Mở rộng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội

LỜI NÓI ĐẦU Doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, cùng với các doanh nghiệp lớn tạo thành hệ thống kinh tế hợp lý, có hiệu quả. Các doanh nghiệp này đã được sự hỗ trợ khuyến khích phát triển nhiều mặt của Nhà nước. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Hỗ trợ tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa là một yêu cầu khách quan cấp bách hiện nay. Nhận thức được vấn đề này, các ngân hàng thương mại đã có những giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hoạt động tín dụng vẫn chiếm vị trí quan trọng đối với Ngân hàng Quân Đội, được ngân hàng chú trọng đầu tư cả về thị trường sản phẩm và chất lượng kinh doanh. Với mục tiêu hoạt động “sự thành công của doanh nghiệp là niềm tự hào của Ngân hàng Quân Đội” và xu hướng phát triển chung của các ngân hàng thường mại. Ngân hàng Quân Đội đã mở rộng đối tượng khách hàng, cung cấp các sản phẩm dịch vụ phục vụ nhu cầu các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, có nhiều khó khăn xuất phát từ chính bản thân các doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ cơ chế chính sách của Nhà nước và từ các ngân hàng thương mại. Ngân hàng Quân Đội trước kia chỉ phục vụ cho các doanh nghiệp quân đội làm kinh tế, khi mở rộng đối tượng khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa càng gặp nhiều khó khăn hơn. Ý thức được tầm quan trọng của vấn đề này đối với hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Quân Đội, em đã lựa chọn đề tài: “Mở rộng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội” Mục đích nghiên cứu của đề tài: Đề tài nghiên cứu những lý luận chung nhất về hoạt động tín dụng của ngân hàng, đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa, tìm hiểu những nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, phân tích đánh giá hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội. Từ đó đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm mở rộng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội. Phạm vi và phương pháp nghiên cứu: Trong hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, đề tài tập trung nghiên cứu sâu hoạt động cho vay. Đây là hoạt động chủ yếu trong hoạt động tín dụng cũng như hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Quân Đội. Trên cơ sở các tài liệu thu thập được, bằng phương pháp thống kê và so sánh giữa các năm, các chỉ tiêu, để thấy được những kết quả đạt được và hạn chế trong hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, đề tài còn sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, đánh giá thực trạng phát triển, rút ra nguyên nhân và tìm hướng giải quyết. Bố cục của đề tài: Đề tài chia làm 3 phần Chương I: Một số vấn đề cơ bản về tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chương II: Thực trạng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội. Chương III: Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội. Em xin chân thành cám ơn PGS.TS Trần Đăng Khâm và các anh chị cán bộ Ngân hàng Quân Đội đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề thực tập này. CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa Trong thực tế, việc xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa của một nước được cân nhắc đối với từng giai đoạn phát triển kinh tế, tình hình việc làm nói chung và tính chất nền kinh tế hiện hành của nước đó. Việc xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa không có tính chất cố định mà có xu hướng thay đổi theo tính chất hoạt động của nó, mục đích của việc xác định và mức độ phát triển doanh nghiệp. Một số tiêu chuẩn để xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa là tổng vốn đầu tư được huy động vào sản xuất kinh doanh, giá trị tài sản cố định, số lao động được sử dụng thường xuyên, giá trị bằng tiền của sản phẩm hoặc dịch vụ, lợi nhuận, vốn bình quân cho một lao động…Mỗi nước có một quan niệm và lựa chọn các tiêu thức khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố, dÞch vô, lîi nhuËn, vèn b×nh qu©n cho mét lao ®éng…Mçi n­íc cã mét quan niÖm vµ lùa chän tiªu thøc kh¸c nhau, phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­: Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc: tr×nh ®é ph¸t triÓn cµng cao th× trÞ sè c¸c tiªu chÝ cµng t¨ng. ë c¸c n­íc cµng ph¸t triÓn th× chØ sè vÒ lao ®éng, vèn ®Ó ph©n lo¹i doanh nghiÖp nhá vµ võa cµng cao. Ch¼ng h¹n nh­ ë NhËt B¶n, doanh nghiÖp cã 300 lao ®éng vµ nguån vèn lµ 1 triÖu USD ®­îc xem lµ mét doanh nghiÖp nhá vµ võa nh­ng ë Th¸i Lan mét doanh nghiÖp cã quy m« nh­ vËy lµ doanh nghiÖp lín. TÝnh chÊt ngµnh nghÒ: Tïy thuéc vµo yªu cÇu vµ tÝnh chÊt cña tõng ngµnh mµ cã ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng (nh­: may mÆc, dÖt, giµy da, thñ c«ng mü nghÖ,…), cã ngµnh sö dông Ýt lao ®éng, nhiÒu vèn (nh­: hãa chÊt, ®iÖn,…). Trong ph©n lo¹i doanh nghiÖp còng cÇn c¨n cø vµo tÝnh chÊt nµy ®Ó cã quy ®Þnh phï hîp gi÷a c¸c ngµnh víi nhau. C¸c n­íc th­êng ph©n thµnh c¸c nhãm ngµnh víi nh÷ng tiªu chÝ ph©n lo¹i kh¸c nhau. Vïng l·nh thæ: Mçi vïng miÒn kh¸c nhau cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau vÒ quy m« vµ sè l­îng doanh nghiÖp. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh t­¬ng thÝch trong viÖc so s¸nh gi÷a c¸c vïng víi nhau th× còng cÇn tÝnh ®Õn hÖ sè vïng trong tiªu chuÈn x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nhá vµ võa. Vïng cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao th× sè l­îng vµ quy m« doanh nghiÖp ph¶i cao h¬n vïng cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp. TÝnh chÊt lÞch sö: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, quy m« c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng. C¸c tiªu chÝ ph©n lo¹i còng thay ®æi tØ lÖ thuËn víi tèc ®é t¨ng tr­ëng quy m« c¸c doanh nghiÖp. Th«ng th­êng kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp nhá vµ võa dùa trªn sè lao ®éng ®­îc sö dông réng r·i bëi v× nã kh«ng dÔ dµng chÞu sù ¶nh h­ëng cña nh÷ng kh¸c biÖt vÒ møc thu nhËp vµ nh÷ng thay ®æi trong gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn néi ®Þa qua c¸c thêi kú kh¸c nhau cña mçi quèc gia. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp nhá vµ võa ®­îc ®­a ra t¹i ®iÒu 3, NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP cña ChÝnh Phñ vÒ trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa: Doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng­êi. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa bao gåm: C¸c doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp Nhµ N­íc C¸c hîp t¸c x· thµnh lËp theo LuËt Hîp t¸c x· C¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ®¨ng ký theo NghÞ ®Þnh sè 02/2000 N§- CP ngµy 03 th¸ng 02 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ vÒ ®¨ng ký kinh doanh. C¨n cø t×nh t×nh kinh tÕ cô thÓ cña ngµnh, ®Þa ph­¬ng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ch­¬ng tr×nh trî gióp cã thÓ linh ho¹t ¸p dông ®ång thêi c¶ hai chØ tiªu vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai chØ tiªu. Mét sè nhµ nghiªn cøu cho r»ng ë ViÖt Nam cÇn ph©n ®Þnh doanh nghiÖp nhá vµ võa theo lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô. §èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt: doanh nghiÖp cã vèn d­íi 1 tû ®ång, sè lao ®éng d­íi 100 ng­êi lµ doanh nghiÖp nhá, cßn doanh nghiÖp tõ cã 1 tû ®Õn 10 tû ®ång vèn, 100 ®Õn 500 lao ®éng lµ doanh nghiÖp võa. §èi víi lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô: doanh nghiÖp cã vèn d­íi 500 triÖu ®ång vµ d­íi 50 lao ®éng lµ doanh nghiÖp nhá, cßn doanh nghiÖp cã vèn tõ 500 triÖu ®Õn 5 tû vµ lao ®éng tõ 50 ®Õn 250 ng­êi lµ doanh nghiÖp võa. §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp nhá vµ võa 1.1.2.1 §iÓm m¹nh Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng héi nhËp vµ c¹nh tranh gay g¾t, khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh, doanh nghiÖp võa vµ nhá cã nh÷ng ­u thÕ næi tréi. §ã lµ kh¶ n¨ng tháa m·n nhu cÇu cã h¹n trong m«i tr­êng chuyªn m«n hãa, sö dông lao ®éng víi tr×nh ®é trung b×nh thÊp, nhanh chãng thÝch nghi víi c¸c nhu cÇu vµ thay ®æi nhanh chãng cña thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp nhá vµ võa dÔ dµng ®¸p øng ®­îc c¸c kho¶ng trèng nhá vµ võa cña thÞ tr­êng, ®ång thêi cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng lín mµ kh«ng thu hót sù chó ý cña c¸c doanh nghiÖp lín. Doanh nghiÖp nhá vµ võa cã nhiÒu ®iÓm m¹nh cÇn ®­îc khai th¸c vµ ph¸t huy ®Ó gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. Doanh nghiÖp nhá vµ võa dÔ khëi sù vµ n¨ng ®éng linh ho¹t trong s¶n xuÊt kinh doanh Doanh nghiÖp nhá vµ võa tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë mäi ngµnh nghÒ, mäi thµnh phÇn kinh tÕ chØ cÇn sè vèn h¹n chÕ, mét mÆt b»ng nhá hÑp ®· cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh nh­ nhËn gia c«ng theo ®¬n ®Æt hµng cña c¸c doanh nghiÖp lín ®Æc biÖt lµ trong ngµnh dÖt may, c¬ khÝ, ®iÖn… Tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp nhá vµ võa ®¬n gi¶n, dÔ ®­a ra quyÕt ®Þnh, khi nhu cÇu thÞ tr­êng thay ®æi hay khi gÆp khã kh¨n dÔ dµng thay ®æi t×nh thÕ, néi bé dÔ ®i ®Õn thèng nhÊt. Tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng, hä rÊt linh ho¹t vµ m¹nh d¹n ®Çu t­, thay ®æi trong s¶n xuÊt, trang thiÕt bÞ kü thuËt víi chi phÝ bæ sung kh«ng cao. Nhu cÇu ®Çu t­ Ýt, sö dông nguyªn liÖu s½n cã ë ®Þa ph­¬ng, chi phÝ ®µo t¹o ng­êi lao ®éng vµ qu¶n lý Ýt tèn kÐm. §©y lµ mét ®iÓm lîi thÕ rÊt lín cña doanh nghiÖp nhá vµ võa trong c¬ chÕ thÞ tr­êng gãp phÇn quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Ngµy nay, vßng ®êi cña s¶n phÈm nhiÒu khi ng¾n h¬n thêi gian tån t¹i cña m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt ra nã ®ßi hái ph¶i khÊu hao nhanh, ®Æc biÖt lµ hao mßn v« h×nh. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cã thÓ kÕt hîp, hîp lý hãa, c¬ khÝ hãa víi lao ®éng thñ c«ng ®Ó s¶n xuÊt ®­îc nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao trong ®iÒu kiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng h¹n chÕ. Thu hót nhiÒu lao ®éng, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ víi chi phÝ cè ®Þnh thÊp C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa do nguån vèn Ýt nªn ®Çu t­ vµo tµi s¶n cè ®Þnh còng Ýt hä th­êng tËn dông lao ®éng thay thÕ cho vèn. §Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo vµ nh©n c«ng thÊp, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô d©n sinh, vµ th­êng hä ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao. Chi phÝ trung b×nh ®Ó t¹o ra mét chç lµm trong c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa chØ b»ng kho¶ng 10% so víi doanh nghiÖp lín. Kh«ng cã hoÆc Ýt cã xung ®ét gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng Mèi quan hÖ chñ- thî trong c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng lµ trùc tiÕp, thËm chÝ chñ doanh nghiÖp trùc tiÕp lµm thî. Quan hÖ gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi qu¶n lý kh¸ th©n thiÕt. NhiÒu doanh nghiÖp kh«ng cã sù ph©n chia phßng ban, bé phËn râ rµng thËm chÝ mét ng­êi cã thÓ ®¶m nhËn nhiÒu vÞ trÝ. Sù ng¨n c¸ch gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng kh«ng lín, b¶n th©m ng­êi sö dông lao ®éng còng lu«n s¸t víi c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng do vËy nÕu cã xung ®ét, m©u thuÉn còng dÔ dµng gi¶i quyÕt. Cã thÓ duy tr× sù tù do c¹nh tranh, ph¸t huy tiÒm lùc thÞ tr­êng trong n­íc Doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng kh«ng cã t×nh tr¹ng c¹nh tranh ®éc quyÒn, hä dÔ dµng vµ s½n sµng chÊp nhËn tù do c¹nh tranh. Tù do c¹nh tranh lµ con ®­êng tèt nhÊt ®Ó ph¸t huy mäi tiÒm lùc. Sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa trong giai ®o¹n ®Çu lµ ph­¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu. Doanh nghiÖp nhá vµ võa chØ cÇn lùa chän mét mÆt hµng ®Ó s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu víi møc chi phÝ ®Çu t­ thÊp, kü thuËt kh«ng phøc t¹p, s¶n phÈm phï hîp víi søc mua cña d©n, tõ ®ã t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ søc mua cña thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng chØ tiÕn hµnh mét vµi c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mét s¶n phÈm hoµn chØnh mµ c¸c c«ng ®o¹n nµy ph¶i kÕt hîp víi nhau míi cã thÓ ®­a s¶n phÈm ra thÞ tr­êng. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh vµ tiÕn hµnh hîp t¸c s¶n xuÊt nÕu kh«ng sÏ bÞ ®µo th¶i. Doanh nghiÖp nhá vµ võa gãp phÇn gia t¨ng s¶n phÈm hµng hãa tinh chÕ, t¨ng søc c¹nh tranh hµng hãa trªn thÞ tr­êng, thóc ®Èy c¸c ngµnh nghÒ ph¸t triÓn DÔ dµng t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng Doanh nghiÖp nhá vµ võa cã thÓ ph¸t triÓn kh¾p mäi n¬i lÊp vµo nh÷ng kho¶ng trèng cña doanh nghiÖp lín t¹o nªn sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng. Môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n lµ chñ yÕu, sö dông nhiÒu lao ®éng do ®ã gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë c¸c ®Þa ph­¬ng. Lµ c¬ së kinh tÕ ban ®Çu ®Ó ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp lín Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn, t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng ®Ó ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp lín. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lín ®Òu tr¶i qua quy m« võa vµ nhá trõ mét sè doanh nghiÖp lín cña Nhµ n­íc. 1.1.2.2 §iÓm yÕu S¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nhá vµ võa ®¹t hiÖu qu¶ thÊp, cã tÝnh chÊt phæ biÕn. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc Nguån tµi chÝnh cßn h¹n chÕ, khã tiÕp cËn nguån vèn tÝn dông BÊt kú doanh nghiÖp nµo muèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i cã mét l­îng vèn nhÊt ®Þnh. Doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng khëi sù tõ nguån vèn ban ®Çu kh«ng cao, nh­ng hä chñ yÕu ho¹t ®éng nhê nguån vèn nµy. C¬ cÊu vèn nî bao gåm: nguån vèn vay tõ b¹n bÌ, ng­êi th©n, c¸c kho¶n tÝn dông th­¬ng m¹i, tÝn dông ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông,... chiÕm tû lÖ thÊp trong c¬ cÊu vèn. Quy m« sè vèn ban ®Çu cña doanh nghiÖp rÊt quan träng vµ t¨ng theo quy m« ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cµng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng tr­ëng nguån vèn. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ huy ®éng ®­îc vèn nî cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè. TÝn dông ng©n hµng cã nhiÒu ­u thÕ næi tréi nh­ng doanh nghiÖp nhá vµ võa kh«ng ph¶i dÔ dµng tiÕp cËn ®­îc. Doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông, ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng hay tæ chøc tµi chÝnh vµ chi phÝ sö dông vèn. N¨ng lùc tµi chÝnh néi t¹i cña doanh nghiÖp nhá vµ võa thÊp, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh th­êng kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu víi ng©n hµng, thªm vµo ®ã doanh nghiÖp kh«ng cã tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®Ó lµm tµi s¶n ®¶m b¶o khi nhËn tÝn dông. TÝn dông th­¬ng m¹i h×nh thµnh trong quan hÖ mua b¸n chÞu, mua b¸n tr¶ chËm hay tr¶ gãp. Tµi trî b»ng nguån vèn tÝn dông th­¬ng m¹i lµ ph­¬ng thøc tµi trî rÎ, tiÖn dông vµ linh ho¹t. Nh­ng møc ®é rñi ro cho nhµ cung cÊp cao, cÇn cã quan hÖ hîp t¸c kinh doanh l©u bÒn, cã tÝn nhiÖm lÉn nhau. Theo ®iÒu tra sè liÖu ®iÒu tra cña côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa thuéc Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, tiÕn hµng t¹i h¬n 63 ngh×n doanh nghiÖp ë 30 tØnh thµnh phÝa B¾c cho thÊy quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp nhá, kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn cßn thÊp: chØ cã 32,38% doanh nghiÖp tiÕp cËn ®­îc nguån vèn cña Nhµ n­íc chñ yÕu lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cæ phÇn hãa; 35,24% sè doanh nghiÖp khã tiÕp cËn vµ 32,38% kh«ng tiÕp cËn ®­îc. ViÖc tiÕp cËn c¸c nguån vèn kh¸c còng gÆp khã kh¨n chØ cã 48,65% sè doanh nghiÖp tiÕp cËn ®­îc, 30,43% khã tiÕp cËn vµ 20,92% kh«ng tiÕp cËn ®­îc. Tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm §Ó thµnh c«ng trong nÒn kinh tÕ c¹nh tranh m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo còng quan t©m ®Õn c«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ, c¸c ph­¬ng ph¸p vµ bÝ quyÕt s¶n xuÊt. Nã gióp doanh nghiÖp t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m bít chi phÝ s¶n xuÊt vµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh. N¨ng lùc tiÕp nhËn, øng dông c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt vµ qu¶n lý phô thuéc vµo nhËn thøc, th«ng tin, nguån nh©n lùc vµ nguån vèn cña doanh nghiÖp. Th«ng th­êng c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng qu¶n lý tèt lµ nh÷ng doanh nghiÖp th­êng xuyªn cã nh÷ng thay ®æi c«ng nghÖ vµ cÇn nhiÒu vèn. Doanh nghiÖp nhá vµ võa víi nguån vèn, tr×nh ®é nh©n lùc h¹n chÕ, nªn Ýt cã kh¶ n¨ng thay ®æi c«ng nghÖ phï hîp. Thùc tÕ hÇu hÕt c¸c thiÕt bÞ ®ang dïng ®Òu l¹c hËu. C¸c chñ doanh nghiÖp ch­a ®¸nh gi¸ hÕt tÇm quan träng vµ tÝnh bøc b¸ch trong viÖc ®æi míi c«ng nghÖ. §Çu t­ c«ng nghÖ Ýt quan t©m ®Õn ph­¬ng ph¸p vµ bÝ quyÕt s¶n xuÊt, ®Çu t­ “nhá giät”, thiÕu ®ång bé dÉn ®Õn hiÖu suÊt sö dông c«ng nghÖ kh«ng cao. C«ng nghÖ sö dông trong c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ë n­íc ta, l¹c hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc tõ 2-3 thÕ hÖ, thiÕt bÞ m¸y mãc thêi gian khÊu hao ®· hÕt nh­ng vÉn ®­îc söa ch÷a vµ sö dông. Kho¶ng 8% doanh nghiÖp nhá vµ võa ë phÝa B¾c ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn mµ phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c chñ doanh nghiÖp kh«ng cã kiÕn thøc, th«ng tin, kinh nghiÖm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªu quan ®Õn lùa chän, mua vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Doanh nghiÖp nhá vµ võa n­íc ta ®­îc thµnh lËp trong thêi kú ®æi míi chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp gia ®×nh. Do vËy tr×nh ®é qu¶n lý, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh th­êng theo thãi quen, kü n¨ng qu¶n lý theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng hiÖn ®¹i ®ang cßn thiÕu. Tuy tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ thÊp nh­ng c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa Ýt cã nhu cÇu ®µo t¹o vÒ kü thuËt c«ng nghÖ còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý. Tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng ch­a cao Mét trong nh÷ng khã kh¨n hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa gÆp ph¶i lµ thiÕu ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc. Tr×nh ®é häc vÊn ë c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ rÊt thÊp. Do quy m« nhá l¹i thiÕu vèn nªn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa kh«ng ®ñ kinh phÝ ®Ó ®Çu t­, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng ngay c¶ khi chñ doanh nghiÖp cã tÇm nh×n chiÕn l­îc vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Trong sè 25% lao ®éng cã chuyªn m«n th× chØ cã 6% lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng ®¹i häc. Chñ doanh nghiÖp nhá vµ võa cã tr×nh ®é häc vÊn tõ trung cÊp trë xuèng chiÕm 55,63%, cã 40,81% chñ doanh nghiÖp cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn nh­ng hä còng Ýt ®­îc ®µo t¹o vÒ kiÕn thøc kinh tÕ vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp Nguån: Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ . Nh­ vËy, c¸c chñ doanh nghiÖp nhá vµ võa, thiÕu kinh nghiÖm vÒ nhiÒu mÆt tõ kü n¨ng qu¶n lý ®Õn hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng. Cã tíi 80% doanh nghiÖp nhá vµ võa h­íng vµo khai th¸c chÕ biÕn nguyªn liÖu t¹i chç, chÕ biÕn n«ng s¶n thùc phÈm, gç, diÖt may, s¶n xuÊt g¹ch ngãi…Ng­êi lao ®éng cã tay nghÒ kÐm Ýt qua ®µo t¹o c¬ b¶n, chñ yÕu ®­îc truyÒn theo kiÓu cha truyÒn con nèi. Lao ®éng phæ th«ng, tr×nh ®é tay nghÒ cßn ®¬n gi¶n, ch­a ®­îc ®µo t¹o chiÕm 60-70% lùc l­îng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ViÖt Nam gia t¨ng rÊt nhanh tõ n¨m 2000 ®Õn 2004 c¶ n­íc cã gÇn 120.000 doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp, trong ®ã chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhá vµ võa. Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa còng ®Æt ra môc tiªu tõ nay ®Õn n¨m 2010 sÏ cã kho¶ng 320.000 doanh nghiÖp nhá vµ võa ®­îc thµnh lËp, trong ®ã cã kho¶ng 3-6% doanh nghiÖp nhá vµ võa trùc tiÕp tham gia xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, ®¹i bé phËn c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cã sè l­îng ®Çu t­ ban ®Çu thÊp, gÇn 50% sè doanh nghiÖp cã møc vèn d­íi 1 tû ®ång, gÇn 75% sè doanh nghiÖp cã møc vèn d­íi 2 tû ®ång vµ 90% doanh nghiÖp cã møc vèn d­íi 5 tû ®ång. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng…HËu qu¶ cña nh÷ng h¹n chÕ ®ã lµ n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm còng nh­ hiÖu qu¶ ®Çu t­ thÊp. Hµng hãa cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, nhiÒu doanh nghiÖp bÞ thua lç, ph¸ s¶n. Khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ë ViÖt Nam lµ thiÕu c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña ChÝnh Phñ. HÖ thèng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p vµ c¸c tæ chøc hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ch­a hoµn thiÖn. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, doanh nghiÖp nhá vµ võa cã nhiÒu c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn vµ rÊt cÇn ®Õn sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc. 1.3.3 Vai trß cña doanh nghiÖp nhá vµ võa trong nÒn kinh tÕ Khu vùc doanh nghiÖp nhá vµ võa ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tïy theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc mµ vai trß ®ã còng ®­îc thÓ hiÖn kh¸c nhau. §èi víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cao, c¸c tËp ®oµn lín chi phèi nÒn kinh tÕ, nh­ng doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn cã vai trß quan träng trªn c¸c mÆt. Ở NhËt B¶n, doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc coi lµ mét nguån lùc ®¶m b¶o cho søc sèng cña nÒn kinh tÕ, lµ bé phËn hîp thµnh quan träng cña c¬ cÊu quy m« nhiÒu tÇng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn ngoµi vai trß lµ bé phËn hîp thµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, doanh nghiÖp nhá vµ võa cßn cã vai trß chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Cô thÓ: 1.1.3.1 Doanh nghiÖp nhá vµ võa cã kh¶ n¨ng tËn dông c¸c nguån lùc x· héi VÒ tiÒm lùc vèn: Nhê sù ®a d¹ng hãa trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, khëi sù chØ b»ng nguån vèn h¹n hÑp, doanh nghiÖp võa vµ nhá thu hót ®­îc ®«ng ®¶o ng­êi d©n tham gia. Do ®ã, nguån vèn nhµn rçi trong d©n c­ ®­îc ®­a vµo ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh, h¹n chÕ tiªu dïng kh«ng sinh lîi. VÒ lao ®éng: Doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng nh»m vµo môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n, sö dông nhiÒu lao ®éng, Ýt vèn víi chi phÝ thÊp nªn phÇn lín lao ®éng trong khu vùc nµy kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é cao, mÊt nhiÒu thêi gian ®µo t¹o vµ chi phÝ tèn kÐm mµ chØ cÇn båi d­ìng hoÆc ®µo t¹o ng¾n ngµy lµ ng­êi lao ®éng cã thÓ tham gia s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. Khi nh÷ng doanh nghiÖp lín øng dông c«ng nghÖ tù ®éng hãa, lao ®éng phæ th«ng d­ thõa, cÇu lao ®éng phæ th«ng ®èi víi doanh nghiÖp lín gi¶m m¹nh. Doanh nghiÖp nhá vµ võa chÝnh lµ n¬i thu hót, tiÕp nhËn vµ ®¶m b¶o thu nhËp cho hä. Cã thÓ nãi doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ “van ®iÒu hßa lao ®éng” trong x· héi. Trong tiÕn tr×nh ®Èy m¹nh cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc hiÖn nay, ®· xuÊt hiÖn mét bé phËn kh«ng nhá lao ®éng d­ thõa, víi nh÷ng kinh nghiÖm ®· tÝch lòy ®­îc trong qu¸ tr×nh lao ®éng, hä cã thÓ thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp nhá hay t×m kiÕm viÖc lµm t¹i c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. Nh÷ng ng­êi lao ®éng nµy cã thÓ ph¸t triÓn vµ ®ãng gãp quan träng vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. VÒ kü thuËt: Doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng lùa chän kü thuËt phï hîp víi tr×nh ®é lao ®éng vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn. Hä kÕt hîp kü thuËt thñ c«ng víi kü thuËt mµ ng­êi lao ®éng cã thÓ nhanh chãng tiÕp thu vµ lµm chñ trong s¶n xuÊt. 1.1.3.2 Doanh nghiÖp nhá vµ võa gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng MÆc dï sè l­îng lao ®éng ë tõng doanh nghiÖp kh«ng nhiÒu nh­ng doanh nghiÖp nhá vµ võa l¹i chiÕn kho¶ng 90 - 99% tæng sè l­îng c¸c doanh nghiÖp cña c¸c n­íc. Do ®ã tæng sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ tõ 50 -80%. HiÖn nay, ë n­íc ta h»ng n¨m cã tíi 90% viÖc lµm míi ®­îc t¹o ra tõ doanh nghiÖp nhá vµ võa. 1.1.3.3 §ãng gãp quan träng vÒ vµo GDP vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ Sù ph¸t triÓn nhanh c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa c¶ sè l­îng lÉn chÊt l­îng ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ sù gia t¨ng thu nhËp cña c¸c n­íc. Ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa, lµm sè l­îng c¸c doanh nghiÖp t¨ng lªn rÊt lín, lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, gi¶m bít møc ®é rñi ro. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cung cÊp nguyªn liÖu, s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng hãa th©m nhËp vµo ngâ ng¸ch thÞ tr­êng mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng lµm ®­îc. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa còng lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng. §Õn mét møc ®é nµo ®ã dÉn ®Õn ®æi míi c«ng nghÖ, lµm qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa diÔn ra ë c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. 