Giáo trình Kỹ thuật sửa chữa mô tô xe máy

Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M 2 TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SPKT TP.HCM KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC ----o0o---- BOÄ MOÂN ÑOÄNG CÔ ÑEÀ CÖÔNG CHI TIEÁT HOÏC PHAÀN TEÂN HOÏC PHAÀN: KYÕ THUAÄT SÖÛA CHÖÕA MOÂ TOÂ XE MAÙY TEÂN TIEÁNG ANH: TECHNICAL METHOD OF REPAIRING MOTOCYCLE SOÁ TÍN CHÆ (ÑVHP): 2 ÑÔN VÒ HOÏC PHAÀN 30 TIEÁT TRÌNH ÑOÄ: ÑAÏI HOÏC - KHOÁI K - HOAØN CHÆNH ÑAÏI HOÏC 1. Muïc tieâu hoïc phaàn: Sau khi hoïc xong hoïc phaàn naøy, sinh vieân coù khaû naêng: 1.1 Hieåu bieát ñöôïc veà caáu taïo, nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi ñoäng cô moâtoâ xe maùy. 1.2 Hieåu bieát ñöôïc veà caáu taïo, nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi heä thoáng truyeàn ñoäng söû duïng treân moâ toâ xe maùy. 1.3 Phaùt hieän ñöôïc caùc hö hoûng thoâng thöôøng cuûa ñoäng cô moâ toâ xe maùy. 1.4 Söû duïng, baûo döôõng ñöôïc caùc loaïi moâ toâ xe maùy ñuùng qui trình cuaû nhaø cheá taïo. 2. Moâ taû vaén taét noäi dung hoïc phaàn: Ñaây laø moân hoïc lyù thuyeát tín chæ töï choïn veà kyõ thuaät söûa chöõa moâ toâ xe maùy. Moân hoïc ñöôïc giaûng daïy sau khi ñaõ hoïc xong lyù thuyeát caáu taïo nguyeân lyù laøm vieäc ñoäng cô xaêng. 3. Ñieàu kieän tieân quyeát: Caùc moân hoïc tieân quyeát: - Phaûi hoïc xong moân: Thöïc taäp ñoäng cô I. - Phaûi hoïc xong moân: Thöïc taäp oâtoâ I. 4. Nhieäm vuï cuûa sinh vieân: - Döï lôùp ñaày ñuû caùc baøi lyù thuyeát giaûng treân lôùp vôùi thôøi gian toái thieåu laø 24 tieát. - Ñoïc tröôùc taøi lieäu caáu taïo kyõ thuaät söûa chöõa moâ toâ xe maùy. 5. Thang ñieåm vaø tieâu chuaån ñaùnh giaù: a. Thang ñieåm 10 b. Tieâu chuaån ñaùnh giaù: theo qui cheá hieän haønh vaø - Baûng thu hoaïch: thöïc teá chính xaùc, khoâng sao cheùp. 6. Noäi dung chi tieát hoïc phaàn: Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M 3 PHAÂN BOÁ THÔØI GIAN MOÂN HOÏC CHÖÔNG TEÂN CHÖÔNG LT TH TC 1 Khaùi nieäm veà xe gaén maùy 1T 1T 2 Khaùi nieäm veà ñoäng cô 2T 2T 3 Caùc chi tieát cuûa ñoäng cô 3T 3T 4 Heä thoáng phaân phoái khí 2T 2T 5 Heä thoáng laøm maùt laøm trôn 2T 2T 6 Heä thoáng nhieân lieäu 2T 2T 7 Heä thoáng ñaùnh löûa 3T 3T 8 Heä thoáng khôûi ñoäng 1T 1T 9 Heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng 5t 5T 10 Baùnh xe 1T 1T 11 Heä thoáng phanh 2T 2T 12 Heä thoáng giaûm soác 2T 2T 13 Tìm pan ñoäng cô 2T 2T 14 Söû duïng baûo döôõng 2T 2T Toång coäng: 30T 30T Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M 4 NOÄI DUNG CHI TIEÁT CUÛA HOÏC PHAÀN ________ oo0oo ________ CHÖÔNG I: KHAÙI NIEÄM VEÀ XE MAÙY ............................................................................................ 1T I. Lòch söû phaùt trieån cuûa xe maùy II. Caáu taïo toång quaùt moät chieác xe maùy III. Caùc kích thöôùc ñaëc tröng cuûa XGM CHÖÔNG II: KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄNG CÔ .......................................................................................... 2T I. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi. II. Ñoäng cô 4 kyø : caáu taïo chung, nguyeân lyù laøm vieäc. III. Ñoäng cô 2 kyø : caáu taïo chung, nguyeân lyù laøm vieäc. IV. Caùc thoâng soá ñaëc tröng cuûa ñoäng cô. CHÖÔNG III: CAÙC CHI TIEÁT CUÛA ÑOÄNG CÔ .................................................................................... 3T A. Caùc chi tieát coá ñònh. I. Naép maùy. II. Xy lanh. III. Caùc – te. B. Caùc chi tieát di ñoäng. I. Píttoâng ( Piston ). II. Xeùc maêng. III. Thanh truyeàn. IV. Truïc khuyûu – Baùnh ñaø. C. Hö hoûng söûa chöõa caùc chi tieát ñoäng cô. CHÖÔNG IV: HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ. ....................................................................................... 2T I. Coâng duïng vaø phaân loaïi II. Nnguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ôû ñoäng cô 4 kyø. III. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng IV. Cô caáu caêng seân cam V. Ñieàu chænh söûa chöõa heä thoáng phaân phoái khí CHÖÔNG V: HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT, LAØM TRÔN .............................................................................. 2T A. Heä thoáng laøm maùt. I. Khaùi nieäm veà söï laøm maùt. II. Phaân loaïi. B. Heä thoáng laøm trôn. I. Muïc ñích cuûa söï laøm trôn. II. Ñaëc tính cuûa daàu laøm trôn. III. Phöông phaùp laøm trôn . Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M 5 - Động cơ 2 kyø. - Động cơ 4 kyø. IV. Hö hoûng, söûa chöõa heä thoáng laøm trôn CHÖÔNG VI: HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU ........................................................................................... 2T I. Coâng duïng, caáu taïo, nguyeân lyù toång quaùt . II. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng. III. Boä cheá hoøa khí töï ñoäng. IV. Ñieàu chænh boä cheá hoøa khí. CHÖÔNG VII: HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA ............................................................................................ 3T I. Coâng duïng vaø phaân loaïi. II. Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän tö.ø 1. Caáu taïo heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø. 2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø. 3. Söï caàn thieát cuûa vieäc ñaùnh löûa sôùm. 4. Ñieàu chænh, söûa chöõa heä thoáng ñaùnh löûa. III. Heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. 1. Caáu taïo heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. 2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. 3. Heä thoáng ñaùnh löûa baùn daãn ( ñaùnh löûa ñieän töû ). a. Phaân loaïi – Sô ñoà nguyeân lyù caáu taïo. b. Nguyeân lyù laøm vieäc. c. Baûo trì, kieåm tra heä thoáng ñaùnh löûa CDI. CHÖÔNG VIII : HEÄ THOÁNG KHÔÛI ÑOÄNG ÑIEÄN ................................................................................... 1T I. Caáu taïo caùc chi tieát. II. Sô ñoà nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng khôûi ñoäng. III. Hö hoûng, söûa chöõa heä thoáng khôûi ñoäng. CHÖÔNG IX: HEÄ THOÁNG TRUYEÀN CHUYEÅN ÑOÄNG ............................................................................ 5T A. Caùc phöông phaùp truyeàn ñoäng ñeán baùnh xe phaùt ñoäng. Caùc thoâng soá cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng. B. Cô caáu khôûi ñoäng gioø ñaïp. 1. Coâng duïng. 2. Caùc nguyeân taéc truyeàn löïc cô caàu khôûi ñoäng. C. Boä ly hôïp. I. Vò trí boá trí ly hôïp. II. Coâng duïng vaø phaân loaïi. III. Ly hôïp coù ñóa ma saùt, coù tay ñieàu khieån. IV. Ly hôïp coù ñóa ma saùt, khoâng coù tay ñieàu khieån. V. Ly hôïp khoâng coù ñóa ma saùt, khoâng coù tay ñieàu khieån, aùp duïng löïc ly taâm. VI. Ñieàu chænh, hö hoûng, söûa chöõa ly hôïp. B. Hoäp soá. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M 6 I. Coâng duïng. II. Phaân loaïi. III. Caáu taïo hoäp soá. IV. Vaän chuyeån hoäp soá. C. Heä thoáng truyeàn ñoäng duøng ôû caùc xe tay ga. CHÖÔNG X: BAÙNH XE ............................................................................................................... 1T I. Caáu taïo – Giaûi thích caùc kyù hieäu. II. Hö hoûng söûa chöõa. CHÖÔNG XI: HEÄ THOÁNG PHANH................................................................................................... 2T I. Coâng duïng – Phaân loaïi. II. Phanh cô khí. III. Phanh daàu. CHÖÔNG XII: HEÄ THOÁNG GIAÛM SOÁC ............................................................................................ 2T I. Caáu taïo – Phaân loaïi. II. Hö hoûng söûa chöõa. CHÖÔNG XIII: TÌM PAN ÑOÄNG CÔ ............................................................................................... 2T I. Pan söùc neùn. II. Pan xaêng. III. Pan löûa. CHÖÔNG XIV: SÖÛ DUÏNG BAÛO DÖÔÕNG ........................................................................................... 2T I. Söû duïng xe môùi. II. Söû duïng xe treân ñöôøng . III. Baûo döôõng. 7. Taøi lieäu hoïc taäp cho sinh vieân: a. Taøi lieäu hoïc taäp chính: 1. Leâ Xuaân Tôùi – Kyõ thuaät söûa chöõa xe gaén maùy – NXBGD. 2. Leâ Xuaân Tôùi qui trình thaùo raùp caùc loaïi xe gaén maùy– NXBGD. b. Taøi lieäu tham khaûo: 1. Honda taøi lieäu huaán luyeän 2. Yamaha taøi lieäu huaán luyeän Hoï vaø teân ngöôøi bieân soaïn: Leâ Xuaân Tôùi Kyù teân ........................................ Hoï vaø teân ngöôøi phaûn bieän: 1. Nguyeãn Taán Loäc Kyù teân ........................................ 2. Nguyeãn Vaên Long Giang Kyù teân ........................................... Chuû nhieäm boä moân : Nguyeãn Taán Loäc Kyù teân . ..................................... Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 1 – CHÖÔNG I KHAÙI NIEÄM VEÀ XE GAÉN MAÙY I. Lòch söû phaùt trieån veà xe gaén maùy: Lòch söû cuûa xe gaén maùy coù theå coi nhö söï keát hôïp giöõa ñoäng cô noå vaø xe hai baùnh. Veà ñoäng cô raát phöùc taïp, do nhieàu ngöôøi phaàn nhieàu laø voâ danh laøm. Thaät ra ñoäng cô ñoát trong ñaàu tieân do kyõ sö Phaùp Etienne Lenoir cheá taïo thaønh coâng naêm 1860. Töø ñoù caùc nhaø thieát keá luoân luoân nghó ñeán vieäc ñaët ñoäng cô leân xe ngöïa vaø xe ñaïp. Tuy vaäy maõi ñeán naêm 1870 chieác xe ñaïp ñöôïc gaén ñoäng cô hôi nöôùc vôøi noài suùp de ñoát baèng röôïu coàn do kyõ sö Phaùp Perrot saùng cheá laø chieác xe gaén maùy ñaàu tieân. Naêm 1884 moät ñoäng cô noå 2 xylanh gaén leân xe 3 baùnh do ngöôøi Anh Edward Butler saùng cheá. Naêm 1885 chieác xe ñaàu tieân chaïy tröôùc coâng chuùng do ngöôùi Ñöùc Gotthieb- Daimler saùng cheá. Moät trong nhöõng hieäu xe ñaàu tieân ñöôïc saûn xuaát ñoù laø DAIMLER cuûa Ñöùc, Beeston vaø Holden cuûa Anh naêm 1897. Do tình traïng ñieàu khieån khoù khaên (vì maùy chaïy chaäm, khoâng coù ly hôïp) neân xe hai baùnh phaùt trieån chaäm. Maõi ñeán theá kyû XX xe hai baùnh môùi duøng nhieàu, nhaát laø ôû chaâu AÂu. Vò trí ñaët maùy ñaàu tieân ñöôïc ñaët ngay truïc baùnh xe daàn daø ñöa vaøo giöõa khung xe nhö hieän nay, vò trí naøy thuaän lôïi nhaát vaø taïo neân caân baèng cho xe. Veà truyeàn löïc ñaàu tieân duøng daây cu roa, veà sau seân ñöôïc phoå bieán, moät soá xe duøng laùp chuyeàn vaø caùc ñaêng. Khung xe caøng ngaøy caøng ñöôïc caûi tieán. Ñaàu tieân xe khoâng coù nhuùng nhö xe ñaïp hieän nay. Töø töø xuaát hieän nhuùn tröôùc roài ñeán nhuùn sau, nhuùn baèng loø xo roài ñeán nhuùn daàu (thuûy löïc). Heä thoáng ly hôïp, hoäp soá caøng ngaøy caøng phaùt trieån ñeå xe deã ñieàu khieån, toác ñoä caøng ngaøy caøng cao. Heä thoáng thaéng cuõng ñöôïc caûi tieán daàn, ña soá duøng thaéng ñuøm vaø gaàn ñaây moät soá xe duøng thaéng ñóa. Rieâng ñoäng cô vaãn duøng loaïi 2 thì hoaëc 4 thì, dung tích xylanh coù theå töø 50 1300 cm3. Chæ coù nhöõng caûi