Đánh giá môi trường đầu tư trực tiếp nước ngoài của một số nước ASEAN

Môc lôc Lêi nãi ®Çu Trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ hiÖn nay, sù di chuyÓn c¸c nguån lùc (vèn, tµi nguyªn , kü thuËt, lao ®éng,...) gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng vµ ph¸t triÓn. Sù di chuyÓn ®ã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi ®Çu t­ quèc tÕ (bao gåm ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµ ®Çu t­ trùc tiÕp). Trong ®ã ®Çu t­ trùc tiÕp ®ßng vai trß quan träng. Dßng ®Çu t­ nµy ®ang vËn ®éng theo nhiÒu chiÒu, d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ ngµy cµng cã xu h­íng tù do ho¸. §©y lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. C¸c n­íc ®Òu ph¶i chÊp nhËn tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan nµy dï lµ n­íc ph¸t triÓn hay n­íc ®ang ph¸t triÓn. N­íc nµo nhËn thøc ®­îc nã vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nã vËn ®éng th× n­íc ®ã sÏ ph¸t triÓn lín m¹nh. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc coi lµ nh©n tè quan träng cña sù t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ. Muèn ph¸t triÓn nhanh c¸c n­íc nµy cÇn ph¶i lîi dông ­u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, lao ®éng,... cña nhiÒu n­íc. Song nguån FDI trªn thÕ giíi cã h¹n, mµ nhu cÇu vÒ nã ngµy cµng lín. Vèn FDI cµng trë nªn cÊp thiÕt trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ph©n c«ng lao ®«ng quèc tÕ s©u réng hiÖn nay. Lµm thÕ nµo ®Ó thu hót ®­îc nguån vèn nµy lµ vÊn ®Ò cßn nan gi¶i ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Bëi lÏ dßng vèn FDI khi ch¶y vµo c¸c n­íc nµy th­êng gÆp nhiÒu trë ng¹i do tr×nh ®é kinh tÕ, x· héi cña hä cßn thÊp, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn, tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý l¹c hËu, c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, m«i tr­êng kinh doanh kh«ng æn ®Þnh, ... Khu vùc §«ng Nam ¸ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, còng cã nhiÒu thµnh c«ng trong viÖc thu hót nguån vèn nµy. C¸c n­íc ASEAN ®· vµ ®ang quyÕt t©m t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m thu hót nhiÒu h¬n n÷a vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. HiÖn nay ASEAN vÉn lµ khu vùc thu hót kh¸ nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ASEAN n¨m 2001 lµ 13,6 tû USD, t¨ng lªn so víi 11 tû USD cña n¨m 2000. Dù b¸o trong t­¬ng lai, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ASEAN sÏ cßn t¨ng lªn. MÆc dï bÞ ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ (n¨m 1997), nh­ng c¸c n­íc ASEAN vÉn ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã lµ do hä ®· cã nh÷ng b­íc ®i ®øng ®¾n trong viÖc phôc håi kinh tÕ. §Õn n¨m 1999 vµ n¨m 2000, hÇu hÕt c¸c n­íc ASEAN ®· tho¸t khái khñng ho¶ng, t¨ng tr­ëng kinh tÕ d­¬ng ë møc t­¬ng ®èi æn ®Þnh (4,4% n¨m 1999 vµ 5,5% n¨m 2000), x· héi æn ®Þnh, ®ång tiÒn æn ®Þnh, m«i tr­êng ®Çu t­ kh«ng ngõng ®­îc c¶i thiÖn vµ ngµy cµng cã søc hÊp dÉn ®èi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Lµ mét n­íc trong khèi ASEAN, còng nh­ c¸c n­íc kh¸c trong khèi, ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ cña m×nh, tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nµy, ViÖt Nam cÇn vèn FDI ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt vÒ vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý,... nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm trong n­íc. Tõ ®ã t¨ng thu nhËp, t¨ng tÝch luü cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Do vËy, tõ thµnh tùu mµ nh÷ng n­íc ASEAN ®· ®¹t ®­îc, ViÖt Nam ®· rót ra ®­îc bµi häc g× cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. Vµ trªn c¬ së nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®ã, cã thÓ cã nh÷ng gîi ý hoµn thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­, nh»m t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ cã søc c¹nh tr¹nh ë ViÖt Nam. §Ò tµi nµy cã ®èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu lµ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña mét sè n­íc ASEAN. Tªn ®Ò tµi: §¸nh gi¸ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña mét sè n­íc ASEAN Néi dung bao gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Ch­¬ng II : §¸nh gi¸ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña mét sè n­íc ASEAN. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù ®ãng gãp quÝ b¸u vÒ n«Þ dung còng nh­ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o Vò ThÞ Kim Oanh - gi¶ng viªn Bé m«n ®Çu t­ n­íc ngoµi - Khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng Hµ néi, trong qu¸ tr×nh em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Hµ néi, th¸ng 11 n¨m 2002 Sinh viªn : TrÇn ThÞ Anh TuyÕn Ch­¬ng I Tæng quan vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi I. Nh÷ng lý luËn c¨n b¶n vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1. Kh¸i niÖm, nguån gèc, b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña FDI 1.1. Kh¸i niÖm vÒ FDI Trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ FDI, tuy nhiªn, hiÖn nay kh¸i niÖm ®­îc sö dông réng r·i h¬n c¶ lµ kh¸i niÖm do quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ IMF ®­a ra: FDI (Foreign Direct Investment) lµ sè vèn ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn ®Ó thu ®­îc lîi Ých l©u dµi trong mét doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong mét nÒn kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­. Ngoµi môc ®Ých lîi nhuËn, nhµ ®Çu t­ cßn mong muèn dµnh ®­îc chç ®øng trong qu¶n lý doanh nghiÖp vµ më réng thÞ tr­êng. §Þnh nghÜa nµy nhÊn m¹nh vµo hai yÕu tè: tÝnh l©u dµi cña ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ ®Æc biÖt lµ sù tham gia vµo ho¹t ®éng qu¶n lý ®Çu t­, nh»m ph©n biÖt víi ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n vèn còng rÊt phæ biÕn trong c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. Nãi c¸ch kh¸c, ®Þnh nghÜa nµy nhÊn m¹nh ®éng c¬ ®Çu t­ vµ ph©n biÖt ®Çu t­ trùc tiÕp víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp. Trong ®ã ®Çu t­ gi¸n tiÕp cã ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ nh»m thu ®­îc lîi nhuËn tõ viÖc mua b¸n c¸c tµi s¶n chÝnh tõ n­íc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t­ ë lo¹i h×nh nµy kh«ng quan t©m ®Õn qu¸ tr×nh qu¶n lý doanh nghiÖp, ®Æc biÖt hä quan t©m ®Õn lîi Ých kinh tÕ nhiÒu h¬n. Víi FDI, c¸c nhµ ®Çu t­ lu«n cã xu thÕ giµnh quyÒn kiÓm so¸t c¸c qu¸ tr×nh qu¶n lý. C¸c quan ®iÓm vµ ®Þnh nghÜa vÒ FDI ®­îc ®­a ra tuú theo gãc ®é nh×n nhËn cña c¸c nhµ kinh tÕ nªn rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Qua ®ã ta cã thÓ rót ra ®Þnh nghÜa chung nhÊt vÒ FDI nh­ sau: FDI lµ lo¹i h×nh kinh doanh mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn, tù thiÕt lËp ra c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cho riªng m×nh, ®øng chñ së h÷u qu¶n lý, khai th¸c hoÆc thuª ng­êi qu¶n lý, khai th¸c c¬ së nµy hoÆc hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c n­íc së t¹i cïng h­ëng lîi nhuËn vµ chia sÎ rñi ro. 1.2. Nguån gèc, b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña FDI Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ xuÊt hiÖn tõ khi con ng­êi biÕt thùc hiÖn hµnh vi trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia. Qui m« vµ ph¹m vi cña sù trao ®æi ngµy cµng më réng, h×nh thµnh nªn nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ g¾n bã vµ phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Tuy ra ®êi muén h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, nh­ng FDI ®· nhanh chãng x¸c lËp vÞ trÝ cña m×nh trong quan hÖ kinh tÕ. FDI trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña lÞch sö, mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña mäi n­íc trªn thÕ giíi, kÓ c¶ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp míi hay nh÷ng n­íc thuéc khèi OPEC vµ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn cao. Tr­íc nh÷ng n¨m 1960, dßng ®Çu t­ chñ yÕu di chuyÓn t­ c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hoÆc gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn víi nhau. Nh­ng b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 1960 ®Õn nh÷ng n¨m 1980, khi xuÊt hiÖn c¸c n­íc NICS, dßng ®Çu t­ l¹i cã thªm luång vËn chuyÓn míi: di chuyÓn gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nhau. Trong vßng gÇn 20 n¨m trë l¹i ®©y, FDI t¨ng lªn nhanh chãng vµ tËp trung chñ yÕu ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸ vµ Ch©u Mü La Tinh. Sù t¨ng lªn cña FDI g¾n liÒn víi sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia. Do thùc lùc rÊt m¹nh nhê sù kÕt hîp chÆt chÏ tæng thÓ c¸c nguån lùc nh­ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý, nªn c¸c c«ng ty nµy cã thÓ v­ît qua tiÒm lùc kinh tÕ cña rÊt nhiÒu quèc gia. Ngµy nay víi cÊu tróc m¹ng l­íi th«ng tin hiÖn ®¹i, c¸c c«ng ty nµy ngµy cµng cã ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ tµi chÝnh toµn cÇu, trë thµnh mét thùc thÓ quan träng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chiÕm 90% tæng vèn ®Çu t­ toµn thÕ giíi vµ 80% tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc Ch©u ¸. ¶nh h­ëng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia lªn nÒn kinh tÕ toµn cÇu ngµy mét râ rÖt. B¶n th©n c¸c c«ng ty nµy còng lu«n tù thay ®æi ®Ó phï hîp víi sù thay ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. B»ng chøng lµ xu h­íng s¸p nhËp, liªn kÕt c¸c c«ng ty, tËp ®oµn lín nhÊt trªn thÕ giíi ®Ó h×nh thµnh nh÷ng ®Õ chÕ - c«ng ty trong vµi n¨m gÇn ®©y. FDI g¾n liÒn víi c«ng ty ®a quèc gia kh«ng chØ ë sù chuyÓn giao nguån lùc mµ cßn ë sù më réng thÞ tr­êng, më réng sù kiÓm so¸t vµ qu¶n lý. Víi ­u thÕ vÒ kü n¨ng qu¶n lý ®Æc biªt, kh¶ n¨ng tµi chÝnh còng nh­ lîi thÕ vÒ qui m«, c¸c tËp ®oµn lín hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn, duy tr× kiÓm so¸t còng nh­ giµnh ®­îc nh÷ng lîi Ých phôc vô cho c¸c môc ®Ých cña hä. Th«ng qua FDI, hä tr¸nh ®­îc thuÕ vµ c¸c bÊt lîi mµ c¸c n­íc ¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu. ViÖc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng ®a d¹ng còng gióp hä ph¸t triÓn nhanh lîi nhuËn vµ san sÎ rñi ro gi÷a c¸c thÞ tr­êng. Môc ®Ých cuèi cïng cña FDI lµ lîi nhuËn, kh¶ n¨ng sinh lîi cao h¬n khi sö dông ®ång vèn ë n­íc b¶n ®Þa vµ b¶n chÊt cña FDI lµ môc ®Ých kinh tÕ ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Tøc lµ FDI lµ mét hiÖn t­îng kinh tÕ tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ nhu cÇu cña c¸c n­íc ph¸t triÓn víi môc tiªu lîi nhuËn. VÊn ®Ò ®Æt ra ë hiÖn nay lµ c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc sao cho v­µ thu hót ®­îc FDI phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, võa ®¶m b¶o chñ quyÒn vµ lîi Ých cña ®Êt n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña FDI trong thêi gian tíi. VËy ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña FDI lµ: Cã thÓ x¸c lËp quyÒn së h÷u vèn cña c«ng ty mét n­íc ë mét n­íc kh¸c. Cã thÓ x¸c lËp quyÒn qu¶n lý cña c«ng ty mét n­íc ®èi víi c¸c nguån vèn mµ c«ng ty ®· ®Çu t­ ë n­íc kh¸c. Cã kÌm theo quyÒn chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kü n¨ng qu¶n lý cho n­íc ®ã. Cã liªn quan ®Õn quyÒn më réng thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia kh¸c. G¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. 2. H×nh thøc cña FDI 2.1. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn thÕ giíi FDI cã thÓ tån t¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú thuéc møc ®é së h÷u vèn cña nhµ ®Çu t­. H×nh thøc FDI nµo cña n­íc ngoµi vµo n­íc chñ nhµ lµ tèt nhÊt phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña nÒn c«ng nghiÖp, tr×nh ®é ph¸t cña n­íc liªn quan vµ bªn ®èi t¸c. HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã mét sè h×nh thøc FDI chñ yÕu nh­: liªn doanh, ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi, hîp ®ång lis¨ng, bu«n b¸n ®èi øng. Liªn doanh: §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt ë c¸c n­íc, trong ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi gãp vèn theo tû lÖ nhÊt ®Þnh, chia sÎ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý kinh doanh vµ lîi nhuËn rñi ro cña c«ng viÖc kinh doanh. §Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi: §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ ®­îc nhiÒu n­íc cho phÐp c¸c h·ng n­íc ngoµi ®­îc së h÷u 100% vèn, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi gi÷ nguyªn quyÒn kiÓm so¸t toµn bé xÝ nghiÖp ®Æt t¹i c¸c n­íc chñ nhµ vµ kh«ng chia sÎ quyÒn qu¶n lý c«ng ty víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc. Hîp ®ång Lis¨ng (cÊp giÊy phÐp sö dông b¶n quyÒn): Trong tho¶ thuËn vÒ cÊp giÊy phÐp, bªn n­íc ngoµi chØ thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô chñ yÕu lµ ®­a c«ng nghÖ hay qu¶n lý vµo vµ ®«i khi ®¶m nhËn c«ng t¸c thÞ tr­êng cho mét s¶n phÈm; thay v× chia sÎ lîi nhuËn, bªn n­íc ngoµi sÏ nhËn mét kho¶n chi phÝ hay mét tû lÖ % nµo ®ã cña gi¸ trÞ tiÒn b¸n ®­îc c¸c dÞch vô ®ã. Trong hai tr­êng hîp ®Çu t­ 100% vèn vµ cÊp giÊy phÐp sö dông b¶n quyÒn, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn chñ chèt lµ râ rµng. Trong tr­êng hîp cÊp giÊy phÐp, bªn chñ nhµ ph¶i n¾m c«ng nghÖ, häc c¸ch b¸n s¶n phÈm vµ kh«ng chia sÎ tr¸ch nhiÖm víi ai. Trong tr­êng hîp ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¶m nhËn mäi tr¸ch nhiÖm vµ khi cã sù liªn quan ®Õn ®èi t¸c, nÕu bªn trong n­íc thô ®éng th× n­íc chñ nhµ cã thÓ kh«ng cã lîi nhuËn l©u bÒn. V× thÕ, nhiÒu n­íc chñ nhµ thÝch lùa chän theo c¸ch tho¶ thuËn cÊp giÊy phÐp, cßn nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i thÝch ph­¬ng thøc 100% vèn cña m×nh h¬n. Bu«n b¸n ®èi øng: §©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông trong nhiÒu ®iÒu kiÖn. B¹n hµng bu«n b¸n cã thÓ lµ mét n­íc kiÓm so¸t xuÊt khÈu ngÆt nghÌo vµ chØ chÊp nhËn giao dÞch theo kiÓu hµng ®æi hµng. B»ng viÖc giao dÞch theo c¸ch nµy víi mét n­íc kh¸c, mét mÆt hµng lÏ ra b¸n ®­îc mét gi¸ hêi h¬n ë n¬i kh¸c th× bÞ trao ®æi lÊy mét mÆt hµng kh¸c víi gi¸ qui ®æi thÊp h¬n. Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ mËu dÞch, c¸c giao dÞch kiÓu nµy th­êng ph¶n s¶n xuÊt nh­ng l¹i lµm gi¶m bít søc Ðp ®èi víi nhµ xuÊt khÈu trong viÖc më réng thÞ tr­êng cã ngo¹i tÖ m¹nh. Do vËy, trong c¸c tr­êng hîp kh¸c nhau, nã phô thuéc vµ c¬ héi cã thÓ cã. 2.2. C¸c h×nh thøc FDI ë ViÖt Nam Theo luËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i VÖt Nam, cã ba h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: Doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi vµ hîp ®ång hîp hîp t¸c kinh doanh. Doanh nghiÖp liªn doanh: Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp do hai hay nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh hay hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a chÝnh phñ n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ n­íc ngoµi, hoÆc do doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp VÞªt Nam, hoÆc do doanh nghiÖp ViÖt Nam liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. Doanh nghiÖp liªn doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, tù chñ vÒ qu¶n lý tµi chÝnh theo ph¸p luËt ViÖt Nam, vèn ph¸p ®Þnh do c¸c bªn lao ®éng ®ãng gãp, lîi nhuËn vµ rñi ro ph©n chia theo tû lÖ l­îng vèn gãp cña c¸c bªn. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi: Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi lµ doanh nghiÖp do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vèn toµn bé vµo ViÖt Nam, tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh tr­íc ph¸p luËt ViÖt Nam. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh: Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a hai hay nhiÒu bªn ®Ó cïng nhau tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng cña c¸c bªn nhËn ®Çu t­ trªn c¬ së qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn mµ kh«ng thµnh lËp mét xÝ nghiÖp liªn doanh hay bÊt cø mét ph¸p nh©n míi nµo. C¸c bªn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc vµ ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ b¶n hîp ®ång ®· ký. Ngoµi ra ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam cßn ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së BOT, BTO, BT. Hîp ®ång x©y dùng, vËn hµnh vµ chuyÓn giao (BOT): lµ d¹ng v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng kinh doanh c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng trong mét thêi h¹n ®ñ ®Ó thu håi vèn víi mét l­îng l·i nhÊt ®Þnh. HÕt thêi h¹n ®ã, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao kh«ng båi hoµn c«ng tr×nh ®ã cho Nhµ n­íc ViÖt Nam. Hîp ®ång x©y dùng, chuyÓn giao, vËn hµnh (BTO): lµ d¹ng v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho Nhµ n­íc ViÖt Nam. ChÝnh phñ ViÖt Nam dµnh cho nhµ ®Çu t­ quyÒn kinh doanh c«ng tr×nh ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó thu håi vèn vµ lîi nhuËn hîp lý. Hîp ®ång x©y dùng chuyÓn giao (BT): lµ d¹ng v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho Nhµ n­íc ViÖt Nam. ChÝnh phñ ViÖt Nam t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn dù ¸n kh¸c ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ vµ thu lîi nhuËn hîp lý. 3. Vai trß cña FDI §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc cho thÊy quèc gia nµo thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa víi bªn ngoµi, liªn kÕt tranh thñ vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi, biÕn nã thµnh c¸c nh©n tè bªn trong th× quèc gia ®ã t¹o ra ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi mäi quèc gia. D­íi ®©y lµ mét sè vai trß chñ yÕu cña FDI ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­, mµ ®Æc biÖt n­íc nhËn ®Çu t­ lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Song tr­íc hÕt ta ph¶i nãi tíi vai trß cña FDI ®èi víi n­íc ®Çu t­. 3.1. Vai trß cña FDI ®èi víi n­íc ®Çu t­ 3.1.1. Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ Ta biÕt môc tiªu cao nhÊt cña nhµ ®Çu t­ lµ lîi Ých kinh tÕ, lµ lîi nhuËn; lîi nhuËn ®ã sÏ ®­îc chuyÓn mét phÇn vÒ chÝnh quèc ®ãng gãp vµo møc t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ cña n­íc chñ ®Çu t­. §Ó thu ®­îc lîi nhuËn th× b»ng mäi c¸ch nhµ ®Çu t­ sÏ tËn dông ®Ó gi¶m chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®ång vèn bá ra. ViÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi lµm cho yªu cÇu t­¬ng ®èi vÒ lao ®éng ë trong n­íc gi¶m, hay n¨ng suÊt gi¶m. Ng­îc l¹i, tæng lîi nhuËn thu ®­îc tõ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng, l·i suÊt ®èi víi yÕu tè lao ®éng gi¶m vµ yÕu tè t­ b¶n t¨ng. Nh­ vËy thu nhËp tõ viÖc ®Çu t­ ë n­íc ngoµi cã sù t¸i ph©n phèi thu nhËp quèc néi tõ lao ®éng thµnh t­ b¶n. 3.1.2. Khai th¸c lîi thÕ vÒ vèn Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, viÖc tÝch luü t­ b¶n ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh th× c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ t×m thÞ tr­êng ®Ó më réng ®Çu t­ ph¸t triÓn. §èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®Ó t¨ng tû suÊt lîi nhuËn th«ng qua c¸c lîi thÕ nh­: gi¸ nh©n c«ng rÎ, tranh thñ ®­îc nguån tµi nguyªn phong phó..., th× xuÊt khÈu t­ b¶n lµ mét ph­¬ng thøc tèi quan träng, ®èi víi hä ®©y lµ gi¶i ph¸p lµm cho ®ång vèn sinh lêi hiÖu qu¶ nhÊt. 3.1.3. KÐo dµi chu kú cña c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm §Æc tr­ng cña s¶n phÈm nãi chung vµ c«ng nghÖ nãi riªng lµ cã tÝnh chu kú. VÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm ngµy nay ®­îc coi lµ kh©u quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ngµy cµng lín bëi t¸c ®éng cña khoa häc c«ng nghÖ. Do vËy nhµ t­ b¶n sÏ t×m c¸ch tiªu thô kh«ng nh÷ng ë thÞ tr­êng trong n­íc mµ cßn nh»m vµo thÞ tr­êng réng lín bªn ngoµi. Th«ng qua ho¹t ®éng FDI c¸c n­íc ®i ®Çu t­ ph¸t huy ®­îc c«ng nghÖ cña m×nh. KÐo dµi “tuæi thä” cña c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm cña m×nh. §Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh xuÊt khÈu c¸c c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm t­¬ng ®èi l¹c hËu ®· ë cuèi chu kú sèng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ kh¸ phæ biÕn. 3.1.4. FDI gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ bµnh tr­íng vÒ søc m¹nh kinh tÕ Th«ng qua FDI nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng c­êng ¶nh h­ëng cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nhê më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, l¹i tr¸nh ®­îc hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cña n­íc nhËn ®Çu t­ (do chÝnh s¸ch ­u ®·i cña n­íc nhËn ®Çu t­). Bªn c¹nh ®ã hä cßn gi¶m ®­îc chi phÝ vËn chuyÓn ®¸ng kÓ, vÒ gi¶m khèi l­îng vËn chuyÓn do xuÊt khÈu d©y truyÒn c«ng nghÖ thay bëi xuÊt khÈu s¶n phÈm, gi¶m kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn khi t¸i xuÊt s¶n phÈm sang c¸c n­íc l©n cËn n­íc nhËn ®Çu t­. Do vËy dÉn ®Õn viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. 3.1.5. Gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cña c¸c nhµ ®Çu t­ C¸c n­íc giµu ®Çu t­ sang nhau kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¹nh tranh, mµ nhiÒu tr­êng hîp gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ lín hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau th«ng qua FDI ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, tiªu thô s¶n phÈm vµ c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nh­ kinh tÕ, chÝnh trÞ trªn thÕ giíi, khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh n¶y sinh ë mét n­íc nµo ®ã. XÐt cho cïng th× môc tiªu chñ yÕu cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ sö dông ®ång vèn hiÖu qu¶ nhÊt ®­îc ®o b»ng lîi nhuËn kinh tÕ. §iÒu ®ã lý gi¶i r»ng ngay c¶ khi ë c¸c n­íc ®i ®Çu, t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp t¨ng m¹nh nh­ng hä vÉn t×m kiÕm lao ®éng ë n­íc ngoµi, vÉn ®em vèn ®i ®Çu t­ trong khi l¹i thu hót ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. 3.2. Vai trß cña FDI ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ 3.2.1. FDI t¹o thªm nguån lùc cho nÒn kinh tÕ Nguån lùc ®Çu t­ cho s¶n xuÊt bao gåm: vèn, c«ng nghÖ, ®Êt ®ai vµ lao ®éng. §Çu t­ FDI lµ viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo n­íc nhËn ®Çu t­ vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­, vËy nguån vèn FDI lµm t¨ng l­îng vèn, c«ng nghÖ cho ®Çu t­ s¶n xuÊt cña n­íc nhËn ®Çu t­. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng n­íc cßn nghÌo, thiÕu nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®Æc biÖt nguån vèn vµ c«ng nghÖ. V× vËy, víi t¸c ®éng lµm t¨ng c­êng nguån vèn vay c«ng nghÖ cho ®Çu t­ s¶n xuÊt lµ mét lîi Ých quan träng nhÊt cña FDI. ChØ sau h¬n 10 n¨m, nguån vèn FDI ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ, lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ. XÐt vÒ mÆt l­îng, FDI ë ViÖt Nam cã vai trß kh¸ quan träng. Trong thêi kú 1991 - 1995, tæng vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n toµn x· héi lµ 15,3 tû $, trong ®ã vèn FDI thùc hiÖn lµ 3,9 tû $ chiÕm 25,49% tæng vèn. Nguån vèn FDI thùc hiÖn trong n¨m 1996 - 2000 kho¶ng 10 tû $ chiÕm kho¶ng 23% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. 3.2.2. Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi hÇu hÕt lµ nh÷ng n­íc n«ng nghiÖp hoÆc ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. FDI chØ râ thÞ tr­êng ®ang cÇn c¸i g× vµ n­íc chñ nhµ cã thÓ s¶n xuÊt g× ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi. Nhê ®ã FDI ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ v× th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, nhiÒu lÜnh vùc míi ®· h×nh thµnh ë n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn lµm ph¸t triÓn nhanh tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ë nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë c¸c ngµnh vµ tû träng cña nã trong nÒn kinh tÕ. Mét sè nghµnh ®­îc kÝch thÝch ph¸t triÓn do cã ho¹t ®éng cña FDI. 3.2.3. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao møc sèng cña d©n c­ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gi¶i quyÕt viÖc lµm lu«n lµ vÊn ®Ò nan gi¶i, v× vËy ®©y lu«n lµ chØ tiªu ®­îc xÐt ®Õn khi cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n FDI. C¸c dù ¸n FDI víi qui m« vèn lín th­êng chiÕm tû träng cao trong tæng vèn ®Çu t­ ®· cã ®ãng gãp kh«ng nhá gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. LÊy vÝ dô ë ViÖt Nam, tÝnh ®Õn n¨m 2000, c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ®· thu hót ®­îc 350 ngh×n lao ®éng trùc tiÕp lµ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, vµ gÇn 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp, bao gåm c«ng nh©n x©y dùng vµ c¸c lao ®éng dÞch vô kh¸c cã liªn quan. Ng­êi lao ®éng ë hÇu hÕt c¸c hoanh nghiÖp cã vèn FDI cã thu nhËp cao h¬n h¼n so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. Mét ®iÒu ®¸ng l­u ý n÷a lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng ®­a c¸c chuyªn gia qu¶n lý giái vµo vµ ¸p dông chÕ ®é qu¶n lý doanh nghiÖp hiÖn ®¹i, cã hiÖu qu¶ vµo n­íc nhËn ®Çu t­. Tõ ®ã n­íc nhËn ®Çu t­ sÏ cã ®iÒu kiÖn häc hái vµ ph¸t triÓn. §ång thêi, c¸c nhµ ®Çu t­ còng cÇn nh÷ng c¸n bé kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ thÝch øng víi c«ng viÖc hä ®­a vµo. Do ®ã tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt cña nguån nh©n lùc n­íc chñ nhµ còng ®­îc n©ng cao h¬n. Nh­ vËy ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, FDI t¹o ra mét l­îng lín viÖc lµm mét c¸ch trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®ång thêi n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng lµm viÖc cña lao ®éng. Víi viÖc t¹o ra mét sè l­îng lín viÖc lµm trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp nh­ thÕ, FDI ®· gi¶i quyÕt mét phÇn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao ®êi sèng x· héi. Ngoµi ra, FDI cßn cã t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®èi víi møc sèng th«ng qua viÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng trªn thÞ tr­êng tiªu dïng, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, gi¶m gi¸ hµng ho¸ dÞch vô tõ ®ã t¹o ra mét cuéc sèng dÔ chÞu h¬n cho ng­êi d©n. 3.2.4. FDI gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr­êng