Bài giảng Kinh tế vĩ mô - Chương 4: Lý thuyết hành vi người sản xuất

đầu vμo , biểu thị trình độ công nghệ sản xuất . +α, β lμ hằng số cho biết tầm quan trọng t−ơng đối của lao động vμ vốn trong quá trình sản xuất. + Mỗi ngμnh sản xuất vμ công nghệ khác nhau thì α, β khác nhau. + α, β biểu thị hiệu suất theo qui mô sản xuất của hãng. => Vậy hiệu suất: lμ mối t−ơng quan giữa đầu vμo vμ đâù ra. * Nếu: α + β < 1: Hμm sản xuất biểu thị hiệu suất giảm theo qui mô (đâù vμo tăng nhiều hơn đầu ra) α + β = 1: Hμm sản xuất biểu thị hiệu suất không đổi theo qui mô. α + β > 1: Hμm sản xuất biểu thị hiệu suất tăng theo qui mô (hầu hết các hãng có điều nμy). 2. Sản xuất trong ngắn hạn: (sản xuất với 1 đầu vμo biến đổi) Sản xuất ngắn hạn lμ khoảng thời gian mμ hãng sản xuất không thể thay đổi tất cả các đầu vμo, có ít nhất lμ 1 đầu vμo cố định. MPPL(Marginal physical product): lμ sự thay đổi của số l−ợng sản phẩm đầu ra khi có sự thay đổi của 1 đơn vị đầu vμo lao động (L). MPPL = #Q/#L = Q'(L) APPL: sản phẩm hiện vật bình quân (Average physical product): lμ số l−ợng sản phẩm đầu ra tính cho 1 đơn vị đầu vμo lao động. APPL = Q/L K L Q MPPL APPL 1 0 0 0 0 1 1 10 10 10 1 2 21 11 10,5 1 3 31 10 10,33 1 4 39 8 9,75 1 5 42 3 8,4 1 6 42 0 7 1 7 40 -2 5,71 Với K không đổi số lao động tăng lên (L tăng) =>cho số công nhân trên một máy giảm vμ tăng lên đến một mức nμo đó sẽ khiến cho nhμ x−ởng cũng không đủ chỗ, thiếu máy móc .. cản trở thao tác sản xuất => NSLĐ giảm => Q giảm => MPPL giảm dần khi L tăng lên do mỗi L tăng góp thêm 1 l−ợng giảm dần vμo quá trình SX. Điều nμy phổ biến với mọi hãng => các nhμ kinh tế khác khái quát thμnh qui luật hiệu suất giảm dần. Κ Nguyên nhân: " Sản phẩm hiện vật cận biên của 1 đầu vμo biến đổi sẽ giảm dần khi hãng tăng c−ờng sử dụng đầu vμo biến đổi đó". Nguyên nhân lμ do khi L tăng mμ K không đổi dẫn đến tình trạng không hợp lý giữa K vμ L khiến năng suất lao động giảm dần => NSLĐ cận biên giảm dần. Chú ý: MPPL qua điểm max của APPL vì APPL = Q/L => (APPL)' = Κ Qui luật đ−ợc phát biểu nh− sau: 3. Sản xuất dμi hạn : Longterm production (Sản xuất với 2 đầu vμo biến đổi) Sản xuất dμi hạn lμ khoảng thời gian đủ để lμm cho tất cả các đầu vμo của hãng biến đổi. 3.1. Đ−ờng đồng l−ợng (Isoquant) Đ−ờng đồng l−ợng mô tả những kết hợp đầu vμo khác nhau đem lại cùng 1 mức sản l−ợng. Κ Đặc điểm của đ−ờng đồng l−ợng - Các đ−ờng đồng l−ợng dốc xuống từ trái sang phải vμ lồi so với gốc toạ độ. - Một đ−ờng đồng l−ợng thể hiện 1 mức sản l−ợng nhất định, các đ−ờng đồng l−ợng khác nhau có mức sản l−ợng khác nhau. - Đ−ờng đồng l−ợng cμng xa gốc toạ độ cμng có mức sản l−ợng cao hơn. - Các đ−ờng đồng l−ợng không thể cắt nhau - Độ dốc của đ−ờng đồng l−ợng = -#K/#L Độ dốc của đ−ờng đồng l−ợng phản ánh tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên của các yếu tố đầu vμo lμ giảm dần => Tại sao ΔK /ΔL giảm dần? #K/#L = MRTS (Marginal rates of technicalsubstitution) Với 1 l−ợng ΔL tăng không đổi , ΔK ngμy cμng giảm đi điều nμy xảy ra do qui luật hiệu suất giảm dần chi phối. Nếu di chuyển trên đ−ờng đồng l−ợng, L tăng lên một l−ợng nhất định, lúc nμy khi L tăng lên theo qui luật hiệu suất giảm dần sẽ khiến MPPl giảm xuống, trái lại khi K giảm đi khiến cho MPPk tăng lên, dẫn đến để tăng một l−ợng L nh− cũ cμng ngμy chỉ cần giảm ít hơn một l−ợng K nμo đó => MRTS giảm dần. Độ dốc của đ−ờng đồng l−ợng phản ánh tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên của các yếu tố đầu vμo lμ giảm dần. $ Tại sao ΔK /ΔL giảm dần? #K/#L = MRTS (Marginal rates of technicalsubstitution) Khi ΔL tăng MPPl giảm mμ ΔK giảm thì MPPk tăng (qui luật hiệu suất giảm dần). Nên để tăng một l−ợng ΔL nh− ban đầu (mμ mức sản l−ợng đầu ra vần không đổi) thì ngμy cμng chỉ cần giảm một l−ợng ΔK ít hơn MRTS giảm dần. ΔK . MPPk + ΔL . MPPl = 0 ẻ - ΔK /ΔL = MPPl/MPPk Q1 L K 0 A1K1 L1 A2K2 L2 ΔK . MPPk + ΔL . MPPl = 0 Một số đ−ờng đồng l−ợng đặc biệt L K 0 IsoquantK1 L1 A1 K2 L2 A2 * Đ−ờng đồng l−ợng lμ đ−ờng thẳng Q1 Q2 K 0 L L1 K1 L2 K2 * Đ−ờng đồng l−ợng có dạng chữ L 3.2. Đ−ờng đồng phí (Iso cost) Đ−ờng đồng phí thể hiện những kết hợp đầu vμo khác nhau mμ hãng có thể mua đ−ợc với một tổng cho phí cho tr−ớc. Ph−ơng trình: L.w + K.r = TC (1) K: t− bản; w: tiền l−ơng; L: lao động;r: tiền thuê t− bản (1) => K = K0 L TC/w TC/r L1 K1 A1 L2 K2 A2 3. Lựa chọn kết hợp đầu vμo tối −u: q2 Q3 L K 0 L* K* A Q1 B C TC II. Chi phí sản xuất 1. Chi phí ngắn hạn FC (fixed cost) lμ những chi phí không đổi khi mức sản l−ợng thay đổi 1.1. Chí phí cố định chí phí biến đổi, tổng chi phí VC (variable cost) lμ nh−ng chi phí thay đổi khi mức sản l−ợng thay đổi: nguyên vật liệu, nhân công.. TC (total cost) lμ toμn bộ chi phí cố định vμ biến đổi để sản xuất ra mức sản l−ợng. TC = FC + VC FC VC TC TC = FC + VC C 0 Q 1.2. Chi phí bình quân AFC: (Average fixed cost) AFC = FC/ Q AVC (Average variable cost) AVC = VC/ Q ATC (Average total