tieán nhoû vì noù trang bò cho xe gaén maùy gaàn nhö ñaït ñeán möùc cao nhaát cuûa coâng suaát. Hieän nay xe gaén maùy coù vaøi caûi tieán môùi nhö duøng thaéng ñóa, phun xaêng ñieän töû, hoäp soá töï ñoäng, trang bò loaïi nieàng chæ coù khoaûng 7 – 8 caây caêm to thay vì nhieàu caêm nhoû nhö tröôùc ñaây Nhaèm cho vieäc ñieàu khieån xe trôû neân deã daøng heä thoáng ly hôïp töï ñoäng ñöôïc duøng phoå bieán ôû caùc loaïi xe nöõ vaø caùc xe tay ga. II. Caáu taïo toång quaùt moät chieác xe gaén maùy : 1. Caáu taïo toång quaùt 1 chieác xe gaén maùy: Thoâng thöôøng moät chieác xe gaén maùy goàm nhöõng boä phaän sau: Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 2 – HÌNH 1 - 1 CAÁU TAÏO TOÅNG QUAÙT XE 1. Coâng taéc maùy ñoàng thôøi khoaù coå, chìa khoaù yeân 2. Cuïm coâng taéc coát, pha, coâng taéc keøn, coâng taéc queïo 3. Coâng tô meùt 4. Cuïm coâng taéc ñeøn chính, nuùt ñeà 5. Tay ga 6. Tay thaéng tröôùc 7. Böûng, vít raùp moùc treo 8. Baøn ñaïp thaéng sau 9. Choå ñeå chaân 10. Coâng taéc ñeøn stop 11. Gioø ñaïp 12. Gaùc chaân 13. Deø sau 14. Khung giöõ khi döïng hay ñaåy xe 15. Baga tröôùc 16. Choã ñöïng ñoà ngheà 17.Khoaù yeân 18. Khung gaén gaùt chaân 19. Chaân choáng nghieâng 20.Chaân choáng ñöùng 21. Choå ñeå chaân 22.Caàn sang soá 23. Khoaù xaêng 24. Loïc xaêng 25. Kính chieáu haäu 26. Yeân xe 27. Cao su giaûm chaán yeân xe 28. Naép xaêng a. Ñoäng cô: Laø boä maùy goàm nhieàu chi tieát vaø heä thoáng laép gheùp lieân heä maät thieát vôùi nhau, laø nôi ñoát chaùy nhieân lieäu toûa nhieät bieán thaønh cô naêng roài sinh ra ñoäng löïc truyeàn sang heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng laøm cho xe di chuyeån. Muoán vaäy trong ñoäng cô phaûi coù caùc chi tieát vaø heä thoáng sau:  Caùc chi tieát coá ñònh vaø di ñoäng.  Caùc chi tieát cuûa heä thoáng phaân phoái khí.  Heä thoáng laøm trôn, laøm maùt.  Heä thoáng nhieân lieäu.  Heä thoáng ñaùnh löûa. b. Heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng: Coù nhieäm vuï truyeàn chuyeån ñoäng töø ñoäng cô ñeán baùnh xe phaùt ñoäng, thay ñoåi toác ñoä, moment cuûa baùnh xe phaùt ñoäng tuøy theo taûi troïng vaø ñöôøng saù. Heä thoáng naøy goàm: Boä ly hôïp, hoäp soá, baùnh xe raêng keùo xích (nhoâng tröôùc); dóa seân (nhoâng sau), xích taûi. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 3 – ÔÛ moät vaøi loaïi moâtoâ khoâng duøng seân maø heä thoáng laùp chuyeàn vaø cac - ñan. Treân xe gaén maùy ñoäng cô vaø heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng ñöôïc raùp chung thaønh moät khoái ta thöôøng goïi laø ñoäng cô. c. Heä thoáng chuyeån ñoäng (heä thoáng di chuyeån): Coù taùc duïng bieán chuyeån ñoäng quay cuûa heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng thaønh chuyeån ñoäng tònh tieán cuûa chieác xe. Maët khaùc noù coøn coù taùc duïng baûo ñaûm cho xe di chuyeån eâm dòu treân nhöõng ñoaïn ñöôøng khoâng baèng phaúng. Heä thoáng naøy goàm: Baùnh xe tröôùc, baùnh xe sau, heä thoáng nhuùn vaø khung xe. d. Heä thoáng ñieàu khieån: Coù nhieäm vuï thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng cuûa chieác xe. Cho xe chaïy chaäm laïi hay döøng haún ñeå ñaûm baûo an toaøn khi giao thoâng. Heä thoáng naøy goàm tay laùi, caùc caàn ñieàu khieån vaø heä thoáng thaéng. e. Heä thoáng ñieän ñeøn coøi: Coù taùc duïng taïo tín hieäu hoaëc chieáu saùng khi xe döøng, queïo, ñi trong ñeâm toái hoaëc choã ñoâng ngöôøi ñeå baûo ñaûm an toaøn giao thoâng. Heä thoáng naøy goàm caùc ñeøn chieáu gaàn, chieáu xa, ñeøn laùi, ñeøn stop, ñeøn queïo, ñeøn soi saùng coângtômeùt, keøn, caùc loaïi ñeøn tín hieäu. . . 2. Phaân loaïi xe gaén maùy: Xe gaén maùy laø goïi chung cho taát caû caùc xe 2 baùnh coù gaén ñoäng cô. Thöïc ra danh töø xe gaén maùy (xe maùy daàu) ñeå chæ cho caùc xe hai baùnh coù gaén ñoäng cô, khi caàn thieát coù theå ñaïp nhö xe ñaïp maø khoâng duøng ñeán maùy nhö Veùlo Solex, Mobylette, Peugeot, PC, soá coøn laïi goïi laø Scooter hay moâtoâ. Neáu côõ baùnh xe nhoû nhö Vespa, Lambertta goïi laø Scooter, Côõ baùnh lôùn goïi laø moâtoâ. Ngaøy nay xe gaén maùy phaân loaïi chuû yeáu döïa vaøo ñoäng cô. Theo tính naêng ta coù hai loaïi chính laø ñoäng cô 4 thì vaø ñoäng cô 2 thì. – Loaïi 4 thì duøng cho xe coù loøng xylanh töø 50 1300 cm3 . – Loaïi 2 thì duøng cho xe coù loøng xylanh töø 50  250 cm3 . Toái ña laø 350 cm3 vì loaïi naøy tieâu hao nhieân lieäu nhieàu. Döïa vaøo thieát keá ñoäng cô thì ta coù: – Ñoäng cô maùy ñöùng (Honda CB 350) – Ñoäng cô maùy naèm (Honda C50) – Ñoäng cô maùy hình chöõ V (Harley Davidson) – Ñoäng cô maùy naèm ngang (B.M.W) Döïa vaøo dung tích xylanh ta coù: – Ñoäng cô loaïi 49cc (Honda C.50) Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph m Ky t huat T P. HCM - 4 – – Ñoäng cô loaïi 150cc (Vespa 150) – Ñoäng cô loaïi 250cc (Yamaha 250) Döïa vaøo caùc söû duïng ta coù: – Xe tay ga: Attila, Honda @, Honda Click, SH, Nouvo, Spacy – Xe sang soá: Dream, Future, Wave Thoâng duïng nhaát hieän nay vaãn laø loaïi xe gaén maùy 100cc, 125cc, 150cc chæ coù 1 loøng xylanh ña soá laø xe 2 thì Peugeot, Mobylette (Phaùp), Suzuki, Yamaha, Bridgestone (Nhaät) vaø xe 4 thì nhö Honda Dream, Sirius, Suzuki Viva Phaân loaïi xe gaén maùy Honda Ví duï: Honda C 50 M Honda C 70 E Econo Power Honda C 100 M DM Dream II 1984 1 2 3 4 5 6 7 1- Hieäu xe thöôøng ñaïi dieän cho loaïi ñoäng cô 4 thì 2- Chæ danh kieåu xe nam hay nöõ Xe Nam: S, SS, CL, CD, CB Xe Nöõ: C Ngoaøi ra, Xe Nam hay Nöõ coøn ñöôïc thieát keá chuyeân duøng. – Xe theå thao (Sport). – Xe leo nuùi (Setambler). – Xe chôû haøng, yeân rôøi (business). – Xe gia ñình, baùnh nhoû (Family). 3- Soá phaân khoái: chæ danh baèng soá phaân khoái ñaõ ñaêng kyù, thöïc teá soá phaân khoái nhoû hoaëc lôùn hôn 1cc  2cc. 4- Coù chöõ M laø xe coù trang bò ñeà-ma-rô. 5- Thò tröôøng löu haønh xe. E, UK : Lieân hieäp Anh (Maùy ñen choáng toûa nhieät) GR : Greece B : Belgium : Bæ U : Australia : UÙc D, DM, DK : General export: Thò tröôøng chung (DM toác ñoä keá ñôn vò Mile giôø MPH : DK : KM/giôø) Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 5 – 6- Ñôøi xe: Teân goïi rieâng cho ñôøi xe, cuõng theo teân goïi ngöôøi ta coøn phaân bieät heä thoáng ñaùnh löûa baèng maù vít hoaëc tuï phoùng ñieän CDI. 7- Năm sản xuất. III. Caùc kích thöôùc ñaëc tröng cuûa XGM: Kích thöôùc Mio Nouvo A Chieàu daøi toaøn boä 1820 mm 1935 mm B Chieàu roäng toaøn boä 675 mm 675 mm C Chieàu cao toaøn boä 1050 mm 1070 mm D Chieàu cao yeân 745 mm 755 mm E Khoaûng caùch truïc baùnh xe 1240 mm 1280 mm F Goùc nghieâng phöông truïc laùi 26,5 0 25 0 G Ñoä leäch phöông truïc laùi 100 mm 112 mm H Khoaûng saùng gaàm xe 130 mm 135 mm HÌNH 1-2 KÍCH THÖÔÙC XE YAMAHA MIO MIO G A E D C B F Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 6 – 1. Chieàu daøi 5. Khe hôû vôùi maët ñaát 2. Chieàu roäng 6. Goùc phuoäc tröôùc 3. Chieàu cao 7. Veát queùt 4. Khoaûng caùch 2 baùnh xe HÌNH 1 - 3 KÍCH THÖÔÙC CÔ BAÛN XE GAÉN MAÙY Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 7- CHÖÔNG II KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄNG CÔ I. KHAÙI NIEÄM VAØ PHAÂN LOAÏI: Taát caû caùc ñoäng cô duøng nhieân lieäu hoaëc loûng, hoaëc ñaëc, hoaëc theå khí ñeå bieán nhieät naêng thaønh cô naêng coù theå chia thaønh hai loaïi lôùn: Ñoäng cô ñoát ngoaøi vaø ñoäng cô ñoát trong. – Ñoäng cô ñoát ngoaøi: Nhieân lieäu ñoát ôû ngoaøi xylanh nhö tröôøng hôïp ñoäng cô chaïy baèng hôi nöôùc, ñoát than cuûi ôû noài soát de laáy hôi nöôùc, duøng aùp suaát hôi nöôùc ñaåy pít - toâng vaän chuyeån. – Ñoäng cô ñoát trong: Nhieân lieäu ñoát chaùy trong loøng xylanh xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng vaän chuyeån nhö ñoäng cô chaïy baèng xaêng, daàu caën hay gaz. Ña soá xe gaén maùy ñeàu duøng nhieân lieäu xaêng vaø ñoäng cô ñöôïc phaân laøm 2 loaïi laø 4 thì vaø 2 thì nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây. II. ÑOÄNG CÔ 4 THÌ: 1. Caáu taïo toång quaùt: Ñoäng cô xe gaén maùy 4 thì nhö Future, Dream, Viva, Nouvo Coù nhöõng cô caáu vaø heä thoáng chính sau ñaây: a. Cô caáu coát maùy, thanh truyeàn (truïc khuyûu tay bieân): Duøng ñeå thöïc hieän chu trình cuûa ñoäng cô, bieán chuyeån ñoäng leân xuoáng cuûa pít - toâng thaønh chuyeån ñoäng xoay troøn ôû coát maùy. Cô caáu naøy goàm coù: – Caùc chi tieát coá ñònh: Catte, khoái xylanh, naép quylaùt. – Caùc chi tieát di ñoäng: pít - toâng, xeùc - maêng, thanh truyeàn (tay bieân) coát maùy, baùnh trôùn (volant). b. Cô caáu phaân phoái khí: Duøng ñeå huùt hoøa khí vaøo xylanh, thaûi khí chaùy ra ngoaøi ñuùng luùc ñuùng thì. Cô caáu naøy goàm: baùnh xe raêng coát maùy (nhoâng chia thì), xích cam, baùnh xe raêng cam, coát cam, coø moå, xu - paùp huùt, xu - paùp thoaùt vaø caùc chi tieát phuï thuoäc. c. Heä thoáng nhieân lieäu: Taïo moät tæ leä hoøa khí (xaêng + gioù) thích hôïp tuøy theo yeâu caàu hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Heä thoáng naøy goàm: Thuøng xaêng, khoùa xaêng, loïc xaêng, oáng daãn xaêng, loïc gioù, boä cheá hoøa khí (bình xaêng con), oáng thoaùt. Ngoaøi ra coøn coù heä thoáng phun xaêng söû duïng treân caùc xe tay ga ñôøi môùi nhö Honda SH 150. