Áp dụng thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa
Tài liệu Áp dụng thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa: ... Ebook Áp dụng thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa
Tóm tắt tài liệu Áp dụng thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng
Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng
Khãa luËn tèt nghiÖp
§Ò tµi:
¸p dông th¬ng m¹i §iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa
Gi¸o viªn híng dÉn:
Sinh viªn thùc hiÖn:
GS.TS.Bïi Xu©n Lu
§Æng ThÞ Nhung
Líp: A1 – CN9 Kinh tÕ ngo¹i th¬ng
Hµ néi, n¨m 2003
Lêi nãi ®Çu
ViÖt nam ®ang trªn ®êng ®æi míi, hoµ nhËp vµo sù ph¸t triÓn chung trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, th¬ng m¹i ®iÖn tö ngµy mét ph¸t triÓn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, trong viÖc bu«n b¸n trao ®æi hµng hãa ®Æc biÖt trong giao nhËn hµng hãa gi÷a ViÖt nam, khu vùc vµ thÕ giíi.
§Ó ®Èy m¹nh hîp t¸c kinh tÕ, c¸c níc ASEAN trong ®ã cã ViÖt Nam t×m c¸ch híng tíi viÖc tù do ho¸ th¬ng m¹i, dÞch vô vµ ®Çu t trong khu vùc. Song song víi viÖc thùc hiÖn Khu mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), c¸c níc ASEAN ®ang triÓn khai viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ dÞch vô trong ®ã cã dÞch vô vËn t¶i vµ giao nhËn hµng ho¸ høa hÑn mét sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lo¹i h×nh dÞch vô nµy. Cã thÓ nãi ph¸t triÓn dÞch vô giao nhËn v©n t¶i hµng ho¸ quèc tÕ ë mçi níc g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ®ã. Ký kÕt hîp ®ång, vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Õn c¶ng ®Ých vµ tiÕn hµnh giao nhËn lµ nh÷ng kh©u then chèt trong bÊt kú th¬ng vô nµo. Víi tÝnh chÊt lµ mét nghiÖp vô tæng hîp, ngêi giao nhËn ph¶i n¾m v÷ng vÒ c¸c nghiÖp vô ngo¹i th¬ng vµ ph¶i biÕt phèi kÕt hîp mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn c¸c kh©u nghiÖp vô khi thùc hiÖn mét hîp ®ång giao nhËn. §©y lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh dÞch vô mang tÝnh ph©n c«ng lao ®éng cao cña mét x· héi hiÖn ®¹i ®ßi hái ngêi cung cÊp dÞch vô ph¶i hiÓu biÕt mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ ngo¹i th¬ng, c¸c tËp qu¸n bu«n b¸n quèc tÕ còng nh luËt kinh tÕ, c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ luËt thuÕ, luËt H¶i quan vµ h¬n n÷a ph¶i cã mét hÖ thèng ®¹i lý réng r·i trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ cung cÊp dÞch vô mét c¸ch nhanh chãng, hiÖu qu¶ nhÊt víi gi¸ c¶ c¹nh tranh nhÊt. §Æc biÖt trong giai ®o¹n mµ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö vµo trong c¸c lo¹i h×nh kinh doanh, s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng m¶ng ®îc ChÝnh phñ nhiÒu níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi rÊt quan t©m, ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù héi nhËp kinh tÕ cña mçi níc. H×nh thøc th¬ng m¹i nµy, mang l¹i cho x· héi, c¸c doanh nghiÖp, ®Õn tõng c¸ nh©n mét c«ng cô ho¹t ®éng míi, tiÖn lîi, dÔ dµng vµ hiÖu qu¶ h¬n nhiÒu. Ngµy nay, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc ¸p dông ngµy cµng nhiÒu vµ tèc ®é cµng nhanh víi hiÖu qu¶ hÕt søc nh·n tiÒn trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau.
Víi mong muèn níc ta bíc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc trong thÕ kû tíi mét c¸ch thµnh c«ng, theo kÞp sù ph¸t triÓn cña c¸c níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi cïng víi mèi quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö trong dÞch vô giao nhËn vËn t¶i trong kû nguyªn c«ng nghÖ th«ng tin, t«i ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa” lµm ®Ò tµi tèt nghiÖp cña m×nh.
HiÖn nay, ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa t¹i ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò lín vµ ®ang ®îc xem xÐt ®Ó cã thÓ triÓn khai réng r·i, mét phÇn do tû lÖ ngêi dïng Internet thÊp vµ thãi quen giao dÞch qua m¹ng cha nhiÒu. Tuy nhiªn ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng lín víi trªn 56.000 doanh nghiÖp, viÖc tiÕn hµnh th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa lµ xu híng tÊt yÕu. C¸c doanh nghiÖp ngay tõ b©y giê cÇn t¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ban ®Çu cho th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn, tríc hÕt lµ c¬ së h¹ tÇng C«ng nghÖ th«ng tin ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ®Æc biÖt lµ giao nhËn hµng hãa. Ngoµi ra, ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá Nhµ níc vµ c¸c Bé, Ngµnh cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó hç trî trong lÜnh vùc nµy.
Môc ®Ých cña khãa luËn lµ lµm râ lîi Ých cña viÖc øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa, h×nh thøc ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa, vµ ®Ò xuÊt c¸c c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa.
CÊu tróc cña khãa luËn gåm:
Lêi nãi ®Çu
Ba ch¬ng:
Ch¬ng I: Sù ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, lîi Ých cña viÖc øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.
Ch¬ng II: HiÖn tr¹ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa.
Ch¬ng III: KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa ë ViÖt Nam.
KÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o.
Ch¬ng I
Sù ra ®êi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, lîi Ých cña viÖc øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh giao nhËn, c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i viÖt nam
I. Kh¸i qu¸t vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö
1.1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña m¹ng Internet
LÞch sö cña INTERNET ®îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1957: §©y lµ thêi kú chiÕn tranh l¹nh gi÷a c¸c níc thuéc khèi x· héi chñ nghÜa vµ t b¶n chñ nghÜa ®ang diÔn ra hÕt søc gay g¾t. ë Mü c¸c kho¶n ®Çu t dµnh cho qu©n sù lµ rÊt lín. N¨m 1957 Mü ®· h×nh thµnh nªn mét c¬ quan nghiªn cøu ph¸t triÓn ARPA (Advanced Research Project Agency), díi sù qu¶n lý cña Uû ban phßng vÖ DoD (Department of Defence), ®Ó phèi hîp nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ øng dông vµo lÜnh vùc qu©n sù.
§Õn n¨m 1965 ARPA tµi trî cho dù ¸n m¹ng m¸y tÝnh TX-2 t¹i phßng thÝ nghiÖm Lincoln cña ViÖn c«ng nghÖ Massachusetts, Lexington vµ dù ¸n Q-32 hîp t¸c víi c«ng ty ph¸t triÓn hÖ thèng (system development) Santa Monica California.
N¨m 1967 kÕ ho¹ch vÒ m¹ng PS (Packet - Switching) ®îc ®a ra, ®ång thêi b¶n kÕ ho¹ch ®Çu tiªn vÒ m¹ng ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) ®îc ®a ra bëi Lawrence G.Roberts - viÖn c«ng nghÖ Massachusetts. Vµo vµo th¸ng 7 n¨m 1968 ARPA ®Ò nghÞ kÕt nèi 4 ®Þa ®iÓm ®Çu tiªn b»ng c¸c m¸y tÝnh gåm: ViÖn nghiªn cøu Standford, trêng §¹i häc tæng hîp California ë Los Angeles, UC (University of California) t¹i Santa Babara vµ trêng §¹i häc tæng hîp Utah.
§Õn n¨m 1969 Uû ban phßng vÖ DoD (Department of Defense) giao cho ARPA ®i s©u nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc m¹ng. Vµ còng trong n¨m 1969 bèn ®Þa ®iÓm trªn chÝnh thøc ®îc nèi thµnh m¹ng. Do vËy cho ®Õn nay th× ngêi ta lÊy nguån gèc ®Çu tiªn cña Internet lµ hÖ thèng m¸y tÝnh cu¶ Bé Quèc Phßng Mü, gäi lµ m¹ng ARPANET.
§Çu n¨m 1970 Th ®iÖn tö ®· b¾t ®Çu ®îc sö dông.
N¨m 1973 sù nèi kÕt quèc tÕ ®Çu tiªn víi ARPANET cña trêng ®¹i häc London - Anh.
N¨m 1979: Nh»m ph¸t triÓn réng r·i m¹ng ®· ®îc thiÕt lËp, c¸c nhµ khoa häc m¸y tÝnh tõ ®¹i häc Wisconsin DARPA (Defense Advanced Research Project Agency) vµ NSF (National Science Foundation) tËp trung th¶o luËn vÒ viÖc cïng tæ chøc mét ban nghiªn cøu khoa häc m¸y tÝnh, nghiªn cøu m¹ng m¸y tÝnh.
§Õn n¨m 1990 ARPANET ®îc thay thÕ b»ng m¹ng NSFNET (National Science Foundation Network). NSFNET mang tÝnh chÊt ho¹t ®éng d©n sù nhiÒu h¬n. Thùc ra trong c¸c sè liÖu thèng kª, ngêi ta chØ tÝnh mèc thõa nhËn mét c¸ch réng r·i sù ra ®êi cña Internet tõ n¨m 1990 khi c«ng nghÖ m¹ng ®îc ¸p dông mét kü thuËt míi lµ World Wide Web(www). Vµ còng kÓ tõ thêi ®iÓm Êy sè ngêi hoµ nhËp vµo m¹ng Internet míi t¨ng nªn mét c¸ch nhanh chãng.
§Õn n¨m 1990 sè c¸c níc ®· tham gia nèi víi m¹ng nµy lµ:
“Canada, §an M¹ch, PhÇn Lan, Ph¸p, Nauy, Thôy §iÓn” (1988), “Australia, §øc, Israel, Italy, NhËt B¶n, Mexico, Netherlands, Newzealand, Puerto Rico, Anh” (1989), “Agentina, Austria, BØ, Brazil, Chile, Greece, ¢n §é, Ireland, Hµn Quèc, Thuþ SÜ” (1990) .
Sau ®ã c¸c níc kh¸c còng tham gia vµo m¹ng toµn cÇu Internet:
N¨m 1991: Croatia, Czech Repuplic, Hongkong, Hungary, Poland, Portugal, Singapore, Taiwan, Tunisia.....
§Õn n¨m 1997: toµn thÕ giíi ®· cã 110 quèc gia nèi m¹ng Internet, trong ®ã cã ViÖt Nam.
Nh÷ng ®Þa chØ cña nh÷ng tæ chøc lín xuÊt hiÖn trªn Internet lµ Liªn Hîp Quèc (1993), Nhµ Tr¾ng (1993), Ng©n hµng thÕ giíi (1992), Thñ tíng NhËt (1994), Uû ban ng©n khè Anh (1994),Thñ tíng Newzealand (1994).....”1 [1]
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Internet ®· ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng vµ ®îc øng dông mét c¸ch réng r·i trong mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. NÕu xÐt lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc th«ng tin ®¹i chóng kh¸c th× Internet vît xa tÊt c¶. §iÒu nµy cho thÊy thÕ giíi cã thÓ sÏ s¾p bíc vµo mét x· héi toµn cÇu Internet. Ngêi ta ®a ra mét vÝ dô so s¸nh ®Ó thÊy ®îc sù ph¸t triÓn cña Internet so víi c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng kh¸c lµ rÊt lín.
H×nh 1-1: Sù t¨ng trëng cña Internet trong c¸c n¨m 1994-2000,vµ dù b¸o møc t¨ng trëng c¸c n¨m 2002-2005.”2 [2]
§Ó ®¹t ®îc con sè 50 triÖu ngêi sö dông ®µi ph¸t thanh ph¶i chê sau 40 n¨m, truyÒn h×nh mÊt 13 n¨m, truyÒn h×nh c¸p mÊt 10 n¨m, trong khi ®ã Internet ®¹t ®îc con sè trªn cha ®Çy 5 n¨m.
