Xúc tiến thương mại trong thương mại điện tử và một số giải pháp với các doanh nghiệp Việt Nam
Tài liệu Xúc tiến thương mại trong thương mại điện tử và một số giải pháp với các doanh nghiệp Việt Nam: ... Ebook Xúc tiến thương mại trong thương mại điện tử và một số giải pháp với các doanh nghiệp Việt Nam
Tóm tắt tài liệu Xúc tiến thương mại trong thương mại điện tử và một số giải pháp với các doanh nghiệp Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu
Xóc tiÕn th¬ng m¹i lµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn viÖc b¸n s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ trêng nãi chung vµ thÞ trêng môc tiªu nãi riªng. Nã cã mét t¸c dông hÕt søc to lín trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ cßn ®îc coi lµ mét bé phËn h÷u c¬ g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt. C¸c c«ng ty trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng ®Òu mong muèn ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®îc su«n sÎ, mang l¹i lîi nhuËn cao ®iÒu ®ã kh«ng ngõng th«i thóc hä t×m ra c¸c gi¶i ph¸p xóc tiÕn th¬ng m¹i hiÖu qu¶.
Tríc ®©y, khi th¬ng m¹i ®iÖn tö cha ra ®êi, hä sö dông c¸c biÖn ph¸p ®¬n gi¶n h¬n nh sö dông nh©n viªn trong c«ng ty ®i giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm cña c«ng ty hoÆc tiÕn hµnh qu¶ng c¸o trªn c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn thanh, truyÒn h×nh, hay dïng c¸c biÓu ng÷, c¸c biÓn qu¶ng c¸o trªn c¸c ®êng phè... H×nh thøc xóc tiÕn th¬ng m¹i nh vËy võa ph¶i bá ra chi phÝ lín hoÆc mÊt nhiÒu thêi gian mµ kh¸ch hµng nh¾m tíi l¹i chñ yÕu lµ ngêi tiªu dïng trong níc. Do ®ã, ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i truyÒn thèng bÞ giíi h¹n vÒ mÆt ®Þa lý. Tuy nhiªn, khi nÒn kinh tÕ sè ho¸ ra ®êi, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc ¸p dông vµo ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i th× dêng nh nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®ã ®îc kh¾c phôc.
Xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö gióp doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ bëi hä cã thÓ giíi thiÖu cho ngêi tiªu dïng vÒ s¶n phÈm, c¸c lo¹i h×nh kinh doanh...cña doanh nghiÖp th«ng qua Website riªng, ®ång thêi hä cßn cã thÓ thêng xuyªn liªn hÖ víi c¸c kh¸ch hµng b»ng th ®iÖn tö (E-mail) ®Ó t×m hiÓu vÒ së thÝch, nhu cÇu cña kh¸ch hµng, hoÆc tiÕn hµnh giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng qua m¹ng. Do ®ã, ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp võa tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ, l¹i cã thÓ thu hót ®îc lîng kh¸ch hµng lín do kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ mÆt ®Þa lý, kh«ng chØ ngêi tiªu dïng trong níc mµ c¶ ngêi tiªu dïng níc ngoµi còng cã thÓ lµ ®èi tîng ®Ó doanh nghiÖp nh¾m tíi.
Do xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö mang l¹i nhiÒu lîi Ých nªn hiÖn nay rÊt nhiÒu c«ng ty trªn kh¾p toµn cÇu ¸p dông. ë c¸c níc tiªn tiÕn, viÖc ®a th¬ng m¹i ®iÖn tö vµo ¸p dông trong ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i ®· phæ biÕn. Cßn ë ViÖt Nam th× vÉn cßn h¹n chÕ, gÇn 90% doanh nghiÖp ViÖt Nam cha thùc sù quan t©m tíi th¬ng m¹i ®iÖn tö. Mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam ¸p dông nhng cha thµnh c«ng, nhiÒu trang Web cã néi dung tÎ nh¹t, th«ng tin kh«ng cËp nhËt, viÖc göi th ®iÖn tö tíi c¸c kh¸ch hµng hay tiÕn hµnh qu¶ng c¸o qua m¹ng nhiÒu khi kh«ng ®óng lóc, kh«ng hîp lý, dÉn ®Õn g©y sù khã chÞu cho kh¸ch hµng. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó x©y dùng nªn mét chiÕn lîc xóc tiÕn th¬ng m¹i thµnh c«ng. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®ã, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ mét sè gi¶i ph¸p víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam” lµm môc tiªu nghiªn cøu cña m×nh.
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö
Ch¬ng II: Xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm rót ra víi ViÖt Nam
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p øng dông xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam
Trong qu¸ tr×nh viÕt khãa luËn, em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì hÕt søc quý b¸u cña c¸c thÇy, c« gi¸o trong khoa Kinh TÕ Ngo¹i Th¬ng, ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o NguyÔn Quang HiÖp. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c nhÊt tíi thÇy gi¸o híng dÉn, c¸c thÇy c« gi¸o khoa Kinh TÕ Ngo¹i Th¬ng, gia ®×nh vµ bÌ b¹n ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Tuy nhiªn, do kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong ®îc c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c b¹n chØ b¶o, trao ®æi thªm.
Hµ néi, ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 2003
Sinh viªn
TrÇn ThÞ Thuû
Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö
I/ Kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö
1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña th¬ng m¹i ®iÖn tö
1.1 Kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö
Th¬ng m¹i ®iÖn tö (TM§T)(* TM§T: Th¬ng m¹i ®iÖn tö-Electronic commerce
) lµ mét lÜnh vùc t¬ng ®èi míi; trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau: “th¬ng m¹i trùc tuyÕn” (Online trade); “th¬ng m¹i ®iÒu khiÓn häc” (Cybertrade); “kinh doanh ®iÖn tö” (Electronic business); “th¬ng m¹i kh«ng giÊy tê” (paperless commerce hay paperless trade) v..v. GÇn ®©y, tªn gäi “th¬ng m¹i ®iÖn tö” (Electronic commerce hay E-commerce) ®· trë nªn quen thuéc vµ trë thµnh quy íc chung, xuÊt hiÖn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã c¸c tªn gäi kh¸c vÉn ®îc dïng vµ ®îc hiÓu víi cïng mét néi dung.
Theo nghÜa phæ biÕn th× th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ viÖc trao ®æi th«ng tin th¬ng m¹i th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö, vµ kh«ng cÇn in ra giÊy trong bÊt cø c«ng ®o¹n nµo cña toµn bé qu¸ tr×nh giao dÞch. ThuËt ng÷ “th«ng tin” (information) ®îc hiÓu lµ bao gåm: v¨n b¶n, h×nh ¶nh, ©m thanh, c¸c c¬ së d÷ liÖu (database), c¸c b¶ng tÝnh (spread sheet), h×nh ¶nh ®éng (video image),...B¶n chÊt cña th¬ng m¹i ®iÖn tö chÝnh lµ viÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö ®Ó tiÕn hµnh giao dÞch th¬ng m¹i.
Theo ñy ban Liªn HiÖp quèc vÒ luËt th¬ng m¹i quèc tÕ, ®· ®îc ghi trong ®¹o luËt mÉu vÒ TM§T, thuËt ng÷ “th¬ng m¹i” cÇn hiÓu theo nghÜa réng ®Ó bao qu¸t c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh tõ mäi mèi quan hÖ mang tÝnh chÊt th¬ng m¹i, dï cã hay kh«ng cã hîp ®ång. C¸c mèi quan hÖ mang tÝnh th¬ng m¹i (commercial) bao gåm c¸c giao dÞch sau ®©y: BÊt cø giao dÞch th¬ng m¹i nµo vÒ cung cÊp hoÆc trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô; tho¶ thuËn ph©n phèi; ®¹i diÖn hoÆc ®¹i lý th¬ng m¹i; uû th¸c hoa hång (factoring); cho thuª dµi h¹n (leasing); x©y dùng c¸c c«ng tr×nh; t vÊn; kü thuËt c«ng tr×nh (engineering); ®Çu t; cÊp vèn; ng©n hµng; b¶o hiÓm; tho¶ thuËn khai th¸c, liªn doanh hoÆc c¸c h×nh thøc kh¸c vÒ hîp t¸c c«ng nghÖ hoÆc kinh doanh; chuyªn chë hµng ho¸ hay hµnh kh¸ch b»ng ®êng biÓn, ®êng kh«ng, ®êng s¾t hoÆc ®êng bé”.
Nh vËy, “th¬ng m¹i” (commerce) trong “th¬ng m¹i ®iÖn tö” (Electronic commerce) kh«ng chØ lµ bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô theo c¸ch hiÓu th«ng thêng, mµ bao qu¸t mét ph¹m vi réng h¬n nhiÒu, vµ do ®ã viÖc ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ lµm thay ®æi h×nh th¸i ho¹t ®éng cña hÇu nh tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Theo íc tÝnh hiÖn nay th¬ng m¹i ®iÖn tö cã tíi trªn 1300 lÜnh vùc øng dông, trong ®ã bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô chØ lµ mét lÜnh vùc øng dông.
1.2 §Æc ®iÓm cña th¬ng m¹i ®iÖn tö
Th¬ng m¹i ®iÖn tö còng nh th¬ng m¹i truyÒn thèng, bao gåm c¸c bíc:
Ngêi tiªu dïng vµ nhµ cung cÊp t×m kiÕm lÉn nhau, ngêi tiªu dïng muèn t×m mét nhµ cung cÊp ®¸ng tin cËy, cßn nhµ cung cÊp th× tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, t vÊn vµ c¸c hç trî kh¸ch hµng, t¹o niÒm tin vµ l«i kÐo ngêi tiªu dïng ®Õn víi m×nh.
§¸nh gi¸, th¬ng lîng vµ th¶o luËn;
Tæ chøc ®iÒu phèi vµ giao nhËn hµng ho¸;
Thanh to¸n;
X¸c nhËn sù ®óng ®¾n cña mäi kh©u trong qu¸ tr×nh mua b¸n.
Tuy nhiªn, th¬ng m¹i ®iÖn tö vÉn chøa ®ùng nh÷ng ®Æc thï riªng so víi th¬ng m¹i truyÒn thèng. §ã lµ kh¶ n¨ng t¹o ra mét “cöa hµng ¶o” (virtual store) trªn Internet ngµy cµng gièng nh thËt. C¸c cöa hµng ¶o ho¹t ®éng 24 giê/ngµy, 7 ngµy/tuÇn, 365 ngµy/n¨m, kh«ng cã ngµy nghØ (Death of time); vµ cã kh¶ n¨ng ®Õn mäi n¬i, kh«ng bÞ rµng buéc bëi kho¶ng c¸ch ®Þa lý (Death of Distance); vµ còng kh«ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh giao dÞch qua trung gian (Death of Intermediary), cã thÓ t¹o mét kªnh tiÕp thÞ trùc tuyÕn (Online Marketing), ®ång thêi cã thÓ thùc hiÖn thèng kª trùc tuyÕn. Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®Æc biÖt thÝch hîp víi viÖc cung cÊp hµng trùc tuyÕn ®èi víi mét sè dung liÖu (hµng hãa ®Æc biÖt), hay dÞch vô nh phim ¶nh, ©m nh¹c, s¸ch ®iÖn tö, phÇn mÒm, t vÊn...YÕu tè thµnh c«ng trong nÒn kinh tÕ m¹ng kh«ng thuéc vÒ c¸c c«ng ty lín, giµu m¹nh vÒ tiÒm lùc kinh tÕ mµ phô thuéc vµo viÖc c¸c c«ng ty cã kh¶ n¨ng thay ®æi mét c¸ch linh ho¹t vµ thÝch øng nhanh víi sù biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ ¶o hay kh«ng hay nãi c¸ch kh¸c c¸c c«ng ty ph¶i cã tÝnh nh¹y c¶m cao.
2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh th¬ng m¹i ®iÖn tö
2.1 Lý do ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ra ®êi nh mét tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong m«i trêng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, doanh nghiÖp nµo muèn tån t¹i ph¶i øng dông nh÷ng tiÕn bé c«ng nghÖ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. C«ng nghÖ th«ng tin mang ®Õn nh÷ng biÕn ®æi thÇn kú trong chÝnh b¶n th©n nã, ®ång thêi l¹i t¸c ®éng ®Õn hÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ trong ®ã cã c¶ kinh tÕ. Nã lµm thay ®æi bé mÆt thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn chÝn muåi cña c¸c c«ng cô nh Internet, Email, WWW... lµ lý do ra ®êi ph¬ng thøc giao dÞch míi – th¬ng m¹i ®iÖn tö.
Giao dÞch truyÒn thèng b»ng giÊy tê võa tèn kÐm l¹i mÊt nhiÒu thêi gian. §iÒu nµy ®· g©y c¶n trë rÊt lín khi khèi lîng giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng t¨ng. H¬n n÷a giao dÞch truyÒn thèng ngµy cµng béc lé nhiÒu nhîc ®iÓm, ®©y lµ thêi ®iÓm tèt nhÊt ®Ó cho ra ®êi ph¬ng thøc giao dÞch míi víi nhiÒu u ®iÓm h¬n, ®ã lµ th¬ng m¹i ®iÖn tö.
2.2 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña th¬ng m¹i ®iÖn tö
N¨m 1969, Bé Quèc phßng Mü thµnh lËp M¹ng c¸c dù ¸n Nghiªn cøu tiªn tiÕn (arpanet)(1 ARPANET: Advanced Research Projects Agency Network
). Arpanet lµ m¹ng ®Çu tiªn nèi c¸c tæ chøc hay gäi lµ Internet. Cïng trong thêi gian nµy, viÖc tù ®éng ho¸ trong ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô tµi chÝnh b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ch¼ng h¹n nh qu¸ tr×nh xö lý sÐc ra ®êi, tiÕp theo lµ qu¸ tr×nh xö lý thÎ tÝn dông vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö (Electronic Funds Transfer-EFT) cho phÐp thanh to¸n qua m¹ng vµ ®a ®Õn c¸c nghiÖp vô ký cîc vµ ghi nî trùc tiÕp. §Çu thËp niªn 80, c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö trë nªn më réng gi÷a c¸c doanh nghiÖp díi c¸c h×nh thøc trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (Electronic Data Interchange-EDI ) vµ th ®iÖn tö (E-mail). EDI cho phÐp c¸c c«ng ty göi vµ nhËn qua m¹ng c¸c giÊy tê kinh doanh nh lÖnh ®Æt hµng ch¼ng h¹n. Cuèi nh÷ng n¨m 80, TM§T ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, mÆc dï vÉn cha ®îc thùc hiÖn qua m¹ng Internet c«ng céng. Còng trong kho¶ng thêi gian nµy, c«ng nghÖ th¬ng m¹i ®iÖn tö míi ra ®êi víi sù ph¸t triÓn m¹nh cña m¹ng Internet toµn cÇu tuy cßn xa l¹ víi ngêi sö dông vµ phÇn lín c¸c thñ tôc ®Òu cha thuËn tiÖn vµ tù ®éng ho¸.
N¨m 1992 ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña m¹ng toµn cÇu (World Wide Web). §iÒu nµy gióp cho m¹ng Internet dÔ sö dông h¬n vµ giao diÖn còng cã tÝnh ®å häa h¬n nÕu so víi nh÷ng kü n¨ng kü thuËt cÇn thiÕt tríc ®©y.
TM§T ®ang ph¸t triÓn nhanh trªn b×nh diÖn toµn cÇu dùa trªn nÒn t¶ng sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT). C«ng nghiÖp CNTT ®ang dÇn dÇn chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña nhiÒu níc. §Æc biÖt lµ sù kÕt hîp h÷u c¬ cña 3 bé phËn c«ng nghiÖp: m¸y tÝnh (m¹ng, m¸y tÝnh, thiÕt bÞ ®iÖn tö, phÇn mÒm vµ c¸c dÞch vô kh¸c), truyÒn th«ng (®iÖn tho¹i h÷u tuyÕn vµ vÖ tinh) vµ néi dung th«ng tin (c¬ së d÷ liÖu, c¸c s¶n phÈm nghe nh×n, vui ch¬i gi¶i trÝ, xuÊt b¶n vµ cung cÊp th«ng tin...) ®ang t¹o ra tÝnh chÊt vµ vai trß míi cña c«ng nghiÖp CNTT.
3. C¸c h×nh thøc ho¹t ®éng vµ giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö
3.1 C¸c h×nh thøc ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö
a. Th tÝn ®iÖn tö (E-mail)
Gièng nh trao ®æi th tõ b×nh thêng, c¸c ®èi t¸c (ngêi tiªu thô, c¸c doanh nghiÖp c¬ quan ChÝnh phñ) sö dông th ®iÖn tö ®Ó göi th«ng tin cho nhau mét c¸ch “trùc tuyÕn” th«ng qua m¹ng, gäi lµ th tÝn ®iÖn tö - electronic mail. Th tÝn ®iÖn tö cã tèc ®é truyÒn nhanh, cã thÓ göi cïng mét lóc mét néi dung cho nhiÒu ®èi tîng vµo mäi lóc, ë mäi n¬i trªn thÕ giíi, ngoµi ra cíc phÝ cña th ®iÖn tö l¹i thÊp h¬n nhiÒu so víi göi th qua bu ®iÖn vµ ®iÖn tho¹i.
b. Thanh to¸n ®iÖn tö (electronic payment)
Lµ viÖc thanh to¸n tiÒn th«ng qua th«ng ®iÖp ®iÖn tö (electronic message) thay cho viÖc trao tay tiÒn mÆt. Víi sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, thanh to¸n ®iÖn tö ®· më réng sang lÜnh vùc míi ®¸ng ®Ò cËp lµ:
Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö tµi chÝnh (Financial Electronic Data Interchange, gäi t¾t lµ FEDI) chuyªn phôc vô cho viÖc thanh to¸n ®iÖn tö gi÷a c¸c c«ng ty giao dÞch víi nhau b»ng ®iÖn tö.
