñöôïc ñoåi môùi, ñaëc bieät laø heä thoáng baùo caùo taøi chính. Ñöôïc xaây döïng treân cô sôû cuûa quan ñieåm vaø nhaän thöùc môùi veà ñoái töôïng söû duïng thoâng tin trong neàn kinh teá thò tröôøng, caùc chæ tieâu trong baùo caùo taøi chính ñöôïc xaây döïng vöøa nhaèm ñaùp öùng nhu caàu kieåm tra, kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc, vöøa ñaùp öùng nhu caàu ñaùnh giaù thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp, giuùp cho ñoái töôïng quan taâm ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù theå ñöa ra quyeát ñònh phuø hôïp. Tuy nhieân, nhöõng quy ñònh mang tính nguyeân taéc, chuaån möïc veà hình thöùc vaên baûn khoâng ñöôïc quy ñònh rieâng reõ neân hieäu löïc phaùp lyù chöa cao. Haïn cheá naøy neáu nhö khoâng ñöôïc khaéc phuïc kòp thôøi seõ laøm cho keá toaùn khoâng theå xöùng ñaùng vôùi vò theá coâng cuï quaûn lyù quan troïng, thuùc ñaåy quaù trình môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá vôùi quoác teá vaø khu vöïc, thu huùt caùc nguoàn taøi chính töø beân ngoaøi ñeå phaùt trieån, taêng tröôûng kinh teá. Nhaän thöùc roõ ñieàu naøy, töø hôn möôøi naêm qua, Chính phuû, Boä Taøi chính ñaõ chæ ñaïo, trieån khai tích cöïc coâng cuoäc ñoåi môùi caên baûn heä thoáng keá toaùn. Nhöõng 20 ñoåi môùi ñaùng keå veà khuoân khoå phaùp lyù ñoái vôùi keá toaùn chöùa ñöïng trong Luaät keá toaùn vaø chuaån möïc keá toaùn. Quaù trình soaïn thaûo, coâng boá chuaån möïc keá toaùn doanh nghieäp Vieät Nam vôùi muïc tieâu khaéc phuïc nhöõng haïn cheá treân laøm cho keá toaùn Vieät Nam tieáp caän vaø haøi hoaø vôùi keá toaùn cuûa ña soá quoác gia treân theá giôùi, laøm cho baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp Vieät Nam phaûn aùnh trung thöïc, hôïp lyù, khaùch quan tình hình taøi chính, tình hình vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, coù khaû naêng so saùnh cao, thích hôïp vaø höõu duïng ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi söû duïng. Quaù trình soaïn thaûo chuaån möïc keá toaùn ñaõ ñöôïc trieån khai moät caùch thaän troïng, coâng phu, nghieâm tuùc vôùi söï chæ ñaïo saùt sao cuûa Laõnh ñaïo Boä Taøi chính, vôùi söï tö vaán cuûa Hoäi ñoàng quoác gia veà keá toaùn Vieät Nam, vôùi söï tham gia nhieät tình cuûa ñoâng ñaûo caùc chuyeân gia ñöôïc cöû ñeán töø caùc cô quan Nhaø nöôùc, caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Trung hoïc coù chuyeân ngaønh taøi chính keá toaùn, caùc doanh nghieäp, caùc coâng ty kieåm toaùn vôùi söï trôï giuùp tích cöïc vaø coù hieäu quaû cuûa caùc chuyeân gia cuûa Döï aùn keá toaùn kieåm toaùn cuûa Lieân minh Chaâu Aâu vaø döï aùn “Taêng cöôøng traùch nhieäm taøi chính taïi Vieät Nam” cuûa Ngaân haøng Theá giôùi. Do ñoù, vieäc soaïn thaûo, coâng boá chuaån möïc keá toaùn ñaûm baûo chaát löôïng vaø noäi dung veà tính khaû thi veà nhöõng noäi dung quy ñònh trong caùc chuaån möïc. Vôùi muïc tieâu khaån tröông coâng boá chuaån möïc keá toaùn, Ban soaïn thaûo chuaån möïc keá toaùn ñaõ löïa choïn tieán trình soaïn thaûo vaø coâng boá chuaån möïc keá toaùn theo öu tieân sau: Nhöõng chuaån möïc keá toaùn phaûn aùnh caùc giao dòch kinh teá vaø söï kieän mang tính phoå bieán ôû caùc doanh nghieäp Vieät Nam thì ñöôïc öu tieân soaïn thaûo vaø coâng boá trong cuøng ñôït. Ñaàu tieân laø boán chuaån möïc keá toaùn ban haønh taïi Quyeát ñònh soá 149/2001/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2002, goàm: - Chuaån möïc soá 02 – Haøng toàn kho; - Chuaån möïc soá 03 – Taøi saûn coá ñònh höõu hình. 21 - Chuaån möïc soá 04 – Taøi saûn coá ñònh voâ hình. - Chuaån möïc soá 14 – Doanh thu vaø thu nhaäp khaùc. Luaät keá toaùn vaø boán (04) chuaån möïc ñaàu tieân ñöôïc ban haønh ñaõ thoåi moät luoàng sinh khí môùi vaøo hoaït ñoäng keá toaùn taïi caùc doanh nghieäp, ñaây laø nhöõng söï kieän raát quan troïng cuûa söï phaùt trieån vaø caûi caùch heä thoáng keá toaùn Vieät Nam, laø khuoân khoå phaùp lyù môùi ñeå caùc doanh nghieäp toå chöùc coâng taùc keá toaùn. Tieáp theo ñoù ngaøy 31/12/2002 Boä tröôûng Boä Taøi chính ban haønh Quyeát ñònh soá 165/002/QÑ-BTC ban haønh vaø coâng boá saùu (06) chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñôït 2 goàm: - Chuaån möïc soá 01 – Chuaån möïc chung; - Chuaån möïc soá 06 – Thueâ taøi saûn; - Chuaån möïc soá 10 – Aûnh höôûng cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi; - Chuaån möïc soá 15 – Hôïp ñoàng xaây döïng; - Chuaån möïc soá 16 – Chi phí ñi vay; - Chuaån möïc soá 24 – Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä; vaø tieáp theo laø coâng boá saùu (06) chuaån möïc keá toaùn ñôït 3 ban haønh theo quyeát ñònh soá 234/2003/QÑ-BTC ngaøy30/12/2003 goàm: - Chuaån möïc soá 05 – Baát ñoäng saûn ñaàu tö; - Chuaån möïc soá 07 – Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát; - Chuaån möïc soá 08 – Thoâng tin taøi chính vaøo caùc khoaûn voán goùp lieân doanh; - Chuaån möïc soá 21 – Trình baøy baùo caùo taøi chính; - Chuaån möïc soá 25 – Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn ñaàu tö vaøo coâng ty con; - Chuaån möïc soá 26 – Thoâng tin veà caùc beân lieân quan. 22 Chuaån möïc keá toaùn ñaõ thoáng nhaát hoaù vaø chuaån möïc hoaù caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp keá toaùn döïa treân cô sôû chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø ñaëc ñieåm neàn kinh teá Vieät Nam ñeå haïch toaùn vaø trình baøy caùc yeáu toá, khoaûn muïc cuûa baùo caùo taøi chính. Chuaån möïc keá toaùn ra ñôøi hình thaønh khuoân khoå phaùp lyù quan troïng thöù hai (döôùi Luaät keá toaùn) laøm caên cöù cho caùc doanh nghieäp toå chöùc thöïc hieän coâng taùc keá toaùn, laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính. Caùc baùo caùo taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc laäp, trình baøy vaø coâng khai theo caùc chuaån möïc keá toaùn seõ höõu duïng, thích hôïp cho nhöõng ngöôøi söû duïng, ñaûm baûo ñoä tin caäy, tính trung thöïc, hôïp lyù, deã hieåu vaø coù khaû naêng so saùnh cao, ñaùp öùng yeâu caàu ñeà ra caùc quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp. Chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñaõ xaùc laäp tính ñoäc laäp cuûa keá toaùn vôùi chính saùch thueá vaø cô cheá taøi chính doanh nghieäp. Vôùi moät soá nghieân cöùu veà tình hình thöïc hieän chuaån möïc cuûa moät soá doanh nghieäp chuùng ta coù theå nhaän thaáy raèng, vieäc ban haønh Luaät keá toaùn vaø caùc chuaån möïc keá toaùn cuûa Boä Taøi chính laø moät böôùc khôûi ñaàu cho coâng cuoäc hoäi nhaäp cuûa keá toaùn nöôùc nhaø, tuy nhieân, ñeå caùc doanh nghieäp coù theå vaän duïng moät caùch hoaøn haûo thì chöa ñöôïc bôûi vì heä thoáng chuaån möïc coøn coù moät soá ñieàu chöa ñöôïc quy ñònh roõ raøng, vaø chöa löôøng heát moïi tình huoáng phaùt sinh trong thöïc teá. Vì vaäy, vieäc ban haønh theâm caùc chuaån möïc keá toaùn boå sung, ñi keøm vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn ñaõ ban haønh vaø hoaøn thieän theâm noäi dung cuûa caùc chuaån möïc