Còng theo t¹p chÝ tin häc ng©n hµng sè 4 th¸ng 8 n¨m 2000, N¨m 1994 toµn thÕ giíi cã kho¶ng 3 triÖu ngêi nèi m¹ng Internet. N¨m 1996 con sè ®· lªn tíi 67 triÖu ngêi. N¨m 1997 ®· cã 110 quèc gia nèi m¹ng Internet. N¨m 1998 toµn thÕ giíi ®· cã h¬n 100 triÖu ngêi nèi m¹ng Internet. §Õn cuèi n¨m 1999 toµn thÕ giíi cã kho¶ng 259 triÖu ngêi nèi m¹ng Internet. §ång thêi vµo n¨m 2000 con sè nµy lµ 349 triÖu ngêi.
"Dù b¸o vµo n¨m 2002 sè ngêi nèi m¹ng Internet lµ 490 triÖu ngêi, n¨m 2003 lµ 502 triÖu ngêi vµ ®Õn 2005 toµn thÕ giíi sÏ cã kho¶ng 765 triÖu ngêi nèi m¹ng Internet” (gÇn 1/6 d©n sè thÕ giíi).
Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña m¹ng Internet lµ hÕt søc chªnh lÖch gi÷a c¸c quèc gia, gi÷a nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn vµ nh÷ng níc c«ng nghiÖp hãa. HiÖn nay, mét nöa trong sè nh÷ng ngêi truy cËp m¹ng Internet trªn thÕ giíi lµ thuéc khu vùc B¾c Mü. Ngêi ta ®a ra mét sù so s¸nh h×nh tîng r»ng c¶ Ch©u Phi cha b»ng sè ngêi nèi m¹ng ë riªng thµnh phè New York. " 3 [3]
Khi mét c«ng nghÖ míi ra ®êi th× th«ng thêng ngêi ta khã mµ lêng hÕt ®îc sù më réng cña nã. Tríc ®©y khi ®iÖn tho¹i ®îc ph¸t minh, ngêi ta còng cã c¶m nghÜ r»ng nã lµ mét c«ng cô hÕt søc xa vêi, nhng cho ®Õn nay th× kh«ng ai lµ kh«ng ph¶i thõa nhËn r»ng nã ®· trë thµnh mét ph¬ng thøc giao dÞch kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ®êi sèng hµng ngµy. Internet - mét c«ng nghÖ vît bËc, lµ ®Ønh cao cña thÕ kû XX ch¾c ch¾n còng sÏ nh vËy. HiÖn nay trªn thÕ giíi con sè ngêi nèi kÕt víi Internet cha nhiÒu song ch¾c ch¾n r»ng trong t¬ng lai kh«ng xa, Internet sÏ lµ ph¬ng tiÖn th©n thiÖn cña mäi nhµ trªn kh¾p hµnh tinh.
1.2. Kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö (E-commerce)
Tríc khi ®i vµo kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö chóng ta xem xÐt qua vÒ kh¸i niÖm kinh doanh ®iÖn tö: Kinh doanh ®iÖn tö ( Electronic Business) lµ mét bíc biÕn ®æi c¬ b¶n cña c¸c ph¬ng thøc kinh doanh th«ng qua viÖc sö dông c¸c c«ng nghÖ cña m¹ng m¸y tÝnh Internet, Intranet...
HiÖn nay cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò ®Þnh nghÜa th¬ng m¹i ®iÖn tö.
“Quan ®iÓm thø nhÊt : Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc ®Þnh nghÜa mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ sù chuyÓn giao c¸c gi¸ trÞ qua Internet cña mét trong bèn d¹ng ho¹t ®éng: Mua, B¸n, §Çu t vµ vay mîn. “ 6 [6]
"Quan ®iÓm thø hai víi nghÜa réng: Th¬ng m¹i ®iÖn tö gåm c¸c giao dÞch tµi chÝnh vµ th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö.
Quan ®iÓm thø ba xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö: Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn qua m¹ng th«ng tin toµn cÇu Internet." 7 [7]
HiÓu theo quan ®iÓm thø hai th× th¬ng m¹i ®iÖn tö thùc tÕ ®· tån t¹i tõ rÊt l©u. Cã lÏ sím nhÊt vµ phæ biÕn nhÊt lµ ngêi ta øng dông ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh qua ®iÖn tho¹i, sau ®ã næi bËt n÷a lµ truyÒn h×nh, fax, radio... ®©y còng lµ c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö ®îc øng dông kh¸ réng r·i trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i.
Tuy nhiªn c¸c h×nh thøc nµy chØ hç trî cho th¬ng m¹i. Trong hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i c¸c ph¬ng tiÖn nµy kh«ng thùc hiÖn ®îc mét c¸ch hoµn chØnh. Song nhê Internet ngêi ta cã thÓ thùc hiÖn hoµn chØnh mét giao dÞch th¬ng m¹i nh: mua b¸n, chµo hµng, chän hµng, ký kÕt hîp ®ång, giao hµng, thanh to¸n, b¶o hµnh, c¸c dÞch vô sau b¸n... Do vËy trªn thùc tiÔn nãi th¬ng m¹i ®iÖn tö, ngêi ta thêng hiÓu lµ lo¹i trõ c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö kh«ng ph¶i lµ Internet. Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ ho¹t ®éng th¬ng m¹i b»ng ph¬ng tiÖn Internet.
Nh vËy, theo quan ®iÓm thùc tiÔn th¬ng m¹i, cã thÓ ®a ra mét ®Þnh nghÜa vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö nh sau:" Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ viÖc sö dông c¸c c«ng nghÖ m¹ng Internet trong c¸c ho¹t ®éng giao dÞch th¬ng m¹i" "Electronic commerce is an emerging concept that describes the process of buying and selling or exchanging of products, services, and information via computer networks including the internet"[ 8] .
Trong LuËt mÉu vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö cña Liªn Hîp Quèc - UNCITRAL Model Law on electronic commerce - kh«ng cã ®iÒu kho¶n nµo ®Þnh nghÜa vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. Tuy nhiªn hiÓu theo tinh thÇn ®iÒu chØnh cña luËt nµy th× "Electronic Commerce" cÇn ®îc hiÓu theo nghÜa réng ë trªn.
II. Lîi Ých cña viÖc øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh giao nhËn hµng hãa.
Trong lo¹i h×nh c¬ b¶n nhÊt cña giao dÞch, kh¸ch hµng ®Õn cöa hµng lùa chän nh÷ng s¶n phÈm mµ hä muèn mua, tr¶ cho ngêi b¸n mét kho¶n tiÒn vµ mang hµng vÒ. Ngµy nay tríc sù bïng næ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin - m¹ng m¸y tÝnh vµ sù kÕt nèi kh¾p toµn cÇu - th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· næi lªn nh mét ph¬ng thøc kinh doanh quan träng cña thÕ kû .
Khi con ngêi cµng nhËn thøc râ h¬n, hiÓu biÕt nhiÒu h¬n vÒ Internet th× thÞ trêng ®iÖn tö còng ngµy cµng trë nªn quen thuéc víi hä. NÕu khuynh híng t¨ng trëng sè ngêi nèi m¹ng Internet nh hiÖn nay ®îc duy tr× th× sÏ ch¼ng bao l©u n÷a trong t¬ng quan gi÷a hai lo¹i thÞ trêng, thÞ trêng thùc sÏ cã xu híng nhêng chç dÇn cho thÞ trêng ¶o, thÕ giíi cña th«ng tin, h×nh ¶nh. C¸c c«ng ty còng sÏ chuyÓn dÇn ho¹t ®éng kinh doanh truyÒn thèng cña m×nh sang kinh doanh ®iÖn tö ®Ó khai th¸c nh÷ng lîi Ých ®îc t¹o ra tõ ph¬ng thøc kinh doanh nµy.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp giao nhËn ë níc ta, cã lÏ bíc ®Çu tiªn ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch hä ph¸t triÓn kÕ ho¹ch ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa ®ã lµ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó hä cã thÓ nhËn thøc ®îc nh÷ng Ých lîi mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ mang l¹i. Lµm râ vÊn ®Ò nµy sÏ lµ ®éng lùc, vµ ph¬ng híng chñ ®¹o cho c¸c nhµ doanh nghiÖp m¹nh d¹n ¸p dông c«ng nghÖ míi.
2.1. TÝnh kÞp thêi, tÝnh cËp nhËt cña th«ng tin th¬ng m¹i
Internet lµ mét th viÖn khæng lå nhÊt ®îc cËp nhËt mét c¸ch liªn tôc. Ngµy nay, nhËn, göi, khai th¸c th«ng tin trªn Internet lµ nhu cÇu cña toµn thÕ giíi. Th«ng tin chÝnh x¸c ®Çy ®ñ, nhanh chãng lµ mét ®ßi hái ngµy cµng cao trong ho¹t ®éng kinh doanh giao nhËn.
Trong th¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn nay ngêi ta cã thÓ dÔ dµng thu thËp vµ t×m kiÕm th«ng tin ë kh¾p c¸c n¬i trªn thÕ giíi. Dùa vµo ®ã doanh nghiÖp cã thÓ theo s¸t sù biÕn ®éng cña thÞ trêng níc ngoµi, n¾m b¾t liªn tôc vµ thêng xuyªn c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do kh¶ n¨ng thu thËp ®îc c¸c th«ng tin cËp nhËt vµ truyÒn tin nhanh chãng, doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn nghiªn cøu, t×m hiÓu thÞ trêng, t×m hiÓu ®èi t¸c vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña m×nh ë c¸c thêi ®iÓm vµ ®Þa ®iÓm kh¸c nhau.
Nãi vÒ tÝnh kÞp thêi cña th«ng tin th¬ng m¹i trªn Internet, nhiÒu ngêi ®Æt c©u hái sö dông ®iÖn tho¹i, fax... víi kh¶ n¨ng truyÒn tin nhanh th× vÉn ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi, vËy u thÕ næi tréi cña Internet so víi c¸c ph¬ng tiÖn nµy lµ g×?
§iÖn tho¹i lµ mét ph¬ng tiÖn phæ th«ng dÔ sö dông vµ thêng më ®Çu cho c¸c cuéc giao dÞch th¬ng m¹i. Tuy nhiªn trªn quan ®iÓm kinh doanh c«ng cô ®iÖn tho¹i cã mÆt h¹n chÕ lµ chØ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh. Mäi cuéc giao dÞch cuèi cïng vÉn ph¶i kÕt thóc b»ng giÊy tê, hay c¸c tµi liÖu cã thÓ lu tr÷ (hiÖn nay th¬ng m¹i ®iÖn tö trªn thÕ giíi, ngêi ta thõa nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña c¸c tµi liÖu truyÒn qua Internet, v× vËy c¸c tµi liÖu nµy cã thÓ thay cho giÊy tê truyÒn thèng). Ngoµi ra nÕu tÝnh yÕu tè chi phÝ th× cã lÏ giao dÞch ®iÖn thäai nhÊt lµ giao dÞch ®êng dµi, ®iÖn tho¹i cao gÊp nhiÒu lÇn so víi c¸c giao dÞch th«ng qua m¹ng Internet.
Víi m¸y fax, cã thÓ thay thÕ ®îc dÞch vô ®a th vµ göi c«ng v¨n truyÒn thèng. Nhng Fax l¹i cã h¹n chÕ lµ: kh«ng thÓ t¶i ®îc ©m thanh, h×nh ¶nh phøc t¹p, ®ång thêi gi¸ m¸y vµ chi phÝ cßn rÊt cao. H¬n n÷a qua th¬ng m¹i ®iÖn tö b»ng Internet ngêi ta vÉn cã thÓ göi vµ nhËn Fax nÕu cÇn.