Quan träng nhÊt lµ FDI thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, do ®ã dÉn tíi kh¶ n¨ng chi ng©n s¸ch cho lÜnh vùc m«i tr­êng ®­îc nhiÒu h¬n. Ng­êi d©n cã møc sèng cao h¬n nªn ý thøc vÒ m«i tr­êng, ®Æc biÖt lµ m«i tr­êng sèng ®­îc quan t©m h¬n, ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr­êng do nghÌo ®ãi ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã th«ng qua FDI cã thÓ tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n, nhÊt lµ c¸c c«ng nghÖ s¹ch, sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn b¶o vÖ m«i tr­êng. Lý gi¶i cho vÊn ®Ò nµy lµ tiªu chuÈn m«i tr­êng cña c«ng nghÖ tiªn tiÕn bao giê còng cao h¬n c«ng nghÖ cò, nã sö dông Ýt tµi nguyªn vµ møc th¶i th­êng thÊp h¬n. Ngay c¶ nh÷ng c«ng nghÖ coi lµ “l¹c hËu” ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× ®iÒu nãi trªn vÉn phï hîp bëi v× trong thùc tÕ ë c¸c n­íc nghÌo, c«ng nghÖ - m¸y mãc ®ang sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc tuy ®· hÕt tuæi thä nh­ng do thiÕu vèn nªn vÉn ho¹t ®éng g©y « nhiÔm m«i tr­êng nÆng, do ®ã khi ®­îc thay thÕ b»ng c«ng nghÖ lo¹i hai cña c¸c n­íc ph¸t triÓn th× vÉn t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i, dÉn tíi møc « nhiÔm m«i tr­êng trong ho¹t ®éng sÏ gi¶m ®i ®¸ng kÓ. II. M«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1. Kh¸i niÖm chung vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi M«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ tæng hoµ c¸c yÕu tè chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cã liªn quan, t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ b¶o ®¶m kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn FDI M«i tr­êng ®Çu t­ lµ yÕu tè ®Çu tiªn mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi xem xÐt tr­íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­. ë ®©y, ta xem xÐt c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI tøc lµ xem xÐt c¸c yÕu tè thuéc m«i tr­êng ®Çu t­. NÕu nh÷ng yÕu tè thuéc m«i tr­êng n­íc nhËn ®Çu t­ lµ nh÷ng yÕu tè chñ yÕu t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, th× nh÷ng yÕu tè thuéc m«i tr­êng quèc tÕ l¹i lµ nh÷ng yÕu tè ®éng lùc thóc ®Èy c¸c nhµ ®Çu t­ khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­. YÕu tè thuéc m«i tr­êng n­íc nhËn ®Çu t­ 2.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn §©y lµ mét nh©n tè ®Çu tiªn ®­îc ®­a ra nh»m nhÊn m¹nh vÒ tÇm quan träng cña “®Þa lîi” n­íc nhËn ®Çu t­ trong thu hót FDI. C¸c n­íc ASEAN cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong b¶n ®å kinh tÕ - chÝnh trÞ quèc tÕ vµ cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸ phong phó. Ch¼ng h¹n nh­ ViÖt Nam - mét thµnh viªn cña ASEAN, ViÖt Nam n»m trong tuyÕn giao th«ng quan träng ®i tõ Ên §é D­¬ng sang Th¸i B×nh D­¬ng vµ xuèng Ch©u óc - §¹i D­¬ng hoÆc ng­îc l¹i. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy ®· t¹o nªn mét ViÖt Nam lµ cöa ngâ giao th«ng §«ng Nam ¸, thuËn lîi trªn c¶ ba tuyÕn ®­êng thuû, ®­êng bé vµ ®­êng hµng kh«ng. Hay Singapore, tõ mét ®Êt n­íc nhá bÐ nghÌo nµn, ®· tËn dông tèt nhÊt vÞ trÝ cña m×nh vµ hiÖn nay ®· trë thµnh mét con rång Ch©u ¸, mét cöa ngâ ®Çu t­ cña ASEAN, mét m¾t xÝch tµi chÝnh toµn cÇu, lµ tr¹m chung chuyÓn vÒ hµng ho¸ dÞch vô cña khu vùc. Mçi n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ ®· vµ ®ang cè g¾ng ph¸t huy lîi thÕ ®Þa lý cña m×nh, ®Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c giao th«ng khu vùc... nh»m thu hót FDI. 2.1.2. YÕu tè chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi §©y lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng rÊt lín tíi kh¶ n¨ng thu hót FDI. Bëi môc tiªu ®Çu tiªn khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña chñ ®Çu t­ lµ lîi nhuËn. Kinh doanh trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ æn ®Þnh, kinh tÕ ph¸t triÓn, th× lîi nhuËn thu ®­îc sÏ æn ®Þnh h¬n, cao h¬n. Tr­íc chiÕn tranh thÕ giíi hai, hÇu hÕt c¸c n­íc ASEAN ®Òu lµ thuéc ®Þa cña chñ nghÜa thùc d©n cò víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng nghiÖp nhá bÐ, chñ yÕu lµ khai th¸c kho¸ng s¶n nh»m cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c n­íc chÝnh quèc. Sau chiÕn tranh, c¸c n­íc nµy lÇn l­ît giµnh ®­îc chñ quyÒn vÒ chÝnh trÞ. Ngay sau ®ã, c¸c n­íc ®· b¾t tay ngay vµo phôc håi kinh tÕ. Vµ cho ®Õn thËp kû70, 80 khu vùc §«ng Nam ¸ ®· ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. §Æc biÖt, trong ®ã cã Singapo ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao liªn tôc vµ ®· ®­îc xÕp vµo hµng ngò nh÷ng n­íc c«ng míi trªn thÕ giíi (NICS). MÆc dï bÞ ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ n¨m 1997, nh­ng ngay sau ®ã c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng ®· nhanh chãng phôc håi, lÊy l¹i ®µ t¨ng tr­ëng, phôc håi l¹i lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­. 2.1.3. YÕu tè liªn quan ®Õn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, luËt ph¸p HÖ thèng chÝnh s¸ch luËt ph¸p vÒ thu hót FDI còng nh­ kh¶ n¨ng thùc thi cña nã lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ quan träng tr­íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­. Nh×n chung, c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN ®Òu cã chÝnh s¸ch thu hót FDI hÊp dÉn liªn quan tíi thÓ chÕ, thuÕ, tÝnh ®¬n gi¶n trong thñ tôc ®Çu t­.... MÆc dï cßn kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ, nh­ng mçi n­íc ®Òu ®ang cè g¾ng x©y dùng lªn mét hÖ thèng luËt ph¸p, h­íng tíi mét chÝnh s¸ch ®Çu t­ réng më, mang tÝnh c¹nh tranh cao nh»m thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi gian tíi. 2.1.4. C¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng x· héi chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thu hót FDI ph¶i kÓ ®Õn hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, hÖ thèng khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao; m¹ng l­íi n¨ng l­îng, viÔn th«ng... HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng x· héi cña c¸c n­íc ASEAN nh×n chung lµ ®· ph¸t triÓn, ®ãng gãp quan träng cho viÖc thu hót FDI. Nh­ ë Singapore, Malaysia, Th¸i Lan ®· cã ®­êng bé cao tèc, tû lÖ ®­êng tr¶i mÆt ®· ®¹t trªn 60%. HÖ thèng khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®· trë nªn hoµn thiÖn. 2.1.5. Nguån nh©n lùc Nguån nh©n lùc dåi dµo, ®­¬c ®µo t¹o phï hîp víi yªu cÇu cña c¸c c«ng ty cã vèn FDI lµ mét trong nh÷ng nh©n tè hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸, nh×n chung ®Òu cã nguån nh©n lùc ®«ng, chi phÝ cho lao ®éng t­¬ng ®èi rÎ, tr×nh ®é nhËn thøc vµ tay nghÒ cao. 2.2. C¸c yÕu tè thuéc m«i tr­êng quèc tÕ Vµo cuèi nh÷ng n¨m 1970, t×nh h×nh quèc tÕ ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ lªn nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn ASEAN, ®ßi hái nh÷ng n­íc nµy ph¶i c¶i c¸ch më cöa thu hót FDI nh­ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu. 2.2.1. Côc diÖn chÝnh trÞ kinh tÕ quèc tÕ thÓ hiÖn nÐt ®Æc tr­ng hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn, thóc ®Èy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¨ng tr­ëng, cã lîi cho c¸c n­íc ASEAN Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, do chiÕn tranh l¹nh b¾t ®Çu, thÕ giíi h×nh thµnh hai phe ®èi ®Çu nhau lµ X· héi chñ nghÜa vµ T­ b¶n chñ nghÜa. Trong sù ®èi ®Çu ®ã, nh©n tè chñ ®¹o lµ hai n­íc Mü vµ Liªn X«. C¶ hai n­íc ®Òu coi nhau lµ ®èi ph­¬ng, lµ trë ng¹i chñ yÕu cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu chiÕn l­îc toµn cÇu vµ lîi Ých cña m×nh. Sù tranh giµnh trªn ph¹m vi toµn cÇu gi÷a hai siªu c­êng nµy lµ nguån gèc chñ yÕu g©y ra sù c¨ng th¼ng kÐo dµi trong quan hÖ quèc tÕ vµ còng g©y ra mèi ®e do¹ ®èi víi hoµ b×nh thÕ giíi. Sau mét thêi gian dµi, do t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè, viÖc bè trÝ chiÕn l­îc toµn cÇu cña hai siªu c­êng nµy khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Nh÷ng xung ®ét vµ bÊt ®ång dÇn dÇn ®­îc gi¶i quyÕt theo xu h­íng ®èi tho¹i vµ hîp t¸c. Do cã chiÕn tranh nªn kinh tÕ Mü, Liªn X« suy yÕu nhanh chãng. Trong khi ®ã, T©y ¢u vµ NhËt B¶n l¹i cã ®iÒu kÖn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ do hä kh«ng cã chiÕn tranh, vµ ®· v­¬n lªn thµnh nh÷ng trung t©m kinh tÕ ®éc lËp. Bªn c¹nh ®ã c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ hoµ b×nh thÕ giíi. Côc diÖn ThÕ giíi thay ®æi, xu thÕ ®a cùc ho¸ nÒn chÝnh trÞ quèc tÕ cung víi c¸c nh©n tè kinh tÕ t¨ng lªn trong cuéc c¹nh tranh quèc tÕ, khiÕn kh¶ n¨ng næ ra chiÕn tranh cµng Ýt ®i. §©y còng lµ c¬ héi cho hoµ b×nh, ®èi tho¹i vµ hîp t¸c ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Khi nguy c¬ chiÕn tranh thÕ giíi gi¶m ®i th× cuéc c¹nh tranh b»ng søc m¹nh tæng hîp lÊy l¹i thùc lùc vµ cã lîi trong côc diÖn thÕ giíi míi. Nhu cÇu ph¸t triÓn còng ®­îc ®Æt ra ë tÊt c¶ c¸c n­íc, më cöa víi bªn ngoµi ®· trë thµnh chiÕn l­îc c¬ b¶n ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, sau chiÕn tranh thÕ giíi II, tuy ®· giµnh ®­îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, song c¬ së kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy cßn rÊt non yÕu, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp, tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý l¹c hËu, thiÕu vèn... khiÕn cho kho¶ng c¸ch gi÷a hä víi c¸c n­íc ph¸t triÓn rÊt lín. V× vËy, hä cã nhu cÇu hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó xo¸ bá nghÌo nµn, l¹c hËu. Sù ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ ®· m._.ë ®­êng cho hä ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ®a ph­¬ng víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. VÒ phÝa c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, hä n¾m b¾t ®­îc c¬ héi do cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt míi sau chiÕn tranh më ra, NhiÒu thµnh tùu khoa häc kü thuËt tr­íc ®©y phôc vô cho chiÕn tranh, nay ®· ®­îc øng dông cho ph¸t triÓn kinh tÕ. D­íi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, nÒn kinh tÕ t­ b¶n ph¸t triÓn nhanh chãng. Nã thóc ®Èy c¸c n­íc nµy t¨ng c­êng më cöa t×m kiÕm thÞ tr­êng. Nh­ng nÕu chØ më réng thÞ tr­êng trong c¸c n­íc ph¸t triÓn th× kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña hä chØ cã h¹n. Do vËy c¸c n­íc nµy ®· chó ý tíi thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm thÞ tr­êng, hä thóc ®Èy ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Hä muèn lîi dông nguån søc lao ®éng rÎ m¹t, tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, vµ thÞ tr­êng ®Çy tiÒm lùc cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, giµnh lîi nhuËn tèi ®a. Th«ng qua FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, hä th­êng thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n rÊt nhiÒu so víi ®Çu t­ vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸c... Quan hÖ gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ngµy cµng mang tÝnh hîp t¸c, ph¸t triÓn cïng cã lîi. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng t¸ch rêi c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vÒ vèn, kü thuËt c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng qu¶n lý, thÞ tr­êng tiªu thô.... Ng­îc l¹i, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn còng kh«ng thÓ t¸ch rêi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÖ nguån nguyªn liÖu, n¨ng l­îng, thÞ tr­êng s¶n phÈm, thÞ tr­êng ®Çu t­, nguån lao ®éng, sù chuyÓn nh­îng c«ng nghÖ.... §iÒu nµy ®· thóc ®Èy ®Çu t­ quèc tÕ t¨ng tr­ëng. 2.2.2. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng t¨ng lªn m¹nh mÏ, thóc ®Èy ®Çu t­ quèc tÕ t¨ng tr­ëng Sù ®an xen vµ t¸c ®éng lÉn nhau vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn, gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nhau dÉn ®Õn sù liªn kÕt qóa tr×nh s¶n xuÊt l­u th«ng tiªu dïng trªn toµn cÇu, h×nh thµnh nªn sù ph©n c«ng quèc tÕ s©u réng vµ sù tuú thuéc s©u s¾c. HiÖn nay ho¹t ®éng kinh tÕ cña mçi n­íc ®Òu chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®ång thêi còng cã t¸c ®éng lín ®èi víi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc kh¸c. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay nÒn kinh tÕ toµn cÇu ch­a xuÊt hiÖn, nã chØ míi cã nh÷ng yÕu tè ban ®Çu. Bëi lÏ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi cßn yÕu ít. ë nhiÒu n­íc, nhiÒu khu vùc, chÝnh s¸ch cßn ch­a chÞu ¶nh h­ëng cña tù do ho¸ nh­ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, tù do ho¸ ®Çu t­.... NhiÒu n­íc cßn ph©n biÖt ®èi xö gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, thÕ giíi hiÖn nay ®ang ®øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu gay g¾t, mµ kh«ng mét n­íc nµo cã thÓ ®¬n ph­¬ng gi¶i quyÕt ®­îc. §ã lµ c¸c vÊn ®Ò: sù c¹n kiÖt cña nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, n¹n « nhiÔm m«i tr­êng, n¹n nghÌo khæ, vÊn ®Ò d©n sè, vÊn ®Ò an ninh toµn cÇu... Do vËy, xuÊt hiÖn yªu cÇu c¸c n­íc ph¶i liªn kÕt l¹i, phèi hîp chÝnh s¸ch nh»m can thiÖp vµo ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nã cã vai trß quan träng ®èi víi sù tån t¹i, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn c¸c tæ chøc kinh tÕ cã tÝnh toµn cÇu nh­ quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), ng©n hµng thÕ giíi (WB), tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)... Bªn c¹nh c¸c tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ cã tÝnh toµn cÇu, xu h­íng liªn kÕt kinh tÕ khu vùc còng ngµy cµng t¨ng lªn. Nh÷ng sù liªn kÕt quèc tÕ nµy ®· thóc ®Èy ®Çu t­ quèc tÕ ngµy cµng t¨ng tr­ëng. HiÖn nay dßng vån FDI trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng vµ ®æ nhiÒu h¬n vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Dßng FDI vµo c¸c n­íc nµy ®· t¨ng tõ 1,4% n¨m 1975 lªn tíi 3,4% trong n¨m 1991. Nguån FDI cña thÕ giíi ngµy cµng phong phó, nã kh«ng chØ ®Õn tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn mµ nã cßn ®Õn tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, nguån FDI ®Õn tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh­ Mü, NhËt B¶n, Anh, §øc, Ph¸p vÉn chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o, víi 2/3 tæng vèn FDI. Mét sè n­íc NICS, nh­ Hµn Quèc, Singapore vµ §µi Loan, do kinh tÕ t¨ng tr­ëng còng thóc ®Èy ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Mét vµi n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c nh­ Malaisia, Th¸i Lan, Indonesia võa thu hót FDI, võa ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Xu thÕ FDI trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng vµ ph¸t triÓn, ®©y lµ thêi c¬ thuËn lîi cho c¸c n­íc ASEAN trong viÖc thu hót FDI. Song, c¸c n­íc ASEAN còng ph¶i ®­¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c n­íc trong viÖc thanh thñ nguån vèn nµy. Tíi nay c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vÉn chiÕm phÇn chñ yÕu trong sù ph©n bè ®Çu t­ quèc tÕ. Së dÜ hä thu ®­îc nhiÒu FDI lµ do trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, mét s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ë nhiÒu n­íc, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã tr×nh ®é ngang nhau dÔ thùc hiÖn sù ph©n c«ng nµy. MÆt kh¸c n÷a cßn lµ do ë c¸c n­íc nµy, hÖ thèng ph¸p luËt chÆt chÏ, hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng vËn hµnh hoµn h¶o, kÕt cÊu h¹ tÇng hoµn chØnh, lùc l­îng lao ®éng cã tay nghÒ vµ tri thøc cao, tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý tèt. Kh«ng chØ vËy hä cßn th©m nhËp vµo nhau, ®an xen ®Ó tr¸nh hµng rµo thuÕ quan. Cïng víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c còng ®ang v­¬n lªn nhanh chãng giµnh giËt nguån vèn nµy. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy, c¸c n­íc ASEAN ®· liªn tôc cè g¾ng duy tr× t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh, t¨ng tr­ëng kinh tÕ. C¶i c¸ch luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng réng më, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt, hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng hoµn chØnh, ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng... nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Æc biÖt, tõ sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸, ®Ó nhanh chãng lÊy l¹i niÒm tin tõ c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c n­íc ASEAN ®· ®Þnh ra nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi. HiÖn nay dßng FDI vµo c¸c n­íc ASEAN vÉn ®ang ngµy mét t¨ng. 2.2.3. Sù thay ®æi s©u s¾c trong lÜnh vùc ®Çu t­ trªn thÕ giíi Môc tiªu chñ yÕu cña c¸c chñ ®Çu t­ lµ lîi nhuËn. Vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 60, FDI ch¹y theo lao ®éng rÎ ®Ó thu hót lîi nhuËn vµ khai kho¸ng, chÕ biÕn n«ng s¶n cña c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Sau ®ã lÜnh vùc FDI còng thay ®æi cïng víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn thÕ giíi nghiªng vÒ xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh vÒ kinh tÕ dÞch vô. Tõ ®Çu thËp kû 80 ®Õn nay, 50% l­îng vèn FDI ch¶y vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ gÇn 30% l­îng vèn FDI ch¶y vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vÉn lµ lÜnh vùc chñ yÕu, chiÕm tíi 70% tæng vèn FDI mÆc dï tû träng cña nã cã xu h­íng gi¶m dÇn. Vµi n¨m gÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn xu h­íng míi lµ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng, nhÊt lµ c¸c nghµnh viÔn th«ng, ®iÖn, giao th«ng vËn t¶i, thuû lîi... Nguyªn nh©n lµ v× c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nhu cÇu ph¸t triÓn cam kÕt m¹nh mÏ kh«ng quèc h÷u ho¸, c¸c n­íc ®· dµnh c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó thu hót vèn FDI vµo c¬ së h¹ tÇng nh»m kh¾c phôc sù h¹n hÑp cña ng©n s¸ch. §Õn nay vèn FDI dµnh ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 7 tû USD, vµ t¨ng b×nh qu©n 5%/n¨m. Mü vµ NhËt cã tíi 7-8% vèn FDI h­íng vµo c¬ së h¹ t©ng. §©y lµ kh¶ n¨ng míi cho c¸c n­íc nhËn ®Çu t­. 2.2.4. C¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia (TNCS) ®ãng vai trß rÊt quan träng trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi HiÖn nay, c¸c TNCS ®ang chi phèi, kiÓm so¸t phÇn lín s¶n xuÊt, kinh doanh trªn thÕ giíi. Khi nghiªn cøu 100 TNCS lín nhÊt trªn thÕ giíi mµ tÊt c¶ ®Òu thuéc c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã thÓ thÊy c¸c TNCS nµy chiÕm tíi mét phÇn ba toµn bé nguån vèn FDI cña thÕ giíi. C¸c TNCS ®Òu ®Èy m¹nh ®Çu t­ vµo khu vùc Ch©u ¸. Theo b¸o c¸o ®Çu t­ thÕ giíi n¨m 1996 cña Liªn Hîp Quèc c«ng bè ngµy 24-9-1996, trong tæng sè 39000 TNCS trªn thÕ giíi, c«ng ty mÑ phÇn lín cã trô së chÝnh t¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ cã 270.000 chi nh¸nh ë n­íc ngoµi víi tæng sè vèn FDI lªn tíi 2700 tû USD. C¸c chi nh¸nh ë n­íc ngoµi cña tÊt c¶ c¸c TNCS ®¹t doanh thu hµng n¨m trªn 6000 tû USD. TÊt c¶ c¸c 100 TNCS lín nhÊt trªn thÕ giíi ®Òu lµ cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn trong ®ã Mü cã 32 c«ng ty. TNCS ®· trë thµnh ®éng lùc chñ yÕu cña nguån vèn, hµng ho¸ vµ l­u th«ng réng r·i trong ph¹m ti toµn cÇu. TNCS cã t¸c ®éng to lín trong viÖc ph©n bæ c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c quèc gia, chi phèi l­u chuyÓn hµnh ho¸ cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c TNCS còng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc chuyÓn t¶i kü thuËt, c«ng nghÖ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn. Do ®ã chiÕn l­îc ®Èu t­ ph¸t triÓn cña c¸c TNCS cã t¸c ®éng to lín ®Õn dßng vµ xu h­íng vËn ®éng cña FDI. 2.2.5. Xu h­íng c¶i tæ vµ ®æi míi theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· thóc ®Èy mçi n­íc c¶i c¸ch, më cöa ®Ó t¹o tiÒn ®Ò thuËn lîi cho viÖc thu hót FDI Tr­íc sù bïng næ ngµy cµng gia t¨ng cña FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay, viÖc khÐp cöa nÒn kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®· tá ra lçi thêi. HÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· më cöa tiÕp nhËn nguån vèn nµy. Xu h­íng cña hä lµ më cöa, hä cÇn lîi dông c¸c ­u thÕ vÒ vèn, thÞ tr­êng, c«ng nghÖ, lao ®éng cña nhiÒu n­íc qua thu hót FDI ®Ó ph¸t triÓn. Do vËy hä ®· tiÕn hµnh c¶i tæ thÓ chÕ chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong thu hót FDI, nh÷ng c¶i c¸ch thÓ chÕ nµy ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c luËt: luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng tho¸ng, luËt xuÊt nhËp khÈu theo h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i, luËt xuÊt nhËp khÈu dÔ dµng, thuËn lîi... Chóng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ b¶o ®¶m lîi Ých cña nhµ ®Çu t­. Trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, mét sè n­íc nhê thùc hiÖn c¶i tæ thµnh c«ng nªn ®· thu hót ®­îc nhiÒu FDI, ®em l¹i sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh­ c¸c n­íc NICS. Tãm l¹i, sù du nhËp cña ®Çu t­ t­ b¶n n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tuú thuéc vµo c¶ hai phÝa: n­íc ®Çu t­ vµ n­íc nhËn ®Çu t­. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mèi quan t©m hµng ®Çu cña hä kh«ng dõng l¹i ë nguån lîi nhuËn cao, mµ cßn cÇn cã sù ®¶m b¶o ch¾c ch¾n ®èi víi nguån vèn do hä bá ra, tøc lµ ®¶m b¶o quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông ®èi víi nguån vèn ®ã. H¬n n÷a, khi ®Çu t­ vµo d¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cßn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®éng c¬ rÊt râ rµng nh­ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, tranh thñ nguån lao ®éng gi¸ rÎ vµ khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn nÕu nh­ ë n­íc chñ nhµ cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn giµu cã. Mét yÕu tè cã t¸c ®éng quan träng tíi ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ c¬ cÊu vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ cña n­íc chñ nhµ. Th«ng th­êng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thÝch ®Çu t­ vµo nh÷ng nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu vµ kh¶ n¨ng kinh doanh n¨ng ®éng. TÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn ®©y ®· ®­îc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn xem xÐt mét c¸ch thËn träng khi ®Þnh ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Ó thu hót ®Çu t­ cña t­ b¶n n­íc ngoµi. Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®ã rÊt ®a d¹ng, kh¸c nhau tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi n­íc, tuy nhiªn cã thÓ thÊy chóng tËp trung vµo chñ yÕu vµo viÖc t¹o ra vµ ®¶m b¶o mét m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi.  Ch­¬ng II §¸nh gi¸ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña mét sè n­íc ASEAN I. Kh¸i qu¸t vÒ thµnh tùu ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ thu hót nguån vèn FDI cña mét sè n­íc ASEAN 1. Nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ASEAN (HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸) ®­îc thµnh lËp vµo n¨m 1967, ®· thiÕt lËp mét tiÕn tr×nh l©u dµi vµ thµnh c«ng cho viÖc x©y dùng tõng b­íc ý thøc vÒ mét lîi Ých chung vµ vÒ mét hiÖp héi khu vùc gi÷a 6 (ban ®Çu lµ 5) quèc gia thµnh viªn. ASEAN ®· trë thµnh mét tæ chøc chñ chèt ë khu vùc §«ng Nam ¸ kh«ng chØ v× nã ®· ph¸t triÓn thµnh c«ng mét ý thøc céng ®ång gi÷a c¸c thµnh viªn rÊt ph©n t¸n cña m×nh vµ t×m ®­îc con ®­êng tiÕn ®Õn mét sù hîp t¸c kinh tÕ chÆt chÏ h¬n mµ nã cßn trë thµnh mét diÔn ®µn th¶o luËn víi c¸c c­êng quèc thÕ giíi vÒ hµng lo¹t vÊn ®Ò quèc tÕ. Víi viÖc kÕt n¹p V­¬ng quèc Campuchia vµo ASEAN trong buæi lÔ ®Æc biÖt biÖt t¹i Hµ Néi ngµy 30 - 4 - 1999, ý t­ëng thµnh lËp mét ASEAN - 10 (gåm 10 n­íc khu vùc §«ng Nam ¸) v× hoµ b×nh vµ thÞnh v­îng chung cña khu vùc ®­îc Êp ñ suèt 30 n¨m ®· trë thµnh hiÖn thùc. N¨m 1999 ®· trë thµnh cét mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù tr­ëng thµnh vµ b­íc ph¸t triÓn míi cu¶ ASEAN víi diÖn tÝch réng 4.604.866 km2 , d©n sè 518.588.659 ng­êi. HiÖn t¹i, toµn thÓ c¸c n­íc ASEAN ®· ph¸t triÓn theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nhiÒu sù kiÓm so¸t chÝnh trÞ cña nhµ n­íc h¬n so víi ë ph­¬ng t©y. §©y chÝnh lµ sù nhÊt trÝ vÒ mét sù ph¸t triÎn kinh tÕ dùa trªn nh÷ng thÞ tr­êng t­¬ng ®èi tù do, cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ cã sù c¹nh tranh. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn mét thêi kú t¨ng tr­ëng kinh tÕ ch­a tõng cã tr­íc ®ã cho ASEAN. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ b¾t ®Çu næ ra ë Th¸i Lan vµ sau ®ã lan ra hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc, ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ - x· héi hÕt søc nghiªm träng cho c¸c n­íc nµy. Nöa ®Çu n¨m 1999, cuéc khñng ho¶ng d­êng nh­ ®· “ch¹m ®¸y”, tèc ®é phôc håi tuy cã kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc nh­ng ®Òu nhanh h¬n møc dù ®o¸n. NÒn kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c n­íc trong khu vùc ®Òu t¨ng tr­ëng d­¬ng trong n¨m 1999 vµ n¨m 2000. Mét lÇn n÷a, cïng víi §«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸ l¹i vïng lªn t¨ng tr­ëng nhanh nhÊt thÕ giíi. Tû lÖ t¨ng tr­ëng GDP cña toµn vïng trong n¨m 1999 lµ 4.4% vµ n¨m 2000 kho¶ng 5.5%. §©y lµ tèc ®é phôc håi rÊt ngo¹n môc so víi møc sôt gi¶m -7.5% trong n¨m 1998. TÊt c¶ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ®Òu nãi lªn sù cè g¾ng phôc håi sau khñng ho¶ng cña c¸c n­íc ASEAN. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch c¬ cÇu vµ thÓ chÕ nÒn kinh tÕ tuy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, song diÔn ra mét c¸ch nghiªm tóc vµ triÖt ®Ó vÒ nguyªn t¾c. Qu¸ tr×nh nµy ®ãng vai trß lµ ®éng lùc c¬ b¶n gióp hä n©ng cao n¨ng suÊt vµ c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh trong dµi h¹n. 2. Nh÷ng thµnh tùu trong thu hót FDI C¸c n­íc ASEAN ®Òu coi FDI lµ yÕu tè then chèt ®Ó c«ng nghiÖp ho¸. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngay ®­îc r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu h­íng vÒ xuÊt khÈu nhanh chãng cña c¸c n­íc ASEAN tõ thËp kû 70 trë l¹i ®©y lµ viÖc sö dông hiÖu qu¶ cña nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp FDI. Khi s¶y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi å ¹t rót vèn ra khái khu vùc nµy. Thùc tr¹ng FDI lóc nµy r¬i vµo t×nh tr¹ng bÕ t¾c. Sau khñng ho¶ng, c¸c n­íc ®· dÇn lÊy l¹i ®­îc lßng tin tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó thu hót ®­îc nhiÒu FDI h¬n n÷a, ChÝnh phñ c¸c n­íc ASEAN ®· nhanh chãng ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nhê nh÷ng nç lùc ®ã mµ dßng ch¶y FDI vµo c¸c n­íc ASEAN (chñ yÕu lµ 4 n­íc Indonesia, Malaysia, Philipin vµ Th¸i lan) kh«ng hÒ thua kÐm so víi c¸c n­íc Ch©u Mü La Tinh (chñ yÕu lµ Mexico, céng hoµ Sec, Slovakia vµ Balan), c¸c n­íc ASEAN ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu lín trong viÖc thu hót FDI. B¶ng1 : Dßng vèn FDI vµo mét sè n­íc ASEAN . (triÖu USD). N¨m N­íc N¨m 1986 N¨m 1994 N¨m 1998 N¨m 2000 Indonesia 3,369 5,015 8,104 11,605 Malaisia 1,019 2,382 5,692 5,995 Philipin 1,274 2,374 3,931 2,910 Singapo 2,481 5,316 7,045 11,834 Thailan 1,152 3,762 2,313 2,767 Nguån: Foreign Direct Investment and Development: Where do we stand? (JBIC) / 6/2002 Nh×n vµo nh÷ng con sè thèng kª trªn, chóng ta cã thÓ thÊy dßng FDI hµng n¨m ®· ®æ vµo c¸c n­íc ASEAN kh«ng ngõng t¨ng lªn. Khi bÞ t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, dßng FDI cã gi¶m, song ngay nh÷ng n¨m sau ®ã ®· phôc håi vµ l¹i tiÕp tôc t¨ng. Dù b¸o trong t­¬ng lai, nguån vèn FDI vµo ASEAN sÏ t¨ng (2002 cã thÓ thu hót gÊp ®«i n¨m 2000). 3. §¸nh gi¸ chung vÒ thêi c¬ vµ th¸ch thøc cña ASEAN trong thu hót FDI 3.1. Thêi c¬ §¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. Trong 30 n¨m qua, c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· lu«n ®¶m b¶o ®­îc sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Nhê vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ kh¸ æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh cña c¸c n­íc ASEAN ®¹t 7%. Bªn c¹nh ®ã c¸c n­íc ASEAN ®· sím ban hµnh vµ hoµn thiÖn luËt ®Çu t­, cã nh÷ng ­u ®·i tho¶ ®¸ng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. MÆt kh¸c c¸c n­íc ASEAN còng rÊt chó träng x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. ChÝnh Phñ c¸c n­íc ASEAN rÊt coi träng x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, kho, b·i, nhµ x­ëng. KÕt qu¶ cña ®­êng lèi nµy khiÕn nhiÒu n­íc nh­ Singapo, Malaysia, Th¸i Lan... cã hÖ thèng giao th«ng, th«ng tin viÔn th«ng, s©n bay, c¶ng ®­îc x©y dùng, n©ng cÊp ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Ngoµi ra c¸c n­íc ASEAN cßn x©y dùng nhiÒu c¬ së v¨n ho¸, gi¶i trÝ nh­ s©n g«n, c©u l¹c bé, casino, khu nghØ m¸t... Mét thuËn lîi n÷a mµ chóng ta kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn ®ã lµ c¸c n­íc ASEAN ®Òu cã nguån lao ®éng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ, tr×nh ®é nhËn thøc vµ tay nghÒ cao. H¬n n÷a c¸c n­íc ASEAN lu«n nç lùc t¨ng c­êng héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c n­íc ASEAN xóc tiÕn m¹nh mÏ viÖc x©y dùng c¸c “khu vùc mËu dÞch tù do” hay “khu c«ng nghiÖp tù do” ®Ó t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­, tõng b­íc tham gia vµo ch­¬ng tr×nh ThuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung (tªn viÕt t¾t tiÕng Anh lµ CEPT), tiÕn tíi hoµn thiÖn Khu vùc Th­¬ng m¹i Tù do ASEAN ( tªn viÕt t¾t tiÕng Anh lµ AFTA), tham gia vµo DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng (tªn viÕt t¾t tiÕng Anh lµ APEC), Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (tªn viÕt t¾t tiÕng Anh lµ WTO), t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ míi, thuËn lîi, thÝch hîp víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ hiÖn nay. 3.2. Th¸ch thøc Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè thuËn lîi ®ã, cßn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n mµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn dÌ dÆt khi ®Çu t­ vµo ASEAN. ASEAN lµ mét khu vùc cã tiÒm lùc ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc kh«ng ®ång ®Òu, chØ cã Singapore lµ n­íc ph¸t triÓn cßn l¹i Th¸i Lan, Malaisia, In®onesia, Philipin lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn; ViÖt Nam, Lµo, Campuchia, Mianma lµ nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¶ khèi ASEAN cßn ch­a cao. M«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN cßn ch­a thùc sù hÊp dÉn. §ã lµ: c¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu yÕu kÐm, t×nh h×nh chÝnh trÞ, an ninh quèc phßng cßn nhiÒu bÊt æn, thÞ tr­êng tµi chÝnh cßn biÕn ®éng phøc t¹p, cã nhiÒu dÊu hiÖu kh«ng an toµn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò c¹nh lµm thÕ nµo ®Ó c¹nh tranh ®­îc víi Trung Quèc - mét n­íc lu«n chiÕm tû träng lín trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo khu vùc Ch©u ¸, còng lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c n­íc ASEAN trong c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. N¨m 2000 Trung Quèc thu hót ®­îc 43,5 tû USD t¨ng h¬n 8 tû so víi n¨m 1999. Theo UNCTAD, sau khi chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña WTO, Trung Quèc mçi n¨m cã thÓ tiÕp nhËn ®­îc kho¶ng 60 tû USD vµ nÕu ChÝnh phñ cho phÐp c¸c c«ng ty ®­îc s¸p nhËp, FDI vµo Trung Quèc cã thÓ ®¹t 100 tû USD. Nh­ vËy, bªn c¹nh rÊt nhiÒu thuËn lîi, c¸c n­íc ASEAN vÉn ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc trong c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. C¸c n­íc ASEAN cÇn ph¸t huy nh÷ng mÆt lîi, vµ dÇn kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i, nh»m x©y dùng lªn m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, cã søc c¹nh tranh cao. II. C¸c chÝnh s¸ch t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hÊp dÉn cho toµn khu vùc ASEAN (AFTA, AIA, ICO ...) Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, bªn c¹nh thuËn lîi nguån FDI trªn thÕ giíi ngµy mét gia t¨ng, song mçi n­íc ®Òu ph¶i ®­¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c n­íc kh¸c trong viÖc tranh thñ nguån vèn nµy. §Ó thu hót ®­îc nhiÒu FDI, mçi n­íc ®Òu kh«ng ngõng tù hoµn thiÖn m×nh, ®ång thêi g¾n m×nh vµo xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ chung nh­: tham gia vµo c¸c hiÖp héi kinh tÕ... C¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ còng kh«ng n»m ngoµi ngo¹i lÖ ®ã. ASEAN ®ang cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nh»m g¾n nÒn kinh tÕ mçi n­íc ASEAN víi sù ph¸t triÓn cña c¶ khèi. ASEAN thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng ngo¹i b»ng cam kÕt quyÕt t©m tù do ho¸ kinh tÕ vµ héi nhËp nhiÒu h¬n trong khu vùc. Tõ ®ã t¹o cho c¶ khèi mét m«i tr­êng chung, mét thÞ tr­êng chung víi ®Çy ®ñ nh÷ng ­u ®iÓm cña tõng n­íc ASEAN. Cã thÓ kÓ ®Õn mét sè biÖn ph¸p x©y dùng mét khu v­c ASEAN m¹nh mÏ vµ héi nhËp lµ: 1. Khu vùc tù do ho¸ th­¬ng m¹i (AFTA - ASean free trade area) Tõ 1 - 1 - 2002, tÊt c¶ mäi s¶n phÈm trong danh môc CEPT vÒ ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung, ®­îc bu«n b¸n t¹i ASEAN ph¶i chÞu møc thuÕ quan kh«ng qu¸ 5%. Tíi n¨m 2010, hÇu hÕt mäi s¶n phÈm ®­îc bu«n b¸n ë ASEAN sÏ kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ xuÊt nhËp khÈu, trong ®ã c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN míi (ViÖt Nam, Myanmar, Lµo, Campuchia) sÏ ph¶i thùc hiÖn viÖc lo¹i trõ thuÕ quan vµo 2015. §ång thêi, c¸c hµng rµo phi thuÕ quan còng sÏ ®­îc lo¹i bá. Nh÷ng lîi Ých c¬ b¶n cña AFTA ®èi víi ASEAN lµ ASEAN sÏ trë thµnh mét c¬ së chÕ t¸c chiÕn l­îc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ vµ kh«ng cã thuÕ quan. Lóc ®ã, ASEAN sÏ trë thµnh mét thÞ tr­êng khu vùc réng lín víi c¸c hµng ho¸ lu©n chuyÓn tù do. VÒ t¸c ®éng cña AFTA ®Õn thu hót FDI, ta cã thÓ thÊy, ch­¬ng tr×nh nµy sÏ lµm thay ®æi môc tiªu ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ASEAN. Nh­ ®· nãi, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi ®Çu t­ vµo ASEAN th­êng ®Æt môc tiªu lµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng néi ®Þa vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Trong t­¬ng lai khi thÞ tr­êng lµ tù do môc tiªu ®i ®Çu t­ sÏ lµ tËn dông lîi thÕ so s¸nh vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. 2. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN (AICO - ASean Industrial Cooperation) AICO mang l¹i nh÷ng lîi Ých chñ yÕu nh­ c¸c c«ng ty thµnh viªn AICO sÏ ®­îc h­ëng møc thuÕ quan ­u ®·i lµ 0-5%, ®­îc h­ëng c¸c quy chÕ thÝch hîp vÒ hµm l­îng néi ®Þa trong hµng ho¸ s¶n xuÊt, ®­îc gì bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch kh¸c liªn quan tíi phi thuÕ quan. §Ó gia nhËp AICO, c«ng ty ph¶i ®¸p øng tiªu chuÈn: Lµ mét c«ng ty ho¹t ®éng ë ASEAN vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh bæ sung hay kÕt hîp trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, gãp vèn, chia sÎ nguån lùc hoÆc c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kh¸c. Khi ®· lµ thµnh viªn, ch­¬ng tr×nh AICO sÏ hç trî c«ng ty trong viÖc: T¹o ra c¸c mèi liªn kÕt víi c«ng ty mÑ ë c¸c n­íc ASEAN kh¸c. T¹o ra mèi liªn kÕt víi c«ng ty ®éc lËp ë n­íc ASEAN kh¸c. Liªn kÕt ho¹t ®éng ë ASEAN. BiÕn ASEAN thµnh mét c¬ së s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, thèng nhÊt vµ cho chi phÝ thÊp ®èi víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÞ tr­êng thÕ giíi. Víi nh÷ng lîi Ých nh­ vËy AICO sÏ lµ c¬ chÕ rÊt hiÖu qu¶ trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®Çu t­ vµo ASEAN còng nh­ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c¸c tËp ®oµn mÑ con (m« h×nh NhËt B¶n). V× vËy ngoµi vÖc t¹o ra mét sù liªn kÕt ph¸t triÓn c«ng nghiÖp néi khèi ASEAN, AICO sÏ lµ lùc ®Èy v« h×nh cùc m¹nh ®èi víi n­íc lµ cöa ngâ cña ASEAN v× ®©y sÏ trë thµnh trung t©m vÒ kinh tÕ tËp hîp c¸c ®Çu n·o cña toµn m¹ng l­íi s¶n xuÊt trong ASEAN. Tõ ®ã t¹o nªn hiÖu øng lan to¶ ph¸t triÓn ®ång bé nÒn kinh tÕ cña n­íc ®ã. AICO t¸c ®éng nh­ thÕ nµo ®Õn thu hót FDI cña ASEAN trong t­¬ng lai? C©u tr¶ lêi lµ c¬ chÕ nµy hç trî ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña mçi n­íc, ®Æc biÖt lµ vÓ ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng t¹i chç, lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng ®Çu t­ ASEAN, v× vËy nã sÏ thóc ®Èy ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ASEAN. 3. HiÖp ®Þnh khung vÒ dÞch vô cña ASEAN (AFAS - ASean Framework Agreement On Services) NÕu coi dÞch vô lµ mét hµng ho¸ th× tù do ho¸ trong lÜnh vùc dÞch vô cã thÓ ®­îc coi lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, nh­ng trªn thùc tÕ tù do ho¸ dÞch vô l¹i gÇn gòi h¬n víi tù do ho¸ ®Çu t­ v× dÞch vô lµ hµng ho¸ tiªu thô t¹i chç, v× vËy th­¬ng m¹i dÞch vô th­êng g¾n liÒn víi viÖc l­u chuyÓn vèn. §øng ë khÝa c¹nh nµy AFAS sÏ t¸c ®éng d­¬ng tíi FDI cña chÝnh c¸c n­íc ASEAN vµo mçi n­íc thµnh viªn. Bëi v×, c¸c n­íc ASEAN lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ dÞch vô ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së nh­ dÞch vô vËn t¶i, x©y dùng, ph¸t triÓn du lÞch, tµi chÝnh ng©n hµng lµ rÊt lín, cã cÇu tÊt sÏ cã cung, AFAS sÏ lµ mét lîi thÕ cña cung tõ ®Çu t­ ASEAN. H¬n n÷a, nhê thóc ®Èy qu¸ tr×nh c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng nh­ trªn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cña mçi n­íc, t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña hä trong viÖc thu hót FDI. 4. H×nh thµnh khu vùc ®Çu t­ ASEAN (AIA - ASean Investment Area) Tû träng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) vµo khu vùc Ch©u ¸ ®· gi¶m tõ 61% trong nh÷ng n¨m 1990 - 1996. §øng tr­íc vÊn ®Ò tû träng ®Çu t­ bÞ gi¶m sót nµy, vµo th¸ng 12 n¨m 1995, c¸c n­íc ASEAN ®· ®­a ra ®Ò nghÞ vÒ viÖc thµnh lËp Khu ®Çu t­ ASEAN (AIA) ®Ó n©ng cao søc hÊp dÉn vµ c¹nh tranh cña khu vùc nh»m thóc ®Èy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th«ng qua mét m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng vµ râ rµng h¬n. Ngoµi sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp AIA, viÖc cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ diÔn ra nghiªm träng ë Ch©u ¸ trong thêi gian gÇn ®©y còng lµm gi¶m kh¶ n¨ng thu hót FDI vµo khu vùc khiÕn cho viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong khu vùc cµng trë nªn quan träng vµ cÊp b¸ch h¬n. T×nh h×nh trªn ®ßi hái cã sù hîp t¸c vµ phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c n­íc ASEAN ®Ó cïng nhau ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh dµi h¹n nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ trong khu vùc vµ lÊy l¹i ®µ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña khu vùc. ý t­ëng c¬ b¶n cña AIA lµ lµm t¨ng ®¸ng kÓ dßng ®Çu t­ vµo khu vùc ASEAN tõ c¸c nguån trong ASEAN vµ ngoµi ASEAN b»ng c¸ch n©ng cao søc hÊp dÉn vµ c¹nh tranh trong lÜnh vùc ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN. §iÒu nµy sÏ ®­îc thùc hiÖn qua viÖc cïng nhau thóc ®Èy ASEAN trë thµnh mét khu vùc ®Çu t­ hÊp dÉn nhÊt, ®ång thêi t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c lÜnh vùc kinh tÕ cña ASEAN b»ng c¸ch t¨ng c­êng vµ më réng hîp t¸c trong ASEAN vµ dÇn dÇn gi¶m bít hoÆc tiÕn ®Õn lo¹i bá c¸c qui ®Þnh vµ ®iÒu kiÖn ®èi víi ®Çu t­ cã thÓ c¶n trë luång ®Çu t­ vµo ASEAN còng nh­ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ ë c¸c n­íc ASEAN. ViÖc thùc hiÖn AIA sÏ gãp phÇn t¹o ra c¸c dßng l­u chuyÓn ®Çu t­ tù do vµo khu vùc ASEAN vµo n¨m 2020. §Ó thùc hiÖn nghÜa vô theo hiÖp ®Þnh nµy, c¸c n­íc thµnh viªn c¶u ASEAN sÏ cïng nhau ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh sau: Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c vµ hç trî do tõng n­íc thµnh viªn thùc hiÖn nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc m×nh. Ch­¬ng trÝnh xóc tiÕn vµ t¹o hiÓu biÕt nh»m tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc, hç trî nh»m c¶i thiÖn vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, häc hái kinh nghiÖm khuyÕn khÝch ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc ASEAN, n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña th«ng tin vÒ ®Çu t­ trong khu vùc... Nh×n chung hai ch­¬ng tr×nh nµy t¹o nhiÒu thuËn lîi cho c¸c n­íc ASEAN thu hót ®Çu t­ lµ ®iÓm yÕu cña hä. Giai ®o¹n thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy sÏ lµ giai ®o¹n c¶i thiÖn, tiÕn tíi vµ ®uæi kÞp sù lµnh m¹nh m«i tr­êng ®Çu t­ cña c¸c n­íc nµy. Cuèi cïng lµ ch­¬ng t×nh tù do ho¸ sÏ hoµn tÊt vµo n¨m 2010 (Cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN) nh»m xo¸ bá gÇn nh­ toµn bé c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh tÝnh còng nh­ ®Þnh l­îng ®èi víi FDI tõ ASEAN. T¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý kh¸ thuËn lîi thóc ®Èy ®Çu t­ cho tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN. Ngoµi ra, c¸c n­íc ASEAN cßn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh­ x©y dùng c¸c m¹ng l­íi liªn kÕt c¬ së h¹ tÇng (giao th«ng liªn quèc gia, c¸p viÔn th«ng liªn quèc gia),hîp t¸c ph¸t triÓn d­íi h×nh thøc c¸c tam gi¸c, tø gi¸c t¨ng tr­ëng,... Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn, ta thÊy qu¸ tr×nh hîp t¸c ho¸ trong ASEAN sÏ lµ ®iÒu kiÖn t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn cho c¸c n­íc ASEAN. Mçi n­íc sÏ cã c¬ héi nhiÒu h¬n trong viÖc thu hót FDI tõ chÝnh c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc ASEAN còng nh­ ngoµi ASEAN. III. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc ASEAN trong viÖc x©y dùng m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hÊp dÉn Thùc tÕ cho thÊy, n­íc nµo x©y dùng ®­îc mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, cã søc c¹nh tranh th× sÏ thu hót ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Xem xÐt tíi nh÷ng kinh nghiÖm x©y dùng m«i tr­êng ®Çu t­ cña mét n­íc còng chÝnh lµ xem xÐt tíi kh¶ n¨ng thu hót FDI cña n­íc ®ã. C¸c n­íc thµnh viªn ban ®Çu cña ASEAN ®Òu rÊt thµnh c«ng trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. FDI ®· lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh t¹o nªn nh÷ng thµnh tÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao cña tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN trong suèt mÊy thËp niªn qua, ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 1985 - 1996. Thµnh c«ng cña c¸c n­íc ASEAN trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ do nhiÒu nguyªn nh©n. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ sù cè g¾ng cña ChÝnh phñ c¸c n­íc nµy trong viÖc biÕn ®Êt n­íc cña hä thµnh nh÷ng ®Þa bµn ®Çu t­ hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ngo¹i quèc. VÒ tæng thÓ, kinh nghiÖm thu hót FDI cña c¸c n­íc cã thÓ c« ®óc thµnh mÊy ®iÓm chÝnh sau: LuËt ®Çu t­ râ rµng, cô thÓ vµ ®­îc bæ sung, söa ®æi khi cÇn thiÕt nh»m ngµy cµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Gi÷ v÷ng chñ quyÒn d©n téc, nh­ng h¹n chÕ dÇn c¸c vïng cÊm ®èi víi t­ b¶n t­ nh©n ngo¹i quèc. Duy tr× søc hÊp dÉn b»ng viÖc gi÷ gi¸ nh©n c«ng thÊp, c¸c ­u ®·i ®Çu t­ vµ t¹o kh«ng khÝ ®Çu t­ thuËn lîi. TÝch cùc më réng, n©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, gi¶m dÇn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, rót ng¾n thêi gian xÐt duyÖt vµ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. Tuy nhiªn mçi n­íc ®Òu cã nh÷ng kinh nghiÖm ®éc ®¸o riªng hä. §Ó thÊy ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm thu hót FDI cña mét n­íc th× tr­íc hÕt ph¶i xem xÐt nh÷ng kÕt qu¶ mµ hä ®· cã ®­îc nh­ thÕ nµo. D­íi ®©y, chóng ta sÏ xem xÐt kinh nghiÖm nµy tõ mét sè n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. §ã lµ Th¸i Lan, Malaysia, Singapore vµ Indonesia. Cã thÓ nãi ®©y lµ 4 n­íc cã nhiÒu thµnh c«ng trong viÖc t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1. Th¸i Lan 1.1. KÕt qu¶ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Th¸i Lan thêi gian qua Th¸i Lan lu«n ®­îc coi lµ n­íc cã kinh nghiÖm nhÊt trong thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. ThËt vËy, vµo ®Çu nh÷ng n¨m 40, Th¸i Lan hiÒu r»ng vÞ trÝ cña ®Êt n­íc cña hä rÊt quan träng trong chiÕn l­îc bµnh tr­íng xuèng §«ng Nam ¸ cña c¸c n­íc lín. Th¸i ®· t×m c¸ch khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ cña vÞ trÝ ®ã ®Ó thu lîi cho n­íc hä. H¬n n÷a, ë Th¸i Lan, ng­êi ta nh×n nhËn c«ng cuéc ®Çu t­ cña t­ b¶n t­ nh©n ngo¹i quèc mét c¸ch hîp lý. Mét mÆt thõa nhËn r»ng ng­êi Th¸i cã thÓ bÞ bãc lét, nÒn kinh tÕ cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch mÐo mã trong nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh nh­ng mÆt kh¸c, Th¸i Lan sÏ cã ®­îc vèn, c«ng nghÖ, c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi Th¸i Lan häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý cña n­íc ngoµi. Gi÷a c¸i ®­îc vµ c¸i mÊt, th× c¸i ®­îc lµ nhiÒu h¬n. V× thÕ, Th¸i Lan ®· khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn vµo nÒn kinh tÕ cña hä. Theo tæng quan kinh tÕ x· héi Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D._.ßn ph¶i ®­¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ b¾t ®Çu næ ra ë Th¸i Lan vµ sau ®ã lan ra hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc, ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ - x· héi hÕt søc nghiªm träng cho c¸c n­íc nµy. Cuéc khñng ho¶ng ®· lµm cho søc hÊp dÉn FDI cña c¸c n­íc trong khu vùc gi¶m ®i. Sau khñng ho¶ng, vµo nh÷ng n¨m sau, c¸c n­íc trong khu vùc míi thÊy ®­îc cÇn ph¶i c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, tõ ®ã t¹o ra cuéc ch¹y ®ua c¹nh tranh nh»m thu hót FDI. Song ta thÊy r»ng, cuéc khñng ho¶ng nµy ®· lµn cho søc hÊp dÉn FDI ë ViÖt Nam gi¶m so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Bëi ý thøc ®­îc t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tíi thu hót FDI, nªn c¸c n­íc ®· nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶, phôc håi kinh tÕ lÊy l¹i lßng tin tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c n­íc ®· ®Èy m¹nh xu h­íng níi láng nh÷ng rµng buéc ®èi víi luång FDI, më réng quyÒn së h÷u cña ng­êi n­íc ngoµi. Sù thay ®æi næi bËt nhÊt lµ viÖc më cöa khu vùc tµi chÝnh - ng©n hµng. VÒ l©u dµi, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸ sÏ khiÕn c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®Þnh ra nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, h×nh thµnh nªn côc diÖn c¹nh tranh gay g¾t víi ViÖt Nam. §©y lµ sù th¸ch thøc lín ®èi víi ViÖt Nam. ViÖt Nam còng cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ m«i tr­êng ®Çu t­ cña m×nh, song viÖc c¶i thiÖn diÔn ra kh«ng nhÊt qu¸n, triÖt ®Ó nh­ c¸c n­íc trong khu vùc, nªn ®¹t hiÖu qu¶ kh«ng cao. MÆc dï ViÖt Nam kh«ng bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ bëi cuéc khñng ho¶ng, song xÐt hËu qu¶ trong mét thêi kú dµi th× ViÖt Nam sÏ bÞ thiÖt h¹i rÊt nhiÒu tõ cuéc khñng ho¶ng nµy. §ã lµ: Thø nhÊt, trong khi chóng ta ch­a thiÕt lËp mèi quan hÖ l©u dµi vµ bÒn v÷ng víi nh÷ng tËp ®oµn, c«ng ty xuyªn quèc gia cã tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ th× ®Çu t­ cña c¸c n­íc trong khu vùc chiÕm tû träng chñ yÕu (kho¶ng 2/3). Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ kÐo dµi sÏ lµm gi¶m sót vèn FDI tõ c¸c n­íc trong khu vùc. Thø hai, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, gi¸ bÊt ®éng s¶n, tr¸i phiÕu ë c¸c n­íc ASEAN bÞ gi¶m m¹nh, kÌm theo lµ kh¶ n¨ng ®Çu t­ më cöa cña c¸c n­íc nµy sÏ thu hót nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ mua ®Çu c¬ bÊt ®éng s¶n, chøng kho¸n ®Ó chê thêi c¬ b¸n ®i khi gi¸ t¨ng trë l¹i. Thø ba, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, nhiÒu c«ng ty, doanh nghiÖp cña c¸c n­íc trong khu vùc bÞ ph¸ s¶n hµng lo¹t, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua l¹i víi gi¸ rÎ c¸c c¬ së s½n cã (kh«ng ph¶i ®Çu t­ thªm). H¬n n÷a, gi¸ c¸c nh©n tè s¶n xuÊt rÎ h¬n t­¬ng ®èi so víi ViÖt Nam khiÕn cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®æ vèn vµo c¸c n­íc nµy h¬n lµ vµo ViÖt Nam. Thø t­, do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, trong quan hÖ th­¬ng m¹i, ViÖt Nam còng ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp. HiÖn nay, 25 - 30 % tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu sang ASEAN vµ kho¶ng 30 - 35% tæng kim ngh¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ ASEAN lu«n gÊp 1,5 lÇn møc xuÊt khÈu th× phÇn lîi thu ®­îc cña ViÖt Nam do gi¸ nhËp khÈu tõ ASEAN cã xu h­íng gi¶m; gi¸ nhËp khÈu thÊp h¬n nhiÒu so víi gi¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc nµy ®ang vµ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho lµn sãng nhËp khÈu tõ ASEAN vµo ViÖt Nam t¨ng nhanh. §iÒu nµy dÔ x¶y ra nÕu xÐt c¶ vÒ danh môc hµng nhËp quen thuéc vµ xu thÕ gi¶m thuÕ, níi láng hµng rµo phi thuÕ quan mµ ViÖt Nam ph¶i thùc thi tõ nay tíi n¨m 2006 theo nh­ cam kÕt trong khu«n khæ HiÖp ­íc CEPT ®Ó gia nhËp AFTA. XÐt trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi th× sù sôt gi¶m c¶u c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc sÏ gióp cho hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ASEAN (kh«ng kÓ ViÖt Nam) sang thÞ tr­êng c¸c khu vùc B¾c Mü, NhËt, EU,... sÏ rÎ h¬n hiÖn nay, t¹o thªm ­u thÕ c¹nh tranh cho c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu tõ ASEAN so víi s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Nh­ vËy, thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã xu h­íng bÞ thu hÑp, nhËp khÈu cã xu h­íng t¨ng nhanh. §iÒu nµy sÏ g©y ®×nh ®èn s¶n xuÊt trong n­íc (kÓ c¶ doanh nghiÖp cã vèn FDI), th©m hôt c¸c c©n th­¬ng m¹i t¨ng nhanh, quy m« GDP bÞ gi¶m sót, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi bÞ gi¶m theo, lµm thÞ tr­êng trong n­íc vèn nhá hÑp l¹i cµng nhá hÑp h¬n. MÆt kh¸c, s¶n xuÊt ®×nh ®èn lµm cho nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc tõ thuÕ gi¶m ®¸ng kÓ, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng th©m hôt ng©n s¸ch t¨ng nhanh. Nh÷ng doanh nghiÖp trong n­íc tr­íc ®©y vèn s¶n xuÊt ra c¸c nÆt hµng ®Ó xuÊt khÈu hoÆc c¸c nguyªn vËt liÖu, phô tïng, linh kiÖn cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI, trong bèi c¶nh cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, thÞ tr­êng xuÊt khÈu bÞ thu hÑp th× s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng bÞ suy gi¶m theo. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, d­íi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, ®Çu t­ trong n­íc sÏ bÞ thu hÑp Thø n¨m, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, m«i tr­êng ®Çu t­ cña c¶ khu vùc bÞ gi¶m sót søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, do ®ã ViÖt Nam còng bÞ ¶nh h­ëng theo. Nãi ®Õn th¸ch thøc mµ ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt trong cuéc c¹nh tranh nh»m thu hót FDI th× kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn hiÖn t­îng Trung Quèc. Vèn FDI vµo khu vùc gi¶m nh­ng Trung Quèc vÉn lµ mét trong nh÷ng trung t©m thu hót vèn FDI lín nhÊt tªn thÕ giíi. Còng gièng nh­ ViÖt Nam, Trung Quèc coi ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ lÜnh vùc quan träng trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña m×nh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, FDI vµo Trung Quèc t¨ng m¹nh. L­îng ®Çu t­ cña Trung Quèc hµng n¨m t­¬ng ®èi lín, xÕp hµng ®Çu trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, xÕp thø hai thÕ gíi vÒ thu hót ®Çy trùc tiÕp n­íc ngoµi, chØ sau Mü. TÝnh tíi cuèi n¨m 1998, Trung Quèc ®· phª chuÈn 324.712 dù ¸n hîp t¸c víi n­íc ngoµi, víi sè vèn ký kÕt theo hiÖp ®Þnh lµ 572,52 tû USD, sè vèn sö dông thùc tÕ ®¹t 268,977 tû USD. Søc l«i cuèn vèn FDI cña Trung Quèc thËt ®¸ng kinh ng¹c. N¨m 1996, Trung Quèc thu hót ®­îc 42,7 tû USD, chiÕm kho¶ng mét nöa sè vèn FDI vµ tÊt c¶ c¸c n­íc ë Ch©u ¸. Së dÜ Trung Quèc ®¹t ®­îc kÕt qu¶ trong thu hót FDI nh­ vËy lµ do Trung Quèc lu«n chó träng ®Õn viÖc thu hót nguån vèn nµy. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña nguån vèn nµy ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, Héi NghÞ trung ­¬ng 3 kho¸ X, §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· ®Æt träng t©m vµ viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc më cöa víi bªn ngoµi. Trung Quèc coi chiÕn l­îc nµy nh­ mét quèc s¸ch ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ. M«i tr­êng thu hót FDI ë Trung Quèc ®­îc c¶i thiÖn vµ cã nhiÒu thuËn lîi, ngµy cµng hÊp dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ThÓ hiÖn: §iÒu kiÖn tù nhiªn - chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi thuËn lîi, sù can thiÖp cña ChÝnh phñ ®· dÇn h¹n chÕ... lµ ®iÒu kiÖn lý t­ëng ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Trung Quèc ®· më cöa trªn tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ khu vùc, nhiÒu h¹n chÕ tr­íc ®©y bÞ lo¹i bá. ThÞ tr­êng néi ®Þa réng lín ch­a ®­îc khai th¸c hÕt vÉn lµ ­u thÕ lín cña Trung Quèc, sÏ t¹o ra cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi rÊt nhiÒu c¬ héi lµm ¨n kiÕm lêi. Víi nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót FDI vµo Trung Quèc ngµy cµng hoµn thiÖn. Nã sÏ khuyÕn khÝch c¸c th­¬ng gia n­íc ngoµi ®Õn Trung Quèc ®Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a. Trung Quèc ®ang dÇn b­íc vµo c¹nh tranh ngang hµng níi c¸c c­êng quèc, nÕu kh«ng cã ­u thÕ kü thuËt vµ sù ®éc ®¸o trong kü thuËt cña riªng m×nh th× rÊt khã khai th¸c ®­îc thÞ tr­êng quèc tÕ... mµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái. V× vËy Trung Quèc vÉn cÇn ph¶i nhËp vµ tiªu ho¸ nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi qua viÖc thay thÕ kü thuËt, thiÕt bÞ, linh kiÖn m¸y mãc... Do ®ã, nhu cÇu vÒ vèn cña phÝa Trung Quèc phôc vô cho môc tiªu hiÖn ®¹i ho¸ cña hä lµ rÊt lín. §ång thêi víi viÖc tÝch cùc huy ®éng vèn trong n­íc, Trung Quèc sÏ cßn tiÕp tôc khuyÕn khÝch ®Çu t­ tõ bªn ngoµi. Nh­ vËy, ta cã thÓ thÊy, mÆc dï xu h­íng FDI trªn thÕ giíi ®ang ngµy mét gia t¨ng, song kh«ng ph¶i n­íc nµo còng dÔ ®µng thu hót ®­îc. ChÝnh v× thÕ sù c¹nh tranh giµnh giËt nguån vèn nµy ®ang ngµy cµng diÔn ra quyÕt liÖt h¬n. Tr­íc nh÷ng th¸ch thøc nµy, nÕu ViÖt Nam cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp, m«i tr­êng ®Çu t­ c¶i thiÖn h¬n th× nguån vèn cña c¸c n­íc nµy vÉn cã nhiÒu kh¶ n¨ng ch¶y vµo ViÖt Nam. II. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam 1. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho mäi sù t¨ng tr­ëng, do ®ã, cho viÖc thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn n­íc ngoµi. Kinh nghiÖm quèc tÕ còng nh­ ë ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua cho thÊy, ®Ó æn ®Þnh vÜ m«, trong m«i tr­êng ph¸t triÓn ®Çy biÕn ®éng hiÖn nay, tr­íc tiªn ChÝnh phñ ph¶i cã n¨ng lùc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch sao cho c¸c chÝnh s¸ch lu«n lu«n cã ®é phï hîp cao nhÊt víi c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th­êng xuyªn thay ®æi. Thùc tiÔn thêi gian qua chøng tá nh÷ng nç lùc ®óng h­íng cña ChÝnh phñ trong viÖc t¹o lËp vµ duy tr× æn ®Þnh tiÒn tÖ. Song, kh«ng thÓ phñ nhËn mét thùc tÕ lµ trong khi l¹m ph¸t vµ bÊt æn ®Þnh trÒn tÖ lµ mét hiÓm ho¹ th­êng trùc ®èi víi bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo th× viÖc sö dông hÖ c«ng cô tiÒn tÖ nh»m æn ®Þnh vÜ m« ë n­íc ta cho ®Õn nay vÉn cßn rÊt nhiÒu ®iÓm ph¶i söa ®æi, bæ sung vµ hoµn chØnh. §èi víi vÊn ®Ò æn ®Þnh tiÒn tÖ, vÊn ®Ò kh«ng chØ lµ ®­a ra ®­îc hÖ gi¶i ph¸p ®óng cho mét thêi ký x¸c ®Þnh. §iÒu quan träng h¬n lµ n¨ng lùc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ hÖ c«ng cô ®Ó chóng thÝch nghi ®­îc víi nh÷ng biÕn ®éng nhanh chãng cña t×nh h×nh. Kh«ng ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, ch¾c ch¾n kh«ng nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nµo an t©m víi sù æn ®Þnh, tuy lµ cã thùc nh­ng kh«ng ®­îc b¶o ®¶m vÒ tÝnh v÷ng ch¾c, cña m«i tr­êng vÜ m« khi ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. §èi víi n­íc ta trong giai ®äan tíi, do ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®· thay ®æi, ®Ó t¹o lËp æn ®Þnh vÜ m« v÷ng ch¾c vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng nhanh, cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn lo¹i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m môc tiªu æn ®Þnh ®Ó h­íng tíi t¨ng tr­ëng. Nh÷ng méi dung chñ yÕu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nµy lµ: Kiªn tr× chÝnh s¸ch l·i suÊt d­¬ng ®Ó ph¸t triÓn m¹nh m«i tr­êng tµi chÝnh, huy ®éng tèi ®a nguån tiÕt kiÖm trong nÒn kinh tÕ ®Ó t¨ng n¨ng lùc ®Çu ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ. Mét chÝnh s¸ch l·i suÊt d­¬ng nãi chung lu«n lu«n cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn môc tiªu kiÒm chÕ l¹m ph¸t. H¹n chÕ ®Þnh møc tÝn dông kh«ng ph¶i tr¶ l·i suÊt ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng hÊp dÉn c¸c nguån vèn nhµn rçi. Qui ®Þnh møc dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng qu¸ cao ®Ó t¹o cho chóng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng thuËn lîi h¬n. ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh cã sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Cïng víi viÖc thi hµnh c¸c biÖn ph¸p trªn, th× còng kh«ng ®­îc phÐp bao cÊp, kh«ng ph¸t hµnh ®Ó bï ®¾p chi tiªu ng©n s¸ch, gi¶m chi tiªu ng©n s¸ch ®Ó t¨ng l­îng tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ nhµ n­íc. Nãi mét c¸ch cô thÓ h¬n, ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiÒn tÖ nµy, trong thêi gian tíi, Ng©n hµng Trung ­¬ng cÇn h­íng nç lùc chñ yÕu cña m×nh vµo môc tiªu chÝnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ kiÓm so¸t l­îng tiÒn cung øng. NhiÖm vô nµy phï hîp víi ®ßi hái cña hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i ®èi víi viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. §iÒu thiÕt yÕu nhÊt ë ®©y lµ Ng©n hµng Trung ­¬ng cã vai trß chñ ®éng vµ ®éc lËp trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. VÒ c¸c ho¹t ®éng ng©n s¸ch. Cã thÓ nãi møc æn ®Þnh cña tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t tuú thuéc tr­íc tiªn vµo t×nh tr¹ng ng©n s¸ch. §èi víi n­íc ta, vÊn ®Ò c¶i thiÖn nguån thu ng©n s¸ch ®ang lµ ®Æt ra gay g¾t. Néi dung chÝnh ë ®©y lµ hoµn thiÖn c¬ chÕ thu thuÕ. ViÖc ¸p dông mét hÖ thèng thuÕ ®¬n gi¶n, hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc t¨ng vµ æn ®Þnh nguån thu ng©n s¸ch ®ßi hái vai trß h¹t nh©n cña hÖ thèng thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ gia t¨ng vµ nguyªn t¾c ®¬n gi¶n c¸c s¸ch thuÕ, møc thuÕ chung gi¶m xuèng ®Ó cã thÓ më réng diÖn thu thuÕ. §ång thêi còng cÇn ph¶i hîp lý ho¸ c¸c kho¶n chi tiªu cña chÝnh phñ. MÆt kh¸c trong quan hÖ trùc tiÕp víi ho¹t ®éng ®Çu t­, cÇn t¹o ra m«i tr­êng tµi chÝnh trùc tiÕp b¶o ®¶m cho sù vËn ®éng cña vèn nãi chung, vèn n­íc ngoµi nãi riªng. Cã thÓ nªu ra mét sè yÕu tè chÝnh cÊu thµnh m«i tr­êng nµy lµ: l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh. VÒ vÊn ®Ò tû gi¸ hèi ®o¸i th× cÇn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i sao cho võa b¶o ®¶m thóc ®Èy t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, võa kh«ng g©y ra sù x¸o ®éng trong hÖ thèng l­u th«ng tiÒn tÖ. Gi÷ tû gi¸ æn ®Þnh trong tr¹ng th¸i ®éng, tøc lµ ®iÒu chØnh tû gi¸ t­¬ng øng víi møc l¹m ph¸t cña c¸c ®ång tiÒn vµ gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh mÏ c¬ chÕ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. Sù vËn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸n ph¶i tu©n theo qui luËt cung cÇu, song vÉn ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Sù khã kh¨n n»m ë chç huy ®éng vèn n­íc ngoµi lµ ®Ó t¨ng tr­ëng. Mµ t¨ng tr­ëng, theo nghÜa thùc cña nã, hµm chøa nh÷ng yÕu tè ®éng, g©y mÊt æn ®Þnh. Mét chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng, nÕu kh«ng xö lý tèt mèi quan hÖ song ®«i nµy, sÏ cã nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh vµ ®Æt ra nh÷ng trë ng¹i khã kh¾c phôc cho qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng l©u bÒn. NhiÒu quèc gia, do kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy, ®· tù ®¸nh mÊt hoÆc thu hÑp c¬ may tiÕp cËn ®Õn nguån vèn n­íc ngoµi. 1.1. VÒ chÝnh s¸ch ng©n s¸ch §¶m b¶o thu ng©n s¸ch: tiÕp tôc th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c do s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt mét sè qui ®Þnh vÒ thuÕ, lµm cho thuÕ trë nªn ®¬n gi¶n, c«ng b»ng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. Ngµnh thuÕ vµ h¶i quan theo s¸t t×nh h×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó thu ®óng, thu ®ñ, chèng thÊt thu, khai th¸c c¸c nguån thu cßn nhiÒu tiÒm n¨ng, nhÊt lµ diÖn chÞu thuÕ cßn bÞ bá sãt. Qu¶n lý chÆt chÏ chi tiªu ng©n s¸ch: triÓn khai tÝch cùc ph¸p lÖnh thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ, sö dông nguån dù phßng ng©n s¸ch. 1.2. VÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ng©n hµng §Èy m¹nh viÖc chÊn chØnh, cñng cè toµn diÖn hÖ thèng ng©n hµng b¶o ®¶m an toµn hÖ thèng vµ æn ®Þnh x· héi. KiÖn toµn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, s¾p xÕp l¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. Ng©n hµng nhµ n­íc khÈn tr­¬ng hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn luËt ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. C¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng: yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i ®Èy nhanh tiÕn ®é c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, (c¬ cÊu l¹i tµi s¶n cã, c¬ cÊu l¹i nî, lµm lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, t¨ng thªm vèn vµ c¬ cÊu l¹i vèn së h÷u trong ng©n hµng, c¬ cÊu l¹i m« h×nh tæ chøc vµ qu¶n lý). Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã kiÓm so¸t chÆt chÏ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn ViÖt Nam, ¸p dông c¬ chÕ l·i suÊt linh ho¹t, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m l·i suÊt ®Ó ®Èy m¹nh huy ®éng vèn, më réng tÝn dông ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc hiÖn ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo c¬ chÕ linh ho¹t, g¾n víi quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ qua theo dâi chÆt chÏ diÔn biÕn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc nh»m ®¶m b¶o khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, kiÓm so¸t nhËp khÈu, t¨ng giao dÞch kiÒu hèi qua ng©n hµng, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. 2. C¶i thiªn m«i tr­êng ph¸p lý 2.1. TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi TiÕp tôc nghiªn cøu x©y dùng, ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh h­íng cña ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ phï hîp víi yªu cÇu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ngiªn cøu, x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo h­íng: ThiÕt lËp mét mÆt b»ng ph¸p lý chung ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m t¹o lËp m«i tr­êng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh; ®ång thêi ¸p dông mét sè quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®Çu t­ vµ ­u ®·i phï hîp víi tõng ®èi t­îng, lÜnh vùc trong tõng thêi kú. §a d¹ng hãa h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh thu hót ®Çu t­ míi; nghiªn cøu vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lý vèn; nghiªn cøu khu kinh tÕ më. Më réng lÜnh vùc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phï hîp víi cam kÕt trong qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tõng b­íc më thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam; x©y dùng c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc x©y dùng, kinh doanh nhµ ë vµ x©y dùng, kinh doanh ph¸t triÓn khu ®« thÞ míi; khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô khoa häc, c«ng nghÖ dÞch vô th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; tõng b­íc më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch. TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m phÝ ®Çu t­ vµ tiÕn tíi chÕ ®é mét gi¸ ¸p dông thèng nhÊt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo h­íng tiÕp tôc gi¶m dÇn, tiÕn tíi xo¸ bá viÖc b¾t buéc kÕt hèi ngo¹i tÖ khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn. Sö dông linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ tû gi¸, l·i suÊt theo c¸c nguyªn t¾c cña thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, tõng b­íc ¸p dông hÖ thèng thuÕ chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. X©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm; cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô trî phôc vô hµng xuÊt khÈu ®­îc h­ëng ­u ®·i t­¬ng tù nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. B¶o hé cã thêi h¹n hîp lý vµ hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng. Gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c vÒ ®Êt ®ai, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é triÓn khai dù ¸n. ThÝ ®iÓm viÖc cho phÐp t­ nh©n trong n­íc ®· ®­îc cÊp quyÒn sö dông l©u dµi ®­îc cho nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thuª l¹i ®Êt trong thêi h¹n ®­îc cÊp quyÒn sö dông ®Êt. 2.2. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Ngiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý vµ tæ chøc qu¶n lý theo h­íng mét cöa, mét ®Çu mèi ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi; ph©n ®Þnh râ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t sinh; thùc hiÖn chÕ ®é giao ban ®Þnh kú gi÷a c¸c Bé, ngµnh Trung ­¬ng víi c¸c ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi; duy tr× th­êng xuyªn viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. C¶i tiÕn m¹nh thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo h­íng tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ viÖc cÊp phÐp ®Çu t­, më réng ph¹m vi c¸c dù ¸n thuéc diÖn ®¨ng ký cÊp phÐp ®Çu t­. LËp tæ c«ng t¸c liªn nghµnh do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chñ tr× ®Ó rµ so¸t cã hÖ thèng tÊt c¶ c¸c lo¹i GiÊy phÐp, c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, trªn c¬ së ®ã cã kiÕn nghÞ b·i bá nh÷ng lo¹i giÊy phÐp, quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. C¸c Bé, nghµnh, ®Þa ph­¬ng quy ®Þnh râ rµng, c«ng khai c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ®¬n gi¶n ho¸ vµ gi¶m bít c¸c thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt; kiªn quyÕt xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp s¸ch nhiÔu, cöa quyÒn, tiªu cùc vµ v« tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé c«ng quyÒn. 3. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng cña n­íc ta hiÖn nay lµ yÕu kÐm so víi khu vùc. T×nh tr¹ng nµy kh«ng chØ lµm k×m h·m tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc tÕ cho thÊy, nh÷ng quèc gia chó träng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng th× rÊt nhanh chãng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi khèi l­îng lín. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng muèn ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng v× vèn lín vµ thêi gian thu håi vèn dµi. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th× ®iÖn, n­íc, ph­¬ng tiÖn giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c... lµ c¸c yÕu tè hµng ®Çu cña mét c«ng cuéc ®Çu t­ thuËn lîi. §Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nã ®ßi hái sù tham gia vµ phèi hîp ®ång bé cña c¸c cÊp c¸c ngµnh. §Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng lµ mét qu¸ tr×nh ®Çu t­ lín, ®ßi hái ph¶i cã sù tÝnh to¸n kü l­ìng, quy ho¹ch chi tiÕt cña c¸c ngµnh, vïng, nªn tËp trung vµo nh÷ng vïng träng ®iÓm, c¸c Khu c«ng nghiÖp, t¹o ra nh÷ng n¬i hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Còng cÇn ph¶i c©n nh¾c tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n. X©y dùng c¸c dù ¸n kh¶ thi ®Ó kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ x©y dùng ¸p dông h×nh thøc BOT. KÕt hîp x©y dùng h¹ tÇng c¬ së víi c¸c dù ¸n khai th¸c tµi nguyªn víi c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i nhµ ®Çu t­ khai th¸c, sö dông, s¶n xuÊt vµ tiªu thu s¶n phÈm. 4. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c 4.1. Thèng nhÊt nhËn thøc vÒ vai trß cña FDI ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam §Ó ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®iÒu quan träng tr­íc tiªn lµ ph¶i cã sù thèng nhÊt vÒ nhËn thøc x· héi. Ph¶i thÊy ®­îc vai trß to lín cña vèn FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ, vµ ph¶i thÊy ®­îc c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng gay g¾t vÒ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc. Tõ ®ã ®Ó thÊy ®­îc viÖc c¶i thiÖn m«t tr­êng ®Çu t­ lµ mét viÖc lµm ®ßi hái tÝnh liªn tôc vµ nhÊt qu¸n. 4.2. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ hiÖu lùc ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi Thêi gian qua c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cña ViÖt Nam cßn coi nhÑ c«ng t¸c qu¶n lý: c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc kh«ng n¾m ®­îc t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lµm kÐo dµi t×nh tr¹ng s¶n xuÊt ®×nh trÖ, thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ ¶nh h­ëng ®Õn måi tr­êng ®Çu t­. NhiÒu tr­êng hîp xö lý kh«ng ®óng ph¸p luËt mµ thiªn vÒ biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh, mét sè c¬ quan tù ®Ò ra mét sè quy ®Þnh riªng vÒ qu¶n lý doanh nghiÖp, gi¸ b¸n ®iÖn... tr¸i víi quy ®Þnh chung cña Nhµ n­íc lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ hoµi nghi vÒ chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, trong toµn bé chu tr×nh cña dù ¸n, kh©u qu¶n lý lµ kh©u quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña tõng dù ¸n cô thÓ vµ theo ®ã lµ toµn bé ho¹t ®éng hîp t¸c ®èi t¸c. V× thÕ cÇn ph¶i n©ng cao thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm vµ x©y dùng quy chÕ phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé tæng hîp, c¸c bé qu¶n lý nghµnh trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, kÞp thêi sö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh, bæ sung vµ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch, c¬ chÕ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­. §ång thêi gi¸m s¸t c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn ®óng c¸c môc tiªu ho¹t ®éng, quy ®Þnh cña ph¸p luËt, h­íng dÉn vµ qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ ë c¸c cÊp ngµnh. Cô thÓ: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chñ tr× x©y dùng chÕ ®é giao ban víi Bé tµi chÝnh, Bé th­¬ng m¹i, Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, Tæng côc ®Þa chÝnh, Tæng côc H¶i quan vÒ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi; chñ tr× giao ban cïng víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó n¾m t×nh h×nh ®Çu t­ theo ®Þa bµn. Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ c¸c tØnh vµ thµnh phè chñ tr× x©y dùng chÕ ®é giao ban víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn ®Þa bµn.ViÖc kiÓm tra doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cÇn ®­îc chØ ®¹o thùc hiÖn nghiªm chØnh theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh; kiªn quyÕt xo¸ bá t×nh tr¹ng ra quyÕt ®Þnh vµ kiÓm tra kh«ng ®óng ph¸p luËt; lîi dông kiÓm tra ®Ó g©y phiÒn hµ cho doanh nghiÖp. §ång thêi ph¶i quy ®Þnh râ thêi h¹n gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu cña nhµ ®Çu t­ ®èi víi tÊt c¶ c¸c Bé, nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng, nghiªm trÞ mäi ho¹t ®éng s¸ch nhiÔu g©y khã kh¨n phiÒn hµ cho c¸c nhµ ®Çu t­... 4.3. Chó träng c«ng t¸c c¸n bé vµ ®µo t¹o, t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña tæ chøc §¶ng, C«ng ®oµn Chó träng t¨ng c­êng c«ng t¸c c¸n bé vµ ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n kü thuËt lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Cã thÓ theo c¸c §Ò ¸n sau: X©y dùng quy chÕ c¸c bé ViÖt Nam tham gia Héi ®ång qu¶n trÞ vµ qu¶n lý doanh nghiÖp liªn doanh, quy ®Þnh râ tiªu chuÈn tuyÓn chän vÒ chÝnh trÞ, chuyªn m«n vµ nghiÖp vô; tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña c¸n bé lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. X©y dùng ®Ò ¸n tæ chøc ®µo t¹o theo nhÒu h×nh thøc ®èi víi c¸c bé lµm c«ng t¸c ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, c¸n bé qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi; tæ chøc th­êng xuyªn viÖc tËp huÊn vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, luËt ph¸p cho c¸n bé ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. X©y dùng §Ò ¸n tæ chøc ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ lµm viÖc cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, tr­íc hÕt lµ phôc vô cho c¸c khu c«ng nghiÖp lín. 4.4. §æi míi vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ §æi míi vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­. TriÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh cô thÓ, h­íng vµo c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ nguån. C¨n cø vµ Danh môc dù ¸n quèc gia kªu gäi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, chuÈn bÞ kü mét sè dù ¸n ®Çu t­ quan träng, lùa chän, mêi trùc tiÕp mét vµi tËp ®oµn lín trong nghµnh, lÜnh vùc ®ã vµo ®Ó ®µm ph¸n, tham gia ®Çu t­ vµ c¸c dù ¸n. Chó träng c¶ xóc tiÕn ®Çu t­ ®Ó thu hót c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi míi vµ c¸c ho¹t ®éng hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng. Gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ho¹t ®éng thuËn lîi. BiÓu d­¬ng, khen th­ëng kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong kinh doanh, cã ®ãng gãp thiÕt thùc vµo x©y dùng ®Êt n­íc. §ång thêi phª ph¸n, xö lý nghiªm nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt ViÖt Nam. §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ trong khu«n khæ hîp t¸c AIA, ASEAN, APEC, ASEM, c¸c cuéc héi th¶o vÒ ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc; sö dông tæng hîp c¸c ph­¬ng tiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ qua truyÒn th«ng ®¹i chóng, m¹ng Internet, tiÕp xóc trùc tiÕp.. §Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn giíi thiÖu vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó t¹o dùng h×nh ¶nh míi vÒ ViÖt Nam; t¹o sù ®¸nh gi¸ thèng nhÊt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong d­ luËn x· héi. C¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao - th­¬ng m¹i ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm lµm tèt viÖc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµ ViÖt Nam, bè trÝ c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm. T¨ng c­êng c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë c¸c Bé, nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng. Bè trÝ nguån tµi chÝnh cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ trong kinh phÝ ng©n s¸ch chi th­êng xuyªn hµng n¨m cña c¸c Bé, nghµnh, ®Þa ph­¬ng. T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ phï hîp; nghiªn cøu luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó kÞp thêi cã ®èi s¸ch thÝch hîp. X©y dù hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, më réng tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i trªn c¬ së sö dông th«ng tin hiÖn ®¹i. X©y dùng vµ ®­a vµo ho¹t ®éng trang web vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó phôc vô viÖc cung cÊp th«ng tin cËp nhËt vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ®Çu t­, giíi thiÖu c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­, biÒu d­¬ng nh÷ng dù ¸n thµnh c«ng. KÕt luËn Sau h¬n 30 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh, tæ chøc ASEAN tíi nay ®· bao trïm toµn bé 10 n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸, tá râ lµ mét thùc thÓ mang tÝnh thèng nhÊt trong ®a d¹ng. Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña c¸c n­íc trong khèi ASEAN nh×n chung t¨ng æn ®Þnh qua c¸c n¨m. Ngay c¶ khi bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ n¨m 1997, song c¸c n­íc nµy cïng phôc håi nhanh chãng vµ t¹o l¹i ®µ t¨ng tr­ëng. C¸c n­íc lu«n cè g¾ng ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ s½n cã (nh­: tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ ...) cïng víi sù nç lùc tõ phÝa ChÝnh phñ, nh»m t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong còng nh­ ngoµi n­íc. Bªn c¹nh ®ã, c¸c n­íc cßn hîp t¸c lÉn nhau trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp nh»m t¹o thuËn lîi cho nguån vèn ®Çu t­ di chuyÓn gi÷a c¸c n­íc. §Æc biÖt nã t¹o ra mét ®iÒu kiÖn chung trong toµn khu vùc ®Ó thu hót nguån vèn bªn ngoµi ®æ vµo c¸c n­íc ASEAN. Cïng víi viÖc söa ®æi, bæ sung luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña tõng n­íc theo h­íng t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng, t¨ng thªm c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i, AFTA víi c«ng cô thùc hiÖn chñ yÕu lµ CEPT t¸c dông víi c¶ hµng ho¸ th«ng th­êng lÉn vèn ®Çu t­ ®· cho phÐp ASEAN n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi c¸c khu vùc vµ c¸c n­íc tr«n thÕ giíi nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90. KÕt qu¶ lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ASEAN t¨ng lªn nhanh chãng trong nh÷ng n¨m qua. ASEAN trë thµnh n¬i tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cao nhÊt so víi c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. NÕu nh­ c¸c n­íc ASEAN tiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cña m×nh theo h­íng hoµn thiÖn, th«ng tho¸ng vµ ­u ®·i h¬n th× l­îng vèn FDI vµo khu vùc nµy sÏ kh«ng ngõng t¨ng lªn. Nghiªn cøu vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN cò, tr­íc hÕt gióp cho ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN ®i sau kh¸c nhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ tÇm quan träng cña viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ trong c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trªn c¬ së ®ã ®­a ra nh÷ng môc tiªu ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m thu hót ®­îc nhiÒu vèn FDI h¬n. Quèc gia BiÖn ph¸p khuyÕn khÝch Møc thuÕ Thêi gian xö lý ®¬n xin cÊp phÐp FDI Brun©y C¸c c«ng ty h­íng qui chÕ tiªn phong ®­îc miÔn thuÕ c«ng ty, thuÕ nhËp khÈu nhuyªn liÖu vµ t­ liÖu s¶n xuÊt trong thêi gian 8 n¨m. C«ng ty më réng kinh doanh ®­îc phª duyÖt cã thÓ ®­îc miÔn thuÕ 5 n¨m. - MiÔn thuÕ thu nhËp tõ vèn. - ThuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc 20%. - ThuÕ c«ng ty: 30% Tõ 2 ®Õn 3 th¸ng Campuchia Thuª c«ng ty lµ 90% trõ mét sè ngµnh. - MiÔn thuÕ c«ng ty 8 n¨m. - MiÔn thuÕ xuÊt khÈu. - Møc thuÕ lîi nhuËn chuÈn ®èi víi c«ng ty vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc (PES) lµ 20%. - ThuÕ luü tiÕn ®¸nh vµo c¸ nh©n th­êng tró cã møc trÇn lµ 20%. - Ng­êi ®ãng thuÕ cã thÓ xin chuyÓn c¸c kho¶n lç sang n¨m sau trong thêi gian 5 n¨m. Uû ban hîp t¸c ph¸t triÓn CDC sÏ ra quyÕt ®Þnh phª duyÖt hay lo¹i bá ®¬n xin cÊp phÐp trong vßng 45 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn hå s¬ xin cÊp phÐp ®Çy ®ñ. ._.