Hoàn thiện chính sách thuế thu nhập góp phần phát triển kinh tế Việt Nam trong thời kỳ hội nhập WTO

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH ------------------------------------------ NGUYEÃN THÒ LIEÂN HOAØN THIEÄN CHÍNH SAÙCH THUEÁ THU NHAÄP GOÙP PHAÀN PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ VIEÄT NAM TRONG THÔØI KYØ HOÄI NHAÄP WTO Chuyeân ngaønh : KINH TEÁ TAØI CHÍNH – NGAÂN HAØNG Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: GS. TS. DÖÔNG THÒ BÌNH MINH TP. HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2007 1 MUÏC LUÏC Phaàn môû ñaàu 1 Chöông I: Caùc vaán ñeà cô baûn veà thueá thu nhaäp 3 1.1- Thueá thu nhaäp .................................................................................................... 3 1.1.1- Khaùi nieäm thu nhaäp vaø thueá thu nhaäp ............................................................. 3 1.1.2- Ñaëc ñieåm cuûa thueá thu nhaäp............................................................................ 3 1.2- Caùc yeáu toá cô baûn cuûa thueá thu nhaäp ................................................................ 4 1.3- Caùc saéc thueá thu nhaäp ..................................................................................... 10 1.3.1- Thueá thu nhaäp doanh nghieäp ......................................................................... 10 1.3.2- Thueá thu nhaäp caù nhaân................................................................................... 12 1.4- Vai troø cuûa thueá thu nhaäp trong neàn kinh teá ................................................... 14 1.5- Thueá thu nhaäp ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi ..................................................... 16 1.5.1- Khaùi quaùt aùp duïng thueá thu nhaäp ôû moät soá nöôùc ........................................... 16 1.5.1.1- Malaysia...................................................................................................... 16 1.5.1.2- Thaùi Lan ......................................................................................................18 1.5.1.3- Singapore ....................................................................................................21 1.5.1.4- Trung Quoác .................................................................................................22 1.5.2- Baøi hoïc kinh nghieäm ...................................................................................... 23 Chöông II: Thöïc traïng thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam ........................................... 25 2.1- Quaù trình caûi caùch thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam ............................................. 25 2.1.1- Quaù trình caûi caùch thueá thu nhaäp doanh nghieäp (töø naêm 1990 ñeán nay)........................................................................................................................... 25 2.1.1.1- Giai ñoaïn 1990 – 1999 ................................................................................ 26 2 2.1.1.2- Giai ñoaïn 1999 - 2004................................................................................. 27 2.1.1.3- Giai ñoaïn 2004 – ñeán nay ........................................................................... 30 2.1.2. Quaù trình caûi caùch thueá thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi coù thu nhaäp cao töø naêm 1990 ñeán nay 33 2.1.2.1- Giai ñoaïn 1990 – 1994 34 2.1.2.2- Giai ñoaïn 1994 – 2004 35 2.1.2.3- Giai ñoaïn 2004 – ñeán nay 36 2.2- Thöïc traïng thueá thu nhaäp doanh nghieäp.......................................................... 39 2.3- Thöïc traïng thueá thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi coù thu nhaäp cao............................... 43 2.4- Ñaùnh giaù thöïc traïng thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam............................................ 48 2.4.1- Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc.............................................................................. 48 2.4.2- Nhöõng ñieåm coøn haïn cheá .............................................................................. 53 2.4.3- Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá................................................................... 54 Chöông III: Hoaøn thieän heä thoáng thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam trong thôøi kyø hoäi nhaäp quoác teá .......................................................................................... 56 3.1- Söï caàn thieát phaûi hoaøn thieän thueá thu nhaäp phuø hôïp vôùi hoäi nhaäp quoác teá ...................................................................................................................... 56 3.2- Muïc tieâu vaø ñònh höôùng hoaøn thieän thueá thu nhaäp ........................................... 57 3.3- Caùc giaûi phaùp hoaøn thieän chính saùch thueá thu nhaäp ........................................ 58 3.3.1- Hoaøn thieän thueá thu nhaäp doanh nghieäp........................................................ 58 3.3.2- Hoaøn thieän thueá thu nhaäp caù nhaân ................................................................. 61 3.3.3- Hoaøn thieän quaûn lyù thueá thu nhaäp.................................................................. 64 3.4- Caùc giaûi phaùp hoã trôï.......................................................................................... 65 Phaàn Keát luaän 67 3 DANH MUÏC CUÏM TÖØ VIEÁT TAÉT Thu nhaäp doanh nghieäp: TNDN Giaù trò gia taêng: GTGT Thu nhaäp caù nhaân: TNCN Ngaân saùch nhaø nöôùc: NSNN DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU, BIEÅU ÑOÀ Baûng 1 : Voán ñaàu tö phaân theo thaønh phaàn kinh teá Baûng 2 : Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi theo ngaønh 1988 – 2006 Baûng 3: Soá lieäu cô caáu toång thu ngaân saùch nhaø nöôùc Bieåu ñoà 1: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Bieåu ñoà 2: Ñoà thò theå hieän cô caáu nguoàn thu ngaân saùch nhaø nöôùc 4 MÔÛ ÑAÀU 1- Lyù do choïn ñeà taøi: ÔÛ baát kyø quoác gia naøo treân theá giôùi, heä thoáng thueá laø moät trong nhöõng coâng cuï quan troïng cuûa nhaø nöôùc ñeå ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá, phaân phoái tieâu duøng, thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh phaùt trieån. Taát caû caùc quoác gia ñeàu luoân quan taâm ñeán vieäc caûi caùch heä thoáng thueá nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaët ra trong töøng thôøi kyø vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. ÔÛ Vieät Nam, nhieàu saéc thueá ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø ban haønh töø nhöõng naêm 1990 vaø qua nhieàu laàn caûi caùch, hoaøn thieän ñeå phuø hôïp vôùi thöïc teá. Tuy nhieân, heä thoáng thueá vaãn coøn nhieàu ñieåm baát caäp, khoâng ñoàng boä, thoáng nhaát giöõa caùc chính saùch thueá. Ñaëc bieät, trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån thì xu höôùng naâng cao tyû troïng thueá tröïc thu trong toång nguoàn thu ngaân saùch nhaø nöôùc ñöôïc Nhaø nöôùc ñaët ra laø hoaøn toaøn hôïp lyù vaø vieäc hoaøn thieän caùc chính saùch thueá thu nhaäp ñang raát caàn thieát. Vôùi nhöõng lyù do treân, toâi choïn ñeà taøi: “Hoaøn thieän chính saùch thueá thu nhaäp goùp phaàn phaùt trieån kinh teá Vieät Nam trong thôøi kyø hoäi nhaäp WTO” ñeå nghieân cöùu laøm luaän vaên thaïc só. 2- Muïc ñích nghieân cöùu: - Heä thoáng hoaù quaù trình phaùt trieån thueá thu nhaäp ôû Vieät Nam. - Phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng aùp duïng thueá thu nhaäp ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua, tham khaûo thueá thu nhaäp caùc nöôùc treân theá giôùi nhaèm kieán nghò nhöõng giaûi phaùp hoaøn thieän thueá thu nhaäp Vieät Nam trong ñieàu kieän hoäi nhaäp WTO. 5 3- Phaïm vi nghieân cöùu: - Nghieân cöùu caùc saéc thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam treân phaïm vi caû nöôùc, tham khaûo thueá thu nhaäp moät soá nöôùc treân theá giôùi. 4- Phöông phaùp nghieân cöùu: - Treân cô sôû lyù luaän veà thueá thu nhaäp, baèng phöông phaùp thöïc nghieäm töø thöïc teá qua thoáng keâ, phaân tích, toång hôïp ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng aùp duïng thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam. Töø ñoù, tìm ra nguyeân nhaân toàn taïi cuûa caùc haïn cheá vaø ñöa ra giaûi phaùp. Luaän vaên daøi 67 trang, goàm phaàn môû ñaàu, 03 chöông, phaàn keát luaän vaø 02 baûng phuï luïc. - Chöông I: Caùc vaán ñeà cô baûn veà thueá thu nhaäp - Chöông II: Thöïc traïng thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam - Chöông III: Hoaøn thieän heä thoáng thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam trong thôøi kyø hoäi nhaäp quoác teá 6 CHÖÔNG I: CAÙC VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ THUEÁ THU NHAÄP 1.1- Thueá thu nhaäp 1.1.1- Khaùi nieäm thu nhaäp vaø thueá thu nhaäp Veà khaùi nieäm thu nhaäp, tuyø theo muïc ñích nghieân cöùu maø caùc nhaø kinh teá hoïc ñaõ ñöa nhieàu quan nieäm khaùc nhau. Töø nhöõng quan nieäm ñôn giaûn cuûa Joseph E. Stiglitz ñeán nhöõng nghieân cöùu saâu roäng hôn cuûa hai nhaø kinh teá ngöôøi Anh laø R.M.Haig vaø H.C.Simons vaøo ñaàu theá kyû 20. Treân cô sôû ñoù, caùc nhaø kinh teá hoïc hieän ñaïi ñaõ coù nhöõng quan nieäm hoaøn chænh hôn veà thu nhaäp maø ñaïi dieän cho tröôøng phaùi naøy laø nhaø kinh teá hoïc ngöôøi Myõ Paul. A. Samuelson ñaõ ñöa ra khaùi nieäm nhö sau: “thu nhaäp laø toång soá tieàn kieám ñöôïc hoaëc thu goùp ñöôïc trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh (thöôøng laø moät naêm)”. Veà nguyeân taéc, khi moät caù nhaân hay phaùp nhaân coù thu nhaäp döôùi baát cöù hình thaùi naøo (tieàn hay hieän vaät), töø baát cöù nguoàn naøo (saûn xuaát, kinh doanh hay lao ñoäng,…) ñeàu phaûi trích moät phaàn thu nhaäp ñoù ñeå noäp cho nhaø nöôùc döôùi daïng thueá thu nhaäp. Thueá thu nhaäp laø loaïi thueá maø ñoái töôïng noäp thueá trích moät phaàn thu nhaäp cuûa chính mình ñeå noäp cho nhaø nöôùc. Thueá thu nhaäp khoâng caên cöù vaøo möùc ñoä tieâu duøng maø caên cöù vaøo thu nhaäp ñaït ñöôïc. 1.1.2- Ñaëc ñieåm cuûa thueá thu nhaäp - Thueá thu nhaäp laø loaïi thueá tröïc thu maø ngöôøi chòu thueá chính laø ngöôøi noäp thueá. Ngöôøi chòu thueá tröïc tieáp noäp toaøn boä soá thueá theo quy ñònh cuûa phaùp luaät vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc maø khoâng thoâng qua toå chöùc trung gian naøo vaø cuõng khoâng theå chuyeån dòch thueá naøy cho ngöôøi khaùc. 7 - Thueá thu nhaäp ñaùnh thueá treân thu nhaäp do lao ñoäng taïo ra vaø caû thu nhaäp khoâng do lao ñoäng taïo ra nhö thöøa keá, truùng soá,…; vaø ñaùnh thueá treân thu nhaäp phaùt sinh trong nöôùc vaø caû thu nhaäp phaùt sinh töø nöôùc ngoaøi. - Thueá thu nhaäp taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö phaùt trieån kinh teá, chính saùch thueá thu nhaäp coù theå khuyeán khích hoaëc kìm haõm caùc toå chöùc, caù nhaân ñaàu tö vaøo caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, chuyeån nhöôïng voán,… - Khaùc vôùi thueá giaùn thu, thueá tröïc thu maø ñieån hình laø thueá thu nhaäp khoâng aûnh höôûng ñeán giaù caû haøng hoaù treân thò tröôøng. Ví duï: khi taêng, giaûm thueá GTGT, thueá XNK thì giaù caû haøng hoaù taêng, giaûm theo; coøn khi taêng hay giaûm thueá thu nhaäp thì giaù caû haøng hoaù treân thò tröôøng vaãn khoâng thay ñoåi. Ngöôïc laïi, giaù caû haøng hoaù treân thò tröôøng laïi aûnh höôûng ñeán thueá thu nhaäp, ñaëc bieät laø thueá thu nhaäp doanh nghieäp vì giaù caû haøng hoaù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chi phí vaø doanh thu. Ví duï: khi giaù caû nguyeân vaät lieäu taêng thì aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp, luùc ñoù thueá thu nhaäp maø doanh nghieäp ñoùng goùp vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc giaûm. 