2.2. Gi¶m ®îc chi phÝ tiÕp thÞ vµ giao dÞch
Nhê th¬ng m¹i ®iÖn tö th«ng qua Internet, C«ng ty cã thÓ thiÕt lËp trùc tiÕp mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng hay rót ng¾n ®îc qu¸ tr×nh giao hµng. Doanh nghiÖp cã thÓ h¹ ®îc gi¸ thµnh c¸c dÞch vô giao nhËn, gi¶m thÊp chi phÝ tiÕp thÞ mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc lîi nhuËn.
B»ng ph¬ng tiÖn Internet/Web, mét nh©n viªn giao nhËn cã thÓ giao dÞch ®îc víi rÊt nhiÒu kh¸ch hµng, ca-ta-l« ®iÖn tö (eletronic catalogue) trªn trang Web phong phó h¬n nhiÒu vµ thêng xuyªn cËp nhËt so víi ca-ta-l« in Ên (cã khu«n khæ giíi h¹n vµ lu«n lu«n lçi thêi). Theo sè liÖu thèng kª cña h·ng m¸y bay Boeing cña Mü, cã tíi 50% kh¸ch hµng ®Æt mua 9% phô tïng th«ng qua Internet vµ cßn nhiÒu h¬n n÷a c¸c ®¬n hµng vÒ dÞch vô kü thuËt, söa ch÷a, giao nhËn vµ mçi ngµy gi¶m ®îc 600 có ®iÖn tho¹i.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö qua Internet/Web cßn gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian vµ chi phÝ giao dÞch (giao dÞch ®îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh tõ qu¶ng c¸o, tiÕp xóc ban ®Çu, giao dÞch ®Æt hµng, giao dÞch giao hµng, giao dÞch thanh to¸n). Thêi gian giao dÞch qua Internet chØ b»ng 7% thêi gian giao dÞch qua Fax, vµ b»ng kho¶ng 0.5 phÇn ngh×n thêi gian giao dÞch qua bu ®iÖn; chi phÝ giao dÞch qua Internet chØ b»ng kho¶ng 5% chi phÝ giao dÞch qua bu ®iÖn chuyÓn ph¸t nhanh, chi phÝ thanh to¸n ®iÖn tö qua Internet chØ b»ng tõ 10% ®Õn 20% cho phÝ thanh to¸n theo lèi th«ng thêng.
Trong nh÷ng yÕu tè c¾t gi¶m, yÕu tè thêi gian lµ ®¸ng kÓ nhÊt v× viÖc nhanh chãng lµm cho th«ng tin dÞch vô tiÕp cËn kh¸ch hµng (mµ kh«ng ph¶i qua trung gian) cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi kinh doanh giao nhËn.
Th«ng thêng ®èi víi mét nhµ s¶n xuÊt rÊt khã cã thÓ thiÕt lËp ®îc mét m¹ng líi tiªu thô réng lín ®Ó trùc tiÕp cung cÊp vµ liªn hÖ víi nh÷ng ngêi b¸n lÎ hay c¸c kh¸ch hµng. Song hiÖn nay nhê th¬ng m¹i ®iÖn tö mµ doanh nghiÖp hoµn toµn cã thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã. Khi thiÕt lËp mét c¬ së kinh doanh trªn Internet, doanh nghiÖp ®· cïng mét lóc thiÕt lËp mét ®¹i lý ph©n phèi ë nhiÒu n¬i kh¸c nhau, hoµn toµn lo¹i bá ®îc kªnh ph©n phèi nhiÒu cÊp. §iÒu nµy lµ cã lîi cho c¶ doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng.
2.3. Kinh doanh sö dông cöa hµng ¶o - Kinh doanh t¹i nhµ
Víi mét c¬ së kinh doanh ¶o, lîi dông c«ng nghÖ truyÒn tin Internet, nhËn vµ xö lý th«ng tin ë bÊt cø n¬i nµo, cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lý kinh doanh chØ ngåi t¹i nhµ nhng l¹i cã thÓ kinh doanh ë bÊt kú ®©u.
Ch¼ng h¹n khi doanh nghiÖp thiÕt lËp mét Website - kh¸c víi c¬ së kinh doanh thùc, nã hiÖn h÷u trªn c¸c m¸y tÝnh nèi m¹ng Internet. Khi ®ã c¸c kh¸ch hµng th«ng qua viÖc truy cËp ®Þa chØ Internet cña c«ng ty, sÏ thùc hiÖn mäi giao dÞch cÇn thiÕt. C¶ kh¸ch hµng vµ doanh nghiÖp ®Òu cã thÓ tiÕn hµnh c¸c giao dÞch th¬ng m¹i t¹i nhµ, hay bÊt cø n¬i ®©u. Nhê ®Æc tÝnh nµy mµ ngay c¶ c¸c hé gia ®×nh còng dÔ dµng tham gia kinh doanh trªn m¹ng Internet vµ c¹nh tranh mét c¸ch b×nh ®¼ng víi nh÷ng doanh nghiÖp lín. HiÖn nay ®Æc ®iÓm nµy cßn ®îc thùc hiÖn mét c¸ch dÔ dµng h¬n nhê nh÷ng thiÕt bÞ míi nh: §iÖn tho¹i di ®éng nèi m¹ng Internet.
2.4. N©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô vµ duy tr× mèi quan hÖ thêng xuyªn víi kh¸ch hµng.
Nhê bé nhí m¸y tÝnh vµ phÇn mÒm ®îc lËp tr×nh s½n, th¬ng m¹i ®iÖn tö cã kh¶ n¨ng tù ®éng ph©n tÝch, tæng hîp d÷ liÖu trªn c¬ së kinh doanh ¶o cña doanh nghiÖp giao nhËn. Khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu giao nhËn hµng vµ göi nh÷ng th«ng tin vÒ m×nh cho doanh nghiÖp th× toµn bé th«ng tin nµy sÏ ®îc lu vµo m¸y tÝnh vµ tÊt c¶ c¸c giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp giao nhËn vµ kh¸ch hµng sÏ ®îc gi÷ l¹i nh mét c¬ së d÷ liÖu. §©y sÏ lµ nh÷ng th«ng tin h÷u Ých cho doanh nghiÖp giao nhËn khi nhËn biÕt c¸c kh¸ch hµng quen thuéc.
Víi c¬ së d÷ liÖu ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ n¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña tõng kh¸ch hµng, nhãm kh¸ch hµng. Tõ ®ã, ph©n ®o¹n thÞ trêng, híng nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp riªng biÖt cho tõng kh¸ch hµng.
KÓ tõ giao dÞch ®Æt cung cÊp dÞch vô thø hai trë ®i doanh nghiÖp kh«ng cÇn kh¸ch hµng ph¶i cung cÊp chi tiÕt c¸c th«ng tin vÒ m×nh n÷a mµ cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch nhanh chãng vµ cùc kú chÝnh x¸c kh¸ch hµng ®ã lµ ai. Cung cÊp dÞch vô ®óng víi ®ßi hái cña tõng kh¸ch hµng sÏ lµ mét u thÕ lín trong viÖc duy tr× c¸c kh¸ch hµng quen thuéc.
Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ tËn dông ®îc u thÕ nµy th× cÊu tróc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp. Ph¶i ®Æc biÖt chó träng mèi liªn hÖ gi÷a bé phËn lu tr÷, xö lý d÷ liÖu víi c¸c bé phËn kh¸c, nh»m môc ®Ých tho¶ m·n ngay c¶ mét nhãm nhu cÇu hay thËm chÝ lµ nhu cÇu riªng biÖt cña tõng kh¸ch hµng. §©y lµ lîi Ých lín cho doanh nghiÖp ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö. Tuy nhiªn sÏ lµ nguy c¬ cho c¸c doanh nghiÖp chËm trÔ trong viÖc triÓn khai mét chiÕn lîc trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, v× nÕu chËm ch©n sÏ cã nguy c¬ bÞ mÊt thÞ trêng bëi nh÷ng ®èi thñ ®i tríc, do kh¸ch hµng kh«ng muèn thay ®æi nhµ cung cÊp cña m×nh.
2.5. DÔ dµng ®a d¹ng ho¸ dÞch vô
Víi Internet doanh nghiÖp giao nhËn cã thÓ kinh doanh hçn hîp c¸c dÞch vô kh¸c nhau.Víi kiÓu giao hµng truyÒn thèng (ngêi giao nhËn ph¶i ®Õn trùc tiÕp ®Þa ®iÓm giao nhËn vµ lµm c¸c thñ tôc cÇn thiÕt cho l« hµng, tèn nhiÒu thêi gian ®i l¹i) rÊt khã ®Ó cã thÓ ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô nh dÞch vô kª khai tê khai thuª, ®ãng thuÕ, chuyªn trë ... v× ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i trang bÞ ®Çu t rÊt lín mét lùc lîng lao ®éng ®îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh cho nhiÒu vÞ trÝ ë c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. Nhng khi ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng quan träng lµ hµng ho¸ giao nhËn ®îc ®Æt nh thÕ nµo ®Ó ë ®©u. Bëi doanh nghiÖp giao nhËn sÏ dÔ dµng theo dâi ®îc nhiÒu l« hµng ë nhiÒu n¬i vµ ®ång thêi thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô giao nhËn vµ c¸c dÞch vô kh¸c qua Internet. §iÒu quan t©m chÝnh cña doanh nghiÖp lµ lµm thÕ nµo giao nhËn hµng hãa tíi kh¸ch hµng theo ph¬ng thøc phï hîp hoÆc theo ph¬ng thøc mµ kh¸ch hµng yªu cÇu. Do ®ã, kÓ c¶ khi hµng ho¸ ®îc ®Ó hçn hîp th× vÉn cã thÓ ®îc x¾p xÕp vµ giao nhËn theo ®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng bÊt cø lóc nµo.
2.6. Gi¶m chi phÝ s¶n suÊt
TiÕt kiÖm chi phÝ lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt trong th¬ng m¹i ®iÖn tö. Liªn quan ®Õn chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ cã rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ kh¸c nhau. TÝnh tiÕt kiÖm chi phÝ diÔn ra ë hÇu hÕt c¸c kh©u cña th¬ng m¹i ®iÖn tö. KhÝa c¹nh nµy cã thÓ dÔ nhËn thÊy ë nh÷ng ho¹t ®éng nh:
2.6.1./ Kinh doanh trªn Internet gi¶m ®îc chi phÝ thuª v¨n phßng.
V¨n phßng trªn Internet cña doanh nghiÖp ®îc më ngay t¹i nhµ cña kh¸ch hµng tríc mµn h×nh m¸y tÝnh. ChØ cÇn ®Çu t mét lÇn b»ng kho¶n tiÒn kh«ng lín doanh nghiÖp ®· cã rÊt nhiÒu v¨n phßng ë kh¾p mäi n¬i, ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2.6.2./ Gi¶m chi phÝ trong c¸c ho¹t ®éng giao dÞch trao ®æi giÊy tê
Trong doanh nghiÖp viÖc ph¸t sinh c¸c chi phÝ cho ho¹t ®éng giao dÞch giÊy tê lµ rÊt lín. Giao dÞch gi÷a kh¸ch hµng - doanh nghiÖp, doanh nghiÖp - ®èi t¸c, vµ trong néi bé doanh nghiÖp lu«n lu«n diÔn ra. Dßng ch¶y th«ng tin th«ng suèt vµ liªn tôc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Th¬ng m¹i ®iÖn tö qua Internet cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng c¸c ho¹t ®éng giao dÞch víi dung lîng kh«ng h¹n chÕ vµ chi phÝ thÊp nhÊt.
2.6.3./ Gi¶m chi phÝ trong giíi thiÖu dÞch vô.
Doanh nghiÖp kinh doanh giao nhËn cã thÓ th«ng qua Web site cña m×nh ®Ó giíi thiÖu dÞch vô giao nhËn hµng hãa b»ng c¸c h×nh ¶nh, phô ®Ò minh häa, nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc gióp kh¸ch hµng dÔ cËp nhËt vµ thùc sù tin tëng khi lùa chän.
