Phòng ngừa rủi ro trong thu hút FDI tại TP.HCM khi Việt Nam gia nhập WTO

Trang 1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI: Neàn kinh teá caùc nöôùc treân theá giôùi hieän nay, vaän haønh theo xu theá hoäi nhaäp vôùi söï hình thaønh cuûa caùc toå chöùc hôïp taùc quoác teá, caùc khu vöïc maäu dòch töï do vaø tieán tôùi nhaát theå hoùa. Do vaäy, cuøng vôùi quaù trình ñoåi môùi kinh teá noùi chung, caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong ñoù coù Vieät Nam caàn phaûi ñaåy nhanh hôn nöõa quaù trình hoäi nhaäp. Gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) laø moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng nhaát cuûa Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Trong thôøi gian qua, thöïc hieän chính saùch ña phöông hoùa, ña daïng hoùa quan heä kinh teá ñoái ngoaïi, chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu quan troïng trong hôïp taùc ña phöông vaø song phöông. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñaõ ñem laïi nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc nhö môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu, thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, tieáp thu kinh nghieäm quaûn lyù vaø coâng ngheä tieân tieán, goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng nguoàn voán quan troïng cho ñaàu tö phaùt trieån, coù taùc duïng thuùc ñaåy söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa, môû roäng ña daïng caùc ngaønh ngheà, naâng cao naêng löïc quaûn lyù vaø trình ñoä coâng ngheä cuûa thaønh phoá, môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu, taïo theâm nhieàu vieäc laøm môùi, goùp phaàn môû roäng quan heä ñoái ngoaïi vaø chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá cuûa thaønh phoá. Nhöng hieän nay ñöùng tröôùc ngöôõng cöûa cuûa WTO, coù theå noùi cô hoäi laø raát lôùn nhöng thaùch thöùc cuõng khoâng nhoû trong thu huùt FDI. Neáu chuùng ta khoâng Trang 2 coù nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro thì coù theå seõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá cuûa thaønh phoá. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm kinh teá lôùn cuûa caû nöôùc, laø ñòa phöông thu huùt FDI lôùn cuûa caû nöôùc. Chính vì vaäy, khi maø thôøi ñieåm Vieät Nam gia nhaäp WTO ñang ñeán gaàn, vaán ñeà phoøng ngöøa ruûi ro trong thu huùt FDI taïi thaønh phoá caøng trôû leân noùng boûng vaø caàn thieát. Xuaát phaùt töø nhaän thöùc veà taàm quan troïng phaûi phoøng ngöøa ruûi ro trong thu huùt FDI ñeå neàn kinh teá cuûa thaønh phoá coù theå phaùt trieån vöõng chaéc khi Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO. Do ñoù ñeà taøi luaän vaên “Phoøng Ngöøa Ruûi Ro Trong Thu Huùt FDI Taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh Khi Vieät Nam Gia Nhaäp WTO” ñöôïc hình thaønh xuaát phaùt töø nhöõng lyù do neâu treân. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU: Luaän vaên nghieân cöùu treân thöïc traïng ruûi ro trong thu huùt FDI taïi TP.HCM hieän nay vaø nhöõng taùc ñoäng ñeán FDI taïi thaønh phoá khi Vieät Nam gia nhaäp WTO keát hôïp vôùi cô sôû lyù luaän veà FDI, ruûi ro vaø kinh nghieäm thöïc tieãn veà ruûi ro trong thu huùt FDI treân theá giôùi ñeå ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn nhaèm phoøng ngöøa ruûi ro trong thu huùt FDI taïi thaønh phoá khi Vieät Nam gia nhaäp WTO. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø lónh vöïc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, ruûi ro trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø phaïm vi nghieân cöùu laø taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Trang 3 4. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU: Caùc luaän vaên tröôùc ñaây chæ taäp trung nghieân cöùu thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi hoaëc nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc khi Vieät Nam gia nhaäp WTO, nhöng chöa coù luaän vaên naøo nghieân cöùu moái quan heä giöõa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, WTO vaø ruûi ro xaûy ra trong thu huùt FDI. Do ñoù luaän vaên naøy coù yù nghóa khoa hoïc laø nghieân cöùu ñeå nhaän thöùc ñöôïc roõ raøng caùc ruûi ro trong thu huùt FDI taïi thaønh phoá khi Vieät Nam gia nhaäp WTO vaø yù nghóa thöïc tieãn cuûa luaän vaên laø neàn kinh teá thaønh phoá caàn phaûi laøm nhöõng gì ngay baây giôø ñeå phoøng ngöøa ruûi ro trong thu huùt FDI khi Vieät Nam saép gia nhaäp WTO. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän döïa treân phöông phaùp luaän cuûa chuû nghóa duy vaät bieän chöùng keát hôïp vôùi phöông phaùp phöông phaùp logic, phöông phaùp thoáng keâ, phöông phaùp phaân tích.v.v. 6. NOÄI DUNG CUÛA ÑEÀ TAØI: Luaän vaên ñöôïc chia thaønh 3 chöông coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau: Chöông 1: Lyù Luaän Toång Quan Veà FDI, Ruûi Ro Vaø WTOø. Chöông 2: Thöïc Traïng Ruûi Ro Trong Thu Huùt FDI Taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. Chöông 3: Moät Soá Giaûi Phaùp Phoøng Ngöøa Ruûi Ro Trong Thu Huùt FDI taïi Thaønh Phoá Khi Vieät Nam Gia Nhaäp WTO. Trang 4 CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHUNG 1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI: 1.1.1. Khaùi Nieäm: Ñaàu tö laø söï boû voán vaøo moät hoaït ñoäng kinh teá nhaèm muïc ñích taïo ra saûn phaåm cho xaõ hoäi vaø sinh lôøi cho chuû ñaàu tö. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø hình thöùc di chuyeån tö baûn töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc nhaèm muïc ñích kieám lôøi. Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chính laø löôïng tö baûn di chuyeån töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc. Voán naøy coù theå thuoäc moät toå chöùc taøi chính quoác teá (Quyõ tieàn teä quoác teá IMF, Ngaân haøng theá giôùi WB, Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ ADB.v.v.), coù theå thuoäc moät nhaø nöôùc hoaëc voán ñaàu tö cuûa tö nhaân. 9 Theo quan ñieåm vó moâ: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa voán vaø kyõ thuaät vaøo nöôùc nhaän ñaàu tö thöïc hieän quaù trình saûn xuaát kinh doanh treân cô sôû thueâ möôùn, khai thaùc caùc yeáu toá cô baûn cuûa nöôùc sôû taïi (nhö taøi nguyeân, söùc lao ñoäng, cô sôû vaät chaát.v.v.). 9 Theo quan ñieåm vi moâ: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc chuû ñaàu tö ñoùng goùp moät soá voán lôùn, ñuû ñeå hoï tham gia vaøo vieäc quaûn lyù, ñieàu haønh ñoái töôïng boû voán. 9 Theo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam thì “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc caùc toå chöùc caù nhaân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp ñöa vaøo Vieät Nam voán baèng tieàn nöôùc ngoaøi hoaëc baát kyø taøi saûn naøo ñöôïc chính phuû Vieät Nam chaáp thuaän ñeå hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng Trang 5 hoaëc thaønh laäp xí nghieäp lieân doanh hoaëc xí nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi theo quy ñònh cuûa Luaät naøy”. 1.1.2. Caùc Hình Thöùc Ñaàu Tö Tröïc Tieáp Nöôùc Ngoaøi Taïi Vieät Nam: Luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø Nghò ñònh 12/CP ngaøy 18/02/1997 quy ñònh ôû Vieät Nam coù ba hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø ba daïng ñaàu tö ñaëc bieät khaùc: 1.1.2.1. Hôïp Ñoàng Hôïp Taùc Kinh Doanh: Laø vaên baûn kyù keát giöõ hai beân hoaëc nhieàu beân quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû kinh doanh cho moãi beân ñeå tieán haønh ñaàu tö kinh doanh ôû Vieät Nam maø khoâng thaønh laäp phaùp nhaân. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc naøy laø: 9 Caùc beân Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi hôïp taùc vôùi nhau ñeå tieán haønh kinh doanh saûn xuaát vaø dòch vuï taïi Vieät Nam treân cô sôû vaên baûn hôïp ñoàng ñaõ kyù giöõa hai beân hoaëc nhieàu beân, trong hôïp ñoàng quy ñònh roõ nghóa vuï, quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa moãi beân tham gia. Löu yù ñieàu 7 cuûa Nghò ñònh 12/CP coù neâu “Caùc hôïp ñoàng thöông maïi vaø hôïp ñoàng giao nguyeân lieäu laáy saûn phaåm, hôïp ñoàng mua baùn thieát bò traû chaäm vaø caùc hôïp ñoàng khaùc maø khoâng thöïc hieän phaân chia lôïi nhuaän hoaëc keát quaû kinh doanh“ thì khoâng thuoäc phaïm vi cuûa hình thöùc ñaàu tö naøy, ngoaøi ra caùc hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh trong lónh vöïc phaân chia saûn phaåm daàu khí cuõng khoâng phaûi laø ñoái töôïng ñieàu tieát cuûa hình thöùc ñaàu tö naøy. 9 Caùc beân tieán haønh hoaït ñoäng kinh doanh maø khoâng caàn laäp ra moät phaùp nhaân môùi, töùc khoâng cho ra ñôøi coâng ty, xí nghieäp môùi. Trang 6 1.1.2.2. Doanh Nghieäp Lieân Doanh: Laø doanh nghieäp môùi ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû goùp voán hai beân hoaëc nhieàu beân Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö: 9 Doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, mang tö caùch phaùp nhaân Vieät Nam. 9 Voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh ít nhaát baèng 30% voán ñaàu tö, ñoái vôùi nhöõng döï aùn ñaàu tö vaøo haï taàng, troàng röøng, ñaàu tö vaøo caùc vuøng kinh teá khoù khaên coù theå chaáp nhaän voán phaùp ñònh thaáp ñeán 20% nhöng phaûi ñöôïc cô quan caáp giaáy pheùp chaáp thuaän. 9 Phaàn voán ñoùng goùp cuûa beân nöôùc ngoaøi khoâng thaáp hôn 30% voán phaùp ñònh tröø tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå cho pheùp thaáp ñeán hôn 20% (xem ñieàu 18 cuûa Nghò ñònh 12/CP). 9 Toång giaùm ñoác ñieàu haønh lieân doanh coù theå laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, trong tröôøng hôïp ñoù Phoù toång giaùm ñoác thöù nhaát laø ngöôøi Vieät Nam, thöôøng truù taïi Vieät Nam. 9 Hoäi ñoàng quaûn trò, laø cô quan laõnh ñaïo cuûa doanh nghieäp lieân doanh. Soá thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò do caùc beân quyeát ñònh, moãi beân cöû ngöôøi cuûa mình tham gia vaøo Hoäi ñoàng quaûn trò öùng vôùi phaàn voán ñoùng goùp trong voán phaùp ñònh. Chi tieát caùch thöùc cöû ngöôøi tham gia trong hoäi ñoàng quaûn trò neâu roõ trong ñieàu 11 luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. 9 Lôøi vaø loã ñöôïc chia cho moãi beân caên cöù vaøo tæ leä goùp voán trong voán phaùp ñònh (tröø tröôøng hôïp caùc beân thoûa thuaän khaùc ñi) Trang 7 1.1.2.3. Doanh Nghieäp 100% Voán Ñaàu Tö Nöôùc Ngoaøi: Ñaây laø doanh nghieäp thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laäp taïi Vieät Nam, töï toå chöùc quaûn lyù vaø chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Hình thöùc naøy coù ñaëc ñieåm: 9 Doanh nghieäp ñöôïc laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, mang tö caùch phaùp nhaân Vieät Nam. 9 Voán phaùp ñònh cuûa doanh nghieäp ít nhaát phaûi baèng 30% voán ñaàu tö, tröø tröôøng hôïp ñaàu tö vaøo nhöõng vuøng kinh teá khoù khaên tæ leä naøy coù theå thaáp ñeán 20% voán phaùp ñònh. 9 Trong quaù trình hoaït ñoäng khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh, taêng voán phaùp ñònh phaûi xin pheùp. 