1.2- Caùc yeáu toá cô baûn cuûa thueá thu nhaäp Caùc quoác gia khi xaây döïng heä thoáng thueá thu nhaäp ñeàu coù nhöõng muïc tieâu vaø phöông phaùp tính rieâng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi. Thoâng thöôøng, chuùng ñeàu coù nhöõng yeáu toá cô baûn nhö sau: - Thu nhaäp chòu thueá: Thu nhaäp chòu thueá laø cô sôû ñeå tính thueá thu nhaäp phaûi noäp ñöôïc theå hieän döôùi daïng tieàn teä. Thu nhaäp chòu thueá laø toång caùc khoaûn thu nhaäp thuoäc dieän chòu thueá phaùt sinh trong kyø tính thueá tröø ñi caùc chi phí ñöôïc giaûm tröø. Moãi phaùp nhaân hay theå nhaân ñeàu coù nhieàu khoaûn thu nhaäp, trong ñoù coù nhöõng khoaûn ñöôïc mieãn thueá thu nhaäp theo luaät ñònh, vaäy chæ nhöõng khoaûn thu nhaäp thuoäc dieän chòu 8 thueá môùi ñöa vaøo toång thu nhaäp chòu thueá. Caùc khoaûn ñöôïc giaûm tröø bao goàm caùc chi phí ñeå taïo ra thu nhaäp vaø caùc chi phí ñöôïc giaûm tröø khaùc. Khi xaây döïng thu nhaäp chòu thueáá caàn phaûi xem xeùt ñeán tính khaû thi trong coâng taùc quaûn lyù ñeå vöøa taïo nguoàn thu toái ña cho ngaân saùch nhaø nöôùc, vöøa thuùc ñaåy ñaàu tö phaùt trieån kinh teá vaø ñem laïi coâng baèng xaõ hoäi. Chính ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc quoác gia coù heä thoáng quaûn lyù toát, ñoàng boä ôû caùc ngaønh, caùc lónh vöïc ñeå coù theå xaây döïng caùc chính saùch thueá phuø hôïp, hieäu quaû. Thoâng thöôøng, ñoái vôùi thueá thu nhaäp doanh nghieäp thì thu nhaäp chòu thueá baèng doanh thu tröø ñi caùc chi phí hôïp lyù. Chuùng phuï thuoäc nhieàu vaøo phöông phaùp haïch toaùn. Caùch haïch toaùn doanh thu vaø chi phí caàn phaûi ñöôïc quy ñònh raát chaët cheõ thì vieäc tính toaùn thu nhaäp chòu thueá môùi chính xaùc ñöôïc. Vieäc xaùc ñònh caùc tieâu chuaån, ñònh möùc ñeå phaân boå chi phí thöôøng khaùc nhau giöõa nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp, moãi beân ñeàu coù caùc lyù leõ rieâng cuûa hoï nhöng nhaø nöôùc thöôøng coù öu theá hôn. Coøn ñoái vôùi caù nhaân thì thu nhaäp chòu thueá laø toång caùc khoaûn thu nhaäp tröø ñi caùc khoaûn ñöôïc giaûm tröø. Vieäc xaùc ñònh nhöõng khoaûn thu nhaäp naøo naèm trong toång thu nhaäp chòu thueá tuyø vaøo muïc ñích ñaùnh thueá cuûa moãi quoác gia. Khi xaây döïng thu nhaäp chòu thueá thu nhaäp caù nhaân, caùc yeáu toá caàn phaûi xem xeùt nhö sau: + Nguoàn goác cuûa thu nhaäp: thu nhaäp cuûa moãi caù nhaân coù ñöôïc töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, caùc nguoàn thu nhaäp cô baûn nhö: töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, töø chuyeån nhöôïng voán, töø lao ñoäng, töø thöøa keá, quaø taëng,… Luaät thueá phaûi xaùc ñònh thu nhaäp naøo naèm trong toång thu nhaäp chòu thueá ñeå ñaûm baûo coâng baèng vöøa thuùc ñaåy caùc caù nhaân laøm giaøu chính ñaùng. 9 + Ñaùnh thueá treân cô sôû thöôøng truù hay nguoàn phaùt sinh thu nhaäp: Tuyø theo luaät thueá thu nhaäp cuûa moãi quoác gia, thu nhaäp chòu thueá ñöôïc tính döïa treân cô sôû thöôøng truù hay nguoàn phaùt sinh thu nhaäp. Theo caùch ñaùnh thueá döïa treân cô sôû thöôøng truù, phaùp nhaân hay theå nhaân thöôøng truù phaûi noäp thueá taïi nöôùc ñoù vaø bò ñaùnh thueá treân moïi khoaûn thu nhaäp töø khaép nôi treân theá giôùi, coøn ñoái töôïng khoâng thöôøng truù chæ bò ñaùnh thueá treân phaàn thu nhaäp phaùt sinh taïi nöôùc ñoù. Phöông phaùp naøy ñöôïc haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi aùp duïng, tuy nhieân chöa coù söï thoáng nhaát giöõa caùc quoác gia veà tieân chí xaùc ñònh thöôøng truù vaø khoâng thöôøng truù. Hôn nöõa, phöông phaùp naøy theå hieän nhöôïc ñieåm khi giao löu kinh teá xaõ hoäi ngaøy caøng môû roäng vaø söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin vì luùc ñoù vieäc xaùc ñònh tình traïng cö truù trôû neân phöùc taïp vaø deã daãn ñeán tình traïng laùch thueá, troán thueá. Ñaùnh thueá döïa treân nguoàn phaùt sinh thu nhaäp cuõng gaëp khoâng ít khoù khaên. Theo caùch ñaùnh thueá naøy, ñoái töôïng noäp thueá chæ noäp thueá ñoái vôùi khoaûn thu nhaäp phaùt sinh ôû nöôùc sôû taïi maø khoâng phaûi noäp thueá ñoái vôùi nhöõng khoaûn thu nhaäp phaùt sinh ôû nöôùc ngoaøi. Khi kinh teá theá giôùi phaùt trieån vôùi heä thoáng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi, vieäc xaùc ñònh nguoàn thu nhaäp phaùt sinh ôû ñaâu ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, kinh doanh trôû neân phöùc taïp vì coù caùc hoaït ñoäng mua baùn, cung caáp dòch vuï treân maïng. Vaäy vaán ñeà ñaët ra laø vieäc löïa choïn phöông phaùp ñaùnh thueá treân cô sôû cö truù hay nguoàn phaùt sinh thu nhaäp thöïc söï raát quan troïng maø caùc quoác gia caàn phaûi xem xeùt vì khoâng nhöõng aûnh höôûng ñeán heä thoáng thueá cuûa quoác gia ñoù maø coøn laø yeáu toá quan troïng trong tieán trình ñaøm phaùn gia nhaäp kinh teá theá giôùi, kyù keát caùc hieäp ñònh traùnh ñaùnh thueá truøng laép giöõa caùc quoác gia. 10 Caùc khoaûn thu nhaäp khoâng chòu thueá thoâng thöôøng bao goàm caùc khoaûn sau: + Caùc khoaûn ñöôïc mieãn vì lyù do kinh teá, vì ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá cuûa quoác gia nhaèm khuyeán khích ngaønh ngheà, lónh vöïc hay ñaëc khu kinh teá ñoù phaùt trieån. + Caùc khoaûn ñöôïc mieãn vì lyù do xaõ hoäi nhö phuùc lôïi xaõ hoäi, caùc khoaûn boài thöôøng,… + Thöïc hieän theo caùc hieäp ñònh ñaõ kyù keát hay caùc thoâng leä quoác teá, caùc cam keát trong tieán trình hoäi nhaäp,… + Moät soá khoaûn thu coù theå taïm thôøi chöa ñöa vaøo dieän thu nhaäp chòu thueá neáu khoâng ñaûm baûo tính khaû thi trong quaûn lyù. - Thueá suaát: Thueá suaát laø möùc thu tính treân moät ñoái töôïng ñaùnh thueá do nhaø nöôùc quy ñònh. Thueá suaát ñöôïc xaây döïng phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng thuï thueá cuûa doanh nghieäp hay caùc caù nhaân chòu thueá, ñem laïi nguoàn thu toái ña cho ngaân saùch nhaø nöôùc, ñoàng thôøi laø ñoäng löïc cho neàn kinh teá. Thueá suaát phaûi ñöôïc xaây döïng sao cho coù taùc duïng thuùc ñaåy ñöôïc hoaït ñoäng ñaàu tö phaùt trieån kinh teá, khuyeán khích caùc caù nhaân noã löïc laøm vieäc taêng theâm thu nhaäp. Haàu heát thueá suaát thueá thu nhaäp cuûa caùc quoác gia ñeàu laø thueá suaát tyû leä. Vì noù khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa thueá suaát coá ñònh tuyeät ñoái laø khoâng phaûn aùnh chính xaùc tình hình kinh teá cuûa ñaát nöôùc cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp, nhaø nöôùc seõ bò thieät neáu hoaït ñoäng kinh teá phaùt trieån coøn doanh nghieäp seõ bò thieät neáu hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp bò thu heïp laïi hay saûn xuaát, kinh doanh khoâng hieäu quaû. Thueá suaát tyû leä ñöôïc tính baèng tyû leä phaàn traêm neân phaûn 11 aùnh ñöôïc tình hình hoaït ñoäng, laõi loã cuûa doanh nghieäp cuõng nhö phaûn aùnh ñöôïc thu nhaäp cuûa caù nhaân, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån kinh teá, vôùi neàn kinh teá luoân bieán ñoäng. Ñoái vôùi thueá thu nhaäp doanh nghieäp: Phaàn lôùn caùc quoác gia söû duïng thueá suaát tyû leä coá ñònh, tuy nhieân cuõng coù moät soá quoác gia aùp duïng thueá suaát tyû leä luõy tieán öùng vôùi caùc möùc thu nhaäp cuûa doanh nghieäp. Ñoái vôùi thueá thu nhaäp caù nhaân: caû hai loaïi thueá suaát tyû leä coá ñònh vaø thueá suaát tyû leä luyõ tieán töøng phaàn ñeàu ñöôïc aùp duïng. Thoâng thöôøng, thueá suaát tyû leä luyõ tieán thöôøng ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi thu nhaäp thöôøng xuyeân vaø thueá suaát tyû leä coá ñònh aùp duïng ñoái vôùi thu nhaäp khoâng thöôøng xuyeân vaø aùp duïng khi söû duïng phöông phaùp ñaùnh thueá khoaùn treân doanh thu. Bieåu thueá suaát luyõ tieán cuûa thueá thu nhaäp caù nhaäp thöôøng coù nhieàu baäc vaø taêng daàn theo thu nhaäp. Thu nhaäp caøng cao thì thueá suaát caøng taêng, soá tieàn thueá phaûi ñoùng caøng nhieàu. Ñieàu naøy laø phuø hôïp vì ôû möùc thu nhaäp caøng cao thì ñoä höõu duïng caøng giaûm neân soá thueá phaûi ñoùng goùp nhieàu hôn laø hoaøn toaøn hôïp lyù, ñem laïi hieäu quaû veà maët phaân phoái laïi thu nhaäp vaø coâng baèng xaõ hoäi. Bieåu thueá suaát coù theå goàm nhieàu hoaëc ít baäc thueá suaát tuyø thuoäc vaøo söï löïa choïn cuûa moãi quoác gia. Khi xaây döïng bieåu thueá caàn xaùc ñònh coù bao nhieâu baäc thueá laø phuø hôïp. - Cheá ñoä mieãn giaûm thueá: Caùc cheá ñoä mieãn giaûm thueá trong thueá thu nhaäp thöôøng ñöôïc theå hieän döôùi hai daïng: + Cheá ñoä mieãn giaûm nhaèm khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån caùc lónh vöïc, ngaønh ngheà, caùc khu vöïc theo ñònh höôùng phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc, hoaëc thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi. Hình thöùc mieãn giaûm naøy thöôøng aùp duïng cho thueá 12 thu nhaäp doanh nghieäp. Khi nhaø nöôùc caàn khuyeán khích ñaàu tö vaøo lónh vöïc, ngaønh ngheà naøo hay ñònh höôùng phaùt trieån vuøng kinh teá naøo ñoù chaúng haïn thì coù nhöõng cheá ñoä mieãn giaûm thueá nhaèm thu huùt voán ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh trong lónh vöïc ñoù, khu vöïc ñoù. Maët duø cheá ñoä mieãn giaûm thueá coù nhöõng nhöôïc ñieåm laø thöôøng laøm phöùc taïp coâng taùc tính thueá, quaûn lyù thu noäp, deã taïo ra hieän töôïng caùc doanh nghieäp lôïi duïng nhöõng ñieåm naøy taïo ra caùc hình thöùc hoaït ñoäng khaùc nhau nhaèm höôûng cheá ñoä öu ñaõi. Hôn nöõa, chính cheá ñoää mieãn giaûm thueá laïi taïo ñieàu kieän cho caùc hieän töôïng tham oâ, hoái loä xaûy ra ñeå coù ñöôïc caùc öu ñaõi cuõng nhö thieáu coâng baèng trong nghóa vuï ñoùng thueá. Tuy vaäy, cheá ñoä mieãn giaûm thueá ñöôïc raát nhieàu quoác gia söû duïng nhaèm ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng kinh teá theo ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá cuûa nhaø nöôùc cuõng nhö giaûi quyeát caùc chính saùch xaõ hoäi. + Cheá ñoä mieãn giaûm cho chi phí thieát yeáu ñaûm baûo cuoäc soáng vaø taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng, giaûm tröø gia caûnh, ñònh höôùng phaân boå nguoàn löïc xaõ hoäi,… Ña soá caùc quoác gia khi ñaùnh thueá thu nhaäp caù nhaân ñeàu quy ñònh möùc khôûi ñieåm chòu thueá, taïi ñoù möùc thu nhaäp ñaûm baûo chi phí thieát yeáu cho cuoäc soáng cuûa caù nhaân vaø gia ñình hoï, ñoàng thôøi ñaûm baûo ñöôïc chi phí ñeå taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng. Ngoaøi ra, nhieàu quoác gia coøn coù möùc giaûm tröø gia caûnh, ñoù laø khoaûn chi phí ñeå nuoâi con, cha meï vaø nhöõng ngöôøi taøn taät, khoâng coù khaû naêng lao ñoäng. Thöïc söï, yeáu toá giaûm tröø gia caûnh laø raát caàn thieát ñaûm baûo cho coâng baèng xaõ hoäi, vì coù nhöõng ngöôøi thu nhaäp raát cao nhöng hoï laïi coù gaùnh naëng gia ñình, coù traùch nhieäm nuoâi nhieàu ngöôøi khoâng coù khaû naêng lao ñoäng. Coøn coù nhöõng ngöôøi thu nhaäp khoâng cao laém nhöng hoï chæ caàn lo cho chính mình vì nhöõng ngöôøi thaân ñeàu coù thu nhaäp ñaûm baûo cuoäc soáng. - Quaûn lyù thu thueá: 13 Phöông phaùp, caùch thöùc toå chöùc thu thueá mang tính phaùp lyù theå hieän qua caùc quy ñònh veà ñaêng kyù thueá, thuû tuïc thu noäp thueá, xöû lyù vi phaïm,… Ñaây laø yeáu toá quan troïng goùp phaàn quyeát ñònh soá thueá thu ñöôïc cho ngaân saùch nhaø nöôùc, theå hieän coâng baèng xaõ hoäi. Moät heä thoáng thueá coù caùc noäi dung duø hoaøn haûo ñeán ñaâu nhöng heä thoáng quaûn lyù thu noäp khoâng toát cuõng seõ khoâng mang laïi ñöôïc muïc tieâu cuûa heä thoáng thueá. Thueá thu nhaäp laø loaïi thueá tröïc thu maø chính ngöôøi chòu thueá cuõng laø ngöôøi noäp thueá. Do ñoù, beân caïnh vieäc naâng cao yù thöùc cuûa ngöôøi daân veà nghóa vuï ñoùng thueá cho nhaø nöôùc, heä thoáng quaûn lyù thu thueá caàn heát söùc chaët cheõ môùi coù theå xaùc ñònh ñöôïc caùc khoaûn thu nhaäp chòu thueá phaùt sinh trong thöïc teá. 1.3- Caùc saéc thueá thu nhaäp Phaàn lôùn caùc quoác gia ñeàu söû duïng hai saéc thueá thu nhaäp: thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø thueá thu nhaäp caù nhaân. Moät soá quoác gia aùp duïng hai luaät thueá naøy coù söï ñoái chieáu qua laïi khi xaùc ñònh cô sôû tính thueá, moät soá quoác gia thì aùp duïng taùch bieät khoâng coù söï ñoái chieáu giöõa chuùng. 