2.6.4./ Gi¶m chi phÝ trong qu¶n lý
Nhê ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua m¹ng c¸c m¸y tÝnh mµ trong doanh nghiÖp giao nhËn cã thÓ h¹n chÕ ®îc kho¶n chi phÝ ®Çu t cho viÖc thuª qu¶n lý. Sù trao ®æi th«ng tin kh«ng h¹n chÕ qua Internet cã thÓ gióp cho mét nhµ qu¶n lý cã kh¶ n¨ng qu¶n lý ®îc nhiÒu chi nh¸nh, c¬ së cïng mét lóc mµ kh«ng ph¶i thuª ngêi qu¶n lý míi.
2.6.5./ Gi¶m chi phÝ thùc hiÖn c¸c dÞch vô kü thuËt híng dÉn kh¸ch hµng.
C¸c tµi liÖu kü thuËt, híng dÉn sö dông dÞch vô cã thÓ göi trùc tiÕp cho kh¸ch hµng qua Internet mµ kh«ng cÇn in Ên, vËn chuyÓn võa tèn kÐm cho kh¸ch hµng l¹i võa tèn kÐm cho c«ng ty.
2.6.6./ Gi¶m chi phÝ trong viÖc ho¹t ®éng qu¶ng c¸o chµo hµng.
Qu¶ng c¸o qua Internet lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o kinh tÕ nhÊt. Doanh nghiÖp cã thÓ tù giíi thiÖu vÒ m×nh trªn quy m« toµn cÇu mµ kh«ng cÇn th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ ph¶i tr¶ phÝ dÞch vô rÊt cao.
Nhê Internet mµ mét sè bé phËn nh©n viªn trong doanh nghiÖp cã thÓ lµm viÖc t¹i nhµ mµ kh«ng cÇn tíi trô së lµm viÖc. §iÒu nµy cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp gi¶m bít c¸c kho¶n phô cÊp dµnh cho ®i l¹i, gi¶m chi phÝ dµnh cho viÖc thuª v¨n phßng hay sinh ho¹t cho nh©n viªn t¹i c¬ quan.
2.6.7./ Gi¶m chi phÝ trong viÖc tuyÓn mé nh©n viªn
Nhê Internet doanh nghiÖp kh«ng ph¶i t×m lao ®éng qua c¸c tæ chøc trung gian. Doanh nghiÖp cã thÓ ®a nh÷ng th«ng tin vÒ tuyÓn dông lao ®éng lªn m¹ng Internet, hoÆc còng cã thÓ göi email trùc tiÕp ®Õn c¸c trêng ®¹i häc. ë ViÖt Nam còng cã nh÷ng ®Þa chØ trªn ®ã cã thÓ t×m ®îc viÖc lµm, tuy nhiªn sè c«ng ty trùc tiÕp më trang Web ®Ó tuyÓn mé nh©n viªn cha nhiÒu.
2.7. Hç trî kü thuËt, sö dông dÞch vô cho kh¸ch hµng
Nh÷ng yªu cÇu th¾c m¾c cña kh¸ch hµng trªn Web site sÏ ®îc tù ®éng chuyÓn vÒ doanh nghiÖp. C¸c nh©n viªn t vÊn chuyªn ngµnh vÒ dÞch vô giao nhËn cña doanh nghiÖp cã thÓ ngåi ë v¨n phßng ®a ra ®îc ph¬ng híng gi¶i quyÕt cho kh¸ch hµng. V× vËy c«ng ty lu«n lu«n s½n sµng cung cÊp, s½n sµng gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña kh¸ch hµng mµ kh«ng gÆp mét trë ng¹i nµo. C¶ kh¸ch hµng vµ doanh nghiÖp lu«n hµi lßng víi nh÷ng dÞch vô sau b¸n nh hç trî kü thuËt, híng dÉn sö dông, yªu cÇu gi¶i ®¸p th¾c m¾c... ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, vµ tiÕt kiÖm chi phÝ.
Khi kinh doanh trªn Internet, doanh nghiÖp cã thÓ h×nh thµnh c¸c chuyªn môc nh gi¶i ®¸p th¾c m¾c, hç trî kü thuËt, híng dÉn sö dông, b¶o qu¶n... nh÷ng chuyªn môc nµy sÏ rÊt cã lîi cho doanh nghiÖp, ®Ó gi¶i quyÕt mét c¸ch tù ®éng nh÷ng vÊn ®Ò nµy trªn Website mµ kh«ng ph¶i tèn chi phÝ vµ ®Çu t nh©n lùc.
2.8. ThiÕt lËp cñng cè quan hÖ ®èi t¸c
Th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thiÕt lËp vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh tè tham gia vµo qu¸ tr×nh giao nhËn: Th«ng qua m¹ng (nhÊt lµ dïng Internet/Web) c¸c thµnh tè tham gia (ngêi tiªu dïng, doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan chÝnh phñ) cã thÓ giao tiÕp trùc tiÕp vµ liªn tôc víi nhau (liªn l¹c trùc tuyÕn) gÇn nh kh«ng cßn kho¶ng c¸ch ®Þa lý vµ thêi gian n÷a; nhê ®ã c¶ sù hîp t¸c lÉn sù qu¶n lý ®Òu ®îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ liªn tôc; c¸c b¹n hµng míi, c¸c c¬ héi míi kinh doanh míi ®îc ph¸t hiÖn nhanh chãng trªn b×nh diÖn toµn quèc, toµn khu vùc, toµn thÕ giíi, vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó lùa chän h¬n.
2.9. T¹o ®iÒu kiÖn cho tiÕp cËn Kinh tÕ sè ho¸
XÐt trªn b×nh diÖn quèc gia, tríc m¾t th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin lµ ngµnh cã lîi nhuËn cao nhÊt vµ ®ãng vai trß ngµy cµng lín trong nÒn kinh tÕ; nh×n réng h¬n th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sím tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ sè ho¸ (digital economy) mµ xu thÕ vµ tÇm quan träng ®· ®îc ®Ò cËp tíi ë trªn. Lîi Ých nµy cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng trong c¸c doanh nghiÖp giao nhËn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn; nÕu kh«ng nhanh chãng tiÕp cËn vµo nÒn kinh tÕ sè hay nÒn kinh tÕ sè ho¸ hay cßn gäi nÒn “kinh tÕ ¶o” (Virtual economy) th× sau mét thËp kû n÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ bÞ bá r¬i hoµn toµn. KhÝa c¹nh lîi Ých nµy mang tÝnh tiÒm tµng, tÝnh chiÕn lîc c«ng nghÖ vµ tÝnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña c¸c níc cha c«ng nghiÖp ho¸ cÇn lu ý; vÝ cã luËn ®iÓm cho r»ng: sím chuyÓn sang nÒn kinh tÕ sè ho¸ th× mét níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ t¹o ra mét bíc nh¶y vät (leapfrog), cã thÓ tiÕn kÞp c¸c níc ®· ®i tríc trong mét thêi gian ng¾n h¬n.
III. c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i viÖt nam.
3.1. §iÒu kiÖn vÒ con ngêi, nhËn thøc.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ s¶n phÈm cña c«ng nghÖ, do vËy muèn vËn dông nã th× ph¶i n¾m ®îc c«ng nghÖ. HiÖn t¹i ë níc ta nhËn thøc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cßn thÊp. HÇu hÕt c¸c trêng häc, ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc níc ta kÓ c¶ §¹i häc tû lÖ nèi m¹ng Internet lµ rÊt Ýt. C¸c sinh viªn - häc sinh tÇng líp trÝ thøc cña t¬ng lai cßn cha hiÓu s©u Internet lµ g×, cha hÒ cã kh¸i niÖm vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng ngêi ®ãng vai trß chÝnh trong th¬ng m¹i ®iÖn tö còng kh«ng hÒ biÕt sö dông Internet, kh«ng nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.
VÒ phÝa ChÝnh phñ, ngêi thø ba quan träng trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c quy chÕ, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kiÓm so¸t cña Nhµ níc l¹i chñ yÕu thiªn vÒ khÝa c¹nh chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi cña Internet (vèn chØ lµ nh÷ng ¶nh hëng phô, nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ,
gi¸o dôc h¬n lµ gi¶i quyÕt b»ng nh÷ng quy ®Þnh b»ng ph¸p luËt nh»m t¹o ra nh÷ng rµo c¶n cho ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö) mµ cha chó ý tíi tÝnh th¬ng m¹i vµ lîi Ých mµ Internet mang l¹i. V× vËy c¶ vÒ phÝa Nhµ níc ta, vÊn ®Ò nhËn thøc vÉn lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu.
3.2. §iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt
C¬ së vËt chÊt cho c«ng nghÖ th«ng tin níc ta cßn thÊp, nh©n tè nµy cã thÓ dÉn tíi gia t¨ng c¸c chi phÝ cho viÖc ph¸t triÓn c¸c øng dông cña th¬ng m¹i ®iÖn tö. Do h¹ tÇng viÔn th«ng cßn l¹c hËu, do ®ã thêi gian truy cËp Internet l©u, phÝ truy cËp Internet cao, g©y ra nh÷ng trë ng¹i lín víi nh÷ng ngêi muèn tham gia nèi m¹ng Internet
DÞch vô tµi chÝnh, hÖ thèng ng©n hµng vµ thanh to¸n ®iÖn tö cha ph¸t triÓn. HÖ thèng thanh to¸n thÎ míi h×nh thµnh cßn ®ang trong giai ®o¹n thö nghiÖm. Nh vËy ®Ó tiÕn ®Õn h×nh thøc thanh to¸n ®iÖn tö ë níc ta cã lÏ ph¶i cÇn ®Õn mét thêi gian kh¸ dµi, ngay c¶ nÕu chóng ta tiÕn hµnh nh÷ng nç lùc vµ ®Çu t cÇn thiÕt ngay tõ b©y giê.
3.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ
VÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, trªn quan ®iÓm t×m hiÓu vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö xÐt trªn hai gi¸c ®é:
3.3.1/ Thø nhÊt vÒ thu nhËp cña ngêi d©n.
Thu nhËp cña ngêi d©n níc ta cßn rÊt thÊp, chÝnh v× vËy ®iÒu nµy sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n khi t¬ng ph¶n víi thu nhËp lµ møc cíc truy nhËp Internet cao nhÊt thÕ giíi. Thu nhËp cßn cha cao do ®ã th«ng thêng mét lÏ tù nhiªn lµ yÕu tè gi¸ c¶, chÊt lîng thêng ®îc xem lµ nh÷ng nh©n tè quan träng h¬n nhiÒu lµ sù tiÖn lîi. Ngêi tiªu dïng sÏ rÊt h¹n chÕ tham gia vµo th¬ng m¹i ®iÖn tö nÕu nh ®Ó tr¶ cho sù tiÖn lîi tõ viÖc mua hµng ho¸, hëng dÞch vô cña th¬ng m¹i ®iÖn tö mµ ph¶i tr¶ mét kho¶n chi phÝ víi cíc truy nhËp rÊt cao.
3.3.2/ Thø hai vÒ quy m« cña c¸c doanh nghiÖp
Doanh nghiÖp níc ta lµ c¸c doanh nghiÖp nhá, thiÕu vèn, th«ng thêng trong c¹nh tranh bÞ thua thiÖt tríc c¸c doanh nghiÖp lín. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam tham gia ._.vµo thÞ trêng thÕ giíi. Khi nghiªn cøu th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ph¬ng híng øng dông t¹i ViÖt Nam, chóng ta cÇn ph¶i chó ý nhËn thøc vÊn ®Ò nµy.
Bèi c¶nh c¸c quy chÕ, quy ®Þnh cña Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay cha cã quy chÕ trùc tiÕp ®iÒu chØnh th¬ng m¹i ®iÖn tö nhng cã c¸c quy ®Þnh ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö. §¸ng chó ý lµ:
QuyÕt ®Þnh sè 136/ TTg ngµy 5/ 3/ 1997 thµnh lËp Ban ®iÒu phèi quèc gia vÒ m¹ng Internet. Trong ®ã cã c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ kiÓm so¸t m¹ng Internet cña c¸c bé, ngµnh t¬ng øng.