1.1.3.4 §ãng gãp vÒ xuÊt khÈu vµ t¨ng nguån ng©n s¸ch Víi nh÷ng ­u thÕ vÌ ngµnh nghÒ, tÝnh nh¹y c¶m thÞ tr­êng cao, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cã nhiÒu ­u thÕ trong viÖc s¶n xuÊt vµ cung øng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ë mét sè n­íc, doanh nghiÖp nhá vµ võa tham gia xuÊt khÈu chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 30 - 50%. Víi nhiÒu lîi thÕ trong c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng, chÕ biÕn n«ng - h¶i s¶n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa tham gia s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn hµng hãa xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp lín do h¹n chÕ vÒ khu vùc vµ ph­¬ng ph¸p tæ chøc ch­a thÝch øng ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, th­êng th«ng qua c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa thùc hiÖn c¸c c«ng ®o¹n gia c«ng chÕ biÕn. Mét sè doanh nghiÖp nhá vµ võa cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ c«ng nghÖ s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh, t×m kiÕm ®­îc thÞ tr­êng trùc tiÕp tham gia xuÊt khÈu. Nguån thu tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng lªn trùc tiÕp th«ng qua c¸c lo¹i thuÕ mµ doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ãng gãp nh­: thuÕ m«n bµi, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ xuÊt nhËp khÈu… 1.1.3.5 Gãp phÇn to lín vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ Lµ mét n­íc ®i lªn tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp, cã nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng næi tiÕng. Trong thêi gian gÇn ®©y, c¸c lµng nghÒ nµy ®· thu hót ®­îc sù ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa. §iÒu ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu, bÒn v÷ng gi÷a c¸c vïng. §©y còng lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu thùc hiÖn tÝch lòy vèn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®· h×nh thµnh nªn nh÷ng vïng s¶n xuÊt lín, nhiÒu lµng nghÒ xuÊt hiÖn. ViÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ gãp phÇn gia t¨ng s¶n phÈm hµng hãa tinh chÕ, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng hãa trªn thÞ tr­êng, thóc ®Èy ngµnh nghÒ ph¸t triÓn. Trong thêi gian qua, cïng víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cña ViÖt Nam ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¶ n­íc. Theo sè liÖu thèng kª: mçi n¨m doanh nghiÖp nhá vµ võa ®ãng gãp kho¶ng 25-27% GDP cña c¶ n­íc. Vèn kinh doanh cña khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 20% so víi vèn kinh doanh cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. 1.2. TÝn dông ng©n hµng ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa TÝn dông lµ quan hÖ vay m­în, sö dông vèn cña lÉn nhau trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶ vµ sù tin t­ëng. Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ trÞ, vèn tÝn dông ®­îc biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ hoÆc hµng hãa. Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn tÝn dông tr¶i qua 3 giai ®o¹n: ®Çu tiªn gi¸ trÞ cña vèn tÝn dông ®­îc chuyÓn tõ ng­êi së h÷u vèn sang ng­êi sö dông vèn. Vèn nµy ®­îc sö dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc tiªu dïng trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Sau mét kho¶ng thêi gian cam kÕt, cã thÓ khi kÕt thóc mét chu kú s¶n xuÊt, vèn tÝn dông ®­îc ng­êi sö dông hoµn tr¶ cho ng­êi së h÷u mét l­îng gi¸ trÞ lín h¬n l­îng gi¸ trÞ ban ®Çu. Ho¹t ®éng tÝn dông cã thÓ diÔn ra trùc tiÕp gi÷a nh÷ng ng­êi cÇn bæ sung vèn vµ nh÷ng ng­êi thÆng d­ vèn nh­ng do kh«ng cã sù phï hîp vÒ quy m«, thêi gian, kh«ng gian…nªn quan hÖ nµy bÞ h¹n chÕ. TÝn dông ng©n hµng ®· kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña tÝn dông trùc tiÕp, c¸c ng©n hµng tËp trung c¸c nguån vèn tõ nh÷ng ng­êi thÆng d­ vèn, ph©n phèi cho nh÷ng ng­êi cÇn bæ sung vèn. Ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. 1.2.1. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa NÒn kinh tÕ ®­îc tæ chøc b»ng c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau vÒ quy m«, ®èi t­îng, ngµnh nghÒ, cã ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vµ l­u chuyÓn vèn kh¸c nhau. Mét sè doanh nghiÖp ®· b¸n ®­îc hµng cã tiÒn nh­ng ch­a ®Õn lóc tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn, mua nguyªn vËt liÖu, nép thuÕ, ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh… nh÷ng doanh nghiÖp nµy cã tiÒn nhµn rçi. Bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng doanh nghiÖp cã t×nh tr¹ng ng­îc l¹i, cÇn vèn ®Ó mua nguyªn vËt liÖu, ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh, tr¶ l­¬ng nh©n viªn,… Ng©n hµng sÏ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau vÒ vèn cña doanh nghiÖp th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông. Ng©n hµng sÏ huy ®éng l­îng vèn ë c¸c doanh nghiÖp t¹m thêi d­ thõa vÒ vèn vµ cho vay ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cÇn bæ sung vèn. Nhê vèn tÝn dông ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th­êng xuyªn liªn tôc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña x· héi. §èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa, vai trß cña tÝn dông thÓ hiÖn: 1.2.1.1 TÝn dông ng©n hµng lµ nguån tµi trî quan träng, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i víi nh÷ng ­u thÕ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tÝnh chuyªn m«n hãa nghÒ nghiÖp, ph¹m vi ho¹t ®éng réng …lµ trung gian tµi chÝnh quan träng trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. ë ViÖt Nam vai trß trung gian tµi chÝnh cña ng©n hµng cµng thÓ hiÖn râ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a ph¸t triÓn, sè l­îng doanh nghiÖp niªm yÕt cßn Ýt, khèi l­îng vèn ®Çu t­ th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. Khi cã nhu cÇu vÒ vèn chñ yÕu c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa vÉn t×m ®Õn nguån vèn tÝn dông ng©n hµng. Khi sö dông nguån tÝn dông ng©n hµng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i tháa m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn tÝn dông, chÞu sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng vµ chi phÝ vèn. ChÝnh nh÷ng sù rµng buéc nµy lµ ®éng lùc quan träng ®Ó doanh nghiÖp nhá vµ võa ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. Doanh nghiÖp muèn sö dông vèn vay ph¶i cung cÊp c¸c hå s¬ ®Ó ng©n hµng ®¸nh gi¸ bao gåm hå s¬ ph¸p lý, hå s¬ tµi chÝnh, hå s¬ tµi s¶n ®¶m b¶o, hå s¬ vÒ ph­¬ng ¸n vay vèn hay dù ¸n vay vèn vµ mét sè hå s¬ kh¸c. Th«ng qua nh÷ng tµi liÖu nµy, ng©n hµng sÏ n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ng©n hµng míi ®­îc nhËn tµi trî. Ng©n hµng chØ tµi trî ®èi víi ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt vµ dù ¸n ®Çu t­ cã tÝnh kh¶ thi. Doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch kinh doanh cô thÓ, cã c¨n cø x¸c thùc th«ng qua c¸c hîp ®ång ®Çu vµo, ®Çu ra. Nh÷ng ph­¬ng ¸n, dù ¸n nµy ph¶i tÝnh ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ ®¶m b¶o ®­îc nguån tr¶ nî cho ng©n hµng còng nh­ lîi nhuËn cho chÝnh doanh nghiÖp khi vay vèn… Do ®ã, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n gi¶m thiÓu rñi ro kinh doanh cho doanh nghiÖp. Sau khi doanh nghiÖp nhËn tµi trî, ng©n hµng sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm so¸t ®­îc ho¹t ®éng liªn quan ®Õn kho¶n vay cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng kiÓm so¸t cña ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn th­êng kú, hoÆc bÊt th­êng nh­ qu¸ tr×nh nhËp hµng hãa, tiªu thô hµng hãa, sè hµng hãa tån kho,… Còng nhê vËy, thóc ®Èy doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, n©ng cao kh¶ n¨ng h¹ch to¸n kinh doanh, kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt, t¹o ®éng lùc t×m kiÕm ®Çu vµo, ®Çu ra. 1.2.1.2 TÝn dông ng©n hµng hç trî sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c doanh nghiÖp liªn tôc ph¸t sinh c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt, duy tr× vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh. Nh÷ng nhu cÇu cña doanh nghiÖp ph¸t sinh ®Òu cÇn ®Õn vèn. Thùc tÕ, nguån vèn chñ së h÷u chØ ®¸p øng ®­îc mét phÇn nhá c¸c nhu cÇu nµy, phÇn lín doanh nghiÖp ph¶i dùa vµo nguån vèn nî trong ®ã cã vèn tÝn dông ng©n hµng. TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo ._.®Ó doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ ng©n hµng, ho¹t ®éng thanh to¸n diÔn ra nhanh chãng, an toµn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng, tiÕp nhËn c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã, tÝn dông ng©n hµng còng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm th«ng qua viÖc më réng tÝn dông tiªu dïng, cho vay hoÆc b¶o l·nh c¸ nh©n, tæ chøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc l­u th«ng, mua b¸n hµng hãa. 1.2.1.3 TÝn dông ng©n hµng t¸c ®éng vµo xu h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa Th«ng qua viÖc cung øng tÝn dông cho c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ, ng©n hµng dÉn d¾t c¸c luång tiÒn, tËp hîp vµ ph©n chia vèn cña thÞ tr­êng. TÝn dông ng©n hµng t¸c ®éng ®iÒu tiÕt sù chuyÓn vèn ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn cao, h¹n chÕ hoÆc kh«ng ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn thÊp. Qua ®ã, quan hÖ cung - cÇu hµng hãa thay ®æi vµ thay ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Víi ®Æc ®iÓm n¨ng ®éng, nh¹y bÐn víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh, khi cã sù thay ®æi vÒ cung - cÇu hµng hãa trªn thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa sÏ nhanh chãng chuyÓn ®æi ®Çu t­ ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. 1.2.2 C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa Ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro nhÊt cho ng©n hµng th­¬ng m¹i nh­ng ®ång thêi còng ®em ®Õn nhiÒu lîi nhuËn nhÊt trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. §Ó sö dông vµ qu¶n lý ho¹t ®éng nµy cã hiÖu qu¶, còng nh­ ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña toµn ng©n hµng, c¸c ng©n hµng th­êng tiÕn hµnh ph©n lo¹i tÝn dông theo c¸c tiªu thøc c¸c nhau. 1.2.2.1 Ph©n lo¹i theo h×nh thøc cÊp tÝn dông ChiÕt khÊu th­¬ng phiÕu: Th­¬ng phiÕu lµ c«ng cô tÝn dông th­¬ng m¹i dïng ®Ó x¸c nhËn cho ng­êi thô h­ëng mét tr¸i quyÒn ng¾n h¹n vÒ tiÒn ®èi víi ng­êi ph¶i tr¶. Th­¬ng phiÕu ra ®êi vµ tån t¹i tõ hµng tr¨m n¨m tr­íc ®©y, vµ trë thµnh c«ng cô tµi chÝnh phæ biÕn, mang tÝnh thèng nhÊt, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tiªu thô hµng hãa, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Ng­êi thô h­ëng th­¬ng phiÕu cã thÓ gi÷ th­¬ng phiÕu ®Õn h¹n ®ßi tiÒn ng­êi ph¶i tr¶, hoÆc mang ®Õn ng©n hµng xin chiÕt khÊu. ChiÕt khÊu lµ mét nghiÖp vô tÝn dông cña ng©n hµng trong ®ã kh¸ch hµng chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u nh÷ng th­¬ng phiÕu ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n cho ng©n hµng ®Ó nhËn lÊy mét kho¶n tiÒn b»ng mÖnh gi¸ trõ ®i lîi tøc vµ hoa hång phÝ. ChiÕt khÊu th­¬ng phiÕu lµ nghiÖp vô kh¸ ®¬n gi¶n Ýt phiÒn phøc ®Õn ng©n hµng. Do tèi thiÓu cã hai ng­êi cam kÕt tr¶ tiÒn cho kh¸ch hµng nªn ®é an toµn cña th­¬ng phiÕu t­¬ng ®èi cao. ChiÕt khÊu kh«ng lµm ®ãng b¨ng vèn cña ng©n hµng v× thêi h¹n chiÕt khÊu ng¾n, ng©n hµng cã thÓ t¸i chiÕt khÊu t¹i ng©n hµng trung ­¬ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh kho¶n víi chi phÝ thÊp. NghiÖp vô nµy cã rñi ro khi ng©n hµng nhËn ph¶i nh÷ng th­¬ng phiÕu gi¶ m¹o, hoÆc ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n th­¬ng phiÕu mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n tr­íc khi th­¬ng phiÕu ®Õn h¹n. Cho vay Cho vay lµ h×nh thøc cÊp tÝn dông, theo ®ã tæ chøc tÝn dông giao cho kh¸ch hµng sö dông mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó sö dông vµo môc ®Ých vµ thêi gian nhÊt ®Þnh theo tháa thuËn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i QuyÕt ®Þnh sè 1627/2001/Q§-NHNN Ho¹t ®éng cho vay chiÕm phÇn lín tæng tµi s¶n vµ nguån thu cña ng©n hµng, ®ång thêi nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng chñ yÕu tËp trung vµo danh môc c¸c kho¶n vay. NghiÖp vô cho vay còng bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau trong ®ã cã: Cho vay thÊu chi: lµ nghiÖp vô qua ®ã ng©n hµng cho phÐp ng­êi vay chi tréi trªn sè d­ tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh ®Õn mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vµ kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. H×nh thøc nµy chØ sö dông ®èi víi kh¸ch hµng cã ®é tin cËy cao, thu nhËp ®Òu ®Æn vµ kú thu nhËp ng¾n, phÇn lín kh«ng cã ®¶m b¶o. Cho vay trùc tiÕp tõng lÇn: lµ h×nh thøc cho vay phæ biÕn ®èi víi kh¸ch hµng kh«ng cã nhu cÇu th­êng xuyªn, vèn vay ng©n hµng chØ tham gia mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Khi