keá toaùn treân laø moät ñieàu hoaøn toaøn taát yeáu. 2.2 Thöïc traïng vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam: 2.2.1 Vieäc vaän duïng caùc chuaån möïc keá toaùn (ngoaïi tröø chuaån möïc 01, 21, 24) trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam: 23 2.2.1.1 Caùc chuaån möïc ban haønh theo Quyeát ñònh soá 149/2001/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2001: Nöôùc ta chuû tröông phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn neân loaïi hình doanh nghieäp ôû nöôùc ta raát ña daïng. Moãi doanh nghieäp chæ tham gia vaøo moät soá lónh vöïc kinh doanh nhaát ñònh neân trong hoaït ñoäng keá toaùn chæ aùp duïng moät soá chuaån möïc vaøo ñôn vò mình tuyø theo tình hình thöïc teá phaùt sinh. Baèng söï trôï giuùp cuûa caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, caùc chöông trình taäp huaán, haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu naém ñöôïc noäi dung cuûa heä thoáng Luaät vaø chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam, caùc thoâng tö höôùng daãn thöïc hieän töø ñoù toå chöùc trieån khai ñeán caùc thaønh vieân trong ñôn vò mình. Do ñoù, khi chuaån möïc ban haønh, taát caû caùc doanh nghieäp ñeàu tuaân thuû theo chuaån möïc trong coâng taùc keá toaùn taïi doanh nghieäp. Tuy nhieân, chuùng ta quan taâm ñeán hieäu quaû cuûa vieäc vaän duïng naøy nhieàu hôn. Vì ñaây laø laàn ñaàu tieân Boä Taøi chính ban haønh heä thoáng chuaån möïc keá toaùn môùi döïa treân cô sôû tham khaûo heä thoáng chuaån möïc keá toaùn quoác teá neân coù nhieàu ñieàu coøn chöa phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá, nhieàu khaùi nieäm, quy ñònh trong chuaån möïc chöa roõ raøng gaây hieåu laàm vaø khoù khaên cho ngöôøi laøm keá toaùn, chöa taïo ñöôïc tính thoáng nhaát trong toaøn heä thoáng. (1) Chuaån möïc keá toaùn soá 02 “Keá toaùn haøng toàn kho” ñeà caäp ñeán moät boä phaän taøi saûn coù giaù trò lôùn taïi doanh nghieäp. Vieäc xaùc ñònh ñuùng, ñuû giaù goác haøng toàn kho ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình quaûn lyù, toå chöùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh; söû duïng coù hieäu quaû taøi saûn, vaät tö… cuûa doanh nghieäp. Tính ñuùng, tính ñuû giaù goác haøng toàn kho laø moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng quyeát ñònh chính xaùc lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp. Chuaån möïc keá toaùn haøng toàn kho ñöôïc Boä Taøi chính ban haønh giuùp doanh nghieäp coù cô sôû xaùc ñònh giaù goác cho haøng toàn kho cuûa mình do ñoù ñöôïc doanh nghieäp höôûng öùng vaø tham gia thöïc hieän chuaån möïc. Tuy nhieânvieäc xaùc ñònh ñuùng, ñuû giaù goác haøng toàn kho theo quy 24 ñònh cuûa chuaån möïc laø vieäc khoâng ñôn giaûn, coù moät soá quy ñònh chöa quan taâm ñeán caùc yeáu toá khaùch quan ñoái vôùi tröôøng hôïp chi phí thoaùt ly ñònh möùc theo chieàu höôùng taêng, hoaëc vieäc phaân boå chi phí saûn xuaát chung coá ñònh vaøo chi phí cheá bieán cho moãi ñôn vò saûn phaåm cuõng laø ñieàu ñaùng baøn. Song, chuùng ta quan taâm ñeán vieäc trình baøy khoaûn muïc haøng toàn kho treân baùo caùo taøi chính. Qua khaûo saùt, chuùng toâi nhaän thaáy, caùc doanh nghieäp chæ trình baøy treân baùo caùo taøi chính caùc chính saùch keá toaùn aùp duïng trong vieäc ñaùnh giaù haøng toàn kho, goàm caû phöông phaùp tính giaù trò haøng toàn kho; giaù trò döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho; giaù trò hoaøn nhaäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho vaø trình baøy chi phí veà haøng toàn kho treân Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñöôïc phaân loaïi theo chi phí chöùc naêng nhöng treân baùo caùo taøi chính khoâng theå hieän roõ nhöõng tröôøng hôïp hay söï kieän daãn ñeán vieäc trích laäp theâm hoaëc hoaøn nhaäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. (2) Ñöôïc ban haønh cuøng vôùi chuaån möïc keá toaùn soá 02 laø chuaån möïc keá toaùn soá 03 “Taøi saûn coá ñònh höõu hình” vaø chuaån möïc soá 04 “Taøi saûn coá ñònh voâ hình”. Ñaây laø thôøi ñieåm sau khi coù Quyeát ñònh 166 neân giöõa caùc vaên baûn naøy coù ñieåm chöa ñoàng nhaát. Ñieàu naøy ñaõ gaây khoâng ít khoù khaên cho doanh nghieäp trong quaù trình thöïc hieän. Vöøa qua, vieäc ban haønh Quyeát ñònh soá 206/2003/QÑ- BTC cuûa Boä Taøi chính, ngaøy 12/12/2003, ban haønh cheá ñoä quaûn lyù, söû duïng, trích khaáu hao taøi saûn coá ñònh, thay theá cho Quyeát ñònh soá 166/1999/QÑ-BTC ngaøy 30/12/1999 ñaõ coù nhöõng quy ñònh cuï theå vaø thoáng nhaát vôùi chuaån möïc keá toaùn. Rieâng tieâu chuaån giaù trò ñeå nhaän bieát taøi saûn coá ñònh ñöôïc naâng leân laø 10.000.000 ñoàng laø phuø hôïp vôùi söï bieán ñoäng cuûa giaù caû trong thôøi gian qua vaø giuùp nhieàu doanh nghieäp ñôn giaûn hoaù phöông thöùc quaûn lyù taøi saûn, ñoàng thôøi quy ñònh laïi thôøi ñieåm trích khaáu hao hoaëc thoâi trích khaáu hao, caùc phöông phaùp trích khaáu hao coù theå aùp duïng ñaõ taïo nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi cho doanh nghieäp. Tuy 25 nhieân, doanh nghieäp chæ chuù troïng ñeán taøi saûn coá ñònh höõu hình maø queân taàm quan troïng cuûa taøi saûn coá ñònh voâ hình. Vieäc trình baøy treân baùo caùo taøi chính theo chæ daãn cuûa hai chuaån möïc naøy cuõng chöa ñöôïc tuaân thuû trieät ñeå, vaãn coøn söï theå hieän ngaén goïn caùc thoâng tin tieân quan ñeán taøi saûn coá ñònh treân Thuyeát minh baùo caùo taøi chính, chæ thöôøng döøng laïi ôû phaàn lieät keâ caùc thoâng tin veà nguyeân giaù, hao moøn, giaù trò coøn laïi. Ñaëc bieät, taøi saûn coá ñònh voâ hình vaãn coøn chieám tyû leä 0% treân phaàn taøi saûn cuûa baûng caân ñoái keá toaùn. (3) Chuaån möïc soá 14 “Doanh thu vaø thu nhaäp khaùc” cuõng ñöôïc ban haønh trong ñôït naøy. Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn nguyeân taéc keá toaùn doanh thu vaø thu nhaäp khaùc, laøm cô sôû ñeå ghi soå keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính. Vieäc ban haønh chuaån möïc soá 14 ñaõ thoáng nhaát caùch hieåu bieát veà chieát khaáu thöông maïi, chieát khaáu thanh toaùn, giaûm giaù haøng baùn, xaùc ñònh doanh thu vaø ghi nhaän doanh thu… töø ñoù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thoáng nhaát noäi dung ñaøo taïo vaø thöïc hieän keá toaùn noùi chung, keá toaùn doanh thu baùn haøng noùi rieâng. Haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu vaän duïng noäi dung naøy ñeå phaân loaïi roõ raøng vaø trình baøy treân Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh vaø treân Thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Töông töï nhö caùc chuaån möïc khaùc, caùc doanh nghieäp ñeàu ñöa chuaån möïc vaøo thöïc hieän nhöng chöa chuù taâm laém ñeán phaàn höôùng daãn trình baøy treân baùo caùo taøi chính cuûa chuaån möïc. Nhö vaäy, boán chuaån möïc keá toaùn ñaàu tieân ban haønh ñaõ ñöôïc doanh nghieäp ñoùn tieáp vaø vaän duïng theo Thoâng tö höôùng daãn, tuyø theo tình hình thöïc teá maø coù caùch vaän duïng khaùc nhau nhöng ña soá chæ döøng laïi ôû ñoäng taùc haïch toaùn coøn phaàn trình baøy treân baùo caùo taøi chính, ñaëc bieät laø thuyeát minh thì chöa ñöôïc doanh nghieäp quan taâm theå hieän. 