1.3.1- Thueá thu nhaäp doanh nghieäp Thueá thu nhaäp doanh nghieäp laø moät loaïi thueá tröïc thu ñaùnh vaøo lôïi nhuaän cuûa caùc doanh nghieäp. Saéc thueá naøy ñaõ ñöôïc nhieàu quoác gia aùp duïng töø raát laâu. ÔÛ Vieät Nam, Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp hieän haønh thay cho Luaät thueá lôïi töùc tröôùc ñaây. Thueá thu nhaäp phuï thuoäc raát nhieàu vaøo phöông phaùp haïch toaùn doanh thu vaø chi phí, neân raát caàn caùc quy ñònh heát söùc chaët cheõ cuûa nhaø nöôùc. Beân caïnh coâng cuï ñieàu tieát neàn kinh teá, taïo nguoàn thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc, thueá thu nhaäp doanh nghieäp coøn goùp phaàn taïo coâng baèng giöõa caùc doanh nghieäp veà nghóa vuï ñoùng thueá. 14 Ñoái töôïng noäp thueá: ña soá caùc quoác gia ñeàu ñaùnh thueá ñoái vôùi caû ñoái töôïng cö truù vaø ñoái töôïng khoâng cö truù. Thu nhaäp chòu thueá: thueá thu nhaäp doanh nghieäp ñaùnh vaøo thu nhaäp töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, thu nhaäp töø hoaït ñoäng ñaàu tö, chuyeån nhöôïng taøi saûn, laõi coå phaàn,… Phöông phaùp xaùc ñònh thueá thu nhaäp doanh nghieäp: Thueá thu nhaäp doanh nghieäp = Thu nhaäp chòu thueá x thueá suaát Thu nhaäp chòu thueá = Doanh thu – chi phí hôïp lyù + Thu nhaäp chòu thueá khaùc. Doanh thu ñeå tính thu nhaäp chòu thueá laø toaøn boä soá tieàn baùn haøng hoaù, dòch vuï vaø caùc lôïi ích kinh teá khaùc. Ñoái vôùi ñôn vò noäp thueá GTGT theo phöông phaùp khaáu tröø, doanh thu ñeå tính thu nhaäp chòu thueá laø giaù baùn chöa coù thueá GTGT, ñoái vôùi ñôn vò noäp thueá GTGT theo phöông phaùp tröïc tieáp, doanh thu ñeå tính thu nhaäp chòu thueá laø giaù maø ngöôøi mua thanh toaùn. Chi phí hôïp lyù laø nhöõng chi phí ñöôïc nhaø nöôùc thöøa nhaän vaø ñaùp öùng caùc ñieàu kieän neâu trong luaät nhö: chöùng töø hôïp phaùp, ñuùng ñònh möùc kinh teá – kyõ thuaät, thôøi gian phaùt sinh chi phí phuø hôïp vôùi vieäc taïo ra doanh thu vaø thu nhaäp chòu thueá,… Thoâng thöôøng, caùc chi phí hôïp lyù bao goàm: + Khaáu hao maùy moùc thieát bò duøng cho saûn xuaát, kinh doanh. + Chi phí nguyeân nhieân vaät lieäu ñeå saûn xuaát, kinh doanh haøng hoaù, dòch vuï,… + Tieàn löông, tieàn coâng lao ñoäng ñeå taïo ra haøng hoaù, dòch vuï. + Chi phí traû laõi vay theo möùc laõi suaát phuø hôïp. + Chi phí nghieân cöùu khoa hoïc, coâng ngheä,… 15 + Chi phí quaûng caùo, tieáp thò, tieáp khaùch,… + Chi phí thueâ maët baèng, nhaø xöôûng,… Ngoaøi nhöõng khoaûn chi phí thoâng thöôøng treân, luaät thueá cuûa moãi quoác gia cho pheùp haïch toaùn caùc khoaûn chi phí phuø hôïp ñeå taïo ra haøng hoaù, dòch vuï. Thu nhaäp chòu thueá khaùc laø nhöõng khoaûn thu nhaäp phaùt sinh ngoaøi hoaït ñoäng chính nhö: cheânh leäch veà mua baùn chöùng khoaùn, cheânh leäch do mua baùn ngoaøi teä, thanh lyù taøi saûn, laõi tieàn göûi,… 1.3.2- Thueá thu nhaäp caù nhaân - Thueá thu nhaäp caù nhaân: Anh laø nöôùc ñaàu tieân aùp duïng thueá thu nhaäp caù nhaân vaøo naêm 1799 nhö laø moät hình thöùc taïm thu nhaèm trang traûi cho cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø aùp duïng chính thöùc vaøo naêm 1942. Sau Anh, caùc nöôùc tö baûn khaùc cuõng aùp duïng nhö Nhaät naêm 1887, Ñöùc 1899, Myõ 1903, Phaùp 1916, Lieân Xoâ 1922,… Hieän nay, thueá thu nhaäp caù nhaân ñaõ ñöôïc aùp duïng ôû haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi. Coù hai phöông phaùp ñaùnh thueá: Thöù nhaát, ñaùnh thueá treân caùc khoaûn thu nhaäp cuûa töøng caù nhaân, phöông phaùp naøy ñöôïc caùc nöôùc Anh, Nhaät, Thuïy Ñieån, Lieân Xoâ,… söû duïng. Theo phöông phaùp naøy, ñôn vò noäp thueá laø caù nhaân coù thu nhaäp chòu thueá. Thueá ñaùnh vaøo thu nhaäp tröïc tieáp cuûa töøng caù nhaân neân coù öu ñieåm laø ñôn giaûn, thu kòp thôøi cho ngaân saùch nhaø nöôùc, nhöng laïi khoâng ñaûm baûo tính coâng baèng trong phaân phoái thu nhaäp vì moãi caù nhaân coù nhöõng hoaøn caûnh vaø gaùnh naëng gia ñình khaùc nhau. Thöù hai, ñaùnh thueá treân toaøn boä thu nhaäp cuûa caû gia ñình, ñöôïc aùp duïng taïi Phaùp, Haø Lan,… Nhieàu chuyeân gia cho raèng ñaây laø phöông phaùp mang tính coâng baèng hôn veà maët ñaïo ñöùc xaõ hoäi. Tuy nhieân, vì thueá ñaùnh treân thu nhaäp cuûa caû gia ñình, maø gia ñình thì coù nhieàu ngöôøi neân phaûi môû soå keá toaùn theo doõi, xaùc 16 ñònh caùc khoaûn thu nhaäp cuûa töøng ngöôøi, so saùnh, ñoái chieáu,… neân phöùc taïp, chi phí haønh thu cao vaø thu thueá khoâng kòp thôøi. Haàu heát caùc quoác gia ñeàu aùp duïng chieát tröø gia caûnh khi ñaùnh thueá TNCN. Thoâng thöôøng, nhöõng khoaûn ñöôïc chieát tröø bao goàm: + Chi phí cho baûn thaân: chi phí naøy nhaèm ñaûm baûo cuoäc soáng cho ngöôøi lao ñoäng, bao goàm chi phí aên, ôû, ñi laïi, hoïc taäp, y teá,… + Chi phí ñeå ñaûm baûo cuoäc soáng cho nhöõng ngöôøi phuï thuoäc, bao goàm cha, meï, con caùi vaø nhöõng ngöôøi taøn taät, nhöõng ngöôøi soáng phuï thuoäc. + Hoïc phí cho con caùi + Phí y teá khoâng ñöôïc baûo hieåm thanh toaùn, baûn thaân phaûi chi traû. + Phí baûo hieåm nhaân thoï,… Coù hai caùch khaáu tröø maø caùc quoác gia coù theå aùp duïng: Thöù nhaát, khaáu tröø tieâu chuaån vôùi soá tieàn ñöôïc aán ñònh tröôùc. Ví duï: chi phí khaáu tröø cho baûn thaân ôû Vieät Nam theo luaät thueá TNCN coù hieäu löïc töø naêm 2009 laø 4 trieäu ñoàng, cho ngöôøi phuï thuoäc laø 1,6 trieäu ñoàng,… Ñaây laø caùch thöùc ñôn giaûn, deã tính neân ñöôïc nhieàu quoác gia aùp duïng. Thöù hai, khaáu tröø caùc chi phí theo danh muïc do nhaø nöôùc quy ñònh hoaëc do ñoái töôïng noäp thueá ñaêng kyù vôùi cô quan thueá. Theo caùch naøy, chi phí caên cöù vaøo thöïc teá phaùt sinh vaø trong ñònh möùc cho pheùp. Aùp duïng caùch khaáu tröø naøy phöùc taïp hôn trong coâng taùc quaûn lyù, nhöng neáu quoác gia naøo aùp duïng ñöôïc seõ coù taùc duïng raát toát, khoâng nhöõng ñaït ñöôïc muïc tieâu veà coâng baèng xaõ hoäi maø coøn giuùp cho coâng taùc quaûn lyù caùc khoaûn thu chi ñöôïc chaët cheõ vì khi caù nhaân caàn hoaù ñôn ñeå ñöôïc khaáu tröø thì seõ khoâng coøn xaûy ra tình traïng caùc doanh nghieäp dö hoaù ñôn vaø baùn cho caùc ñôn vò khaùc, haïn cheá ñöôïc tình traïng gian laän thueá, laùch thueá. 17 Tuyø theo ñieàu kieän cuûa moãi quoác gia, luaät thueá TNCN coù theå aùp duïng caùch khaáu tröø thöù nhaát, hoaëc caùch thöù hai, hoaëc phoái hôïp caû hai caùch tuyø thuoäc vaøo khoaûn muïc ñöôïc chieát tröø.ø ÔÛ Vieät Nam, Phaùp leänh thueá thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi coù thu nhaäp cao ñang coù hieäu löïc vaø seõ ñöôïc thay theá baèng luaät thueá TNCN coù hieäu löïc thi haønh töø naêm 2009. Luaät thueá naøy aùp duïng caùch tính thöù nhaát. 1.4- Vai troø cuûa thueá thu nhaäp trong neàn kinh teá - Thueá thu nhaäp goùp phaàn taïo nguoàn thu cho nhaân saùch nhaø nöôùc. Phaïm vi aùp duïng thueá thu nhaäp raát roäng, goàm caùc doanh nghieäp coù lôïi nhuaän vaø caùc caù nhaân coù thu nhaäp treân möùc soáng trung bình. Ñaëc ñieåm cuûa thueá thu nhaäp laø taêng daàn theo söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Khi neàn kinh teá caøng phaùt trieån oån ñònh, hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp môû roäng, hieäu quaû hoaït ñoäng caøng cao, lôïi nhuaän taêng leân, thu nhaäp cuûa caùc caù nhaân ngaøy caøng cao,… thueá thu nhaäp caøng taêng taïo ra nguoàn thu taêng daàn oån ñònh cho ngaân saùch nhaø nöôùc. Thueá thu nhaäp seõ laø nguoàn thu oån ñònh ngaøy caøng taêng theo chieàu höôùng phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. - Thueá thu nhaäp goùp phaàn phaân phoái laïi thu nhaäp, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, söï caïnh tranh taá._.t yeáu seõ daãn ñeán ngöôøi thaønh coâng vaø keû thaát baïi. Nhieàu doanh nghieäp coù ñöôïc lôïi theá veà thò tröôøng, nguoàn nhaân löïc, taøi chính,… seõ coù lôïi nhuaän raát cao, ngöôïc laïi nhieàu doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh khoâng hieäu quaû seõ gaëp nhieàu khoù khaên. Töông töï nhieàu caù nhaân coù trình ñoä, naêng löïc chuyeân moân cao gaëp thuaän lôïi coù thu nhaäp raát cao vaø cuõng coù nhöõng ngöôøi coù möùc thu nhaäp thaáp vaø hoaøn caûnh gia ñình gaëp nhieàu khoù khaên. Thueá thu nhaäp ñaùnh treân phaàn lôïi nhuaän hoaëc möùc thu nhaäp cao hôn möùc trung bình trong xaõ hoäi, coù nghóa laø nhöõng ñôn vò, caù nhaân noäp thueá thuoäc caùc 18 ñoái töôïng coù thu nhaäp cao hôn vaø soá thueá phaûi noäp taêng theo möùc thu nhaäp ñaït ñöôïc. Chính möùc ñoùng goùp thueá vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc taêng theo möùc thu nhaäp ñaõ cho thaáy thueá thu nhaäp laø coâng cuï quan troïng ñeå nhaø nöôùc ñieàu tieát thu nhaäp cuûa caùc ñoái töôïng coù thu nhaäp cao, thöïc hieän chöùc naêng taùi phaân phoái thu nhaäp, taïo coâng baèng xaõ hoäi. - Thueá thu nhaäp laø coâng cuï ñeå nhaø nöôùc ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá. Trong töøng giai ñoaïn, nhaø nöôùc coù nhöõng ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá khaùc nhau. Luaät thueá thu nhaäp laø moät trong nhöõng coâng cuï quan troïng ñeå nhaø nöôùc thöïc hieän caùc chính saùch phaùt trieån nhö öu ñaõi thueá cho caùc lónh vöïc, ngaønh ngheà, caùc vuøng laõnh thoå,… thuoäc ñoái töôïng öu tieân phaùt trieån theo ñònh höôùng cuûa nhaø nöôùc. Ñaây laø coâng cuï raát höõu hieäu maø haàu nhö quoác gia naøo cuõng söû duïng ñeå ñieàu tieát neàn kinh teá. Bôûi ngoaøi vieäc thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu veà ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá, thueá thu nhaäp coøn coù taùc duïng ñieàu tieát ñöôïc söï löïa choïn cuûa ngöôøi daân giöõa ñaàu tö, tieâu duøng vaø tieát kieäm. C = I + S + T Trong ñoù, C: toång thu nhaäp I: ñaàu tö S: tieát kieäm T: tieâu duøng Toång thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ñöôïc söû duïng cho ba muïc ñích laø ñaàu tö, tieát kieäm vaø tieâu duøng. Tuyø theo töøng thôøi kyø maø nhaø nöôùc coù chính saùch kích thích ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh taïo ra nhieàu cuûa caûi cho xaõ hoäi hay caàn kích thích tieâu duøng cuûa ngöôøi daân. Heä thoáng thueá thu nhaäp seõ giuùp nhaø nöôùc thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu cuûa mình, tuy nhieân caàn phaûi xem xeùt döôùi nhieàu khía caïnh ñeå khoâng gaây ra nhöõng haäu quaû keùo theo. 19 Heä thoáng thueá thu nhaäp coù vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá cuûa quoác gia, do vaäy, söû duïng chuùng moät caùch hieäu quaû ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá, thöïc hieän ñöôïc caùc chính saùch xaõ hoäi hoaøn toaøn kkoâng ñôn giaûn. Thueá thu nhaäp ñaõ coù töø raát laâu ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi, caùc nhaø kinh teá trong moïi thôøi ñaïi vaãn luoân nghieân cöùu ñeå ñöa ra moät heä thoáng thueá toái öu, phuø hôïp töøng thôøi kyø phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc nhaèm phaùt huy toái ña taùc duïng cuûa chuùng cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Do ñoù, hoïc hoûi kinh nghieäm laãn nhau cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi laø raát caàn thieát ñeå xaây döïng heä thoáng thueá thu nhaäp cuûa moãi quoác gia. 1.5- Thueá thu nhaäp ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi 1.5.1- Khaùi quaùt aùp duïng thueá thu nhaäp ôû moät soá nöôùc 1.5.1.1- Malaysia * Thueá thu nhaäp doanh nghieäp: - Ñoái töôïng noäp thueá: Caùc coâng ty cö truù vaø khoâng cö truù - Thueá suaát: Thueá suaát phoå thoâng laø 28%. Moät soá thueá suaát ñaët bieät aùp duïng cho moät soá loaïi thu nhaäp khaùc cuûa coâng ty khoâng cö truù: laõi tieàn vay 15%; tieàn baûn quyeàn vaø bí quyeát coâng ngheä 10%; tieàn traû cho quyeàn söû duïng taûi saûn löu ñoäng 10%. Caùc coâng ty kinh doanh daàu khí phaûi noäp thueá 38% khoâng phaân bieät cö truù hay khoâng cö truù. - Thueá ñaùnh vaøo lôïi nhuaän töø chuyeån nhöôïng taøi saûn: chuyeån nhöôïng baát ñoäng saûn ôû Malaysia hoaëc coå phieáu kieåm soaùt cuûa coâng ty. Coù 4 möùc thueá suaát chia theo thôøi gian sôû höõu taøi saûn: döôùi 2 naêm: 30%; 2 – 3 naêm: 20%; 3 – 4 naêm: 15%; treân 4 naêm: 5%. 