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 8- d. Heä thoáng ñaùnh löûa: Duøng ñeå taïo tia löûa ñieän cao theá nhaûy sang hay chaáu bugi ñoát chaùy khoái hoøa khí ñaõ ñöôïc eùp noùng xong giaûn nôû roài sinh coâng. Heä thoáng ñaùnh löûa goàm 3 loaïi: – Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø: duøng ôû caùc xe ñôøi cuõ ñeán ñôøi 80. – Heä thoáng ñaùnh löûa accu: duøng treân caùc xe moâtoâ, caùc xe oâtoâ ñeán ñôøi 80, caùc xe gaén maùy coù ñeà ñôøi cuõ nhö: cub 78, 79, Honda 90, 125 – Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töû: coøn goïi laø ñaùnh löûa IC, ñaùnh löûa CDI, ñöôïc söû duïng treân caùc ñôøi xe 81 trôû veà sau naøy coù ñeà cuõng nhö khoâng coù ñeà e. Heä thoáng laøm trôn: Daãn daàu boâi trôn ñeán caùc chi tieát coï xaùt, ñeå giaûm ma saùt. Haï thaáp nhieät ñoä caùc chi tieát ñoäng cô bò ñoát noùng trong quaù trình laøm vieäc ñeå taêng tuoåi thoï vaø coâng suaát ñoäng cô. Heä thoáng naøy goàm catte daàu, caùc ñöôøng daãn daàu, bôm daàu. Caùc caùnh toûa nhieät ñuùc lieàn vôùi xylanh, quylaùt. f. Heä thoáng laøm maùt: Coù nhieäm vuï ruùt nhieät ñoä khí chaùy truyeàn cho xylanh, quylaùt vaø truyeàn cho moâi tröôøng xung quanh. Coù 2 caùch laøm maùt: – Laøm maùt baèng gioù aùp duïng haàu heát caùc xe Honda, Yamaha, Suzuki. . . – Laøm maùt baèng chaát loûng aùp duïng cho caùc xe moâtoâ, tay ga: Honda Click, Yamaha Exciter .. . HÌNH 2 – 1 CAÁU TAÏO TOÅNG QUAÙT ÑOÄNG CÔ 4 THÌ Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 9- 2. Ñònh nghóa caùc danh töø: a. Töû ñieåm: Ñieåm di chuyeån cuoái cuøng cuûa pít - toâng, taïi ñieåm naøy pít - toâng thay ñoåi chieàu chaïy. Ta coù hai töû ñieåm: – Töû ñieåm thöôïng (TÑT): Laø ñieåm di chuyeån treân cuøng cuûa pít - toâng. – Töû ñieåm haï (TÑH): Ñieåm di chuyeån döôùi cuøng cuûa pít - toâng. b. Khoaûng chaïy: Laø khoaûng caùch cuûa 2 töû ñieåm, thöôøng tính baèng mm. Kyù hieäu C. c. Loøng xylanh: Ñöôøng kính ño ñöôïc phía trong loøng xylanh, thöôøng tính baèng mm. Kyù hieäu D. d. Theå tích xylanh: Theå tích taïo ra bôûi söï di chuyeån cuûa pít - toâng trong moät khoaûng chaïy. (Ñoù laø theå tích noät khoái hình truï ñöôøng kính laø loøng xylanh vaø chieàu cao laø khoaûng chaïy). Ñöôïc tính baèng cm3 (cc) hay cubic Inch. Kí hieäu V tính theo coâng thöùc: π : 3.14 D : Ñöôøng kính xylanh C : Khoaûng chaïy e. Theå tích phoøng noå: Theå tích coøn laïi luùc pít - toâng ôû TÑT, ñöôïc giôùi haïn bôûi ñaàu pít - toâng thaønh xylanh vaø naép quylaùt. Kyù hieäu v f. Phaân soá eùp: Coøn goïi laø tæ soá neùn, laø tæ soá giöõa tích toaøn boä (V + v) treân theå tích phoøng noå. kyù hieäu  tính theo coâng thöùc: V : Theå tích xylanh v : Theå tích phoøng noå Ví duï: Tæ soá neùn 7/1 coù nghóa laø pít - toâng huùt vaøo xylanh 7 phaàn hoøa khí maø khi eùp laïi chæ coøn moät phaàn. Treân xe gaén maùy tæ soá neùn: – Ñoái vôùi ñoäng cô 2 thì:  : 6:1 8:1 – Ñoái vôùi ñoäng cô 4 thì: : 8:111:1 g. Thì: Laø söï taùc duïng cuûa khoái hoøa khí ñoái vôùi moät khoaûng chaïy (nöûa voøng quay coát maùy). h. Chu kyø: Laø toaøn theå nhöõng söï thay ñoåi veà aùp suaát, nhieät ñoä, theå tích cuûa moät khoái hoøa khí töø khi huùt vaøo xylanh cho ñeán luùc thaønh khí chaùy thaûi ra ngoaøi. π x D2 V = x C 4  = v V + v Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 10- 3. Nguyeân lyù laøm vieäc: a. Theo chu kyø lyù thuyeát: Ñeå hoaøn thaønh moät chu kyø, ñoäng cô 4 thì phaûi vaän chuyeån qua 4 thì lieân tieáp ñoù laø: – Thì huùt: Ta quay coát maùy pít - toâng töø TÑT di chuyeån xuoáng TÑH taïo aùp thaáp phía sau noù. Nhôø heä thoáng phaân phoái khi cam ñoäi xu - paùp huùt môû hoøa khí ñöôïc huùt vaøo loøng xylanh. Khi pít - toâng xuoáng ñeán TÑH hoøa khí vaøo ñaày xylanh, xu - paùp huùt ñoùng laïi. – Thì eùp (neùn): Pít - toâng tieáp tuïc di chuyeån chaïy trôû leân TÑT, luùc naøy hai xu - paùp ñeàu ñoùng neân pít - toâng eùp hoøa khí ñaõ huùt vaøo thì tröôùc. Khi pít - toâng leân ñeán TÑT thì aùp löïc trong xylanh khoaûng töø 8  10 kg/cm2, nhieät ñoä loái 3000 C. – Thì noå giaõn: Khi pít - toâng leân ñeán TÑT nhôø heä thoáng ñaùnh löûa tia löûa ñieän neït ôû bugi, ñoát chaùy hoøa khí vöøa bò eùp noùng. Hoøa khí boác chaùy raát nhanh, aùp löïc leân ñeán 30  35 kg/cm2, nhieät ñoä loái 20000 C, pít - toâng bò ñaåy xuoáng raát nhanh do söï giaõn nôû cuûa khí chaùy. Ñoù laø thì phaùt ñoäng. – Thì thoaùt: Luùc pít - toâng ñaåy xuoáng TÑH do quaùn tính cuûa baùnh trôùn pít - toâng tieáp tuïc ñi leân, cam thoaùt ñoäi xu - paùp thoaùt môû ra ñeå khí chaùy tuoâng ra ngoaøi. Khi pít - toâng ñeán TÑT thì xylanh saïch khí chaùy xu - paùp thoauøt ñoùng laïi. Khi pít - toâng baét ñaàu ñi xuoáng thì xu - paùp huùt laïi môû ra ñeå khôûi söï moät chu kyø khaùc. Toùm laïi sôû dó goïi laø ñoäng cô 4 thì vì muoán laøm xong moät chu kyø pít - toâng leân xuoáng 4 laàn coát cam quay 2 voøng, coát maùy quay moät voøng. HÌNH 2 - 2 CAÙC DANH TÖØ KYÕ THUAÄT THUAÄT Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 11- b. Theo chu kyø thöïc teá: Theo chu kyø lyù thuyeát ôû treân moãi thì khôûi söï ngay ôû töû ñieåm vaø cuõng chaám döùt ngay töû ñieåm. Khôûi söï tính töø luùc xu - paùp baét ñaàu môû, chaám döùt tính luùc xu - paùp vöøa ñoùng kín. Ví duï: Thì huùt khôûi söï ôû TÑT vaø chaám döùt ôû TÑH. Neáu ñoäng cô hieäu chænh nhö theá seõ maát ñi 30% coâng suaát. Vì vaäy neân thöïc teá ta aùp duïng chu kyø thöïc haønh. Ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa chu kyø lyù thuyeát vaø thöïc teá laø ôû chu kyø thöïc teá caùc thì khôûi söï hoaëc chaám döùt tröôùc hoaëc sau töû ñieåm vôùi muïc ñích cho hoøa khí huùt vaøo xylanh ñaày ñuû hôn vaø khí chaùy thoaùt ra ngoaøi moät caùch troïn veïn. Chu kyø thöïc teá tuøy theo loaïi ñoäng cô, nhaø cheá taïo thieát keá khaùc nhau. Ví duï ñoái vôùi ñoäng cô xe Honda S50 aùp duïng chu kyø thöïc teá sau ñaây: – Thì huùt: Xu - paùp huùt môû sôùm tröôùc TÑT vaø ñoùng treã hôn 300 sau TÑH. Söï môû sôùm vaø ñoùng treã coù muïc ñích laøm cho xylanh ñöôïc hoaøn toaøn ñaày ñuû hoøa khí. Nhö vaäy tieáng noå môùi maïnh ñöôïc. – Thì neùn: Khôûi söï khi xu - paùp huùt vöøa chaám döùt tröôùc TÑT loái 150 luùc aáy bugi neït löûa. Ta goïi ñoù laø söï ñaùnh löûa sôùm. NEÙN HUÙT NOÅ HÌNH 2 – 3 THEO CHU KYØ LYÙ THUYEÁT THUYEÁT XAÛ Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 12- C50, C65 S50, S65 HÌNH 2 – 4 GOÙC ÑOÄ PHAÂN PHOÁI KHÍ XE HONDA 1.Töû ñieåm thöôïng 2. Töû ñieåm haï 3. Thì huùt 4. Thì eùp 5. Thì giaõn noå 6. Thì thoaùt 7. Goùc ñaùnh löûa sôùm – Thì noå: Tia löûa ñieän neït ôû bugi ñoát chaùy hoøa khí raát nhanh (loái 1/200 giaây) sau khi chaùy xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng xuoáng TÑH. Khi pít - toâng coøn loái 400 ñeán TÑT xu - paùp thoaùt môû. – Thì xaû: Xu - paùp thoaùt môû sôùm 400 tröôùc TÑT, khí chaùy tuoân ra ngoaøi 1 phaàn lôùn trong luùc pít - toâng chaïy xuoáng, pít - toâng chaïy leân khí chaùy tieáp tuïc tuoân ra ngoaøi. Xu - paùp thoaùt ñoùng treã loái 50 khi pít - toâng qua khoûi TÑT ñeå khí chaùy coù thì giôø ra heát trong xylanh. Taïi thôøi ñieåm naøy ta thaáy huùt môû sôùm 50 trong luùc xu - paùp thoaùt chöa ñoùng ta goïi laø 2 xu - paùp cöôõi nhau (trong khoaûng thôøi gian raát ngaén aáy khí chaùy khoâng ñuû thôøi gian doäi laïi boä cheá hoøa khí). Theo chu kyø thöïc haønh ta thaáy raèng: Xu - paùp huùt ñoùng treã 300 trong luùc pít - toâng töø TÑH ñi leân nhöng hoøa khí khoâng bò ñaåy trôû veà boä cheá hoøa khí laø do: – AÙp suaát trong xylanh luùc naøy nhoû hôn aùp suaát khí trôøi. – Maëc daàu pít - toâng ñi leân nhöng coát maùy quay nhanh trôùn huùt vaãn coøn maïnh. – ÔÛ gaàn töû ñieåm ta quay coát maùy ñi moät cung daøi nhöng pít - toâng chæ ñi moät ñoaïn ngaén. Xu - paùp thoaùt môû sôùm 400 tröôùc TÑH laøm thì noå giaõn khoâng troïn veïn nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán coâng suaát laø vì xu - paùp thoaùt môû sôùm maát ñi moät phaàn hieäu suaát nhöng ñöôïc buø laïi trong luùc pít - toâng chaïy leân khoâng bò caûn bôûi söùc ñoái aùp cuûa khí chaùy, nhôø vaäy maø coâng suaát ñoäng cô taêng leân. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 13- III. ÑOÄNG CÔ 2 THÌ: 1. Caáu taïo toång quaùt: Caùc xe gaén maùy duøng ñoäng cô 2 thì nhö: Suzuki Sport, Yamaha, Kawasaki Moät ñoäng cô 2 thì goàm caùc chi tieát vaø heä thoáng sau: – Chi tieát coá ñònh: catte, xylanh, quylaùt. – Chi tieát di ñoäng: pít - toâng, xeùc - maêng, thanh truyeàn, coát maùy, baùnh trôùn. – Heä thoáng nhieân lieäu (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). – Heä thoáng ñaùnh löûa (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). – Heä thoáng laøm maùt (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). Ñaëc ñieåm caáu taïo: – Xylanh: Coù 3 loã, khoaûng 8/10 khoaûng chaïy xuoáng laø loã thoaùt ñeå baét oáng thoaùt. Ñoái dieän vaø thaáp hôn moät chuùt laø loã naïp thoâng vôùi catte, döôùi cuøng laø loã huùt ñeå baét boä cheá hoøa khí. – Pít - toâng: Ñoái vôùi ñoäng cô xöa thöôøng coù moät caùi böôùu ôû treân ñaàu coâng duïng cho hoøa khí töø catte leân khoâng theo loã thoaùt ra ngoaøi. – Catte: Phaûi nhoû vaø thaät kín vì pít - toâng trong luùc chaïy xuoáng seõ eùp hoøa khí ôû catte ñöa leân xylanh. Nhö vaäy heä thoáng phaân phoái khí ôû xe 2 ...ø coøn hö raõnh. 5. Kieåm tra thanh truyeàn coát maùy: a. Kieåm tra baïc ñaïn coát maùy: Khi baïc ñaïn coøn naèm trong ñoäng cô thì ta phaûi thaùo catte ñuoâi caù ra. Naém volant laéc qua laéc laïi, leân, xuoáng. Neáu laéc ñöôïc, coù ñoä rô thì baïc ñaïn ñaõ moøn. Khi coát maùy ñaõ thaùo ra ngoaøi thì moät tay giöõ coát maùy, moät tay naém ngoaøi voøng baïc ñaïn laéc qua laïi xem thöû rô nhieàu hay ít. Neáu baïc ñaïn bò moøn ñoäng cô chaïy khoâng ñeàu coù tieáng keâu, löûa luùc coù luùc khoâng, caùc chi tieát khaùc mau moøn. Thöôøng khi thaùo coát maùy ra khoûi catte. ÔÛ xe 2 thì baïc ñaïn coøn naèm trong catte, neáu ra theo laø baïc ñaïn rô, noài baïc ñaïn quaù roäng. ÔÛ xe 4 thì baïc ñaïn ra theo vaø dính lieàn vôùi coát maùy, neáu naèm laïi thì baïc ñaïn rô, coát maùy moøn. b. Kieåm tra phoát daàu: Treân ñoäng cô 4 thì phoát daàu gaén nôi coát maùy phía maâm löûa coù nhieäm vuï khoâng cho daàu vaøo trong catte theo coát maùy ra ngoaøi laøm öôùt caùc chi tieát treân maâm löûa gaây pan löûa. Treân ñoäng cô 2 thì hai phoát daàu hai beân coát maùy raát quan troïng, ngoaøi vieäc khoâng cho nhôùt maùy loït töø catte ly hôïp qua coøn coù nhieäm vuï ñeå giöõ pít - toâng thaät kín ñeå luùc pít - toâng chaïy xuoáng thì eùp hoaø khí ñöa leân xylanh. Neáu phoát hö ñoäng cô chaïy yeáu, hao xaêng ñoâi luùc khoâng hoïat ñoäng ñöôïc. Ta kieåm tra phoát phaûi ôû trong tình traïng sau: – Phoát khoâng ñöôïc raïn nöùt hay chai cöùng, phoát aên kín ngoaøi coát maùy, voøng ngoaøi khít vôùi noài baïc ñaïn. Neáu phoát cuõ cao su coøn meàm toát, nhöng oâm khoâng khít coù theå la ø do loø xo phía trong bò giaõn thì ta thaùo ra caét bôùt laø xo noái laïi. Khoâng ñöôïc duøng vaät nhoïn, saét ñeå thaùo raùp phoát. Neáu ñoäng cô ñang hoaït ñoäng, thaùo volant ra neáu thaáy coù daàu ôû maâm löûa chöùng toû phoát daàu coát maùy bò hö, hôû. HÌNH 3-12 KIEÅM TRA KHE HÔÛ GIÖÕA XEÙC – MAÊNG VAØ RAÕNH XEÙC - MAÊNG Xeùc - maêng maêng Thöôùc laù Xeùc - maêng maêng Píttoâng g Sai Píttoâng g Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - B n qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -33- HNÌH 3-13 KIEÅM TRA KHE HÔÛ GIÖÕA TRUÏC TAY QUAY VAØ ÑAÀU LÔÙN DEÂN c. Kieåm tra baïc thau, chaân deân: Neáu truïc pít - toâng (aéc) vôùi pít - toâng khe hôû coøn naèm trong phaïm vi cho pheùp (döôùi 0.12mm) thì ta môùi kieåm tra tieáp khe hôû giöõa chaân deân va truïc pít - toâng. Ñoái vôùi xe Honda phía trong chaân deân traùng moät lôùp hôïp kim. Xe Yamaha duøng baïc ñaïn kim. Caùc xe coøn laïi thöôøng duøng baïc ñaïn thau. Thöôøng ñoä rô giöõa chaân deân vaø truïc pít - toâng laø 0.08  0.10 mm neáu vöôït quaù phaûi thay theá ñeå khoûi coù tieáng keâu truïc pít - toâng. Thay theá thöôøng coù hai caùch hoaëc laø thay truïc pít - toâng môùi hoaëc laø ñoùng baïc thau môùi ôû chaân deân tuyø theo tình traïng cuï theå. d. Kieåm tra khe hôû giöõa truïc tay quay vaø ñaàu lôùn deân: Ñaåy ñaàu lôùn thanh truyeàn qua moät beân vaø ño khe hôû beân baèng thöôùc laù hoaëc ñoàng hoà so nhö hình veõ. Neáu khe hôû naøy quaù giôùi haïn ñoäng cô seõ coù tieáng khua trong luùc vaän chuyeån, ta goïi laø deân khua. Thöôøng khe hôû naøy thöû theo kinh nghieäm nhö sau: – Thaùo rôøi caùc chi tieát coøn laïi deân vaø coát maùy. – Tay traùi naém thaân deân giô leân ñeå coát maùy treo döôùi ñaàu deân. – Duøng mu baøn tay phaûi goõ maïnh leân ñaàu nhoû deân. – Neáu coù tieáng keâu kim khí phaùt ra thì phaûi ñem ñi eùp deân, neáu khoâng coù tieáng keâu laø coøn toát. Ñoâi luùc gaëp deân quaù rô, ta laéc leân xuoáng, qua laïi cuõng bieát ñöôïc. – Khi ñem ñeán tieäm eùp deân ta chôø xem thöû reá ñöïng ñaïn, truïc tay quay coøn duøng ñöôïc hay phaûi thay luoân tuyø theo tình traïng cuï theå. Vì caùc chi tieát naøy phaûi duøng maùy eùp eùp rôøi laáy deân ra môùi bieát ñöôïc. Ngoaøi ra ta coøn kieåm tra loã gaén choát clavet, raõnh ven raêng ôû ñaàu coát maùy, truïc coát maùy nôi gaén 2 baïc ñaïn vaø ñeà nghò söõa chöõa luoân trong khi eùp deân. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 33 - CHÖÔNG IV HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ I. Coâng duïng vaø phaân loaïi: Heä thoáng phaân phoái khí coù nhieäm vuï ñoùng môû caùc loã thoâng vôùi xylanh ñeå hoaø khí huùt vaøo xylanh vaø cho khí chaùy thoaùt ra ngoaøi ñuùng luùc, ñuùng thì. Treân caùc loaïi ñoäng cô 2 thì heä thoáng phaân phoái khí tuyø thuoäc vaøo vò trí pít - toâng ñoùng môû caùc loã ôû xylanh vaø catte thaät kín. Rieâng ñoái vôùi xe Yamaha BS coøn tuyø thuoäc vaøo vò trí ñóa huùt gaén ôû coát maùy vôùi loã huùt beân hoâng catte. Ñoái vôùi xe Vespa tuyø thuoäc vaøo vò trí maët hoâng tay quay coát maùy vôùi loã huùt gaén beân hoâng catte. Xe 2 thì ñôøi môùí nhö Honda,Yamaha, Suzuki loã huùt boá trí ôû catte ñoùng môû nhôø löôõi gaø vaø aùp suaát pít - toâng luùc di chuyeån, pít - toâng ñi leân loã huùt môû, pít - toâng ñi xuoáng loã huùt ñoùng. Treân ñoäng cô 4 thì heä thoáng phaân phoái khí duøng cô caáu xu - paùp. II. Nguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ñoäng cô 4 thì: Treân ñoäng cô 4 thì thöôøng duøng cô caáu xu - paùp treo, xu - paùp ñöôïc boá trí ôû naép quylaùt ñöôïc ñieàu khieån theo caùc phöông phaùp: – Coát cam boá trí ôû catte ñöôïc ñieàu khieån tröïc tieáp bôûi baùnh raêng coát maùy ñieàu khieån xu - paùp thoâng qua thanh ñaåy vaø coø moå (OHV). – Coát cam boá trí ôû daøn ñaàu ñöôïc ñieàu khieån bôûi baùnh raêng cam ñieàu khieån xu - paùp thoâng qua coø moå (OHC). – Coát cam boá trí ôû daøn ñaàu ñieàu khieån tröïc tieáp xu - paùp. HÌNH 4 – 1 CAÙC LOAÏI ÑOÄNG CÔ 2 THÌ a: Loã huùt raùp ôû catte b: Loã huùt raùp ôû xylanh Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 34 - Cô caáu naøy ñöôïc duøng treân haàu heát caùc ñoäng cô xe gaén maùy hieän nay goàm caùc chi tieát sau: – Moät baùnh xe raêng coát maùy (nhoâng chia thì) gaén ôû coát maùy. Moät sôïi seân cam truyeàn chuyeån ñoäng töø baùnh xe raêng coát maùy cho baùnh xe raêng coát cam. – Moät baùng xe raêng coát cam gaén ôû ñaàu coát cam, treân coát cam coù hai böôùu cam, coát cam laép trong hai bôï coát ôû naép quylaùt. – Hai coø moå gaén treân hai coát coø moå ñeå ñieàu khieån xu - paùp. – Hai xu - paùp moät caùi laø xu - paùp huùt, moät caùi laø xu - paùp thoaùt gaén treân naép quylaùt thoâng vôùi phoùng moå nhôø caùc chi tieát phuï thuoäc nhö loø xo, cheùn chaän, choát chaän. Nguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ôû ñoäng cô 4 kyø: Khi ñoäng cô hoaït ñoäng baùnh xe raêng coát maùy keùo baùnh xe raêng coát cam quay theo nhôø seân cam. Baùnh xe raêng cam keùo coát cam treân ñoù coù 2 böôùu cam quay theo. ÔÛ kyø huùt böôùu cam huùt ñoäi coø moå laøm xu - paùp huùt môû ra, hoaø khí ñöôïc huùt vaøo xylanh, cuoái kyø huùt böôùu cam khoâng ñoäi nöõa loø xo ñaåy xu - paùp huùt ñoùng laïi. ÔÛ 2 thì neùn vaø nôû giaõn 2 xupapù ñeàu ñoùng. Ñeán kyø thoaùt böôùu cam thoaùt ñoäi coø moå ñeø xu - paùp huùt môû ra khí chaùy bò ñaåy ra ngoaøi, ñeán cuoái kyø thoaùt cam khoâng ñoäi nöõa loø xo ñaåy xu - paùp thoaùt ñoùng laïi. Vaøo chu kyø keá tieáp xu - paùp huùt laïi môû ra vaø cöù nhö theá maø heä thoáng laøm vieäc. OHV OHC CAM ÑIEÀU KHIEÅN XU - PAÙP TRÖÏC TIEÁP HÌNH 4 -2 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU KHIEÅN XU - PAÙP Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 35 - III. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng: a. Baùnh xe raêng coát maùy: – Theo chu kyø vaän chuyeån ñoäng cô 4 thì muoán laøm xong moät chu kyø pít - toâng leân xuoáng 4 laàn coát maùy quay 2 voøng coát cam quay 1 voøng vì moãi xu - paùp chæ ñoùng môû 1 laàn. Do ñoù baùnh xe raêng coát maùy coù ñöôøng kính hay soá raêng baèng nöõa baùnh xe raêng coát cam. – Baùnh xe raêng coát maùy ñöôïc cheá taïo rôøi roài eùp cöùng vaùo ñaáu coát maùy, phía ngoaøi baïc ñaïn ña soá ñaët beân traùi coát maùy. b. Baùnh xe raêng cam vaø coát cam: – Baùnh xe raêng coát cam coù ñöôøng kính lôùn gaáp ñoâi baùnh xe raêng coát maùy ñöôïc laép ôû ñaàu coát cam coù nhieäm vuï nhaän naêng löïc töø coát maùy ñeå ñieàu khieån xu - paùp ñoùng môû ñuùng luùc, ñuùng thì. – Baùnh xe raêng cam ñöôïc laép ôû ñaàu coát cam nhôø 2 hay 3 con vít coù moät vò trí thích öùng maø thoâi. Phía ngoaøi gaàn caùc raêng coù moät daáu chöõ “O”, luùc naøo daáu naøy ngay vôùi daáu khoeùt ôû ñaàu quylaùt thì coát cam ñang ôû cuoái thì eùp, hai xu - paùp ñeàu ñoùng. Coát cam laø moät caây coát baèng theùp 2 ñaàu tieän troøn töïa hai beân loã coát ôû naép quylaùt, ñôøi 81 trôû veà sau hai ñaàu töïa leân baïc ñaïn coù 2 böôùu cam ñieàu khieån hai xu - paùp, coát coù khoan caùc loã daãn daàu boâi trôn, ôû moät ñaàu coát cam coù khoan caùc loã ven raêng ñeå laép baùnh xe raêng cam. Ngoaøi ra coøn moät loã khoâng ven raêng luùc ta quay loã naøy ngay vôùi daáu khoeùt ñaàu quylaùt cuõng laø coát cam ôû cuoái thì eùp. HÌNH 4 - 3 HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ VAØ CÔ CAÁU CAÊNG SEÂN CAM 1. Baùnh raêng coát maùy 2. Baùnh raêng coát cam 3. Seân cam 4. Baùnh daãn höôùng 5. Baùnh caêng seân 6. Baùnh raêng ñieàu khieån bôm nhôùt 7. Caàn caêng seân 8. Pít - toâng 9. Loø xo taêng ñô 10.OÁc ñaäy phía döôùi 11. Van moät chieàu Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 36 - Coø moå Xu - paùp huùt huùt Xu - paùp thoaùt thoaùt Coát cam HÌNH 4 - 4 MOÄT COØ MOÅ ÑIEÀU KHIEÅN HAI XU - PAÙP PAÙP c. Coø moå: – Coø moå coøn goïi laø ñoøn gaùnh, chi tieát trung gian giöõa coát cam vaø xu - paùp coù nhieäm vuï bieán chuyeån ñoäng xoay troøn cuûa böôùu cam thaønh chuyeån ñoäng leân xuoáng ñoùng môû xu - paùp. Coø moå ñöôïc reøn baèng moät thöù theùp ñaëc bieät, moät ñaàu chòu söùc ñaåy cuûa böôùu cam, moät ñaàu chòu söùc ñaåy cuûa loø xo xu - paùp. ÔÛ phía chòu söùc ñaåy cuûa xu - paùp coù gaén moät vít vaø taùn ñeå ñieàu chænh khe hôû xu - paùp. – Coø moå ñöôïc gaén treân moät caây coát boïng quylaùt goïi laø coát coø moå. Coát naøy moät ñaàu coù ven raêng, moät ñaàu khoâng, ñaàu coù ven raêng höôùng ra ngoaøi ñeå thaùo raùp deã daøng. Caùc xe moâtoâ, Space, FX loaïi 4 xu - paùp moät coø moå ñieåu khieån 2 xu - paùp. d. Xu - paùp: – Moät xylanh ñoäng cô coù 2 xu - paùp, moät caùi goïi laø xu - paùp huùt (caùc xe coâng suaát lôùn coù 4 xu - paùp), moät caùi goïi laø xu - paùp thoaùt. Xu - paùp huùt coù nhieäm vuï laøm cho xylanh tieáp xuùc vôùi boä cheá hoaø khí ôû kyø huùt vaø xu - paùp thoaùt laøm cho xylanh tieáp xuùc vôùi khí trôøi ôû kyø thoaùt. – Caû hai xu - paùp ñeàu coù hình daùng gioáng nhau vaø ñöôïc reøn baèng moät thöù theùp ñaëc bieät coù pha Niken ñeå ñuû söùc cöùng chòu ñöïng nhieät ñoä cao vaø söï va ñaäp lieân tieáp maø khoâng bieán daïng. Moät xu - paùp goàm 3 phaàn: – Moät ñaàu hình tay naém coù vaït caùi lôïi hình noùn maø goùc ôû choùp thöôøng 900 hay 1200 . Thöôøng xu - paùp huùt coù ñaàu lôùn hôn xu - paùp thoaùt ñeå cho hoaø khí huùt vaøo nhieàu hôn, treân ñaàu coù tieän moät caùi raõnh duøng ñeå xoaùy xu - paùp. – Thaân xu - paùp ñeå höôùng daãn truyeàn ñoäng xu - paùp, thaân ñöôïc tieän troøn vaø di chuyeån trong moät oáng goïi laø oáng keàm xu - paùp. – Ñuoâi xu - paùp ôû cuoái cuøng ñöôïc tieän nhoû hôn thaân moät tí, treân ñuoâi coù tieän raõnh ñeå laép cheùn chaän loø xo xu - paùp vaø choát chaän. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 37 - Xu - paùp thoaùt Xu - paùp huùt e. Caùc boä phaän phuï thuoäc:  OÁng keàm xu - paùp (ghít): Laø moät oáng hình truï coù moät caùi lôïi ôû giöõa ñöôïc laép vaøo quylaùt baèng caùch eùp cöùng. Maët truï phía trong duøng ñeå höôùng daãn xu - paùp leân xuoáng, ñöôïc laøm baèng gang vì kim loaïi naøy coù tính chaát töï boâi trôn. OÁng keàm xu - paùp moøn coù theå leân daàu phoøng noå, huùt gioù vaøo xylanh neáu laø xu - paùp huùt vaø khí chaùy xì ra phoøng ñaàu quylaùt neáu laø xu - paùp thoaùt.  Loø xo xu - paùp: Coù nhieäm vuï ñoùng kín xu - paùp treân beä cuûa noù khi cam khoâng coøn ñoäi nöõa. Loø xo laøm baèng theùp trui cöùng, moät ñaàu döïa vaøo lôïi oáng keàm ñaàu khaùc chui vaøo cheùn chaän ôû ñuoâi xu – paùp.  Cheùn chaän, choát chaän: Cheùn chaän laø nôi töïa loø xo ñeá xu - paùp muïc ñích giôùi haïn ñoä bung cuûa loø xo ñeå xu - paùp ñoùng ñöôïc kín. Cheùn chaän laép ôû ñuoâi xu - paùp vaø ñöôïc khoaù laïi nhôø hai nöõa choát chaän daïng coân hình moùng ngöïa.  Beä xu - paùp: Laø nôi lôïi xu - paùp töïa leân khi noù ñoùng kín goùc ñoä cuûa beä tuyø thuoäc vaøo goùc ñoä cuûa lôïi. Coù loaïi beä ñuùc lieàn nôi quylaùt, coù loaïi ñöôïc laøm rôøi roài eùp cöùng vaøo. Beä ñöôïc laøm baèng theùp ñeå giaûm söï moøn khuyeát. Hieän nay ña soá beä ñeàu laøm rôøi ñeå vaán ñeà thay theá deã daøng.  Phôùt chaän nhôùt: Laép saùt oáng keàm coù nhieäm vuï chaän nhôùt khoâng cho huùt vaøo xylanh hay theo khí chaùy thoaùt ra ngoaøi. Neáu phôùt moøn khí chaùy coù maøu traéng xaùm. Ñaëc ñieåm heä thoáng phaân phoái khí xe Dream vaø caùc xe thoâng duïng hieän nay: Öu ñieåm cuûa heä thoáng naøy laø khi ñoäng cô ngöøng xu - paùp thoaùt luoân môû nhôø vaäy maø khôûi ñoäng laàn keá tieáp deã daøng. Cô caáu naøy goàm coù : – Moät khung laù theùp raùp treân hai truïc coø moå, treân khung coù moät loø xo vaø moät maáu caûn. – Moät cam nhoû lieân keát vôùi coát cam daïng líp moät chieàu, treân cam naøy coù moät choát chaän. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 38 - 1 2 3 4 5 6 7 8 3 1. Khaâu moät chieàu ôû coát cam cam 2. Choát chaän ôû cam nhoû 3. Loã raùp vaøo aéc coø 4. Maáu caûn 5. Chieàu quay coát cam 6. Loø xo ñeø maáu caûn 7. Khung laù theùp 8. Coát cam HÌNH 4 - 6 CÔ CAÁU CHOÁNG XOAY COÁT CAM ÔÛ ÑAÀU QUYLAÙT Nguyeân lyù laøm vieäc: Khi taét maùy volant quay theo quaùn tính roài môùi döøng haún vaø thöôøng tröôùc khi döøng haún volant bò traû ngöôïc laïi do thì eùp, khi volant quay ngöôïc laïi thì khaâu moät chieàu quay theo, cam nhoû ôû khaâu moät chieàu ñieàu khieån xu - paùp thoaùt môû. Gaëp tröôøng hôïp traû laïi maïnh cam nhoû ôû khaâu moät chieàu seõ eùp loø xo, maáu caûn ñöa leân vaø coát cam bò döøng laïi vì söùc caûn cuûa loø xo maáu caûn. Do ñoù khi ngöøng laïi xu - paùp thoaùt luoân môû. Vì vaäy khôûi ñoäng nheï deã daøng. Ñaây laø kyõ thuaät môùi maø caùc xe khaùc khoâng coù. HÌNH 4 - 5 ÑAÀU QUY LAÙT XE DREAM 1. Coát cam 2.3. AÉ coø moå 4. Baïc ñaïn coát maùy. 5. Xu - paùp 6. OÁng keàm xu – paùp 7. Loø xo xu – paùp 8. Moû chaän coù loø xo 9. Cam nhoû moät chieàu 10. Khung raùp maáu caûn 1 2 2 3 4 5 6 7 8 10 9 Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 39 - HÌNH 4 - 7 CAÙC CHI TIEÁT HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ XE HONDA 1.2. OÁng keàm 10.11. Loø xo 3. Coát cam 12. Cheùn chaän 4. Coø moå 14. Choát chaän 5. Truïc coø moå 15. Vít ñieàu chænh xu - paùp 6. Xu - paùp huùt 16. Ñai oác khoaù 7. Xu - paùp thoaùt 17. Voøng khoaù giöõ oáng keàm keàm 8.9.13. Naép chuïp vaø choát chaän daàu xu - paùp thoaùt Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 40 - IV. Cô caáu caêng seân cam: Thieát bò caêng seân cam seõ khaéc phuïc ñoä chuøng trong seân cam. Ngaøy nay haàu heát caùc thieát bò caêng seân cam ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu chænh ñoä chuøng seân moät caùch töï ñoäng. Hoaït ñoäng: Khi coù ñoä chuøng trong seân cam, daàu nhôùt trong buoàng thuyû löïc ñi qua khe hôû giöõa vieân bi theùp vaø maët töïa cuûa noù neân ñaåy truï tröôït di chuyeån leân treân ñaåy caàn caêng seân cam ñeå khaéc phuïc ñoä chuøng. Khi caàn caêng seân cam ñaåy vaøo truï tröôït, truï tröôït di chuyeån xuoáng laøm cho vieân bi töïa vaøo maët töïa cuûa noù ñoùng laïi khe hôû neân daàu nhôùt khoâng quay trôû veà buoàng thuyû löïc ñöôïc. Truï tröôït khoâng theå bò ñaåy xuoáng. Do ñoù vieäc caêng seân cam ñöôïc duy trì. Thieát bò caêng seân loaïi thuyû löïc ñoái vôùi xe Honda (C50/70/90/100), pít - toâng taêng ñô thuyû löïc ñöôïc ñaåy leân nhôø loø xo ñaåy caàn caêng seân cam thoâng qua truï tröôït. Trong pít - toâng taêng ñô phía treân buoàng thuyû löïc boá trí van moät chieàu, van naøy goàm coù moät vieân bi theùp vaø maët töïa cuûa noù. Nhôø van moät chieàu daàu nhôùt laøm trôn ñoäng cô vaøo ñaày qua van moät chieàu (bi kieåm tra). Loaïi khoaù thuyû löïc löïc Caàn caêng caêng seân Truï tröôït tröôït Daàu nhôùt Bi theùp theùp Loø xo Buoàng thuyû thuyû löïc Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 41 - HÌNH 4 - 8 CAÙC LOAÏI KHOAÙ THUYÛ LÖÏC Kieåu vít chòu taûi loø xo Kieåu ñieàu chænh cô khí Ngoaøi ra coøn coù cô caáu caêng seân cam caùc daïng khaùc: IV. Ñieàu chænh söõa chöõa heä thoáng phaân phoái khí: 1. Raùp dóa huùt vaøo coát maùy ôû xe Yamaha vaø Bridgestones: Dóa huùt raùp vaøo coát maùy coù ñònh vò saün, tuy nhieân neáu khoâng ñeå yù ta seõ raùp loän 1800 (nöõa voøng) vaø raùp nhö sau: – Quay coát maùy ñeå pít - toâng leân TÑT. – Raùp dóa huùt vaøo coát maùy, xoay dóa huùt theá naøo ñeå dóa huùt khoâng ñaäy loã huùt. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 42 - Laép nhoâng cam 1, seân cam 2 – Xoay coát maùy theo chieàu kim ñoàng hoà. – Canh thaúng daáu vaïch “I” (a) treân thaân voâlaênt ñieän vôùi daáu coá ñònh(b) treân loác maùy. – Xaû choát ñònh vò naép dóa huùt lieân heä vôùi coát maùy. – Raùp naép ñaäy dóa huùt laïi. – Thöû laïi baèng caùch quay coát maùy ñeå pít - toâng leân TÑT: xoû caây vaën vít vaøo loã huùt, caây vaën vít khoâng bò caûn laïi laø ñuùng. 2. Caân cam: Caân cam nghóa laø ñaët cho coát cam ñuùng vò trí tröôùc khi cho noù lieân heä vôùi coát maùy. Ñoái vôùi vò trí nhaát ñònh cuûa coát maùy coát cam phaûi ôû vò trí töông öùng ñeå cho xu - paùp ñoùng môû ñuùng luùc ñuùng thì. Caân cam xe Honda: – Quay coát cam ñeå loã khoâng ven raêng ñaàu coát cam ngay daáu khoeùt nôi quylaùt, luùc naøy 2 coø moå cuoái thì eùp. – Quay coát maùy ñeå daáu T treân volant ngay daáu khoeùt beân hoâng catte, luùc naøy pít - toâng ôû TÑT. – Maùng baùnh xe raêng cam vaøo, canh theá naøo ñeå daáu O treân baùnh xe raêng ngay ôû giöõa. – Raùp ñaàu quy laùt vaøo, luùc naøy 3 loã ôû baùnh xe raêng cam ngay vôùi 3 loã ôû coát cam. Raùp baùnh raêng cam vaøo coát cam. – Thöû laïi baèng caùch quay coát maùy 2 voøng ñeå daáu T ôû volant ngay daáu catte, luùc naøy daáu O ôû baùnh xe raêng cam ngay vôùi daáu khoeùt treân quylaùt. Caân cam xe Yamaha: T F Baùnh raêng coát cam cam Baùnh raêng coát maùy Daáu khoeùt nôi quylaùt quylaùt Daáu khoeùt nôi catte catte HÌNH 4 - 9 DAÁU CAÂN CAM HONDA Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 43 - – Canh thaúng daáu vaïch “I” (c) treân baùnh xe raêng cam vôùi daáu coá ñònh (d) treân ñaàu xylanh. – Laép seân cam leân baùnh xe raêng cam, laép baùnh xe raêng cam leân coát cam. – Xieát taïm buloâng giöõ baùnh xe raêng cam trong khi giöõ coát cam khoûi xoay. – Thaùo daây giöõ seân cam. Chuù yù:  Khi laép baùnh xe raêng cam, phaûi ñaûm baûo keùo caêng seân cam phía xaû  Canh thaúng vaáu (e) treân baùnh xe raêng cam vôùi khe töông öùng treân coát cam.  Khi daáu “I” ôû volant ngay daáu catte thì daáu “I” ôû baùnh xe raêng cam ngay daáu ôû ñaàu quylaùt 3. Hieäu chænh xu - paùp: Hieäu chænh xu - paùp laø taïo ra moät khe hôû giöõa ñuoâi xu - paùp vaø ñaàu coø moå ñeå khaéc phuïc söï giaûn nôû daøi cuûa xu - paùp laøm cho xu - paùp ñoùng ñöôïc kín. Neáu khe hôû ít hay khoâng coù ñoäng cô seõ thieáu söùc neùn, khoù phaùt haønh, noå doäi laïi boä cheá hoaø khí, ñoâi luùc khoâng noå ñöôïc. Neáu khe hôû quaù nhieàu xu - paùp seõ môû treã ñoùng sôùm hoaø khí vaøo khoâng ñuû, khí chaùy thoaùt khoâng heát vaø coù tieáng khua xu - paùp. Khe hôû naøy phaûi theo chæ daãn nhaø cheá taïo. Ví duï ñoäng cô Honda coù khe hôû laø 0,05 mm cho caû hai xu - paùp. Phöông phaùp hieäu chænh xu - paùp ñoäng cô Honda: – Thaùo oác ñaäy xu - paùp huùt vaø thoaùt . – Thaùo catte ñuoâi caù hoaëc naép ñaäy loã chaën. – Quay volant ñeå pít - toâng ôû TÑT cuoái thì eùp, luùc naøy daáu T ôû volant ngay daáu catte. – Duøng chìa khoaù 9 nôùi loûng oác khoaù vít hieäu chænh. – Vaën oác ñieàu chænh ra hay vaøo ñeå coù khe hôû 0,05 mm ghi ôû beà maët laù côõ (thöôøng khe hôû naøy ít ai duøng laù côõ ño maø chæ caàm ñaàu coø moå laéc leân xuoáng khoâng ñöôïc, qua laïi ñöôïc laø ñuùng). – Giöõ nguyeân vít ñieàu chænh vaø xieát chaët oác khoaù laïi. – Thöïc hieän cho caû 2 xu - paùp. – Kieåm soaùt laïi baèng caùch quay volant 2 voøng vaø kieåm tra laïi khe hôû. e Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 44 - Mieáng cheâm 3 5 4 2 1 HÌNH 4 - 10 PHÖÔNG PHAÙP HIEÄU CHÆNH XU - PAÙP PAÙP 1. OÁc khoaù 2. Vít ñieàu chænh 3. Ñieàu chænh 4. Khoaù voøng Löu yù: Hieäu chænh xu – paùp xe Dream coù cô caáu giaûm aùp chính vì vaäy khoâng ñöôïc quay ngöôïc volant ñeå ñöa coát cam veà cuoái thì eùp bôûi vì laøm nhö vaäy cam nhoû seõ ñoäi xu – paùp thoaùt. Ñoái vôùi loaïi xe söû duïng shim (mieáng cheâm) ñeå ñieàu chænh khe hôû (xe FX) thì ta phaûi löïa choïn mieáng cheâm theo ñuùng yeâu caàu cuûa nhaø cheá taïo, neáu khoâng coù duøng thöôùc palme ño ñeå choïn mieáng cheâm laøm theá naøo ñeå khe hôû giöõa cam, xu - paùp ñuùng tieâu chuaån nhaø cheá taïo. 4. Xoaùy xu - paùp: Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 45 - Sau moät thôøi gian vaän chuyeån do söï va daäp lieân tuïc, tieáp xuùc vôùi aùp suaát vaø nhieät ñoä cao xu - paùp seõ bò ñoå, ñaäy khoâng coøn kín, vì vaäy phaûi caàn xoaùy xu - paùp laø laøm cho lôïi vaø beä xu - paùp ñoùng thaät kín. a. Duïng cuï xoaùy: Lon caùt xoaùy coù 2 ñaàu, moät beân caùt lôùn, moät beân caùt nhuyeãn, caây xoaùy, daàu nhôùt, gieû lau. b. Phöông phaùp thöïc haønh: – Caùc chi tieát ôû ñaàu quylaùt ñaõ thaùo rôøi, chuøi röûa saïch seõ. – Thoa moät lôùp moûng caùt xoaùy leân lôïi xu - paùp. – Ñaët xu - paùp vaøo beä cuûa noù. – Duøng caây xoaùy hay caây vaën vít ñeå xoaùy baèng caùch ñaåy xu - paùp leân chaën xuoáng vöøa xoay. – Ñaàu tieân xoaùy baèng caùt lôùn, keá ñeán xoaùy caùt nhuyeãn vaø sau cuøng laø daàu nhôùt. Muïc ñích caùt lôùn ñeå phaù veát roå, caùt nhuyeãn ñeå laøm baèng maët vaø daàu nhôùt ñeå cho laùng. – Sau khi xoaùy xong thöû laïi kín baèng caùch:  Chuøi saïch seõ beä vaø lôïi, duøng buùt chì gaïch ñeàu xung quanh lôïi, gaén xu - paùp vaøo beä vaø xoay nheï ¼ voøng, laáy xu - paùp ra xem. Neáu taát caû laèn buùt chì bò xoaù laø xu - paùp ñaõ kín.  Hoaëc ñeå hai caây xu - paùp vaøo vò trí cuûa noù, vaën bugi vaøo, laät ngöûa quylaùt leân ñoå xaêng hoaëc daàu hoâi vaøo phoøng noå, neáu khoâng thaám hay chaûy xuoáng laø toát.  Hoaëc laáy tay giöõ xu - paùp ñoã xaêng vaøo loã huùt hay loã thoaùt, xaêng khoâng chaûy hay thaám xuoáng phoøng noå laø toát. 5. Kieåm tra coát cam: Neáu caùc chi tieát ñaõ thaùo rôøi thì ta chuøi coát cam vaø loã coát saïch seõ, laép coát cam vaøo loã coát cuûa noù, duøng hai ngoùn tay caùi vaø troû laéc nheï ñaàu phía gaén baùnh raêng cam. Neáu coát cam gaén treân ñoäng cô thì ta môû catte troøn ñaäy coát cam, duøng caây vaën vít naäy baùnh raêng cam theo chieàu di chuyeån cuûa pít - toâng. Neáu thaáy ruïc ròch thì phaûi ñoùng laïi sô mi coát cam. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 46 - Truïc coø moå moå Coø moå Beà maët tröôït HÌNH 4 - 11 TRUÏC VAØ COØ MOÅ MOÅ Theo chæ daãn ñoä rô cuûa coát cam vaø loã coát khoâng quaù 0.2mm lôùn hôn seõ coù tieáng keâu khi vaän ñoäng. 6. Kieåm tra oáng keàm: – Neáu coù duïng cuï ño nhö so keá chaúng haïn thì ñaët vaøo hoâng ñuoâi xu - paùp laéc qua laïi. Khe hôû tieâu chuaån giöõa xu - paùp vaø oáng keàm laø 0.01mm cho xu - paùp huùt vaø 0.03mm cho xu - paùp thoaùt. Hoaëc khe hôû giöõa xu - paùp vaø daãn höôùng xu - paùp baèng ñöôøng kính daãn höôùng xu – paùp (a) ñöôøng kính thaân xu – paùp (b). Neáu khe hôû lôùn 0.06  0.08 thì phaûi thay oáng keàm môùi. Goïi laø ñoùng ghít. – Neáu khoâng coù duïng cuï ño kieåm tra theo kinh nghieäm nhö sau:Chuøi saïch seõ oáng keàm, xu - paùp. Raùp xu - paùp vaøo oáng keàm, neáu duøng ngoùn tay ñaåy nheï maø vaøo nheï laø toát. Töï loït xuoáng laø quaù moøn. Phaûi ñaåy maïnh môùi xuoáng coù theå laø xu - paùp bò cong. Naâng xu - paùp leân 5mm laéc qua laïi ñöôïc laø oáng keàm moøn. 7. Kieåm tra coø moå vaø coát coø moå: Quan saùt coø moå neáu thaáy phaàn ñaàu töïa vaøo böôùu cam coù ngaán laø do loø xo xu - paùp quaù maïnh. Phía ñaàu gaén oác hieäu chænh xu - paùp coù laèn ngang do chaïm cheùn chaän loø xo laø do beä xu - paùp quaù moøn, xu - paùp loõm xuoáng cuõng coù theå loø xo quaù maïnh hoaëc laâu khoâng söûa chöõa. Laáy coát coø moå ñuùt vaøo coø moå, laéc qua laïi ñeå bieát ñoä rô. Ñoä rô tieâu chuaån cuûa nhaø cheá taïo laø 0.013  0.037mm. Thöïc teá thöû nhö sau: Thoa nhôùt leân coát coø moå, höôùng coát xuoáng ñaát neáu coát töï ñoäng tuoät ra laø khe hôû quaù lôùn phaûi ñoùng baïc thau laïi. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 47 - d a b c HÌNH 4 - 12 CAÙCH KIEÅM TRA XU - PAÙP a: Chieàu daøi töï do loø xo xu - paùp b: Chieàu daøi loø xo xu - paùp khi laép c: Löïc neùn ban ñaàu loø xo xu - paùp d: Ñoä nghieâng loø xo xu - paùp 8. Kieåm tra loø xo xu - paùp: Loø xo quaù maïnh seõ mau moøn beä, coù tieáng keâu, loø xo yeáu ñoùng khoâng kín. Caû hai ñeàu khoâng toát. Loø xo lôùn ngoaøi chieàu daøi luùc töï do laø 28,1mm, loø xo nhoû trong 25,5 mm. Luùc chieàu daøi ngaén hôn 1y 5 thì phaûi thay hay cheâm. Theo kinh nghieäm khi raùp loø xo nhöng chöa raùp cheùn chaän maø chieàu cao loø xo ngang hoaëc thaáp hôn ñuoâi xu - paùp thì ñeán luùc phaûi thay hay cheâm. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 48 - 1. Quaït gioù 2. Höôùng ñi cuûa gioù 3. Voû boïc höôùng gioù 4. BCHK 5. Loïc gioù 6. OÁng thoaùt 7. Baøn ñaïp khôûi ñoäng Hình 5 - 1 HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG GIOÙ CHÖÔNG V HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT, LAØM TRÔN A. HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT I. Khaùi nieäm veà söï laøm maùt: Laøm maùt ñoäng cô laø ruùt bôùt moät phaàn nhieät löôïng do khí chaùy truyeàn laïi cho pít - toâng, xylanh, quylaùt. Neáu khoâng ñöôïc laøm maùt xylanh noùng quaù laøm cho khoái hoaø khí ruùt vaøo bò nôû giaûn ra troïng löôïng hoaø khí bò giaûm theo. Hôn theá nöõa neáu ñoäng cô noùng quaù seõ gaây ra hieän töôïng chaùy töï ñoäng. Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, lôùp daàu nhôùt laøm trôn giöõa caùc boä phaän coï saùt seõ bò chaùy hoaëc bieán chaát laøm caùc chi tieát maùy giaõn nôû ra boù keït khoâng di chuyeån ñöôïc. Do ñoù ñeå baûo ñaûm cho caùc chi tieát maùy laøm vieäc bình thöôøng taêng söùc beàn vaø tuoåi thoï, taát caû caùc loaïi hoaït ñoäng ñeàu phaûi trang bò heä thoáng laøm maùt. II. Phaân loaïi: Tuøy theo nhaø cheá taïo, coâng suaát vaø coâng duïng ñoäng cô, heä thoáng laøm maùt coù theå chia ra laøm hai loaïi laø laøm maùt baèng gioù vaø laøm maùt baèng nöôùc. 1. Laøm maùt baèng gioù: Ñöôïc aùp duïng haàu heát cho caùc ñoäng cô xe gaén maùy. Vôùi phöông phaùp naøy söùc noùng ôû xylanh, quylaùt seõ toaû ra moâi tröôøng khoâng khí xung quanh. Do ñoù muoán laøm maùt coù hieäu quaû toát phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp sau : ─ Gia taêng tieát dieän laøm maùt cuûa ñoäng cô baèng ñuùc lieàn xylanh vôùi quylaùt nhöõng caùnh toûa nhieät. ─ Duøng kim loïai coù heä soá truyeàn nhieät lôùn nhö nhoâm hay hôïp kim nhoâm. ─ Khoái löôïng khoâng khí löu thoâng qua dieän tích laøm maùt phaûi lôùn. Vì vaäy caùc ñoäng cô ñöôïc ñeå troáng, lôïi duïng toác ñoä cuûa xe chaïy treân ñöôøng ñeå laáy toác ñoä gioù laøm maùt caùc caùnh taûn nhieät. Ñoái vôùi moät soá xe ñoäng cô boïc kính nhö: Vespa, Spacy, Attila. . . coù trang bò theâm moät quaït gioù thöôøng goïi laø ly taâm, ñöôïc gaén vaøo hoaëc ñuùc lieàn vôùi baùnh trôùn (Volant) ñeå taêng löu löôïng gioù thoâng qua caùc caùnh taûn nhieät. ─ Nhieät ñoä moâi tröôøng khoâng khí xung quanh thaáp hôn nhieät ñoä laøm maùt. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M - 49 - Boä ñieàu nhieät Thuøng dö tröõ Bôm nöôùc Keùt nöôùc Hình 5 - 2 HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG NÖÔÙC 2. Laøm maùt baèng nöôùc: Ñöôïc aùp duïng haàu heát treân oâtoâ vaø moät soá loïai xe gaén maùy coù coâng suaát lôùn, toác ñoä nhanh nhö xe ñua, moâtoâ, caùc xe tay ga hieän nay nhö xe Honda Click, Dylan. . . a. Caáu taïo: Moät heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc goàm coù: Keùt nöôùc: Laø boä phaän chöùa ñöïng nöôùc laøm maùt vaø laøm nguoäi nöôùc ñaõ bò noùng sau khi ñi vaøo ñoäng cô. Keùt nöôùc thöôøng coù 2 thuøng nöôùc: Thuøng nöôùc treân vaø thuøng nöôùc döôùi thoâng nhau bôûi nhöõng oáng nhoû tieát dieän deït hình toå oâng. Moät soá xe ñôøi môùi coøn coù t...áng gioäng thöôøng laø do nôi taàm ñaùnh löûa sôùm quaù nhieàu thöôøng leân ga laø heát tieáng gioäng. Neáu ñaõ bôùt taàm ñaùnh löûa maø vaãn coøn gioäng laø do phoøng ñaùnh löûa ñoùng nhieàu muoäi than. Trong luùc ñoäng cô hoaït ñoäng muoäi than naøy chaùy ñoû laøm hoaø khí chaùy töï ñoäng. Ngoaøi ra neáu tæ soá neùn quaù cao (do maøi qui laùt quaù nhieàu) hoaëc duøng nhieân lieäu khoâng ñuùng cuõng sinh ra tieáng gioäng nhö treân  Nhöõng tieáng gioäng quaù raõ reät laø do trieäu chöùng cuûa ñaàu thanh truyeàn quaù loûng hay loät deân. Tröôøng hôïp naøy neân döøng maùy ñeå traùnh tai haïi khaùc.  Nhöõng tieáng keâu laïch caïch ôû baát cöù toác ñoä naøo ly hôïp laø do heä thoáng phaân boå khoaûng hôû suppap quaù nhieàu, loø xo suppap yeáu, oáng keàm moøn, loø xo gaõy, seân cam chuøng.  Nhöõng tieáng keâu coï saùt gioáng nhö ngöôøi ta caïo hay coï saùt vaät baèng kim khí laïi vôùi nhau laø do maùy môùi laøm, thieáu daàu, duøng nhôùt khoâng thích hôïp hoaëc caùc khe hôû laép raùp quaù nhoû 5. Khi leân ga lôùn xe chaïy caø giaät khoâng oån ñònh:  Hoaø khí thieáu xaêng.  Ngheït ôû loïc xaêng hay oáng daãn.  Duøng bugi, boâbin khoâng ñuùng loaïi.  Tuï ñieän yeáu, loø xo vít löûa yeáu, maët vít veânh neân luùc coù löûa luùc khoâng.  Xaêng coù loän nöôùc.  Duøng xaêng khoâng ñuùng loaïi. 6. Nhöõng tieáng noå baát thöôøng:  Noå doäi laïi BCHK:  Do caân löûa quaù sôùm, tuï ñieän yeáu.  Supaùp ñoùng khoâng kín hay bò ñoäi do supaùp roå, cong, loø xo yeáu.  Hoaø khí thieáu xaêng.  Maët baét BCHK sieát khoâng chaët, xaêng loän nöôùc.  Noå ôû oáng thoaùt: a. Do tình traïng ñoäng cô:  Suppap thoaùt khoâng ñoùng kín hay keït môû, hoøa khí huùt vaøo xylanh trong luùc eùp chaïy ra oáng thoaùt vaø chaùy taïi ñaây b. Do heä thoáng ñaùnh löûa:  Caân löûa sai: Taàm ñaùnh löûa treã  Bugi khoâng neït löûa ñeàu: Hoaø khí khoâng chaùy ñöôïc trong xylanh luùc thoaùt ra oáng thoaùt gaëp söùc noùng nôi ñaây boùc chaùy vaø noå nôi oáng thoaùt. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -217-  Ñoäng cô noå leùp trong luùc chaïy chaäm: a. Do tình traïng ñoäng cô:  Ñoäng cô thieáu söùc neùn  Ñeäm quylaùt hö  Xeùc maêng gaõy b. Do heä thoáng ñaùnh löûa:  Chaáu bugi hôû quaù xa, vít baïch kim dô, maïch ñieän thöù caáp khoâng caùch ñieän toát  Goái cam caùch ñieän moøn, boä bieán ñieän, tuï ñieän yeáu  Taàm ñaùnh löûa sai c. Do heä thoáng nhieân lieäu:  Xaêng coù caën hay loän nöôùc  Möïc xaêng trong bình giöõ möïc khoâng ñuùng  Ñieàu chænh chaïy caàm chöøng sai 7. Ñoäng cô hao xaêng: a. Do tình traïng ñoäng cô:  Ñoäng cô cuõ, piitoâng, xylanh, suppap moøn, hôû  Hoøa khí dö xaêng  Bình xaêng roø ræ b. Do ñeàu kieän söû duïng:  Ngöøng vaø khôûi ñoäng ñoäng cô quaù nhieàu  Cho ñoäng cô chaïy caàm chöøng quaù laâu  Toác ñoä quaù cao trong thôøi gian laâu  Queân traû caàn keùo “air” veà vò trí cuõ  Xe chôû naëng  Thöôøng duøng thaéng vaø neït ga c. Do tình traïng xe:  Keït thaéng  Caùc baïc ñaïn baùnh xe quaù rít  Ly hôïp tuoät 8. Ñoäng cô chaïy caàm chöøng khoâng ñöôïc: a. Do tình traïng ñoäng cô quaù cuõ thieáu söùc neùn. b. Do heä thoáng ñaùnh löûa:  Khe hôû bugi hieäu chænh sai c. Do heä thoáng nhieân lieäu:  Hoaø khí thieáu xaêng, loã tia caàm chöøng quaù nhoû hay bò ngheït.  Ñieàu chænh vít xaêng, vít gioù sai.  BCHK cuõ khoâng ñuùng tieâu chuaån. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -218- 9. Ñoäng cô roác maùy: Leân ga tieáng roác ñanh lieân tuïc. Nguyeân nhaân:  Ngöôøi söû duïng xe chöa quen thöoøng hay eùp ga eùp soá. Ñeå soá lôùn khi phaùt haønh xe hoaëc khi xe maát ñaø vaãn taêng ga.  Söû duïng nhieân lieäu xaáu khoâng ñuùng loaïi.  Buoàng chaùy ñoùng nhieàu muoâïi than.  Ñoäng cô noùng maùy do canh löûa quaù sôùm hay cuïm IC khoâng ñuùng loaïi  Hoaø khí thieáu xaêng. Gaëp tröôøng hôïp xe bò roác maùy ta neân giaûm ga traû soá veà soá nhoû hôn laáy ñaø leân ga laïi töø töø. Neáu tieáp tuïc leân ga maùy roác, maùy noùng lieân tuïc nhö vaäy daãn ñeán laøm keït maùy (gíp beâ). 10. Ñoäng cô noå luïp buïp khi trôøi möa:  Trôøi naémg hay chaïy treân ñöôøng khoâ raùo xe chaïy bình thöôøng nhöng khi laâu treân vuõng nöôùc hoaëc trôøi möa thì xe luïp buïp hoaëc taét maùy. Nguyeân nhaân:  Hôû ôû loïc gioù neân khi xe chaïy hôi nöôùc boác vaøo loøng xylanh khoâng chaùy ñöôïc.  BCHK thieáu xaêng vì khi trôøi möa löôïng hôi nöôùc trong khoâng khí nhieàu neân naëng hôn luùc trôøi khoâ  OÁng thoâng hôi BCHK bò ngheït vì höôùng xuoáng ñaát buøn vaêng leân bòt kín oáng  Khaéc phuïc taïm thôøi baèng caùch keùo air. 11. Ñoäng cô bò gíp beâ maùy, gíp beâ ñaàu: Gíp beâ maùy: Pittoâng giaõn nôû bò keït cöùng trong xylanh. Hieän töôïng: Hôi noùng toaû ra vuøng chaân, leân ga xe khoâng voït nhö bình thöôøng, ñoâi luùc coù tieáng roác maùy. Neáu naëng xe ngöøng ngay deã gaây tai naïn nguy hieåm. Neáu gaëp hieän töôïng treân boùp giöõ tay ly hôïp hay ñaïp giöõ chaân soá taáp xe vaøo leà tìm nguyeân nhaân. Gíp beâ ñaàu: Coát cam keït cöùng trong ñaàu quy laùt khoâng xoay ñöôïc chæ xaûy ra ñoái vôùi caùc xe ñôøi cuõ ñeán 80. Hieän töôïng: Xe ñang chaïy nghe tieáng keâu baát thöôøng sau ñoù keâu caø kít lieân tuïc, neáu khoâng taét maùy thì vaøi phuùtsau maùy töï ñoäng döøng. Hai hieän töôïng treân cuøng moät nguyeân nhaân laø do daàu boâi trôn khoâng ñeàu. Phöông phaùp söõa chöõa ñaõ trình baøy trong heä thoáng laøm maùt, laøm trôn chöông V. 12. Phaân tích maøu khoùi thoaùt cuûa ñoäng cô:  Khoùi thoaùt coù maøu ñen: ÔÛ caû ñoäng cô 2 thì vaø 4 thì ñeàu cuøng nguyeân nhaân laø tæ leä hoøa khí giaøu xaêng hay löûa bugi yeáu hoøa khí chaùy khoâng heát.  Khoùi thoaùt coù maøu traéng xaùm (maøu cuûa nhôùt chaùy): Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -219-  Ñoái vôùi ñoäng cô 2 thì do: Xaêng pha nhôùt quaù nhieàu hay hôû phoát coát maùy phía beân ly hôïp, bôm nhôùt pha xaêng chænh khoâng ñuùng.  Ñoái vôùi ñoäng cô 4 thì do: Pittoâng, Xeùcmaêng moøn, xylanh traày söôùt, oáng keàm moøn, phoát suppap moøn, raùch ron quylaùt, khoâng coù phoát chaän daàu ôû loã pointo daøn ñaàu, nöùt ñöôøng daàu veà thoâng vôùi loã thoaùt. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -220- CHÖÔNG XIV SÖÛ DUÏNG BAÛO DÖÔÕNG Baûo döôõng XGM laø coâng taùc thöïc hieän thöôøng xuyeân nhaèm muïc ñích:  Gìn giöõ vaø ñaûm baûo caùc ñaëc tính kyõ thuaät cuûa caùc chi tieát heä thoáng. Baûo ñaûm xe laøm vieäc an toaøn.  Ñaûm baûo tuoåi thoï cuûa XGM, naâng thôøi gian söû duïng, xe ít hö hoûng leû teû, ít hao nhieân lieäu giaûm chi phí cho ngöôøi söû duïng.  