cost) ATC = TC / Q ATC = AFC + AVC AVC ATC C 0 Q AFC ΚHình biểu diễn AFC, AVC, ATC III. Chí phí kinh tế vμ chi phí kế toán 1. Chi phí kinh tế = CP t−ờng minh + CP ẩn * Chi phí t−ờng (explicit): * Chi phí ẩn (implicit): 2. Chi phí kế toán III. Lợi nhuận *Khái niệm lợi nhuận * Lợi nhuận kinh tế * Lợi nhuận kế toán * Các nhân tố ảnh h−ởng tới lợi nhuận LN = TR – TC = P . Q – ATC . Q = Q. ( P - ATC ) Ch−ơng V: Thị tr−ờng cạnh tranh vμ độc quyền I. Thị tr−ờng vμ phân loại thị tr−ờng * Khái niệm thị tr−ờng * Phân loại thị tr−ờng * Các tiêu thức phân loại Loại thị tr−ờn g Ví dụ Số l−ợng ng−ời sx Loại sản phẩm Sức mạnh thị tr−ờn g Hμng rμo ra nhập Hình thức CT phi giá CT HH Sản phẩm nông nghiệp Rất nhiều đồng nhất Không có Không có Không có CT đQ Dầu gội, bia... Nhiều Phân biệt Bắt đầu có nh−ng thấp Bắt đầu có nh−ng thấp Quảng cáo, khuyến mại đQ Tđ Xe máy, ôtô, dầu mỏ Một số Phân biệt hoặc giống Cao Cao Quảng cáo, khuyến mãi, thanh toán đQ điện, đ−ờng sắt 1 hãng Duy nhất Rất cao Rất cao Không có, nếu quảng cáo chỉ để giới thiệu II. Thị tr−ờng cạnh tranh hoμn hảo ( Perfect competitive market) 1. Đặc điểm 2. Đ−ờng cầu vμ đ−ờng doanh thu cận biên Hãng chấp nhận giá sẵn có trên thị tr−ờng nên đ−ờng cầu hãng CTHH lμ đ−ờng nằm ngang, tại mức giá cân bằng của thị tr−ờng Pe Qe P 0 Q P 0 QQe Pe D=MR ATC MC Stt Dtt Hãng bán mọi sản phẩm ở mức giá Pe => P = MR => đ−ờng doanh thu cận biên trùng với đ−ờng cầu * Chứng minh: Q* tại đó P = MC hãng đạt lợi nhuận tối đa * Chú ý: Điều kiện để có lợi nhuận P > ATC Điều kiện để tối đa hoá lợi nhuận P = MC 4. Điểm hoμ vốn, đóng cửa hay tiếp tục sản xuất * Điểm hoμ vốn TR = TC = FC + VC P.Q = FC + AVC. Q Qhv = FC/(P - AVC) * Điểm đóng cửa hay tiếp tục sản xuất P0 Q Pe D =M R AVC ATCMC Pa A Q* BPb I Pe’ C 5. Đ−ờng cung của CTHH vμ đ−ờng cung ngμnh * Hãng CTHH có P = MC nên đ−ờng cung của hãng CTHH trùng với đ−ờng MC AVC MC P Q0 Q1 P1 Q2 P2 5. Thặng d− sản xuất (Producer surplus) Q3Q1 P1 Q2 P2 Q0 P Pe D = MR P0 MC * Mối quan hệ giữa thặng d− sản xuất vμ lợi nhuận: PS = TR - VC = TR - ( TC -FC ) => PS = TR - TC + FC = ∏ + FC => PS có mối quan hệ tỷ lệ thuận với ∏ vμ FC III. Thị tr−ờng độc quyền (Monopoly market) 1. Khái niệm 2. Đặc điểm 3. Nguyên nhân: 4. Đ−ờng cầu vμ đ−ờng doanh thu cận biên MR P, C Q0 D 5. Quyết định sản xuất của nhμ độc quyền bán * Nhμ độc quyền tối đa hóa lợi nhuận tại mức sản l−ợng Q* tại đó MR = MC *Giá bán P* đ−ợc xác định trên đ−ờng cầu D * Lợi