20 - Thueá ñaùnh vaøo laõi coå phaàn: Coâng ty chia laõi coå phaàn coù traùch nhieäm khaáu tröø thueá thu nhaäp 28% vaø coâng ty nhaän coå töùc seõ ñöôïc khaáu tröø thueá ñaõ noäp khi quy ñoåi ra thu nhaäp tröôùc thueá. - Chuyeån loã: loã ñöôïc chuyeån veà sau voâ thôøi haïn. * Thueá thu nhaäp caù nhaân: - Ñoái töôïng noäp thueá: caù nhaân cö truù hoaëc khoâng cö truù. Caù nhaân laø ñoái töôïng cö truù phaûi noäp thueá thu nhaäp caù nhaân treân toaøn boä thu nhaäp ôû khaép caùc nöôùc, caù nhaân khoâng laø ñoái töôïng cö truù taïi Malaysia chæ phaûi noäp thueá cho phaàn thu nhaäp phaùt sinh taïi Malaysia. - Thu nhaäp chòu thueá: thu nhaäp töø lao ñoäng, thu nhaäp töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø haønh ngheà ñoäc laäp, thu nhaäp töø ñaàu tö, thu nhaäp töø chuyeån nhöôïng taøi saûn, moät soá loaïi thu nhaäp phaùt sinh taïi Malaysia cuûa ñoái töôïng khoâng cö truù. - Khaáu tröø chi phí caù nhaân: khi xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá, caù nhaân cö truù taïi Malaysia coù theå ñöôïc khaáu tröø moät soá khoaûn chi phí caù nhaân lieät keâ döôùi ñaây khoûi thu nhaäp chòu thueá (quy ñònh naøy khoâng aùp duïng ñoái vôùi ngöôøi khoâng cö truù), cuï theå laø: Baûng: Caùc loaïi chi phí caù nhaân ñöôïc khaáu tröø ôû Malaysia Loïai chi phí vaø trôï caáp Soá tieàn (RM) Chi phí cho baûn thaân 8.000 Cöùu teá ñoái vôùi taøn taät cuûa baûn thaân 5.000 Vôï 3.000 Cöùu teá ñoái vôùi ngöôøi taøn taät cuûa vôï 2.500 Con Con döôùi 18 tuoåi hoaëc töø 18 tuoåi trôû leân, nhöng ñang coøn ñi 800 21 hoïc Moãi ngöôøi con töø 18 tuoåi hoaëc töø 18 tuoåi trôû leân, ñang theo hoïc. - Neáu ôû taïi Malaysia - Neáu ôû nöôùc ngoaøi 3.200 800 Con bò taøn taät (thay cho caùc khoaûn khaáu tröø cho treû em khaùc) 5.000 Chi phí y teá cho cha meï Toái ña 5.000 Chi phí mua saém thieát bò trôï giuùp cho baûn thaân, vôï, con hay cha meï bò taøn taät Toái ña 5.000 Hoïc phí phaûi traû lieân quan ñeán vieäc ñaøo taïo naâng cao naêng löïc kyõ thuaät, daïy ngheà, kyõ naêng coâng nghieäp taïi nhöõng cô sôû ñaøo taïo ñöôïc thöøa nhaän taïi Malaysia Toái ña 2.000 Phí baûo hieåm nhaân thoï/ ñoùng goùp quyõ döï phoøng Toái ña 5.000 Khaáu tröø boå sung ñoái vôùi phí baûo hieåm y teá, baûo hieåm hoïc ñöôøng do ngöôøi vôï traû neáu keâ khai thueá chung Toái ña 3.000 Khaáu tröø boå sung ñoái vôùi phí baûo hieåm nhaân thoï hoaëc ñoùng goùp quyõ döï phoøng do ngöôøi vôï traû neáu keâ khai thueá chung Toái ña 5.000 Chi phí y teá cho baûn thaân, vôï, con khi maéc beänh hieåm ngheøo Toái ña 5.000 Phí baûo hieåm y teá vaø baûo hieåm hoïc ñöôøng. Toái ña 3.000 - Thueá suaát: Thueá suaát thueá thu nhaäp caù nhaân laø bieåu thueá luõy tieán töøng phaàn goàm 9 baäc (1%; 3%, 5%; 9%; 15%; 20%; 25%; 28%; vaø 29%), trong ñoù phaàn thu nhaäp döôùi 2.500 RM khoâng phaûi chòu thueá; thueá suaát thaáp nhaát 1% aùp duïng cho phaàn thu nhaäp chòu thueá töø 2.500 RM ñeán döôùi 5.000 RM; thueá suaát cao nhaát 29% aùp duïng cho phaàn thu nhaäp vöôït treân 150.000 RM. 22 - Ngöôøi khoâng cö truù phaûi noäp thueá thu nhaäp khaáu tröø taïi nguoàn cho moät soá loaïi thu nhaäp nhaát ñònh. Caùc thu nhaäp khaùc bò ñaùnh thueá vôùi möùc thueá suaát laø 29%. - Chuyeån loã: Caù nhaân haønh ngheà töï do neáu bò loã ñöôïc pheùp chuyeån loã vaøo thu nhaäp chòu thueá cuûa caùc naêm sau. 1.5.1.2- Thaùi Lan * Thueá thu nhaäp doanh nghieäp: - Ñoái töôïng noäp thueá: Caùc coâng ty cö truù vaø khoâng cö truù.Coâng ty cö truù phaûi noäp thueá treân toaøn boä thu nhaäp ôû khaép caùc nöôùc. Coâng ty khoâng thöôøng truù chæ phaûi chòu thueá treân nhöõng thu nhaäp phaùt sinh taïi Thaùi Lan. - Thueá suaát: Thueá suaát phoå thoâng laø 30%. Thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi laø 10%. - Ñoái vôùi lôïi nhuaän töø chuyeån nhöôïng taøi saûn: thueá suaát laø 30%. - Thueá ñaùnh vaøo laõi coå phaàn: coâng ty cö truù nhaän coå töùc töø moät coâng ty cö truù khaùc thì moät nöûa coå töùc ñöôïc mieãn thueá. Mieãn thueá ñoái vôùi coå töùc cuûa caùc coâng ty Thaùi Lan coù teân trong thò tröôøng chöùng khoaùn Thaùi Lan. - Chuyeån loã: Loã kinh doanh ñöôïc chuyeån sau trong 5 naêm. * Thueá thu nhaäp caù nhaân: - Ñoái töôïng noäp thueá: moïi caù nhaân laø ñoái töôïng cö truù vaø khoâng cö truù theo bieåu thueá hieän haønh. - Thu nhaäp chòu thueá: Thu nhaäp chòu thueá laø thu nhaäp roøng chòu thueá toång hôïp töø caùc nguoàn cuûa caù nhaân. Thu nhaäp chòu thueá ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi chuû yeáu sau: thu nhaäp töø lao ñoäng; thu nhaäp töø kinh doanh vaø töø haønh ngheà ñoäc laäp; thu nhaäp töø ñaàu tö; thu nhaäp töø chuyeån nhöôïng taøi saûn; thu nhaäp khaùc. 23 Thu nhaäp chòu thueá ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy toaøn boä caùc khoaûn thu nhaäp (thu nhaäp goäp) maø caù nhaân nhaän ñöôïc trong naêm tính thueá, khoâng keå caùc thu nhaäp ñöôïc mieãn thueá, tröø ñi caùc khoaûn khaáu tröø cô baûn vaø suaát mieãn thu theo quy ñònh cho töøng loaïi thu nhaäp. Cuï theå: Baûng: Möùc khaáu tröø cô baûn cho caùc loaïi thu nhaäp ôû Thaùi Lan Loaïi thu nhaäp Tyû leä khaáu tröø cô baûn (%) Thu nhaäp töø dòch vuï 40% nhöng toái ña khoâng quaù 60.000 baht/naêm. Thu nhaäp töø baûn quyeàn 40% nhöng toái ña khoâng quaù 60.000 baht/naêm. Thu nhaäp töø quyeàn khaùch haøng vaø quyeàn sôû höõu trí tueä khaùc Khoâng Coå töùc Khoâng Thu nhaäp töø cho thueâ taøi saûn Töø 10% - 30% hoaëc theo möùc chi thöïc teá Thu nhaäp töø haønh ngheà töï do Töø 30% - 60% hoaëc theo möùc chi thöïc teá Thu nhaäp töø caùc hôïp ñoàng lao ñoäng 70% Thu nhaäp töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh, coâng noâng, thöông maïi, vaän taûi Tyû leä khaáu tröø thay ñoåi theo möùc chi thöïc teá cuûa töøng loaïi hoaït ñoäng. Baûng: Suaát mieãn thu caù nhaân ôû Thaùi Lan Suaát mieãn thu Soá tieàn (baht) Moãi caù nhaân soáng ñoäc thaân 30.000 bath/naêm Gia ñình coù vôï (choàng) laø ngöôøi phuï thuoäc Moãi con ñang ôû ñoä tuoåi ñi hoïc 15.000 baht/naêm, giôùi haïn khoâng quaù 3 con Hoïc phí 2.000 baht/naêm/1con Phí baûo hieåm nhaân thoï Theo möùc ñoùng goùp thöïc teá nhöng khoâng quaù 10.000 baht/naêm Tieàn ñoùng goùp quyõ höu trí caù nhaân Theo möùc ñoùng goùp thöïc teá nhöng khoâng quaù 300.000 baht/naêm (15% löông cô baûn) 24 Tieàn traû laõi vay ñeå thueâ mua hay töï xaây döïng nhaø ôû Khoâng quaù 50.000 baht/naêm Tieàn ñoùng goùp cho muïc ñích töø thieän Khoâng quaù 10% toång thu nhaäp roøng cuûa caù nhaân trong naêm thueá. Tieàn ñoùng BHXH 3% toång tieàn löông cô baûn, nhöng khoâng quaù 450 baht/thaùng. Baûng: Bieåu thueá luõy tieán töøng phaàn ñoái thu nhaäp caù nhaân ôû Thaùi Lan Thu nhaäp chòu thueá naêm (baht) Thueá suaát (%) Töø 0 ñeán döôùi 50.000 0 Töø 50.000 ñeán döôùi 100.000 5 Töø 100.000 ñeán döôùi 500.000 10 Töø 500.000 ñeán döôùi 1.000.000 20 Töø 1.000.000 ñeán döôùi 4.000.000 30 Töø 4.000.000 trôû leân. 37 1.5.1.3- Singapore * Thueá thu nhaäp doanh nghieäp: - Ñoái töôïng noäp thueá: Caùc coâng ty cö truù vaø khoâng cö truù. Caùc coâng ty cö truù hoaït ñoäng kinh doanh ôû Singapore phaûi noäp thueá cho moïi thu nhaäp coù nguoàn taïi Singapore vaø caùc thu nhaäp khaùc töø nöôùc ngoaøi gôûi veà Singapore. - Thueá suaát: 25,5% cho caû coâng ty cö truù vaø khoâng cö truù. Ngaân haøng, coâng ty chöùng khoaùn, toå chöùc quyõ tín thaùc, coâng ty baûo hieåm vaø coâng ty cho thueâ taøi chính phaûi noäp 10% thueá ñaùnh vaøo lôïi töùc töø hoaït ñoäng kinh doanh ôû nöôùc ngoaøi. - Thueá ñaùnh vaøo lôïi nhuaän töø chuyeån nhöôïng taøi saûn: khoâng phaûi noäp thueá tröø tröôøng hôïp kinh doanh. - Thueá ñaùnh vaøo laõi coå phaàn: Coå töùc do coâng ty cö truù chi traû ñöôïc coi laø ñaõ khaáu tröø 25,5% thueá coå töùc. Singapore cho pheùp khaáu tröø toaøn boä soá thueá ñaõ noäp ôû khaâu thu nhaäp coâng ty. 25 - Chuyeån loã: Loã trong kinh doanh ñöôïc chuyeån sau voâ thôøi haïn. * Thueá thu nhaäp caù nhaân: - Ñoái töôïng noäp thueá: caùc caù nhaân cö truù hoaëc khoâng cö truù. Ñoái töôïng cö truù ñoùng thueá TNCN treân thu nhaäp phaùt sinh taïi Singapore vaø thu nhaäp töø nöôùc ngoaøi khi nhaän taïi Singapore. Ñoái töôïng khoâng cö truù chæ ñoùng thueá treân thu nhaäp phaùt sinh taïi Singapore. - Thu nhaäp chòu thueá: bao goàm löông, thuø lao vaø caùc thu nhaäp khaùc. - Bieåu thueá: daønh cho ñoái töôïng cö truù Thu nhaäp chòu thueá (Singapore $ Thueá suaát (%) Töø 35.000 ñeán döôùi 50.000 12 Töø 50.000 ñeán döôùi 75.000 16 Töø 75.000 ñeán döôùi 100.000 20 Töø 100.000 ñeán döôùi 150.000 22 Töø 150.000 ñeán döôùi 200.000 23 Töø 200.000 ñeán döôùi 400.000 26 Töø 400.000 38 1.5.1.4- Trung Quoác * Thueá thu nhaäp doanh nghieäp: - Ñoái töôïng noäp thueá: caùc coâng ty trong nöôùc, coâng ty nöôùc ngoaøi, coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Thu nhaäp chòu thueá: taát caû caùc thu nhaäp töø hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh treân laõnh thoå Trung Quoác. Caùc chi phí ñöôïc khaáu khi tính thu nhaäp chòu thueá bao goàm: chi phí nguyeân vaät lieäu, chi phí khaáu hao, chi phí haøng toàn kho, chi phí quaûn lyù saûn xuaát, kinh doanh,... - Thueá suaát: caùc coâng ty trong nöôùc: 30%. Caùc coâng ty nöôùc ngoaøi vaø coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng thueá 30%, coäng theâm 3% luyõ tieán. 