26 2.2.1.2 Caùc chuaån möïc ban haønh theo Quyeát ñònh soá 165/2002/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2002: Ngoaøi hai chuaån möïc soá 01 vaø chuaån möïc soá 24 laø hai chuaån möïc quy ñònh tröïc tieáp veà heä thoáng baùo caùo taøi chính aùp duïng cho caùc doanh nghieäp, boán (04) chuaån möïc coøn laïi quy ñònh veà vieäc thueâ taøi saûn, aûnh höôûng cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi, hôïp ñoàng xaây döïng, chi phí ñi vay vaø phaàn trình baøy treân baùo caùo taøi chính cuûa töøng chuaån möïc. (1) Voán laø yeáu toá haøng ñaàu quyeát ñònh söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp caøng phaùt trieån veà quy moâ vaø phaïm vi hoaït ñoäng, caùc cô hoäi cuûa thò tröôøng caøng haáp daãn thì nhu caàu taêng voán cho ñaàu tö cô sôû vaät chaát, kyõ thuaät caøng caàn thieát. Beân caïnh caùc hình thöùc huy ñoäng voán quen thuoäc nhö vay Ngaân haøng, phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, keâu goïi ñaàu tö … thì thueâ taøi saûn cuõng laø moät giaûi phaùp huy ñoäng voán höõu hieäu ñöôïc nhieàu doanh nghieäp aùp duïng. Chuaån möïc keá toaùn soá 06 ra ñôøi quy ñònh keá toaùn cho caùc hình thöùc thueâ laø thu taøi chính, thueâ hoaït ñoäng vaø ñoái töôïng tham gia trong hoaït ñoäng thueâ taøi saûn laø beân ñi thueâ vaø beân cho thueâ ñaõ ñöôïc nhieàu doanh nghieäp quan taâm vaø thöïc hieän. Tuy nhieân, chuaån möïc naøy cuõng ñöa ra vaán ñeà khieán doanh nghieäp phaân vaân khi aùp duïng nhö laø vieäc löôïng hoaù moät soá tieâu chuaån nhaän dieän hôïp ñoàng thueâ taøi chính (thôøi haïn thueâ taøi saûn chieám phaàn lôùn thôøi gian söû duïng kinh teá cuûa taøi saûn; giaù trò hieän taïi cuûa khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ toái thieåu chieám phaàn lôùn gia trò hôïp lyù cuûa taøi saûn thueâ taïi thôøi ñieåm khôûi ñaàu thueâ); phöông phaùp tính laõi goác, tieàn thueâ phaûi traû haøng kyø vaø giaù trò hieän taïi hoaù cuûa khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ toái thieåu. Yeâu caàu trình baøy treân baùo caùo taøi chính cuûa chuaån möïc naøy cuõng ñöôïc tuaân thuû vaø thuyeát minh roõ treân baùo caùo taøi chính veà tình hình thueâ taøi chính vaø thueâ hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 27 (2) Chuaån möïc soá 16 quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp keá toaùn ñoái vôùi chi phí ñi vay laøm cô sôû ghi soå keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính. Ñeå boå sung cho nguoàn voán kinh doanh cuûa ñôn vò, haàu nhö khoâng coù doanh nghieäp naøo laø khoâng vay voán cuûa ngaân haøng ñeå môû roäng hoaït ñoäng. Chuaån möïc soá 16 ñaõ nhanh choùng ñöôïc doanh nghieäp aùp duïng caû veà phöông phaùp keá toaùn laãn trình baøy treân baùo caùo taøi chính, tuy nhieân khoâng ñaày ñuû, chæ theå hieän döôùi daïng baûng keâ chi tieát tieàn vay vaø nôï laõi vay, thuyeát minh baùo caùo taøi chính khoâng theå hieän chính saùch keá toaùn ñöôïc aùp duïng cho chi phí ñi vay; toång soá chi phí ñi vay ñöôïc voán hoaù trong kyø vaø tyû leä voán hoaù ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh chi phí ñi vay ñöôïc voán hoaù trong kyø. (3) Chuaån möïc soá 10 “Aûnh höôûng cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi” ñöôïc öùng duïng bôûi nhöõng doanh nghieäp coù hoaït ñoäng mua baùn, trao ñoåi, thanh toaùn baèng ngoaïi teä. So vôùi caùc vaên baûn quy ñònh tröôùc ñaây nhö trong Thoâng tö 44TC/TCDN ngaøy 08/07/1997, Thoâng tö 77/1998/TT-BTC ngaøy 06/06/1998 vaø Thoâng tö 38/2001/TT-BTC ngaøy 05/06/2001 thì chuaån möïc soá 10 coù moät soá khaùc bieät cô baûn nhö veà noäi dung xöû lyù caùc khoaûn cheânh leäch tyû giaù vaø phöông phaùp keá toaùn cheânh leäch tyû giaù vaø xöû lyù cheânh leäch tyû giaù. Khi vaän duïng chuaån möïc naøy, keá toaùn caàn nhaän thöùc ñöôïc söï khaùc nhau giöõa Thoâng tö vaø chuaån möïc ñeå haïch toaùn ñuùng. Thöïc teá nöôùc ta caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng ôû nöôùc ngoaøi chöa nhieàu neân chuaån möïc naøy chuû yeáu chi phoái caùc doanh nghieäp coù giao dòch baèng ngoaïi teä vaø treân baùo caùo taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp naøy chæ theå hieän caùc noäi dung theo thoâng tö vaø tyû giaù söû duïng ñeå quy ñoåi laäp baùo caùo theo ñuùng maãu cuûa Thuyeát minh baùo caùo taøi chính chöù khoâng theå hieän ñöôïc khoaûn cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi ñaõ ghi nhaän trong laõi hoaëc loã thuaàn trong kyø. 28 2.2.1.3 Caùc chuaån möïc ban haønh theo Quyeát ñònh soá 234/2003/QÑ-BTC ngaøy 30/12/2003: Maëc duø heä thoáng chuaån möïc keá toaùn qua hai ñôït coâng boá chöa ñaày ñuû nhöng ñaõ ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà heát söùc cô baûn trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa nöôùc ta. Tôùi ñaây, chuùng ta coù theå hieåu raèng, Boä Taøi chính ñaõ coâng boá heä thoáng chuaån möïc theo moät trình töï raát hôïp lyù. Chuaån möïc keá toaùn ñôït moät ñeà caäp ñeán nhöõng phaàn haønh keá toaùn raát phoå bieán nhö haøng toàn kho, taøi saûn coá ñònh, doanh thu; chuaån möïc keá toaùn ñôït hai ñeà caäp ñeán vaán ñeà thueâ taøi chính, tyû giaù hoái ñoaùi, chi phí ñi vay… laø nhöõng vaán ñeà maø baát kyø doanh nghieäp naøo cuõng gaëp neân ñöôïc söï höôûng öùng raát nhieät tình cuûa caùc doanh nghieäp. Ñeán giai ñoaïn thöù ba, chuaån möïc ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà chi tieát hôn, ñaëc thuø hôn nhö baát ñoäng saûn ñaàu tö, keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát, thoâng tin taøi chính veà nhöõng khoaûn voán goùp lieân doanh… Ñaây laø nhöõng lónh vöïc môùi, xuaát hieän phuø hôïp vôùi söï hoäi nhaäp kinh teá cuûa nöôùc nhaø. Noåi baät trong heä thoáng chuaån möïc ban haønh ñôït naøy laø baùo caùo taøi chính hôïp nhaát, vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc chuaån möïc keá toaùn quoác teá ñöa ra töø raát laâu nhöng ñoái vôùi nöôùc ta vaãn coøn raát môùi meû, caùc doanh nghieäp ñaëc bieät laø caùc taäp ñoaøn kinh doanh, coâng ty meï, caùc nhaø ñaàu tö… gaëp nhieàu khoù khaên khi öùng duïng chuaån möïc naøy. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp lôùn nhö Toång coâng ty chòu aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc aùp duïng heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn doanh nghieäp laø söï toàn taïi cuûa nhieàu ñôn vò thaønh vieân vôùi nhieàu loaïi hình saûn xuaát, loaïi saûn phaåm khaùc nhau, hoaït ñoäng caû trong lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh, lónh vöïc ñaàu tö vaø söï nghieäp, vôùi yeâu caàu quaûn lyù taäp trung ôû caùc khaâu khaùc nhau. Vì vaäy, Toång coâng ty phaûi nghieân cöùu vaän duïng cho phuø hôïp vôùi thöïc teá, thaäm chí coù ñieåm khaùc vôùi cheá ñoä. Ví duï: Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn doanh nghieäp yeâu caàu haïch toaùn voán caáp cho 29 ñôn vò thaønh vieân vaøo taøi khoaûn 1361 “Voán kinh doanh ôû ñôn vò tröïc thuoäc”. Nhöng vôùi ñôn vò thaønh vieân tröïc thuoäc Toång coâng ty laø doanh nghieäp haïch toaùn ñoäc laäp thì theo Luaät doanh nghieäp nhaø nöôùc, Giaùm ñoác ñöôïc tröïc tieáp kyù nhaän voán Nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp ñoù tröïc tieáp quan heä vôùi Ngaân saùch. Neáu phaàn voán Ngaân saùch do Toång coâng ty caáp theo doõi ôû Taøi khoaûn 1361, phaàn voán Ngaân saùch doanh nghieäp nhaän tröïc tieáp vôùi Ngaân saùch, doanh nghieäp phaûn aùnh tröïc tieáp taêng voán chuû sôû höõu nhöng Toång coâng ty khoâng ghi soå thì khi toång hôïp baùo caùo toaøn Toång coâng ty seõ raát khoù khaên vaø phaûn aùnh thieáu chính xaùc tình hình taøi chính cuûa Toång coâng ty. Vì vaäy, Toång coâng ty Soâng Ñaø ñaõ vaän duïng haïch toaùn toaøn boä voán ngaân saùch caáp cho doanh nghieäp thaønh vieân baèng caùch ghi giaûm Taøi khoaûn 411 “Nguoàn voán kinh doanh”ôû Toång coâng ty vaø ghi taêng Taøi khoaûn 411 ôû doanh nghieäp thaønh vieân. Ngoaøi ra, theo chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam soá 25 “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con” thì taát caû caùc coâng ty meï ñeàu phaûi laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát. Baùo caùo taøi chính cuûa moät taäp ñoaøn, bao goàm nhieàu coâng ty chòu söï kieåm soaùt cuûa moät coâng ty meï – nhö laø baùo caùo taøi chính cuûa moät doanh nghieäp. Baùo caùo naøy ñöôïc laäp treân cô sôû hôïp nhaát baùo caùo cuûa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con. Tuy nhieân, vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho moät taäp ñoaøn laø moät coâng vieäc cöïc kyø phöùc taïp, lieân quan tôùi nhöõng giaù trò khoång loà, vôùi nhieàu coâng ty khaùc nhau, cuøng vôùi voâ soá nhöõng giao dòch trong noäi boä taäp ñoaøn, vôùi nhöõng aûnh höôûng khaùc nhau ñeán nhöõng khoaûn laõi, loã ñaõ thöïc hieän vaø chöa thöïc hieän cuûa caùc coâng ty trong taäp ñoaøn. Maët khaùc, nhieàu noäi dung cuûa chuaån möïc soá 25 bò chi phoái bôûi caùc chuaån möïc keá toaùn khaùc maø moät soá chuaån möïc naøy hieän nay vaãn chöa ñöôïc ban haønh nhö: Chuaån möïc keá toaùn veà coâng cuï taøi chính, hôïp nhaát kinh doanh… Cho neân, duø hieän naøy chuaån 30 möïc soá 25 ñaõ ñöôïc ban haønh chính thöùc nhöng vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaãn coøn laø moät vieäc khoù khaên. Toùm laïi, khi heä thoáng chuaån möïc keá toaùn ñöôïc ban haønh vaø phoå bieán, taát caû caùc loaïi hình doanh nghieäp ñeàu thöïc hieän theo chuaån möïc duø ñaây laø laàn coâng boá ñaàu tieân, chuaån möïc coøn raát nhieàu vaán ñeà coøn toàn ñoïng, caàn phaûi boå sung vaø chænh söûa. Ñoái vôùi vieäc trình baøy caùc phaàn haønh keá toaùn treân baùo caùo taøi chính vaãn chöa ñöôïc doanh nghieäp quan taâm, chuû yeáu laø theå hieän theo maãu ban haønh cuûa Boä Taøi chính neân chöa thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. 2.2.2. Vieäc vaän duïng caùc chuaån möïc keá toaùn lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính taïi doanh nghieäp Vieät Nam (chuaån möïc soá 01, 21, 24): Vieäc söû duïng thoâng tin treân caùc baùo caùo taøi chính laø moät coâng cuï höõu hieäu trong quaûn lyù taøi chính, ñaùnh giaù hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñeå ñaùnh giaù chính xaùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ñoøi hoûi heä thoáng baùo caùo taøi chính phaûi theå hieän moät caùch toång quaùt, ñaày ñuû vaø chính xaùc caùc chæ tieâu phaûn aùnh hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Hieän nay, heä thoáng baùo caùo taøi chính doanh nghieäp ban haønh theo quyeát ñònh 167/2000/QÑ-BTC ngaøy 25/10/2002 vaø caên cöù vaøo chuaån möïc keá toaùn soá 01 “Chuaån möïc chung”; Chuaån möïc keá toaùn soá 24 “Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä” ban haønh vaø coâng boá theo Quyeát ñònh soá 165/2002/QÑ-BTC ngaøy 31/12/2002, chuaån möïc keá toaùn soá 21 “Trình baøy baùo caùo taøi chính” ban haønh vaø coâng boá theo Quyeát ñònh soá 234/2003/QÑ-BTC ngaøy 30/12/2003 so vôùi caùc cheá ñoä baùo caùo taøi chính aùp duïng trong caùc doanh nghieäp tröôùc ñaây, heä thoáng baùo ca._.oång soá coå phieáu hieän ñang löu haønh Soá coå phieáu öu ñaõi = - - Ngoaøi ra, khi thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån caùc loaïi chöùng khoaùn trong coâng ty coå phaàn ña daïng hôn, khoâng chæ coù coå phieáu thöôøng maø coù theå goàm caû traùi phieáu chuyeån ñoåi, coå phieáu öu ñaõi chuyeån ñoåi, chöùng kheá … vaø soá löôïng coå phieáu ñang löu haønh coù theå thay ñoåi thöôøng xuyeân trong kyø do coâng ty 57 phaùt haønh theâm coå phieáu thöôøng hoaëc mua coå phieáu ngaân quyõ hay traû coå töùc cho coå ñoâng baèng coå phieáu, taùch coå phieáu … thì vieäc tính toaùn thu nhaäp treân moãi coå phieáu thöôøng seõ raát phöùc taïp. Vì vaäy, Boä Taøi chính cuõng caàn höôùng daãn phöông phaùp tính vaø trình baøy thoâng tin boå sung veà thu nhaäp treân moãi coå phieáu treân thuyeát minh baùo caùo taøi chính trong tröôøng hôïp coâng ty coå phaàn coù caáu truùc voán phöùc taïp, soá löôïng coå phieáu thöôøng bieán ñoåi ñeå thoâng tin cung caáp thöïc söï höõu ích. (3) Trong phaàn naøy chuaån möïc khoâng ñeà caäp ñeán tình hình thöïc hieän nghóa vuï vôùi Nhaø nöôùc vaø Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø, thueá GTGT ñöôïc hoaøn laïi, thueá GTGT ñöôïc giaûm, thueá GTGT haøng baùn noäi ñòa maø chæ neâu leân caùc thoâng tin lieân quan ñeán phaàn I “Laõi, loã”. Do ñoù, chuùng toâi ñeà nghò chuyeån phaàn II –vaø Phaàn III –vaøo “Thuyeát minh baùo caùo taøi chính” vì xeùt veà noäi dung cuûa caùc chæ tieâu treân hai phaàn naøy mang tính thuyeát minh vaø giaûi thích cho caùc khoaûn thueá ñôn vò noäp cho Nhaø nöôùc. (4) Ñoaïn 59 chuaån möïc naøy quy ñònh: “Tröôøng hôïp do tính chaát ngaønh ngheà kinh doanh maø doanh nghieäp khoâng theå trình baøy caùc yeáu toá thoâng tin treân Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh theo chöùc naêng cuûa chi phí thì ñöôïc trình baøy theo tính chaát cuûa chi phí”. Trong thoâng tö höôùng daãn maø caùc doanh nghieäp ñang aùp duïng chæ coù moät hình thöùc trình baøy theo chöùc naêng cuûa chi phí do ñoù neân ñöa ra ñuû hai phöông phaùp laäp laø theo chöùc naêng cuûa chi phí (phöông phaùp giaù voán haøng baùn) vaø theo tính chaát cuûa chi phí nhö chuaån möïc keá toaùn quoác teá. Vieäc löïa choïn laäp theo phöông phaùp naøo laø do doanh nghieäp quyeát ñònh treân cô sôû thích hôïp vôùi quy moâ, ñaëc ñieåm hoaït ñoäng vaø yeâu caàu quaûn lyù cuûa ñôn vò mình. Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh ñöôïc laäp vôùi phöông phaùp phaân loaïi chi phí theo tính chaát ôû phaàn laõi loã coù maãu bieåu nhö sau: - Doanh thu. 58 - Thu nhaäp nhaäp khaùc. - Bieán ñoäng toàn kho thaønh phaåm vaø saûn phaåm dôû dang. - Nguyeân vaät lieäu vaø vaät duïng trong saûn xuaát. - Chi phí löông coâng nhaân vieân. - Chi phí khaáu hao. - Chi phí khaùc baèng tieàn. - Chi phí khaùc. - Toång chi phí töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh. - Lôïi nhuaän töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh. 3.2.2.3 Thuyeát minh baùo caùo taøi chính: (1) Khoaûn phaûi thu khaùch haøng: Ñaây laø khoaûn nôï cuûa khaùch haøng ñoái vôùi doanh nghieäp khi doanh nghieäp baùn haøng hoaù, thaønh phaåm theo phöông thöùc baùn traû goùp hoaëc baùn traû chaäm. Treân Baûng caân ñoái keá toaùn, khoaûn phaûi thu khaùch haøng ñöôïc trình baøy trong muïc Taøi saûn löu ñoäng vaø ñöôïc xem nhö moät taøi saûn duøng ñeå thanh toaùn nhöõng khoaûn nôï ngaén haïn. Theo quy ñònh cuûa chuaån möïc, ñoaïn 44, moät taøi saûn ñöôïc coi laø taøi saûn löu ñoäng khi chuùng ñöôïc söû duïng trong caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø ñöôïc döï tính thöïc hieän hoaëc söû duïng trong voøng moät naêm keå töø ngaøy laäp baùo caùo hoaëc trong moät chu kyø saûn xuaát kinh doanh bình thöôøng cuûa doanh nghieäp. Nhöng, khoâng phaûi taát caû caùc khoaûn phaûi thu khaùch haøng ñeàu coù theå thöïc hieän ñöôïc trong voøng moät naêm, chuùng coù theå treân moät naêm, tuyø vaøo chính saùch tín duïng cuûa doanh nghieäp. Vì vaäy, ñeå ñaùnh giaù chính xaùc khaû naêng thanh toaùn nôï ngaén haïn cuûa doanh nghieäp, caàn loaïi tröø caùc khoaûn nôï phaûi thu coù thôøi haïn tín duïng treân moät naêm ra khoûi phaàn ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng thanh toaùn nhanh cuûa doanh nghieäp. Ñoái vôùi doanh nghieäp, neân giaûi trình vaán ñeà naøy trong 59 thuyeát minh baùo caùo taøi chính ôû phaàn 3, muïc 3.6 – caùc khoaûn phaûi thu vaø nôï phaûi traû ñeå ngöôøi söû duïng thoâng tin taøi chính bieát vaø coù ñaùnh giaù chính xaùc hôn veà khaû naêng thanh toaùn cuûa doanh nghieäp. Ngöôïc laïi, ñoái vôùi caùc baát ñoäng saûn, tuy ñöôïc phaûn aùnh vaøo muïc II – Taøi saûn coá ñònh nhöng cuõng coù khi coù tröôøng hôïp laïi coù khaû naêng luaân chuyeån nhanh do ñoù ñeå cho vieäc ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñöôïc chính xaùc, cuõng phaûi thuyeát minh roõ vaán ñeà naøy trong thuyeát minh baùo caùo taøi chính. (2) Theo quy ñònh hieän nay, noäi dung phaûn aûnh cuûa taøi khoaûn 144 “Theá chaáp, kyù cöôïc, kyù quyõ ngaén haïn” chæ coù theå baèng tieàn, taøi saûn. Neáu theá chaáp baèng giaáy tôø nhö giaáy chöùng nhaän quyeàn sôû höõu nhaø, ñaát, taøi saûn thì khoâng phaûn aûnh ôû taøi khoaûn 144 maø chæ ghi nhaän treân soå chi tieát, töùc laø khoâng ghi giaûm taøi saûn treân Baûng caân ñoái keá toaùn. Nhöng theo quy ñònh, doanh nghieäp khoâng ñöôïc quyeàn baùn nhöõng taøi saûn ñaõ theá chaáp trong thôøi gian theá chaáp. Trong khi ñoù, beân Nguoàn voán cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, ôû Muïc “Nôï ngaén haïn”, noäi dung chæ tieâu maõ soá 314 “Ngöôøi mua traû tieàn tröôùc” coøn bao goàm soá lieäu cuûa taøi khoaûn 3387 “Doanh thu nhaän tröôùc” laø moät khoaûn nôï coù theå daøi haïn. Taát caû ñieàu naøy laøm cho vieäc phaân tích khaû naêng thanh toaùn nôï ngaén haïn cuûa doanh nghieäp coù theå khoâng roõ raøng. Neân caàn coâng boá caùc taøi saûn ñaõ ñem theá chaáp ñeå vay hoaëc ñaûm baûo nôï vay cho ñôn vò khaùc baèng giaáy tôø cuõng nhö chæ tieâu doanh thu nhaän tröôùc cho nhieàu nieân ñoä keá toaùn treân baùo caùo thuyeát minh taøi chính, cuõng trong phaàn 3, muïc 3.6 – Caùc khoaûn phaûi thu vaø nôï phaûi traû. Trong muïc 3.6 – Caùc khoaûn phaûi thu vaø nôï phaûi traû, chuùng toâi xin coù moät soá ñieåm ñeà nghò boå sung vaø söûa ñoåi nhö sau: Muïc 2.2 – Nôï ngaén haïn boå sung theâm chæ tieâu “Nôï daøi haïn ñeán haïn traû”. (3) Ñeå thoâng tin cung caáp treân thuyeát minh baùo caùo taøi chính thöïc söï caàn thieát, ñaày ñuû ñoái vôùi coå ñoâng noùi rieâng vaø caùc ñoái töôïng söû duïng baùo caùo taøi 60 chính khaùc noùi chung vaø phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa chuaån möïc, ñoaïn 73, thuyeát minh baùo caùo taøi chính caàn phaûi ñöôïc hoaøn thieän, boå sung theâm moät soá thoâng tin: + Soå coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh. + Giaù trò coå töùc cuûa coå phieáu öu ñaõi luyõ keá chöa ñöôïc ghi nhaän; soá coå phieáu phoå thoâng chöa ñöôïc chaáp nhaän thanh toaùn. + Ñoái chieáu soá coå phieáu ñang löu haønh taïi thôøi ñieåm ñaàu kyø vaø cuoái kyø – Theo baûng – Trình baøy söï khaùc bieät giöõa giaù trò soå saùch cuûa coå phieáu thöôøng vaø giaù trò thò tröôøng cuûa chuùng: Giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu thöôøng seõ ñöôïc bieát thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn, coøn giaù trò soå saùch cuûa coå phieáu thöôøng ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: Giaù trò soå saùch cuûa coå phieáu thöôøng Toång soá voán coå phaàn Soá voán coå phaàn öu ñaõi Soá löôïng coå phieáu thöôøng ñang löu haønh = - Soá dö ñaàu kyø Soá phaùt sinh Soá dö cuoái kyø Chæ tieâu Soá coå phieáu ñang löu haønh Soá coå phieáu ñaõ mua laïi Soá coå phieáu löu haønh Soá coå phieáu mua laïi Soá coå phieáu coøn löu haønh Soá coå phieáu mua laïi 1 2 3 4 5 6 7 Boå sung thoâng tin veà tình hình taêng giaûm nguoàn voán kinh doanh: Thuyeát minh caàn cung caáp thoâng tin chi tieát hôn veà söï bieán ñoäng cuûa caùc phaàn caáu thaønh nguoàn voán chuû sôû höõu vì ñaây laø moät trong nhöõng thoâng tin caàn thieát nhaát ñoái vôùi caùc coå ñoâng, trong ñoù quan troïng laø chæ tieâu nguoàn voán kinh doanh. Söï bieán ñoäng cuûa caùc khoaûn voán goùp coå ñoâng, thaëng dö voán… trong chæ tieâu naøy vaø caùc nghieäp 61 vuï aûnh höôûng ñeán söï bieán ñoäng neân ñöôïc boå sung trong thuyeát minh baùo caùo taøi chính hieän haønh. (4) Maëc duø caùc baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp treân cô sôû nguyeân taéc giaù goác, tuy nhieân tính tin caäy cuûa caùc thoâng tin maø baùo caùo taøi chính cung caáp coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu nhaân toá chuû quan. Nguyeân nhaân laø do caùc soá lieäu maø baùo caùo taøi chính cung caáp coù moät phaàn khoâng nhoû laø keát quaû cuûa caùc öôùc tính vaø giaû ñònh keá toaùn chöù khoâng phaûi laø caùc con soá xuaát phaùt töø caùc söï kieän thöïc teá. Do vaäy, ñeå giuùp cho ngöôøi söû duïng thoâng tin keá toaùn xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä tin caäy cuûa caùc thoâng tin naøy, trong thuyeát minh baùo caùo taøi chính keá toaùn neân cung caáp thoâng tin veà tyû leä giöõa phaàn soá lieäu laø keát quaû cuûa caùc öôùc tính keá toaùn vaø phaàn soá lieäu ñaõ ñöôïc thaåm ñònh thöïc teá. Ñieàu naøy vöøa coù taùc duïng ñoái vôùi ngöôøi söû duïng thoâng tin, vöøa coù taùc duïng ñoái vôùi baûn thaân doanh nghieäp trong vieäc ñaùnh giaù laïi xem caùc öôùc tính cuûa mình coù xaùc thöïc so vôùi thöïc teá hay khoâng. (5) Caùc baùo caùo taøi chính hieän taïi chöa ñaùp öùng ñöôïc ñaày ñuû nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng maø chæ môùi döøng laïi ôû vieäc cung caáp böùc tranh trung thöïc veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp trong moät kyø kinh doanh ñaõ qua, nhöng