TiÒn mÆt Internet (Internet cash): Lµ tiÒn ®îc mua tõ mét n¬i ph¸t hµnh (ng©n hµng hoÆc tæ chøc tÝn dông), sau ®ã ®îc chuyÓn ®æi tù do sang c¸c ®ång tiÒn kh¸c th«ng qua Internet. TiÒn mÆt Internet ®îc ¸p dông réng r·i trong ph¹m vi mét níc còng nh gi÷a c¸c quèc gia vµ tÊt c¶ ®Òu ®îc thùc hiÖn b»ng kü thuËt sè ho¸, v× thÕ tiÒn mÆt nµy còng cã tªn lµ “tiÒn mÆt sè ho¸” (digital cash). TiÒn mÆt Internet ®îc ngêi mua hµng mua b»ng ®ång néi tÖ, råi dïng Internet ®Ó chuyÓn cho ngêi b¸n hµng. Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt Internet ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn nhanh, v× cã hµng lo¹t u ®iÓm næi bËt:
Cã thÓ dïng cho thanh to¸n nh÷ng mãn hµng gi¸ trÞ nhá, thËm chÝ tr¶ tiÒn mua b¸o (v× phÝ giao dÞch mua hµng vµ chuyÓn tiÒn rÊt thÊp);
Kh«ng ®ßi hái ph¶i cã mét quy chÕ ®îc tho¶ thuËn tõ tríc, cã thÓ tiÕn hµnh gi÷a hai con ngêi hoÆc hai c«ng ty bÊt kú, c¸c thanh to¸n lµ v« danh;
TiÒn mÆt nhËn ®îc ®¶m b¶o lµ tiÒn thËt, tr¸nh ®îc nguy c¬ tiÒn gi¶.
c. Tói tiÒn ®iÖn tö (Electronic purse)
Tói tiÒn ®iÖn tö hay cßn gäi lµ vÝ ®iÖn tö nãi ®¬n gi¶n lµ n¬i ®Ó tiÒn mÆt Internet mµ chñ yÕu lµ thÎ th«ng minh, tiÒn ®îc tr¶ cho bÊt cø ai ®äc ®îc thÎ ®ã; kü thuËt cña tói tiÒn ®iÖn tö t¬ng tù nh kü thuËt ¸p dông cho tiÒn mÆt Internet.
d. ThÎ th«ng minh (smart card)
Nh×n bÒ ngoµi th× nã gièng thÎ tÝn dông, nhng ë mÆt sau cña thÎ, thay v× cho d¶i tõ, l¹i lµ mét chÝp m¸y tÝnh ®iÖn tö cã bé nhí nhá ®Ó lu tr÷ tiÒn sè ho¸, tiÒn Êy chØ ®îc chi tr¶ khi ngêi sö dông vµ th«ng ®iÖp (vÝ dô x¸c nhËn thanh to¸n ho¸ ®¬n) ®îc x¸c thùc lµ ®óng.
e. Giao dÞch ng©n hµng sè ho¸ (digital banking) vµ giao dÞch chøng kho¸n sè ho¸ (digital securities trading)
HÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö cña ng©n hµng lµ mét ®¹i hÖ thèng, gåm nhiÒu tiÓu hÖ thèng: (1) thanh to¸n gi÷a ng©n hµng víi kh¸ch hµng qua ®iÖn tho¹i, giao dÞch qua Internet, chuyÓn tiÒn ®iÖn tö, thÎ tÝn dông...; (2) thanh to¸n gi÷a ng©n hµng víi c¸c ®¹i lý thanh to¸n (nhµ hµng, siªu thÞ,...), (3) thanh to¸n trong néi bé mét hÖ thèng ng©n hµng; (4) thanh to¸n gi÷a hÖ thèng ng©n hµng nµy víi hÖ thèng ng©n hµng kh¸c.
f. Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (Electronic Data Interchange)
Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (Electronic Data Interchange, gäi t¾t lµ EDI) lµ chuyÓn giao th«ng tin tõ m¸y tÝnh ®iÖn tö nµy sang m¸y tÝnh ®iÖn tö kh¸c, gi÷a c¸c c«ng ty hay tæ chøc ®· tho¶ thuËn bu«n b¸n víi nhau theo c¸ch nµy mét c¸ch tù ®éng mµ kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña con ngêi (gäi lµ d÷ liÖu cã cÊu tróc, v× c¸c bªn thùc hiÖn giao dÞch víi nhau ®· quy ®Þnh tríc khu«n d¹ng cÊu tróc cña th«ng tin). §©y lµ h×nh thøc ®îc sö dông phæ biÕn nhÊt. Theo ñy ban Liªn HiÖp quèc vÒ luËt th¬ng m¹i quèc tÕ th×: “trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI) lµ viÖc chuyÓn giao th«ng tin tõ m¸y tÝnh nµy sang m¸y tÝnh kh¸c b»ng ph¬ng tiÖn ®iÖn tö, cã sö dông mét tiªu chuÈn ®· ®îc tho¶ thuËn vÒ cÊu tróc th«ng tin”. EDI ngµy cµng ®îc sö dông réng r·i trªn b×nh diÖn toµn cÇu, chñ yÕu phôc vô cho mua vµ ph©n phèi hµng (göi ®¬n hµng, c¸c x¸c nhËn, c¸c tµi liÖu göi hµng, ho¸ ®¬n...) ngêi ta còng dïng cho c¸c môc ®Ých kh¸c, nh thanh to¸n tiÒn kh¸m bÖnh, trao ®æi c¸c kÕt qu¶ xÐt nghiÖm v.v..EDI chñ yÕu ®îc thùc hiÖn th«ng qua m¹ng ngoµi (extranet) víi nhau vµ thêng ®îc gäi lµ “m¹ng th¬ng m¹i” (net commerce). Tríc khi cã Internet ®· cã EDI, khi Êy ngêi ta dïng “m¹ng gi¸ trÞ gia t¨ng ” (Value Added Network) gäi t¾t lµ VAN ®Ó liªn kÕt c¸c ®èi t¸c EDI víi nhau, cèt lâi cña VAN lµ mét hÖ thèng ®iÖn tö cho phÐp c¸c m¸y tÝnh ®iÖn tö liªn l¹c ®îc víi nhau, vµ ho¹t ®éng nh mét ph¬ng tiÖn lu tr÷ vµ t×m kiÕm; khi nèi vµo VAN, mét doanh nghiÖp cã thÓ liªn l¹c víi nhiÒu m¸y tÝnh ®iÖn tö n»m ë nhiÒu thµnh phè trªn thÕ giíi.
g. Giao dÞch sè ho¸ c¸c dung liÖu – Digital Delivery of Content
Dung liÖu (content) lµ c¸c hµng hãa mµ ngêi ta cÇn ®Õn lµ néi dung cña nã (hay nãi c¸ch kh¸c chÝnh néi dung lµ hµng ho¸) mµ kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n vËt mang néi dung, vÝ dô nh: tin tøc, s¸ch b¸o, nh¹c, phim c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t thanh, truyÒn h×nh, ch¬ng tr×nh phÇn mÒm. C¸c ý kiÕn t vÊn, vÐ m¸y bay, vÐ xem phim, xem h¸t, hîp ®ång b¶o hiÓm...nay còng ®îc ®a vµo danh môc c¸c dung liÖu.
Tríc ®©y, dung liÖu ®îc giao díi d¹ng hiÖn vËt (physical form) b»ng c¸ch ®a vµo ®Üa, vµo b¨ng, in thµnh s¸ch b¸o, ®ãng gãi bao b× chuyÓn ®Õn tay ngêi sö dông hoÆc ®Õn ®iÓm ph©n phèi (nh cöa hµng, quÇy b¸o v.v.) ®Ó ngêi mua ®Õn mua vµ nhËn trùc tiÕp. Ngµy nay, dung liÖu ®îc sè ho¸ vµ truyÒn göi theo m¹ng, ®îc gäi lµ “giao göi sè ho¸”. V× vËy, hiÖn nay c¸c lo¹i th«ng tin kinh tÕ vµ kinh doanh trªn Internet ®Òu rÊt phong phó, vµ mét nhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c th«ng tin ngµy nay lµ khai th¸c Web vµ ph©n tÝch tæng hîp c¸c th«ng tin nhËn ®îc.
h. B¸n lÎ hµng ho¸ h÷u h×nh ( Retail of tangible goods)
TËn dông tÝnh ®a ph¬ng tiÖn (multimedia) cña m«i trêng Web vµ Java, ngêi b¸n x©y dùng trªn m¹ng c¸c “cöa hµng ¶o” (Virtual Shop) ®Ó thùc hiÖn viÖc b¸n hµng. Ngêi sö dông Internet/Web t×m trang Web cña cöa hµng, xem hµng ho¸ hiÓn thÞ trªn mµn h×nh x¸c nhËn mua vµ tr¶ tiÒn b»ng thanh to¸n ®iÖn tö. Lóc ®Çu viÖc mua b¸n nh vËy cßn ë d¹ng s¬ khai, ngêi mua chän hµng råi ®Æt hµng th«ng qua mÉu ®¬n (form) ®îc ®Æt ngay trªn trang Web.
3.2 C¸c h×nh thøc giao dÞch cña th¬ng m¹i ®iÖn tö
Ngêi tiªu dïng, ngêi d©n
G2C
Internet
B2C
ChÝnh phñ
Doanh nghiÖp
B2G
B2B
G2G
ChÝnh phñ
Doanh nghiÖp
H×nh 1: M« h×nh c¸c giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö
C¸c giao dÞch TM§T diÔn ra gi÷a 3 nhãm tham gia chñ yÕu: doanh nghiÖp, ChÝnh phñ vµ ngêi tiªu dïng. C¸c giao dÞch nµy diÔn ra b»ng c¸ch sö dông c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ®îc tiÕn hµnh ë nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau:
+ Doanh nghiÖp víi ngêi tiªu dïng (Business to Customer – B2C)
+ Doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp (Business to Business – B2B)
+ Doanh nghiÖp víi c¬ quan ChÝnh phñ (Business to Government – B2G)
+ Ngêi tiªu dïng víi c¬ quan ChÝnh phñ (Government to Customer – G2C)
+ C¸c c¬ quan ChÝnh phñ víi nhau (Government to Government – G2G)
Trong c¸c lo¹i giao dÞch nãi trªn th× giao dÞch th¬ng m¹i B2B vµ giao dÞch th¬ng m¹i B2C lµ c¸c d¹ng chñ yÕu cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.
a. Giao dÞch Business to Business (B2B)
Lµ h×nh thøc trong ®ã doanh nghiÖp thùc hiÖn giao dÞch mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ víi doanh nghiÖp kh¸c th«ng qua c¸c trang Web gäi lµ B2B.
Thùc chÊt giao dÞch ®iÖn tö gi÷a c¸c doanh nghiÖp th× kh«ng míi, chóng ®· tån t¹i nhiÒu thËp kû nay. Doanh nghiÖp b¾t ®Çu göi vµ nhËn c¸c ®¬n ®Æt hµng, ho¸ ®¬n vµ th«ng b¸o nhËn hµng b»ng EDI tõ cuèi nh÷ng n¨m 1970. Nhng lóc bÊy giê chØ cã c¸c doanh nghiÖp lín tham gia v× chi phÝ truyÒn d÷ liÖu vµ chi phÝ ®µo t¹o rÊt ®¾t.
HiÖn nay th¬ng m¹i ®iÖn tö Business to Business ph¸t triÓn víi tèc ®é rÊt nhanh, bëi nã ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c doanh nghiÖp, vÝ dô nh doanh nghiÖp cã thÓ rót ng¾n chu tr×nh s¶n xuÊt nhê kÕt hîp víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, mçi bªn chuyªn m«n ho¸ vÒ mét lÜnh vùc, hay doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc thêi gian vµ chi phÝ cho viÖc t×m vµ mua nguyªn vËt liÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña m×nh do doanh nghiÖp mua nguyªn vËt liÖu cña nhµ cung cÊp lµ ngêi b¸n hµng trùc tuyÕn qua m¹ng.
b. Giao dÞch Business to Customer (B2C)
Giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng díi h×nh thøc ngêi tiªu dïng thùc hiÖn mua b¸n hµng ho¸ qua trang Web gäi lµ B2C.
MÆc dï ph¬ng thøc Business to Business chiÕm mét tû träng lín nhng Business to Customer ngµy nay ®ang cã nhiÒu triÓn väng ph¸t triÓn v× hiÖn nay nhiÒu gia ®×nh muèn tiÕt kiÖm thêi gian ®i mua hµng b»ng c¸ch chØ ngåi ë nhµ nhÊn chuét vµo mµn h×nh th× hä ®· cã thÓ yªu cÇu ngêi b¸n giao hµng ®Õn tËn nhµ hoÆc ngêi tiªu dïng cã thÓ dïng ngay dÞch vô cña nhµ cung cÊp trªn m¹ng ®iÓn h×nh lµ c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i, gi¶i trÝ nh nghe nh¹c, ®äc truyÖn, ®äc b¸o, xem phim v.v..
Hµng hãa trao ®æi trªn Internet giê ®©y kh«ng chØ lµ hµng ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh. Giao dÞch truyÒn thèng mÊt dÇn lîi thÕ so víi giao dÞch ®iÖn tö.
+ Hµng ho¸ v« h×nh:
PhÇn lín c¸c giao dÞch ®iÖn tö hµng ho¸ v« h×nh ®Òu ®îc ®a trùc tiÕp ®Õn m¸y tÝnh c¸ nh©n ngêi tiªu thô th«ng qua m¹ng. C¸c hµng hãa nµy gåm 4 lÜnh vùc: gi¶i trÝ, du lÞch, b¸o vµ t¹p chÝ, dÞch vô tµi chÝnh vµ Email.
+ Hµng hãa h÷u h×nh:
Hµng ho¸ ®îc b¸n chñ yÕu b»ng ph¬ng thøc ®iÖn tö lµ s¸ch vë, quÇn ¸o, thùc phÈm vµ níc gi¶i kh¸t. Ngêi ta ®ang më réng c¸c hµng ho¸ giao dÞch trªn m¹ng kÓ c¶ c¸c vËt dông gia ®×nh...
c. Giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ (B2G)
Th¬ng m¹i ®iÖn tö gi÷a c«ng ty vµ ChÝnh phñ bao gåm toµn bé c¸c giao dÞch th¬ng m¹i gi÷a c¸c c«ng ty vµ c¸c tæ chøc ChÝnh phñ th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö. H×nh thøc nµy cã thÓ ph¸t triÓn nhanh chãng nÕu nh cã mét hÖ thèng qu¶n lý thèng nhÊt vÒ thuÕ, thanh to¸n b»ng tµi kho¶n trùc tiÕp trªn m¹ng Internet gi÷a doanh nghiÖp vµ Nhµ níc.
Môc ®Ých cña c¸c giao dÞch nµy lµ ChÝnh phñ cã thÓ mua s¾m trùc tiÕp tõ c¸c doanh nghiÖp th«ng qua m¹ng Internet, viÖc thanh to¸n còng ®îc chi tr¶ th«ng qua m¹ng còng nh viÖc doanh nghiÖp nép thuÕ cho Nhµ níc vµ c¸c kho¶n thu kh¸c mµ Nhµ níc thu tõ doanh nghiÖp ®Òu ®îc thùc hiÖn qua m¹ng.
M« h×nh giao dÞch gi÷a c¸c c«ng ty vµ ChÝnh phñ sÏ ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ khi cã m¹ng liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý tõ Trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng, bëi viÖc qu¶n lý th«ng qua m¹ng Internet sÏ gióp gi¶m ®¸ng kÓ khèi lîng c«ng viÖc qu¶n lý còng nh chi phÝ ng©n s¸ch cña Nhµ níc trong viÖc nµy.
d. Giao dÞch gi÷a ngêi tiªu dïng víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ (G2C)
Th¬ng m¹i ®iÖn tö gi÷a ngêi tiªu dïng víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ nh»m vµo môc ®Ých: c¸c c«ng d©n tr¶ tiÒn cho c¸c dÞch vô c«ng céng cña Nhµ níc nh dÞch vô mua vÐ m¸y bay, mua vÐ tµu hoÆc nép thuÕ thu nhËp cho Nhµ níc hay c¸c phÝ, lÖ phÝ tr¶ cho c¸c dÞch vô kh¸c; cßn ChÝnh phñ thùc hiÖn chi tr¶ c¸c kho¶n trî cÊp x· héi cho c¸c c¸ nh©n th«ng qua m¹ng Internet.
ë Singapore, ChÝnh phñ ®iÖn tö ®îc ra ®êi vµo n¨m 2001, ngêi tiªu dïng cã thÓ ®Æt vÐ m¸y bay qua m¹ng vµ tr¶ tiÒn qua m¹ng. §èi víi nh÷ng nhµ kinh doanh bËn rén th× viÖc mua b¸n c¸c dÞch vô hay nép c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ cho Nhµ níc qua m¹ng lµ mét ®iÒu rÊt thuËn tiÖn. ThËm chÝ, ChÝnh phñ nµy cßn dù ®Þnh gi¶m thiÓu c¸c thñ tôc phiÒn hµ, phøc t¹p vµ mÊt thêi gian hiÖn nay nh ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp còng cã thÓ tiÕn hµnh qua m¹ng.
ë ViÖt Nam th× viÖc ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp còng nh viÖc mua vÐ tµu, vÐ m¸y bay... cha ®îc thùc hiÖn qua m¹ng mét c¸ch phæ biÕn, chØ thùc hiÖn ë thµnh phè lín nh thµnh phè Hå ChÝ Minh, nhng trong t¬ng lai lo¹i h×nh dÞch vô nµy sÏ ®îc thùc hiÖn do ngêi tiªu dïng muèn gi¶m thiÓu thêi gian ®i mua hµng b»ng c¸ch chØ ë nhµ nhÊp chuét th× ®· cã thÓ mua ®îc vÐ tµu, vÐ m¸y bay, hä kh«ng ph¶i chÞu c¶nh chen lÊn x« ®Èy ®Ó mua vÐ nh hiÖn nay.