Kòp thôøi phaùt hieän caùc hö hoûng ñeå kòp thôøi söûa chöõa, ñieàu chænh ñuùng luùc luoân luoân ñaûm baûo tính naêng kyõ thuaät khoâng gaây ra caùc hö hoûng lôùn sau naøy. Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích treân, coâng taùc baûo döôõng kyõ thuaät thöôøng theo söï chæ daãn cuûa nhaø cheá taïo. Noäi dung cô baûn nhö sau:  Lau chuøi saïch seõ caùc boä phaän cuûa xe töø phanh, vaønh ,ñoäng cô  Thay theá, voâ daàu môû cho caùc chi tieát theo ñònh kyø  Kieåm tra vaø ñieàu chænh caùc heä thoáng, chi tieát theo yeâu caàu kyõ thuaät chính xaùc nhö hieäu chænh xuù-pap, caân löûa, suùt röûa BCHK, loïc gioù, ly hôïp  Kieåm tra caùc cô phaän laép gheùp baèng vít, buloâng, gu roâng  Söûa chöõa kòp thôøi caùc hö hoûng laët vaët cuûa moâtoâ, XGM I. Söû duïng XGM môùi: Caùc loaïi XGM môùi xuaát xöôûng hoaëc ñoäng cô cuõ khi môùi laøm laïi chuû yeáu laø xoaùy xylanh, pít-toâng, xeùc-maêng, eùp deân ñeàu phaûi traûi qua thôøi kyø chaïy raø maùy, neáu ta chaïy raø maùy toát seõ taêng tuoåi thoï cho ñoäng cô vaø khoâng bò caùc hö hoûng thaát thöôøng. Thôøi gian chaïy raø maùy töø 500  2000 km tuøy theo loaïi xe vaø nhaø cheá taïo. Maëc duø caùc chi tieát ñöôïc gia coâng raát chính xaùc, beà maët maøi nhaün boùng, nhöng thöïc teá treân beà maët tieáp xuùc cuûa chuùng vaãn coù ñoä nhaáp nhoâ nhaát ñònh. Khi tieáp xuùc vôùi nhau, nhöõng choã nhaáp nhoâ seõ taïo neân ma saùt lôùn, löïc taùc duïng caøng lôùn, phaàn nhaáp nhoâ caøng deã bò hao moøn vaø gaây toån haïi cho maët ma saùt. Vì vaäy ñeå caùc maët ma saùt raø khít laïi vôùi nhau, moøn töø töø trong ñieàu kieän taûi troïng taêng daàn ñeå coù theå chòu ñöôïc löïc lôùn sau naøy. Noùi chung trong thôøi gian chaïy raø maùy neân chuù yù caùc vaán ñeà sau ñaây: 1. Khoâng chôû naëng hay chaïy nhanh: Neáu chôû naëng hay chaïy nhanh, ñoäng cô seõ laøm vieäc vôùi coâng suaát lôùn. Vì vaäy aùp suaát taùc duïng leân oå truïc (baïc ñaïn) maët ma saùt raát lôùn, deã laøm hö haïi traïng thaùi raø khít caùc beà maët laøm vieäc. Trong 500 km ñaàu tieân toác ñoä ôû trong khoaûng 30  45 km/h neân luoân luoân thay ñoåi soá vaø chaïy theo quaùn tính (víduï: Soá 1: toác ñoä khoâng quaù 1015 km/h, soá 2: khoâng 2025 km/h, soá 3: khoâng quaù 3040 km/h). Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -221- 2. Söû duïng daàu boâi trôn: Trong quaù trình chaïy raø, ma saùt ôû caùc oå truïc, pít-toâng, xylanh ñeàu raát lôùn neân nhieät ñoä maët ma saùt raát cao, vì vaäy neân duøng daàu nhôøn coù ñoä nhôùt nhoû hôn bình thöôøng. Nhöng nhôùt pha xaêng xe 2 thì phaûi nhieàu hôn bình thöôøng moät ít, thöôøng tæ leä luùc naøy khoaûng 1/161/20. Sau 500 km phaûi thay nhôùt môùi maëc duø nhôùt cuõ coøn toát, nhöng thaät ra trong ñoù coù caùt, “maït” nghieàn nhoû ôû maët ma saùt troùc ra. Neân thay daàu boâi trôn luùc maùy noùng ñeå caùc maït deã theo nhôùt ra ngoaøi. 3. Trong thôøi gian chaïy raø: Khoâng neân chaïy xe treân caùc ñoaïn ñöôøng xaáu, nhieàu oå gaø vaø ñoä doác cao. Khi ñi xe treân ñöôøng daøi moãi laàn xe chaïy ñöôïc khoaûng 50 km neân ñeå ñoäng cô nghó khoaûng 10 phuùt. Tröôùc khi ngöøng neân cho xe giaûm toác ñoä moät caùch töø töø, khoâng ngöøng maùy ñoä ngoät. 4. Sau khi xe chaïy ñöôïc khoaûng 200 km ñaàu tieân neân kieåm tra sieát chaët laïi toaøn boä caùc oác vít treân ñoäng cô vaø treân toaøn boä xe: ÔÛ gian ñoaïn 500 km keá tieáp thænh thoaûng neân taêng toác ñoä xe leân khoaûng 50  60 km/h. khi ñaõ chaïy ñöôïc 1500 km thænh thoaûng coù theå chaïy heát ga, neáu kyõ neân duy trì tình traïng raø maùy tôùi 2000 km. Sau khi thay nhôùt laàn ñaàu tieân, sau ñoù cöù 1000 km thay nhôùt 1 laàn ñoái vôùi xe 4 thì vaø 3000 km 1 laàn ñoái vôùi xe 2 thì hay theo chæ daãn nhaø cheá taïo. Sau khi xe chaïy raø maùy coù theå söû duïng ôû moïi toác ñoä. II. Söû duïng xe treân ñöôøng: 1. Söû duïng soá: Khi xe chaïy treân ñöôøng ta luoân thay ñoåi toác ñoä. Taát nhieân laø phaûi taêng, giaûm ga ñeå thay ñoåi toác ñoä, nhöng phaïm vi thay ñoåi toác ñoä naøy raát heïp vaø khoâng tinh teá. Thay ñoåi toác ñoä baèng caùch thay ñoåi soá laø nhaèm ñaït moment thích hôïp vôùi söùc caûn cuûa maët ñöôøng: Ñöôøng xaáu ñi soá thaáp, ñöôøng toát ñi soá cao. Ñi soá caøng thaáp tay ga caøng lôùn thì ñoäng cô phaùt ra moment caøng lôùn, xe caøng coù khaû naêng khaéc phuïc söùc caûn lôùn. Ñi soá thaáp tieáng maùy khoâng eâm, ga caøng lôùn tieáng maùy caøng gaàm döõ doäi, deã noùng maùy. Do vaäy neáu ñöôøng toát khoâng neân ñi ga lôùn vaø soá thaáp. Caàn tuyeät ñoái traùnh tình traïng eùp soá, nghóa laø duøng soá cao ñi treân ñoaïn ñöôøng söùc caûn lôùn hoaëc duøng soá cao ñeå khôûi haønh. Neân khôûi haønh xe ôû soá 1. Khi toác ñoä cuûa xe ôû soá naøo ñoù khoâng phuø hôïp vôùi söùc caûn cuûa maët ñöôøng nöõa, xe seõ bò “raàn” rung giaät, ñoäng cô muoán cheát maùy. Neáu ta khoâng kòp thôøi traû veà soá thaáp maø vaãn giöõ nguyeân soá cuõ roà taêng ga ñeå ñi eùp soá thì xe chaïy khoâng oån ñònh. Hieän töôïng eùp soá coøn xaûy ra khi ta khoâng taêng ga laáy ñaø ñuû ñeå sang soá cao hôn. Khi söû duïng soá chuù yù caùc nguyeân taéc cô baûn sau:  Khi sang hoaëc traû soá phaûi laøm nhanh, döùt khoùat nhöng nheï nhaøng. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -222-  Phaûi ñieàu chænh boä ly hôïp cho ñuùng haønh trình, phaûi löïa ñuùng thôøi ñieåm ñeå boùp tay ly hôïp döùt khoaùt (ñoái vôùi xe coù boä phaän ñieàu khieån ly hôïp ñieàu khieån baèng tay).  Phaûi löïa ñuùng toác ñoä ñeå ñoåi soá. Sang soá cao phaûi laáy ñuû ñaø, veà soá thaáp phaûi chôø toác ñoä xe giaûm.  Khoâng ñöôïc ñi eùp soá. Khi thaáy hieän töôïng xe raàn maùy phaûi traû veà soá thaáp ngay.  Luoân coá gaéng cho xe ñi soá cao vaø ñi ñuùng toác ñoä ñeå ít hao nhieân lieäu (ñi soá caøng thaáp ga caøng lôùn caøng hao nhieân lieäu). Toác ñoä tieát kieäm nhieân lieäu nhaát cuûa xe döôùi 50 cc thöôøng töø 30  40 km/h, xe 70  100 cc töø 30  60 km/h 2. Söû duïng ly hôïp: Ñoái vôùi ly hôïp coù tay ñieàu khieån phaûi ñaûm baûo nguyeân taéc: “boùp nhanh, traû töø töø” phoái hôïp nhòp nhaøng tay ga vaø chaân soá. Khi khôûi haønh, sau khi gaøi soá neáu thaû tay ly hôïp quaù nhanh, xe seõ bò giaät maïnh do caùc dóa tieáp xuùc quaù nhanh vaø truyeàn löïc quaù ñoät ngoät. Do ñoù phaûi traû ly hôïp töø töø keát hôïp vôùi leân ga töø töø nhaát laø luùc leân ga khôûi haønh. Khi boùp tay ly hôïp, nhaát thieát phaûi giaûm ga neáu khoâng seõ xaûy ra hieän töôïng maùy ruù aàm leân goïi laø keït ga raát coù haïi. Ñoäng taùc sang soá phaûi nhanh,ñeå traùnh boùp tay ly hôïp quaù laâu aûnh höôûng tôùi toác ñoä xe (maát ñaø). Chæ söû duïng tay ly hôïp luùc sang soá hay gaëp ñòa hình phöùc taïp, nhaát thieát khoâng duøng tay ly hôïp ñeå giaûm toác ñoä cuûa xe vì laøm nhö theá caùc dóa boá, dóa saét mau moøn. Ñoái vôùi ly hôïp khoâng coù tay ñieàu khieån thì phaûi hieäu chænh toác ñoä caàm chöøng cuûa ñoäng cô cho ñuùng (khoâng quaù cao), ñeå khi sang soá chöa leân ga thì xe khoâng tröôøng ñeán. Moãi laàn sang soá thì phaûi giaûm ga. 3. Söû duïng thaéng: Thoâng thöôøng chæ neân söû duïng thaéng caáp toác ñeå söû lyù tình huoáng ñoät ngoät treân ñöôøng. Khi ñi treân ñöôøng caàn laøm chuû ñöôïc toác ñoä cuûa xe. Muoán söû duïng thaéng an toaøn caàn chuù yù caùc ñieåm sau:  Khoâng neân bôm baùnh xe caêng quaù möùc qui ñònh. Ñi treân ñöôøng ñaát soûi khoâng neân bôm baùnh quaù caêng vaø thaéng gaáp.  Khoâng ñi nhanh vaø thaéng gaáp khi trôøi möa, ñöôøng trôn.  Khi vaøo ñöôøng voøng neân giaûm toác ñoä töø xa traùnh ñi nhanh, thaéng ñoät ngoät.  Neân thaéng ñoàng thôøi caû 2 thaéng tröôùc vaø sau.  Xe duøng thaéng daàu phaûi boùp phanh töø töø khoâng phanh ñoät ngoät raát nguy hieåm  Xaêng daàu duøng cho xe gaén maùy: Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruon D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -223- Xe gaén maùy coù loøng xylanh nhoû (50 cm3 ), coâng suaát so vôùi loøng maùy thì töông ñoái cao neân treân lyù thuyeát raát keùn choïn xaêng, daàu. Tæ soá neùn cuûa ñoäng cô laø1 thoâng soá raát quan troïng. Ngöôøi söû duïng caên cöù vaøo tæ soá neùn cuûa xe mình ñeå löïa choïn loaïi xaêng cho thích hôïp. Noùi chung khi löïa choïn caên cöù vaøo nguyeân taéc “ ñoäng cô coù tæ soá neùn caøng cao phaûi duøng loaïi xaêng caøng toát (coù chæ soá oáctan caøng lôùn)”. Ñoäng cô coù tæ soá neùn thaáp duøng xaêng thöôøng chæ soá oáctan 80 trôû leân. Ñoäng cô coù tæ soá neùn cao hôn 8 duøng xaêng supper chæ soá oáctan 100 trôû leân. Caùc XGM thoâng duïng hieän nay neân duøng xaêng A92, A95, caùc xe cuõ vaø 2 thì duøng A83. Neáu duøng xaêng thieáu thaän troïng, ñoäng cô seõ gaây caùc hieän töôïng nhö: Kích noå, keït maùy, chaùy pít-toâng hoaëc ñoäng cô khoâng boác, noùng maùy, coâng suaát giaûm, roác maùy.  Xaêng pha daàu duøng cho XGM: Daàu hoâi hay daàu diesel ñeàu coù tyû troïng, haøm löôïng löu huyønh, ñoä soâi cao hôn xaêng raát nhieàu, nhieät löôïng sinh ra laïi thaáp hôn. Do ñoù xaêng pha daàu seõ coù tyû troïng lôùn, ñoä soâi cao, haøm löôïng löu huyønh lôùn cuõng nhö nhieät löôïng sinh ra ít hôn xaêng nguyeân. Khi daàu vaøo ñöôïc trong buoàng ñoát, quaù trình chaùy seõ taïo ra caùc muoäi than seõ laøm giaûm theå tích buoàng chaùy, tæ soá neùn taêng, ñoäng cô seõ bò hieän töôïng kích noå. Xaêng pha daàu bò giaûm chæ soá oáctan neân laøm giaûm khaû naêng choáng kích noå deã laøm hoûng maùy, maùy quaù noùng, coù nhöõng tieáng goõ. Nhieät löôïng toaû ra ít neân coâng suaát giaûm ñi raát nhieàu neân cuøng moät ñoaïn ñöôøng seõ tieâu hao nhieân lieäu nhieàu hôn. Quan troïng hôn nöõa laø söï ñoát chaùy khoâng troïn veïn laøm taêng haøm löôøng caùc khí CO2, NOx trong khoâng khí, aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng. Nhö vaäy toùm laïi khoâng neân pha daàu vaøo xaêng. 4. Löïa choïn bugi: Nhö ñaõ trình baøy ôû treân. Bugi thöïc chaát chæ laø 2 ñieän cöïc chòu ñieän aùp cao töø 10000  20000 V. Khi löïa choïn bugi ta caên cöù vaøo tæ soá neùn cuûa ñoäng cô vaø theo söï chæ daãn cuûa nhaø cheá taïo. Tæ soá neùn caøng cao phaûi duøng loaïi bugi caøng laïnh, tæ soá neùn thaáp phaûi duøng loaïi bugi caøng noùng. Neáu duøng bugi khoâng ñuùng loaïi thì seõ caùc hieän töôïng nhö:  Noài bugi mau ñoùng muoäi than.  Mau cheát bugi vì voû söù bò bieán tính do nhieät gaây ra.  Ñoäng cô khoù noå vaø noài bugi öôùt.  Ñoäng cô ñang vaän chuyeån chaäp giaät, söôïng laïi roài töø töø döøng haún  Thôøi gian söû duïng bugi thöôøng laø sau 1000012000 km ta phaûi thay bugi môùi maëc duø bugi cuõ coøn toát, nhaèm muïc ñích ít tieâu hao nhieân lieäu Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -224- 5. Löu yù veà vieäc khôûi ñoäng ñoäng cô:  Tröôùc khi ñoäng cô khôûi ñoäng phaûi chaéc chaén raèng xaêng coøn trong thuøng chöùa, daàu nhôùt ôû cactte ñaày ñuû vaø coâng taéc maùy ñaõ môû.  