1.1.2.4. Caùc Hình Thöùc Ñaàu Tö Ñaëc Thuø Khaùc: ™ Hôïp Ñoàng Xaây Döïng – Kinh Doanh – Chuyeån Giao: Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng, kinh doanh coâng trình keát caáu haï taàng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh; heát thôøi haïn, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao khoâng boài hoaøn coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc Vieät Nam. Chuùng ta caàn phaân bieät: 9 Hình thöùc xaây döïng – chuyeån giao – kinh doanh (BTO) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng; sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc Vieät Nam, Chính phuû Vieät Nam daønh cho nhaø ñaàu tö quyeàn kinh doanh coâng trình ñoù trong moät thôøi haïn nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Trang 8 9 Hình thöùc xaây döïng – chuyeån giao (BT) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng; sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc Vieät Nam. 9 Caùc hình thöùc BOT, BTO, BT coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn sau: Chæ ñöôïc kyù vôùi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn. Ñaàu tö vaøo haï taàng cô sôû cuûa Vieät Nam: xaây döïng ñöôøng, caàu, caûng, saân bay, caùc coâng trình ñieän nöôùc.v.v. Ñöôïc höôûng nhieàu öu ñaõi cuûa Chính phuû Vieät Nam veà tieàn thueâ ñaát, thueá caùc loaïi, thôøi gian ñaàu tö daøi taïo ñieàu kieän cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thu hoài voán vaø coù lôøi hôïp lyù. Heát thôøi haïn hoaït ñoäng cuûa giaáy pheùp, chuû ñaàu tö phaûi chuyeån giao khoâng boài hoaøn coâng trình cho Chính phuû Vieät Nam trong tình traïng hoaït ñoäng bình thöôøng. ™ Hình Thöùc Khu Cheá Xuaát: Ñaây laø moät khu vöïc laõnh thoå ñöôïc nhaø nöôùc quy hoaïch rieâng nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø quoác teá vaøo hoaït ñoäng ñeå cheá bieán ra haøng coâng nghieäp phuïc vuï cho xuaát khaåu. Ñaëc ñieåm cuûa khu cheá xuaát: 9 Ñôn vò toå chöùc khai thaùc khu cheá xuaát laø doanh nghieäp boû voán kinh doanh haï taàng cô sôû vaø caùc dòch vuï phuïc vuï cho caùc nhaø maùy xí nghieäp hoaït ñoäng trong khu cheá xuaát . 9 khu cheá xuaát ñöôïc quy hoaïch taùch khoûi phaàn noäi ñòa bôûi moâi tröôøng raøo bao boïc. Trang 9 9 Haøng hoùa nhaäp khaåu phuïc vuï cho saûn xuaát kinh doanh cuûa khu cheá xuaát hoaëc haøng hoùa cuûa khu cheá xuaát xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi ñöôïc mieãn thueá nhaäp khaåu hoaëc xuaát khaåu. 9 Haøng hoùa ra vaøo khu cheá xuaát, keå caû löu thoâng vôùi noäi ñòa phaûi chòu söï kieåm soaùt cuûa haûi quan. 9 Trong khu cheá xuaát khoâng coù hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp vaø khoâng coù daân cö sinh soáng. ™ Hình Thöùc Phaùt Trieån Khu Coâng Nghieäp: Theo Nghò ñònh soá 192/CP cuûa Chính phuû ban haønh ngaøy 28/12/1994, khu coâng nghieäp taïi Vieät Nam ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: laø khu do Chính phuû quyeát ñònh thaønh laäp, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, chuyeân saûn xuaát coâng nghieäp vaø thöïc hieän caùc dòch vuï hoã trôï saûn xuaát coâng nghieäp, khoâng coù daân cö sinh soáng, ñaëc ñieåm: 9 Ñaây laø khu vöïc ñöôïc quy hoaïch rieâng thu huùt caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo hoaït ñoäng ñeå saûn xuaát cheá bieán haøng coâng nghieäp. 9 Haøng hoùa cuûa khu coâng nghieäp khoâng nhöõng phuïc vuï cho xuaát khaåu maø coøn phuïc vuï cho caùc nhu caàu noäi ñòa. 9 Haøng hoùa nhaäp khaåu vaøo khu coâng nghieäp vaø töø ñaây xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi phaûi noäp thueá xuaát nhaäp khaåu theo luaät hieän haønh (tröø khu cheá xuaát vaø xí nghieäp cheá xuaát hoaït ñoäng trong khu coâng nghieäp). 1.1.3. Ñaëc Tröng Chuû Yeáu Cuûa Ñaàu Tö Tröïc Tieáp Nöôùc Ngoaøi: Laø hình thöùc ñaàu tö chuû yeáu trong ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Neáu ODA vaø hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi khaùc coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh thì ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö coù hieäu quaû, taïo ra söï chuyeån bieán veà chaát löôïng trong Trang 10 neàn kinh teá, gaén lieàn vôùi hình thöùc saûn xuaát tröïc tieáp, tham gia vaøo söï phaân coâng lao ñoäng quoác teá theo chieàu saâu. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng chæ ñöa voán vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø thoâng qua FDI caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi seõ chuyeån giao kyõ thuaät coâng ngheä cho nöôùc chuû nhaø, nhôø ñoù maø nöôùc nhaän ñaàu tö tieáp caän ñöôïc caùc kyõ thuaät tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù vaø naêng löïc tieáp thò, ñoäi nguõ lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo vaø boài döôõng veà nhieàu maët. Vieäc tieáp nhaän ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng laøm gia taêng nôï cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø noù coøn taïo ñieàu kieän khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc. Chuû theå cuûa FDI chuû yeáu laø caùc coâng ty ña quoác gia, caùc coâng ty naøy hieän ñang naém giöõ khoaûng 90% löôïng voán FDI treân theá giôùi, soá coøn laïi thuoäc veà chính phuû caùc nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá khaùc. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc öa chuoäng nhaát hieän nay. 1.1.4. Vai Troø Cuûa Ñaàu Tö Tröïc Tieáp Nöôùc Ngoaøi Ñoái Vôùi Phaùt Trieån Kinh Teá: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ít leä thuoäc vaøo quan heä chính trò giöõa hai beân vaø do beân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp tham gia quaûn lyù saûn xuaát, kinh doanh neân möùc ñoä khaû thi cuûa döï aùn khaù cao, nhaát laø trong vieäc tieáp caän thò tröôøng quoác teá ñeå môû roäng kinh doanh. Ñoàng thôøi, do quyeàn lôïi gaén chaët vôùi döï aùn, neân nhaø ñaàu tö quan taâm ñeán hieäu quaû kinh doanh ñeå löïa choïn coâng ngheä thích hôïp, naâng cao trình ñoä quaûn lyù vaø tay ngheà cuûa coâng nhaân. Vai troø cuûa FDI trong söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá coù theå khaùi quaùt nhö sau: Trang 11 1.1.4.1. Ñoùng Vai Troø Nguoàn Voán Ñaàu Tö Quan Troïng Cho Neàn Kinh Teá: Xuaát phaùt töø thöïc traïng ngheøo naøn vaø laïc haäu toaøn dieän veà kinh teá - xaõ hoäi. Do ñoù, phaán ñaáu ñaït toác ñoä taêng tröôûng nhanh ñeå traùnh tuït haäu so vôùi phaùt trieån chung cuûa theá giôùi laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa caùc nöôùc keùm phaùt trieån. Nhöng vaán ñeà khoù khaên maø caùc nöôùc gaëp phaûi laø muïc tieâu taêng tröôûng nhanh laïi maâu thuaãn vôùi voán ñaàu tö thieáu huït traàm troïng. Nguoàn voán noäi ñòa khoâng ñuû ñaùp öùng, trang traûi cho nhu caàu ñaàu tö ñeå taêng tröôûng kinh teá nhanh choùng. Beân caïnh ñoù, söï gia taêng daân soá nhanh ñaõ laøm cho thu nhaäp bình quaân cuûa moãi ngöôøi daân taêng chaäm hoaëc khoâng taêng thaäm chí giaûm ñi, seõ caûn trôû söï gia taêng tieát kieäm vaø ñaàu tö cho muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá cao vaø neáu caùc nöôùc keùm phaùt trieån cöù ñi theo moâ hình kheùp kín thì seõ bò naèm trong caùi voøng luaån quaån cuûa söï phaùt trieån ñoù. Trong tình traïng naøy, ñeå thoaùt khoûi nguy cô tuït haäu vaø coù theå gia nhaäp quyõ ñaïo phaùt trieån kinh teá hieän ñaïi, caùc nöôùc naøy phaûi tìm caùch thoaùt ra khoûi caùi voøng luaån quaån ñoù. Khoâng coøn caùch naøo khaùc laø phaûi söû duïng ñeán nguoàn voán töø beân ngoaøi, voán FDI laø moät nguoàn voán quan troïng ñeå khaéc phuïc tình traïng thieáu voán maø khoâng gaây nôï cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Khoâng nhö voán vay, ñoái vôùi voán FDI nhaø ñaàu tö chæ nhaän phaàn lôïi nhuaän thích ñaùng khi coâng trình ñaàu tö hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Hôn nöõa, nguoàn voán naøy coù lôïi theá hôn voán vay ôû choã: thôøi haïn traû nôï voán vay thöôøng coá ñònh vaø ñoâi khi