26 Caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng nhö moät phaùp nhaân chòu thueá thu nhaäp vôùi thueá suaát 5% treân toång soá lôïi töùc chi traû cho caùc caù nhaân. * Thueá thu nhaäp caù nhaân: - Ñoái töôïng noäp thueá: Caù nhaân laø ñoái töôïng cö truù hoaêc khoâng cö truù taïi Trung Quoác coù thu nhaäp chòu thueá ñeàu laø ñoái töôïng phaûi noäp thueá thu nhaäp caù nhaân. Ñoái töôïng cö truù phaûi noäp thueá thu nhaäp caù nhaân ñoái vôùi toaøn boä thu nhaäp coù ñöôïc ôû trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Ñoái töôïng khoâng cö tröù chæ phaûi noäp thueá thu nhaäp caù nhaân ñoái vôùi phaàn thu nhaäp coù ñöôïc taïi Trung Quoác. - Thu nhaäp chòu thueá:Thu nhaäp töø tieàn coâng, thu nhaäp töø haønh ngheà ñoäc laäp, thu nhaäp töø ñaàu tö, thu nhaäp töø coå töùc, tieàn laõi, tieàn baûn quyeàn,.... - Caùc chi phí ñöôïc khaáu tröø: Moãi thaùng, moãi caù nhaân ñöôïc pheùp khaáu tröø 800 nhaân daân teä vaøo thu nhaäp chòu thueá roøng. Ngöôøi lao ñoäng nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp khaáu tröø theâm 3.200 nhaân daân teä moät thaùng. - Thueá suaát : Bieåu thueá luõy tieán ñoái vôùi thu nhaäp theo thaùng ôû Trung Quoác Thu nhaäp chòu thueá thaùng (RMB) Thueá suaát (%) Töø 0 ñeán döôùi 500 5 Töø 500 ñeán döôùi 2.000 10 Töø 2.000 ñeán döôùi .5.000 15 Töø 5.000 ñeán döôùi 20.000 20 Töø 20.000 ñeán döôùi 40.000 25 Töø 40.000 ñeán döôùi 60.000 30 Töø 60.000 ñeán döôùi 80.000 35 Töø 80.000 ñeán döôùi 100.000 40 Töø 100.000 trôû leân 45 1.5.2- Baøi hoïc kinh nghieäm 27 Qua chính saùch thueá thu nhaäp cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi, chuùng ta coù theå ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cô baûn ñeå xaây döïng, hoaøn thieän daàn caùc chính saùch thueá thu nhaäp ôû nöôùc ta. - Ña soá caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu coù chính saùch mieãn giaûm thueá suaát, öu ñaõi thueá ñeå khuyeán khích ñaàu tö, thu huùt caùc nguoàn voán ñaàu tö, môû roäng quy moâ, ñoåi môùi coâng ngheä. Tuy nhieân, tuyø theo ñònh höôùng phaùt trieån trong moãi thôøi kyø maø moãi quoác gia coù chính saùch phuø hôïp cuõng nhö phöông phaùp haïch toaùn cuûa moãi quoác gia khaùc nhau neân möùc thueá suaát so saùnh cuõng chæ mang tính chaát töông ñoái. - Caùc nöôùc treân theá giôùi khi ñaùnh thueá thu nhaäp ñeàu döïa treân tieâu thöùc cö truù vaø khoâng cö truù. Khi xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá thu nhaäp caù nhaân, caùc nöôùc ñeàu quan taâm ñeán caùc khoaûn giaûm tröø gia caûnh ñeå ñaûm baûo coâng baèng cho moïi ngöôøi daân. - Quaûn lyù thu thueá: Ña soá caùc nöôùc caáp maõ soá thueá cho ngöôøi daân vaø thöïc hieän cô cheá töï khai, töï noäp vaø quyeát toaùn thueá, cô quan thueá kieåm tra thöïc hieän. - Vieäc hoaøn thieän chính saùch thueá nhaèm phaùt huy tích cöïc caùc vai troø cuûa thueá ñaõ vaø ñang ñöôïc caùc nöôùc quan taâm keå caû caùc nöôùc phaùt trieån. Caûi caùch chính saùch thueá thu nhaäp nhaèm ñaùp öùng tình hình thöïc teá, goùp phaàn thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá, taêng thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc, ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá vaø ñem laïi coâng baèng cho ngöôøi daân. 28 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG THUEÁ THU NHAÄP TAÏI VIEÄT NAM 2.5- Quaù trình caûi caùch thueá thu nhaäp taïi Vieät Nam Töø naêm 1990 ñeán nay, thueá thu nhaäp ñaõ traûi qua nhöõng laàn caûi caùch sau: Caùc laàn söûa ñoåi, boå sung 1990 - 1991 1994 1997 1999 2001 2004 Thueá thu nhaäp doanh nghieäp Luaät thueá lôïi töùc Luaät thueá TNDN (thay Luaät thueá lôïi töùc Luaät thueá TNDN (söûa ñoåi) Thueá thu nhaäp caù nhaân Phaùp leänh thueá TN ñoái vôùi ngöôøi coù TN cao (ban haønh laàn ñaàu) Phaùp leänh thueá TN ñoái vôùi ngöôøi coù TN cao (söûa ñoåi) Phaùp leänh thueá TN ñoái vôùi ngöôøi coù TN cao (söûa ñoåi) Phaùp leänh thueá TN ñoái vôùi ngöôøi coù TN cao (söûa ñoåi) Phaùp leänh thueá TN ñoái vôùi ngöôøi coù TN cao (söûa ñoåi) Phaùp leänh thueá TN ñoái vôùi ngöôøi coù TN cao (söûa ñoåi) 2.1.1- Quaù trình caûi caùch thueá thu nhaäp doanh nghieäp (töø naêm 1990 ñeán nay) * Töø naêm 1990 ñeán nay, Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp ñaõ traûi qua caùc laàn caûi caùch sau: - Luaät thueá lôïi töùc ban haønh ngaøy 08/08/1990 coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 01/10/1990. 29 - Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp ban haønh ngaøy 10/05/1997 coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 01/01/1999. - Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp ban haønh ngaøy 17/06/2003 coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 01/01/2004. 2.1.1.1- Giai ñoaïn 1990 – 1999 Noäi dung cô baûn cuûa Luaät thueá lôïi töùc coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 01/10/1990: Ñoái töôïng noäp thueá: toå chöùc, caù nhaân thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá coù lôïi töùc töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, xaây döïng, vaän taûi, thöông nghieäp, aên uoáng, dòch vuï vaø hoaït ñoäng kinh doanh khaùc treân laõnh thoå Vieät Nam. Ñoái töôïng khoâng noäp thueá: caùc hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp thuoäc dieän chòu thueá noâng nghieäp vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh thuoäc dieän chòu thueá lôïi töùc theo quy ñònh cuûa Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Thueá lôïi töùc ñöôïc tính döïa treân toång lôïi töùc chòu thueá: lôïi töùc chòu thueá baèng toång soá doanh thu tröø caùc khoaûn chi phí hôïp lyù, hôïp leä lieân quan ñeán lôïi töùc chòu thueá trong kyø vaø caùc khoaûn lôïi töùc khaùc nhö laõi tieàn cho vay, thanh lyù taøi saûn,… Thueá suaát: caùc ngaønh coâng nghieäp naëng, ngaønh khai thaùc: 25%; caùc ngaønh coâng nghieäp nheï: 35%; caùc thöông nghieäp, aên uoáng vaø dòch vuï caùc loaïi: 45%. Ngoaøi thueá lôïi töùc theo thueá suaát oån ñònh neâu treân, caùc caù nhaân, toå chöùc kinh doanh neáu coù lôïi töùc chòu thueá vöôït treân möùc qui ñònh coøn phaûi noäp thueá lôïi töùc boå sung. Thôøi gian ñöôïc chuyeån loã: toái ña laø 2 naêm. Trong quaù trình thöïc hieän, Luaät thueá lôïi töùc ñaõ boäc loä nhieàu ñieåm khoâng phuø hôïp. Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp (01/01/1999) ra ñôøi coù nhöõng ñieåm söûa ñoåi, boå sung cô baûn sau: 30 - Môû roäng ñoái töôïng noäp thueá: ñoái töôïng noäp thueá TNDN laø caùc toå chöùc caù nhaân saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï coù thu nhaäp, chöù khoâng chæ laø caùc toå chöùc caù nhaân saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï treân laõnh thoå Vieät Nam nhö quy ñònh tröôùc ñaây cuûa Thueá lôïi töùc; caùc hoä gia ñình, caù nhaân noâng daân saûn xuaát haøng hoaù lôùn coù thu nhaäp cao vaãn phaûi noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp theo quy ñònh cuûa Chính phuû. - Chi phí hôïp lyù, hôïp leä: thuùc ñaåy caùc cô sôû kinh doanh cuûng coá coâng taùc keá toaùn, quaûn lyù hoaù ñôn, chöùng töø, tieát kieäm chi phí. + Boå sung caùc chi phí ñöôïc tính vaøo chi phí hôïp lyù hôïp leä: Chi phí nghieân cöùu khoa hoïc, caûi tieán kyõ thuaät, Caùc chi phí theo cheá ñoä cho lao ñoäng, Chi phí laõi tieàn vay, Khoáng cheá möùc chi phí quaûng caùo, tieáp thò,… lieân quan ñeán hoaït ñoäng tieân thuï saûn phaåm, dòch vuï. Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp (01/01/1999) quy ñònh khoâng quaù 7% toång chí phí. + Boå sung chi phí khoâng ñöôïc tính vaøo chi phí hôïp lyù hôïp leä: thu nhaäp cuûa saùng laäp vieân coâng ty khoâng tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh beân caïnh tieàn löông, tieàn coâng cuûa chuû doanh nghieäp tö nhaân, chuû hoä kinh doanh caù theå. - Thueá suaát: thueá suaát phoå thoâng laø 32%. - Keâ khai, noäp thueá vaø quyeát toaùn thueá: Luaät thueá TNDN (01/01/1999) ra ñôøi ñaõ coù nhöõng thay ñoåi raát lôùn, ñoù laø caùc cô sôû kinh doanh töï keâ khai, tính thueá phaûi noäp, taïm noäp thueá haøng quyù thay vì haøng thaùng nhö tröôùc ñaây, naêm quyeát toaùn thueá khoâng nhaát thieát laø naêm döông lòch maø coù theå theo naêm taøi chính cuûa caùc ñôn vò. 31 2.1.1.2- Giai ñoaïn 1999 - 2004 Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp coù hieäu löïc thi haønh töø 01/01/1999 coù nhöõng noäi dung cô baûn sau: - Ñoái töôïng noäp thueá: Toå chöùc, caù nhaân saûn xuaát, kinh doanh haøng hoaù, dòch vuï (döôùi ñaây goïi chung laø cô sôû kinh doanh) coù thu nhaäp ñeàu phaûi noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp.. - Ñoái töôïng khoâng noäp thueá: Hoä gia ñình, caù nhaân, toå hôïp taùc, hôïp taùc xaõ saûn xuaát noâng nghieäp coù thu nhaäp töø saûn phaåm troàng troït, chaên nuoâi, nuoâi troàng thuyû saûn khoâng thuoäc dieän noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp, tröø hoä gia ñình vaø caù nhaân noâng daân saûn xuaát haøng hoaù lôùn coù thu nhaäp cao theo quy ñònh cuûa Chính phuû. - Thu nhaäp chòu thueá bao goàm thu nhaäp töø hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh dòch vuï vaø thu nhaäp khaùc. Thu nhaäp chòu thueá baèng doanh thu tröø ñi caùc khoaûn chi phí hôïp lyù coù lieân quan ñeán thu nhaäp chòu thueá. Doanh thu : Toaøn boä tieàn baùn haøng , tieàn gia coâng, tieàn cung öùng dòch vuï, keå caû trôï giaù. Chi phí : Caùc khoaûn hôïp lyù ñöôïc tröø ñeå tính thu nhaäp chòu thueá, goàm: Khaáu hao taøi saûn coá ñònh, chi phí nguyeân lieäu , vaät lieäu, nhieân lieäu, naêng löôïng haøng hoùa thöïc teá söû duïng vaøo saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï, tieàn coâng, tieàn gia coâng, chi phí dòch vuï mua ngoaøi, chi phí quaûng caùo tieáp thò, khuyeán maõi lieân quan tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï,… Thu nhaäp chòu thueá khaùc bao goàm thu nhaäp töø cheânh leäch mua baùn chöùng khoaùn, quyeàn söû duïng taøi saûn, laõi chuyeån nhöôïng, cho thueâ, thanh lyù taøi saûn, tieàn göûi,… - Thueá suaát: 32 Caùc cô sôû kinh doanh trong nöôùc vaø toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi kinh doanh taïi Vieät Nam khoâng theo Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam: 32%. Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø beân nöôùc ngoaøi tham gia hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh theo möùc thueá suaát quy ñònh cuûa Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam: 25%. Caùc toå chöùc vaø caù nhaân trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi tieán haønh tìm kieám, thaêm doø, khai thaùc daàu khí: 50%; khai thaùc taøi nguyeân quyù hieám khaùc aùp duïng möùc thueá suaát töø 32% ñeán 50% phuø hôïp vôùi töøng döï aùn, töøng cô sôû kinh doanh. - Keâ khai, noäp thueá vaø quyeát toaùn thueá: Cô sôû kinh doanh töï khai, töï xaùc ñònh caùc ñieàu kieän ñöôïc öu tieân, caùc möùc ñöôïc mieãn giaûm, chuyeån loã ñeå ñaêng kyù vôùi cô quan thueá. Thôøi gian chuyeån loã cho pheùp toái ña laø naêm naêm. Thôøi haïn noäp thueá: haèng quyù, caùc coâng ty taïm noäp theo soá döï toaùn vaøo ñaàu naêm döông lòch. Trong quaù trình thöïc hieän, Luaät thueá TNDN boäc loä nhöõng ñieåm haïn cheá vaø ñöôïc söûa ñoåi, boå sung bôûi Luaät thueá TNDN coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 01/01/2004 vôùi nhöõng noäi dung thay ñoåi cô baûn sau: - Thu nhaäp chòu thueá: Boå sung thu nhaäp töø chuyeån quyeàn söû duïng ñaát, chuyeån quyeàn thueâ ñaát vaøo thu nhaäp chòu thueá. - Chi phí hôïp lyù, hôïp leä: Veà khaáu hao taøi saûn: Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp (01/01/2004) ñaõ cho pheùp khaáu hao nhanh nhöng toái ña khoâng quaù 2 laàn theo quy ñònh ñeå nhanh choùng ñoåi môùi coâng ngheä, ñaây laø ñieåm môùi so vôùi caùc luaät thueá tröôùc ñaây. Khoáng cheá möùc chi phí quaûng caùo, tieáp thò,… lieân quan ñeán hoaït ñoäng tieân thuï saûn phaåm, dòch vuï khoâng quaù 10% toång chí phí, ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng thöông 33 nghieäp, toång chi phí ñeå xaùc ñònh möùc khoáng cheá khoâng bao goàm giaù mua cuûa haøng hoaù baùn ra. - Thueá suaát: thueá suaát phoå thoâng giaûm töø 32% xuoáng 28%. - Mieãn giaûm thueá: Caùc tröôøng hôïp mieãn giaûm thueá daàn daàn ñöôïc xem xeùt theo höôùng khuyeán khích phaùt trieån caùc lónh vöïc, ngaønh ngheà theo ñònh höôùng cuûa nhaø nöôùc, phaùt trieån caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm, khuyeán khích ñaàu tö nöôùc ngoaøi,… 2.1.1.3- Giai ñoaïn 2004 – ñeán nay Noäi dung cô baûn cuûa Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp hieän haønh: - Ñoái töôïng noäp thueá: toå chöùc, caù nhaân saûn xuaát, kinh doanh haøng hoaù, dòch vuï coù thu nhaäp phaûi noäp thueá TNDN. - Thu nhaäp chòu thueá: Thu nhaäp chòu thueá = doanh thu – chi phí hôïp lyù + thu nhaäp chòu thueá khaùc. Doanh thu ñeå tính thu nhaäp chòu thueá laø toaøn boä tieàn baùn haøng, tieàn cung öùng dòch vuï (ñoái vôùi cô sôû kinh doanh noäp thueá