cã nhu cÇu vay vèn, kh¸ch hµng ph¶i lµm thñ tôc vay vèn cÇn thiÕt. Ng©n hµng sÏ x¸c ®Þnh quy m« cho vay, thêi h¹n tr¶ nî, thêi h¹n gi¶i ng©n, l·i suÊt vµ yªu cÇu c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nÕu cÇn. Mçi mãn vay ®­îc t¸ch biÖt thµnh c¸c hå s¬ kh¸c nhau vµ ng©n hµng kiÓm so¸t t¸ch biÖt tõng hå s¬ ®ã. Cho vay theo h¹n møc: lµ nghiÖp vô theo ®ã ng©n hµng tháa thuËn cÊp cho kh¸ch hµng mét h¹n møc tÝn dông vµ duy tr× h¹n møc nµy trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Trong kú, mçi lÇn vay kh¸ch hµng chØ cÇn tr×nh bµy ph­¬ng ¸n sö dông tiÒn vay, cung cÊp c¸c chøng tõ chøng minh ®· mua hµng hoÆc dÞch vô phï hîp víi yªu cÇu vay. Ng©n hµng sÏ dùa trªn tÝnh chÊt hîp ph¸p, hîp lÖ cña c¸c tµi liÖu nµy ®Ó ph¸t tiÒn cho kh¸ch hµng. §©y lµ h×nh thøc cho vay thuËn tiÖn ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn, vèn vay tham gia th­êng xuyªn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nghiÖp vô nµy, ng©n hµng kh«ng Ên ®Þnh thêi h¹n tr¶ nî. Khi kh¸ch hµng cã thu nhËp, ng©n hµng sÏ thu nî, do ®ã t¹o sù chñ ®éng trong qu¶n lý ng©n quü cña kh¸ch hµng. Nh­ng do c¸c lÇn vay kh«ng t¸ch biÖt thµnh c¸c k× h¹n nî cô thÓ nªn ng©n hµng khã kiÓm so¸t hiÖu qu¶ sö dông trong tõng lÇn vay. Cho vay lu©n chuyÓn: Lµ nghiÖp vô cho vay dùa trªn sù lu©n chuyÓn cña hµng hãa. Doanh nghiÖp khi mua hµng cã thÓ thiÕu vèn, ng©n hµng cho vay ®Ó mua hµng vµ sÏ thu nî khi doanh nghiÖp b¸n hµng. §Çu n¨m, hoÆc ®Çu quý doanh nghiÖp lµm ®¬n xin vay lu©n chuyÓn vµ tháa thuËn víi ng©n hµng vÒ h×nh thøc, h¹n møc tÝn dông, c¸c nguån cung cÊp hµng hãa vµ kh¶ n¨ng tiªu thô. Ng©n hµng vµ doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu kÕ ho¹ch l­u chuyÓn hµng hãa ®Ó dù ®o¸n ng©n quü trong thêi gian tíi. §èi t­îng ng©n hµng cho vay lµ gi¸ trÞ hµng hãa mua vµo vµ nguån chi tr¶ lµ thu nhËp b¸n hµng. Khi vay, doanh nghiÖp göi ®Õn ng©n hµng c¸c chøng tõ hãa ®¬n nhËp hµng vµ sè tiÒn cÇn vay. Ng©n hµng sÏ cho vay theo tû lÖ nhÊt ®Þnh tïy theo khèi l­îng vµ chÊt l­îng quan hÖ cña doanh nghiÖp. C¸c kho¶n hµng hãa trong kho trë thµnh vËt b¶o ®¶m cho kho¶n vay. H×nh thøc nµy, th­êng ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th­¬ng nghiÖp, doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã chu kú tiªu thô ng¾n ngµy, cã quan hÖ vay tr¶ th­êng xuyªn víi ng©n hµng. Cho vay gi¸n tiÕp: §©y lµ h×nh thøc cho vay th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian, ¸p dông víi thÞ tr­êng cã nhiÒu mãn vay nhá, ng­êi vay ph©n t¸n c¸ch xa ng©n hµng. Ng©n hµng cã thÓ chuyÓn mét vµi kh©u cña ho¹t ®éng cho vay sang c¸c tæ chøc trung gian. Tæ chøc trung gian còng cã thÓ ®øng ra b¶o l·nh cho c¸c thµnh viªn vay vèn. Cho vay qua trung gian tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ cho vay, gi¶m bít rñi ro cho ng©n hµng. B¶o l·nh B¶o l·nh lµ cam kÕt cña ng©n hµng d­íi h×nh thøc th­ b¶o l·nh vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®óng nghÜa vô nh­ ®· cam kÕt. §©y lµ h×nh thøc tµi trî th«ng qua uy tÝn, ng©n hµng kh«ng xuÊt tiÒn ngay khi b¶o l·nh mµ chØ khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn cam kÕt th× ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ cho bªn thø ba. H×nh thøc tµi trî nµy t¹o mèi liªn kÕt tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh vµ san sÎ rñi ro cho c¸c bªn liªn quan. §èi víi ®èi t­îng ®­îc b¶o l·nh th× cã thÓ t×m kiÕm ®­îc nguån tµi trî míi, thùc hiÖn ®­îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu lîi. §èi víi ng©n hµng, cã thÓ t¨ng thu nhËp th«ng qua viÖc thu phÝ b¶o l·nh, më réng dÞch vô kh¸c cña ng©n hµng. B¶o l·nh gãp phÇn gi¶m bít thiÖt h¹i cho bªn thø ba khi cã tæn thÊt x¶y ra. H×nh thøc b¶o l·nh còng ®a d¹ng tïy thuéc vµo môc tiªu b¶o l·nh bao gåm: b¶o l·nh vay vèn, b¶o l·nh dù thÇu, b¶o l·nh thanh to¸n, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh hoµn thanh to¸n, b¶o l·nh ®èi øng, b¶o l·nh b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm. Cho thuª Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng tµi trî chñ yÕu cña ng©n hµng cho kh¸ch hµng, nh­ng trong mét sè tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn. §Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ng©n hµng sÏ mua tµi s¶n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó cho thuª l¹i. §©y lµ ph­¬ng thøc vay tµi s¶n th«ng qua hîp ®ång cho thuª, kÌm theo lêi høa ®¬n ph­¬ng b¸n cho ng­êi thuª mét gi¸ nhÊt ®Þnh cã tÝnh ®Õn nh÷ng sè tiÒn thuª ®· tr¶. Trong nghiÖp vô nµy, ng©n hµng ph¶i xuÊt tiÒn theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh ph¶i thu ®ñ gèc vµ l·i, tµi s¶n cho thuª th­êng lµ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh. Ho¹t ®éng tµi trî nµy chøa ®ùng nhiÒu rñi ro, kh¸ch hµng cã thÓ kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶, tµi s¶n cho thuª mang tÝnh ®Æc chñng, khã b¸n hay cho thuª l¹i… 1.2.2.2 Ph©n theo thêi h¹n TÝn dông ng¾n h¹n TÝn dông ng¾n h¹n lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n d­íi mét n¨m. XuÊt ph¸t tõ ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng lµ kinh doanh tiÒn göi, trong ®ã chñ yÕu lµ tiÒn göi ng¾n h¹n nªn c¸c kho¶n tÝn dông ng©n hµng th­êng tµi trî ng¾n h¹n ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n. §èi víi tÝn dông ng¾n h¹n, nguån vèn cña ng©n hµng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp, ®©y còng lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay hîp lý. §Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, gãp phÇn ph©n t¸n rñi ro vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, c¸c ng©n hµng kh«ng ngõng ph¸t triÓn ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc tÝn dông ng¾n h¹n: cho vay trùc tiÕp, cho vay gi¸n tiÕp, cho vay theo mãn, cho vay h¹n møc, …Doanh nghiÖp lµ ®èi t­îng kh¸ch hµng chñ yÕu cña ng©n hµng, th«ng th­êng c¸c kho¶n tÝn dông ®Òu cã tµi s¶n ®¶m b¶o. TÝn dông trung vµ dµi h¹n Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn mét nguån vèn lín víi thêi gian dµi ®Ó më réng quy m«, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, nh»m t¨ng c­êng søc s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp th­êng t×m ®Õn c¸c ng©n hµng t×m kiÕm tµi trî th«ng qua tÝn dông trung vµ dµi h¹n, ®ã lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n trªn 1 n¨m. Nh÷ng kho¶n tÝn dông tõ trªn 1 n¨m ®Õn 5 n¨m ®­îc coi lµ tÝn dông trung h¹n, trªn 5 n¨m ®­îc coi lµ tÝn dông dµi h¹n. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, nhu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n ngµy cµng t¨ng, nªn h×nh thøc tÝn dông nµy ®­îc c¸c doanh nghiÖp ­a dïng. TÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹o ra mét n¨ng lùc s¶n xuÊt míi hoÆc n©ng cao n¨ng lùc hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp. §èi t­îng chñ yÕu cña nã lµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña doanh nghiÖp nªn gi¸ trÞ cña kho¶n tÝn dông th­êng lín, thêi gian hoµn vèn chËm, møc ®é rñi ro cao. C¸c ng©n hµng th­êng tµi trî cho doanh nghiÖp th«ng qua c¸c dù ¸n, ng©n hµng ph¶i ph©n tÝch dù ¸n kü l­ìng tr­íc khi quyÕt ®Þnh tµi trî. 1.2.2.3 Ph©n theo møc ®é ®¶m b¶o TÝn dông cã ®¶m b¶o Th«ng th­êng c¸c kho¶n tÝn dông cña ng©n hµng ®Òu cã tµi s¶n ®¶m b¶o, ®ã lµ nh÷ng tµi s¶n cña ng­êi nhËn tÝn dông hay tµi s¶n, uy tÝn cña ng­êi thø ba. Tµi s¶n ®¶m b¶o g¾n tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña ng­êi nhËn tÝn dông trong viÖc sö dông vèn cña ng©n hµng, ng¨n ngõa h¹n chÕ rñi ro, ®¶m b¶o an toµn vèn cho ng©n hµng trong tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî. TÝn dông kh«ng cã ®¶m b¶o H×nh thøc tÝn dông nµy chiÕm tû lÖ kh«ng nhiÒu trong ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng. §©y lµ h×nh thøc tÝn dông kh«ng cã tµi s¶n hoÆc b¶o l·nh cña ng­êi thø ba. §èi t­îng chñ yÕu lµ nh÷ng kh¸ch hµng thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ thuéc ch­¬ng tr×nh kinh tÕ ®Æc biÖt, ch­¬ng tr×nh kinh tÕ träng ®iÓm cña Nhµ n­íc, ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi. Kho¶n vay ®èi víi c«ng ty lín, kho¶n vay trong thêi gian ng¾n mµ ng©n hµng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t viÖc b¸n hµng còng cã thÓ kh«ng cÇn sö dông tµi s¶n ®¶m b¶o. Ngoµi ra, ng©n hµng cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch hµng cã uy tÝn th­êng lµ kh¸ch hµng cã quan hÖ truyÒn thèng víi ng©n hµng, lµm ¨n th­êng xuyªn cã l·i, t×nh h×nh tµi chÝnh v÷ng m¹nh, Ýt x¶y ra t×nh tr¹ng nî nÇn hoÆc mãn vay t­¬ng ®èi nhá so víi vèn chñ së h÷u… 1.2.3 Më réng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.2.3.1 Ph©n lo¹i Më réng vÒ ®èi t­îng Më réng vÒ ph¹m vi Më réng vÒ ph­¬ng thøc Më réng vÒ qui m« N©ng cao chÊt l­îng hiÖu qu¶ 1.2.3.2 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ a. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng về phía ngân hàng ĐÓ đánh giá hiệu quả tín dụng trong nội bộ NHTM, người ta sử dụng “Hệ số chênh lệch lãi ròng” là tỷ số giữa thu nhập lãi ròng với số tài sản có hoặc tài sản sinh lêi. Hệ số chênh lệch lãi ròng (%) = Thu nhập lãi ròng x 100 Tài sản sinh lời Công thức trên đã chỉ rõ các tiêu thức chủ yếu liên quan trực tiếp đến khả năng sinh lời của hoạt động tín dụng là thu nhập lãi ròng và tài sản sinh lời. Trong đó nhân tố thu nhập lãi ròng của tài sản sinh lời giữ vai trò trọng yếu. Thêm vào đó, để đánh giá đầy đủ hiệu quả tín dụng trong năm tài chính, người ta còn tính đến hệ số: Giá trị tín dụng tæn thất thực tế x 100 Tài sản sinh lời Tóm lại, khả năng sinh lợi của các khoản cho vay và đầu tư phụ thuộc vào chi phí của các khoản cho vay, đầu tư; tæn thất tín dụng và lãi suất ngân hàng áp dụng. Ngoài các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng ở năm tài chính nói trên, người ta còn sử dụng đến một số chỉ tiêu khác khi xem xét mặt hoạt động này trong một quá trình nhiều năm đến thời điÓm nghiên cứu, cụ thÓ là: Phân tích tình hình nợ quá hạn đÓ biết chất lượng tín dụng, khả năng rủi ro, hiệu quả kinh doanh của các tổ chức tín dụng, từ đó có biện pháp khắc phục trong tương lai. Tỷ lệ nợ quá hạn( % ) = Nợ quá hạn x 100 Tổng dư nợ Tỷ lệ nợ khó đòi( % ) = Nợ khó đòi x 100 Tổng dư nợ Tỷ lệ nợ tổn thất( % ) = Nợ được xếp loại tổn thất x 100 Tổng dư nợ Tỷ lệ quỹ dự phòng rủi ro( % ) = Quỹ dự phòng rủi ro x 100 Tổng dư nợ Tỷ lệ quỹ dự phòng rủi ro với nợ được xếp loại tæn thất( % ) = Quỹ dự phòng rủi ro x 100 Nợ được xếp loại tổn thất Nợ được xếp loại tổn thất = Nợ xoá từ chủ trương của Chính phủ Trên đây là những chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng ngân hàng về phía ngân hàng. Hiệu quả do hoạt động tín dụng mang lại phải bù đắp chi phí cho vay, rủi ro trong tín dụng, có lợi nhuận không chỉ đảm bảo đời sống cho cán bộ công nhân viên, không ngừng tăng cường cơ sở vật chất, kỹ thuật, phương tiện làm việc, phục vụ khách hàng theo hướng ngày càng hiện đại, làm tròn nghĩa vụ với Nhà nước mà còn có tích luỹ để tăng vốn tự có. b. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng đối với khách hàng ĐÓ đánh giá hiệu quả tín dụng ngân hàng đối với khách hàng, người ta thường sử dụng những chỉ tiêu phản ánh về lợi nhuận, hiệu quả sử dụng vốn, sử dụng lao động… của khách hàng, cụ thÓ là: + Về các chỉ tiêu lợi nhuận: Hệ số lợi nhuận (%) = Lợi nhuận thu được x 100 Doanh thu Tỷ suất lợi nhuận (%) = Lợi nhuận thu được x 100 Tổng chi phí sản xuất Tỷ suất doanh lợi (%) = Lợi nhuận thu được x 100 Vốn sản xuất Vốn sản xất = Vốn cố định + Vốn lưu động + Về các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn: Hiệu quả sử dụng vốn cố định = Tổng thu nhập Vốn cố định Hiệu quả sử dụng vốn lưu động = Tổng thu nhập Vốn lưu động +Về các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng lao động: Năng suất lao động = Giá trị thực tế tổng giá trị hàng hoá Số lao động bình quân Hiệu quả sử dụng lao động = Tổng thu nhập Số lao động bình quân Vì vậy, về phía khách hàng, hiệu quả tín dụng thÓ hiện ở sự thành đạt qua quá trình sử dụng vốn vay đÓ tæ chức thực hiện các phương án, dự án sản xuất, kinh doanh đã thoả thuận với ngân hàng khi đến quan hệ vay vốn. 1.3 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa 1.3.1 C¸c nh©n tè chñ quan ChÝnh s¸ch tÝn dông cña ng©n hµng §ã lµ toµn bé c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn cÊp tÝn dông nãi chung nh­: quy m«, l·i suÊt, kú h¹n, ®¶m b¶o, ph¹m vi …ChÝnh s¸ch tÝn dông ph¶n ¸nh c­¬ng lÜnh tµi trî cña mét ng©n hµng, lµ h­íng dÉn chung cho c¸n bé tÝn dông vµ c¸c bé phËn liªn quan, t¨ng c­êng chuyªn m«n hãa trong ph©n tÝch tÝn dông, t¹o sù thèng nhÊt chung trong ho¹t ®éng tÝn dông nh»m h¹n chÕ rñi ro vµ n©ng cao kh¶ n¨ng sinh lêi. ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng: Mçi mét ng©n hµng ®Òu tiÕn hµnh ph©n lo¹i kh¸ch hµng vµ lùa chän ®èi t­îng kh¸ch hµng môc tiªu. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng môc tiªu ng©n hµng th­êng cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i tïy thuéc vµo tõng thêi ®iÓm cô thÓ vµ lÞch sö quan hÖ cña kh¸ch hµng víi ng©n hµng,… §èi víi nh÷ng ngµnh ®ang ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng vµ ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn th­êng cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ l·i suÊt, phÝ suÊt tÝn dông, níi láng nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ ®¶m b¶o tÝn dông. ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông: Møc ®é tµi trî cña ng©n hµng dùa trªn nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ sù tÝnh to¸n cña ng©n hµng vÒ sù phï hîp, møc ®é rñi ro, sinh lêi. C¸c ng©n hµng khi tµi trî th­êng quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng v× ®©y lµ c¬ së quan träng ®¶m b¶o hoµn tr¶ c¸c kho¶n nî cho ng©n hµng. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã tiÒm lùc tµi chÝnh kh«ng tèt, ng©n hµng Ýt muèn tµi trî. Ngoµi ra, ng©n hµng còng cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông nh­ quy m« tÝn dông tèi ®a mµ gi¸m ®èc ®­îc duyÖt, quy m« tÝn dông dùa trªn c¸c lo¹i tµi s¶n ®¶m b¶o kh¸c nhau,... Nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh thêi kú vµ ®¶m b¶o quy m« vµ tÝnh chÊt nguån vèn cña mçi ng©n hµng. Giíi h¹n tÝn dông ®èi víi mét kh¸ch hµng phô thuéc vµo khèi l­îng vèn tù cã cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, ngoµi ra cßn phô thuéc vµo gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o. Ho¹t ®éng tÝn dông lu«n chøa ®ùng nhiÒu rñi ro mµ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. Do ®ã khi cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng, ng©n hµng ph¶i thùc hiÖn c¸c ®¶m b¶o tÝn dông nh­ cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh cña bªn thø ba. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng kh«ng thÓ ®¶m b¶o tÝn dông d­íi c¸c h×nh thøc nµy th× ng©n hµng tµi trî kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o. Møc tµi trî x¸c ®Þnh trªn c¬ së quy m« vÒ vèn tù cã cña kh¸ch hµng, vÞ thÕ uy tÝn cña kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng vµ ng©n hµng. L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông: L·i suÊt tÝn dông lµ gi¸ c¶ cña kho¶n tÝn dông ®ã, ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ vèn cña kh¸ch hµng. Ng©n hµng cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc vµ møc l·i suÊt kh¸c nhau ®Ó ®¶m b¶o ®­îc kh¶ n¨ng sinh lêi vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng, ngoµi ra cßn c©n nh¾c ®Õn møc ®é rñi ro. Thêi h¹n tÝn dông vµ kú tr¶ nî: Thêi h¹n tÝn dông lµ kho¶ng thêi gian kÓ tõ khi ng©n hµng b¾t ®Çu tµi trî ®Õn khi ng©n hµng thu hÕt nî. Thêi h¹n tÝn dông cµng dµi th× møc ®é rñi ro cña ng©n hµng cµng lín vµ chi phÝ sö dông vèn cña doanh nghiÖp cµng cao. Kú h¹n tr¶ nî liªn quan ®Õn nh÷ng tÝnh to¸n c¸c nguån thu cña kh¸ch hµng cã thÓ dïng ®Ó tr¶ nî. Sè lÇn tr¶ nî trong kú cµng t¨ng lµm t¨ng mËt ®é luång tiÒn vµo, gi¶m kú h¹n trung b×nh nh­ng sÏ lµm t¨ng chi phÝ thu nî cho ng©n hµng nÕu kh¸ch hµng kh«ng cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. C¸c kho¶n ®¶m b¶o: Ng©n hµng chÊp nhËn nh÷ng tµi s¶n cã kh¶ n¨ng b¸n ®­îc lµm ®¶m b¶o. Ng©n hµng ®­a ra møc ph¸n quyÕt tÝn dông thÝch hîp th«ng qua ®Þnh gi¸ tµi s¶n ®¶m b¶o. Tû lÖ tµi trî trªn tµi s¶n ®¶m b¶o phô thuéc vµo kh¶ n¨ng b¸n, kh¶ n¨ng thay ®æi gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña vËt ®¶m b¶o. Tr­êng hîp tµi trî dùa trªn uy tÝn cña kh¸ch hµng, ng©n hµng cã thÓ cho vay kh«ng cÇn tµi s¶n ®¶m b¶o. Mét nguyªn nh©n lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng vay vèn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ thñ tôc vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tµi s¶n ®¶m b¶o vÉn cßn phøc t¹p. Mét sè doanh nghiÖp cã tµi s¶n thÕ chÊp nh­ng kh«ng vay ®­îc vèn v× c¸n bé ng©n hµng ®Þnh gi¸ qu¸ thÊp so víi gi¸ trÞ tµi s¶n thùc tÕ mµ hä ®em thÕ chÊp. Doanh nghiÖp nhá vµ võa ®­îc vay tÝn chÊp rÊt Ýt, tû lÖ tÝn chÊp thÊp. Quy tr×nh ph©n tÝch tÝn dông: Khi tµi trî cho kh¸ch hµng, c¸n bé tÝn dông, c¸c bé phËn liªn quan ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc trong quy tr×nh ph©n tÝch tÝn dông. Quy tr×nh tÝn dông lµ qu¸ tr×nh tiÕp xóc, ph©n tÝch, cho vay thu nî víi kh¸ch hµng ®­îc chuÈn hãa nh»m x¸c ®Þnh rñi ro vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro. Quy tr×nh tÝn dông cµng nhanh, tiÕt kiÖm chi phÝ sÏ ®¶m b¶o ®­îc tÝnh c¹nh tranh cho ng©n hµng v× nh­ vËy sÏ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Trong quy tr×nh ph©n tÝch tÝn dông cã nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa nh­: kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh cña c¸n bé tÝn dông, hiÖu qu¶ cña hÖ thèng c«ng nghÖ, cung cÊp th«ng tin, quy tr×nh xÐt duyÖt, …C¸n bé tÝn dông cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cao th× kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh sÏ h¹n chÕ ®­îc møc ®é rñi ro cho ng©n hµng. HÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cña tÊt c¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. HÖ thèng c«ng nghÖ cµng tiªn tiÕn, phï hîp víi xu thÕ thÞ tr­êng th× hiÖu qu¶ kinh doanh cµng t¨ng, thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng. 1.3.2. C¸c nh©n tè kh¸ch quan N¨ng lùc tµi chÝnh N¨ng lùc tµi chÝnh lµ c¬ së ®¶m b¶o tÝnh tù chñ trong ho¹t ®éng kinh doanh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng hoµn tr¶ c¸c kho¶n nî trong t­¬ng lai. Ng©n hµng th­êng dùa vµo c¸c chØ tiªu ph©n tÝch tµi chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Th«ng qua, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh mµ doanh nghiÖp cung cÊp, ng©n hµng tiÕn hµnh tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu vµ so s¸nh c¸c chØ tiªu gi÷a c¸c n¨m, gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®Ó n¾m b¾t t×nh h×nh néi t¹i cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nhá vµ võa cã møc vèn thÊp, n¨ng lùc tµi chÝnh thÊp, hiÖn nay tû lÖ doanh nghiÖp cã møc vèn d­íi 5 tû ®ång chiÕm 90% th× c¬ héi tiÕp cËn c¸c nguån vèn cµng thÊp h¬n. Khi ph©n tÝch c¸c chØ sè tµi chÝnh, doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña Ng©n hµng. Tµi s¶n ®¶m b¶o Tµi s¶n ®¶m b¶o lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó ®Ó ng©n hµng x¸c ®Þnh møc tÝn dông cho kh¸ch hµng. Ng©n hµng dùa trªn gi¸ trÞ vµ tû lÖ tµi trî cña tµi s¶n ®¶m b¶o, ®Ó quyÕt ®Þnh møc tµi trî phï hîp. Víi nh÷ng lo¹i tµi s¶n kh¸c nhau cã tû lÖ tµi trî kh¸c nhau tïy thuéc tÝnh thanh kho¶n, sù biÕn ®éng gi¸, ®é an toµn…khi n¾m ng©n hµng gi÷. Doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng Ýt cã tµi s¶n cã gi¸ trÞ cao ®Ó lµm tµi s¶n ®¶m b¶o. Tµi s¶n ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n lÉn lén, thiÕu minh b¹ch g©y khã kh¨n trong thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã, hä l¹i kh«ng cã uy tÝn ®èi víi c¸c ng©n hµng trong hiÖu qu¶ kinh doanh, ý chÝ vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî ®óng h¹n ®Ó ®­îc vay tÝn chÊp. Ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh vµ dù ¸n vay vèn Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c cña tÝn dông, lµ tiÕn hµnh tµi trî dùa trªn ph­¬ng ¸n (dù ¸n) hiÖu qu¶. Ph­¬ng ¸n (dù ¸n) cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o nguån tr¶ nî cho doanh nghiÖp trong t­¬ng lai. Ng©n hµng thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n dùa trªn ph©n tÝch c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra, thÞ tr­êng, ®èi thñ c¹nh tranh…Dùa trªn ph­¬ng ¸n (dù ¸n) vay vèn, ng©n hµng x¸c ®Þnh ®­îc nhu cÇu vèn ®Çu t­, thêi h¹n tÝn dông, kÕ ho¹ch tr¶ nî. Ph­¬ng ¸n (dù ¸n) kinh doanh cña doanh nghiÖp nhá vµ võa th­êng ®­îc thiÕt lËp s¬ sµi, thiÕu tÝnh thuyÕt phôc vµ thiÕu c¨n cø ®Ó ng©n hµng thÈm ®Þnh. Mét sè cßn mang nÆng tÝnh chñ quan, dùa trªn kinh nghiÖm thuÇn tóy. C¸ch thøc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµ n¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. N¨ng lùc nµy phô thuéc vµo tr×nh ®é chuyªn m«n, kinh nghiÖm, uy tÝn cña ®éi ngò c¸n bé doanh nghiÖp. §éi ngò l·nh ®¹o cã chuyªn m«n, n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý th× viÖc s¾p xÕp, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cao, nh¹y bÐn trong viÖc ra quyÕt ®Þnh khi cã sù thay ®æi thÞ tr­êng, h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng bÊt lîi ®Õn doanh nghiÖp. C¹nh tranh vµ hîp t¸c C¹nh tranh vµ hîp t¸c cã t¸c ®éng kh¸ lín ®Õn ho¹t ®éng cho vay doanh nghiÖp võa vµ nhá cña Ng©n hµng. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c Ng©n hµng rÊt lín, ®Æc biÖt lµ trong khèi Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Cæ phÇn. 1.3.2 C¸c nh©n tè kh¸ch quan. C¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc Ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ®iÒu chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc b»ng hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, tæ chøc, c¸c thÓ chÕ vÒ kinh tÕ- tµi chÝnh vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý. HÖ thèng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp víi thùc tÕ thÞ tr­êng, t¹o m«i tr­êng kinh doanh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ cho ®Ó gióp ®ì khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. Nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa bao gåm: hÖ thèng ph¸p luËt ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nãi chung vµ tÝn dông ng©n hµng còng nh­ doanh nghiÖp nhá vµ võa nãi riªng. VÝ dô nh­: c¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cho vay ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông, quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o tiÒn vay, v¨n b¶n liªn quan ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa. Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Sù ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn vµ ®ßi hái sù ph¸t triÓn cña ng©n hµng, sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. Nhu cÇu cña thÞ tr­êng còng t¨ng lªn khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kÐo theo nhu cÇu më réng s¶n xuÊt kinh doanh, thay ®æi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm…cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ®Õn nguån vèn tÝn dông ng©n hµng, thóc ®Èy ho¹t ®éng ng©n hµng ph¸t triÓn h¬n. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c nh©n tè kh¸c nh­: t×nh h×nh chÝnh trÞ, sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, sù phï hîp cña chÝnh s¸ch, quy ®Þnh ®èi víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ…. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cho vay doanh nghiÖp nhá vµ võa t¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n ®éi 2.1 Kh¸i qu¸t vÒ Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Cæ phÇn Qu©n ®éi Được thành lập ngày 4/11/1994 theo giấy phép hoạt động số 194/QĐ-NH5 ngày 14/9/1994 của NH nhà nước Việt Nam và quyết định thành lập số 00374/GBUP ngày 30/12/1993 của UBND thành phố Hà Nội, với tên gọi đầy đủ là Ngân hàng TMCP Quân Đội, 15 năm hình thành và phát triển là 15 năm MB khẳng định vị trí và tên tuổi của mình trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. MB có các cổ đông chính là các tổ chức thuộc các lĩnh vực công nghiệp, tài chính - ngân hàng, dịch vụ và khoảng 7.000 cổ đông cá nhân khác. Hiện nay MB có vốn điều lệ 2.000 tỷ đồng và dự kiến con số này sẽ tăng lên đến 7.300 tỷ đồng vào năm 2010, trở thành một tập đoàn tài chính ngân hàng có quy mô lớn tại Việt Nam. Là một trong những ngân hàng cổ phần hàng đầu, MB luôn được Ngân hàng Nhà nước xếp hạng A và liên tục đạt các giải thưởng lớn trong và ngoài nước như Thương hiệu mạnh VN 2005, 2006; Thương hiệu Việt uy tín chất lượng 2007; Top 100 thương hiệu mạnh Việt nam 2007; Giải thưởng Sao vàng Đất Việt; Giải thưởng thanh toán xuất sắc nhất do Citi Group, Standard Chartered Group và nhiều tập đoàn quốc tế khác trao tặng. Đến cuối năm 2007, MB đã mở rộng mạng lưới hoạt động đến hầu hết các tỉnh, thành phố lớn trên cả nước với 65 điểm giao dịch và gần 2.000 cán bộ nhân viên. Con số này sẽ không ngừng tăng và sẽ đạt 100 điểm giao dịch cùng khoảng 3000 cán bộ nhân viên trong năm 2008. MB cũng chú trọng mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế với gần 700 Ngân hàng đại lý tại 75 quốc gia trên thế giới C¬ cÊu tæ chøc vµ m¹ng l­íi ho¹t ®éng 2.1.1.1 C¬ cÊu tæ chøc M« h×nh tæ chøc cña Ng©n hµng Qu©n §éi ®· liªn tôc ®­îc cñng cè vµ hoµn thiÖn theo ®Þnh h­íng kh¸ch hµng vµ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý rñi ro. Theo ®ã, kh¸ch hµng lu«n ë vÞ trÝ trung t©m cña mäi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Qu©n §éi. Së giao dÞch, c¸c chi nh¸nh, phßng giao dÞch cã nhiÖm vô chñ yÕu lµ ch¨m sãc kh¸ch hµng. Héi së ®ãng vai trß hç trî vµ gi¸m s¸t, qu¶n lý rñi ro. TÊt c¶ c¸c c«ng viÖc kh«ng trùc tiÕp tiÕp xóc, giao dÞch víi kh¸ch hµng nh­ c«ng nghÖ th«ng tin, tæ chøc nh©n sù, …sÏ ®­îc tËp trung xö lý toµn bé hoÆc chi nh¸nh cña tõng vïng. §Õn hÕt n¨m 2005, Ng©n hµng ®· c¬ b¶n hoµn thiÖn m« h×nh qu¶n lý cña mét ng©n hµng hai cÊp, t¸ch ho¹t ®éng qu¶n lý vµ ho¹t ®éng kinh doanh. Vai trß cña c¸c Uû ban cÊp cao ®­îc ®Ò cao, chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c phßng ban Héi së ®­îc hoµn thiÖn dÇn. C¸c chi nh¸nh ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý, thùc hiÖn s¾p xÕp l¹i theo QuyÕt ®Þnh 888 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. S¬ ®å 2.1: C¬ cÊu tæ chøc cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Cæ phÇn Qu©n §éi §¹i héi cæ ®«ng Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng gi¸m ®èc Phßng kiÓm tra kiÓm so¸t néi bé Ban kiÓm so¸t C¸c ñy ban cao cÊp C«ng ty CK Th¨ng Long Phßng ®Çu t­ Khèi m¹ng l­íi b¸n hµng Khèi kh¸ch hµng c¸ nh©n Khèi kh¸ch hµng DN Phßng KÕ ho¹ch tæng hîp vµ Ph¸p chÕ Phßng CN th«ng tin Cty QL nî vµ khai th¸c TS Khèi Treasury Khèi qu¶n lý tÝn dông Phßng nh©n sù hµnh chÝnh Phßng Tµi chÝnh kÕ to¸n SGD và chi nhánh 2.1.1.2 M¹ng l­íi ho¹t ®éng Tr¶i qua h¬n 10 n¨m ho¹t ®éng, Ng©n hµng Qu©n §éi ®· lu«n lµ ng­êi b¹n ®ång hµnh ®¸ng tin cËy kh«ng chØ cña riªng c¸c doanh nghiÖp qu©n ®éi mµ cßn phôc vô ®¾c lùc nhu cÇu vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Ng©n hµng Qu©n §éi còng tËp trung thùc hiÖn chiÕn l­îc më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng t¹i c¸c trung t©m kinh tÕ lín cña ®Êt n­íc M¹ng l­íi chi nh¸nh lµ ho¹t ®éng hÕt søc quan träng phôc vô tèt h¬n c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®¶m b¶o nhanh chãng, kÞp thêi, an toµn gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña Ng©n hµng. Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng tõ mét ®iÓm giao dÞch lµ trô së ban ®Çu, ®Õn nay ®· cã 25 chi nh¸nh vµ phßng giao dÞch t¹i c¸c thµnh phè lín: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Trong ®ã cã 1 Së giao dÞch vµ 4 chi nh¸nh cÊp 1 (chi nh¸nh §iÖn Biªn Phñ, chi nh¸nh §µ N½ng, chi nh¸nh H¶i Phßng, chi nh¸nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh). Ngoµi ra cßn cã 3 ®iÓm giao dÞch míi ®· ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc cÊp phÐp vµ chuÈn bÞ khai tr­¬ng. Cïng víi viÖc më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng trong n­íc, Ng©n hµng Qu©n §éi còng rÊt chó träng ®Õn viÖc më réng quan hÖ hîp t¸c vµ m¹ng l­íi giao dÞch víi c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi. §Õn nay, Ng©n hµng ®· thiÕt lËp ®­îc quan hÖ ®¹i lý víi 350 ng©n hµng trªn toµn thÕ giíi ë trªn 70 Quèc gia. 2.1.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng Qu©n §éi Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, víi ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, chÊt l­îng ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng Qu©n §éi lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Nguån vèn vµ quy m« ho¹t ®éng cña Ng©n hµng lu«n æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng liªn tôc trong thêi gian qua. Vèn chñ së h÷u cña Ng©n hµng qua c¸c n¨m ®Òu t¨ng v­ît møc kÕ ho¹ch th«ng qua t¨ng vèn ®iÒu lÖ vµ nguån vèn tù bæ sung ë c¸c quü vµ dù phßng. TÝnh ®Õn 30/12/2007, vèn chñ së h÷u cña Ng©n hµng Qu©n §éi ®¹t 3549,8 tû t¨ng h¬n 28 lÇn so víi nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp. Tæng tµi s¶n t¨ng t­¬ng øng ®¹t 29624 tû ®ång._. khi ng©n hµng xö lý thu håi nî víi c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm kh¸ ®¬n gi¶n, chØ cÇn giao nép c¸c hîp ®ång gèc cho c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®­îc nhËn l¹i toµn bé gi¸ trÞ gi¶i ­íc ®· cam kÕt. C¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä ph¶i ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm cã uy tÝn ph¸t hµnh, cã gi¸ trÞ gi¶i ­íc, thuéc së h÷u cña ng­êi vay, ng­êi cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi kho¶n vay hoÆc ng­êi b¶o l·nh. Víi viÖc chÊp nhËn hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä lµm gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o rÊt phï hîp, thu hót vµ më réng c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp thuéc së h÷u c¸ nh©n tiÕp cËn vèn Ng©n hµng, gióp Ng©n hµng Qu©n §éi ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i tµi s¶n ®¶m b¶o, h¹n chÕ rñi ro. Ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn, Ng©n hµng cÇn ®¬n gi¶n hãa thñ tôc cho vay vµ t¨ng thêi gian xö lý hå s¬. Khi doanh nghiÖp cã nhu cÇu vay vèn, c¸n bé ng©n hµng cÇn h­íng dÉn cô thÓ, chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ c¸c hå s¬ cÇn thiÕt, gi¶m thiÓu thêi gian vµ sè lÇn giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp vµ c¸n bé ng©n hµng. 3.2.1.2 N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa. Trong ho¹t ®éng tÝn dông, Ng©n hµng Qu©n §éi ®· x¸c ®Þnh më réng tÝn dông ph¶i g¾n liÒn víi n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. §Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông, tr­íc hÕt c¸c bé phËn liªn quan (bé phËn kinh doanh, bé phËn kÕ to¸n, bé phËn thÈm ®Þnh, bé phËn qu¶n lý tÝn dông…) cÇn tu©n thñ l­u ®å t¸c nghiÖp tÝn dông qua c¸c b­íc: tõ tiÕp xóc kh¸ch hµng; thÈm ®Þnh; tr×nh duyÖt hå s¬ vay vèn; lËp ®µm ph¸n ký kÕt c¸c hîp ®ång; gi¶i ng©n; gi¸m s¸t theo dâi kho¶n vay, thu nî vµ xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh; tÊt to¸n khÕ ­íc, thanh lý hîp ®ång, l­u gi÷ hå s¬. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¸c bé phËn: b¸n hµng, thÈm ®Þnh, hç trî b¸n hµng trong m« h×nh tÝn dông sím ®­îc t¸ch biÖt, râ rµng h¬n. Mét trong nh÷ng b­íc quan träng nhÊt trong quy tr×nh tÝn dông ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng tÝn dông mµ Ng©n hµng Qu©n §éi cÇn quan t©m lµ b­íc thÈm ®Þnh kh¸ch hµng. ThÈm ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh: Khi ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh, c¸n bé tÝn dông ph¶i xem xÐt tØ mØ vµ hÖ thèng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh Ýt nhÊt hai n¨m liªn tôc gÇn nhÊt kÓ tõ thêi ®iÓm xin cÊp tÝn dông (trõ nh÷ng kh¸ch hµng míi thµnh lËp). Th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, Ng©n hµng tiÕn hµnh tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu chñ yÕu, ph©n tÝch c¸c chØ tiªu ®Ó ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh cô thÓ vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh. §Ó cã ®­îc nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp, Ng©n hµng Qu©n §éi cã thÓ sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ph©n tÝch: ph­¬ng ph¸p so s¸nh, ph­¬ng ph¸p Dupont, ph­¬ng ph¸p tØ lÖ. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch chñ yÕu vÉn lµ: kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn, kh¶ n¨ng ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng sinh l·i... CÇn cã c¸c chØ tiªu cña ngµnh, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong cïng lÜnh vùc víi doanh nghiÖp vay vèn ®Ó lµm c¬ së so s¸nh. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch tµi chÝnh, tïy thuéc vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ Ng©n hµng chó träng ph©n tÝch chØ tiªu nµy hay chØ tiªu kh¸c ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c nhÊt vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh. Ch¼ng h¹n: §èi víi kh¸ch hµng míi vµ kh¸ch hµng xin cÊp h¹n møc tÝn dông th× ph¶i ph©n tÝch ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh. Khi cã h¹n møc phª duyÖt th­êng kú ph¶i cËp nhËt t×nh h×nh tµi chÝnh ®Õn thêi ®iÓm gÇn nhÊt víi nh÷ng th«ng tin thay ®æi nh­ doanh thu, lîi nhuËn, nî vay c¸c ng©n hµng t¹i thêi ®iÓm vay vèn… §èi víi kh¸ch hµng ®· cã quan hÖ tÝn dông nhiÒu lÇn hoÆc ®ang cã h¹n møc tÝn dông th× nh÷ng lÇn tiÕp theo chñ cËp nhËt nh÷ng chØ tiªu vÒ doanh thu, kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶, hµng tån kho vµ ph©n tÝch chi tiÕt c¸c chØ tiªu nµy phï hîp víi ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng vay theo mãn, cã ph­¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi, ®Çu vµo, ®Çu ra râ rµng, nguån tr¶ nî kiÓm so¸t ®­îc, tµi s¶n ®¶m b¶o ch¾c ch¾n vµ cã tÝnh thanh kho¶n th× kh«ng cÇn ®i s©u ph©n tÝch tµi chÝnh mµ chØ cÇn giíi thiÖu s¬ qua c¸c chØ tiªu nµy. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch tµi chÝnh cÇn coi träng ®Õn vßng chu chuyÓn dßng tiÒn, vßng thu håi vèn ®Çu t­. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch cô thÓ, cÇn ®­a ra nh÷ng sù b¸o vµ nhËn ®Þnh vÒ rñi ro trong kinh doanh, rñi ro ngµnh, rñi ro cã tÝnh chu kú, møc ®é phô thuéc, cÊu tróc chi phÝ, lîi nhuËn th«ng qua ®ã ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m thiÓu rñi ro. ThÈm ®Þnh tµi s¶n ®¶m b¶o Tµi s¶n ®¶m b¶o ®­îc Ng©n hµng n¾m gi÷ nh»m hai môc tiªu: ®¶m b¶o an toµn vèn cho Ng©n hµng khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî vµ t¹o lîi thÕ t©m lý cho bªn nhËn tµi trî ph¶i thanh to¸n kho¶n nî ®Ó tr¸nh kh¶ n¨ng mÊt tµi s¶n. Khi thÈm ®Þnh tµi s¶n ®¶m b¶o, c¸n bé Ng©n hµng ph¶i xem xÐt tíi c¸c yÕu tè: quyÒn së h÷u, t×nh tr¹ng tµi s¶n, gi¸ trÞ tµi s¶n, møc ®é chuyªn m«n hãa tµi s¶n, quyÒn ph¸p lý, sè tiÒn b¶o hiÓm, vÊn ®Ò thuª mua vµ thÕ chÊp chÊp liªn quan ®Õn tµi s¶n. Khi x¸c ®Þnh gi¸ tµi s¶n ®¶m b¶o Ng©n hµng cÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh linh ho¹t dùa trªn c¬ së khung gi¸ Nhµ n­íc vµ gi¸ thÞ tr­êng phï hîp víi gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n ®¶m b¶o. §èi víi nh÷ng ®¶m b¶o d­íi h×nh thøc b¶o l·nh cña ng­êi thø ba th× quan t©m ®Õn n¨ng lùc ph¸p lý, t×nh h×nh tµi chÝnh, uy tÝn ®èi víi Ng©n hµng, trªn thÞ tr­êng vµ trong x· héi. Tµi s¶n ®­îc thÕ chÊp ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra hiÖn tr¹ng tµi s¶n, ®¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ, tr­êng hîp gi¸ trÞ kh«ng ®¶m b¶o th× yªu cÇu doanh nghiÖp bæ sung tµi s¶n ®¶m b¶o. Nh÷ng tµi s¶n cÇm cè, khi thÈm ®Þnh chó ý tíi t¸c ®éng cña m«i tr­êng ®Õn gi¸ trÞ cña chóng, nªn l­u gi÷ trong kho cã sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña ng©n hµng, hay mét c¬ quan ®éc lËp b¶o vÖ lîi Ých ng©n hµng. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ Kh¶ n¨ng lËp dù ¸n ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, nhÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp míi. Do ®ã ®Ó dÔ dµng trong viÖc thÈm ®Þnh c¸n bé Ng©n hµng nªn t­ vÊn h­íng dÉn doanh nghiÖp nhá vµ võa lËp dù ¸n ®Çu t­ chi tiÕt, ®¶m b¶o nh÷ng th«ng tin mµ Ng©n hµng cÇn. Trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, Ng©n hµng Qu©n §éi ®· tiÕn hµnh thÈm ®Þnh kh¸ kü l­ìng vÒ tÝnh ph¸p lý, ph­¬ng diÖn tµi chÝnh, vµ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. Tuy nhiªn, khi xem xÐt c¸c dù ¸n, Ng©n hµng cÇn ph©n tÝch ®é nh¹y chØ ra sù thay ®æi cña c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tµi chÝnh dù ¸n khi mét biÕn sè thay ®æi mét l­îng nhÊt ®Þnh. §Ó ®¶m b¶o thêi gian vµ hiÖu qu¶ thÈm ®Þnh, c¸n bé thÈm ®Þnh cÇn ®­îc chuyªn m«n hãa vÒ nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh, cã tr¸ch nhiÖm t×m hiÓu, nghiªn cøu s©u vÒ lÜnh vùc ®ã. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, tæ chøc theo dâi tiÕn ®é hoµn thµnh tõng h¹ng môc ®Çu t­, qu¸ tr×nh nhËp xuÊt vËt t­ hµng hãa th«ng qua c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú cña doanh nghiÖp vay vèn, vµ th«ng qua kiÓm tra trùc tiÕp cña c¸n bé Ng©n hµng. §Ó kiÓm so¸t ®­îc môc ®Ých sö dông vèn vay, doanh nghiÖp ph¶i cam kÕt sö dông h×nh thøc c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, khi thanh to¸n c¸c hãa ®¬n, chøng tõ víi ®èi t¸c. Sau quyÕt ®Þnh tµi trî cho doanh nghiÖp, Ng©n hµng Qu©n §éi hµng ph¶i t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t tÝn dông ®Æc biÖt trong nh÷ng tr­êng hîp cã sù thay ®æi trong c¬ cÊu tæ chøc, c¸n bé qu¶n lý cña doanh nghiÖp. C¸n bé tÝn dông trùc tiÕp theo dâi th«ng tin doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ ®Þnh kú, hay bÊt th­êng nh÷ng ®Æc tÝnh quan träng cña mçi kho¶n vay nh­: t×nh h×nh tµi chÝnh, dßng tiÒn vµo ra, t×nh tr¹ng vµ chÊt l­îng kho¶n ®¶m b¶o. Tr­êng hîp cã nh÷ng thay ®æi bÊt th­êng cÇn cã nh÷ng kiÕn nghÞ kÞp thêi ®Ó cã biÖn ph¸p phßng ngõa vµ xö lý. 3.2.1.3 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng Nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè quan träng ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo. Trong ho¹t ®éng tÝn dông, nh©n lùc ®ãng vai trß quan träng, trùc tiÕp quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng tÝn dông. Ng©n hµng ho¹t ®éng cã quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp thuéc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, c¸n bé tÝn dông ph¶i hiÓu biÕt ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng míi tiÕn hµnh thÈm ®Þnh vµ kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶. Do ®ã, c¸n bé tÝn dông lu«n cã ý thøc t×m hiÓu, n¾m b¾t nh÷ng th«ng tin thùc tÕ ®¶m b¶o cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. Th­êng xuyªn cËp nhËt nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ, thÞ tr­êng cã liªn quan ®Õn lÜnh vùc thùc hiÖn. Mçi c¸n bé tÝn dông nªn ®­îc ph©n c«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mét nhãm kh¸ch hµng nhÊt ®Þnh, ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc gièng nhau, cã mèi quan hÖ víi nhau. §ång thêi, còng nªn tæ chøc c¸c khãa häc n©ng cao kiÕn thøc cho c¸n bé nh©n viªn vÒ ®Æc ®iÓm, thùc tÕ ho¹t ®én vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhá vµ võa. Ng©n hµng còng cÇn ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch ®µo t¹o l©u dµi, phèi hîp víi c¸c trung t©m ®µo t¹o th­êng xuyªn tæ chøc båi d­ìng, trao dåi chuyªn m«n nghiÖp vô, c¸c kü n¨ng kinh doanh (giao tiÕp, b¸n hµng, ch¨m sãc kh¸ch hµng...) cho c¸n bé nh©n viªn. M«i tr­êng lµm viÖc c«ng b»ng, chuyªn nghiÖp ®·i ngé theo kÕt qu¶ lao ®éng lµ yÕu tè quan träng ®Ó ph¸t huy ®­îc hÕt n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng còng nh­ t¹o sù g¾n bã l©u dµi gi÷a ng­êi lao ®éng víi ng©n hµng. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cÇn g¾n tr¸ch nhiÖm víi quyÒn lîi cña c¸n bé nh©n viªn, cã chÕ ®é khen th­ëng vµ xö ph¹t c«ng b»ng, hîp lý, c«ng khai kÞp thêi. C¸c chÕ ®é nµy ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn, kÞp thêi nh»m kÝch thÝch, ®éng viªn mäi ng­êi tËp trung lµm viÖc cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn cã nh÷ng ho¹t ®éng gi¶i trÝ, v¨n hãa, v¨n nghÖ giao l­u t¹o nªn mèi quan hÖ gÇn gòi, ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn cho c¸n bé nh©n viªn. Ng©n hµng còng nªn bæ sung thªm nguån nh©n lùc ®¸p øng ®­îc quy m« ph¸t triÓn, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ tr¸nh t×nh tr¹ng ®Ó mét nh©n viªn ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng viÖc cïng mét lóc, thêi gian xö lý hå s¬ kh¸ch hµng chËm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ uy tÝn cña Ng©n hµng. Trong qu¸ tr×nh cÊp tÝn dông, qu¶n lý vµ theo dâi cÇn ph©n t¸ch cô thÓ râ rµng h¬n gi÷a c¸c bé phËn: bé phËn b¸n hµng, bé phËn thÈm ®Þnh, bé phËn hç trî b¸n hµng. §iÒu nµy sÏ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian gi¶i quyÕt hå s¬, ph¸t huy tinh thÇn lµm viÖc tËp thÓ, h¹n chÕ rñi ro tÝn dông … 3.2.2 C¸c gi¶i ph¸p bæ trî 3.2.2.1 Cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá c¸c s¶n phÈm dÞch vô phï hîp Trong qu¸ tr×nh vay vèn víi Ng©n hµng, kh¸ch hµng cßn sö dông c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña Ng©n hµng ®Ó giao dÞch, thanh to¸n. S¶n phÈm dÞch vô cµng phong phó, hÊp dÉn cµng thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng. M¶ng thÞ tr­êng doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ m¶ng thÞ tr­êng ®· ®­îc lùa chän, nªn Ng©n hµng cÇn nghiªn cøu nhu cÇu c¸c doanh nghiÖp nµy, ®Ó ®Þnh vÞ ®­îc c¸c s¶n phÈm cung cÊp phï hîp. Ho¹t ®éng tÝn dông lµ dÞch vô khëi ®Çu ®Ó doanh nghiÖp nhá vµ võa thùc hiÖn c¸c dÞch vô kh¸c. Ng©n hµng Qu©n §éi trong thêi gian tíi cÇn triÓn khai ho¹t ®éng bao thanh to¸n theo Q§1096/2004/Q§-NHNN. §©y lµ h×nh thøc cÊp tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông cho bªn b¸n hµng th«ng qua viÖc mua l¹i c¸c kho¶n ph¶i thu ph¸t sinh tõ viÖc mua b¸n hµng hãa ®­îc bªn b¸n vµ bªn mua hµng tháa thuËn trong hîp ®ång mua b¸n. Bao thanh to¸n cã nhiÒu ­u ®iÓm ®èi víi ng­êi b¸n: cã thÓ thu tiÒn ngay thay v× ®îi kú h¹n tr¶ chËm, tiÕt kiÖm thêi gian chi phÝ theo dâi thu håi kho¶n ph¶i thu, ®­îc hç trî trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt kh¸ch hµng cña bªn mua hµng. Ho¹t ®éng nµy th­êng kh«ng yªu cÇu ®¶m b¶o v× kho¶n nî tù thanh to¸n qua c¸c chøng tõ b¸n hµng vµ chøng tõ liªn quan ®Õn kho¶n ph¶i thu. DÞch vô mµ c¸c doanh nghiÖp nãi chung, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa nãi riªng quan t©m nhiÒu nhÊt lµ dÞch vô thanh to¸n. DÞch vô thanh to¸n cña ng©n hµng ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn. §Ó ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng, Ng©n hµng cÇn ph¶i ®Çu t­ c«ng nghÖ th«ng tin, më réng m¹ng l­íi chi nh¸nh, thiÕt lËp thªm nhiÒu mèi quan hÖ víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý trªn thÕ giíi. C¸c dÞch vô thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu nh­: thanh to¸n L/C, thanh to¸n T/T, nhê thu…®­îc n©ng cao chÊt l­îng, t¨ng uy tÝn trªn thÞ tr­êng. HiÖn nay, dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng phæ biÕn trªn c¶ thÕ giíi vµ ViÖt Nam. Ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc biÕt ®Õn vµ quan t©m sö dông nhiÒu nhÊt lµ thÎ. S¶n phÈm thÎ cña Ng©n hµng Qu©n §éi (ATM Active Plus) míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n¨m 2004 ®· t¹o ra nhiÒu lîi Ých nh­ qu¶ng b¸ réng r·i h×nh ¶nh Ng©n hµng Qu©n §éi, t¹o thªm mét kªnh huy ®éng vèn, c¸c dÞch vô tr¶ l­¬ng, thanh to¸n c¸c lo¹i phÝ qua thÎ... Tuy nhiªn, c¸c lîi Ých cña dÞch vô nµy vÉn kh«ng cã g× kh¸c biÖt so víi c¸c ng©n hµng kh¸c, ch­a thu hót ®­îc sù quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. Ng©n hµng Qu©n §éi ph¶i liªn kÕt víi c¸c Ng©n hµng kh¸c sö dông chung m¸y ATM, x©y dùng hÖ thèng chÊp nhËn thÎ t¹i c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, siªu thÞ,... liªn kÕt víi nhµ cung cÊp ®Ó thanh to¸n c¸c phÝ dÞch vô ngoµi dÞch vô thu c­íc ®iÖn tho¹i Viettel. Ng©n hµng Qu©n §éi ph¸t triÓn vµ më réng c¸c s¶n phÈm míi, ¸p dông réng r·i c¸c c«ng cô tÝn dông ph¸i sinh (hîp ®ång Swap, Options, Forward) ®Ó b¶o vÖ ng­êi thô h­ëng trong tr­êng hîp kho¶n nî kh«ng thÓ thanh to¸n, vµ h¹n chÕ ®­îc rñi ro tÝn dông vµ rñi ro l·i suÊt. Mét sè s¶n phÈm truyÒn thèng cÇn t¨ng thªm lîi Ých, tÝnh thuËn lîi cho kh¸ch hµng th«ng qua dÞch vô ch¨m sãc kh¸ch hµng, c¸c dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh. 3.2.2.2 X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh marketing qu¶ng b¸ réng r·i h×nh ¶nh ng©n hµng TMCP Qu©n §éi trªn thÞ tr­êng HiÖn nay, c¸c ng©n hµng ViÖt Nam ®· nhËn thøc râ rµng vµ quan t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò th­¬ng hiÖu vµ gi¸ trÞ th­¬ng hiÖu cña ng©n hµng m×nh. Ng©n hµng Qu©n §éi còng cÇn chó träng x©y dùng vµ t¨ng thªm gi¸ trÞ th­¬ng hiÖu th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh marketing cô thÓ. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých marketing hiÖu qu¶ th× Ng©n hµng cÇn sö dông phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch: chÝnh s¸ch gi¸ c¶, chÝnh s¸ch s¶n phÈm, chÝnh s¸ch qu¶ng c¸o khuÕch tr­¬ng. ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ chÝnh lµ chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ phÝ dÞch vô cho kh¸ch hµng. HiÖn nay c¸c ng©n hµng ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tháa thuËn tiÕn tíi tù do hãa l·i suÊt víi nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc kh¸c nhau. TÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng t¨ng lªn, c¸c ng©n hµng khã kh¨n trong viÖc ®Þnh gi¸ v× cã nhiÒu møc l·i suÊt kh¸c nhau vµ møc l·i suÊt hîp lý còng khã x¸c ®Þnh sao cho t­¬ng xøng víi rñi ro l·i suÊt. Nh­ng c¸c ng©n hµng ®· linh ho¹t vµ chñ ®éng h¬n tïy thuéc vµo kh¸ch hµng ®Ó ng©n hµng ®iÒu chØnh møc l·i suÊt hîp lý. Víi c¬ chÕ l·i suÊt tháa thuËn th× c¹nh tranh vÒ gi¸ gi÷a c¸c ng©n hµng lµ kh«ng hiÖu qu¶ mµ c¸c ng©n hµng th­êng c¹nh tranh phi gi¸. Do ®ã, ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ trong chiÕn l­îc marketing, Ng©n hµng Qu©n §éi ph¶i t¹o ®­îc c¸c gi¸ trÞ t¨ng thªm khi cung cÊp c¸c dÞch vô ch¼ng h¹n sù thuËn tiÖn trong giao dÞch. ¸p dông m« h×nh “giao dÞch mét cöa”, cã c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn m·i hÊp dÉn… Trong ®iÒu kiÖn khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt ph¸t triÓn nhanh, c¸c s¶n phÈm cña Ng©n hµng còng kh«ng ngõng ®­îc t¨ng thªm c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Vßng ®êi cña s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng rÊt dµi v× ®Ó cho ra ®êi mét s¶n phÈm míi lµ rÊt khã, th­êng th«ng qua c¶i tiÕn ®­a vµo nh÷ng ®Æc tÝnh míi. C¸c ng©n hµng lu«n mong muèn t¹o ra ®­îc nhiÒu s¶n phÈm ®éc ®¸o, tháa m·n ®­îc c¸c nhu cÇu kh¸ch hµng v× chÝnh s¸ch s¶n phÈm ®ãng vai trß hµng ®Çu. Khi x©y dùng ®­îc chÝnh s¸ch s¶n phÈm ®óng th× chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ chÝnh s¸ch qu¶ng c¸o khuÕch tr­¬ng míi cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn. Ng©n hµng Qu©n §éi ph¶i x¸c ®Þnh s¶n phÈm dÞch vô cho tõng lo¹i thÞ tr­êng, s¶n phÈm ph¶i cã sù ®a d¹ng hãa vµ c¸ thÓ hãa. Ch¼ng h¹n h×nh thøc tiÕt kiÖm phôc vô c¸c c¸ nh©n, tæ chøc trong nÒn kinh tÕ nh­ng víi mçi ®èi t­îng kh¸ch hµng cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau cã thÓ lùa chän phï hîp, cung cÊp nhiÒu kú h¹n kh¸c nhau, c¸c h×nh thøc tr¶ l·i kh¸c nhau... Ng©n hµng Qu©n §éi còng cã thÓ cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm t¹i nhµ ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng lµ ng­êi giµ, Ng©n hµng cã thÓ ¸p dông tiÕt kiÖm tÝch lòy víi nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp sö dông dÞch vô tr¶ l­¬ng b»ng c¸ch hµng th¸ng tù ®éng trÝch mét phÇn tiÒn l­¬ng theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµo tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm... Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, Ng©n hµng Qu©n §éi míi më réng thÞ tr­êng vµ quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch qu¶ng c¸o khuÕch tr­¬ng. Ph¸t triÓn m¹ng l­íi chi nh¸nh, phßng giao dÞch, quan t©m më réng ph¹m vi ho¹t ®éng ra c¸c tØnh, thµnh phè cã nhu cÇu sö dông dÞch vô ng©n hµng, còng lµ mét biÖn ph¸p lµm t¨ng c­êng ho¹t ®éng qu¶ng b¸ h×nh ¶nh Ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã Ng©n hµng còng chó träng ®Õn c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o trªn nhiÒu kªnh kh¸c nhau: trùc tiÕp, th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, b¨ng r«n biÓn hiÖu, tµi trî c¸c ch­¬ng tr×nh v¨n hãa, thÓ thao... Ng©n hµng Qu©n §éi còng nªn viÖc tæ chøc c¸c buæi héi nghÞ kh¸ch hµng ®Þnh kú kh«ng chØ dµnh riªng cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa mµ dµnh cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng. Qua nh÷ng héi nghÞ nµy, Ng©n hµng cÇn giíi thiÖu vÒ ho¹t ®éng Ng©n hµng, c¸c s¶n phÈm dÞch vô vµ giíi thiÖu râ h¬n c¸c quy tr×nh vµ c¸ch thøc tiÕp cËn c¸c s¶n phÈm dÞch vô ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng quan t©m. §©y lµ c¬ héi ®Ó qu¶ng b¸ h×nh ¶nh Ng©n hµng, giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm dÞch vô ®Ó kh¸ch hµng biÕt ®Õn. §ång thêi, Ng©n hµng còng hiÓu râ h¬n nh÷ng th«ng tin ph¶n håi tõ phÝa kh¸ch hµng ®èi víi ho¹t ®éng, còng nh­ s¶n phÈm dÞch vô ®ang cung øng ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi. 3.2.2.3 §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin C«ng nghÖ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ng©n hµng. Víi hÖ thèng c«ng nghÖ nh­ hiÖn nay, Ng©n hµng Qu©n §éi kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng kh¸c ®Æc biÖt trong xu thÕ më cöa c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ®­îc phÐp ho¹t ®éng ngµy cµng nhiÒu. Ng©n hµng Qu©n §éi cÇn x©y dùng vµ triÓn khai nhanh chãng hÖ thèng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi tÝnh b¶o mËt cao. Víi sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö, trong t­¬ng lai Ng©n hµng ph¶i cung cÊp c¸c nghiÖp vô ng©n hµng ®iÖn tö, c¸c giao dÞch gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn trùc tuyÕn. HÖ thèng thanh to¸n ®­îc kÕt nèi víi toµn hÖ thèng, ®¶m b¶o chi tr¶ ®iÖn tö kÞp thêi, ®óng lóc. HÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ng©n hµng khai th¸c vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm míi, ®a d¹ng hãa ho¹t ®éng kinh doanh, trë thµnh mét ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ®a n¨ng liªn kÕt cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh. Ng©n hµng Qu©n §éi ph¶i hoµn thiÖn dù ¸n c«ng nghÖ th«ng tin cho phÐp thu thËp vµ xö lý th«ng tin kh¸ch hµng nhanh chãng, hÖ thèng IBANK kÕt nèi ®­îc th«ng tin kh¸ch hµng cña c¸c chi nh¸nh ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch. HÖ thèng phÇn mÒn vÒ thÈm ®Þnh dù ¸n, vµ qu¶n trÞ rñi ro còng cÇn sím ®­îc x©y dùng, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro ng©n hµng. 3.3 Mét sè kiÕn nghÞ 3.3.1 §èi víi Nhµ n­íc 3.3.1.1 T¨ng c­êng chøc n¨ng qu¶n lý, hç trî doanh nghiÖp nhá vµ võa Chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn ë tÇm vÜ m«: x©y dùng nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý nh»m khuyÕn khÝch hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, t¹o khu«n khæ ph¸p lý cho doanh nghiÖp nhá vµ võa ho¹t ®éng thuËn lîi. HiÖn nay, c¬ chÕ qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa cßn nhiÒu bÊt cËp ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng còng nh­ viÖc tiÕp cËn nguån vèn tÝn dông ng©n hµng cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa th«ng qua NghÞ ®Þnh 90/CP nh­ng ch­a