quaù ngaén so vôùi moät döï aùn ñaàu tö, coøn thôøi haïn cuûa voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi thì linh hoaït hôn. 1.1.4.2. Goùp Phaàn Buø Ñaép Söï Thieáu Huït Ngoaïi Teä: Töø moät xuaát phaùt ñieåm kinh teá thaáp cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån, khoâng thoaùt khoûi tình traïng thieáu huït haøng hoùa tieâu duøng trong nöôùc vaø quan troïng hôn laø maùy moùc thieát bò duøng trong saûn xuaát vì ña soá heát söùc cuõ kyõ, laïc haäu. Töø ñoù Trang 12 naûy sinh nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoùa vaø maùy moùc thieát bò raát lôùn ñeå coù khaû naêng oån ñònh vaø thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Trong khi khaû naêng xuaát khaåu cuûa caùc quoác gia naøy raát haïn cheá (chuû yeáu laø saûn phaåm thoâ), ñaõ taïo neân moät loã hoång thöông maïi raát lôùn. Do vaäy, neáu muoán nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoùa vaø maùy moùc thieát bò ñöôïc thoûa maõn seõ daãn ñeán tình traïng thaâm huït taøi khoaûn vaõng lai. Do ñoù, nhu caàu nhaäp khaåu chæ ñöôïc thöïc hieän khi coù khaû naêng buø ñaép söï thieáu huït ngoaïi teä töø taøi khoaûn voán. Nhôø coù voán FDI maø taøi khoaûn voán coù theå buø ñaép söï thaâm huït cuûa caùn caân thanh toaùn. Chính vì vaäy, nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoùa vaø maùy moùc thieát bò cho muïc tieâu phaùt trieån kinh teá ñöôïc thöïc hieän. 1.1.4.3. Giuùp Tieáp Nhaän Coâng Ngheä Tieân Tieán, Kinh Nghieäm Quaûn Lyù Vaø Trình Ñoä Kinh Doanh: ™ Vai Troø Cuûa Coâng Ngheä: Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, vôùi tö caùch laø löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp, haàu nhö khoâng coøn ai nghi ngôø vai troø cuûa khoa hoïc kyõ thuaät noùi chung vaø coâng ngheä noùi rieâng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. ÔÛ caáp ñoä vó moâ, kieán thöùc khoa hoïc vaø caùc yeáu toá kyõ thuaät ñöôïc phoå caäp roäng raõi, seõ goùp phaàn ñaùng keå cho söï thay ñoåi dieän maïo cuûa neàn kinh teá: 9 Tröôùc heát, coâng ngheä tieân tieán vaø söû duïng coù hieäu quaû laø nhaân toá cô baûn cuûa taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi vaø thoâng qua ñoù thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Trang 13 9 Thöù hai, coâng ngheä môùi cho pheùp söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá: tieát kieäm lao ñoäng soáng vaø lao ñoäng vaät hoùa, toái ña hoùa lôïi ích treân moãi ñôn vò taøi nguyeân, baûo toàn moâi tröôøng sinh thaùi. 9 Thöù ba, phaïm vi aùp duïng coâng ngheä môùi caøng roäng, caøng coù nhieàu cô hoäi phaùt trieån ngaønh ngheà ñeå töø ñoù toaøn duïng löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi, goùp phaàn giaûi quyeát toát vaán ñeà luoân laø moái baän taâm cuûa nhieàu quoác gia ñoù laø tình traïng thaát nghieäp. 9 Thöù tö, coâng ngheä laø nhaân toá cô baûn thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng ngaøy caøng taêng tyû troïng caùc ngaønh coâng nghieäp döïa treân kyõ thuaät cao caáp. 9 Thöù naêm, coâng ngheä keát tinh trong saûn phaåm laøm taêng giaù trò trao ñoåi cuûa noù treân thò tröôøng, ñaây laø vaán ñeà coù yù nghóa ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, vì trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät laïc haäu, thöôøng phaûi chòu nhieàu thua thieät khi phaûi xuaát khaåu saûn phaåm döôùi daïng thoâ hoaëc sô cheá. ÔÛ caáp ñoä vi moâ, trieån khai öùng duïng coâng ngheä môùi laø con ñöôøng duy nhaát ñeå moãi coâng ty, xí nghieäp.v.v. toàn taïi vaø phaùt trieån tröôùc söùc eùp caïnh tranh ngaøy caøng taêng treân thò tröôøng. Thaät vaäy, caäp nhaät nhöõng tieán boä kyõ thuaät vaøo trong quaù trình saûn xuaát chính laø tieáp tuïc duy trì hay naâng cao lôïi theá caïnh tranh trong kinh doanh ñöôïc theå hieän