GTGT theo phöông phaùp khaáu tröø, doanh thu chòu thueá laø giaù baùn haøng hoaù chöa coù thueá GTGT; ñoái vôùi cô sôû kinh doanh noäp thueá theo phöông phaùp tröïc tieáp, doanh thu chòu thueá laø giaù baùn haøng hoaù maø ngöôøi mua thanh toaùn). Chi phí hôïp lyù bao goàm: + Khaáu hao TSCÑ: Möùc trích khaáu hao ñöôïc caên cöù vaøo giaù trò TSCÑ vaø thôøi gian trích khaáu hao. + Chi phí nguyeân nhieân vaät lieäu thöïc teá söû duïng vaøo saûn xuaát, kinh doanh haøng hoùa, dòch vuï lieân quan ñeán doanh thu vaø thu nhaäp chòu thueá trong kyø ñöôïc tính theo möùc tieâu hao vaät tö hôïp lyù vaø giaù vaät tö thöïc teá xuaát kho. 34 + Chi phí tieàn löông, tieàn coâng, phuï caáp theo qui ñònh cuûa Boä luaät lao ñoäng, tieàn aên giöõa ca (tröø tieàn löông, tieàn coâng cuûa chuû DNTN, chuû hoä caù theå kinh doanh vaø thu nhaäp cuûa saùng laäp vieân coâng ty khoâng tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh saûn xuaát kinh doanh). + Chi phí nghieân cöùu khoa hoïc, coâng ngheä; saùng kieán, caûi tieán; y teá, ñaøo taïo lao ñoäng theo cheá ñoä qui ñònh; taøi trôï cho giaùo duïc. + Chi phí dòch vuï mua ngoaøi: ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi; söûa chöõa TSCÑ; tieàn thueâ TSCÑ; kieåm toaùn; dòch vuï phaùp lyù; thieát keá, xaùc laäp vaø baûo veä nhaõn hieäu haøng hoùa; baûo hieåm taøi saûn,... + Caùc khoaûn chi cho lao ñoäng nöõ theo qui ñònh cuûa phaùp luaät, chi baûo hoä lao ñoäng hoaëc trang phuïc,… + Chi traû laõi tieàn vay voán saûn xuaát, kinh doanh haøng hoùa, dòch vuï cuûa ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng, toå chöùc kinh teá khaùc theo laõi suaát thöïc teá; chi traû laõi tieàn vay cuûa caùc ñoái töôïng khaùc theo laõi suaát thöïc teá nhöng toái ña khoâng quaù 1,2 laàn möùc laõi suaát cho vay cuûa ngaân haøng thöông maïi. + Trích caùc khoaûn döï phoøng theo cheá ñoä quy ñònh. + Trôï caáp thoâi vieäc cho ngöôøi lao ñoäng theo cheá ñoä hieän haønh. + Chi phí veà tieâu thuï haøng hoùa, dòch vuï( chi phí baûo quaûn, bao goùi, vaän chuyeån, boác xeáp, thueâ kho baõi, baûo haønh). + Chi phí quaûng caùo, tieáp thò, khuyeán maõi lieân quan tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng saûn suaát, kinh doanh haøng hoùa, dòch vuï vaø caùc khoaûn chi phí khaùc ñöôïc khoáng cheá toái ña khoâng quaù 10% toång soá chi phí. + Caùc khoaûn thueá, phí, leä phí, tieàn thueâ ñaát phaûi noäp coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh haøng hoùa, dòch vuï ñöôïc tính vaøo chi phí hôïp lyù. 35 + Chi phí quaûn lyù kinh doanh do coâng ty nöôùc ngoaøi phaân boå cho cô sôû thöôøng truù ôû Vieät Nam theo qui ñònh cuûa chính phuû. + Chi phí mua haøng hoùa, dòch vuï cuûa toå chöùc, caù nhaân khoâng kinh doanh, khoâng coù hoùa ñôn chöùng töø do chính phuû qui ñònh Caùc khoaûn TNCT khaùc: Bao goàm thu nhaäp töø cheânh leäch mua, baùn chöùng khoaùn, quyeàn sôû höõu, quyeàn söû duïng taøi saûn; thu nhaäp töø chuyeån quyeàn söû duïng ñaát, chuyeån quyeàn thueâ ñaát; laõi töø chuyeån nhöôïng, cho thueâ, thanh lyù taøi saûn,… - Thueá suaát: + Aùp duïng möùc thueá suaát thoáng nhaát 28% ñoái vôùi caû cô sôû kinh doanh trong nöôùc vaø cô sôû kinh doanh coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. + AÙp duïng ñoái vôùi cô sôû kinh doanh tieán haønh tìm kieám, thaêm doø, khai thaùc daàu khí vaø taøi nguyeân quí hieám khaùc: thueá suaát töø 28% - 50% tuøy thuoäc vaøo töøng döï aùn, töøng cô sôû kinh doanh. - Mieãn, giaûm thueá TNDN: Theo qui ñònh luaät thueá TNDN hieän haønh, vieäc mieãn giaûm thueá TNDN ñöôïc thöïc hieän trong caùc tröôøng hôïp sau: + Mieãn thueá, giaûm thueá cho caùc döï aùn ñaàu tö thaønh laäp cô sôû kinh doanh, hôïp taùc xaõ, cô sôû kinh doanh di chuyeån ñòa ñieåm. Döï aùn ñaàu tö thaønh laäp cô sôû kinh doanh môùi thuoäc ngaønh ngheà, lónh vöïc, ñòa baøn khuyeán khích ñaàu tö, hôïp taùc xaõ ñöôïc aùp duïng thueá suaát 20%, 15%, 10%. Döï aùn ñaàu tö thaønh laäp cô sôû kinh doanh môùi thuoäc ngaønh ngheà, lónh vöïc, ñòa baøn khuyeán khích ñaàu tö vaø cô sôû kinh doanh di chuyeån ñòa ñieåm theo qui hoaïch, cô sôû kinh doanh di chuyeån ñeán ñòa baøn khuyeán khích ñaàu tö ñ._.aùc nöôùc phaùt trieån. Sau khi giaønh ñoäc laäp naêm 1975, kinh teá nöôùc ta coøn raát laïc haäu vaø môùi thöïc hieän caûi caùch kinh teá töø naêm 1990 ñeán nay. Trong khi ñoù, caùc nöôùc phaùt trieån ñaõ coù moät lòch söû khaù daøi cho quaù trình xaây döïng, phaùt trieån neàn kinh teá. Sau hôn 15 naêm caûi caùch kinh teá vaø thöïc hieän caûi caùch heä thoáng thueá, nhöõng 58 thaønh töïu ñaït ñöôïc qua töøng böôùc caûi caùch thueá trong thôøi gian qua raát ñaùng khích leä nhöng nhöõng toàn taïi, khieám khuyeát laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. - Chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng, vieäc xaây döïng moät heä thoáng thueá hieän ñaïi trong ñieàu kieän cô sôû haï taàng khoâng töông xöùng daãn ñeán thì vieäc xaùc ñònh, döï ñoaùn nhöõng tröôøng hôïp phaùt sinh trong moät neàn kinh teá ñang phaùt trieån thaät khoâng ñôn giaûn. Chính vì vaäy, chính saùch thueá thu nhaäp ñaõ chöa bao quaùt ñöôïc heát caùc nguoàn thu nhaäp phaùt sinh cuûa caùc toå chöùc vaø caùc caù nhaân trong xaõ hoäi. - Neàn kinh teá ñang phaùt trieån cuûa Vieät Nam raát caàn thu huùt caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Do vaäy, khi xaây döïng vaø thöïc hieän chính saùch thueá, Nhaø nöôùc ñaõ taïo ra quaù nhieàu öu ñaõi cho ngöôøi saûn xuaát kinh doanh, laøm cho chính saùch thueá phöùc taïp, taïo ra nhieàu keû hôû vaø chuùng trôû neân khoâng coøn phuø hôïp vôùi xu theá hoäi nhaäp, vôùi nhöõng cam keát khi Vieät Nam gia nhaäp WTO. - Do thöïc hieän quaù nhieàu muïc tieâu: taïo nguoàn thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc, thöïc hieän ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá, thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi,… daãn ñeán chính saùch thueá loàng nhieàu chính saùch öu ñaõi vôùi nhieàu möùc ñoä khaùc nhau gaây khoù khaên cho coâng taùc haønh thu vaø quaûn lyù thueá. 59 CHÖÔNG III: HOAØN THIEÄN HEÄ THOÁNG THUEÁ THU NHAÄP TAÏI VIEÄT NAM TRONG THÔØI KYØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ 3.1- Söï caàn thieát phaûi hoaøn thieän thueá thu nhaäp phuø hôïp vôùi hoäi nhaäp quoác teá Thueá thu nhaäp hieän haønh cuûa nöôùc ta maët duø ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhieàu nhöôïc ñieåm so vôùi tröôùc ñaây, tuy nhieân cuõng coøn toàn taïi khoâng ít ñieåm haïn cheá. Ñaëc bieät, trong ñieàu kieän hoäi nhaäp quoác teá, vieäc hoaøn thieän chính saùch thueá thu nhaäp caøng trôû neân caáp thieát hôn. - Töø khi nöôùc ta chuyeån sang kinh teá thò tröôøng vaø taêng cöôøng caùc quan heä hôïp taùc quoác teá, neàn kinh teá taêng tröôûng vaø phaùt trieån raát nhanh. Caùc hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh gia taêng vaø ñaït hieäu quaû kinh teá raát roõ neùt, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân cuõng taêng leân ñaùng keå. Tuy nhieân, chính saùch thueá thu nhaäp hieän haønh coøn nhieàu ñieåm baát hôïp lyù ñaõ gaây thaát thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc. - Kinh neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, möùc ñoä caïnh tranh caøng gay gaét, daãn ñeán coù nhieàu doanh nghieäp hoaït ñoäng hieäu quaû vaø ngaøy caøng baønh tröôùng nhöng cuõng coù nhieàu doanh nghieäp gaëp khoù khaên, cheânh leäch thu nhaäp giöõa caùc taàng lôùp daân cö caøng lôùn. Do vaäy, raát caàn chính saùch thueá thu nhaäp thöïc hieän toát vai troø ñieàu tieát thu nhaäp, haïn cheá phaân hoaù giaøu ngheøo. - Baát cöù quoác gia naøo cuõng duøng chính saùch thueá laøm coângï cuï ñeå ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá theo ñònh höôùng cuûa nhaø nöôùc. Tuy nhieân, neáu chính saùch thueá khoâng phuø hôïp seõ phaûn taùc duïng, coù theå kìm haõm söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc. Vieäc xaây döïng chính saùch thueá phuø hôïp, phaùt huy heát vai troø cuûa noù laø ñieàu heát söùc caàn thieát, beân caïnh vieäc thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu ñieàu tieát 60 vó moâ neàn kinh teá, noù coøn khuyeán khích caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, khuyeán khích ngöôøi daân laøm giaøu chính ñaùng nhaèm thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. - Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, caùc chính saùch thueá phaûi phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, nhöng chính saùch thueá thu nhaäp Vieät Nam hieän nay coøn raát nhieàu ñieåm baát caäp. Hôn nöõa, nöôùc ta gia nhaäp toå chöùc kinh teá theá giôùi WTO vaøo thaùng 11 naêm 2006 vôùi haøng loaït nhöõng cam keát veà vieäc mieãn giaûm thueá, ñaëc bieät laø thueá nhaäp khaåu seõ aûnh höôûng ñeán nguoàn thu ngaân saùch trong khi möùc chi ngaân saùch khoâng heà giaûm xuoáng maø coøn coù xu höôùng gia taêng. Do vaäy, yeâu caàu ñaët ra laø phaûi hoaøn thieän chính saùch thueá thu nhaäp vöøa nhaèm taêng thu cho ngaân saùch buø ñaép phaàn thu suït giaûm cuûa caùc saéc thueá khaùc vöøa goùp phaàn taïo thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc. 3.2- Muïc tieâu vaø ñònh höôùng hoaøn thieän thueá thu nhaäp Chöông trình caûi caùch heä thoáng thueá höôùng ñeán naêm 2010 caàn xaùc ñònh roõ muïc tieâu caûi caùch heä thoáng thueá laø: xaây döïng heä thoáng chính saùch thueá ñoàng boä, coù cô caáu hôïp lyù phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, hieän ñaïi hoaù coâng taùc quaûn lyù thueá. - Muïc tieâu cuï theå: + Chính saùch thueá phaûi laø coâng cuï quaûn lyù vaø ñieàu tieát vó moâ cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá, ñoäng vieân caùc nguoàn löïc, thuùc ñaåy hoaït ñoäng ñaàu tö phaùt trieån, ñoåi môùi coâng ngheä,… ñaûm baûo cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, goùp phaàn oån ñònh vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân daân. + Ñeán naêm 2010, ñaûm baûo tyû leä ñoäng vieân veà thueá vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc bình quaân haøng naêm töø 20% - 21% GDP, môû roäng dieän thueá tröïc thu vaø taêng tyû troïng thueá tröïc thu trong toång soá thu veà thueá. Phaán ñaáu ñeán naêm 2020, tyû leä ñoäng vieân veà thueá vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc ñaït 24% GDP. 61 + Chính saùch thueá phaûi ñöôïc xaây döïng vaø aùp duïng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá vaø caû cam keát quoác teá. + Taïo moâi tröôøng phaùp lyù bình ñaúng vaø coâng baèng, aùp duïng thoáng nhaát khoâng phaân bieät doanh nghieäp trong nöôùc hay doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. + Caûi caùch thueá theo höôùng ñôn giaûn, minh baïch, coâng khai, taùch chính saùch xaõ hoäi ra khoûi chính saùch thueá. + Caûi caùch quaûn lyù thueá: ñaåy maïnh caûi caùch haønh chính thueá, naâng cao trình ñoä quaûn lyù thueá cuûa Vieät Nam ngang taàm vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. - Vôùi muïc tieâu treân, ñònh höôùng caûi caùch chính saùch thueá thu nhaäp nhö sau: + Thueá thu nhaäp laø loaïi thueá tröïc thu ñieàu tieát thu nhaäp töø keát quaû saûn xuaát kinh doanh vaø thu nhaäp cuûa moïi ngöôøi daân neân caàn xaây döïng moät caùch khoa hoïc vaø giaûm möùc thueá suaát nhaèm khuyeán khích hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø ñoäng vieân ngöôøi lao ñoäng naâng cao trình ñoä, noã löïc laøm giaøu chính ñaùng goùp phaàn thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. + Thueá thu nhaäp phaûi bao quaùt heát taát caû caùc khoaûn thu nhaäp caàn thieát cho ngaân saùch nhaø nöôùc, giaûm dieän mieãn, giaûm thueá, ñaûm baûo nguoàn thu cho ngaân saùch khi caét giaûm thueá nhaäp khaåu trong ñieàu kieän hoäi nhaäp. + Thoáng nhaát möùc thueá suaát, ñaûm baûo bình ñaúng trong caïnh tranh. Xaây döïng caùc chính saùch thueá phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá vaø caû cam keát quoác teá. + Chính saùch thueá phaûi ñöôïc xaây döïng coù heä thoáng, ñôn giaûn, deã thöïc hieän, caûi caùch haønh chính thueá, naâng cao trình ñoä quaûn lyù thu thueá. 