nhuận cực đại lμ: ∏max = (P* - ATC). Q* ATC MC P Q0 DMR Q* P* A BPb Q1 P1 A1 Q2 P2 A2 * Hãng ĐQ không có đ−ờng cung hay nói cách khác không có mối quan hệ hμm số giữa P vμ Qs. * Trong ĐQ sự dịch chuyển của đ−ờng cầu có thể lμm P thay đổi Q giữ nguyên, hoặc P giữ nguyên Q thay đổi hoặc cả P vμ Q đều thay đổi. MC P1 Q1 P2 MR2 D2 MR1 D1 0 P Q MC MR1 D1MR2 D2 Q0 P Q1Q2 P1 P2 MC D2 MR2 Q*1 P1 Q*2 P2 Q0 P D1MR1 6. Sức mạnh độc quyền bán ĐQ bán đặt P > MC=> có sức mạnh ĐQ bán Abba Lerner đ−a ra L năm 1934 L = P - MC ; (0 < L < 1) P * Chú ý: - L >> => sức mạnh ĐQ cμng lớn - L = 0 => P = MC, không có sức mạnh ĐQ 7. Phân biệt giá: (Price Discrimination) 7.1. Phân biệt giá hoμn hảo (cấp 1) 0 Q P MC D MR MC MR = D Q*’ P*’ 0 Q P PS CS Q* Q*’ P* PS 7.2. Phân biệt giá cấp 2: P Q0 ATC MC DMR Q*’Q*Q1 Q2 P*’ P*’ P2 P1 7.3. Phân biệt giá cấp 3: P 0 Q MR2 D2 MC MR1 D1 MRtt QttQ1Q2 P1 P2 MR1 =MR2 =MRtt; Q1 + Q2 = Qtt 7.4. Đặt giá theo thời gian (thời kỳ) MR1 D1 MR2 D2 MC Q1 Q2 P2 P1 0 Q P 7.5. Đặt giá theo thời điểm (cao điểm) MR1 D1 0 Q P MR2 D2 MC Q2 P2 Q1 P1 7.6. Đặt giá hai phần: MC 0 Q P Q1 Q2 Q3 Q4 Q* P* CS IV. Thị tr−ờng cạnh tranh không hoμn hảo (Imperfect competition market) 1. Cạnh tranh độc quyền * Khái niệm: Lμ thị tr−ờng có nhiều hãng cung cấp vμ bán sản phẩm nh−ng sản phẩm của mỗi hãng có sự phân biệt * Đặc điểm: - Có nhiều ng−ời bán - Sản phẩm khác nhau (dị biệt hoá) -Mỗi hãng lμ ng−ời sản xuất duy nhất đối với sản phẩm của mình nên có sức mạnh thị tr−ờng tuy nhiên L của hãng CTĐQ thấp hơn so với ĐQ vì có nhiều hãng khác sản xuất các sản phẩm có khả năng thay thế - Việc ra nhập hay rút khỏi thị tr−ờng lμ t−ơng đối dễ - Hình thức cạnh tranh chủ yếu lμ quảng cáo để dị biệt hoá sản phẩm củamình, hậu mãi, ... * Nguyên nhân dẫn đến độc quyền: - Sự qui định của Chính phủ; ví dụ điện lực - Do điều kiện tự nhiên cho phép; Kim Bôi... - Các hãng dựng lên hμng rμo ngăn cản sự gia nhập của hãng khác thông qua: tính hiệu suất tăng theo qui mô, bằng phát mính sáng chế, kiểm soát yếu tố đầu vμo, lao động, hay do quảng cáo liên tục tạo tâm lý tiêu dùng. - Sự tác động qua lại giữa các hãng (hợp tác, cấu kết); VD thị tr−ờng dầu mỏ CTHH=>CTĐQ * Đ−ờng cầu của hãng CTĐQ - Đ−ờng cầu của hãng CTĐQ chính lμ đ−ờng cầu thị tr−ờng vì tuy thị tr−ờng có nhiều hãng sx nh−ng các sản phẩm khác nhau - Đ−ờng cầu của hμng CTĐQ dốc xuỗng từ trái sang phải tuy nhiên thoải hơn so với ĐQ * Xác P*,Q*, lợi nhuận của hãng CTĐQ Q* xác