cuï theå qua nhöõng heä quaû cuûa noù: chi phí saûn xuaát giaûm thaáp, chaát löôïng saûn phaåm naâng cao, tính naêng coâng duïng ña daïng, öu vieät hôn so vôùi tröôùc hay vöôït troäi so vôùi ñoái thuû caïnh tranh. Do ñoù, quan taâm phaùt trieån coâng ngheä laø vaán ñeà coù tính chaát bao truøm quoác gia: töø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp saûn xuaát kinh doanh ñeán nhöõng nhaø hoaïch ñònh chính saùch. Moái quan taâm naøy caøng saâu saéc hôn ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt Trang 14 trieån, nôi tuy coù theá maïnh veà caùc yeáu toá saûn xuaát coå ñieån (taøi nguyeân, lao ñoäng) nhöng laïi raát thieáu caùc phöông tieän, caùch thöùc taùc ñoäng vaø phoái hôïp chuùng vôùi nhau moät caùch coù hieäu quaû. Nhö vaäy söï caát caùnh kinh teá chæ xaûy ra khi vaø chæ khi döïa vaøo ñoäng löïc cuûa coâng ngheä môùi. ™ Söï Caàn Thieát Phaûi Du Nhaäp Coâng Ngheä Töø Nöôùc Ngoaøi Cuûa Caùc Nöôùc Ñang Phaùt Trieån: Vai troø cuûa coâng ngheä trong quaù trình phaùt trieån kinh teá ñaõ ñöôïc laøm roõ, ôû ñaây chuùng ta seõ ñeà caäp ñeán vaán ñeà: Taïi sao caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoâng töï saûn xuaát ra coâng ngheä maø phaûi du nhaäp töø nöôùc ngoaøi? Lyù do laø: 9 ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån, thieáu caùc chuyeân gia vaø caùc nhaø khoa hoïc ñuû söùc thöïc hieän nhöõng phaùt trieån khoa hoïc môùi. 9 Thieáu kinh phí ñuû ñeå taøi trôï cho nhöõng chöông trình, döï aùn nghieân cöùu cô baûn vaø öùng duïng. Cho neân tieáp thu coâng ngheä chuyeån giao töø beân ngoaøi laø caùch thöùc mang tính khaû thi vaø coù nhieàu trieån voïng nhaát giuùp caùc nöôùc chöa coù truyeàn thoáng phaùt trieån coâng ngheä trôû thaønh nöôùc vöøa coù truyeàn thoáng phaùt trieån coâng ngheä vöøa coù coâng ngheä môùi ñeå söû duïng vöøa traùnh ñöôïc nhieàu theá kyû noã löïc vaø ñau khoå maø caùc nöôùc coâng nghieäp hieän ñaïi ñaõ traûi qua. ™ Öu Ñieåm Cuûa Hình Thöùc Chuyeån Giao Coâng Ngheä Qua Keânh Ñaàu Tö Tröïc Tieáp Nöôùc Ngoaøi: Thoâng thöôøng söï du nhaäp coâng ngheä nöôùc ngoaøi ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau: 9 Nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò. 9 Thueâ hoaït ñoäng hoaëc thueâ mua taøi chính. Trang 15 9 Chuyeån giao coâng ngheä qua hình thöùc FDI. Hai phöông thöùc ñaàu gaëp phaûi moät soá khoù khaên nhö: thieáu voán, ñònh giaù coâng ngheä.v.v. Vì ñaây laø moät thò tröôøng khoâng hoaøn haûo. Hôn nöõa ai laø ngöôøi coù khaû naêng söû duïng coâng ngheä ñoù? Söû duïng nhö theá naøo ñeå mang laïi hieäu quaû cao nhaát? Chính vì vaäy, vieäc du nhaäp coâng ngheä nöôùc ngoaøi thoâng qua FDI toû ra coù nhieàu öu ñieåm hôn. Trong ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, vì muïc tieâu lôïi nhuaän neân khi xuùc tieán ñaàu tö, caùc coâng ty nöôùc ngoaøi ñaõ phaûi chuyeån taûi toaøn veïn coâng ngheä, bao goàm: maùy moùc thieát bò, kyõ naêng quaûn trò, ñaøo taïo tay ngheà.v.v. cho caùc coâng ty con. Nhôø ñoù nöôùc tieáp nhaän FDI coù theå tieáp caän coâng ngheä tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù vaø trình ñoä kinh doanh töø nöôùc ngoaøi. Ví duï nhö Haøn Quoác, ñaàu nhöõng naêm 1960 coøn thaáp keùm veà laép raùp xe hôi nhöng nhôø tieáp caän coâng ngheä cuûa Myõ, Nhaät vaø moät soá nöôùc khaùc maø ñeán naêm 1993, hoï ñaõ trôû thaønh nöôùcc saûn xuaát oâtoâ ñöùng haøng thöù 7 treân theá giôùi. 