NghÞ ®Þnh 49/ CP vÒ kÕ ho¹ch tæng thÓ C«ng nghÖ th«ng tin Quèc gia, trong ®ã viÖc x©y dùng m¹ng th«ng tin th¬ng m¹i vµ thÞ trêng ®· ®îc nªu thµnh mét dù ¸n cÇn ®îc u tiªn thùc hiÖn. Tuy nhiªn trong thùc tÕ viÖc triÓn khai cha ®îc chó ý.
C«ng v¨n sè 363/ VPCP ngµy 3/ 2/ 1999 thÓ hiÖn sù quan t©m cña ChÝnh phñ tíi th¬ng m¹i ®iÖn tö theo ®ã Thñ tíng chÝnh phñ giao Bé th¬ng m¹i lËp dù ¸n vÒ viÖc thµnh lËp Héi ®ång Quèc gia vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö.
C«ng v¨n sè 994/ VPCP ngµy 09/ 3/ 1999, Thñ tíng giao Bé Th¬ng M¹i vµ Tæng Côc Bu §iÖn nghiªn cøu ph¬ng ¸n tham gia th¬ng m¹i ®iÖn tö cña ViÖt Nam.
XÐt vÒ c¸c quy ®Þnh hiÖn ®ang tån t¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay, cã thÓ nãi lµ cha cã t¸c dông kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö ë níc ta. Th¬ng m¹i ®iÖn tö cha cã m«i trêng ®Ó ho¹t ®éng, cha ®îc thõa nhËn mét c¸ch hîp ph¸p. C¸c quy chÕ kh¸c cã liªn quan th× chñ yÕu mang tÝnh kiÓm so¸t, qu¶n lý vÒ mÆt néi dung cña Internet. C¸c quy ®Þnh hiÖn thêi vÒ v¨n b¶n, ch÷ ký, tµi liÖu gèc... kh«ng phï hîp víi bèi c¶nh ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö ë níc ta Nhµ níc cÇn nhanh chãng h×nh thµnh m«i trêng ph¸p lý cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o chç dùa cho doanh nghiÖp tham gia vµo kinh doanh ®iÖn tö.
Ch¬ng II.
HiÖn tr¹ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong
giao nhËn hµng hãa
I. hiÖn tr¹ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung ë viÖt nam
MÆc dï cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ChÝnh phñ ViÖt Nam cha cã mét tuyªn bè chÝnh thøc nµo vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, nhng trong thùc tÕ ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng bíc ®i ch¾c ch¾n vµ bµi b¶n trªn con ®êng tiÕn tíi triÓn khai vµ øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam. Cã thÓ nãi ®Õn lóc nµy vÊn ®Ò ®Æt ra kh«ng cßn lµ cã chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn, mµ lµ chóng ta sÏ tham gia, sÏ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö sao cho phï hîp víi lîi Ých, ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ViÖt Nam.
Riªng trong hai tæ chøc APEC vµ ASEAN mµ níc ta lµ thµnh viªn, ®· ®¹t ®îc tho¶ thuËn vÒ c¸c nguyªn t¾c chØ ®¹o chung (trong ASEAN) vµ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng (trong APEC) vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. Níc ta ®· tham gia TiÓu ban ®iÒu phèi vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö cña ASEAN vµ tham gia so¹n th¶o vµ tho¶ thuËn c¸c nguyªn t¾c chung cho th¬ng m¹i ®iÖn tö cña Tæ chøc nµy. Ngµy 24/11/2000, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ký HiÖp ®Þnh khung vÒ E-ASEAN, kh¼ng ®Þnh cam kÕt cña ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn kh«ng gian ®iÖn tö vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö trong khu«n khæ c¸c níc ASEAN.
Ngµy 5/3/1997 ®îc xem lµ dÊu mèc ®Çu tiªn ®¸nh dÊu Internet ViÖt nam khëi ®éng lµm c¬ së cho th¬ng m¹i ®iÖn tö b»ng viÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh 21/CP ChÝnh phñ ®· chÝnh thøc t¹o hµnh lang ph¸p lý cho quyÒn khai th¸c, sö dông m¹ng Internet ë ViÖt Nam mét c¸ch hîp ph¸p. Cïng víi NghÞ ®Þnh 21/CP, Nhµ níc ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 136/TTg ngµy 5/3/1997 thµnh lËp Ban ®iÒu phèi quèc gia vÒ m¹ng Internet ë ViÖt Nam.
Nãi ®Õn th¬ng m¹i ®iÖn tö nghÜa lµ viÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö ®Ó lµm th¬ng m¹i hay nãi chÝnh x¸c h¬n lµ viÖc trao ®æi th«ng tin th¬ng m¹i qua c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö. Ph¬ng tiÖn ®iÖn tö bao gåm ®iÖn tho¹i, ®iÖn b¸o, m¸y fax, truyÒn h×nh, Internet/Web ... NÕu hiÓu theo nghÜa cña th¬ng m¹i ®iÖn tö nh trªn th× th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®îc ¸p dông trong th¬ng m¹i cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp tõ rÊt l©u.
ViÖt Nam víi trªn 56.000 doanh nghiÖp c¶ Nhµ níc vµ t nh©n ho¹t ®éng th¬ng m¹i trªn mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô... th× viÖc ¸p dông c¸c ph¬ng tiÖn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö lµ viÖc tÊt yÕu mang tÝnh sèng cßn ®èi víi doanh nghiÖp.
1.1. §iÖn tho¹i.
§iÖn tho¹i lµ mét ph¬ng tiÖn phæ th«ng, dÔ sö dông vµ thêng më ®Çu cho c¸c cuéc giao dÞch th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp. Qua ®iÖn tho¹i doanh nghiÖp cã thÓ trao ®æi vµ cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho kh¸ch hµng. Víi sù ph¸t triÓn cña ®iÖn tho¹i di ®éng, øng dông cña ®iÖn tho¹i ®ang vµ sÏ trë nªn cµng réng r·i h¬n. Tuy nhiªn c«ng cô ®iÖn tho¹i cã mÆt h¹n chÕ lµ chØ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh, mäi cuéc giao dÞch cuèi cïng vÉn ph¶i kÕt thóc b»ng v¨n b¶n. Ngoµi ra, chi phÝ giao dÞch ®iÖn tho¹i nhÊt lµ ®iÖn tho¹i ®êng dµi vµ ®iÖn tho¹i ngoµi níc vÉn cßn cao. §iÒu nµy ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1.2. M¸y fax
Nhê m¸y fax, doanh nghiÖp cã thÓ thay thÕ c¸c dÞch vô giao dÞch giÊy tê, ®a c«ng v¨n truyÒn thèng, ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th¬ng mµ kh«ng cÇn ph¶i trùc tiÕp gÆp gì. §Õn nay, m¸y fax gÇn nh ®· thay thÕ h¼n m¸y Telex chØ truyÒn ®îc lêi v¨n. Nhng m¸y fax cã mét sè mÆt h¹n chÕ nh: kh«ng thÓ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh, h×nh ¶nh ®éng, h×nh ¶nh ba chiÒu, ngay c¶ c¸c h×nh ¶nh phøc t¹p còng kh«ng truyÒn t¶i ®îc. H¬n n÷a, gi¸ m¸y vµ chi phÝ sö dông cßn cao.
1.3. TruyÒn h×nh
Ngµy nay, truyÒn h×nh trë thµnh mét trong nh÷ng c«ng cô ®iÖn tö phæ th«ng nhÊt. TruyÒn h×nh ®ãng vai trß quan träng trong th¬ng m¹i nhÊt lµ trong qu¶ng c¸o hµng hãa. ë ViÖt Nam, qu¶ng c¸o trªn truyÒn h×nh cña c¸c doanh nghiÖp chiÕm tíi 1/4 tæng chi phÝ qu¶ng c¸o hµng n¨m. Song truyÒn h×nh chØ lµ mét c«ng cô viÔn th«ng “mét chiÒu”; qua truyÒn h×nh kh¸ch hµng kh«ng thÓ t×m kiÕm ®îc c¸c chµo hµng, kh«ng thÓ ®µm ph¸n víi ngêi b¸n vÒ c¸c ®iÒu kho¶n mua b¸n cô thÓ. Nay, m¸y thu h×nh ®îc nèi kÕt víi m¸y tÝnh ®iÖn tö th× c«ng dông cña nã ®îc më réng h¬n.
1.4. Thanh to¸n ®iÖn tö
Môc tiªu cuèi cïng cña mäi cuéc mua b¸n lµ ngêi mua nhËn ®îc hµng vµ ngêi b¸n nhËn ®îc tiÒn tr¶ cho sè hµng ®ã, thanh to¸n v× thÕ lµ kh©u quan träng bËc nhÊt cña th¬ng m¹i, vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng thÓ thiÕu ®îc c«ng cô thanh to¸n ®iÖn tö th«ng qua c¸c hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö mµ b¶n chÊt lµ c¸c ph¬ng tiÖn tù ®éng chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n nµy sang tµi kho¶n kh¸c. Nay ®· xuÊt hiÖn c¶ h×nh thøc tù ®éng chuyÓn tiÒn mÆt th«ng qua c¸c “tói tiÒn ®iÖn tö” (electronic purse). Thanh to¸n ®iÖn tö sö dông réng r·i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng (ATM: Automatic Teller Machine), thÎ tÝn dông (credit card) c¸c lo¹i, thÎ mua hµng (purchasing card), thÎ th«ng minh (smart card) v.v.
1.5. Internet/Web
Th¬ng m¹i ®iÖn tö theo nghÜa hÑp bao gåm c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn th«ng qua m¹ng Internet. Khi nãi Internet, ta nãi tíi mét ph¬ng tiÖn liªn kÕt c¸c m¹ng víi nhau trªn ph¹m vi toµn cÇu t¹o ra hµng chôc dÞch vô kh¸c nhau. Sù ra ®êi cña Internet t¹i ViÖt Nam nhËn ®îc sù hoan nghªnh vµ nhiÖt t×nh ñng hé tõ phÝa c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c c¬ quan th«ng tÊn b¸o chÝ mµ ®Æc biÖt lµ tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp c¶ trong níc vµ níc ngoµi. Sau mét n¨m kÓ tõ ngµy 19/11/1997 mèc cña sù gia nhËp m¹ng toµn cÇu cña níc ta (theo Thêi b¸o kinh tÕ sè 2 ngµy 06/01/1999) sè m¸y nèi kÕt víi Internet t¹i ViÖt Nam lµ 17.000 víi tèc ®é t¨ng trung b×nh lµ 23% mçi th¸ng.
Trong sè 17.000 kh¸ch hµng th× chØ riªng t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh con sè ®· lµ 6.300 ngêi t¬ng øng víi 55% tæng sè ngêi sö dông trªn c¶ níc. Thµnh phÇn sö dông Internet ®a sè lµ c¸c c¸ nh©n ViÖt Nam chiÕm 42%, sau ®ã lµ c¸c c«ng ty, c¬ quan vµ ngêi níc ngoµi chiÕm 33%. C¸c doanh nghiÖp t nh©n ViÖt Nam, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chiÕm 16%, trong khi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc chØ chiÕm 6% vµ khu vùc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp lµ 3%.