định tại MR =MC, P* xác đinh trên đ−ờng cầu CTĐQ có P thấp hơn vμ Q cao hơn so với ĐQ => L của CTĐQ cũng thấp hơn so với ĐQ * Cân bằng dμi hạn của hãng CTĐQ P 0 Q MC ATC D MR P* Q* LN P* Q* P 0 Q MR D LMC LAC A - Ngắn hạn LN>0 => hãng nhập ngμnh=> thị phần giảm => D dịch chuyển sang trái tiếp xúc LAC =>LN = 0 đạt cân bằng dμi hạn - So sánh cân bằng DN của CTHH vμ CTĐQ + Giống: NH có LN > 0 => các hãng nhập ngμnh, cuối cùng đạt cân bằng DH khi LN = 0 + Khác: CTHH cung tăng S d/c sang phải, CTĐQ cầu giảm, D dịch chuyển sang trái * Chú ý : Trong dμi hạn hμng CTĐQ có thể phải sản xuất với công suất thừa? 2. Thị tr−ờng độc quyền tập đoμn 2.1. Khái niệm: Lμ thị tr−ờng chỉ có một số hãng sản xuất vμ bán sản phẩm. Các sản phẩm giống nhau gọi lμ ĐQ TĐ thuần tuý, sản phẩm khác nhau gọi lμ ĐQTĐ phân biệt 2.2. Đặc điểm: - Có 1 số hãng trên thị tr−ờng nh−ng có qui mô rất lớn - Các hãng phụ thuộc lẫn nhau, một hãng ra quyết định phải cân nhắc phản ứng của các đối thủ (phản ứng nhanh qua giá hoặc phản ứng chậm bằng việc đ−a ra s/p mới - Hμng rμo ra nhập rất cao nên sự gia nhập ngμnh lμ rất khó thông qua: tính kinh tế theo qui mô, bản quyền hoặc bị các hãng cũ liên kết “trả đũa” 2.3.Mô hình đ−ờng cầu gẫy khúc trong thị tr−ờng CTĐQ (The kinked demand curve model) * Các hãng ĐQTĐ đều biết rằng: + Nêú một hãng tăng giá thì các hãng còn lại không tăng giá + Nếu một hãng giảm giá thì các hãng cong lại sẽ phải giảm gía theo 0 Q P MC1MC2 D1 D2 MR1MR2 P* Q* - Đặc điểm cơ bản khi đ−ờng cầu gãy khúc thì đ−ờng doanh thu cận biên MR đứt quãng (gián đoạn tại mức sản l−ợng Q*) - Sản l−ợng từ 0 => Q* hãng có đ−ờng cầu thoải (D1, MR1), cầu co dãn lớn theo giá - Sản l−ợng từ Q* trở lên hãng có đ−ờng cầu dốc (D2, MR2), cầu co dãn ít theo giá Từ các đặc điểm nμy nên hãng ĐQTĐ có đ−ờng cầu gãy khúc lμ kết hợp của D1vμ D2 - Tại Q* MR bị đứt quãng, hay có khoảng trống gọi lμ “lớp đệm chi phí” cho phép hãng giữ đ−ợc giá vμ sản l−ợng khi chi phí cận biên MC thay đổi trong lớp đệm. - “Lớp đệm chi phí” tạo cho các hãng ĐQTĐ có khả năng giữ sự ổn định trong giá vμ sản l−ợng tối −u, tạo nên tính “cứng nhắc” của giá vμ sản l−ợng. 2.4. Lý thuyết trò chơi: - Nếu các hãng hợp tác thì sẽ có hợp đồng rμng buộc khiến họ có thể hoạch định những chiến l−ợc chung (vμ ng−ợc lại). - Lý thuyết trò chơi mô tả những quyết định thông minh nhất của các hãng phụ thuộc lẫn nhau. Những trò chơi kinh tế tiến hμnh một cách hợp tác hoặc không hợp tác. - Nếu