§èi víi giao dÞch gi÷a ChÝnh phñ víi ChÝnh phñ th× cã diÔn ra nhng chiÕm tû träng rÊt Ýt, kh«ng ®¸ng kÓ.
II/ Nh÷ng lîi Ých c¬ b¶n cña TM§T
1. T¸c ®éng cña TM§T tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi
TM§T lµm thay ®æi quy m« thÞ trêng - c¹nh tranh toµn cÇu
Víi Internet c¸c qu¸ tr×nh th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn theo thêi gian thùc (24 giê/ngµy, 365 ngµy/n¨m), c¹nh tranh trùc tuyÕn mang tÝnh toµn cÇu do ngêi tiªu dïng cã thÓ lùa chän mua hµng hoÆc dÞch vô cña nhiÒu c«ng ty trªn kh¾p thÕ giíi th«ng qua m¹ng. Cßn c¸c c«ng ty cã c¬ héi tiÕp cËn víi mét thÞ trêng réng lín ®ång thêi còng ph¶i ®èi mÆt víi th¸ch thøc c¹nh tranh rÊt quyÕt liÖt tõ c¸c c«ng ty kh¸c trªn kh¾p thÕ giíi.
T¹i c¸c thÞ trêng truyÒn thèng, ®Ó c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty lín, c¸c c«ng ty míi tríc hÕt ph¸t triÓn thÞ trêng t¹i c¸c khu vùc thÞ trêng nhá h¬n vÒ ®Þa lý ®Ó kiÓm nghiÖm s¶n phÈm vµ dÞch vô cña m×nh, t¹o th¬ng hiÖu vµ tiÕng t¨m. C¸c rµo c¶n th«ng thêng vÒ mÆt ®Þa lý vµ thêi gian ®· h¹n chÕ viÖc më réng diÖn c¹nh tranh, h¹n chÕ c¸c doanh nghiÖp tËn dông c¸c yÕu tè kinh tÕ quy m« (Economies of Scale). Víi Internet, doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®iÖn tö tr¸nh ®îc c¸c rµo c¶n nµy, song kh«ng cßn kh¶ n¨ng ®Ó n¾m gi÷ c¸c lîi thÕ ®Þa lý. C¸c c«ng ty nh Amzon.com vµ CDNow ®ang cã chiÒu híng gi¶m doanh thu quèc tÕ, quay l¹i thÞ trêng trong níc ®Ó c¬ cÊu ho¸ l¹i vµ t¨ng trëng c¹nh tranh trong níc. NhiÒu c«ng ty kh¸c l¹i coi thÞ trêng bªn ngoµi lµ lîi thÕ do t¹i thÞ trêng trong níc hä gÆp ph¶i c¹nh tranh m¹nh h¬n.
1.2 Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµm gi¶m chi phÝ
Th¬ng m¹i ®iÖn tö qua Internet / Web gióp ngêi tiªu thô vµ c¸c doanh nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian vµ chi phÝ giao dÞch. Thêi gian giao dÞch qua Internet chØ b»ng 7% thêi gian giao dÞch qua Fax; 0,05% thêi gian giao dÞch qua bu ®iÖn. Chi phÝ giao dÞch qua Internet chØ b»ng 5% chi phÝ giao dÞch qua Fax, qua bu ®iÖn hay qua chuyÓn ph¸t nhanh, b»ng 10%-20% chi phÝ thanh to¸n th«ng thêng. Sau ®©y lµ b¶ng so s¸nh cho viÖc chuyÓn 1 tµi liÖu 40 trang.
B¶ng 1: So s¸nh chi phÝ vµ tèc ®é truyÒn theo mét sè ph¬ng thøc
§êng truyÒn
Thêi gian
Chi phÝ (USD)
Tõ New York ®i Tokyo
Qua bu ®iÖn
5 ngµy
7,40
ChuyÓn ph¸t nhanh
24 giê
26,25
Qua m¸y Fax
31 phót
28,83
Qua Internet
2 phót
0,10
New York ®i Los Angeles
Qua bu ®iÖn
2-3 ngµy
3,00
ChuyÓn ph¸t nhanh
24 giê
15,50
Qua m¸y Fax
31 phót
9,36
Qua Internet
2 phót
0,10
Nguån: Th¬ng m¹i ®iÖn tö cña ban TM§T- Bé th¬ng m¹i, 1998
Th¬ng m¹i ®iÖn tö gióp gi¶m chi phÝ b¸n hµng vµ tiÕp thÞ. Theo sè liÖu cña h·ng m¸y bay Boeing (Mü), ®· cã tíi 50% kh¸ch hµng ®Æt mua 9% phô tïng qua Internet ; mçi ngµy h·ng gi¶m ®îc 600 cuéc ®iÖn tho¹i(2 Theo gi¸o tr×nh “Th¬ng m¹i ®iÖn tö”/PGS.TS §inh V¨n MËu; PGS.TS §inh V¨n TiÕn; Ths. NguyÔn Xu©n Th¸i/NXB Lao §éng-2003
).
Chi phÝ v¨n phßng cÊu thµnh trong chi phÝ s¶n phÈm, viÖc gi¶m chi phÝ v¨n phßng theo nghÜa gi¶m thiÓu c¸c kh©u in Ên giÊy tê, gi¶m thiÓu sè nh©n viªn v¨n phßng...còng cã nghÜa lµ gi¶m chi phÝ s¶n phÈm.
1.3 Th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ c¬ cÊu nghÒ nghiÖp
T¸c ®éng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö tíi c¬ cÊu nghÒ nghiÖp cha thÓ hiÖn râ ë c¸c níc chËm ph¸t triÓn, song dù ®o¸n sÏ trë nªn râ rÖt do tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa ®ang ®îc ®Èy m¹nh vµ xu thÕ kinh tÕ tri thøc ®ang mau chãng trë thµnh hiÖn thùc ngay t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. T¸c ®éng chung cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc thÓ hiÖn ë thÕ c©n b»ng c¸c nghÒ míi, c¸c nghÒ gi¸n tiÕp ®îc t¹o ra do nhu cÇu vÒ kü n¨ng vµ n¨ng suÊt vµ viÖc lo¹i bá mét sè ®Çu viÖc do cã thay ®æi vÒ cÊu tróc trung gian, cÊu tróc b¸n lÎ.
T¹i c¸c níc ph¸t triÓn, khu vùc th¬ng m¹i ®ang bÞ t¸c ®éng trùc tiÕp vµ sím nhÊt do th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o ra c¸ch ph©n phèi hµng hãa vµ s¶n phÈm qua Internet mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. Bªn c¹nh ®ã chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp cung cÊp h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng lµ n¬i t¹o nÒn cho th¬ng m¹i ®iÖn tö. TiÕp ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp cung cÊp néi dung hµng ho¸ vµ dÞch vô, néi dung th«ng tÊn, b¸o chÝ, gi¶i trÝ phÇn mÒm, vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm sè. C¸c doanh nghiÖp liªn quan tíi c¸c giao dÞch nh tµi chÝnh, b¶o hiÓm, thanh to¸n, bu chÝnh, ®iÖn tho¹i, qu¶ng c¸o du lÞch vµ giao th«ng.
T¸c ®éng trùc tiÕp cña th¬ng m¹i ®iÖn tö tíi nghÒ nghiÖp, thÞ trêng lµ: bæ sung thay thÕ vµ lµm thay ®æi quy m« thÞ trêng. C¸c c«ng ty ¶o mau chãng t¹o ra nhiÒu viÖc míi lóc ®Çu, Ýt ra th× c¸c ho¹t ®éng trùc tuyÕn vµ phi trùc tuyÕn còng ®· ®îc tiÕn hµnh cïng lóc bæ sung cho nhau. Bæ sung thay thÕ ®Çu viÖc lóc ®Çu sÏ lµm gi¶m sè ®Çu viÖc truyÒn thèng do c«ng viÖc th¬ng m¹i ®iÖn tö thay thÕ vµ lo¹i trõ c«ng viÖc truyÒn thèng. Quy m« thÞ trêng ®îc thay ®æi mau chãng do th¬ng m¹i ®iÖn tö më ra c¸c kªnh th¬ng m¹i vît qua nhiÒu rµo c¶n vÒ ®Þa lý, biªn giíi vµ ngay c¶ v¨n ho¸.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö cßn t¸c ®éng gi¸n tiÕp tíi nghÒ nghiÖp vµ thÞ trêng. Do gi¶m chi phÝ vµ t¨ng tèc ®é giao dÞch, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· b¾t ®Çu lµm t¨ng nhu cÇu cña con ngêi ®èi víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ nh phÇn mÒm, dÞch vô trùc tuyÕn, dÞch vô t¬ng t¸c, s¶n phÈm nghe nh×n, ©m nh¹c Ên phÈm ®ang t¨ng t¬ng ®èi nhanh, ®iÒu nµy dÉn tíi viÖc t¨ng lîng c«ng viÖc, kÐo theo t¨ng sè ®Çu viÖc.
C«ng nghiÖp b¶n quyÒn (th«ng tin, Ên phÈm, phim, nghe nh×n, phÇn mÒm...) cã tèc ®é t¨ng trëng nhanh nhÊt vÒ kh¶ n¨ng t¹o ra viÖc lµm míi. HiÖn nay, tû lÖ nh©n c«ng cña khu vùc nµy (tÝnh trung b×nh cho Mü, Canada, T©y ©u, NhËt B¶n, Singapore, Australia) lµ 5% toµn bé nh©n c«ng nãi chung. Theo dù b¸o cña Héi ®ång ch©u ©u, ®Õn n¨m 2005, c«ng nghiÖp b¶n quyÒn cña Mü vµ Ch©u ©u sÏ t¹o ra 5 triÖu ®Çu viÖc míi.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· vµ ®ang lµm thay ®æi c¬ cÊu kü n¨ng. T¹i c¸c níc ph¸t triÓn, mäi nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i biÕt sö dông m¸y tÝnh c¸ nh©n, truy cËp Internet, tiÕn hµnh c¸c giao dÞch c«ng t¸c qua m¹ng. Chñ trang tr¹i vµ n«ng d©n còng ®· tiÕp cËn nhanh chãng víi Internet, sö dông Web ®Ó b¸n s¶n phÈm cña m×nh nh mua gièng ph©n bãn, lÊy th«ng tin thÞ trêng, thêi tiÕt...Häc sinh c¸c trêng chuyªn nghiÖp sö dông Internet nh lµ mét thãi quen b¾t buéc. Sinh viªn ®¹i häc vµ c¸c nhµ nghiªn cøu th× tõ l©u ®· sö dông Internet ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu cña m×nh.
Cã thÓ nãi hiÖn nay kho¶ng c¸ch th«ng tin gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn ®ang ngµy cµng lín do Internet ®· vµ ®ang ®îc sö dông ngµy cµng nhiÒu vµ hiÖu qu¶ t¹i c¸c níc ph¸t triÓn, trong khi ®ã, c¸c níc kÐm ph¸t triÓn vÉn cè duy tr× mét sè ®éc quyÒn thiÓn cËn, ng¨n c¶n qu¸ tr×nh tiÕp cËn th«ng tin cña ngêi d©n th«ng qua cung cÊp dÞch vô m¹ng víi gi¸ cao, chÊt lîng dÞch vô thÊp... ë ViÖt nam, thùc tr¹ng nµy vÉn cßn ®îc tån t¹i. Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang cã nhu cÇu vÒ nh©n lùc c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nh©n tri thøc, vµ c¸c m« h×nh qu¶n lý doanh nghiÖp kiÓu míi. §Ó ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö th× ®Êt níc cÇn cã nh÷ng con ngêi hiÓu biÕt vÒ nhiÒu mÆt trªn c¬ së ®· hiÓu s©u lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. Con ngêi phï hîp víi th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ con ngêi biÕt kÕt hîp c¸c kh¶ n¨ng lËp tr×nh vµ qu¶n lý c¸c m¹ng m¸y tÝnh víi n¨ng lùc ¸p dông kinh doanh trªn m¹ng.
1.4 Th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ x· héi
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi, t¸c ®éng tíi toµn bé ho¹t ®éng sèng cña loµi ngêi trªn c¬ së trÝ tuÖ vµ th«ng tin, víi nh÷ng thay ®æi vÒ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ gien vµ c«ng nghÖ qu¶n lý ®ang ®îc ¸p dông vµo ®êi sèng hµng ngµy, mang l¹i gi¸ trÞ lín cho con ngêi vµ x· héi.
Internet lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó triÓn khai øng dông nÒn kinh tÕ sè vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö. M¹ng m¸y tÝnh ch¾c ch¾n sÏ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi mäi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, thay ®æi vÒ hµnh vi, v¨n hãa cña mäi céng ®ång con ngêi trong thÕ kû 21. M¹ng m¸y tÝnh t¹o thµnh h¹ tÇng c¬ së th«ng tin vµ truyÒn th«ng cho doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n, vµ nã cßn trë thµnh h¹ tÇng truyÒn th«ng cña nÒn kinh tÕ tri thøc.
._.
Lµm quen víi Internet ®èi víi ngêi cã tr×nh ®é c«ng nghÖ kh«ng ph¶i lµ khã, song ®èi víi nh÷ng ngêi ë khu vùc kh¸c, Ýt biÕt ngo¹i ng÷, nhÊt lµ tiÕng Anh, lµm quen víi Internet, ®Ó sö dông Internet lµ c¶ mét vÊn ®Ò kh«ng nhá. Víi chÝnh s¸ch gi¸o dôc phæ th«ng ®óng ®¾n ë c¸c níc ph¸t triÓn, ngay c¶ bËc trung häc, c¸c häc sinh ®· trë nªn quen thuéc víi Internet vµ v¨n hãa sö dông Internet.
C«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng cßn gãp phÇn quan träng vµo viÖc cñng cè h¹ tÇng c¬ së x· héi trong ®ã cã gi¸o dôc, v¨n ho¸, y tÕ, dÞch vô c«ng, giao th«ng liªn l¹c. C¸c øng dông ®Æc thï cña c«ng nghÖ th«ng tin gãp phÇn quan träng cho c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång, ph¸t triÓn x· héi.
Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
C«ng nghÖ th«ng tin truyÒn th«ng vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· t¹o ra c¬ héi ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh: d¹y häc tõ xa, häc víi c¸c thiÕt bÞ ®a ph¬ng tiÖn, häc suèt ®êi, võa häc võa lµm, tù häc...nÒn kinh tÕ míi còng t¹o ra nh÷ng nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ ®µo t¹o c¸c nghÒ cã liªn quan tíi c«ng nghÖ, ®µo t¹o c¸c kü n¨ng hîp t¸c trong c«ng viÖc, c¸c ph¬ng ph¸p lµm viÖc vµ qu¶n lý míi. Internet, ngoµi viÖc trë thµnh c¬ së c«ng nghÖ cho viÖc häc suèt ®êi, cßn lµ c¬ së cho viÖc ®µo t¹o chuyªn nghiÖp.
Y tÕ
Th«ng qua c¸c trang Web, ngêi d©n cã thÓ t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò vÒ søc khoÎ, vÝ dô nh t×m hiÓu vÒ c¸ch phßng vµ ch÷a mét sè bÖnh thêng gÆp. Hä còng cã thÓ göi c¸c th¾c m¾c cña m×nh vÒ søc khoÎ qua m¹ng ®Ó ®îc gi¶i ®¸p, tõ ®ã hä sÏ cã ®îc mét kiÕn thøc v÷ng ch¾c vÒ y häc. Ngoµi ra, hä còng cã thÓ tiÕp cËn víi c¸c kh¸m ph¸ khoa häc míi vÒ c«ng nghÖ sinh häc cña c¸c níc trªn thÕ giíi th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh.
H¬n n÷a, viÖc ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh h¬n, cuéc sèng v¨n minh, hiÖn ®¹i h¬n, ®iÒu ®ã còng gi¸n tiÕp lµm cho y tÕ ph¸t triÓn nhanh do cã sù ®Çu t thÝch ®¸ng h¬n c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo y tÕ.
M¹ng m¸y tÝnh cßn lµ c«ng cô ®Ó trao ®æi th«ng tin cña c¸c chuyªn gia, b¸c sÜ trªn kh¾p thÕ giíi, gióp hä cã sù kÕt hîp hç trî lÉn nhau trong nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn y häc. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ t¹o nªn nh÷ng thµnh c«ng trong chÆng ®êng nghiªn cøu, kh¸m ph¸ vÒ c«ng nghÖ sinh häc, ®em l¹i sù øng dông cao nh»m cung cÊp c¸c dÞch vô y tÕ tèt h¬n cho con ngêi.
Ph¸t triÓn céng ®ång
C«ng nghÖ th«ng tin, truyÒn th«ng vµ TM§T lo¹i bá phÇn lín vÒ kho¶ng c¸ch vµ t¨ng tÝnh céng ®ång-t¹o ra c¸c mèi quan hÖ míi gi÷a con ngêi víi con ngêi, bÊt chÊp c¸c kho¶ng c¸ch vÒ ®Þa lý, t¹o ra c¸c céng ®ång quèc tÕ trùc tuyÕn, sù c¹nh tranh hay hîp t¸c quèc tÕ vÒ kinh tÕ, c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn.