Trung b×nh theo thèng kª cña ViÖt Nam vµo thêi gian nµy, th× cíc phÝ hµng th¸ng mµ mét m¸y tÝnh truy cËp Internet ph¶i tr¶ ë níc ta lµ 350.000 ®/th¸ng. Râ rµng víi møc ®ã cßn qu¸ cao so víi thu nhËp ë níc ta. ë ®©y cã mét nghÞch lý lµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ë níc ta rÊt thÊp trong khi ®ã th× cíc phÝ thu do sö dông Internet l¹i thuéc lo¹i rÊt cao, cã thÓ nãi lµ cao nhÊt thÕ giíi. Do ®ã cïng víi sè ngêi kÕt nèi rÊt Ýt, th× trong sè ®ã ngêi sö dông kh«ng thêng xuyªn lµ chñ yÕu. Cíc cao chÝnh lµ trë ng¹i lín nhÊt cho sù ph¸t triÓn Internet ë ViÖt Nam.
Tríc thùc tÕ ®ã, kÓ tõ ngµy 1/ 1/ 1999 quyÕt ®Þnh gi¶m cíc ®· ®îc ¸p dông nh»m t¹o ®iÒu kiÖn më réng ®èi tîng nèi kÕt víi Internet. Tríc ®©y cíc thuª bao hµng th¸ng tõ 50.000 ®ång xuèng cßn 45.000 ®ång. §Õn nay cíc truy cËp ®îc tÝnh theo sè giê truy cËp, tÝnh ra trung b×nh còng lµ 45.000 ®Õn 50.000 ®ång/1 th¸ng. Cíc truy cËp gi¸n tiÕp qua m¹ng ®iÖn tho¹i tõ 400 ®ång/ phót xuèng cßn 290 ®ång/ phót ban ngµy vµ 200 ®ång/ phót ban ®ªm. Víi møc cíc nµy tuy vÉn cßn cao h¬n nhiÒu gi¸ quèc tÕ song ch¾c ch¾n sÏ lµm t¨ng nhanh sè m¸y tÝnh truy cËp vµo Internet ë níc ta.
Vµ thùc tÕ sau quyÕt ®Þnh gi¶m phÝ truy cËp lÇn ®Çu nµy sè ngêi hoµ m¹ng Internet ®· t¨ng lªn nhanh chãng. Theo b¸o Sµi Gßn Gi¶i Phãng ngµy 29 th¸ng 12 n¨m 1999 th× con sè thuª bao Internet ë níc ta ®· t¨ng lªn 50.000 ngêi, t¨ng 300 % so víi cïng kú n¨m 1998.
GÇn ®©y ®Ó t¹o thuËn lîi h¬n n÷a cho ph¸t triÓn Internet vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ît gi¶m cíc thø hai ®· ®îc tiÕn hµnh vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 1 th¸ng 10 n¨m 2000. (B¶ng cíc sau trÝch tõ )
Cíc thuª bao
30,000 VND/th¸ng
Ch¾c ch¾n r»ng víi bíc tiÕn míi nµy trong quy ®Þnh vÒ gi¸ cíc truy cËp Internet, sÏ t¹o ra sù t¨ng trëng lín sè ngêi nèi m¹ng ë níc ta, ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn nh÷ng øng dông cña Th¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam.
Ngµy b×nh th êng (Thø Hai ®Õn Thø S¸u)
Tõ 07:00 ®Õn 19:00
250 VND/phót
Tõ 19:00 ®Õn 24:00
180 VND/phót
Tõ 00:00 ®Õn 07:00
150 VND/phót
C¸c ngµy lÔ, Thø B¶y vµ Chñ NhËt
Tõ 07:00 ®Õn 19:00
180 VND/phót
Tõ 19:00 ®Õn 07:00
150 VND/phót
Internet ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua ®¹t ®îc tû lÖ t¨ng cao thÓ hiÖn ®îc tiÒm n¨ng to lín trong triÓn väng ph¸t triÓn m¹ng Internet t¹i níc ta. TÝnh tõ th¸ng 11 n¨m 1997 chóng ta míi chÝnh thøc tiÕn hµnh nèi m¹ng Internet, nÕu tÝnh ®Õn nay th× thêi gian cßn cha ®îc bao l©u, h¬n n÷a nÒn t¶ng c«ng nghÖ còng nh nhËn thøc, tr×nh ®é c«ng nghÖ th«ng tin trong níc cha cao, song ®¹t ®îc møc ®é t¨ng trëng nh vËy còng lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn tiÒm n¨ng t¨ng trëng lµ rÊt lín v× cã rÊt nhiÒu ngêi cã nhu cÇu kÕt nèi nhng do gÆp khã kh¨n vÒ møc cíc cßn qu¸ cao so víi thu nhËp. §©y cã lÏ lµ trë ng¹i lín nhÊt mµ chóng ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong giai ®o¹n nµy.
C¬ së vËt chÊt cña chóng ta mÆc dï cßn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®Çy ®ñ cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, song hiÖn t¹i nh×n vµo ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin níc ta, chóng ta còng cã nh÷ng tiÒm n¨ng ®¸ng kÓ kh«ng ph¶i lµ nhá: Lùc lîng lao ®éng trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin kh¸ lín, con sè 30.000 ngêi, sè lîng kho¶ng 1.200.000 m¸y PC ®ang ®îc sö dông, tèc ®é ph¸t triÓn chung cña thÞ trêng c«ng nghÖ th«ng tin – viÔn th«ng tíi 40% mçi n¨m, trong ®ã sù t¨ng trëng trong lÜnh vùc Internet lµ m¹nh nhÊt. Víi tèc ®é t¨ng trëng sè ngêi nèi m¹ng Internet nh hiÖn nay, tÝnh ®Õn n¨m 2001 cã 230.000 ngêi dïng Internet. Con sè nµy vµo n¨m 2003 cã thÓ sÏ ®¹t ®Õn h¬n 1,2 triÖu (tµi liÖu FPT).
Sù t¨ng trëng sè ngêi nèi m¹ng Internet ë níc ta sÏ cã xu híng ngµy cµng m¹nh khi h¹ tÇng viÔn th«ng cña chóng ta ®ang dÇn dÇn ®îc c¶i thiÖn, chi phÝ nèi kÕt cã xu híng gi¶m xuèng, nhËn thøc x· héi ngµy cµng cao, th«ng tin vµ c¸c dÞch vô trªn m¹ng Internet ngµy cµng ®a d¹ng hÊp dÉn, m¸y tÝnh ngµy cµng rÎ cïng víi thu nhËp ngµy cµng cao, dÉn tíi kh¶ n¨ng trang bÞ mét m¸y vi tÝnh, ®iÖn tho¹i vµ modem ®Ó nèi víi Internet kh«ng cßn lµ mét vÊn ®Ò xa vêi ®èi víi ®a sè ngêi d©n níc ta. Lîi Ých tõ th¬ng m¹i ®iÖn tö ngµy cµng ®îc nhËn thøc râ. Sù ph¸t triÓn cña Internet trªn kh¾p c¸c quèc gia, ch©u lôc víi tèc ®é chãng mÆt. X· héi th«ng tin sè hãa kh«ng biªn giíi g¾n liÒn víi toµn cÇu hãa lµ xu híng kh«ng thÓ ®¶o ngîc mµ bÊt kú quèc gia nµo còng cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy... TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã, chóng ta cã thÓ ch¾c ch¾n kh¼ng ®Þnh ®îc r»ng sù t¨ng trëng sè ngêi hßa m¹ng ë níc ta sÏ ngµy cµng cao h¬n.
Nhng næi bËt nhÊt tíi nay trong c¸c dÞch vô Internet lµ dÞch vô World Wide Web (gäi t¾t lµ Web, viÕt t¾t lµ WWW hoÆc W3) lµ c«ng nghÖ sö dông c¸c siªu liªn kÕt v¨n b¶n (hyper link, hyper text). Web víi t c¸ch lµ mét kh«ng gian ¶o cho th«ng tin ®· ®îc toµn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng chÊp nhËn lµm tiªu chuÈn giao tiÕp th«ng tin.
Ngµy nay, do c«ng nghÖ Internet ®îc ph¸t triÓn réng r·i, c¸c doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu chi phÝ, tèc ®é xö lý th«ng tin còng nh giao dÞch qua Internet t¨ng nhanh. Qua ®Þa chØ cña m×nh trªn Internet, doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, t×m kh¸ch hµng hay giao tiÕp víi kh¸ch hµng. §©y lµ mét ph¬ng tiÖn phôc vô kinh doanh quan träng vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.
MÆc dï cã hay kh«ng cã Internet/Web doanh nghiÖp vÉn cã thÓ thùc hiÖn th¬ng m¹i ®iÖn tö (qua c¸c ph¬ng tiÖn ®iÖn tö kh¸c) song ngµy nay, nãi tíi th¬ng m¹i ®iÖn tö thêng cã nghÜa lµ nãi tíi Internet/Web v× th¬ng m¹i ®· vµ ®ang trong tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa vµ hiÖu qu¶ hãa nªn c¸c doanh nghiÖp ®· vµ sÏ ph¶i sö dông triÖt ®Ó Internet vµ Web nh c¸c ph¬ng tiÖn ®· ®îc quèc tÕ hãa cao ®é vµ cã hiÖu qu¶ sö dông cao. Cã nh vËy th¬ng m¹i ®iÖn tö mµ thùc chÊt lµ kinh doanh trªn Internet sÏ ngµy cµng t¨ng vµ phæ biÕn réng r·i.
II/ HÖn tr¹ng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa.
2.1. Vai trß cña giao nhËn hµng ho¸ trong kinh doanh
Giao nhËn hµng hãa lµ ngµnh nghÒ dÞch vô th¬ng m¹i g¾n liÒn vµ liªn quan mËt thiÕt tíi ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ vËn t¶i ®èi ngo¹i. §©y lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô th¬ng m¹i kh«ng cÇn ®Çu t nhiÒu vèn nhng mang l¹i mét nguån lîi t¬ng ®èi ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh nÕu biÕt khÐo lÐo tæ chøc vµ ®iÒu hµnh trªn c¬ së tËn dông hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã.
Tríc ®©y khi s¶n xuÊt vµ lu th«ng cha ph¸t triÓn th× giao nhËn lµ mét kh©u trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Khi s¶n xuÊt vµ lu th«ng ph¸t triÓn ë møc ®é cao, nhu cÇu vËn chuyÓn hµng hãa lín th× ho¹t ®éng giao nhËn t¸ch riªng thµnh mét nghÒ míi. Trong xu thÕ quèc tÕ hãa ®êi sèng nh hiÖn nay th× ho¹t ®éng giao nhËn cµng cã vai trß quan träng. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë:
§Æc ®iÓm næi bËt cña th¬ng m¹i quèc tÕ lµ ngêi mua vµ ngêi b¸n ë nh÷ng níc kh¸c nhau. Sau khi hîp ®ång mua b¸n ®îc ký kÕt, ngêi b¸n thùc hiÖn viÖc giao hµng tøc lµ hµng ®îc vËn chuyÓn tõ ngêi b¸n sang ngêi mua. §Ó cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn ®ã ®îc b¾t ®Çu, tiÕp tôc vµ kÕt thóc tøc lµ hµng hãa tíi tay ngêi mua, cÇn ph¶i thùc hiÖn mét lo¹t c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau liªn quan tíi chuyªn chë nh: ®a hµng ra c¶ng, lµm thñ tôc göi hµng, xÕp hµng lªn tµu, chuyÓn t¶i hµng ë däc ®êng, dì hµng ra khái tµu vµ giao cho ngêi nhËn ... TÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã lµ nghiÖp vô cña ngêi giao nhËn. Nh vËy tríc tiªn nghiÖp vô giao nhËn lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i quèc tÕ.
Ho¹t ®éng giao nhËn t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng hãa lu th«ng nhanh chãng, an toµn, tiÕt kiÖm mµ kh«ng cÇn cã sù tham gia hiÖn diÖn cña ngêi göi còng nh ngêi nhËn hµng.
Gióp ngêi chuyªn chë ®Èy nhanh tèc ®é vßng quay cña c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i; tËn dông mét c¸ch tèi ®a vµ cã hiÖu qu¶ dung tÝch, träng t¶i cña c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c c«ng cô vËn t¶i còng nh c¸c ph¬ng tiÖn hç trî kh¸c.