hợp tác thì P cao vμ Q giảm, lợi nhuận tăng tuy nhiên th−ờng không chắc chắn, do các hãng th−ờng phá cam kết để tăng lợi nhuận cho riêng mình. Ch−ơng VI: Thị tr−ờng sức lao động I. Cung sức lao động 1. Khái niệm: S t0 W W1 t1 W2 t2 2. Những nhân tố ảnh h−ởng đến cung sức lao động 2.1. áp lực về kinh tế 2.2. áp lực về mặt tâm lý xã hội 2.3. Sự bắt buộc phải lμm việc 2.4. Giới hạn về thời gian tự nhiên 2.5. ích lợi cận biên của lao động vμ nghỉ ngơi - ích lợi cận biên của nghỉ ngơi lμ l−ợng ích lợi tăng thêm do một giờ nghỉ ngơi bổ sung mang lại (MUnn) I’ch lợi cận biên của lao động lμ ích lợi tăng thêm từ việc tiêu dùng những hμng hoá dịch vụ có thể mua đ−ợc bằng tiền công của 1 giờ lao động bổ sung. (MUlv) MUnn vμ MUlv cũng tuân theo qui luật ích lợi cận biên giảm dần Thời gian lao động tối −u xảy ra tại điểm mμ ích lợi cận biên bằng chi phí cận biên. * Điểm xác định thời gian lao động tối −u lμ điểm thoả mãn: MUlv = MClv mμMClv = MUnn => điểm đó lμ điểm ích lợi cận biên của lμm việc bằng ích lợi cận biên của nghỉ ngơi: MUlv = MUnn MUlv 0 TGlv MUlvMUnn Mu’lv MUnn TGnn 0 MUlv = MClv mμMClv = MUnn t1 A t2 A’ 3. Đ−ờng cung lao động vòng vê phía sau (Backward-bending supply curve) SL t0 w t1 w1 t3 w3 t2 w2 II. Cầu về lao động 1. Khái niệm: - Cầu về lao động lμ dẫn xuất, thứ phát, phát sinh (derived demand) nó phụ thuộc vμo sản l−ợng của doanh nghiệp. Dl W L 0 L1 W1 L2 W2 2. Sản phẩm doanh thu cận biên của lao động: MRPl- Marginal Revenue Product of Labour * Sản phẩm cận biên của lao động (Marginal product of labour) MRPl = èQ / èL = Q’l MPl tuân theo qui luật năng suất cận biên giảm dần * MRPl = èTR / èL= MR. MPL * CTHH: MR = P => MRPL = P . MPL * ĐQ: MR # P => MRPL = MR.MPL # P.MPL Ch−ơng VII: Sự trục trặc của thị tr−ờng vμ vai trò điều tiết của Chính phủ I.Sự trục trặc của thị tr−ờng Nhóm A (giầu) Nhóm B(nghèo) 0 A B C 1. Thị tr−ờng cạnh tranh không hoμn hảo MC D MR Q0 P,C C Q*c P*c Q*d DP*d P’d Từ điểm D=>C: CS thêm a1+b1;PS thêm a2 -b1 a1 a2 CS b1 - Sự trục trặc của thị tr−ờng gây nên mất không cho xã hội (DWL: Dead weight loss) - Xuất hiện các chi phí không có lợi cho nền kinh tế: quảng cáo, vận động hμnh lang... 2. ảnh h−ởng ngoại ứng (externality) * Khi nμo xuất hiện ảnh h−ởng ngoại ứng: khi một hoạt động tiêu dùng hay sản xuất có tác động đối với các hoạt động tiêu dùng hay sản xuất khác. * Có 2 loại ảnh h−ởng ngoại ứng: 2.1. ảnh h−ởng ngoại ứng tiêu cực:khi một hoạt động của một bên