3.4- Caùc giaûi phaùp hoaøn thieän chính saùch thueá thu nhaäp 3.3.1- Hoaøn thieän thueá thu nhaäp doanh nghieäp - Doanh thu: 62 Ñieàu kieän ñeå ñöôïc ghi nhaän doanh thu theo quy ñònh cuûa luaät thueá coù nhieàu ñieåm khaùc vôùi quy ñònh veà cheá ñoä keá toaùn, taøi chính cuûa doanh nghieäp neân thöôøng xaûy ra cheânh leäch thueá thu nhaäp, do vaäy caàn coù söï lieân heä, ñoái chieáu chaët cheõ giöõa luaät thueá TNDN vaø caùc quy ñònh veà taøi chính doanh nghieäp veà cheá ñoä keá toaùn nhaèm haïn cheá nhöõng tröôøng hôïp sai leäch naøy. - Xaùc ñònh caùc khoaûn chi phí hôïp lyù: Ñaây laø noäi dung quan troïng trong vieäc xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá, xaùc ñònh soá thueá TNDN phaûi noäp vaø ñang ñöôïc caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc cô quan chöùc naêng ñaëc bieät quan taâm. Caùc chi phí ñöôïc coâng nhaän laø chi phí hôïp lyù caàn phaûi thoaû maõn caùc ñieàu kieän: coù lieân quan ñeán vieäc taïo ta doanh thu vaø thu nhaäp chòu thueá khaùc, thöïc teá coù chi, naèm trong ñònh möùc kinh teá kyõ thuaät cho pheùp. Veà chi phí nguyeân vaät lieäu, nhieân lieäu, ñeå traùnh tình traïng caùc doanh nghieäp khai man, mua hoaù ñôn nhaèm taêng chi phí ñaàu vaøo, giaûm thu nhaäp chòu thueá, thaát thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø khoâng coâng baèng cho caùc doanh nghieäp, Nhaø nöôùc neân xem xeùt ñöa ra ñònh möùc tieâu hao cho caùc maët haøng hoaëc caên cöù theo möùc tieâu hao trung bình cuûa caùc doanh nghieäp trong cuøng ngaønh ngheà ñeå coù giôùi haïn toái ña cho pheùp caùc khoaûn chi phí. Coù theå yeâu caàu caùc doanh nghieäp ñaêng kyù tröôùc ñònh möùc ñeå cô quan thueá kieåm tra, so saùnh, ñoái chieáu khi quyeát toaùn thueá. Vieäc khoáng cheá chi phí quaûng caùo, tieáp thò caàn cho pheùp caùc doanh nghieäp phaân boå chi phí naøy trong thôøi gian 5 naêm vì tuyø theo töøng thôøi kyø maø doanh nghieäp thöïc hieän chieán löôïc tieáp thò phuø hôïp. Vieäc cho pheùp khaáu hao nhanh ñeå khuyeán khích ñoåi môùi coâng ngheä, caûi tieán kyõ thuaät laø moät giaûi phaùp raát höõu ích. Tuy nhieân, caàn löu yù ñoái vôùi caùc doanh nghieäp dieän öu ñaõi vì seõ xaûy ra tröôøng hôïp khaáu hao nhanh trong thôøi gian 63 öu ñaõi ñeå coù lôïi nhaát cho doanh nghieäp. Do vaäy, hoaëc laø cho pheùp doanh nghieäp khaáu hao nhanh khi khoâng coøn trong thôøi gian öu ñaõi hoaëc neáu doanh nghieäp choïn khaáu hao nhanh thì khoâng höôûng öu ñaõi. Ñoái vôùi hieän töôïng chuyeån giaù nguyeân vaät lieäu, haøng hoaù ôû caùc coâng ty ña quoác gia hoaëc qua söï lieân keát cuûa caùc coâng ty nhaèm laùch thueá, troán thueá, nhaø nöôùc caàn coù quy ñònh, höôùng daãn cuï thueå ñeå caùn boä thueá thöïc hieän ñöôïc, hôn nöõa caàn coù söï ñaàu tö coâng ngheä thoâng tin ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc xaùc ñònh maët baèng giaù thò tröôøng. - Thueá suaát: Thueá suaát hieän taïi laø 28%. Neàn kinh teá nöôùc ta ñang phaùt trieån, caàn khuyeán khích ñaàu tö môû roäng saûn xuaát kinh doanh neân caàn giaûm möùc thueá suaát xuoáng khoaûng 25% ñeå caùc doanh nghieäp coù ñieàu kieän tích luyõ taùi ñaàu tö vaø ñeå möùc thueá suaát naøy phuø hôïp vôùi khaû naêng thuï thueá, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå doanh nghieäp thöïc hieän nghóa vuï thueá cuûa mình , traùnh hieän töôïng laùch thueá, troán thueá. Giaûm thueá suaát thaáp hôn caùc nöôùc trong khu vöïc laø moät trong nhöõng bieän phaùp haïn cheá tình traïng chuyeån giaù baát lôïi cho nguoàn thu thueá cuûa nöôùc ta. Möùc thueá suaát thueá TNDN thaáp hôn caùc nöôùc trong khu vöïc cuõng laø moät trong nhöõng caùch thöùc khuyeán khích ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Mieãn giaûm, öu ñaõi veà thueá Caàn xem xeùt kyõ vaø giaûm bôùt caùc tröôøng hôïp öu ñaõi, hieän nay caùc danh muïc ñöôïc höôûng öu ñaõi quaù nhieàu vöøa laøm giaûm nguoàn thu thueá cho ngaân saùch, vöøa gaây khoù khaên, phöùc taïp cho coâng taùc quaûn lyù thu thueá vaø coù khi coøn khoâng ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaët ra. Nghò ñònh soá 24/2007/NÑ-CP ban haønh ngaøy 14 thaùng 2 naêm 2007 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp ñaõ baõi boû caùc öu ñaõi thueá 64 TNDN do ñaùp öùng caùc ñieàu kieän veà söû duïng nguyeân lieäu trong nöôùc, ñaùp öùng ñieàu kieän veà tyû leä xuaát khaåu cuûa hoaït ñoäng deät, may. Tuy nhieân, caàn xem xeùt giaûi quyeát nhöõng öu ñaõi coøn laïi ñeå phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Chính saùch öu ñaõi, mieãn giaûm thueá nhaèm thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi nhö chính saùch ñoái vôùi lao ñoäng nöõ, hoaït ñoäng daïy ngheà cho daân toäc thieåu soá, ngöôøi taøn taät, treû em coù hoaøn caûnh khoù khaên, ñoái töôïng teä naïn xaõ hoäi,… caàn taùch ra khoûi Luaät thueá TNDN maø neân duøng nhöõng chính saùch hoã trôï khaùc. 3.3.2- Hoaøn thieän thueá thu nhaäp caù nhaân Kyø hoïp thöù 2 cuûa Quoác hoäi khoaù XII ñaõ thoâng qua Luaät thueá TNCN vaø luaät naøy coù hieäu löïc töø naêm 2009. Ñeå Luaät mang tính khaû thi cao, caùc vaên baûn döôùi luaät phaûi ñöôïc xaây döïng chaët cheõ, ñoàng boä vaø ñaûm baûo tính ñôn giaûn, deã hieåu, deã thöïc hieän laø thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi caùc cô quan chöùc naêng. Xaây döïng caùc vaên baûn höôùng daãn phaûi coù loä trình cuï theå vaø haïn cheá toái ña caùc vaên baûn. Caùc quy ñònh chi tieát ñeå thöïc hieän vaø cuõng nhö caùc hình thöùc cheá taøi phaûi ñöôïc ñöa ra trong caùc vaên baûn coù tính phaùp lyù cao. Caùc noäi dung caàn phaûi laøm roõ trong nghò ñònh, thoâng tö höôùng daãn thi haønh luaät nhö sau: - Ñoái töôïng chòu thueá cuûa thueá TNCN bao goàm: thu nhaäp töø ñaàu tö voán, laõi tieàn göûi tieát kieäm, lôïi töùc coå phaàn, laõi traùi phieáu, tín phieáu, lôïi töùc töø caùc hình thöùc goùp voán khaùc, Nhaø nöôùc caàn phaûi quy ñònh chi tieát veà caùch tính goäp caùc loaïi tieàn laõi, lôïi töùc, lôïi nhuaän,… ñeå traùnh tình traïng laùch thueá. - Ñoái vôùi laõi tieàn göûi tieát kieäm: vaán ñeà gaëp khoù khaên trong quaûn lyù laø ngöôøi daân coù theå chia nhoû khoaûn tieàn göûi döôùi möùc chòu thueá. Hieän nay, caùc ngaân haøng thöïc hieän baûo maät caùc thoâng tin khaùch haøng. Vaäy, ñeå ñaûm baûo coâng baèng khi ñaùnh thueá, Nhaø nöôùc phaûi xem xeùt ñeán vieäc caùc ngaân haøng cuõng nhö caùc toå chöùc tín duïng khaùc phaûi coâng khai caùc thoâng tin caàn thieát. 65 - Vieäc thu thueá treân caùc khoaûn thu nhaäp veà mua baùn chöùng khoaùn caàn xem xeùt, tính toaùn ñeán söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng non treû naøy. Hôn nöõa, caàn phaûi coù quy ñònh roõ veà phöông phaùp xaùc ñònh giaù mua baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng OTC ñeå ñem laïi coâng baèng cho ngöôøi daân. - Giaûm tröø gia caûnh: Luaät chæ ñöa ra caùc möùc giaûm tröø gia caûnh cho caùc ñoái töôïng phuï thuoäc, tuy nhieân, khoâng quy ñònh chi tieát theá naøo laø ngöôøi phuï thuoäc maø ngöôøi noäp thueá coù traùch nhieäm nuoâi döôõng. Theo Luaät hoân nhaân vaø gia ñình thì nghóa vuï caáp döôõng ñöôïc thöïc hieän giöõa cha, meï vôùi con caùi, giöõa vôï vaø choàng, giöõa oâng baø noäi, oâng baø ngoaïi vôùi chaùu, giöõa anh chò em ruoät. Vaên baûn höôùng daãn thi haønh luaät thueá TNCN caàn quy ñònh roõ nhöõng moái quan heä ñeå ñöôïc tính giaûm tröø cho ngöôøi phuï thuoäc, sao cho khoâng choàng cheùo giöõa caùc luaät. Veà ñieàu kieän ñeå giaûm tröø cho ngöôøi phuï thuoäc: + Tröôøng hôïp ngöôøi thaân naèm trong ñoä tuoåi lao ñoäng nhöng thu nhaäp khoâng ñuû nuoâi soáng baûn thaân, ví duï nhö noâng daân ôû vuøng noâng thoân, hoaëc ngöôøi ôû thaønh thò nhöng khoâng coù vieäc laøm oån ñònh ñeå ñaûm baûo cuoäc soáng thì coù ñöôïc xem laø ngöôøi phuï thuoäc khoâng. Neáu khoâng xem laø ngöôøi phuï thuoäc thì khoâng ñaûm baûo coâng baèng vì thöïc söï ngöôøi noäp thueá vaãn phaûi nuoâi vaø hoã trôï cho ngöôøi thaân ñoù. Coøn neáu xem laø ngöôøi phuï thuoäc thì laøm sao ñeå xaùc ñònh ñöôïc thu nhaäp thöïc teá vaø thu nhaäp bao nhieâu thì ñöôïc xem laø ñaûm baûo cuoäc soáng, coù caên cöù theo möùc 1,6 trieäu ñoàng khi giaûm tröø hay khoâng. + Khi cha, meï nhaän löông höu trí thì coù caàn xem xeùt möùc löông höu bao nhieâu ñeå ñaûm baûo cuoäc soáng khi tính ngöôøi phuï thuoäc hay khoâng. 66 + Ñoái vôùi con caùi: tröôøng hôïp con caùi ñaõ thaønh nieân nhöng ñi hoïc cao ñaúng, ñaïi hoïc,… chöa lao ñoäng thì coù ñöôïc tính laø ngöôøi phuï thuoäc khoâng caàn phaûi ñöôïc laøm roõ. Chieát tröø gia caûnh theo phöông phaùp khaáu tröø tieâu chuaån vôùi soá tieàn aán ñònh tröôùc seõ laø ñôn giaûn vaø deã aùp duïng. Vôùi ñieàu kieän cuûa nöôùc ta hieän nay, vieäc aùp duïng phöông phaùp khaáu tröø tieâu chuaån theo Luaät thueá TNCN vöøa ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua laø hoaøn toaøn hôïp lyù. Taùc giaû kieán nghò ñeán naêm 2015, sau khi Luaät thueá TNCN ñaõ ñöôïc trieån khai thöïc hieän toát, caùc hình thöùc thanh toaùn, chi traû qua ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän ñaûm baûo cho vieäc xaùc ñònh caùc khoaûn thu nhaäp, chi phí cuûa cô quan thueá thì chuyeån sang aùp duïng phöông phaùp khaáu tröø theo chi phí thöïc teá trong danh muïc vaø ñònh möùc quy ñònh hoaëc coù theå phoái hôïp caû hai phöông phaùp tuyø theo khoaûn muïc chieát tröø nhaèm ñaûm baûo coâng baèng thöïc söï. - Keâ khai vaø khaáu tröø thueá Caàn coù vaên baûn höôùng daãn keâ khai cuï theå, chi tieát vaø caùc bieåu maãu phaûi ñôn giaûn, deã thöïc hieän. Hieän nay coù hai phöông phaùp keâ khai: ñoái vôùi thu nhaäp töø tieàn löông, tieàn coâng aùp duïng phöông phaùp khaáu tröø taïi nguoàn; ñoái vôùi thu nhaäp töø kinh doanh thì keâ khai, noäp thueá tröïc tieáp. Tuy nhieân, vieäc khai haøng thaùng maát nhieàu thôøi gian cho ngöôøi noäp thueá vaø caû caùn boä thueá, ñaëc bieät khi aùp duïng luaät thueá môùi phaùt sinh caùc tröôøng hôïp giaûm tröø cho ngöôøi phuï thuoäc, caùn boä thueá vöøa phaûi kieåm tra, ñoái chieáu ñeå traùnh tình traïng khai truøng ngöôøi phuï thuoäc taïo aùp löïc coâng vieäc cho ngaønh thueá. Do vaäy, neân chaêng thöïc hieän vieäc keâ khai thu nhaäp haøng thaùng nhöng ñöôïc thöïc hieän moãi quyù moät laàn, nghóa laø treân cuøng moät tôø khai coù soá lieäu thu nhaäp cuûa töøng thaùng trong quyù. Taát caû caùc noäi dung treân caàn phaûi ñöôïc quy ñònh chi tieát thì luaät thueá TNCN môùi coù theå thöïc thi ñöôïc. 