nhöõng ngöôøi söû duïng thoâng tin keá toaùn laïi muoán nhieàu hôn theá: hoï muoán nhìn thaáy trieån voïng cuûa doanh nghieäp trong töông lai. Maëc duø nhöõng thoâng tin maø caùc baùo caùo taøi chính hieän taïi cung caáp cuõng coù nhöõng boäc loä nhaát ñònh vaäp töông lai cuûa doanh nghieäp, nhöng khoâng thaät roõ raøng vaø ñaày ñuû. Thoâng tin maø caùc baùo caùo taøi chính cung caáp môùi chæ ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñaùnh giaù veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp coøn yeâu caàu döï baùo veà tình hình taøi chính thì raát haïn cheá. Do ñoù, caùc baùo caùo taøi chính neân cung caáp caû thoâng tin veà tình hình laõi – loã; taøi saûn – nguoàn voán; doøng tieàn cuûa doanh nghieäp coù theå xaûy ra trong thôøi gian tôùi, töùc laø doanh nghieäp caàn phaûi coâng boá caùc baùo caùo taøi chính döï thaûo cuûa mình cho moãi kyø kinh doanh saép tôùi. Ñieàu naøy vöøa coù yù nghóa ñoái vôùi ngöôøi söû 62 duïng thoâng tin beân ngoaøi doanh nghieäp, vöøa coù yù nghóa ñoái vôùi baûn thaân doanh nghieäp trong vieäc taêng cöôøng coâng taùc keá toaùn quaûn trò phuïc vuï noäi boä. Tuy nhieân, vaán ñeà ñaët ra laø caàn coù caùc chuaån möïc höôùng daãn laäp baùo caùo taøi chính döï thaûo vôùi muïc ñích ngaên chaën söï khoâng trung thöïc cuûa caùc doanh nghieäp trong vieäc nhìn nhaän veà trieån voïng cuûa doanh nghieäp mình, nhaèm giuùp cho caùc ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn coù böùc tranh ñuùng veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp trong hieän taïi cuõng nhö töông lai. (6) Moät soá söûa ñoåi, boå sung ñoái vôùi chæ tieâu saùu (06) – Moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù khaùi quaùt thöïc traïng taøi chính vaø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp: - Söûa laïi teân chæ tieâu 6 cho phuø hôïp vôùi noäi dung phaûn aûnh: Veà thöïc chaát, chæ tieâu 5 “Moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù khaùi quaùt thöïc traïng taøi chính vaø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp” treân Thuyeát minh chuû yeáu phaûn aùnh thöïc traïng taøi chính vaø hieäu quaû kinh doanh. Bôûi vaäy, ñeå ñaûm baûo noäi dung phaûn aùnh chính xaùc vaø ñaày ñuû cuûa thoâng tin, chuùng toâi cho raèng, chæ tieâu 6 caàn ñöôïc söûa laïi laø “Moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù khaùi quaùt thöïc traïng taøi chính, keát quaû vaø hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp” - Boå sung theâm caùc chæ tieâu phaûn aùnh keát quaû kinh doanh: Maëc duø keát quaû kinh doanh trong moät kyø cuûa doanh nghieäp ñöôïc ño baèng nhieàu chæ tieâu khaùc nhau song treân goùc ñoä cung caáp thoâng tin toång quaùt, chuùng toâi cho raèng caàn boå sung theâm chæ tieâu phaûn aùnh keát quaû kinh doanh nhö: Toång soá luaân chuyeån thuaàn (trong ñoù chi tieát theo doanh thu thuaàn hoaït ñoäng baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï; doanh thu thuaàn hoaït ñoäng taøi chính vaø thu nhaäp thuaàn khaùc); Toång soá lôïi nhuaän thuaàn tröôùc thueá vaø toång soá lôïi nhuaän thuaàn sau thueá. - Thay theá moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù khaùi quaùt thöïc traïng taøi chính: Trong chæ tieâu 06 “Moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù khaùi quaùt thöïc traïng taøi chính vaø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp” ñaõ neâu, ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng taøi chính, caùc nhaø 63 phaân tích phaûi döïa vaøo caùc nhoùm chæ tieâu 1.1 “Boá trí cô caáu taøi saûn”, 1.2 “Boá trí cô caáu nguoàn voán” vaø nhoùm chæ tieâu 2 “Khaû naêng thanh toaùn”; trong ñoù, nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh cô caáu taøi saûn thöïc chaát khoâng phaûn aùnh thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp. Hôn nöõa, caùc nhoùm chæ tieâu 1.2 vaø 2 khoâng ñuû ñeå caùc nhaø quaûn lyù coù theå ñaùnh giaù khaùi quaùt ñöôïc thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp. Do vaäy, chuùng toâi cho raèng, tröôùc heát, caàn goäp 2 nhoùm chæ tieâu 1 vaø 2 naøy veà nhoùm 1 vôùi teân goïi laø “Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù thöïc traïng taøi chính”; ñoàng thôøi, boû nhoùm chæ tieâu 1.1 “Boá trí cô caáu taøi saûn”. Beân caïnh ñoù, caàn thieát phaûi boå sung theâm moät soá chæ tieâu duøng ñeå ñaùnh giaù khaùi quaùt thöïc traïng taøi chính nhö “Toång soá nguoàn voán”, “Tyû suaát töï taøi trôï taøi saûn coá ñònh”, “Tyû suaát nôï phaûi traû so vôùi toång soá nguoàn voán”, “Voán luaân chuyeån thuaàn”… 3.2.3. Nhöõng söûa ñoåi, boå sung lieân quan ñeán chuaån möïc soá 24”Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä”: (1) Naâng baùo caùo löu chuyeån tieàn teä leân thaønh loaïi baùo caùo taøi chính baét buoäc: Trong IAS 7 ñoaïn 1, baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laø phaàn khoâng theå taùch rôøi trong baùo caùo taøi chính. Töông töï nhö vaäy, moät boä caùc maãu baùo caùo taøi chính quy ñònh trong Quyeát ñònh soá 1141 TC/CÑKT ngaøy 01/11/1995 cuõng bao goàm vieäc laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä, chuaån möïc keá toaùn soá 24 “Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä” ñöôïc ban haønh trong quyeát ñònh soá 165/2002/QÑ-BTC, nhöng ñeán nay vieäc laäp baùo caùo loaïi naøy chöa phaûi laø baét buoäc. Veà tính chaát quan troïng vaø lôïi ích cuûa baûng löu chuyeån tieàn teä, chuaån möïc keá toaùn soá 24 neâu roõ: thoâng tin veà luoàng tieàn cuûa moät doanh nghieäp raát höõu duïng trong vieäc cung caáp thoâng tin giuùp ngöôøi söû duïng ñaùnh giaù caùc thay ñoåi cuûa taøi saûn thaønh tieàn, khaû naêng thanh toaùn vaø khaû naêng cuûa doanh nghieäp trong vieäc taïo ra caùc luoàng tieàn trong quaù trình hoaït ñoäng. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laøm taêng khaû naêng ñaùnh giaù khaùch quan tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh 64 nghieäp vì noù loaïi tröø ñöôïc caùc aûnh höôûng cuûa vieäc söû duïng caùc phöông phaùp keá toaùn khaùc nhau cho cuøng giao dòch vaø hieän töôïng. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä duøng ñeå xem xeùt vaø döï ñoaùn khaû naêng veà soá löôïng, thôøi gian vaø ñoä tin caäy cuûa caùc luoàng tieàn trong töông lai; duøng ñeå kieåm tra laïi caùc ñaùnh giaù, döï ñoaùn tröôùc ñaây veà caùc luoàng tieàn; kieåm tra moái quan heä giöõa khaû naêng sinh lôøi vôùi löôïng löu chuyeån tieàn thuaàn vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa thay ñoåi giaù caû. Vì vaäy, chuùng toâi ñeà xuaát vieäc laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä theo phöông phaùp tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp phaûi trôû thaønh quy ñònh baét buoäc. Vieäc laøm naøy seõ giuùp taêng tính xaùc ñaùng vaø taêng tính höõu ích cuûa baùo caùo taøi chính, vaø cuõng chính laø ñieàu maø ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính mong ñôïi. (2) Phöông phaùp laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. Ngoaøi hai phöông phaùp laäp baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laø phöông phaùp tröïc tieáp vaø phöông phaùp giaùn tieáp, coù theå söû duïng phöông phaùp tröïc tieáp ñieàu chænh. Baûn chaát cuûa caùch laøm naøy döïa vaøo vieäc bieán ñoåi caùc khoaûn doanh thu, giaù voán vaø chi phí treân cô sôû doàn tích thaønh cô sôû tieàn. Kyõ thuaät tính toaùn caùc luoàng tieàn ñöôïc thöïc hieän nhö sau: Ñoái vôùi caùc luoàng tieàn vaøo: Luoàng ti vaøo eàn Doanh thu baùn haøng thuaàn Phaûi thu ñaàu kyø Phaûi thu cuoái kyø Caùc khoaûn nôï khoù ñoøi ñaõ xöû lyù = + - - Ñoái vôùi caùc luoàng tieàn ra Tieàn traû nhaø cung caáp Giaù voán haøng baùn Phaûi traû ñaàu kyø Phaûi traû cuoái kyø Haøng toàn kho cuoái kyø = + - + Haøng toàn kho ñaàu kyø - Khaáu hao - 65 Tieàn traû caùc khoaûn chi phí Caùc khoaûn chi phí phaùt sinh Chi phí traû ñaàu kyø Chi phí phaûi traû cuoái kyø Chi phí traû tröôùc cuoái kyø = + - + Chi phí traû tröôùc ñaàu kyø - Khaáu hao - Chi phí nôï khoù ñoøi - Döïa vaøo caùc coâng thöùc treân coù theå xaùc ñònh caùc luoàng tieàn vaøo vaø ra caûu töøng hoaït ñoäng phuø hôïp. Caùch laøm naøy phuø hôïp vôùi yeâu caàu baùo caùo caùc luoàng tieàn treân cô sôû goäp treân baùo caùo löu chuyeån tieàn teä vaø taïo ñieàu kieän giaûm bôùt khoái löôïng coâng vieäc cho nhöõng ngöôøi laäp baùo caùo. 3.3 Boå sung chuaån möïc “Baùo caùo taøi chính trong neàn kinh teá sieâu laïm phaùt”: OÅn ñònh vaø giöõ cho toác ñoä laïm phaùt ôû möùc vöøa phaûi laø moät trong nhöõng “truï coät” cuûa vieäc quaûn lyù vaø ñieàu haønh kinh teá vó moâ. Vì vaäy, vieäc chæ soá giaù tieâu duøng 11 thaùng ñaàu naêm nay taêng ñeán möùc 8,8% so vôùi thôøi ñieåm cuoái naêm 2003, baùo hieäu moät söï gia taêng laïm phaùt, chaéc chaén seõ coù nhöõng aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán ñôøi soáng kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Ñeå khaéc phuïc tình traïng laïm phaùt, thöôøng chính phuû phaûi söû duïng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau tuyø vaøo vieäc xaùc ñònh nguyeân nhaân naøo laø chính yeáu trong vieäc gaây ra laïm phaùt. Caùc bieän phaùp coù theå laø coá ñònh tyû giaù hoái ñoaùi ñeå traùnh cho ñoàng tieàn trong nöôùc bò maát giaù; coù theå laø aùp duïng chính saùch thaét chaët tieàn teä nhaèm kieåm soaùt tín duïng; laø vieäc giaûm thueá nhaäp khaåu vaø aùp duïng möùc giaù traàn ñoái vôùi moät soá maët haøng mang tính chieán löôïc … Vieäc xaùc ñònh ñuùng nguyeân nhaân gaây ra laïm phaùt, möùc ñoä vaø loaïi hình laïm phaùt ñeå töø ñoù coù caùc bieän phaùp ñoái phoù vaø khaéc phuïc kòp thôøi laø heát söùc quan troïng trong vieäc quaûn lyù vaø ñieàu haønh neàn kinh teá. Caùc baùo caùo taøi chính thoâng thöôøng ñöôïc laäp treân tieàn ñeà söùc mua oån ñònh cuûa ñoàng tieàn hay ñöôïc laäp theo chi phí ban ñaàu maø khoâng phaûn aûnh aûnh höôûng thay ñoåi giaù caû. Töùc laø coù söï giaû ñònh raèng hoaëc ñôn vò tieàn teä coá ñònh hoaëc 66 nhöõng thay ñoåi giaù trò ñôn vò tieàn teä khoâng quan troïng. Do ñoù, chuùng khoâng theå laø thöôùc ño tin caäy veà khaû naêng hoaït ñoäng cuûa moät coâng ty veà maët lôïi nhuaän vaø vò theá taøi chính cuûa noù, khi xaûy ra tình traïng laïm phaùt. Vì vaäy, ñeå hoaøn thieän hôn heä thoáng chuaån möïc lieân quan ñeán vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính ôû nöôùc ta, giuùp chuùng ta ñaùnh giaù ñuùng hôn veà thöïc traïng cuûa doanh nghieäp trong moïi hoaøn caûnh kinh teá, thieát nghó neân boå sung theâm chuaån möïc “Baùo caùo taøi chính trong neàn kinh teá sieâu laïm phaùt” treân cô sôû cuûa chuaån möïc keá toaùn quoác teá soá 29 “Baùo caùo taøi chính trong caùc neàn kinh teá sieâu laïm phaùt”: Trong neàn kinh teá sieâu laïm phaùt, vieäc baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng vaø vò theá taøi chính maø khoâng coù söï khaúng ñònh laïi thì khoâng coøn höõu ích. Ñoàng tieàn maát söùc mua nhanh ñeãn noãi vieäc so saùnh khoái löôïng giao dòch vaø caùc söï kieän khaùc ñaõ xaûy ra ngay trong moät kyø keá toaùn cuõng trôû neân sai leäch. IAS naøy yeâu caàu caùc baùo caùo taøi chính cuûa moät coâng ty hoaït ñoäng trong moät neàn kinh teá sieâu laïm phaùt caàn ñöôïc khaúng ñònh laïi. IAS naøy caàn ñöôïc aùp duïng cho caùc coâng ty baùo caùo trong caùc neàn kinh teá sieâu laïm phaùt. Caùc ñaëc ñieåm cuûa moät neàn kinh teá sieâu laïm phaùt goàm coù: - Daân chuùng muoán giöõ taøi saûn cuûa minh döôùi daïng taøi saûn khoâng phaûi laø tieàn hoaëc moät loaïi ngoaïi teä töông ñoái oån ñònh. - Giaù caû thöôøng ñöôïc baùo theo moät loaïi ngoaïi teä oån ñònh. - Caùc giao dòch tín duïng thöïc hieän theo giaù buø laïi cho möùc ñoä maát söùc mua döï tính. - Laõi, tieàn löông vaø giaù gaén vôùi chæ soá giaù. - Tyû leä laïm phaùt tích luyõ trong ba naêm tôùi khoaûng möùc 100% hoaëc cao hôn. Caùc baùo caùo taøi chính cuûa moät doanh nghieäp – baùo caùo theo ñoàng tieàn cuûa nöôùc coù neàn kinh teá sieâu laïm phaùt – caàn ñöôïc khaúng ñònh laïi theo ñôn vò tính 67 toaùn taïi ngaøy laäp baûng toång keát taøi saûn, töùc laø doanh nghieäp caàn ñieàu chænh soá löôïng trong baùo caùo taøi chính nhö theå chuùng ñaõ dieãn ra theo ñôn vò tieàn teä baùo caùo chæ vaøo ngaøy laäp baûng toång keát taøi saûn. Caùc baùo caùo taøi chính ñöôïc khaúng ñònh laïi thay theá cho baùo caùo taøi chính thoâng thöôøng vaø khoâng phaûi laø baùo caùo boå sung cho baùo caùo naøy. Vieäc trình baøy rieâng caùc baùo caùo taøi chính thoâng thöôøng vaãn khoâng ñöôïc khuyeán khích. Theo IAS naøy coù hai caùch khaúng ñònh laïi baùo caùo theo chi phí ban ñaàu vaø khaúng ñònh laïi baùo caùo theo chi phí hieän taïi. Nhöng xeùt trong ñieàu kieän thöïc teá ôû Vieät Nam ta, coù leõ phöông phaùp phuø hôïp nhaát laø phöông phaùp giaù goác chæ soá hoaù theo nhöõng chæ soá rieâng bieät phuø hôïp vôùi töøng loaïi haøng hoaù (Keá toaùn theo giaù thöïc teá hieän haønh) Phöông phaùp naøy ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû caùc chi phí thöïc teá boû ra ñeå thay theá moät taøi saûn baèng moät taøi saûn khaùc coù cuøng moät tieàm löïc khai thaùc vaø ñôøi soáng höõu ích. - Caên cöù vaøo giaù thò tröôøng cuûa töøng loaïi haøng hoaù döï tröõ, taøi saûn kinh doanh (tính theo giaù baùn hoaù ñôn hoaëc giaù tham khaûo öôùc löôïng treân thò tröôøng). - Coù theå söû duïng caùc chæ soá giaù caù bieät ñöôïc thieát laäp nhaèm xaùc ñònh giaù trò caùc loaïi haøng hoaù, taøi saûn kinh doanh rieâng bieät ñöôïc coâng boá trong caùc taøi lieäu cuûa cô quan thoáng keâ. - Tham khaûo giaù caùc moùn haøng hoaù, taøi saûn treân thò tröôøng ñeå xaùc ñònh. - Caên cöù caùc nguoàn tieàn vaø lòch trình thu tieàn veà trong töông lai ñeå ñònh giaù moät caùch chính xaùc, hôïp lyù. Ví duï: Moät doanh nghieäp coù caùc taøi lieäu nhö sau: Caùc chæ soá giaù ñöôïc coâng boá: Naêm N: Nguoàn voán kinh doanh: 180; Taøi saûn coá ñònh: 180; 68 Vaät tö haøng hoaù: 160. Naêm N – 1: 100 Baûng caân ñoái keá toaùn ñeán ngaøy 31/12/N (ñôn vò tính: Ñoàng) Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn A. TSLÑ vaø