C«ng nghÖ th«ng tin, truyÒn th«ng vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö rót ng¾n thêi gian cho hµng lo¹t c¸c mèi t¬ng t¸c vµ ho¹t ®éng x· héi, gãp phÇn lµm ng¾n l¹i c¸c chu kú kinh doanh, c¸c chu kú vÒ s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶, rót ng¾n thêi gian ®¹t tíi c¸c môc tiªu ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng kinh tÕ x¶y ra liªn tôc 24 giê mçi ngµy, 7 ngµy trong tuÇn kh«ng nh÷ng t¸c ®éng tíi c¸c doanh nghiÖp, ChÝnh phñ mµ cßn t¸c ®éng ®Õn tõng c¸ nh©n, tíi c¸c céng ®ång vµ c¸c tæ chøc x· héi. Sù thay ®æi chu kú s¶n phÈm vµ dÞch vô lµm thay ®æi chiÕn lîc c¹nh tranh toµn cÇu cña c¸c c«ng ty, mang l¹i cho ngêi tiªu dïng c¸c tiÖn nghi tiªu dïng míi. Rót ng¾n ®îc thêi gian còng nh lµm thay ®æi ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô c«ng, y tÕ, gi¸o dôc.
2. Lîi Ých cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ®èi víi c¸c doanh nghiÖp
Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµm gi¶m chi phÝ
Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµm ¶nh hëng tíi bèn lo¹i chi phÝ lín cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiÕn hµnh c¸c giao dÞch th¬ng m¹i, bao gåm:
- Chi phÝ tiªu thô:
T¸c ®éng lín nhÊt vÒ chi phÝ khi ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ thay thÕ hµng lo¹t c¸c cöa hµng vËt lý (cöa hµng thùc), b»ng nh÷ng cöa hµng ¶o trªn c¬ së c¸c website. V× c¸c website ho¹t ®éng 24 giê/ 1 ngµy, 7 ngµy/ tuÇn víi thÞ trêng toµn cÇu ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo nªn doanh nghiÖp cã thÓ phôc vô mét tËp hîp kh¸ch hµng lín h¬n mµ kh«ng cÇn ph¶i x©y dùng, tæ chøc hay ph©n lo¹i c¸c c¬ së vËt lý cña m×nh. So víi viÖc qu¶n lý nhiÒu cöa hµng, viÖc qu¶n lý mét cöa hµng ¶o cho phÐp doanh nghiÖp c¾t gi¶m ®îc nhiÒu chi phÝ trong kh©u qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ chi phÝ kiÓm kª hµng ho¸. ViÖc truy cËp 24/24 giê tíi c¸c cöa hµng ¶o ®em l¹i sù tiÖn lîi ®èi víi kh¸ch hµng, chÝnh sù tiÖn lîi nµy lµ mét ®Æc tÝnh u viÖt cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ¶o.
Víi viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm hoÆc th«ng tin dÞch vô trùc tuyÕn, kh¸ch hµng cã thÓ h×nh thµnh kü n¨ng vµ kiÕn thøc ®Ó tù ®¸nh gi¸ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ còng nh ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn hµng ho¸. Trong t¬ng lai mét m«i trêng kinh doanh ®iÖn tö nh vËy sÏ cho phÐp kh¸ch hµng thêng xuyªn truy cËp website, n¾m ®îc ngµy cµng nhiÒu th«ng tin s¶n phÈm còng nh c¸c thuéc tÝnh vÒ gi¸ c¶. Tõ ®ã viÖc giao tiÕp gi÷a kh¸ch hµng víi c¸c nh©n viªn b¸n hµng chuyªn nghiÖp hoÆc víi nh÷ng nh©n viªn hç trî sÏ ®îc thùc hiÖn ë tr×nh ®é cao h¬n.
Mét t¸c ®éng kh¸c cña th¬ng m¹i ®iÖn tö tíi chi phÝ tiªu thô lµ lµm t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ trong cÊu tróc c¸c ®¬n ®Æt hµng. §iÓn h×nh lµ trêng hîp cña hai c«ng ty lín trªn thÕ giíi, General Electric (GE) vµ Cisco Systems. Tríc khi ¸p dông h×nh thøc ®Æt hµng qua website, c¶ hai c«ng ty nµy ®Òu cã tíi gÇn 1/4 c¸c ®¬n ®Æt hµng cña hä ph¶i söa l¹i v× c¸c lçi, cô thÓ ®èi víi GE, sè lîng nµy lµ trªn 1.000.000 ®¬n hµng. Tõ khi cho phÐp kh¸ch hµng ®Æt hµng trùc tiÕp qua website, tû lÖ c¸c ®¬n ®Æt hµng lçi cña hai c«ng ty ®Òu gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, nh cña Cisco, tû lÖ nµy chØ cßn kho¶ng 2%.
TiÕt kiÖm chi phÝ th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n trùc tiÕp qua Web còng lµ con sè ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ®iÖn tö. MÆc dï kho¶n phÝ dÞch vô ng©n hµng cho viÖc thanh to¸n b»ng sÐc giÊy gi÷a c¸c ng©n hµng vµ ngêi b¸n lµ kh«ng lín, trung b×nh kho¶ng 1,2 USD cho mét giao dÞch thanh to¸n, thanh to¸n b»ng thÎ tÝn dông vµ thÎ ghi nî trung b×nh chØ kho¶ng 0,40 USD ®Õn 0,60 USD, song, chi phÝ cho qu¸ tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö qua Internet cã thÓ gi¶m xuèng cßn kho¶ng 0,01 USD hoÆc thÊp h¬n.
Râ rµng th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang lµm thay ®æi vÒ c¬ b¶n qu¸ tr×nh b¸n hµng cña c¸c doanh nghiÖp. Nã buéc c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ph¶i xem xÐt l¹i c¸ch thøc giao tiÕp víi kh¸ch hµng. Ngay c¶ c¸c doanh nghiÖp míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng còng cÇn nghiªn cøu ®Ó ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö, khai th¸c c¸c c¬ héi mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®em l¹i nh»m tiÕp cËn c¸c tËp kh¸ch hµng míi, nh÷ng ®èi tîng mµ tríc ®©y doanh nghiÖp cho lµ khã cã thÓ tiÕp cËn.
- Chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc mua s¾m (procurement) cña doanh nghiÖp
LÜnh vùc chi phÝ thø hai mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö t¸c ®éng tíi lµ chi phÝ mua s¾m. Ho¹t ®éng mua s¾m cña c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu bao gåm viÖc mua s¾m c¸c s¶n phÈm liªn quan tíi c¸c lÜnh vùc b¶o tr×, söa ch÷a vµ vËn hµnh (MRO- Maintenance, Repair, Operation). ë ®©y kh«ng ®Ò cËp ®Õn c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn mua hµng ho¸, s¶n phÈm kinh doanh vµ nh÷ng chi phÝ mua nguyªn liÖu, vËt liÖu th« sö dông ®Ó s¶n xuÊt trùc tiÕp ra c¸c s¶n phÈm vµ cung cÊp c¸c dÞch vô.
Trong th¬ng m¹i truyÒn thèng, khi cÇn ®îc cung øng MRO, nh©n viªn mua hµng cña mét tæ chøc sÏ ph¶i viÕt giÊy yªu cÇu. Sau ®ã, nh©n viªn nµy sÏ nghiªn cøu c¸c tê Catalog kh¸c nhau ®Ó t×m ra lo¹i s¶n phÈm phï hîp víi møc gi¸ hîp lý. Qu¸ tr×nh nµy bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n phøc t¹p nªn chi phÝ qu¶n lý cho viÖc mua gi¸n tiÕp c¸c yÕu tè ®Çu vµo nµy thêng vît qu¸ gi¸ trÞ cña chÝnh b¶n th©n c¸c yÕu tè ®ã. Theo tæ chøc ph¸t triÓn vµ hîp t¸c quèc tÕ cña Liªn HiÖp quèc (OECD), trung b×nh mét c«ng ty cã doanh thu lín h¬n 500 triÖu USD, chi phÝ cho mçi ®¬n ®Æt hµng cung cÊp s¶n phÈm MRO ®¬n lÎ vµo kho¶ng tõ 75 USD-150 USD. V× vËy môc tiªu cña nhiÒu øng dông mua s¾m trong th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ kÕt nèi trùc tiÕp c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc víi Catalog cña c¸c nhµ cung cÊp vµ toµn bé qu¸ tr×nh mua hµng ®Òu ®îc thùc hiÖn trªn Web. ViÖc kÕt nèi c¸c catalog ®iÖn tö lµm cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhanh chãng t×m ®îc s¶n phÈm mµ m×nh cÇn mua vµ cã thÓ kiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin mµ nh÷ng ngêi b¸n hµng cung cÊp, tõ ®ã lµm gi¶m chi phÝ cung øng ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp.
Tríc ®©y, ë c¸c c«ng ty lín, viÖc cung øng MRO ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c øng dông trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI) ®éc quyÒn trªn c¸c m¹ng gi¸ trÞ gia t¨ng (VAN-value-added network) riªng. Giê ®©y, chi phÝ cho viÖc trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö EDI trªn Web chØ vµo kho¶ng 1/10 chi phÝ cho ho¹t ®éng nµy khi thùc hiÖn trªn VAN. V× vËy, nhiÒu ngêi sö dông EDI trong c¸c tæ chøc lín hiÖn nay ®ang chuyÓn viÖc mua s¾m MRO trªn VAN sang sö dông Web.
- Chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng hËu cÇn
Cã thÓ nãi, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· lµm thay ®æi c¸c ho¹t ®éng thuéc lÜnh vùc hËu cÇn cña doanh nghiÖp nh viÖc ®ãng gãi, chuyÓn dÞch hµng ho¸...vµ biÕn nã thµnh lÜnh vùc kinh doanh th«ng tin. T¸c ®éng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö tíi chi phÝ cña ho¹t ®éng hËu cÇn doanh nghiÖp cã ý nghÜa to lín, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chuyªn ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy nh Federal Express (FedEx) hay DHL.
FedEx lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh, FedEx b¾t ®Çu nhËn c¸c ®¬n ®Æt hµng trùc tuyÕn vËn chuyÓn c¸c gãi bu kiÖn vµ theo dâi chóng qua m¹ng riªng cña m×nh tõ n¨m 1983, ph¶i mÊt gÇn 12 n¨m sè lîng kh¸ch hµng cña h·ng míi ®¹t tíi con sè 50.000. Nhng chØ sau 3 n¨m (1995-1998), sau khi FedEx ¸p dông dÞch vô t¬ng tù nhng th«ng qua Web, sè lîng kh¸ch hµng cña h·ng ®· lªn tíi con sè 1 triÖu. HiÖn nay theo íc tÝnh cña h·ng, cã tíi h¬n 70% trong sè 3 triÖu gãi bu kiÖn mçi ngµy cña h·ng ®îc b¾t ®Çu tõ viÖc giao tiÕp trªn Internet(3 Theo: PriceWaterhouse Coopers: E-Business technology forecast, PriceWaterhouse Coopers Technology Centre, California, 1999
).
Do øng dông Internet, kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh c¸c ®¬n ®Æt hµng cã tÝnh phøc t¹p cao còng nh kh¶ n¨ng theo dâi, gi¸m s¸t c¸c ®¬n ®Æt hµng chÆt chÏ nªn ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp kinh doanh trªn c¬ së Web, nh DHL, FedEx, United Parcel Service (UPS) - thùc hiÖn kinh doanh c¸c dÞch vô hËu cÇn nh vËn chuyÓn, ph©n phèi (bao gãi, bèc xÕp) c¸c gãi bu kiÖn vµ c¸c dÞch vô hç trî kh¸ch hµng kh¸c trªn trang Web.
HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp kh«ng cßn ph¶i lo l¾ng vÒ viÖc theo dâi c¸c kiÖn hµng cña m×nh göi ®i, dï cã ph¶i chuyÓn nã ®i bÊt cø ®©u trªn thÕ giíi. Víi nh÷ng lîi Ých mµ Web mang l¹i, ho¹t ®éng gi¸m s¸t vËn chuyÓn, kiÓm tra giao nhËn hµng ho¸ doanh nghiÖp sÏ trë nªn rÊt ®¬n gi¶n, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh thanh to¸n ®îc thùc hiÖn nhanh h¬n. Ngoµi ra, nã cßn gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®îc sù linh ho¹t, mÒm dÎo trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, ®ång thêi gi¶m ®îc c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh vËn t¶i vµ bèc xÕp hµng ho¸.
Tãm l¹i, b»ng viÖc thay ®æi cÊu tróc, c¾t gi¶m chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ trong lÜnh vùc hËu cÇn cña doanh nghiÖp, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang lµm xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n tè thµnh c«ng míi. Trong qu¸ khø, nÕu nh÷ng nh©n tè nh quy m« vµ c¬ së h¹ tÇng lµ nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt cho viÖc x©m nhËp më réng thÞ trêng, th× giê ®©y nh÷ng c«ng nghÖ, nguyªn lý tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang lµm thay ®æi toµn bé quan ®iÓm nµy.
T¸c ®éng tíi cÊu tróc doanh nghiÖp
C«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ giao dÞch, hîp t¸c hay c¹nh tranh víi nhau víi tèc ®é cao, chi phÝ thÊp h¬n vµ víi tiÖn nghi cha tõng cã tríc ®©y. Víi th¬ng m¹i ®iÖn tö, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn c¸c nhãm doanh nghiÖp liªn kÕt víi nhau theo c¸c kiÓu liªn kÕt m¹ng, t¹o ra c¸c quy t¾c ph©n c«ng vµ kÕt hîp s¶n xuÊt vµ kinh doanh hoµn toµn míi, ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n bÊt kú lo¹i doanh nghiÖp kh«ng cã cÊu tróc liªn kÕt m¹ng. C¸c c¬ chÕ liªn kÕt “¶o” gi÷a c¸c doanh nghiÖp qua m¹ng cho phÐp doanh nghiÖp thùc sù cã thÓ chia sÎ rñi ro kinh doanh th«ng qua c¬ chÕ hîp t¸c míi trong mäi ho¹t ®éng trªn c¬ së ®æi míi toµn diÖn.
C¸c doanh nghiÖp ®i tríc trong viÖc ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö thêng cã ®iÒu kiÖn t¹o ra m« h×nh c¸c doanh nghiÖp míi, song khi ®· h×nh thµnh m«i trêng giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö gi÷a c¸c doanh nghiÖp trªn quy m« lín, th× viÖc t¹o ra c¸c m« h×nh doanh nghiÖp míi kh«ng cßn lµ ®¬n gi¶n n÷a. C¸c doanh nghiÖp khi x¸c ®Þnh l¹i chiÕn lîc cña m×nh trªn nÒn c«ng nghÖ thêng gÆp ph¶i c¸c rñi ro lín nÕu nh b¶n th©n l·nh ®¹o doanh nghiÖp kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ tÝnh hîp lý cña chiÕn lîc chuyÓn ®æi. Mét vÝ dô thó vÞ mµ b¶n th©n IBM n¨m 1996 ®· triÓn khai hai dù ¸n quan träng, informat- cung cÊp néi dung ®iÖn tö trªn m¹ng, vµ World Avenue- siªu thÞ ®iÖn tö, tuy nhiªn IBM ®· sím nhËn ra lµ m×nh thiÕu kh¶ n¨ng biªn tËp, tiÕp thÞ vµ n¨ng lùc b¸n lÎ... V× vËy ngay trong n¨m 1996, hai dù ¸n bÞ huû bá.
§Ó trë thµnh doanh nghiÖp lµm viÖc 24giê/ngµy, 7 ngµy/tuÇn, cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng thÝch øng cña nguån lùc con ngêi vµ kh¶ n¨ng ®æi míi. Doanh nghiÖp cÇn häc hái ®Ó cã thÓ theo kÞp nh÷ng thay ®æi nhanh chãng vµ phøc t¹p cña thÞ trêng vµ c«ng nghÖ. Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ n¬i doanh nghiÖp ph¶i thu nhËn, xö lý, sö dông rÊt nhiÒu lo¹i th«ng tin, v× vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®æi míi liªn tôc ®Ó n¾m ch¾c c¸c hiÓu biÕt c¬ b¶n vµ chi tiÕt vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp, vÒ kh¸ch hµng, nhµ cung cÊp vµ thÞ trêng.
III/ Mét sè nÐt chÝnh vÒ sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn nay trªn thÕ giíi
1. Sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn nay trªn thÕ giíi
Nh×n kh¸i qu¸t, nÒn t¶ng còng nh c¬ së h¹ tÇng mang tÝnh chÊt tiªn quyÕt cña th¬ng m¹i ®iÖn tö quèc tÕ lµ Internet vµ c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng hiÖn ®¹i (vÖ tinh viÔn th«ng, c¸p, v« tuyÕn, c¸c khÝ cô ®iÖn tö). Internet ph¸t triÓn rÊt nhanh, c¶ vÒ ph¹m vi bao phñ, ph¹m vi øng dông, vµ chÊt lîng vËn hµnh. Sè ngêi sö dông Internet trªn toµn thÕ giíi n¨m 2001 lµ 500 triÖu ngêi, n¨m 2002 lµ 650 triÖu ngêi vµ theo dù b¸o, n¨m 2003 sÏ lªn tíi kho¶ng 1 tû ngêi(4 Theo gi¸o tr×nh “KhÝa c¹nh v¨n hãa trong th¬ng m¹i ®iÖn tö”/TS.Ph¹m ViÖt Long; TS.NguyÔn Thu Minh/NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ néi-2003 vµ theo bvom.com/news/vietnam/news/index.asp?
). ChÝnh v× sù g¾n bã mËt thiÕt gi÷a Internet víi th¬ng m¹i ®iÖn tö, nªn khi ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò xóc tiÕn th¬ng m¹i ®iÖn tö, bao giê còng ph¶i nãi ®Õn Internet.
H×nh 2: Sè ngêi sö dông Internet trªn toµn thÕ giíi (5)
Trªn thÕ giíi
Internet ®îc b¾t ®Çu nghiªn cøu ë Mü n¨m 1962, ®Õn n¨m 1969 th× ®¹t ®îc thµnh c«ng ®Çu tiªn- liªn kÕt c¸c hÖ thèng xö lý th«ng tin c¸ch xa nhau. Do ý nghÜa an ninh vµ bÝ mËt c«ng nghÖ, Internet ®îc gi÷ riªng ë Mü cho ®Õn gi÷a thËp niªn 80 thÕ kû XX míi lan to¶ ra Canada, råi Ch©u ©u, tríc tiªn lµ hÖ thèng liªn l¹c, trao ®æi dÞch vô ng©n hµng. §Çu thËp niªn 90 thÕ kû XX, Internet lan m¹nh sang Ch©u ¸ vµ bïng næ kh¾p toµn cÇu. HÖ thèng vÖ tinh viÔn th«ng ®Þa tÜnh vµ hÖ thèng c¸p quang r¶i ngÇm díi ®¸y biÓn t¹o nªn siªu lé th«ng tin ngµy cµng hoµn thiÖn.