x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc cô thÓ phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn trong tõng giai ®o¹n, tõng ngµnh, lÜnh vùc, tõng vïng. Thø nhÊt: Nhµ n­íc ph¶i t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã xem xÐt ®Õn chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa. Møc ®é ­u ®·i thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa cÇn t¨ng lªn nhÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp míi thµnh lËp, doanh nghiÖp xuÊt khÈu, doanh nghiÖp ®ang ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n s¶n xuÊt s¶n phÈm míi. TiÕp tôc c¶i c¸ch hµnh chÝnh vÒ hÖ thèng thuÕ nãi chung theo h­íng cô thÓ, ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ thi hµnh. Thø hai: Nhµ n­íc cÇn ban hµnh, h­íng dÉn vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c quy chÕ vÒ ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp nhá vµ võa, tæ chøc cung cÊp th«ng tin trong vµ ngoµi n­íc ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nhá vµ võa. C¸c trung t©m hç trî, c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp nhá vµ võa trong c¸c ®Þa ph­¬ng, ngµnh nghÒ cÇn ®­îc x©y dùng vµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶. §©y lµ ®Çu mèi vµ lµ cÇu nèi ®Ó cung cÊp, tiÕp nhËn th«ng tin tõ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, c¸c nguån hç trî tõ bªn ngoµi vµ ph©n phèi cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa trung thùc, c«ng b»ng. Thø ba: Më réng quyÒn cña doanh nghiÖp trong viÖc chuyÓn nh­îng, thÕ chÊp vµ nh÷ng quyÒn kh¸c vÒ sö dông ®Êt thuéc quyÒn qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Nhµ n­íc cÇn quy ho¹ch chi tiÕt sö dông ®Êt vµ c«ng bè c«ng khai ®Ó ®¶m b¶o c¬ së ch¾c ch¾n cho viÖc giao ®Êt, thuª ®Êt ®Ó c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa…§Èy nhanh tiÕn ®é cÊp quyÒn sö dông ®Êt, hoÆc quyÒn thuª ®Êt cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ®Ó yªn t©m ®Çu t­ l©u dµi, t¹o thuËn lîi trong viÖc ®¨ng ký tµi s¶n ®¶m b¶o. §ång thêi thu håi ®Êt sö dông kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng ®óng môc ®Ých ®Ó bè trÝ cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. Thø t­: Nhµ n­íc yªu cÇu c¸c c¬ quan, ban ngµnh liªn quan thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. C¬ quan qu¶n lý doanh nghiÖp nhá vµ võa trong tõng ngµnh, lÜnh vùc th­êng xuyªn tæng hîp vµ b¸o c¸o t×nh h×nh ho¹t ®éng, nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c ®Ó ®óc rót kinh nghiÖm, kÞp thêi kh¾c phôc tr¸nh nh÷ng tiªu cùc x¶y ra. Thø t­: Thóc ®Èy ho¹t ®éng cña quü b¶o l·nh tÝn dông doanh nghiÖp nhá vµ võa, hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn nguån vèn ng©n hµng. Nguån vèn cña Quü cÇn ®­îc huy ®éng réng r·i kh«ng chØ dùa vµo vèn cña c¸c hiÖp héi, ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng. Nhµ n­íc cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ, khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia gãp vèn theo th«ng t­ 01/2006/TT-NHNN. Bªn c¹nh ®ã, huy ®éng thªm c¸c nguån vèn tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ trî gióp doanh nghiÖp nhá vµ võa ph¸t triÓn: Quü viÖn trî chÝnh thøc ODA, Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF),... 3.3.1.2 Hoµn thiÖn mét sè chÝnh s¸ch ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông ChÝnh phñ cÇn më réng ®èi t­îng ®­îc vay vèn kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o cña tæ chøc tÝn dông. §¬n gi¶n hãa vµ chuyªn m«n hãa c¸c thñ tôc c«ng chøng, ®¨ng ký giao dÞch ®¶m b¶o. C¬ quan c«ng chøng cã thÓ t¸ch riªng mét bé phËn phôc vô c«ng chøng c¸c giÊy tê liªn quan ®Õn thÕ chÊp, cÇn cè tµi s¶n cho c¸c ng©n hµng. Ho¹t ®éng cña c¬ quan ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m cÇn ®­îc ®Èy m¹nh, trë thµnh mét c¬ quan cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ c¸ nh©n vay vèn. Nhµ n­íc cÇn cã quy ®Þnh b¾t buéc kiÓm to¸n h»ng n¨m ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n, lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh còng cÇn ®­îc ¸p dông thèng nhÊt. §©y lµ c¬ së ®Ó Ng©n hµng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Sè l­îng nî ®äng trong lÜnh vùc ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n sè l­îng nî ®äng rÊt lín, ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý cho vay cña c¸c ng©n hµng. ChÝnh phñ sím ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh thÓ chÕ vÒ ph¸p lý ®èi víi lÜnh vùc nµy. Trong ®ã, quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ ®Çu t­, ng­êi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ phª duyÖt dù ¸n. KiÓm so¸t ho¹t ®éng c¸c dù ¸n chÆt chÏ h¬n, ®¶m b¶o ®ñ vèn míi thùc hiÖn dù ¸n, tr¸nh ®Çu t­ trµn lan, kÐm hiÖu qu¶. 3.3.2 §èi víi Ng©n hµng Nhµ N­íc 3.3.2.1 N©ng cao chÊt l­îng hÖ thèng th«ng tin tÝn dông HÖ thèng th«ng tin tÝn dông h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn lµ tÊt yÕu kh¸ch quan phï hîp víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ ®¸p øng ®ßi hái cña ho¹t ®éng tiÒn tiÒn tÖ nãi chung vµ tÝn dông nãi riªng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. HÖ thèng th«ng tin tÝn dông gãp phÇn gi¶m sù kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin gi÷a ng­êi vay vµ ng­êi cho vay, cho phÐp ng­êi cho vay ®¸nh gi¸ rñi ro chÝnh x¸c h¬n, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông. §Æc biÖt, víi hÖ thèng th«ng tin nµy gióp c¸c tæ chøc tÝn dông më réng tÝn dông ®Õn doanh nghiÖp nhá vµ võa nhê viÖc ng¨n chÆn nh÷ng kh¸ch hµng xÊu, gióp c¸c kh¸ch hµng tèt tiÕp cËn tiÕp cËn nguån vèn tÝn dông ng©n hµng víi chi phÝ thÊp do gi¶m chi phÝ ®iÒu tra th«ng tin. Trong thêi gian qua, hÖ thèng th«ng tin tÝn dông ng©n hµng ViÖt Nam mµ nßng cèt lµ trung t©m th«ng tin tÝn dông (CIC) ®· ho¹t ®éng kh¸ hiÖu qu¶, thu thËp ®­îc t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ ho¹t ®éng tÝn dông trong nÒn kinh tÕ gãp phÇn gi¶m thiÓu rñi ro tÝn dông, gióp Ng©n hµng Nhµ n­íc qu¶n lý c¸c tæ chøc tÝn dông... §Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý rñi ro, còng nh­ më réng ho¹t ®éng tÝn dông doanh nghiÖp nhá vµ võa, th× cÇn thóc ®Èy tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a ho¹t ®éng cña hÖ thèng th«ng tÝn dông. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã quy ®Þnh ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông vÒ viÖc b¸o c¸o vµ khai th¸c th«ng tin tÝn dông tõ trung t©m th«ng tin tÝn dông (CIC). Khi xÐt cÊp tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi doanh nghiÖp, tæ chøc tÝn dông ph¶i khai b¸o ngay vµ sö dông b¸o c¸o cña trung t©m th«ng tin tÝn dông nh­ mét tµi liÖu b¾t buéc trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh. Trung t©m th«ng tin tÝn dông còng cÇn nhanh chãng cñng cè c¸n bé, ¸p dông c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i hãa vµ tù ®éng hãa c¸c c«ng ®o¹n ®Ó ®Èy m¹nh viÖc thu thËp, xö lý, vµ cung cÊp th«ng tin ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Bªn c¹nh ®ã, trung t©m còng nªn ®i s©u, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, kÞp thêi dù b¸o, c¶nh b¸o nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông, cung cÊp thªm nhiÒu s¶n phÈm th«ng tin tÝn dông. 3.3.2.2 T¨ng c­êng thanh tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông t¹i c¸c ng©n hµng Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ c¬ quan chñ qu¶n, trùc tiÕp phô tr¸ch chØ ®¹o ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi c¸c ng©n hµng cÇn ®­îc thùc hiÖn chÆt chÏ th­êng xuyªn ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng danh môc cho vay nghiªm tóc sÏ h¹n chÕ, phßng ngõa rñi ro tÝn dông x¶y ra ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i qu¶n lý tèc ®é t¨ng tr­ëng tÝn dông. Tèc ®é t¨ng tr­ëng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng ph¶i ®i kÌm víi chÊt l­îng tÝn dông. Xem xÐt kiÓm tra viÖc thùc hiÖn quy chÕ cho vay, quy chÕ b¶o l·nh, c¸c quy tr×nh tÝn dông, còng nh­ hå s¬ tÝn dông t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thùc hiÖn ®óng ph¸p luËt ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c tÝn dông hay kh«ng? §èi víi c¸c lÜnh vùc cã nhiÒu biÕn ®éng, tiÒm Èn nhiÒu rñi ro cÇn cã biÖn ph¸p h¹n chÕ tèc ®é t¨ng tr­ëng tÝn dông. Yªu cÇu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i th­êng xuyªn ra so¸t, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi c¸c kho¶n tÝn dông ®Æc biÖt lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã rñi ro cao ®Ó cã biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó xö lý, thu håi nî vay ®óng h¹n. HiÖn nay, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn chó ý ®Õn c¸c kho¶n cho vay bÊt ®éng s¶n. Trong thêi gian qua, sè vèn vµ dù ¸n cho vay bÊt ®éng s¶n t¨ng, chiÕm tû träng kh¸ lín trong tæng d­ nî cho vay trung vµ dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm so¸t, c¶nh b¸o c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c kho¶n vay nµy, v× thÞ tr­êng nhµ ®Êt ch­a æn ®Þnh, gi¸ trÞ ®¶m b¶o chñ yÕu lµ quyÒn sö dông ®Êt vµ tµi s¶n h×nh thµnh trªn ®Êt tiÒm Èn rñi ro tÝn dông rÊt lín. Ho¹t ®éng thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng ph¶i ®­îc c¶i thiÖn c¶ vÒ néi dung vµ chÊt l­îng. Ho¹t ®éng nµy ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng kiÓm so¸t toµn bé thÞ tr­êng tiÒn tÖ, KÕt luËn Trong bèi c¶nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ vµ khu vùc, m«i tr­êng c¹nh tranh gi÷a c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trong vµ ngoµi n­íc ngµy cµng gay g¾t. Ng©n hµng Qu©n §éi ®· kh«ng ngõng ®æi míi vµ ph¸t triÓn, ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c kh¸ch hµng thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. ChÊt l­îng phôc vô vµ uy tÝn cña Ng©n hµng Qu©n §éi ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh, trë thµnh mét th­¬ng hiÖu m¹nh trªn thÞ tr­êng. §Õn nay, ®èi t­îng kh¸ch hµng doanh nghiÖp cña Ng©n hµng Qu©n §éi kh«ng chØ tËp trung vµo c¸c doanh nghiÖp qu©n ®éi, mµ cßn phôc vô cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn n¨m 2004 - 2008 ®· x¸c ®Þnh phÊn ®Êu ®­a Ng©n hµng Qu©n §éi trë thµnh mét trong nh÷ng Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn hµng ®Çu ViÖt Nam trong m¶ng thÞ tr­êng ®· lùa chän, trong ®ã cã thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, Ng©n hµng Qu©n §éi cÇn thùc hiÖn ®ång bé nhiÒu gi¶i ph¸p vÒ x©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, n©ng cao chÊt l­îng ph©n tÝch tÝn dông, ®Çu t­ hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin... Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hîp lý, ®ång bé t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa tiÕp cËn ®­îc nguån vèn tÝn dông ng©n hµng.  MỤC LỤC Danh môc tµi liÖu tham kh¶o TS. Phan ThÞ Thu Hµ, Ng©n hµng th­¬ng m¹i - NXB Thèng kª - 2002 TS. T« Ngäc H­ng, NghiÖp vô kinh doanh ng©n hµng - NXB Thèng kª PTS. NguyÔn ThÞ Mïi, Qu¶n lý vµ kinh doanh tiÒn tÖ, NXB Tµi chÝnh - 1999 Feredric S. miskin, TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, NXB Khoa häc vµ kü thuËt - 2001 Peter Rose, Qu¶n trÞ ng©n hµng th­¬ng m¹i, NXB Tµi chÝnh - 2004 PGS. TS NguyÔn Cóc, §æi míi c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2005, NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2000 §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp nhá vµ võa trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. NXB Thèng kª B¸o c¸o th­êng niªn cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Cæ phÇn Qu©n §éi n¨m 2003, 2004 Website Ng©n hµng Qu©n §éi: Website Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam: Website Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­: Website Bé Tµi ChÝnh: Website b¸o ®iÖn tö thêi b¸o kinh tÕ: Website Nam C¸c v¨n b¶n luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông: LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông sè 07/1997/QHX vµ sè 0/2004/QH11 Quy chÕ b¶o ®¶m tiÒn vay cña tæ chøc tÝn dông §178/1999/N§-CP vµ N§/85/CP Quy chÕ cho vay cña tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng Q§/1627/2001/Q§ - NHNN vµ Q§/127 /Q§-NHNN Quy chÕ b¶o l·nh ng©n hµng Q§/283/2000/Q§ - NHNN vµ Q§/112/2003/Q§ - NHNN Quy chÕ ho¹t ®éng bao thanh to¸n Q§/1096/2004/Q§ - NHNN C¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn doanh nghiÖp nhá vµ võa: NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP cña ChÝnh Phñ vÒ trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg vÒ viÖc tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn luËt Doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa. QuyÕt ®Þnh sè 193/2001/Q§-TTg vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ thµnh lËp, tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Quü b¶o l·nh tÝn dông cho doanh nghiÖp nhá vµ võa Th«ng t­ sè 01/2006/TT-NHNN h­íng dÉn mét sè néi dung vÒ gãp vèn thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa  ._.