T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu cã thÓ tËp trung vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña hä.
Gãp phÇn gi¶m gi¸ thµnh hµng hãa xuÊt nhËp khÈu.
Bªn c¹nh ®ã giao nhËn còng gióp c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu gi¶m bít c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt kh¸c nh: chi phÝ x©y dùng kho tµng, bÕn b·i nhê vµo viÖc sö dông kho tµng, bÕn b·i cña ngêi giao nhËn, chi phÝ ®µo t¹o nh©n c«ng ...
2.2. C¸c h×nh thøc ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa.
Giao nhËn hµng ho¸ lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô cña x· héi hiÖn ®¹i, cña sù chuyªn m«n ho¸ cao. Trong th¬ng m¹i ®iÖn tö th× c¬ héi ph¸t triÓn hay qu¶ng b¸ dÞch vô cña ngêi giao nhËn lµ rÊt lín. Mét ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö diÔn ra cã thÓ ®îc thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Cã doanh nghiÖp chØ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö nh mét ph¬ng thøc ®Ó qu¶ng c¸o giíi thiÖu hµng ho¸, cã doanh nghiÖp chØ ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö nh mét c«ng cô ®Ó tiÕn hµnh c¸c trao ®æi giao dÞch v.v. Tuy nhiªn, xÐt mét c¸ch t¬ng ®èi ®Çy ®ñ th× ho¹t ®éng giao nhËn hµng hãa ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö diÔn ra theo c¸c h×nh thøc sau:
2.2.1. Th ®iÖn tö
Doanh nghiÖp giao nhËn sau khi ®· ®¨ng ký mét ®Þa chØ trªn Internet th× cã thÓ sö dông hßm th ®iÖn tö ®Ó göi th cho c¸c ®èi t¸c mét c¸ch “trùc tuyÕn”. Th ®iÖn tö (electronic mail: E-mail) lµ mét ph¬ng tiÖn trao ®æi th«ng tin ë d¹ng “phi cÊu tróc” (unstructured form), nghÜa lµ th«ng tin kh«ng ph¶i tu©n thñ mét cÊu tróc ®· tho¶ thuËn tríc hoÆc ®Þnh s½n. Ngoµi ra, th ®iÖn tö cßn lµ mét ph¬ng tiÖn trao ®æi th«ng tin víi mét thêi gian ng¾n nhÊt, chi phÝ rÎ nhÊt cã thÓ sö dông ®îc mäi lóc, ®Õn ®îc mäi n¬i trªn thÕ giíi. Qua th ®iÖn tö, doanh nghiÖp giao nhËn vµ ®èi t¸c tiÕn hµnh c¸c giao dÞch vÒ chän tuyÕn ®êng, ph¬ng thøc vËn t¶i, ngêi chuyªn chë thÝch hîp, c¸c chøng tõ cÇn thiÕt... vµ th¶o luËn c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cã liªn quan ®Ó ký kÕt hîp ®ång giao nhËn.
2.2.2. Thanh to¸n ®iÖn tö.
Thanh to¸n ®iÖn tö (electronic payment) lµ qu¸ tr×nh thanh to¸n dùa trªn hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng mµ ë ®ã diÔn ra sù trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp ®iÖn tö (electronic message) víi chøc n¨ng lµ tiÒn tÖ, thÓ hiÖn gi¸ trÞ cña mét cuéc giao dÞch. Nh ®· nãi ë trªn, th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng thÓ thiÕu ®îc c«ng cô thanh to¸n ®iÖn tö vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn tö. Doanh nghiÖp giao nhËn sau khi ®· hoµn tÊt c«ng viÖc th× yªu cÇu kh¸ch hµng thanh to¸n cho doanh nghiÖp b»ng mét sè h×nh thøc chÝnh sau:
* Trao ®æi d÷ liÖu tµi chÝnh (Financial Electronic Data Interchange, gäi t¾t lµ FEDI) chuyªn phôc vô cho thanh to¸n ®iÖn tö gi÷a c¸c c«ng ty giao dÞch víi nhau b»ng ®iÖn tö.
* TiÒn mÆt Internet (Internet card): TiÒn mÆt ®îc mua tõ mét n¬i ph¸t hµnh (Ng©n hµng hoÆc mét tæ chøc tÝn dông), sau ®ã ®îc chuyÓn ®æi tù do sang c¸c ®ång tiÒn kh¸c th«ng qua Internet, sö dông trªn ph¹m vi thÕ giíi vµ tÊt c¶ ®Òu ®îc thùc hiÖn b»ng kü thuËt sè hãa (digital cash). Sö dông tiÒn mÆt sè hãa nµy cã thÓ ®îc dïng ®Ó thanh to¸n nh÷ng mãn hµng gi¸ trÞ nhá, do chi phÝ giao dÞch mua hµng vµ chi phÝ chuyÓn tiÒn rÊt thÊp. H¬n n÷a nã kh«ng ®ßi hái mét qui chÕ ®îc tho¶ thuËn tõ tríc, cã thÓ tiÕn hµnh gi÷a hai con ngêi, hai c«ng ty bÊt kú, hoÆc lµ c¸c thanh to¸n v« h×nh. TiÒn mÆt nhËn ®îc ®¶m b¶o lµ tiÒn thËt, tr¸nh ®îc nguy c¬ tiÒn gi¶.
* ThÎ th«ng minh (smart card) lµ mét lo¹i thÎ gièng nh thÎ tÝn dông nhng ë mÆt sau cña thÎ, thay v× cho d¶i tõ, l¹i lµ mét con chÝp m¸y tÝnh ®iÖn tö cã mét bé nhí nhá ®Ó lu tr÷ tiÒn sè hãa. TiÒn Êy chØ ®îc “chi tr¶” khi ngêi sö dông vµ th«ng ®iÖp ®îc x¸c thùc lµ “®óng”.
* Giao dÞch ng©n hµng sè hãa (Digital banking): HÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö cña ng©n hµng lµ mét ®¹i hÖ thèng gåm nhiÒu tiÓu hÖ thèng:
Thanh to¸n gi÷a ng©n hµng víi kh¸ch hµng.
Thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng víi c¸c ®¹i lý thanh to¸n.
Thanh to¸n trong néi bé hÖ thèng ng©n hµng.
Thanh to¸n gi÷a hÖ thèng ng©n hµng nµy víi hÖ thèng ng©n hµng kh¸c (thanh to¸n liªn ng©n hµng).
2.2.3. Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö.
Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (electronic data interchange, gäi t¾t lµ EDI) lµ viÖc trao ®æi d÷ liÖu díi d¹ng “cã cÊu tróc” (structured form) tõ m¸y tÝnh ®iÖn tö nµy sang m¸y tÝnh ®iÖn tö kh¸c, gi÷a c¸c doanh nghiÖp giao nhËn ®· tho¶ thuËn víi nhau mét c¸ch tù ®éng mµ kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña con ngêi (gäi lµ d÷ liÖu cã cÊu tróc, v× c¸c bªn ®èi t¸c ph¶i tháa thuËn tõ tríc khu«n d¹ng cÊu tróc cña c¸c th«ng tin). Theo Uû ban Liªn hiÖp quèc vÒ LuËt th¬ng m¹i quèc tÕ (UNCITRAL) ®Þnh nghÜa ph¸p lý sau ®©y: “Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö” (EDI) lµ viÖc chuyÓn giao th«ng tin tõ m¸y tÝnh ®iÖn tö nµy sang m¸y tÝnh ®iÖn tö kh¸c b»ng ph¬ng tiÖn ®iÖn tö mµ sö dông mét tiªu chuÈn ®· ®îc tho¶ thuËn ®Ó cÊu truc th«ng tin. EDI ®îc sö dông tõ tríc khi cã Internet, tríc tiªn ngêi ta dïng “m¹ng gia t¨ng gi¸ trÞ” (Value added network: VAN) ®Ó liªn kÕt c¸c ®èi t¸c EDI víi nhau. Cèt lâi cña VAN lµ mét hÖ thèng th tÝn ®iÖn tö cho phÐp c¸c m¸y tÝnh ®iÖn tö liªn l¹c ®îc víi nhau vµ ho¹t ®éng nh mét ph¬ng tiÖn lu tr÷ vµ t×m gäi: khi kÕt nèi vµo VAN, doanh nghiÖp sÏ cã thÓ liªn l¹c víi rÊt nhiÒu m¸y tÝnh ®iÖn tö n»m ë mäi n¬i trªn thÕ giíi. Ngµy nay VAN ®îc x©y dùng chñ yÕu lµ trªn nÒn Internet.
2.2.4. B¸n lÎ hµng hãa v« h×nh.
B¸n lÎ hµng hãa trªn m¹ng Internet lµ viÖc tiÕn hµnh b¸n tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm mµ mét c«ng ty cã thÓ cã th«ng qua m¹ng Internet. Nhng ®èi víi doanh nghiÖp giao nhËn, “hµng hãa” ë ®©y lµ mét trang Web gåm: hÖ thèng qu¶ng c¸o dÞch vô, hÖ thèng t vÊn vµ hç trî kh¸ch hµng trùc tuyÕn... gióp c¸c doanh nghiÖp cã nhu cÇu thuª dÞch vô giao nhËn ®îc t vÊn, kiÓm chøng vµ cñng cè lßng tin vÒ c¸c dÞch vô cña doanh nghiÖp giao nhËn.
III. nh÷ng viÖc cßn tån t¹i khi ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa.
Trong giao nhËn hµng hãa ®Ó ¸p dông hÕt c¸c c¬ héi mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö ®em l¹i th× khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc. §iÒu nµy còng kh«ng cã g× khã hiÓu v× chóng ta míi chØ bíc vµo c«ng nghÖ th«ng tin ®îc h¬n mét thËp kû, tham gia m¹ng Internet ®îc vµi n¨m nªn nhËn thøc cña chóng ta cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do vËy, th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· vµ ®ang ®Æt ra hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt.
3.1. H¹ tÇng vÒ c¬ së c«ng nghÖ
Th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng ph¶i lµ mét s¸ng kiÕn ngÉu høng mµ lµ hÖ qña tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn kü thuËt sè hãa cña c«ng nghÖ th«ng tin, mµ tríc hÕt lµ kü thuËt m¸y tÝnh. V× thÕ chØ cã thÓ thùc sù tiÕn hµnh th¬ng m¹i ®iÖn tö cã hiÖu qu¶ khi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh giao nhËn ®· cã mét m¹ng líi m¸y tÝnh ®îc nèi m¹ng hoµn thiÖn.
H¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ kh«ng chØ cã nghÜa lµ tÝnh hiÖn h÷u (availability); mµ cßn hµm nghÜa cã tÝnh kinh tÕ sö dông (affordability), nghÜa lµ chi phÝ trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn c«ng nghÖ th«ng tin (®iÖn tho¹i, m¸y tÝnh, modem v.v.) vµ chi phÝ dÞch vô truyÒn th«ng (phÝ ®iÖn tho¹i, phÝ nèi m¹ng vµ truy cËp m¹ng) ph¶i ®ñ rÎ ®Ó ®«ng ®¶o ngêi sö dông cã thÓ tiÕp cËn ®îc. §iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp giao nhËn cÇn cã sù hç trî cña Nhµ níc.
3.2. H¹ tÇng c¬ së vÒ nh©n lùc.
Th¬ng m¹i trong kh¸i niÖm “th¬ng m¹i ®iÖn tö” ®éng ch¹m tíi mäi con ngêi, tõ ngêi tiªu thô tíi ngêi s¶n xuÊt ph©n phèi, tíi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ, tíi c¸c nhµ c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn. ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa tÊt yÕu lµm n¶y sinh yªu cÇu mäi nh©n viªn trong doanh nghiÖp giao nhËn ph¶i quen thuéc vµ cã kh¶ n¨ng thµnh th¹o ho¹t ®éng trªn m¹ng. Ngoµi ra, c¸c nh©n viªn nµy ph¶i thêng xuyªn b¾t kÞp c¸c c«ng nghÖ th«ng tin míi ph¸t triÓn ®Ó phôc vô cho th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ c¸c th«ng tin vÒ kinh doanh giao nhËn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cho m×nh.