Sè ®Þa chØ trªn Internet, sè Website còng nh sè ngêi sö dông Internet ngµy mét t¨ng: gi÷a n¨m 1994, toµn thÕ giíi cã 3,2 triÖu ®Þa chØ trªn Internet, tíi gi÷a n¨m 1996 ®· lªn 12,9 triÖu ®Þa chØ, víi kho¶ng 67,5 triÖu ngêi sö dông, gi÷a n¨m 1998 ®· cã 36,7 triÖu ®Þa chØ Internet víi kho¶ng 100 triÖu ngêi sö dông. N¨m 2001, sè ngêi sö dông Internet lµ 500 triÖu ngêi. N¨m 2002, cã kho¶ng trªn 2 tû Website(5 Theo gi¸o tr×nh “KhÝa c¹nh v¨n hãa trong th¬ng m¹i ®iÖn tö”/TS.Ph¹m ViÖt Long; TS.NguyÔn Thu Minh/NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ néi-2003
), víi tæng sè ngêi dïng Internet lªn ®Õn kho¶ng 650 triÖu ngêi(5). Dù ®o¸n ®Õn n¨m 2003 sÏ cã h¬n 1 tû ngêi trªn hµnh tinh sö dông Internet, 70% trong sè ®ã lµm nh÷ng c«ng viÖc liªn quan ®Õn th¬ng m¹i ®iÖn tö.
GÇn ®©y, th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn nhanh víi tèc ®é 200% mçi n¨m vµ réng kh¾p trªn quy m« toµn cÇu, theo c¸c xu híng ph¸t triÓn nhanh vÒ c¶ bÒ réng vµ chiÒu s©u, ®Æc biÖt lµ vÒ ph¬ng tiÖn, c«ng nghÖ, më réng quy m« vµ ph¹m vi lÜnh vùc ho¹t ®éng. Hµng tr¨m ngh×n c«ng ty vµ trªn 1.500 ng©n hµng trªn thÕ giíi ®ang ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö. Tæng doanh sè th¬ng m¹i ®iÖn tö toµn thÕ giíi n¨m 1997 ®¹t kho¶ng 18 tû USD, n¨m 1998 kho¶ng 31 tû USD, n¨m 1999 ®¹t 71 tû USD, n¨m 2000 ®¹t 380 tû USD, íc tÝnh 2002 ®¹t 1000 tû USD vµ sÏ ®¹t 1300 tû vµo 2003(5 Theo gi¸o tr×nh “KhÝa c¹nh v¨n hãa trong th¬ng m¹i ®iÖn tö”/TS.Ph¹m ViÖt Long; TS.NguyÔn Thu Minh/NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ néi-2003
).
H×nh 3: Doanh sè th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn thÕ giíi(5)
Mü
Mü lµ quèc gia cã nÒn t¶ng kü thuËt sè tiªn tiÕn, n¾m quyÒn khèng chÕ ba nh¸nh cña h¹ tÇng c«ng nghÖ th¬ng m¹i ®iÖn tö : m¸y tÝnh, truyÒn th«ng, b¶o mËt. Lµ quèc gia khëi xíng th¬ng m¹i ®iÖn tö, Mü ®· chñ ®éng ®a ra mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ra søc cæ vò cho viÖc xóc tiÕn th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn b×nh diÖn toµn cÇu. Ngêi ta íc tÝnh r»ng Mü ®ang chiÕm tû träng trªn 70% tæng doanh sè th¬ng m¹i ®iÖn tö cña toµn thÕ giíi. Th¬ng m¹i ®iÖn tö cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi Mü. TÝnh tíi th¸ng 7-1997, sè lÜnh vùc kinh doanh cã sö dông th¬ng m¹i ®iÖn tö ë Mü cã tíi hµng ngh×n.
Mét lîi thÕ cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang ®îc c¸c doanh nh©n Mü tËn dông vµ nhê thÕ mµ hä ®¾t hµng, lµ th«ng qua E-mail, doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng “®Èy” th«ng tin, qu¶ng c¸o, chµo hµng, thËm chÝ b¸n hµng cho tõng ngêi tiªu dïng. Theo thèng kª cña viÖn nghiªn cøu Forresta, t¹i Mü hiÖn cã 126 triÖu ngêi thêng xuyªn vµo m¹ng, víi 105 triÖu th ®îc göi qua Internet tõ nhµ vµ 50 triÖu th tõ n¬i lµm viÖc. C¸c c«ng ty kinh doanh ®· lîi dông ®iÒu nµy, göi th trùc tiÕp ®Õn kh¸ch hµng cña m×nh, tiÕp thÞ ®Ó b¸n s¶n phÈm cña c«ng ty. Trong hép th ®iÖn tö cña kh¸ch hµng thêng xuyªn vµo trang Web cña c«ng ty Land’End, kho¶ng nöa triÖu ngêi ®· nhËn ®îc bøc th kÓ vÒ mét ngêi ®µn «ng ®· mÆc mét ¸o ®an líi ®îc sö dông cho loµi tinh tinh ë Céng hoµ Ghinª. C©u chuyÖn mang tÝnh phiªu lu hoang ®êng céng víi viÖc gi¶m gi¸ cho nh÷ng ai ®Æt hµng sím khiÕn cho doanh sè b¸n hµng cña c«ng ty t¨ng 40% trong tuÇn ®ã. Land’End lµ c«ng ty b¸n lÎ s¶n phÈm nhiÒu nhÊt t¹i Mü víi tæng trÞ gi¸ 327 triÖu USD n¨m 2001, t¨ng 37% so víi n¨m 2000. §¹i diÖn cña c«ng ty cho biÕt: KÓ tõ khi thiÕt kÕ trang Web cña c«ng ty vµ dµnh cho kh¸ch hµng, nh÷ng ngêi ®¨ng ký sö dông s¶n phÈm cña c«ng ty tõ n¨m 1995, ®îc quyÒn sö dông th ®iÖn tö, miÔn phÝ, th× th ®iÖn tö trë thµnh c«ng cô qu¶ng c¸o rÎ nhÊt cho viÖc mua s¶n phÈm qua m¹ng. §ã lµ lý do t¹i sao C«ng ty Land’End ®¹t 21% cña 1,6 tû USD thu nhËp tõ viÖc kinh doanh theo ph¬ng thøc ®iÖn tö. Theo thèng kª cña HiÖp héi Marketing trùc tiÕp, tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, c¸c c«ng ty Mü ®· chi 927 triÖu USD vµo qu¶ng c¸o tiÕp thÞ trªn th ®iÖn tö, t¨ng 87% so víi n¨m 2000, trong ®ã hai phÇn ba sè c«ng ty cho biÕt víi nç lùc göi th ®Õn tõng ®Þa chØ ®· ®¨ng ký trang Web cña c«ng ty hä th× doanh sè b¸n hµng t¨ng thªm 15%. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX, sù bïng næ qu¶ng c¸o s¶n phÈm trªn c¸c trang Web ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng b·o hßa ®èi víi kh¸ch hµng, lµm cho hµng ngµn c«ng ty ®· ®Çu t tiÒn vµo qu¶ng c¸o trªn m¹ng kh«ng ®¹t ®îc kÕt qu¶ mong muèn. Ngµy nay, vÉn víi h×nh thøc c«ng nghÖ qu¶ng c¸o cò, nhng c¸c c«ng ty b¸n lÎ s¶n phÈm ®· göi th ®iÖn tö tíi tËn ®Þa chØ tõng kh¸ch hµng, trong ®ã cã th«ng tin chi tiÕt vÒ nh÷ng mÉu hµng, tõ kÝch cì mµu s¾c, ®Õn gi¸ c¶, thêi gian hµng ®îc chuyÓn ®Õn vµ ngêi tiªu dïng chØ cÇn ®iÒn vµo m· sè hµng m×nh yªu cÇu, ph¬ng thøc thanh to¸n, sau ®ã bÊm “Submit” lµ coi nh hai bªn hoµn tÊt viÖc mua b¸n.
Trong khu«n khæ Liªn hîp quèc vµ trong khèi APEC, Mü tÝch cùc tuyªn truyÒn vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, v× hä nhËn thøc râ rµng r»ng ¸p dông réng r·i th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn ph¹m vi toµn cÇu sÏ ®em l¹i lîi Ých ®a d¹ng, thiÕt thùc vµ mang tÝnh chiÕn lîc cho Mü. Mü cã quan niÖm r»ng kh«ng ph¶i lµ ChÝnh phñ, mµ chÝnh thÞ trêng sÏ quyÕt ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vµ c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®¶m b¶o sù trao ®æi th«ng tin vµ bu«n b¸n giao dÞch th«ng qua Internet.
Trung Quèc
Trung Quèc bíc vµo th¬ng m¹i ®iÖn tö chËm nhng cã tèc ®é t¨ng cao: cuèi n¨m 1997 míi chÝnh thøc hoµ m¹ng Internet, tíi th¸ng 3-1998 Internet ®· phñ trªn 30 thµnh phè víi sè thuª bao trªn nöa triÖu ngêi, tíi cuèi th¸ng 6 lªn 1,17 triÖu, cuèi n¨m lªn 2,1 triÖu vµ dù b¸o tíi n¨m 2005 sÏ ®¹t con sè 100 triÖu. Trung Quèc ®· tiÕn hµnh mét sè dÞch vô qua m¹ng nh dÞch vô qu¶ng c¸o, giao dÞch th«ng qua Trade point, dÞch vô ®Æt mua vÐ tµu, vÐ m¸y bay, nhng cha c«ng bè chiÕn lîc hay ch¬ng tr×nh tæng thÓ nµo vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö.
Khu vùc asean
Ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh th× míi cã thÓ triÓn khai th¬ng m¹i ®iÖn tö. Do ®ã, quan s¸t sù ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö trong khu vùc tríc tiªn lµ dùa trªn tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c níc. Theo nh÷ng b¸o c¸o chÝnh thøc cña Uû ban asean vÒ V¨n hãa vµ Th«ng tin (asean coci), theo tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, cã thÓ ph©n ra hai nhãm quèc gia.
Nhãm 1 gåm: Singapo, Malaixia, Th¸i Lan, In®«nªxia, Brun©y vµ Philippin lµ c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin cao h¬n trong khu vùc víi tèi thiÓu trªn mét triÖu ngêi dïng Internet hoÆc t¬ng ®¬ng tr×nh ®é ®ã (Brun©y). Trong nhãm nµy, Singapo vµ Malaixia lµ hai trêng hîp ®Æc biÖt mµ m« h×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin cña hä ®îc c¶ thÕ giíi quan t©m. Singapo cã ch¬ng tr×nh x©y dùng ®¶o quèc th«ng minh ngay tõ ®Çu thËp niªn 90 víi môc tiªu cô thÓ lµ toµn d©n sö dông Internet vµo n¨m 2005. §Õn nay, m¹ng SingapoOne m¹nh víi m¹ng c¸p truy cËp lªn ®Õn 140Mbps (m¹ng backbone toµn quèc) ®· lan to¶ ®Õn mäi c¨n hé. §©y lµ mét thµnh tùu mµ c¸c níc lín, ®«ng d©n khã mµ thùc hiÖn ®îc (Singapo chØ cã 3,9 triÖu d©n vµ c¶ quèc gia n»m gän trong mét thµnh phè). Víi 42% d©n sè truy cËp m¹ng, Singapo lµ níc thø hai trªn thÕ giíi ®¹t kû lôc tû lÖ phÇn tr¨m d©n sè sö dông m¹ng Internet (sau ¤xtr©ylia-48%). HiÖn nay trªn thÕ giíi, Mü, Singapo vµ Hång K«ng lµ 3 n¬i cã c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô th¬ng m¹i ®iÖn tö tèt. Malaixia cã h¬n 22 triÖu d©n, khëi ®Çu lµ mét níc n«ng nghiÖp – tiÓu thñ c«ng nghiÖp l¹c hËu tiÕn th¼ng lªn hiÖn ®¹i nhê c¸ch ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ míi. Siªu hµnh lang Multimedia cña Malaixia dµi 70km réng 15km lµ mét thµnh phè trÝ tuÖ ®îc xÕp ngang h¹ng víi thung lòng Silicon cña Mü vµ thµnh phè Bangalore cña Ên §é. KÕ ho¹ch x©y dùng Malaixia thµnh giao lé trÝ tuÖ quèc tÕ (International Intellectual hub) ®· n©ng Malaixia lªn mét tÇm cao nhÊt ®Þnh trong khu vùc vµ quèc tÕ.
Nhãm 2 gåm: ViÖt Nam, Lµo, Myanma vµ Campuchia lµ nh÷ng níc cã sè ngêi sö dông Internet thÊp, h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cha ph¸t triÓn.
2. T¬ng lai cña th¬ng m¹i ®iÖn tö
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang ph¸t triÓn trªn toµn cÇu- ®ã lµ nhËn xÐt cña b¸o c¸o Th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ph¸t triÓn 2002 do th ký Héi nghÞ Liªn HiÖp quèc vÒ th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (UNCTAD)(6 UNCTAD: United Nations Conference on Trade and Development
) c«ng bè trung tuÇn th¸ng 11 n¨m 2002. B¸o c¸o nµy còng ®¸nh gi¸ cao triÓn väng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö B2B, nh÷ng ®ãng gãp cña nã víi nÒn kinh tÕ, còng nh liªn kÕt hÖ thèng cung øng trong khu vùc vµ toµn cÇu.
Theo b¸o c¸o nµy, th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ Internet cã tèc ®é ph¸t triÓn kh¸ nhanh trong thêi gian tíi, nhÊt lµ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Trong n¨m 2001, sè ngêi sö dông Internet trªn thÕ giíi t¨ng 30% vµ ®¹t 650 triÖu ngêi vµo cuèi n¨m 2002, trong ®ã 1/3 lµ thuéc c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Th¬ng m¹i ®iÖn tö còng t¨ng ë c¸c níc nµy tuy tèc ®é cã chËm h¬n, trong ®ã chñ yÕu lµ B2B, chiÕm tíi 95% lîng giao dÞch. Trë ng¹i lín nhÊt khiÕn B2B cha ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c níc thuéc thÕ giíi thø ba lµ h¹ tÇng viÔn th«ng vµ c«ng nghÖ th«ng tin cha ph¸t triÓn t¬ng xøng.
Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia UNCTAD, khu vùc Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D¬ng sÏ ph¸t triÓn m¹nh vµ næi tréi h¬n vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. Khu vùc nµy sÏ chØ ra híng ph¸t triÓn cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn còng nh khu vùc kh¸c noi theo. Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D¬ng sÏ ®i ®Çu trong viÖc triÓn khai c«ng nghÖ b¨ng th«ng réng. ChÝnh phñ c¸c níc trong vïng nµy ®ãng vai trß quan träng trong thu hót ®Çu t vµo c«ng nghÖ th«ng tin, còng nh cung cÊp nguån nh©n lùc cã häc vÊn vµ tay nghÒ tèt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ thuª nh©n lùc ®ang ngµy cµng t¨ng cña c¸c c«ng ty níc ngoµi. C¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc nµy còng héi nhËp vµo th¬ng m¹i khu vùc vµ toµn cÇu m¹nh h¬n so víi khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi.
Ch©u Mü la tinh còng cã nhiÒu tiÕn bé, mÆc dï th¬ng m¹i ®iÖn tö tËp trung chñ yÕu ë c¸c níc Argentina, Brazil, Chile vµ Mexico. Kho¶ng 50% tíi 70% c¸c doanh nghiÖp cña khu vùc nµy cã truy cËp Internet. C¸c chuyªn gia hy väng B2B sÏ ph¸t triÓn nhanh h¬n, do c¸c giao dÞch th¬ng m¹i néi vïng cã sè lîng lín. C¸c c«ng ty ®a quèc gia, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh c«ng nghiÖp « t«, ®ãng vai trß trong c¶ hai h×nh th¸i th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ B2B vµ B2C. Doanh sè cña b¸n «t« trùc tuyÕn hiÖn ®ang ®øng ®Çu trong c¸c mÆt hµng b¸n qua m¹ng. Ng©n hµng ®iÖn tö hiÖn còng ®ang ngµy cµng thu hót nhiÒu kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Ngoµi ra, thÞ trêng ®iÖn tho¹i di ®éng víi lîng ngêi sö dông rÊt lín còng cã mét ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ë Ch©u Mü la tinh.
ë Ch©u Phi, nguyªn nh©n lµm th¬ng m¹i ®iÖn tö cha ph¸t triÓn, theo b¸o c¸o lµ do sè lîng kÕt nèi Internet cßn t¨ng chËm. HiÖn nay, kÕt nèi Internet chñ yÕu lµ ë thñ ®« c¸c níc. N¨m 2001, t×nh tr¹ng ®éc quyÒn cung cÊp dÞch vô Internet ®· chÊm døt nªn tèc ®é truyÒn d÷ liÖu ®· t¨ng ®îc 30%. Tuy vËy, Ch©u Phi ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Th¬ng m¹i ®iÖn tö chñ yÕu cã mÆt ë Nam Phi, Ai CËp, trong khi giao dÞch B2B ra ngoµi ch©u lôc cßn h¹n chÕ. Ngîc l¹i, B2C sÏ ph¸t triÓn h¬n ë ch©u lôc nµy nhê c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, dÞch vô.