ñaàu tö NH. 5,224,368,500 A. Nôï phaûi traû 5,750,887,000 1. Tieàn maët 409,666,000 1. Vay ngaén haïn 3,329,594,000 2. Tieàn gôûi ngaân haøng 409,629,000 2. Phaûi traû ngöôøi baùn 731,535,000 3. Phaûi thu khaùch haøng 891,275,000 3. Thueá phaûi noäp NN 220,994,000 4. Traû tröôùc cho ngöôøi baùn 986,149,000 4. Phaûi traû coâng nhaân vieân 109,912,000 5. Döï phoøng caùc khoaûn PT khoù ñoøi (65,225,000) 5. Phaûi traû khaùc 1,322,852,000 6. Phaûi thu khaùc 55,740,500 6. Vay daøi haïn 36,000,000 7. Nguyeân vaät lieäu 1,726,891,000 B. Nguoàn voán CSH 9,126,513,000 8. Coâng cuï, duïng cuï 8,904,000 1. Nguoàn voán KD 9,110,764,000 9. Haøng toàn kho 801,339,000 2. Quyõ KT -PL 15,749,000 B. TSCÑ vaø ñaàu tö DH 9,653,031,500 1. TSCÑ 19,338,175,000 2. Hao moøn TSCÑ (9,685,143,500) Toång coäng 14,877,400,000 Toång coäng 14,877,400,000 Hieäu chænh Trò giaù taøi saûn ñöôïc xaùc ñònh theo chæ soá giaù môùi nhö sau: (ñoàng) 1. Tieàn maët 409,666,000 x 1 = 409,666,000 2. Tieàn gôûi ngaân haøng 409,629,000 x 1 = 409,629,000 3. Phaûi thu khaùch haøng 891,275,000 x 1 = 891,275,000 4. Phaûi thu noäi boä 986,149,000 x 1 = 986,149,000 5. Döï phoøng caùc khoaûn PT khoù ñoøi -65,225,000 x 1 = -65,225,000 6. Phaûi thu khaùc 55,740,500 x 1 = 55,740,500 7. Nguyeân vaät lieäu 1,726,891,000 x1.6 = 2,763,025,600 8. Coâng cuï, duïng cuï 8,904,000 x1.6 = 14,246,400 9. Haøng toàn kho 801,339,000 x1.6 = 1,282,142,400 10. TSCÑ 19,338,175,000 x1.8 = 34,808,715,000 11. Hao moøn TSCÑ -9,685,143,500 x1.8 = -17,433,258,300 Toång coäng 14,877,400,000 24,122,105,600 69 Trò giaù nguoàn voán ñöôïc xaùc ñònh theo chæ soá giaù môùi nhö sau: 1. Vay ngaén haïn 3,329,594,000 x 1 = 3,329,594,000 2. Phaûi traû ngöôøi baùn 731,535,000 x 1 = 731,535,000 3. Thueá phaûi noäp NN 220,994,000 x 1 = 220,994,000 4. Phaûi traû coâng nhaân vieân 109,912,000 x 1 = 109,912,000 5. Phaûi traû khaùc 1,322,852,000 x 1 = 1,322,852,000 6. Vay daøi haïn 36,000,000 x 1 = 36,000,000 7. Nguoàn voán KD 9,110,764,000 x1,8 = 16,399,375,200 8. Quyõ KT –PL 15,749,000 x1 = 15,749,000 Toång coäng 14,877,400,000 22,166,011,200 Caùc khoaûn cheânh leäch phaùt sinh sau khi ñöôïc ñieàu chænh: - Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn: 24,122,105,600 - 14,877,400,000 = 9,244,705,600 - Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi nguoàn voán: 22,166,011,200 – 14,877,400,000 = 7,288,611,200 - Cheânh leäch giöõa taøi saûn vaø nguoàn voán:1,956,094,400 Ñònh khoaûn: 1. Nôï TK 211 15,470,540,000 TK 412 (5)7,288,611,200 7,722,425,200 (1) 1,036,134,600 (2) 5,342,400 (3) 480,803,400 (4) 7,288,611,200 9,244,705,600 1,956,094,400 Coù TK 214 7,748,114,800 Coù TK 412 7,722,425,200 2. Nôï TK 152 1,036,134,600 Coù TK 412 1,036,134,600 3. Nôï TK 153 5,342,400 Coù TK 412 5,342,400 4. Nôï TK 156 480,803,400 Coù TK 412 480,803,400 5. Nôï TK 412 7,288,611,200 Coù TK 411 7,288,611,200 70 Baûng caân ñoái keá toaùn sau khi hieäu chænh: Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn A. TSLÑ vaø ñaàu tö NH. 6,746,648,900 A. Nôï phaûi traû 5,750,887,000 1. Tieàn maët 409,666,000 1. Vay ngaén haïn 3,329,594,000 2. Tieàn gôûi ngaân haøng 409,629,000 2. Phaûi traû ngöôøi baùn 731,535,000 3. Phaûi thu khaùch haøng 891,275,000 3. Thueá phaûi noäp NN 220,994,000 4. Traû tröôùc cho ngöôøi baùn 986,149,000 4. Phaûi traû coâng nhaân vieân 109,912,000 5. Döï phoøng caùc khoaûn PT khoù ñoøi (65,225,000) 5. Phaûi traû khaùc 1,322,852,000 6. Phaûi thu khaùc 55,740,500 6. Vay daøi haïn 36,000,000 7. Nguyeân vaät lieäu 2,763,025,600 B. Nguoàn voán CSH 18,371,218,600 8. Coâng cuï, duïng cuï 14,246,400 1. Nguoàn voán KD 16,399,375,200 9. Haøng toàn kho 1,282,142,400 2. Quyõ KT -PL 15,749,000 B.TSCÑ vaø ñaàu tö DH 17,375,456,700 3. Ñaùnh giaù laïi taøi saûn 1,956,094,400 1.TSCÑ 34,808,715,000 2. Hao moøn TSCÑ (17,433,258,300) Toång coäng 24,122,105,600 Toång coäng 24,122,105,600 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3: Vieäc hoaøn thieän vaø ban haønh caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan ñeán coâng taùc keá toaùn laø ñieàu khoù, song Nhaø nöôùc ta ñaõ laøm ñöôïc. Vieäc ñöa caùc chuaån möïc keá toaùn vaøo thöïc tieãn vaø vaän duïng noù cuõng khoâng phaûi laø ñieàu deã song neáu chuùng ta coù chieán löôïc, coù bieän phaùp vaø coù söï chuaån bò thì khoâng vieäc gì maø laøm khoâng xong. Caùc yù kieán ñeà xuaát vaø bieän phaùp boå sung neâu treân nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà maø chuùng toâi ñaõ neâu leân ôû chöông 2 cuûa luaän vaên naøy nhö ñeà nghò moät soá bieän phaùp saép xeáp laïi maãu bieåu thaät khoa hoïc, roõ raøng; phuø hôïp vôùi tính ña daïng cuûa töøng loaïi hình doanh nghieäp; boá trí laïi caùc chæ tieâu treân töøng baùo caùo taøi chính vaø treân caùc baùo caùo keá toaùn taøi chính cho thoáng nhaát vaø hôïp lyù; ñaët laïi teân goïi cuûa moät soá chæ tieâu treân caùc baùo caùo taøi chính cho phuø hôïp vôùi yù nghóa vaø thoùi quen cuûa ngöôøi Vieät Nam. 71 KEÁT LUAÄN Keá toaùn laø moät coâng cuï cuûa quaûn lyù kinh teá vaø khi neàn kinh teá nöôùc ta vôùi tö caùch laø ñoái töôïng quaûn lyù ñaõ coù nhöõng thay ñoåi thì nhaát thieát keá toaùn cuõng phaûi ñöôïc ñoåi môùi. Baùo caùo taøi chính laø moät boä phaän chuû yeáu trong heä thoáng baùo caùo keá toaùn, vôùi moät heä thoáng caùc chæ tieâu coù moái quan heä vôùi nhau do Nhaø nöôùc quy ñònh trong chuaån möïc, noù cung caáp cho ngöôøi söû duïng thaáy ñöôïc moät böùc tranh toaøn caûnh veà tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Noù laø keát quaû cuûa caùc coâng vieäc laøm tröôùc ñoù cuûa keá toaùn. Do ñoù, chaát löôïng coâng taùc keá toaùn coù theå ñöôïc ñaùnh giaù qua chaát löôïng cuûa baùo caùo keá toaùn noùi chung vaø baùo caùo taøi chính noùi rieâng. Trong heä thoáng caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá thì cuõng ñaïi boä phaän caùc chuaån möïc ñeàu quan taâm vaø ñeà caäp ñeán baùo caùo taøi chính. Taát caû söï quan taâm ñeán baùo caùo taøi chính ñeàu nhaèm laøm cho noù thöïc söï höõu ích cho ngöôøi söû duïng. Nhaát laø trong giai ñoaïn neàn kinh teá nöôùc ta ñang töøng böôùc hoaø nhaäp vôùi neàn kinh teá vaø keá toaùn tieân tieán trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Trong giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, chuùng toâi chæ mong ñoùng goùp moät phaàn suy nghó coøn nhieàu thieáu soùt vaø haïn cheá cuûa mình vaøo moät coâng vieäc coøn ñang dang dôû maø cuõng ñaõ vaø ñang coù nhieàu söï quan taâm veà vaán ñeà laøm sao ñöa caùc chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam, ñaëc bieät laø caùc chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo cuoäc soáng, veà vaán ñeà boå sung, thay theá hoaëc söûa ñoåi moät soá noäi dung trong caùc maãu baùo caùo taøi chính hieän haønh. Vôùi nhöõng suy nghó treân, chuùng toâi xin maïnh daïn neâu leân yù kieán cuûa baûn thaân vaø thieát tha mong muoán ñöôïc söï goùp yù cuûa caùc Thaày, caùc anh chò trong lónh vöïc naøy. Xin chaân thaønh caûm ôn. ._.