áp đặt những chi phí cho một bên khác* Ví dụ: xét ảnh h−ởng ngoại ứng tiêu cực do ô nhiễm từ việc sản xuất sơn tổng hợp (giả sử đây lμ một ngμnh sản xuất trong thị tr−ờng CTHH). MSC: Marginal social cost- chi phí cận biên của xã hội do có ảnh h−ởng ngoại ứng MEC: Marginal externality cost- chi phí cận biên ngoại ứng MSC = MC + MEC MEC dốc lên từ 0 vì không sản xuất không có ảnh h−ởng Tại B ch−a tính đến MEC nên sản xuất lμ Q2, P2; Tại A có tính đến MEC => P = MSC, sản xuất Pe,Qe MEC MC MSC D P Q0 A B Qe Q2 Pe P2 CP 2.1. ảnh h−ởng ngoại ứng tích cực: Xuất hiện khi hoạt động cuả một bên lμm lợi cho một bên khác * Ví dụ: hμng hoá công cộng, hoạt động quốc phòng, an ninh, khu vui chơi công viên, v−ờn hoa công cộng,.. Lợi ích cận biên của xã hội: MSB Marginal social benefit lμ tổng lợi ích mμ thực tế XH thu đ−ợc từ thêm một nhμ trồng hoa. Lợi ích cận biên ngoại ứng: (MEB: Marginal externality benefit) lμ ích lợi thực sự thu đ−ợc từ việc có thêm một nhμ nữa trồng hoa MSB = MU + MEB CP cận biên(MC): lμ chi phí để thêm một hộ gia đình trồng hoa MEB MU MSB MCPb Q0 P,C Qa Qb A B Pa C Tại A ch−a tính đến MEU sản xuất tại Qa Tại B đã tính đến MEU khuyến khích tăng Q từ Qa=> Qb Tam giác ABC lμ ảnh h−ởng ngoại ứng tích cực mang lại 3. Sự tồn tại của hμng hóa công cộng (Public goods): 3.1.Hμng hoá t− nhân: Lμ các hμng hoá dịch vụ đ−ợc mua bán bình th−ờng trên thị tr−ờng vμ việc tiêu dùng của ng−ời nμy loại trừ việc tiêu dùng của ng−ời khác. 2 đặc điểm lμ: có thể loại bỏ (excludabitity)vμ có thể giảm bớt (disminishability): cắt tóc, ti vi... 3.2. Hμng hoá công cộng (Public goods): Hμng hoá công cộng lμ những hμng hoá dịch vụ mμ việc tiêu dùng của ng−ời nμy không loại trừ sự tiêu dùng của ng−ời khác. * Ví dụ: hoạt động quốc phòng, bảo vệ tầng ôzôn, công viên... Trục trặc do không đáp ứng đ−ợc lợi ích riêng mμ cho tất cả Trục trặc 2 giá bằng 0 nên luợng tiêu dùng lμ vô cùng lớn * Hμng hoá công cộng cũng gây nên một tình trạng lμ sự trông chờ, ỷ nại vμo Nhμ n−ớc của những kẻ ăn không, không chịu đầu t− hoặc phá hoại hay sử dụng lãng phí các hμng hoá công cộng. * ví dụ: qui định không đ−ợc phá hoại cây cối nh−ng nhiều ng−ời cứ đμo hoa mang về nhμ để trồng rồi lại để Nhμ n−ớc mang hoa đến trồng lại. => Để khắc phục sự trục trặc nμy nμy cần có sự phối hợp tập thể; sự hợp tác giữa các cá nhân vμ tập thể để có thể đạt đ−ợc các kết quả nh− mong muốn. Một xã hội cμng văn minh thì cμng có nhiều hμng hoá công cộng.