Ñeå caàn sang soá ôû soá 0.  Neáu ñoäng cô nghó chaïy laâu ngaøy phaûi môû khoùa xaêng ñeå xaêng ñeán BCHK.  Neáu trôøi laïnh hoaëc xe khoù noå thì keùo “air” hoaëc starter.  Boùp thaéng aán nuùt ñeà ñoái vôùi xe tay ga.  Ñoái vôùi xe khoâng coù ñeà, ñaïp gioø ñaïp maùy cho maïnh ñoàng thôøi leân ga moät ít (tuøy theo thoùi quen ñoäng cô) ñeå ñoäng cô töï noå.  Khi ñoäng cô töï noå roài, ñeå chaïy caàm chöøng hoaëc giöõ tay ga cho ñoäng cô chaïy khoaûng vaøi phuùt ñeå ñoäng cô ñaït nhieät ñoä bình thöôøng. Khoâng neân roà maùy leân khi ñoäng cô vöøa chaïy ñöôïc.  Keùo “air” hoaëc stater veà vò trí cuõ neáu coù duøng ñeå khôûi ñoäng  Ñoái vôùi xe coù soá khi gioø ñaïp hö ta coù theå gaøi soá ñaåy xe ñeå khôûi ñoäng ñoäng cô. III. BAÛO DÖÔÕNG 1. Baûo döôõng xe khi khoâng söû duïng thôøi gian laâu daøi: Neáu xe duøng thöôøng ngaøy, baûo trì ñuùng möùc seõ chæ bò hao moøn cô hoïc maø thoâi. Neáu xe khoâng duøng thöôøng xuyeân hoaëc ñeå laâu, khoâng baûo trì ñuùng möùc xe bò hao moøn hoaù hoïc, bò xeùt noài, tính huûy hoaïi cuûa noù coøn cao hôn hao moøn cô hoïc raát nhieàu. Vì vaäy xe khoâng duøng laâu ngaøy neân löu yù caùc vaán ñeà baûo döôõng sau:  Phaûi ñeå xe nôi khoâ raùo, döïng chaân choáng ñöùng ñeå baùnh xe vaø heä thoáng nhuùn khoâng bò troïng löôïng xe taùc duïng  Lau xe thaät kyõ, caùc boä phaän coù si maï sau khi lau saïch thì lau baèng 1 khaên thaám nhôùt ñeå khoâng bò ræ xeùt.  Thaùo bugi ra, cho 1 ít nhôùt vaøo loã, vaën bugi laïi ,khoâng môû coâng taéc, ñaïp gioø ñaïp vaøi laàn cho nhôùt chaûy ñeàu beân trong xylanh  Vôùi bình xaêng thì khoâng neân ñeå troáng, sau khi laáy heát xaêng ra, khoùa xaêng laïi vaø ñoå vaøo bình khoaûng vaøi lít daàu gasoil coù pha ít nhôùt, laép ñeàu cho daàu dính ñeàu phía trong bình  Xì bôùt hôi trong ruoät xe ñeå voû chæ hôi caêng, khoâng neân xì heát laøm voû coù theå bò eùp, moác neáu ta ñeå quaù laâu Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -225-  Sau ñoù coù theå duøng vaûi phuû kín xe laïi ñeå bôùt buïi. Haøng tuaàn hoaëc nöõa thaùng 1 laàn neân ñaïp gioø ñaïp maùy vaøi laàn (khoâng môû coâng taéc). Neáu laø xe 2 thì neân cho theâm1 ít nhôùt vaøo loã bugi roài môùi ñaïp maùy vì ôû caït-te ñoäng cô khoâng coù nhôùt. Neáu xe khoâng duøng treân 6 thaùng thì neân thaùo voû ruoät treo leân hoaëc ñeå naèm nôi khoâ raùo Neáu thöïc hieän caùc ñieàu ôû treân. Khi naøo caàn söû duïng trôû laïi ta chæ thay nhôùt (neáu muoán), chuøi saïch bugi, xaõ daàu bình xaêng, bôm hay raùp voû ruoät laïi laø xe coù theå hoaït ñoäng toát. 2. Söï caàn thieát cuûa kieåm tra ñònh kyø:  Kieåm tra ñònh kyø laø söï tieán haønh baûo döôõng xe theo moät chu kyø nhaát ñònh.  Nhôø söï kieåm tra ñònh kyø vaø söû duïng baûo döôõng toát coù theå keùo daøi tuoåi thoï xe. Hôn nöõa ñieàu naøy coøn coù yù nghóa quan troïng veà maët an toaøn vaø tính kinh teá.  Caùc cô phaän cuûa maùy moùc khi laøm vieäc thì phaùt sinh söï maøi moøn neân khe hôû giöõa caùc cô phaän ngaøy caøng lôùn, laøm giaûm tính naêng. Ñieàu naøy bieåu hieän roõ reät ôû thôøi kyø söû duïng ban ñaàu. Vì vaäy nhôø söï kieåm tra ñònh kyø maø coù theå phaùt hieän vaø söõa chöõa kòp thôøi nhöõng choå hö hoång ñeå duy trì caùc tính naêng ban ñaàu, ñeà phoøng caùc söï coá baát ngôø vaø coù theå söû duïng moät caùch an toaøn. Moät soá ví duï thöïc teá:  Keùo daøi thôøi gian söû duïng cuûa boä truyeàn seân thì con laên vaø dóa seân bò moøn neân khi laøm vieäc seân seõ bò rung nhieàu vaø söï maøi moøn cuûa boä truyeàn ñoäng seõ gia taêng nhanh coù theå daãn tôùi ñöùt seân.  Ly hôïp bò moøn thì ñoä rô cuûa ly hôïp seõ lôùn laøm cho ly hôïp bò tröôït. Ñieàu naøy seõ laøm cho söï moøn cuûa ly hôïp gia taêng nhanh.  Khe hôû giöõa xuù-pap vaø coø moå lôùn thì khi ñoäng cô laøm vieäc seõ phaùt sinh va ñaäp lôùn vaø aâm thanh phaùt ra va ñaäp cuõng lôùn. Ngöôïc laïi khe hôû nhoû thì coù theå xaûy ra tröôøng hôïp xuù-pap ñoùng khoâng kín daãn ñeán giaûm hieäu suaát ñoäng cô vaø tuoåi thoï ñoäng cô cuõng giaûm. Baûo döôõng ñònh kyø coù theå phaùt hieän nhöõng tình traïng xaáu giuùp ñieàu chænh, söõa chöõa xe kòp thôøi. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -226- LÒCH BAÛO DÖÔÕNG ÑÒNH KYØ XE HONDA TAY GA Thôøi ñieåm Tuyø thuoäc tröôøng Soá km baùo treân ñoàng hoà ghi chuù Boä phaän hôïp naøo ñeán tröôùc x 1.000 km 1 4 8 12 x 1.000 ml 0,6 2,5 5 7,5 Moãi thaùng 6 12 18 OÁng daãn xaêng I I I Hoaït ñoäng tay ga I I I Loïc gioù R OÁng thoâng hôi caït-te maùy C C C Bugi I R C Khe hôû xuù-pap I I I I Nhôùt maùy R Thay moãi 3.000 km Loïc nhôùt C Toác ñoä caàm chöøng I I I I Boä taûn nhieät 2 naêm thay I I I I Heä thoáng laøm maùt I Ñai truyeàn ñoäng Kieåm tra moãi 8.000 km Thay moãi 24.000 km Beä loïc gioù C C C Daàu hoäp giaûm toác 2 naêm thay Ñoä moøn boá thaéng I I I Heä thoáng thaéng I I I I Coâng taéc ñeøn thaéng I I I Hoaït ñoäng khoaù thaéng I I I I Tieâu cöï ñeøn pha I I I Ñoä moøn boá ly hôïp I Chaân choáng beân I I I Phuoäc nhuùn I I I Bu loâng / ñai oác I I Xaêm / loáp I I I Baïc ñaïn coå laùi I I I: Kieåm tra, lau röûa, ñieàu chænh, tra daàu hoaëc thay theá neáu caàn. R: Thay theá. C: Lau röûa. A: Ñieàu chænh. L: Tra daàu. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -227- THÔØI BIEÅU BAÛO DÖÔÕNG ÑÒNH KYØ XE DREAM II Thôøi ñieåm Tuyø thuoäc tröôøng Soá km baùo treân ñoàng hoà ghi chuù Boä phaän hôïp naøo ñeán tröôùc x 1.000 km 1 4 8 12 x 1.000 ml 0,6 2,5 5 7,5 Moãi thaùng 6 12 18 OÁng daãn nhieân lieäu I I I Tay ga I I I Böôùm gioù I I I Baàu loïc gioù C C R Bugi I R I Khe hôû xuù-pap I I I I Nhôùt maùy R R R R Loïc nhôùt C Boä caêng seân cam A A A A Chaïy khoâng taûi I I I I Boä truyeàn seân Sau 1.000 km (600 ml) I.L Bình accu I I I Boá thaéng I I I Heä thoáng thaéng I I I I Coâng taéc ñeøn thaéng I I I Ñeøn pha I I I Chaân choáng nghieâng I I I OÁng nhuùn I I I OÁc vít caùc loaïi I I Baùnh xe / voû ruoät xe I I I I Baïc ñaïn tay laùi I I  Khi söû duïng xe trong moâi tröôøng aåm öôùt hoaëc buïi baån, vuøng coù möu, thöôøng chaïy ôû toác ñoä cao thì neân coù cheá ñoä baûo döôõng thöôøng xuyeân hôn. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -228- CAÙC GIAI ÑOAÏN BAÛO DÖÔÕNG VAØ THÔØI ÑIEÅM BOÂI TRÔN XE YAMAHA Danh muïc Coâng vieäc Quaõng ñöôøng (xaêng 1.000 km) 0,5 2 4 8 12 Ñöôøng oáng xaêng Kieåm tra ñöôøng oáng xaêng, chaân khoâng, xem coù nöùt hö hoûng khoâng. O O O O Bugi Kieåm tra tình traïng, laøm saïch, chænh laïi khe hôû. O O O O O Thay môùi neáu caàn O O Xuù-pap Kieåm tra khe hôû, caân chænh O O O O Taám loïc gioù ñoäng cô Veä sinh, thay môùi neáu caàn thieát O Sau moãi 2.000 km Taám loïc gioù laøm maùt ñai V Veä sinh, thay môùi neáu caàn thieát O Sau moãi 2.000 km Accu Kieåm tra möùc dung dòch, tyû troïng dung dòch. Luoàn oáng thoâng hôi ñuùng vò trí quy ñònh. O O O O Phanh tröôùc Kieåm tra hoaït ñoäng, möùc daàu phanh, söï roø ræ daàu phanh. Kieåm tra vaø thay theá maù phanh neáu caàn thieát. O O O O O Phanh sau Kieåm tra hoaït ñoäng, kieåm tra haønh trình töï do tay phanh. Thay maù phanh neáu caàn thieát. O O O O O Baùnh xe Kieåm tra ñoä leäch, ñaûo, kieåm tra caùc nan hoa. Caân laïi vaønh neáu caàn O O O O Voøng bi baùnh xe Kieåm tra ñoä rô, hö hoûng. O O O O Coå phoát Kieåm tra hoaït ñoäng, ñoä rô, ñoä chaët. Boâi trôn môõ sau moãi 12.000 km O O O O O Bu loâng, ñai oác Kieåm tra sieát chaët toaøn boä bu loâng, ñai oác khung söôøn. O O O O Chaân choáng caïnh / ñöùng Kieåm tra hoaït ñoäng. Boâi trôn. O O O O Giaûm soùc tröôùc Kieåm tra hoaït ñoäng, söï roø ræ daàu giaûm soùc. O O O O Giaûm soùc sau Kieåm tra hoaït ñoäng, söï roø ræ daàu giaûm soùc. O O O O Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -229- Cheá hoaø khí Kieåm tra hoaït ñoäng cuûa air gioù khôûi ñoäng. Caân chænh cheá ñoä garanty. O O O O O Daàu nhôùt maùy Thay môùi, kieåm tra möùc daàu nhôùt. O O Sau moãi 2.000 km Loïc nhôùt maùy Laøm veä sinh O O Daàu caàu Kieåm tra söï roø ræ. O O O O O Thay daàu O Sau moãi 10.000 km Daây ñai V Kieåm tra tình traïng moøn, hö haïi. O O O O O Thay môùi Sau moãi 25.000 km Coâng taéc ñeøn phanh tröôùc / sau Kieåm tra hoaït ñoäng. O O O O O Caùc daây caùp ñieàu khieån Boâi trôn O O O O Coâng taéc ñeøn / tín hieäu Kieåm tra hoaït ñoäng. Caân chænh höôùng chieáu ñeøn pha. O O O O O  Khi thaùo rôøi heä thoáng phanh daàu, phaûi thay môùi daàu phanh. Thöôøng xuyeân kieåm tra möùc daàu phanhtrong bình chöùa.  Neân thay caùc chi tieát trong xylanh caùi vaø xylanh con sau moãi hai naêm.  Thay oáng daãn daàu phanh sau moãi boán naêmneáu nhö bò nöùt hoaëc hö hoûng. Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -230- LÒCH BAÛO TRÌ XE ATTILA Muïc kieåm tra Theo km 300 km Moãi 1000 km Moãi 3000 km Moãi 6000 km Moãi 12000 km Xe môùi 1 thaùng 3 thaùng 6 thaùng 1 naêm OÁng boâ K K K K K Thôøi gian ñaùnh löûa K K K K K Boä cheá hoaø khí K K K K K Kieåm tra garanty K K K K K Hoaït ñoäng tay ga K K K K OÁng daãn xaêng K K K K Ñeøn (caùc thieát bò ñieän) ñoàng hoà K K K K K Choáng ñöùng, nghieâng, loø xo K K K Nhuùn K K K Xích cam K K K K Khe hôû xuù-pap K K K K Ngaãu löïc buloâng K K K K Boä loïc gioù K S S T Boä loïc xaêng K K T Boä loïc nhôùt S S S Thay nhôùt maùy T (300 KM) Moãi 1000 km T AÙp löïc baùnh xe K K K K K Kieåm tra bình ñieän K K K K K Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -231- Kieåm tra haønh trình töï do phanh K K K K K Kieåm tra tay laùi K K K Ñoä giaûm chaán K K K Sieát chaët bu loâng, ñai oác K K K K K Kieåm tra söï roø ræ nhôùt hoäp soá K K K K K Kieåm tra hoaëc thay bugi K K T T Nhôùt hoäp soá K Thay nhôùt sau moãi 5000 km Boâi trôn M M K: Kieåm tra, ñieàu chænh T: Thay theá S: Laøm saïch M: Voâ daàu môõ Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -232- LÒCH BAÛO TRÌ XE SUZUKI VIVA Thôøi haïn Danh muïc Km 1000 3000 6000 Bình ñieän Buloâng oáng thoaùt T T Loïc gioù C C Khe hôû xu - paùp I I I Bugi I R Daàu boâi trôn Thay theá ôû 1000 km ñaàu tieân vaø moãi 3000 km sau Loïc daàu boâi trôn Thay theá ôû 1000 km ñaàu tieân vaø moãi 6000 km sau OÁng xaêng I I Thay theá moãi 4 naêm Loïc xaêng C Toác ñoä caàm chöøng (BCHK) I I I Ñoä rô daây ga (BCHK) I I I Seân taûi Thay theá ôû 1000 km ñaàu tieân vaø moãi 3000 km sau Laøm saïch vaø boâi trôn moãi 1000 km Thaéng I I I OÁng daàu thaéng I I Thay theá moãi 4 naêm Daàu thaéng I I Thay theá moãi 4 naêm Voû xe I I Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M -233- Tay laùi I I Phuoäc tröôùc I Heä thoáng treo sau I Caùc bu loâng vaø ñai oác treân khung xe T T T I: Kieåm tra vaø ñieàu chænh, laøm saïch, boâi trôn hay thay theá caàn thieát. C: Laøm saïch R: Thay theá T: Sieát chaët Truong DH SPKT TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - Ban qu yen © T ruong D H Su ph am Ky thuat TP. HC M