Theo ®¸nh gi¸ cña b¸o c¸o, t¹i c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi (§«ng ©u, Baltic), th¬ng m¹i ®iÖn tö theo hai h×nh th¸i B2B vµ B2C sÏ ph¸t triÓn nhanh nhng lîng giao dÞch kh«ng lín. C¸c chuyªn gia íc tÝnh, vµo n¨m 2005, th¬ng m¹i ®iÖn tö ë c¸c níc nµy chØ chiÕm 1% cña th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn toµn cÇu. C¸c níc §«ng ©u, Baltic cã lîi thÕ h¬n so víi c¸c níc vïng Balkan, Caucasus vµ Trung ¸, kho¶ng c¸ch nµy sÏ ngµy cµng níi réng ra khi c¸c níc §«ng ©u, Baltic gia nhËp EU. Nh÷ng yÕu tè thuËn lîi ®Ó th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn bao gåm: nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, nhu cÇu giao dÞch B2B lín, sù ph¸t triÓn cña c¸c phÇn mÒm m· nguån më trªn nÒn t¶ng Linux.
B¸o c¸o ghi nhËn sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ë thÞ trêng B¾c Mü vµ T©y ©u, víi lîng b¸n lÎ trùc tuyÕn sÏ t¨ng m¹nh. ë Mü trong quý I vµ quý II n¨m 2003, giao dÞch B2C t¨ng 19% vµ 21% so víi cïng kú n¨m 2002. Tuy tû träng cña B2C ë møc khiªm tèn 3% cña doanh sè b¸n lÎ, ë mét sè ngµnh hµng, b¸n hµng trùc tuyÕn chiÕm tíi 18%. Trong mét sè ngµnh nh phÇn mÒm, l÷ hµnh, dÞch vô du lÞch vµ ©m nh¹c, lµ c¬ héi tèt cho c¸c nhµ cung øng thuéc c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Lîng giao dÞch B2C ë Ch©u ©u vÉn cßn thÊp, mÆc dï viÖc h×nh thµnh thÞ trêng chung Ch©u ©u khuyÕn khÝch ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö gi÷a c¸c níc thuéc céng ®ång. Trong mét sè ngµnh, thÞ trêng vÉn bÞ ph©n t¸n do rµo c¶n vÒ ng«n ng÷, v¨n ho¸ vµ tËp tÝnh tiªu dïng kh¸c nhau. Trong giao dÞch B2B, giao dÞch trùc tuyÕn chiÕm tû träng ngµy cµng cao. Theo dù ®o¸n cña c¸c chuyªn gia, trong hai ®Õn bèn n¨m tíi, th¬ng m¹i ®iÖn tö B2B cã kh¶ n¨ng chiÕm tíi 20%. Kho¶ng 26% lîng giao dÞch ë Mü, chñ yÕu lµ B2B, sÏ ®îc thùc hiÖn trùc tuyÕn vµo n¨m 2006. Con sè nµy ë Ch©u ©u lµ 19%.
B¸o c¸o còng ®¸nh gi¸ triÓn väng ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi sÏ gia t¨ng vµ cã lîi nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Theo íc tÝnh, t¨ng trëng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c níc nµy sÏ ®¹t 23,5% cao h¬n nhiÒu so víi con sè 10,8% cña c¸c níc ph¸t triÓn. Nh÷ng mÆt hµng mµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn sÏ chiÕm tû träng xuÊt khÈu lín lµ vËt liÖu b¸n dÉn, xö lý d÷ liÖu ®iÖn tö.
B¸o c¸o cña UNCTAD cho thÊy, th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o c¬ héi cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong lÜnh vùc xuÊt khÈu dÞch vô. Trong hai n¨m 1999, 2000, tèc ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu dÞch vô ë c¸c níc nµy gÊp ®«i so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi. C¸c lÜnh vùc t¨ng trëng nhanh lµ dÞch vô trùc tuyÕn nh l÷ hµnh, du lÞch...Tuy chiÕm tû träng nhá trong thÞ trêng dÞch vô ®iÖn tö (e-service), nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn ®ang t¨ng thÞ phÇn trong lÜnh vùc xuÊt khÈu dÞch vô viÔn th«ng, tµi chÝnh. Nh trêng hîp cña Costa Rica ë Ên §é, dÞch vô ®iÖn tö sÏ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ t¹o ra nh÷ng dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ néi ®Þa ph¸t triÓn. ë Costa Rica, xuÊt khÈu dÞch vô phÇn mÒm t¨ng tõ 16 ngh×n USD n¨m 1997 lªn 60 triÖu USD vµo n¨m 2000. §ång thêi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin néi ®Þa khiÕn ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ty øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ t¹o c¬ héi cho c¸c c«ng ty nhanh chãng chuyÓn sang ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö, ng©n hµng ®iÖn tö.v.v.
Ch¬ng II
xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm rót ra víi ViÖt nam
I/ KH¸i niÖm vµ néi dung cña ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i
1. Kh¸i niÖm cña xóc tiÕn th¬ng m¹i
Xóc tiÕn th¬ng m¹i (promotion) lµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn viÖc b¸n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp (ngêi b¸n) trªn thÞ trêng nãi chung vµ thÞ trêng môc tiªu (target market) nãi riªng cña doanh nghiÖp.
Tiªu dïng
Promotion
S¶n xuÊt
2. Môc tiªu cña xóc tiÕn th¬ng m¹i
Môc tiªu cña xóc tiÕn th¬ng m¹i lµ nh»m b¸n hÕt ®îc sè s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp ®· t¹o ra trong ®iÒu kiÖn cã nhiÒu chñ thÓ c¹nh tranh kh¸c trªn thÞ trêng.
Xóc tiÕn th¬ng m¹i cã mét t¸c dông hÕt søc to lín trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ nã ®îc coi nh lµ mét bé phËn h÷u c¬ g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Cã nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu doanh nghiÖp, nhiÒu níc ®· ®Ò ra møc chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i 1 tû lÖ kh¸ lín trong tæng chi phÝ chøa trong gi¸ b¸n s¶n phÈm (tõ 10-25%), cã khi hä chÞu thua lç hµng 10 n¨m ë mét níc ®Ó råi míi thu l¹i lîi nhuËn ë c¸c n¨m sau.
C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i ®Æc biÖt ph¸t triÓn ë c¸c níc t b¶n, n¬i mµ c¹nh tranh lµ thêng xuyªn vµ hÕt søc gay g¾t trªn thÞ trêng.
ChÝnh do tÝnh ®Æc thï cña xóc tiÕn th¬ng m¹i mµ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu sö dông n._.c siªu thÞ, c¸c cöa hµng truyÒn thèng, khiÕn cho kh¸ch hµng c¶m thÊy khã kh¨n khi t×m ra th«ng tin mµ hä cÇn.
Ngoµi ra, nhiÒu doanh nghiÖp còng cha ý thøc ®îc hay coi nhÑ viÖc qu¶ng b¸ ®Þa chØ Website cña m×nh trong c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, kinh doanh nh mét ®Þa chØ ®iÖn tho¹i, Fax...gióp kh¸ch hµng cã thÓ t×m ®Õn doanh nghiÖp. NhiÒu kh¸ch hµng, kÓ c¶ c¸c ®èi t¸c muèn tíi mµ kh«ng biÕt “®êng”.
Nh×n chung, ®a sè c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha tËn dông ®îc c«ng nghÖ míi mét c¸ch hiÖu qu¶ trong triÓn khai c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i ®Ó khai th¸c thÕ m¹nh cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.
1.2 Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö cña doanh nghiÖp ViÖt Nam
Xóc tiÕn th¬ng m¹i qua m¹ng Internet lµ mét h×nh thøc ph¸t triÓn míi, víi nh÷ng thuËn lîi mµ c¸c ph¬ng ph¸p xóc tiÕn th¬ng m¹i truyÒn thèng kh«ng thÓ cã. Tuy nhiªn, tiÕn hµnh nã nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao lµ mét vÊn ®Ò kh«ng dÔ dµng. §Ó ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp ph¸t huy ®îc t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc kinh doanh cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c tíi nh÷ng bíc ®i quan träng ®Ó thùc hiÖn nã th«ng qua Internet.
a. X©y dùng c¸c môc tiªu cña ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i
M¹ng Internet ®a ra rÊt nhiÒu c¬ héi cho doanh nghiÖp ®Ó xóc tiÕn s¶n phÈm vµ x©y dùng mét mèi quan hÖ trùc tiÕp c¸ nh©n ho¸ víi nh÷ng kh¸ch hµng cã ®ãng gãp lín tíi sù ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, còng nh x©y dùng bÊt kú chiÕn lîc kinh doanh nµo, viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ sÏ thóc ®Èy c¸c c¬ héi vµ kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp triÓn khai chiÕn lîc kinh doanh th¬ng m¹i ®iÖn tö mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
X©y dùng c¸c môc tiªu cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn nh»m x¸c ®Þnh t¹i sao doanh nghiÖp muèn kinh doanh trùc tuyÕn ®Ó theo ®uæi sù gia t¨ng khèi lîng b¸n s¶n phÈm nµo ®ã, sù khuÕch tr¬ng tªn h·ng, hay ®Èy m¹nh c¸c quan hÖ hîp t¸c ®Çu t, c¸c quan hÖ víi céng ®ång vµ víi kh¸ch hµng, hoÆc gi¶m chi phÝ kinh doanh, còng cã thÓ lµ më réng kªnh b¸n hµng sang ®Þa bµn míi .v.v.
C¸c môc tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp lµ g×? Cã bao nhiªu lo¹i s¶n phÈm muèn b¸n vµ b¸n víi gi¸ bao nhiªu? H·y ®Æt ra môc tiªu cho m×nh mét c¸ch hîp lý, cã tÝnh kh¶ thi vµ nªn ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng môc tiªu cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
Gi¸ c¶: HÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng ®Òu so s¸nh gi÷a c¸c ®iÓm mua hµng trùc tuyÕn, bëi ®iÒu nµy tiÕn hµnh qua m¹ng lµ rÊt dÔ dµng. Do vËy, hµng hãa, dÞch vô cña doanh nghiÖp ph¶i cã søc c¹nh tranh vÒ gi¸, víi møc gi¸ hîp lý. Trong khi ®ã, ngêi mua hµng trùc tuyÕn sÏ kh«ng cã quyÒn mÆc c¶.
N¨ng lùc chñ yÕu cña doanh nghiÖp lµ g× vµ ®iÒu g× gióp doanh nghiÖp vît trªn c¸c ®èi thñ c¹nh tranh?
NÕu ®· cã ®èi thñ c¹nh tranh trùc tuyÕn, h·y t×m hiÓu xem hä thiÕu sãt ®iÒu g× ®Ó doanh nghiÖp vît qua. Mäi nhµ kinh doanh ®Òu cã mét sè n¨ng lùc chÝnh mµ dùa vµo ®ã hä vît lªn trªn c¸c ®èi thñ cña m×nh. H·y tËn dông kh¶ n¨ng ®ã khi doanh nghiÖp tham gia kinh doanh trùc tuyÕn.
ThÞ trêng môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ ai vµ ë ®©u?
B»ng c¸ch x¸c ®Þnh sím thÞ trêng môc tiªu, doanh nghiÖp cã thÓ x©y dùng Website thÝch hîp ®èi víi thÞ trêng ®ã, vµ th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin trùc tuyÕn, ngo¹i tuyÕn ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng sö dông dÞch vô trùc tuyÕn cña m×nh. ViÖc xóc tiÕn th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp b»ng c¸ch ®Þnh híng cho tõng nhãm ngêi tiªu dïng trªn thÞ trêng thêng ph¸t huy hiÖu qu¶ h¬n h×nh thøc qu¶ng c¸o ®¹i trµ. Doanh nghiÖp cÇn chó träng vµo néi dung vµ môc tiªu cña tõng site chø kh«ng ®¬n thuÇn lµ qu¶ng c¸o trªn tÊt c¶ c¸c site vµ b¾t ngêi sö dông ph¶i nhËn nh÷ng th«ng tin mµ hä kh«ng muèn. TiÕp theo, ph¶i x¸c ®Þnh kh¸ch hµng môc tiªu vµ ph¬ng thøc ®Ó tiÕp cËn hä.
Doanh nghiÖp muèn thu hót nh÷ng lo¹i kh¸ch hµng nµo?
Theo quy luËt, trong toµn bé kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp th× cã kho¶ng 20% sÏ ®em l¹i 80% tæng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. H·y lu«n quan t©m tíi nh÷ng kh¸ch hµng nµy ®Ó gi÷ ®îc mèi quan hÖ tèt víi hä vµ khuyÕn khÝch hä tiÕp tôc mua hµng.
Doanh nghiÖp lµm c¸ch nµo ®Ó thu hót kh¸ch hµng tíi cöa hµng cña m×nh?
Cã rÊt nhiÒu c¸ch thu hót kh¸ch hµng tíi cöa hµng trùc tuyÕn cña doanh nghiÖp, ch¼ng h¹n nh: ®¨ng ký vµo c¸c ph¬ng tiÖn t×m kiÕm, qu¶ng c¸o biÓu ng÷, tham gia c¸c céng ®ång ¶o, sö dông th ®iÖn tö, c¸c b¶n tin ®iÖn tö v.v. Qu¶ng c¸o vµ khuyÕn m¹i lµ mét ph¬ng ph¸p xóc tiÕn th¬ng m¹i rÊt hiÖu qu¶ trong viÖc më réng tÝnh phæ biÕn cña s¶n phÈm ®èi víi c«ng chóng.
Lµm thÕ nµo ®Ó gi÷ cho kh¸ch hµng quay l¹i cöa hµng cña m×nh? Cã nhiÒu c¸ch ®Ó khiÕn cho kh¸ch hµng quay l¹i Website cña doanh nghiÖp. §iÒu quan träng nhÊt lµ doanh nghiÖp ph¶i cã mét site dÔ tiÕp cËn vµ thó vÞ víi kh¸ch hµng khi hä tíi th¨m lÇn ®Çu tiªn. NÕu kh¸ch hµng ®Æt hµng, ph¶i ®¶m b¶o r»ng ®¬n ®Æt hµng ®· tíi Website cña doanh nghiÖp th× viÖc quan träng tiÕp theo lµ doanh nghiÖp cÇn thêng xuyªn quan t©m, gi÷ liªn l¹c víi hä, ch¼ng h¹n th«ng qua th ®iÖn tö th«ng b¸o tíi kh¸ch hµng nh÷ng mÆt hµng míi ®Æc biÖt mµ hä cã thÓ quan t©m ®Õn. Doanh nghiÖp ph¶i thùc sù hiÓu râ vÒ kh¸ch hµng b»ng c¸ch liªn tôc x©y dùng, cËp nhËt c¬ së d÷ liÖu vÒ hä mçi khi kh¸ch hµng tíi th¨m Website, doanh nghiÖp cã thÓ ®a ra nh÷ng gîi ý vµ nh÷ng s¶n phÈm ®Æc biÖt ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña hä.
Tãm l¹i, tríc khi doanh nghiÖp triÓn khai ho¹t ®éng kinh doanh trªn m¹ng, cÇn ph¶i ®Æt ra môc tiªu tæng qu¸t cña Website. Sau khi ®· x¸c ®Þnh râ môc ®Ých chung, doanh nghiÖp h·y ®a ra mét lo¹t c¸c c©u hái mµ viÖc tr¶ lêi chóng sÏ cho phÐp doanh nghiÖp chi tiÕt ho¸ c¸c bíc cÇn thùc hiÖn, quyÕt ®Þnh ®îc híng ®i ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu xóc tiÕn th¬ng m¹i cña m×nh.
b. X©y dùng Website hiÖu qu¶
X©y dùng Website lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia th¬ng m¹i ®iÖn tö toµn cÇu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi ®iÓm hiÖn nay th× viÖc t¹o ®îc mét Website Ên tîng lµ hÕt søc quan träng, bëi Website ®ãng vai trß nh mét v¨n phßng ¶o cña doanh nghiÖp, nã gãp phÇn x©y dùng uy tÝn, ®¼ng cÊp cho doanh nghiÖp. Theo c¸c chuyªn gia tin häc, thiÕt kÕ mét trang Web kh«ng ph¶i lµ khã, c¸i khã lµ lµm sao trang Web ®îc thiÕt kÕ cã søc hÊp dÉn, tiÖn dông, vµ khiÕn c¸c kh¸ch hµng cã thÓ dÔ dµng nhËn ra doanh nghiÖp, nhí tíi Website cña doanh nghiÖp trong hµng triÖu c¸c Website kh¸c. §Ó x©y dùng ®îc mét Website hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp nªn chó ý tíi mét sè ®iÓm nh:
T¹o ®Æc trng riªng
ThiÕt kÕ Website thÕ nµo ®Ó thu hót ®îc nhiÒu ngêi viÕng th¨m nhÊt ngoµi c¸c vÊn ®Ò kü thuËt th«ng thêng cÇn quan t©m tíi mét sè chiªu ®éc ®¸o, b¾t m¾t, ch¼ng h¹n nh t×m c¸ch xo¸ bá sù nhµm ch¸n, ®¬n ®iÖu cña c¸c trang Web th«ng thêng b»ng viÖc t¹o cho Website cña doanh nghiÖp cã c¸i g× ®ã l¹ lïng, thËm chÝ kú côc (nhng kh«ng ®îc qu¸ ®¬n gi¶n hay ng©y ng« bëi mäi ngêi sÏ ®¸nh gi¸ thÊp doanh nghiÖp). H·y cè g¾ng lµm næi bËt ®Þa chØ cña doanh nghiÖp h¬n mét chót so víi nh÷ng trang kh¸c th«ng qua chÕ ®é mµu s¾c, ph«ng ch÷ hiÓn thÞ, hay mét sè kü thuËt t¹o hiÖu øng ch÷ Èn hiÖn...HiÖn nay, ngoµi c¸c c¬ cÊu t×m kiÕm th«ng dông, cßn cã mét sè phÇn mÒm ho¹t ®éng nh nh÷ng th¸m tö trªn m¹ng gióp cho ngêi sö dông t×m ra c¸c ®Þa chØ Web chøa th«ng tin hä cÇn nhanh chãng h¬n, ®ång thêi cã ®îc mét th«ng tin c¬ b¶n vÒ trang Web ®ã mµ kh«ng cÇn ph¶i thùc sù truy cËp vµo. VËy th× t¹i sao doanh nghiÖp kh«ng ®a ra mét sè lêi tãm t¾t, giíi thiÖu Ên tîng nhÊt vÒ m×nh. NhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· sai ë ®iÓm nµy khi hä ®¬n gi¶n chØ lËp Website theo kiÓu tê giíi thiÖu s¶n phÈm, mµ kh«ng tÝch hîp c¸c kh¶ n¨ng b¸n hµng víi th ®iÖn tö tù ®éng ho¸, c¸c lo¹i c«ng nghÖ g©y Ên tîng.