Khi sö dông Internet/Web, th× mét yªu cÇu tù nhiªn n÷a cña kinh doanh trùc tuyÕn lµ tÊt c¶ nh÷ng nh©n viªn giao nhËn tham gia ®Òu ph¶i giái Anh ng÷, ng«n ng÷ chñ yÕu ®îc sö dông trong th¬ng m¹i nãi chung, vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö qua m¹ng Internet nãi riªng, vÉn lµ tiÕng Anh.
§ßi hái nµy cña th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ dÉn tíi sù thay ®æi c¨n b¶n hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cu¶ c¸c quèc gia muèn tham gia ®Çy ®ñ vµo hÖ thèng giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö toµn cÇu nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh giao nhËn nãi riªng trong t¬ng lai.
3.3. H¹ tÇng c¬ së vÒ kinh tÕ vµ ph¸p lý.
M«i trêng kinh tÕ, ph¸p lý cña mçi doanh nghiÖp giao nhËn ph¶i hßa nhËp ®îc víi m«i trêng kinh tÕ, ph¸p lý quèc gia vµ quèc tÕ bëi v×, ngay trong b¶n th©n cña nÒn kinh tÕ tri thøc vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö mang tÝnh toµn cÇu hãa rÊt cao. Mét sè vÊn ®Ò sÏ bÞ thay ®æi cã tÝnh ®¶o lén so víi truyÒn thèng kinh doanh tríc ®©y, thÝ dô, ®¸nh thuÕ trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ¸p dông trong giao nhËn hµng hãa nh thÕ nµo? §¸nh thuÕ c¸c dung liÖu (hµng hãa phi vËt thÓ: ¢m nh¹c, phÇn mÒm, ...)? Nh÷ng hµng hãa, dÞch vô truyÒn qua m¹ng mang tÝnh kh«ng biªn giíi vµ kh«ng qua h¶i quan nh vËy th× ta ph¶i x©y dùng tÝnh ph¸p lý trong th¬ng m¹i ®iÖn tö nh thÕ nµo? Tuy nhiªn vÒ mÆt ph¸p lý, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®îc mét sè vÊn ®Ò:
Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö.
B¶o vÖ ph¸p lý ®èi víi c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®iÖn tö.
Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña ch÷ ký ®iÖn tö, ch÷ ký sè hãa.
X©y dùng c¸c thiÕt chÕ ph¸p lý, c¸c c¬ quan ph¸p lý thÝch hîp cho viÖc x¸c thùc/chøng nhËn hay chøng thùc (Authentication/Certification) ch÷ ký ®iÖn tö vµ ch÷ ký sè hãa.
V× nh÷ng lý do t¬ng tù nh trªn, giao nhËn hµng hãa trong th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang ®îc c¸c níc xem xÐt mét c¸ch chiÕn lîc vµ thËn träng.
3.4. An toµn vµ b¶o mËt
Giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa ®ßi hái rÊt cao vÒ b¶o mËt vµ an toµn, nhÊt lµ khi ho¹t ®éng trªn Internet/Web:
B¶n th©n m¹ng viÔn th«ng ph¶i ®¶m b¶o an toµn vµ tin cËy;
Ph¶i cã c¸c c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ c¸c hÖ thèng th«ng tin kÕt nèi tíi c¸c m¹ng viÔn th«ng ®ã;
Ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó x¸c nhËn vµ b¶o ®¶m tÝnh b¶o mËt cña d÷ liÖu ®iÖn tö tr¸nh ®îc nh÷ng truy nhËp tr¸i phÐp.
Trong lÜnh vùc giao nhËn, ngêi giao hµng th× lo ngêi nhËn hµng kh«ng thanh to¸n cho c¸c hîp ®ång ®· ®îc ký kÕt theo kiÓu ®iÖn tö qua Web, ngêi nhËn hµng th× lo c¸c chi tiÕt cña thÎ tÝn dông cña m×nh bÞ lé, kÎ xÊu sÏ lîi dông mµ rót tiÒn.
Kü thuËt m· hãa (cryptography) hiÖn ®¹i (trong ®ã cã kü thuËt “M· hãa c«ng khai/bÝ mËt”), víi khãa dµi tèi thiÓu tíi 1024, 2048 bit, cïng víi c¸c c«ng nghÖ SSL (Secure Sockets Layer), SET (Secure Electronic Transaction) ®ang gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, trong ®ã cã vÊn ®Ò “ch÷ ký ®iÖn tö” (electronic signature), “ch÷ kü sè hãa” (digital signature) (lµ ch÷ ký biÓu diÔn b»ng c¸c bit ®iÖn tö, vµ ®îc x¸c thùc th«ng qua gi¶i m·).
* M· kho¸ c«ng khai/bÝ mËt
Ta biÕt r»ng, mËt m· thêng dïng tríc ®©y lµ hÖ m· ®èi xøng, tøc lµ dïng mét cÆp m· khãa gièng nhau cho c¶ hai bªn ®Ó m· hãa vµ gi¶i m·, hÖ m· nµy rÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh ph©n ph¸t khãa, do vËy kh«ng thÓ triÓn khai trªn m¹ng ®îc. Tõ n¨m 1976 ngêi ta ®· kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt cña hÖ m· cò, kü thuËt m· c«ng khai/bÝ mËt ®îc ®a vµo sö dông. Víi mËt m· khãa c«ng khai/bÝ mËt, mçi bªn cã hai khãa: mét khãa c«ng khai vµ mét kho¸ bÝ mËt, mét v¨n b¶n bÊt kú ®îc m· b»ng khãa c«ng khai vµ gi¶i m· b»ng khãa bÝ mËt. Kho¸ bÝ mËt chØ ngêi nhËn míi cã vµ kh«ng thÓ tÝnh to¸n suy ®îc kho¸ mËt tõ kho¸ c«ng khai. NÕu bªn giao hµng muèn göi th«ng b¸o bÝ mËt cho bªn nhËn hµng, bªn giao hµng lÊy khãa c«ng khai cña bªn nhËn hµng råi m· hãa th«ng b¸o ®ã. ChØ bªn nhËn hµng cã m· khãa bÝ mËt cña m×nh míi gi¶i m· ®îc th«ng b¸o ®ã vµ nhËn ®îc v¨n b¶n gèc.
Tuy nhiªn, b¶n th©n c¸c m· bÝ mËt còng cã thÓ bÞ kh¸m ph¸ bëi c¸c kü thuËt gi¶i m· tinh vi, nhÊt lµ kü thuËt cña bªn cã ®¼ng cÊp c«ng nghÖ cao h¬n h¼n. V× vËy, nÕu kh«ng cã c¸c luËt vµ c¸c ph¬ng tiÖn thÝch ®¸ng ®Ó b¶o vÖ th«ng tin, th× mét doanh nghiÖp giao nhËn rÊt cã thÓ sÏ bÞ c¸ch ly khái ho¹t ®éng kinh doanh giao nhËn trong th¬ng m¹i ®iÖn tö quèc tÕ.
3.5. HÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng
Th¬ng m¹i ®iÖn tö chØ cã thÓ thùc hiÖn khi ®· tån t¹i mét hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh (financial payment) ph¸t triÓn cho phÐp thùc hiÖn thanh to¸n tù ®éng. Nh vËy cÇn ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng m¹ng thanh to¸n liªn ng©n hµng. §Ó ®¶m b¶o an ninh, m¹ng liªn ng©n hµng lµ m¹ng riªng, kh«ng kÕt nèi víi Internet vµ kh«ng x©y dùng trªn chuÈn TCP/CP (giao thøc chuÈn quèc tÕ). Víi viÖc thiÕt lËp mét m¹ng nghiÖp vô tµi chÝnh ng©n hµng toµn cÇu ®· cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng trong ®ã th«ng tin trao ®æi ®· ®îc chuÈn hãa nh dÞch vô më tÝn dông th, dÞch vô chuyÓn tiÒn. Ngoµi ra, hÖ thèng th¬ng m¹i ®iÖn tö cung cÊp dÞch vô thanh to¸n cho Internet user (ngêi sö dông Internet) tõ Internet thanh to¸n vµo m¹ng riªng cña ng©n hµng. HÖ thèng th¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ ®ãng vai trß nh mét cæng (Gateway) gi÷a Internet vµ m¹ng ng©n hµng. Khi cha cã hÖ thèng nµy th× doanh nghiÖp giao nhËn chØ øng dông ®îc phÇn trao ®æi th«ng tin, thanh to¸n vÉn ph¶i kÕt thóc b»ng c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n truyÒn thèng, khi Êy hiÖu qu¶ cña kinh doanh giao nhËn trong th¬ng m¹i ®iÖn tö bÞ gi¶m thÊp vµ cã thÓ kh«ng ®ñ ®Ó bï l¹i c¸c chi phÝ trang bÞ c«ng nghÖ ®· bá ra. §Ó ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, doanh nghiÖp giao nhËn ph¶i cã sù héi nhËp vµ thiÕt lËp mét hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh hoµn thiÖn trªn nÒn t¶ng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö.
3.6. B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ ngêi tiªu dïng
Gi¸ trÞ s¶n phÈm ngµy cµng chøa trong nã hµm lîng chÊt x¸m ngµy cµng cao, vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc quyÕt ®Þnh bëi gi¸ trÞ tri thøc kÕt tinh trong ®ã. ChÊt x¸m (tµi s¶n c¬ b¶n cña tõng ®Êt níc, tõng tæ chøc, vµ tõng con ngêi) ®· vµ ®ang chuyÓn thµnh “tµi s¶n chÊt x¸m”. Th«ng tin trë thµnh tµi s¶n, b¶o vÖ tµi s¶n cuèi cïng sÏ cã nghÜa lµ b¶o vÖ th«ng tin.
Ngµy nay, b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ b¶n quyÒn chÝnh lµ b¶o vÖ c¸c gi¸ trÞ th«ng tin trªn Internet/Web. C¸c th«ng tin trªn m¹ng nh: qu¶ng c¸o, nh·n hiÖu th¬ng m¹i, tªn s¶n phÈm, tªn c«ng ty, tªn miÒn, s¬ së d÷ liÖu, c¸c dung liÖu truyÒn göi qua m¹ng ... ®ang ®Æt tríc t×nh h×nh cÇn ph¶i cã mét khu«n khæ ph¸p lý chÆt chÏ, qui ®Þnh cô thÓ.
Trong th¬ng m¹i ®iÖn tö, th«ng tin vÒ hµng hãa ®Òu lµ th«ng tin sè hãa, kh¸ch hµng kh«ng ®îc tiÕp xóc trùc tiÕp víi hµng hãa, kh«ng ®îc nh×n, sê mã, nÕm thö ... Cßn th«ng tin vÒ c¸c dÞch vô th× kh¸ch hµng kh«ng thÓ kiÓm tra hay kiÓm ®Þnh chÊt lîng dÞch vô dÉn ®Õn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chÊt lîng cña s¶n phÈm vµ dÞch vô. HoÆc víi c¸c c¬ së d÷ liÖu, tÝnh chÝnh x¸c cña nguån th«ng tin cung cÊp, cña b¶n th©n nh÷ng th«ng tin ®ã cã trung thùc vµ cã gi¸ trÞ hay kh«ng lµ v« cïng khã x¸c ®Þnh. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã mét tæ chøc, hay mét trung gian ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Nhµ níc cã thÓ x©y dùng mét khung luËt ph¸p vÒ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng ®Ó cã thÓ b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng còng nh uy tÝn cña doanh nghiÖp.
Ch¬ng III.
KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao nhËn hµng hãa ë ViÖt Nam.
I. Ph¬ng._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Luan van Nhung.doc- Muc luc LV.doc