67 3.3.3- Hoaøn thieän quaûn lyù thueá thu nhaäp Luaät quaûn lyù thueá coù hieäu löïc töø ngaøy 01/07/2007 laø ñaõ coù phaân ñònh traùch nhieäm cuûa ngöôøi noäp thueá, cô quan chi traû thu nhaäp, cô quan thueá vaø caùc ban ngaønh lieân quan. Tuy nhieân, do môùi baét ñaàu aùp duïng, chöa traûi qua nhieàu thöïc teá neân cuõng chöa boäc loä caùc nhöôïc ñieåm. Thueá thu nhaäp laø moät loaïi thueá tröïc thu, ngöôøi chòu thueá cuõng laø ngöôøi noäp thueá neân coâng taùc quaûn lyù khaù phöùc taïp. Ñeå hoaøn thieän quaûn lyù thueá thu nhaäp, caàn xem xeùt thöïc hieän caùc vaán ñeà sau: - Maõ soá thueá, maõ soá coâng daân: Beân caïnh vieäc caáp maõ soá thueá cho caùc doanh nghieäp, taát caû nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp döôùi baát cöù hình thöùc naøo naøo phaûi ñaêng kyù maõ soá thueá, moïi ngöôøi daân ñeàu ñöôïc caáp maõ soá coâng daân ñeå thuaän tieän cho vieäc theo doõi möùc giaûm tröø ngöôøi phuï thuoäc cuûa caùc ñoái töôïng noäp thueá. - Vaán ñeà maáu choát hieän nay trong coâng taùc quaûn lyù thu thueá laø khoâng xaùc ñònh ñöôïc thu nhaäp cuûa ngöôøi daân. Thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët laø ñieàu kieän ñaàu tieân ñöôïc keå ñeán ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy. Tieáp theo laø coâng khai thoâng tin veà khaùch haøng cuûa caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng. Ñaây laø nhieäm vuï raát naëng neà vaø caáp thieát cuûa nhaø nöôùc ta. - Naâng cao traùch nhieäm, xaùc ñònh roõ nhieäm vuï cuûa caùc caùc ñôn vò vaø caù nhaân lieân quan. Traùch nhieäm cuûa caùc ñoái töôïng lieân quan caàn phaûi ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, chi tieát nhaèm giuùp hoï thöïc hieän ñuùng coâng vieäc cuûa mình vaø xöû lyù nghieâm minh caùc tröôøng hôïp vi phaïm. - Caùc hình thöùc cheá taøi phaûi ñuû söùc raên ñe caùc haønh vi troán thueá, gian laän thueá. Töø tröôùc ñeán nay, caùc hình thöùc cheá taøi ôû nöôùc ta quaù nheï neân tình traïng vi phaïm caùc quy ñònh cuûa thueá cuûa ñoái töôïng noäp thueá cuõng nhö caùc tieâu cöïc cuûa caùc cô quan chöùc naêng xaûy ra quaù nhieàu. Caàn phaûi xaùc ñònh roõ chöùc naêng, nhieäm 68 vuï cuûa caùc ñoái töôïng lieân quan vaø hình thöùc cheá taøi thích ñaùng. Chaúng haïn, caù nhaân, cô quan chi traû thu nhaäp khoâng keâ khai vaø ñoùng thueá thu nhaäp ñuùng quy ñònh seõ bò ñeàn buø gaáp nhieàu soá thueá gian laän. Caùn boä thueá, ñôn vò thanh tra caáu keát vôùi ñoái töôïng noäp thueá ñeå gian laän veà thueá seõ bò xöû lyù kyû luaät vaø ñeàn buø gaáp nhieàu laàn soá thueá gian laän,… 3.4- Caùc giaûi phaùp hoã trôï - Caûi caùch haønh chính veà thueá: Thuû tuïc haønh chính laø yeáu toá raát quan troïng goùp phaàn ñem laïi hieäu quaû cho coâng taùc quaûn lyù thu thueá. Ñaàu tieân laø caàn phaûi xaây döïng quy trình thöïc hieän caùc nghieäp vuï quaûn lyù thu thueá, trong ñoù xaùc ñònh traùch nhieäm trong töøng böôùc coâng vieäc nhaèm giuùp heä thoáng hoaït ñoäng thoâng suoát, nhòp nhaøng. + Caùc thuû tuïc caàn ñôn giaûn, löôït boû caùc khaâu khoâng caàn thieát taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi noäp thueá vaø cô quan thueá. + Quy trình phaûi ñöôïc caûi tieán treân cô sôû naâng cao traùch nhieäm vaø tinh thaàn töï giaùc cuûa ñoái töôïng noäp thueá. + Caàn phaûi caûi thieän moái quan heä giöõa cô quan thueá vaø ñoái töôïng noäp thueá treân tinh thaàn hoï nhaän thaáy ñöôïc nghóa vuï ñoùng thueá ñeå thöïc hieän toát. Naâng cao tinh thaàn hôïp taùc giöõa cô quan thueá vaø caùc cô quan chöùc naêng nhaèm giuùp cô quan thueá trong coâng taùc xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá cuõng nhö giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân quan. + Caûi caùch haønh chính phaûi xem xeùt ñeán cô caáu nhaân söï, boá trí coâng taùc phuø hôïp nhaèm ñaït ñöôïc hieäu quaû coâng vieäc trong ñieàu kieän chi phí thaáp nhaát. - Ñaåy maïnh öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong quaûn lyù thueá: Ñeå quaûn lyù thueá toát, coâng ngheä thoâng tin laø moät trong nhöõng yeáu toá tieân quyeát. Thoâng qua söï trôï giuùp cuûa coâng ngheä thoâng tin, caùn boä thueá môùi coù theå 69 tieáp xuùc, theo doõi vaø xöû lyù caùc thoâng tin lieân quan. Vieäc keát noái thoâng tin toát giöõa caùc ngaønh lieân quan nhö thueá, kho baïc, haûi quan,… ngaønh thueá môùi coù theå xaùc ñònh ñöôïc thu nhaäp chòu thueá vaø môùi phaùt hieän ñöôïc caùc tröôøng hôïp khai man thueá, gian laän veà thueá. - Caûi caùch boä maùy quaûn lyù thueá vaø ñaøo taïo caùn boä thueá: Ñeå phuø hôïp vaø ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu quaûn lyù thueá ngaøy caøng cao, vieäc caûi caùch, hoaøn thieän boä maùy quaûn lyù thueá phaûi ñöôïc thöôøng xuyeân thöïc hieän ñeå ñaùp öùng coâng vieäc. Hôn nöõa, ñoäi nguõ caùn boä thueá caàn phaûi ñöôïc ñaøo taïo boài döôõng ñeå coù ñuû trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï vaø phaûi coù phaåm chaát ñaïo ñöùc toát. Caùn boä thueá phaûi coù khaû naêng nhaän bieát, xaùc ñònh caùc tröôøng hôïp gian laän thueá vaø xöû lyù chuùng kòp thôøi, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi. - Thöïc hieän toát coâng taùc tuyeân truyeàn, phoå bieán phaùp luaät veà thueá: Caàn linh ñoäng söû duïng ña daïng caùc hình thöùc truyeàn thoâng nhö toå chöùc caùc cuoäc thi tìm hieåu phaùp luaät veà thueá cho nhieàu ñoái töôïng nhö CBCNV, sinh vieân, hoïc sinh,… Sinh vieân, hoïc sinh chöa phaûi laø ñoái töôïng noäp thueá nhöng coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình, vaø chính caùc em cuõng laø ñoái töôïng noäp thueá sau naøy, hình thöùc naøy khoâng nhöõng trang bò kieán thöùc veà phaùp luaät thueá cho caùc em maø coøn taïo yù thöùc veà nghóa vuï ñoùng thueá ngay töø khi coøn nhoû. Moãi caùc boä thueá caàn phaûi yù thöùc roõ traùch nhieäm cuûa mình veà vieäc tuyeân truyeàn chính saùch thueá. Trong quaù trình coâng taùc, caùn boä thueá phaûi coù traùch nhieäm cung caáp thoâng tin, höôùng daãn roõ caùc quy ñònh veà thueá cuõng nhö giaûi quyeát trieät ñeå caùc vaán ñeà veà gian laän thueá nhaèm taïo nieàm tin cho moïi ngöôøi daân. Ñaëc bieät, caùn boä thueá phaûi laø ngöôøi laøm göông trong vieäc thöïc hieän nghóa vuï thueá cuûa mình. 70 KEÁT LUAÄN Trong thôøi kyø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, vôùi nhöõng cam keát khi gia nhaäp WTO veà caét giaûm thueá, soá thu thueá nhaäp khaåu seõ giaûm maïnh. Ñeå buø ñaép ngaân saùch nhaø nöôùc, ñaûm baûo cho nguoàn chi, taùc giaû nghieân cöùu heä thoáng thueá thu nhaäp nhaèm ñöa ra caùc giaûi phaùp ñeå goùp phaàn phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Thueá TNDN ñöôïc hoaøn chænh vôùi nhöõng giaûi phaùp caûi caùch phöông phaùp xaùc ñònh doanh thu, caùc khoaûn chi phí hôïp lyù, thueá suaát vaø caùc tröôøng hôïp mieãn giaûm thueá. Ñeå Luaät thueá TNCN coù hieäu löïc töø ngaøy 01/01/2009 thöïc thi ñöôïc, taùc giaû kieán nghò nhöõng giaûi phaùp cho caùc vaên baûn döôùi luaät ñi saùt vôùi thöïc teá, cuï theå, chi tieát nhöõng ñieåm chöa quy ñònh roõ trong luaät. Caùc giaûi phaùp treân caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän ñoàng boä, thoáng nhaát, khoâng ñeå choàng cheùo giöõa caùc luaät. Söï phoái hôïp cuûa caùc ban ngaønh laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaët ra. ____oOo_____ 71 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1- PGS.TS. Leâ Vaên Aùi (chuû bieân), TS. Ñoã Ñöùc Minh (2002), Thueá thu nhaäp caù nhaân treân theá giôùi vaø ñònh höôùng vaän duïng ôû Vieät Nam, NXB Taøi chính, Haø Noäi. 2- Joseph E. Stiglitz (1995), Kinh teá hoïc coâng coäng, NXB Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät, Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá Quoác Daân Haø Noäi. 3- GS.TS. Döông Thò Bình Minh (chuû bieân) (2005), Taøi chính Coâng, NXB Taøi chính, Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá TP.HCM 4- TS. Phaïm Vaên Naêng, TS. Traàn Hoaøng Ngaân, TS. Söû Ñình Thaønh (2002), Söû duïng caùc coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng voán cho chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam ñeán naêm 2020, NXB Thoáng Keâ, TP.HCM 5- Luaät thueá lôïi töùc 6- Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp caùc laàn söûa ñoåi, boå sung vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh. 7- Phaùp leänh thueá thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi coù thu nhaäp cao ban haønh laàn ñaàu vaø caùc laàn söûa ñoåi, boå sung vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh. 8- Luaät thueá thu nhaäp caù nhaân coù hieäu löïc naêm 2009 ñaõ ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua. 9- Taïp chí Thueá nhaø nöôùc caùc soá naêm 2007 10- Taïp chí Kinh teá phaùt trieån caùc soá naêm 2007 11- Taïp chí Kinh teá vaø döï baùo soá 5/2007 12- Taïp chí Thoâng tin & Döï baùo kinh teá – xaõ hoäi soá 19, thaùng 7 naêm 2007 72 PHỤ LỤC 1 Bảng 1: Đầu tư trực tiếp của nước ngoài được cấp giấy phép 1988 - 2006 Vốn đăng ký (Triệu đô la Mỹ) (*) Trong đó: Vốn pháp định Chia ra Số dự án Tổng số Tổng số Nước ngoài góp Việt Nam góp Tổng số vốn thực hiện (Triệu đô la Mỹ) Tổng số 8266 78248.2 34945.4 29613.7 5331.7 37271.7 1988 - 1990 211 1602.2 1279.7 1087.3 192.4 1988 37 341.7 258.7 219.0 39.7 1989 67 525.5 300.9 245.0 55.9 1990 107 735.0 720.1 623.3 96.8 1991 - 1995 1409 17663.0 10759.0 8605.5 2153.5 6517.8 1991 152 1291.5 1072.4 883.4 189.0 328.8 1992 196 2208.5 1599.3 1343.7 255.6 574.9 1993 274 3037.4 1842.5 1491.1 351.4 1017.5 1994 372 4188.4 2539.7 2030.3 509.4 2040.6 1995 415 6937.2 3705.1 2857.0 848.1 2556.0 1996 - 2000 1724 26259.0 10921.8 8714.5 2207.3 12944.8 1996 372 10164.1 3511.4 2906.3 605.1 2714.0 1997 349 5590.7 2649.1 2046.0 603.1 3115.0 1998 285 5099.9 2474.2 1939.9 534.3 2367.4 1999 327 2565.4 975.1 870.5 104.6 2334.9 2000 391 2838.9 1312.0 951.8 360.2 2413.5 2001 - 2005 3935 20720.2 7310.1 6878.1 432.0 13852.8 2001 555 3142.8 1708.6 1643.0 65.6 2450.5 2002 808 2998.8 1272.0 1191.4 80.6 2591.0 2003 791 3191.2 1138.9 1055.6 83.3 2650.0 2004 811 4547.6 1217.2 1112.6 104.6 2852.5 2005 970 6839.8 1973.4 1875.5 97.9 3308.8 Sơ bộ 2006 987 12003.8 4674.8 4328.3 346.5 3956.3 (*) Bao gồm cả vốn tăng thêm của các dự án đã được cấp giấy phép từ các năm trước. Nguồn: Tổng cục thống keâ 73 Đầu tư trực tiếp của nước ngoài được cấp giấy phép 1988 - 2006 Năm Tổng số vốn đăng ký (Triệu đô la Mỹ) Tổng số vốn số vốn thực hiện (Triệu đô la Mỹ) 1991 1291.5 328.8 1992 2208.5 574.9 1993 3037.4 1017.5 1994 4188.4 2040.6 1995 6937.2 2556.0 1996 10164.1 2714.0 1997 5590.7 3115.0 1998 5099.9 2367.4 1999 2565.4 2334.9 2000 2838.9 2413.5 2001 3142.8 2450.5 2002 2998.8 2591.0 2003 3191.2 2650.0 2004 4547.6 2852.5 2005 6839.8 3308.8 Sơ bộ 2006 12003.8 3956.3 Đầu tư trực tiếp nước ngoaøi 0.0 2000.0 4000.0 6000.0 8000.0 10000.0 12000.0 14000.0 19 91 19 93 19 95 19 97 19 99 20 01 20 03 20 05 năm T ổ ng s ố v ốn (t ri ệu U SD ) Tổng số vốn đăng ký (Triệu đô la Mỹ) Tổng số vốn số vốn thực hiện (Triệu đô la Mỹ) 1 Baûng 2: Caùc möùc khôûi ñieåm chòu thueá vaø möùc thueá suaát cao nhaát qua caùc naêm Thu nhaäp thöôøng xuyeân ngöôøi VN (bình quaân/thaùng) Thu nhaäp thöôøng xuyeân ngöôøi nöôùc ngoaøi (bình quaân/thaùng) Thu nhaäp khoâng thöôùng xuyeân Thôøi gian Khôûi ñieåm chòu thueá /thueá suaát Möùc thu nhaäp/thueá suaát cao nhaát Khôûi ñieåm chòu thueá /thueá suaát Möùc thu nhaäp/thueá suaát cao nhaát Möùc thu nhaäp/thueá suaát cao nhaát Möùc thu nhaäp/thueá suaát cao nhaát 4/1991 500.000 (10%) 3.500.000 (50%) Thu boå sung 30% cho phaàn thu nhaäp treân 5.000.000 2.400.000 (10%) 48.000.000 (50%) 1.500.000 (5%) 22.500.000 (30%) 6/1994 1.200.000 (10%) 8.000.000 (60%) Thu boå sung 30% cho phaàn thu nhaäp coøn laïi sau thueá thu nhaäp treân 5.000.000 5.000.000 (10%) 70.000.000 (50%) 2.000.000 (5%) 30.000.000 (30%) 2/1997 2.000.000 (10%) 10.000.000 (60%) Thu boå sung 30% cho phaàn thu nhaäp coøn laïi sau thueá treân 8.000.000 5.000.000 (10%) 70.000.000 (50%) 2.000.000 (5%) 30.000.000 (30%) 7/1999 2.000.000 (10%) 10.000.000 (60%) Thu boå sung 30% cho phaàn thu nhaäp coøn laïi sau thueá treân 8.000.000 8.000.000 (10%) 120.000.000 (50%) 2.000.000 (5%) 30.000.000 (30%) 7/2001 3.000.000 (10%) 15.000.000 (50%) Thu boå sung 30% cho phaàn thu nhaäp coøn laïi sau thueá treân 15.000.000 8.000.000 (10%) 120.000.000 (50%) 2.000.000 (5%) 30.000.000 (30%) 7/2004 5.000.000 (10%) 40.000.000 (40%) khoâng thu boå sung 8.000.000 (10%) 80.000.000 (40%) 15.000.000 2 1 ._.