H¹n chÕ sè lÇn nh¸y chuét
§iÒu mµ mçi doanh nghiÖp cÇn chó ý khi thiÕt kÕ Website lµ site ph¶i cã cÊu tróc hîp lý, sao cho ®Ó vµo bÊt cø ®©u kh¸ch hµng còng chØ lµ nh¸y chuét tèi ®a 3-4 lÇn. §õng nªn ®Ó kh¸ch hµng l©m vµo t×nh tr¹ng më hÕt trang nä ®Õn trang kia mµ m·i vÉn cha thÊy th«ng tin m×nh cÇn, khiÕn cho hä c¶m thÊy sèt ruét. NÕu thiÕt kÕ tÖ th× kh¸ch hµng sÏ kh«ng quay l¹i mÆc dï néi dung cã thÓ rÊt hay.
Rót ng¾n thêi gian t¶i xuèng cña Website
§Æc ®iÓm cña Internet ViÖt Nam hiÖn nay lµ tèc ®é truy cËp rÊt chËm, cíc phÝ thêi gian truy cËp l¹i rÊt cao, bëi vËy víi trang Web lín, thêi gian chê ®îi t¶i xuèng sÏ ®îc tr¶ gi¸ rÊt ®¾t, ®iÒu nµy dÔ lµm ngêi sö dông nãng lßng sèt ruét. Bëi vËy, c¸c file h×nh ¶nh trªn Website nªn cã kÝch thíc nhá, lo¹i bá tÊt c¶ c¸c ®o¹n kh«ng cÇn thiÕt, gi¶m h×nh ¶nh giíi thiÖu s¶n phÈm, tr¸nh l¹m dông h×nh ¶nh qu¸ nhiÒu ®Ó ®¶m b¶o cho trang Web cña doanh nghiÖp cã thÓ t¶i xuèng nhanh, ngîc l¹i, viÖc chê ®îi l©u sÏ khiÕn ngêi truy cËp ch¸n n¶n, bá cuéc gi÷a chõng. Site ph¶i ®îc thiÕt kÕ sao cho ngêi tíi th¨m Website cña doanh nghiÖp cã thÓ ®äc c¸i g× ®ã trong khi chê site ®îc t¶i xuèng hoµn toµn. ThiÕt kÕ mét hÖ thèng ®Þnh híng cho phÐp kh¸ch hµng chän s¶n phÈm dÔ dµng h¬n vµ nhanh h¬n.
Tù viÕt néi dung cña site
Doanh nghiÖp cã thÓ tù x©y dùng c¸c trang Web hoÆc thuª nh÷ng nhµ thiÕt kÕ Website chuyªn nghiÖp. DÜ nhiªn c¸c trang Web chuyªn nghiÖp thêng ®Ñp h¬n. Nhng néi dung c¸c trang Web doanh nghiÖp vÉn ph¶i tù viÕt, bëi v× kh«ng ai cã thÓ hiÓu vÒ doanh nghiÖp còng nh nh÷ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nh chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. Bíc ®Çu doanh nghiÖp nªn giíi thiÖu vÒ mÆt hµng, dÞch vô vµ nh÷ng th«ng tin vÒ doanh nghiÖp cña m×nh, vµ nhí ®a vµo trang Web nh÷ng th«ng tin giao dÞch nh: sè ®iÖn tho¹i, sè fax, ®Þa chØ e-mail hoÆc trang liªn hÖ,...®ã lµ nh÷ng th«ng tin tèi thiÓu mµ ®èi t¸c lµm ¨n muèn biÕt.
Khi thiÕt kÕ Website, nªn tham kh¶o nh÷ng trang Web næi tiÕng. Trong giai ®o¹n ®Çu, doanh nghiÖp cã thÓ lµm Website h¬i ®¬n gi¶n mét chót vµ ph¸t triÓn tiÕp lªn.
c. Ph¸t triÓn vµ më réng Website ra thÞ trêng thÕ giíi
Internet lµ mét thµnh tùu cña sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin ®·, ®ang vµ sÏ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Nã kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi mét quèc gia mµ trªn toµn thÕ giíi, kh«ng ph©n biÖt ®Þa lý l·nh thæ, kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ. §èi tîng kh¸ch hµng mµ doanh nghiÖp ng¾m tíi kh«ng chØ lµ ngêi tiªu dïng trong níc mµ c¶ ngêi níc ngoµi. Tuy nhiªn, lµm thÕ nµo ®Ó trang Web cña doanh nghiÖp ®Õn ®îc víi mäi ®èi tîng truy cËp tõ c¸c níc kh¸c nhau, doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi ng«n ng÷ cho Website, nhng mçi ng«n ng÷ l¹i g¾n víi mét nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau. Do ®ã, doanh nghiÖp ph¶i chó ý x©y dùng Website víi ng«n ng÷ phï hîp víi ®Æc trng cña tõng v¨n hãa b»ng c¸ch:
X¸c ®Þnh thÞ trêng môc tiªu
ThÞ trêng môc tiªu phô thuéc hoµn toµn vµo s¶n phÈm, môc ®Ých kinh doanh cña b¹n. Nã lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh viÖc x©y dùng c¸c ng«n ng÷ kh¸c nhau trªn Website cña b¹n. VÉn biÕt tiÕng Anh ®îc coi lµ mét ng«n ng÷ chung trªn kh¾p toµn cÇu. Tuy nhiªn, theo c¸c sè liÖu thèng kª, sè ngêi truy cËp Internet kh«ng biÕt tiÕng Anh chiÕm mét tû lÖ kh¸ lín. Doanh nghiÖp sÏ mÊt mét sè lîng lín kh¸ch hµng tiÒm n¨ng nÕu nh÷ng thÞ trêng cña doanh nghiÖp l¹i sö dông nh÷ng ng«n ng÷ kh¸c nh tiÕng Ph¸p, §øc, NhËt, Trung Quèc,..
X©y dùng ng«n ng÷ cho Website
ViÖc x©y dùng nhiÒu ng«n ng÷ kh¸c nhau cho Website cña doanh nghiÖp lµ mét c¬ héi tèt ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn ®îc víi c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp ®ang lo sî trang Web cña m×nh sÏ trë nªn qu¸ lín. §iÒu ®ã hoµn toµn phô thuéc vµo doanh nghiÖp. Tõ ng«n ng÷ chÝnh, doanh nghiÖp cã thÓ dÞch toµn bé Website sang c¸c ng«n ng÷ kh¸c, hoÆc bÊt kú mét trang nµo mµ doanh nghiÖp cho lµ cÇn thiÕt vµ quan träng. ThËm chÝ chØ cÇn mét lêi chµo víi c¸c ng«n ng÷ kh¸c nhau còng cã thÓ b¾t ®Çu t¹o dùng ®îc uy tÝn cña doanh nghiÖp ®èi víi kh¸ch hµng.
Trang Web sau khi ®· ®îc dÞch sang ng«n ng÷ míi cÇn ®îc qu¶ng b¸ ®Õn c¸c thÞ trêng môc tiªu vµ ®¨ng ký lªn c¸c c«ng cô t×m kiÕm. Vµ ®iÒu quan träng nhÊt mµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng nªn quªn ®ã lµ t¹o ra c¸c ®êng liªn kÕt tíi c¸c phÇn ng«n ng÷ kh¸c nhau ®Ó kh¸ch truy cËp cã thÓ lùa chän.
§èi víi nh÷ng trang Web sau khi ®· ®îc dÞch sang c¸c ng«n ng÷ kh¸c nhau, doanh nghiÖp còng lu«n chó ý ®Õn viÖc cËp nhËt vµ hoµn thiÖn néi dung mét c¸ch thêng xuyªn. Bªn c¹nh ®ã doanh nghiÖp còng nªn quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng mét ch¬ng tr×nh ®Ó ngêi dÞch thuËt cã thÓ download vµ chØnh söa kÞp thêi.
Lùa chän nhµ dÞch thuËt
H·y t×m kiÕm mét h·ng cã nhiÒu kinh nghiÖm biªn dÞch. Vµ cã kh¶ n¨ng dÞch ®îc nhiÒu ng«n ng÷ ë c¸c ch©u lôc kh¸c nhau. §iÒu quan träng lµ doanh nghiÖp nªn hái tríc vÒ phÇn gi¸ c¶, chÊt lîng dÞch thuËt, còng nh tÊt c¶ c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan...
Tãm l¹i, víi mét trang Web phong phó vÒ néi dung vµ ng«n ng÷ thÓ hiÖn, tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trùc tuyÕn cña doanh nghiÖp nh: xóc tiÕn th¬ng m¹i, kinh doanh, giao nhËn, vµ t¹o dùng c¸c mèi quan hÖ céng ®ång ®Òu ®îc ph¸t triÓn, më réng vµ n©ng cao do cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi nh÷ng ®èi tîng kh¸ch hµng trªn toµn cÇu.
d. ChiÕn lîc xóc tiÕn th¬ng m¹i b»ng E-mail
§èi víi h×nh thøc b¸n hµng trªn Internet, mét ph¬ng thøc thêng ®îc sö dông vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao lµ göi c¸c th ®iÖn tö ®Õn nhiÒu ®Þa chØ kh¸ch hµng. Trong mét thêi gian rÊt ng¾n, kh¸ch hµng cã thÓ nhËn ®îc ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ hä quan t©m.
Ph¶i lªn kÕ ho¹ch tr¶ lêi tÊt c¶ nh÷ng E-mail ®îc göi ®Õn trong vßng 24 giê. ViÖc nµy thÓ hiÖn sù tËn tôy, nghiªm tóc trong c«ng viÖc vµ sù t«n träng kh¸ch hµng. §©y lµ c¸ch x©y dùng lßng tin tèt nhÊt. Nã cã thÓ ®em l¹i lîi thÕ c¹nh tranh h¬n so víi th¸i ®é b×nh thêng kh«ng mÊy nhiÖt huyÕt. Vµo nh÷ng dÞp lÔ ®Æc biÖt, mét bøc th ®iÖn tö th¨m hái, mét lêi chµo, mét lêi chóc quan t©m ®Õn kh¸ch hµng ch¾c h¼n sÏ lµm kh¸ch hµng chó ý, hµi lßng vµ lu«n nhí ®Õn doanh nghiÖp.
Khi cã mét chiÕn dÞch xóc tiÕn míi, bªn c¹nh nh÷ng kh¸ch hµng míi cÇn l«i kÐo, cÇn tÝnh ®Õn viÖc göi E-mail cho c¶ c¸c kh¸ch hµng cò nh»m thu hót mét tû lÖ lín kh¸ch hµng trë l¹i site cña doanh nghiÖp. Sù trë l¹i cña kh¸ch hµng cò lµ kÕt qu¶ b¸n hµng tèt nhÊt.
e. Doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi kh¸ch hµng
Doanh nghiÖp nªn theo dâi tû lÖ phÇn tr¨m kh¸ch mua hµng chø kh«ng nªn chØ tËp trung vµo tæng sè ngêi truy cËp Website v× cã thÓ nhiÒu ngêi truy cËp Website cña doanh nghiÖp chØ v× tß mß. Còng cÇn chó ý ®Õn tû lÖ chuyÓn ®æi tõ ngêi xem sang ngêi mua hµng, vµ nªn t×m hiÓu th¸i ®é ngêi xem, t¹i sao hä mua hµng vµ t¹i sao kh«ng mua. Lu«n lµm ®i lµm l¹i ®iÒu ®ã doanh nghiÖp sÏ b¸n ®îc rÊt nhiÒu hµng.
Khi mét kh¸ch hµng trë l¹i víi Website cña doanh nghiÖp, m¸y chñ cña doanh nghiÖp ph¶i nhËn ra vµ cÇn thÓ hiÖn sù nhËn ra ®ã. §©y cã thÓ lµ bÝ quyÕt chÝnh dÉn ®Õn thµnh c«ng trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, lµ c¸ch thøc ®Ó ®em l¹i tû lÖ cao cho nh÷ng ngêi ®Õn th¨m Website trë thµnh ngêi mua s¾m, vµ gi÷ v÷ng sù trung thµnh cña kh¸ch hµng ®ã.
f. Quan t©m tíi viÖc ph©n phèi hµng ho¸
§èi víi kinh doanh th¬ng m¹i ®iÖn tö th× viÖc giao hµng quèc tÕ cã lÏ lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt ®ßi hái mét møc gi¸ c¶ phï hîp vµ thêi gian giao hµng nhanh chãng. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, viÖc thuª c¸c h·ng chuyÓn ph¸t nhanh hµng ®Çu thÕ giíi nh Federal, Express, UPS hay DHL cã thÓ lµ qu¸ ®¾t ®á. Thay vµo ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ t×m ra mét biÖn ph¸p tèi u, ch¼ng h¹n ký hîp ®ång víi c¸c nhµ vËn chuyÓn ë tõng ®Þa bµn.
g. Coi chÊt lîng lµ vÊn ®Ò sèng cßn
Mét tån t¹i mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i hÕt søc lu t©m vµ t×m c¸ch kh¾c phôc lµ vÊn ®Ò chÊt lîng s¶n phÈm. VÊn ®Ò nµy cµng trë nªn ®Æc biÖt quan träng khi doanh nghiÖp tham gia kinh doanh trªn m¹ng. ë ViÖt Nam, s¶n phÈm, tªn tuæi, vµ chÊt lîng vÉn cha g¾n víi nhau, ®ã còng lµ lý do khiÕn ngêi tiªu dïng cha d¸m ®Æt niÒm tin vµo viÖc mua b¸n hµng gi¸n tiÕp. Trùc tiÕp ®i chî, siªu thÞ ®Ó tiÕp xóc tËn tay, tËn m¾t s¶n phÈm mµ nhiÒu khi kh¸ch hµng cßn mua ph¶i hµng kÐm chÊt lîng n÷a lµ mua hµng gi¸n tiÕp th«ng qua m¹ng. NhiÒu kh¸ch hµng ng¹i mua hµng trùc tiÕp v× lý do eo hÑp thêi gian ®· s½n sµng tr¶ thªm chi phÝ ®Ó mua hµng th«ng qua m¹ng, nhng qua thùc tÕ mét vµi lÇn hä ®· kh«ng thÓ tiÕp tôc bëi mua hµng qua m¹ng chiÕm qu¸ nhiÒu thêi gian chê ®îi, h¬n n÷a l¹i mua hµng kh«ng tèt víi chi phÝ qu¸ cao.
Sù thiÕu tin cËy lµ rµo c¶n chñ yÕu ®Ó doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng thùc hiÖn giao dÞch qua m¹ng vµ ®ã còng lµ lý do t¹i sao chóng ta ®ang ph¶i tõng bíc t¹o lßng tin cho c¸c giao dÞch trªn m¹ng. Cho nªn, ®Ó th¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam cÇn ph¶i häc theo c¸ch cña ngêi níc ngoµi lµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, dÞch vô. Muèn lµm ®îc ®iÒu nµy, hµng hãa b¸n qua m¹ng ph¶i cã tiªu chuÈn chÊt lîng nh ë c¸c níc ph¸t triÓn. C¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng s¶n phÈm cña m×nh, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng, t¹o t©m lý tin tëng cho kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, gi¸ c¶ còng nh uy tÝn cña doanh nghiÖp. Cã nh vËy míi b¸n ®îc hµng qua m¹ng, míi ph¸t triÓn ®îc th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.
Tãm l¹i, ®iÓm mÉu chèt cña c¸c doanh nghiÖp ®ang kinh doanh theo kiÓu truyÒn thèng lµ ph¶i x¸c ®Þnh c¬ chÕ ®iÒu hµnh trang Web ®Ó phèi hîp nhÞp nhµng cöa hµng trùc tuyÕn víi phÇn cßn l¹i cña doanh nghiÖp. Khi ®· tiÕn hµnh mäi thø thuÇn thôc, hä sÏ nhanh chãng thÊy mua b¸n trùc tuyÕn gÇn gièng ®Æt hµng qua Catalogue, chØ thay mét trang Web cho mét Catalogue. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh kiÓu truyÒn thèng cã lîi thÕ h¬n c¸c c«ng ty Internet míi thµnh lËp v× hä cã mét c¬ së vËt chÊt s½n cã ®Ó chuyÓn hµng, cã tªn vµ sù hiÖn diÖn thùc cña hä ngoµi m¹ng vµ kh¸ch hµng tin tëng nh·n hiÖu hä ®· tËn m¾t thÊy. C¸c nhµ ph©n tÝch cho biÕt, so s¸nh gi÷a giao dÞch trùc tuyÕn qua m¹ng víi giao dÞch ngo¹i tuyÕn th× kh¸ch hµng vÉn cã xu híng thÝch ®îc xem tËn m¾t s¶n phÈm tríc khi mua, nhng hä còng thÝch lªn m¹ng ®Ó t×m hiÓu vÒ c¸c mÆt hµng hä muèn mua. Bëi vËy, c¸c doanh nghiÖp giµnh ®îc phÇn th¾ng trong cuéc ®ua khèc liÖt nµy lµ nh÷ng ngêi biÕt kÕt hîp gi÷a “ thùc vµ ¶o ”.
2. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ phÝa ChÝnh phñ
2.1 T¹o khu«n khæ ph¸p lý cho th¬ng m¹i ®iÖn tö
Sù ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ph¸t sinh rÊt nhiÒu c¸c mèi quan hÖ cÇn ph¶i ®îc ®iÒu chØnh. Nhng cho ®Õn nay chóng ta cha x©y dùng ®îc khu«n khæ ph¸p lý cho th¬ng m¹i ®iÖn tö, cha cã chç dùa ph¸p lý v÷ng ch¾c cho c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö. ViÖt Nam chóng ta cã ph¬ng ch©m “sèng vµ lµm viÖc theo hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt”, bëi vËy, nÕu cha cã khung ph¸p luËt hoµn chØnh cho th¬ng m¹i ®iÖn tö th× cha thÓ coi lµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®îc h×nh thµnh theo ®óng nghÜa cña nã.
HiÖn nay, ë ViÖt Nam vÉn cha thèng nhÊt quan ®iÓm ®èi víi viÖc ban hµnh luËt cho th¬ng m¹i ®iÖn tö, cã mét sè quan ®iÓm cho r»ng nªn chØ ë møc NghÞ ®Þnh. Nhng theo em, tÝnh phøc t¹p trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh míi, nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt, phøc t¹p h¬n. Bëi th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng chØ ®¬n thuÇn liªn quan ®Õn khÝa c¹nh th¬ng m¹i mµ cßn khÝa c¹nh kü thuËt. HiÖu lùc cña c¸c chÕ ®Þnh ph¸p lý cßn ph¶i ®îc hç trî, ®¶m b¶o b»ng nh÷ng c«ng nghÖ khoa häc, nh ch÷ ký ®iÖn tö, an toµn tµi liÖu ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng b»ng khoa häc mËt m·...HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c níc ®Òu cã riªng luËt cho th¬ng m¹i ®iÖn tö, thËm chÝ riªng vÒ ch÷ ký ®iÖn tö. V× vËy ViÖt Nam còng nªn t¸ch riªng luËt th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ luËt th¬ng m¹i. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n tríc m¾t ChÝnh phñ cã thÓ xem xÐt kh¶ n¨ng ®a c¸c quy ®Þnh vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö vµo mét Ch¬ng trong LuËt th¬ng m¹i.
2.2. Xóc tiÕn h×nh thµnh hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö
§Ó cã thÓ ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö mét c¸ch toµn diÖn, ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö hoµn chØnh. Cho ®Õn nay, thanh to¸n ®iÖn tö ë ViÖt Nam mÆc dï ®· cã sù quan t©m ®Çu t cña ChÝnh phñ, song kho¶n ®Çu t nµy cßn qu¸ h¹n chÕ ®Ó cã t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ ®èi víi mét hÖ thèng thanh to¸n cßn qu¸ l¹c hËu. §Ó chuÈn bÞ mét c¬ së v÷ng ch¾c cho øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö, Nhµ níc nªn ®Çu t hç trî m¹nh mÏ h¬n n÷a theo c¸c híng: N©ng cao nhËn thøc cho chÝnh c¸c ng©n hµng, gióp hä thÊy ®îc nh÷ng lîi Ých, tÇm quan träng cña viÖc khÈn tr¬ng triÓn khai h×nh thøc thanh to¸n nµy; ®Çu t ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin trong ho¹t ®éng ng©n hµng, hç trî c¸c ng©n hµng ®Èy m¹nh h×nh thøc thanh to¸n dïng thÎ ë ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, mét viÖc quan träng cÇn lµm ngay lµ tiÕn hµnh phæ biÕn nh÷ng lîi Ých cña viÖc thanh to¸n thÎ ®Ó khuyÕn khÝch sö dông réng r·i trong nh©n d©n bëi viÖc thay ®æi thãi quen cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n lµ ®iÒu khã cã thÓ thùc hiÖn ngay ®îc.
2.3 Hç trî doanh nghiÖp trong c«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng m¹i
Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ vÊn ®Ò v« cïng bì ngì míi mÎ ®èi víi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, vÊn ®Ò øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i liªn quan ®Õn hµng lo¹t c¸c yÕu tè kh¸c nh n©ng cao nhËn thøc, c«ng nghÖ vµ ®ßi hái mét kho¶n ®Çu t ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Kho¶n ®Çu t nµy sÏ ®em l¹i lîi nhuËn tèi ®a nÕu nh c¸c doanh nghiÖp ®îc t vÊn, ®îc nhËn sù hç trî gióp ®ì tõ m¹ng líi xóc tiÕn th¬ng m¹i hay tõ c¸c c¬ quan ChÝnh phñ.
ChÝnh phñ còng nªn ®øng ra thµnh lËp c¸c Website cã tÝnh chÊt lµ mét sîi d©y liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi thÞ trêng thÕ giíi. Trang Web nµy cã thÓ ph©n theo ngµnh nghÒ kinh doanh, chñng lo¹i mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu ®Ó giíi thiÖu cho phÝa ®èi t¸c níc ngoµi vÒ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mét c¸ch cã hÖ thèng. Qua ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt nhËp khÈu, vµ truyÒn b¸ mét c¸ch nh×n toµn diÖn vÒ nÒn kinh tÕ vµ tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam. §ång thêi, gi¶i ph¸p nµy sÏ gióp cho c¸c ®èi t¸c níc ngoµi vµ c¸c doanh nghiÖp trong níc tiÕp cËn, t×m hiÓu nhau dÔ dµng h¬n.
2.4 Xóc tiÕn c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o
Mét trong nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt cho sù ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò ®µo t¹o vµ n©ng cao nhËn thøc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. Thùc tr¹ng cña chóng ta vÒ ®µo t¹o nh©n lùc cho th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng b¸o ®éng. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c sinh viªn ë níc ta, ®éi ngò tri thøc tiÕp qu¶n x· héi trong t¬ng lai, ngay c¶ sinh viªn chuyªn ngµnh tin häc còng nhiÒu ngêi cßn cha hiÓu Internet, th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ g×. Trong khi ë nhiÒu níc, Internet ®îc truy cËp miÔn phÝ th× ë ViÖt Nam ngay c¶ m¸y tÝnh nhiÒu sinh viªn còng kh«ng cã. §©y còng lµ t×nh tr¹ng chung cña hÖ thèng c¸c trêng §¹i häc ë níc ta. §Ó cã ®îc mét líp ngêi t¬ng lai ®ñ kh¶ n¨ng lµm chñ c«ng nghÖ vµ tham gia tÝch cùc vµo th¬ng m¹i ®iÖn tö, theo ý kiÕn c¸ nh©n em, Nhµ níc nªn hç trî ®Ó c¸c trêng §¹i häc ®îc nèi m¹ng miÔn phÝ, khuyÕn khÝch gi¸o viªn vµ sinh viªn sö dông Internet, tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi. §©y lµ mét gi¶i ph¸p cã ý nghÜa l©u dµi. Cßn tríc m¾t, cÇn tiÕn hµnh bï ®¾p lç hæng kiÕn thøc b»ng c¸ch më c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n vÒ Internet vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö cho nh÷ng ngêi cã nhu cÇu, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi khuyÕn khÝch t nh©n triÓn khai nh÷ng kho¸ häc ®µo t¹o nh vËy.
Mét gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ nh»m ph¸t triÓn ®éi ngò nh©n lùc thùc hiÖn th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ §µo t¹o chuyªn ngµnh Th¬ng m¹i ®iÖn tö trong trêng §¹i häc. Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ßi hái mét ®éi ngò nh©n lùc kh«ng chØ ®îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc vÒ tin häc, m¹ng Internet mµ quan träng h¬n lµ kiÕn thøc vÒ kinh doanh. V× vËy ®a chuyªn m«n ®µo t¹o th¬ng m¹i ®iÖn tö vµo mét trêng §¹i häc ®µo t¹o vÒ kinh doanh lµ phï hîp. Nh Trung Quèc vµo th¸ng 5 n¨m 2000 ®· më häc viÖn TM§T ®Çu tiªn cã chøc n¨ng ®µo t¹o sinh viªn ®¹i häc vµ nghiªn cøu sinh sau ®¹i häc chuyªn ngµnh TM§T. §©y râ rµng lµ chiÕn lîc mµ Trung Quèc tiÕn hµnh nh»m trang bÞ c¬ së nÒn t¶ng cho t¬ng lai. HiÖn níc ta cha cã trêng §¹i häc nµo ®µo t¹o riªng chuyªn m«n vÒ TM§T, viÖc xóc tiÕn ®µo t¹o mét líp ngêi chuyªn m«n vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ quan träng vµ cÊp b¸ch. Gi¶ sö chóng ta cã tiÕn hµnh më ngay mét chuyªn ngµnh ®µo t¹o th¬ng m¹i ®iÖn tö th× ph¶i sau vµi n¨m n÷a líp sinh viªn ®Çu tiªn míi ra trêng. NÕu kh«ng kÞp thêi chuÈn bÞ nguån lùc n¾m b¾t c«ng nghÖ, chuÈn bÞ hµnh trang cho t¬ng lai, th× ViÖt Nam sÏ bá xa trong thÕ kû sè ho¸ tíi ®©y.
Theo em nghÜ, TM§T ¸p dông trong ho¹t ®éng Ngo¹i Th¬ng lu«n lu«n lµ thÝch hîp trong c¶ hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. V× vËy trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng vµ §¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n cã lÏ lµ n¬i phï hîp h¬n c¶ trong viÖc ®µo t¹o chuyªn ngµnh TM§T. Bëi trong øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö ¸p dông trong ngo¹i th¬ng sÏ ®Æc biÖt ph¸t huy lîi thÕ cña m×nh. V× vËy Nhµ níc nªn cã chñ tr¬ng x©y dùng chuyªn ngµnh ®µo t¹o TM§T t¹i c¸c trêng ®¹i häc vµ ph¶i x¸c ®Þnh mét n¬i lµ träng t©m ®µo t¹o.
VÒ phÝa trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng chóng ta, lµ mét c¬ së ®Çu ngµnh ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô Ngo¹i th¬ng, nÕu TM§T ®îc gi¶ng d¹y trong trêng sÏ ®Æc biÖt ph¸t huy ®îc lîi thÕ cña m×nh. Bëi thÕ, nhµ trêng nªn lËp kÕ ho¹ch ®Ó dÇn dÇn h×nh thµnh chuyªn ngµnh ®µo t¹o TM§T, ph¸t triÓn trêng ta thµnh mét trung t©m ®µo t¹o nghiÖp vô TM§T cña c¶ níc, gãp phÇn cung cÊp nguån nh©n lùc cho ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö cña ViÖt Nam.
KÕt luËn
Cho ®Õn nay, kh«ng ai phñ nhËn vai trß cña th¬ng m¹i ®iÖn tö (TM§T) ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung, cña tõng quèc gia vµ mçi doanh nghiÖp nãi riªng. TM§T lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña kinh tÕ thÕ giíi trong thÕ kû 21. M«i trêng kinh doanh míi nµy ®· ®em l¹i nh÷ng biÕn ®æi to lín trªn nhiÒu lÜnh vùc, vµ ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ. Lµ sù kÕ thõa cña c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i truyÒn thèng, nhng xóc tiÕn th¬ng m¹i trong TM§T ®îc hç trî hay nãi ®óng h¬n lµ g¾n liÒn víi nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin trong thêi ®¹i míi. Ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i trong TM§T t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp øng dông c¸c u thÕ cña m¹ng ®Ó giao dÞch trùc tuyÕn víi kh¸ch hµng, cã thÓ gióp doanh nghiÖp qu¶ng c¸o vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña m×nh tíi ngêi tiªu dïng th«ng qua Website cña doanh nghiÖp, ®ång thêi doanh nghiÖp còng cã thÓ liªn hÖ thêng xuyªn víi c¸c kh¸ch hµng qua m¹ng b»ng c¸ch göi vµ nhËn E-mail.
øng dông xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö gióp doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ, tiÕt kiÖm thêi gian giao dÞch ®ång thêi l¹i cã thÓ thu hót ®îc mét lîng lín kh¸ch hµng tõ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi chø kh«ng chØ ngêi tiªu dïng néi ®Þa.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n khëi ®Çu ®Çy khã kh¨n, viÖc øng dông xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö cña c¸c doanh nghiÖp còng cha ®îc lµ bao, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö th«ng qua viÖc lËp c¸c Website riªng, göi E-mail tíi kh¸ch hµng truy cËp,...C¸c ho¹t ®éng nµy cña doanh nghiÖp vÉn cha mang l¹i kÕt qu¶ cao do c¸c doanh nghiÖp cha x©y dùng ®îc mét chiÕn lîc xóc tiÕn th¬ng m¹i hiÖu qu¶. C¸c Website cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp chøa ®ùng c¸c th«ng tin cò, kh«ng cËp nhËt, néi dung c¸c trang Web s¬ sµi, tÝnh thÈm mü cha cao, cßn h×nh thøc göi E-mail tíi kh¸ch hµng nhiÒu khi kh«ng ®óng lóc, kh«ng hîp lý g©y nªn sù phiÒn to¸i cho kh¸ch hµng. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n n÷a trong viÖc x©y dùng chiÕn lîc xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö nh: tríc tiªn lµ x©y dùng c¸c môc tiªu cho m×nh trong kÕ ho¹ch xóc tiÕn, x©y dùng mét Website riªng hiÖu qu¶, nh t¹o ®Æc trng riªng cho Website, rót ng¾n thêi gian t¶i xuèng cña site,...Sau ®ã, ph¸t triÓn vµ më réng Website cña m×nh. Ngoµi ra, doanh nghiÖp còng ph¶i cã kÕ ho¹ch trong viÖc göi E-mail tíi c¸c kh¸ch hµng, quan t©m tíi sù tiÖn lîi cho kh¸ch hµng. Cã nh vËy th× doanh nghiÖp míi tiÕn hµnh xóc tiÕn thµnh c«ng. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng cÇn cã sù hç trî cña ChÝnh phñ, c¸c Bé, c¸c ngµnh, c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc n©ng cao nhËn thøc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ øng dông cña nã trong ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i.
Cïng víi viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO, søc Ðp c¹nh tranh ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam vèn ®· rÊt vÊt v¶ trong viÖc t¹o dùng mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng néi ®Þa ®ang ngµy cµng t¨ng lªn. Nhng ch¾c ch¾n r»ng víi nç lùc cña ChÝnh phñ vµ nh©n d©n ViÖt Nam, cïng víi sù hç trî cña c¸c níc trong khu vùc, chóng ta sÏ sím ph¸t triÓn ®îc ph¬ng thøc kinh doanh th¬ng m¹i ®iÖn tö còng nh nhanh chãng triÓn khai c¸c øng dông xóc tiÕn th¬ng m¹i trong th¬ng m¹i ®iÖn tö trong mét t¬ng lai kh«ng xa.
Tµi liÖu tham kh¶o
I/ s¸ch gi¸o khoa, gi¸o tr×nh
Th¬ng m¹i ®iÖn tö/PGS-TS.§inh V¨n MËu; PGS-TS.§inh V¨n TiÕn; ThS NguyÔn Xu©n Th¸i/ Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng, Hµ néi 2003.
KhÝa c¹nh v¨n ho¸ trong th¬ng m¹i ®iÖn tö/TS.Ph¹m ViÖt Long-TS.NguyÔn Thu Minh/ Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi 2003.
Giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö – Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n/TS.NguyÔn V¨n Minh-TrÇn Hoµi Nam/ Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi 2002.
T¬ng lai cña th¬ng m¹i ®iÖn tö/Nhµ xuÊt b¶n Bu ®iÖn/ Hµ néi 12/2002
Gi¸o tr×nh Marketing lý thuyÕt/TËp thÓ t¸c gi¶ §¹i häc Ngo¹i Th¬ng/ Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 2000.
Gi¸o tr×nh Marketing/ Trêng §¹i häc Tµi chÝnh –kÕ to¸n Hµ néi/ Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh-2002
Marketing th¬ng m¹i ®iÖn tö/PGS-TS.NguyÔn B¸ch Khoa/Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2003.
Xóc tiÕn th¬ng m¹i/ TS.Mia Mikie/ ñy ban kinh tÕ-XHLHQ khu Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng/Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2003.
Marketing/GS.TS §ç Hoµng Toµn-PGS.TS §ç Kim Truy/Nhµ xuÊt b¶n thèng kª Hµ néi 9/2002.
II/ B¸o, t¹p chÝ
Th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam/ Bïi ThÕ Ngò, §oµn Quèc TuÊn/ T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 30 th¸ng 9/2000.
Marketing qua E-mail trong dÞch vô tµi chÝnh/ T¹p chÝ Tin häc vµ ®êi sèng sè 8, n¨m 2003.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö : ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ vai trß tham gia cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá/Lª Minh Toµn/ T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 289, th¸ng6/2002.
Mét sè vÊn ®Ò vÒ khung ph¸p lý ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam/ Lª §¨ng Doanh/ T¹p chÝ Tin häc vµ ®êi sèng, sè 12/2002.
C¸c doanh nghiÖp tiÕp thÞ trªn Internet nh thÕ nµo?/TriÒu §«ng/ T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 137 th¸ng 3/2002.
TiÕp thÞ nhê trang Web/ NguyÔn §øc TrÝ/ Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn sè 12/1998.
TiÕp thÞ trªn Internet ph¶i rÊt cô thÓ/ Mai ThÕ Hïng/ Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn (29/3/2001).
TiÕp thÞ qua th ®iÖn tö- c«ng cô tiÕp thÞ míi/Mai ThÕ Hïng/Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn sè 11/2001.
C¸c níc ®ang ph¸t triÓn dùa vµo kinh tÕ ®iÖn tö ®Ó t¨ng trëng/Quèc Kh¸nh/ T¹p chÝ Tin häc vµ ®êi sèng sè 12/2002.
III/ Tµi liÖu tõ Internet
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
19511.doc- Mucluc.LV.doc