1.1.4.4. Ñoäng Löïc Phaùt Trieån Caùc Ngaønh Ngheà Lieân Quan: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo moät ngaønh naøo ñoù khoâng chæ coù taùc duïng laøm cho ngaønh ñoù ôû nöôùc nhaän ñaàu tö phaùt trieån maø coøn coù taùc duïng kích thích caùc ngaønh lieân quan phaùt trieån. Cuï theå laø caùc ngaønh cung caáp nguyeân vaät lieäu cho ngaønh ñoù hoaëc nhöõng ngaønh söû duïng saûn phaåm cuûa ngaønh ñoù cuõng phaùt trieån theo. Ñeán löôït söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp caáp hai (caùc ngaønh coù lieân quan tröïc tieáp vôùi caùc döï aùn FDI) laïi coù taùc duïng thuùc ñaåy söï phaùt trieån caùc ngaønh lieân quan tieáp theo vaø seõ taùc ñoäng daây chuyeàn kích thích söï phaùt trieån cuûa caû neàn kinh teá. Ví duï nhö ngaønh coâng nghieäp cheá taïo oâ toâ phaùt trieån seõ keùo theo ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát theùp phaùt trieån (tröôøng hôïp cuûa Haøn Quoác); ngaønh tin hoïc phaùt trieån seõ keùo theo söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh ngaân haøng, thoâng tin lieân laïc, Trang 16 moät döï aùn ñaàu tö vaøo coâng nghieäp cheá bieán noâng saûn seõ ñoùng vai troø thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa ngaønh noâng nghieäp.v.v. Keát quaû noåi baät maø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaït ñöôïc laø söï phaùt trieån cuûa caùc hoaït ñoäng ngaân haøng, dòch vuï keá toaùn, dòch vuï phaùp luaät, tö vaán quaûn lyù vaø caùc dòch vuï khaùc. Lónh vöïc naøy phaùt trieån vöøa coù yù nghóa keùo theo vöøa coù yù nghóa ñi tröôùc. YÙ nghóa keùo theo, coù nghóa laø caùc lónh vöïc khaùc phaùt trieån seõ coù nhu caàu keùo theo söï phaùt trieån cuûa noù. YÙ nghóa ñi tröôùc, coù nghóa laø lónh vöïc naøy phaùt trieån seõ taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho taát caû caùc ngaønh kinh doanh. 1.1.4.5. Goùp Phaàn Giaûi Quyeát Vieäc Laøm, Naâng Cao Trình Ñoä Laøm Vieäc Vaø Taêng Thu Nhaäp Cho Ngöôøi Lao Ñoäng: ™ Giaûi Quyeát Vieäc Laøm: Vieäc thöïc hieän caùc döï aùn FDI taát yeáu seõ keùo theo nhu caàu tuyeån duïng lao ñoäng trong nöôùc, goàm coù lao ñoäng tröïc tieáp vaø lao ñoäng giaùn tieáp. Lao ñoäng tröïc tieáp laø nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Coøn lao ñoäng giao tieáp laø nhöõng ngöôøi ñöôïc tuyeån duïng ñeå laøm vieäc trong caùc ngaønh lieân quan ñeán caùc döï aùn ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Trong muïc 1.1.4.4, chuùng ta ñaõ thöøa nhaän voán FDI coù taùc duïng kích thích caùc ngaønh lieân quan phaùt trieån. Khi caùc ngaønh lieân quan phaùt trieån laïi coù nhu caàu tuyeån duïng lao ñoäng. Tuy voán FDI cuõng giaùn tieáp laøm maát vieäc laøm cuûa moät soá ngöôøi ôû caùc doanh nghieäp khaùc do söï caïnh tranh cuûa caùc döï aùn coù voán FDI maø daãn ñeán phaù saûn hoaëc thu nhoû qui moâ, nhöng taùc ñoäng ñoù thöôøng khoâng ñaùng keå tröôùc khaû naêng taïo vieäc laøm cuûa voán FDI. Do ñoù, keát quaû laø FDI coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm ôû nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Trang 17 Chaúng haïn nhö moät coâng ty maùy tính cuûa Myõ saûn xuaát oå ñóa ñaõ laøm taêng coâng aên vieäc laøm ôû khu vöïc Bangkok töø 5.000 leân 20.000 ngöôøi trong naêm 1998. Hoaëc ôû Singapore trong naêm 1989, caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 70% lao ñoäng coù vieäc laøm trong khu vöïc cheá bieán. ™ Chaát Löôïng Lao Ñoäng: Nhôø coù ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi maø trình ñoä lao ñoäng cuõng ñöôïc naâng cao, vì caùc lyù do sau : 9 Caùc coâng ty coù voán FDI thöôøng coù nhöõng chöông trình ñaøo taïo nhaân vieân ñeå laøm vieäc cho coâng ty cuûa mình. 9 Sinh vieân, hoïc sinh vaø ngöôøi lao ñoäng coù khuynh höôùng hoïc nhieàu hôn ñeå coù cô hoäi laøm vieäc trong caùc doanh nghieäp coù voán FDI vì löông cao. 9 Kinh nghieäm vaø nhöõng kyõ naêng coù ñöôïc qua vieäc tieáp xuùc, laøm vieäc chung vôùi caùc nhaân vieân nöôùc ngoaøi. Chaúng haïn nhö caùc coâng ty Thaùi Lan ñaõ trôû neân thoâng thaïo veà chuyeân moân hôn nhôø quan saùt ñöôïc caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi. ™ Veà Thu Nhaäp: Taêng nhu caàu tuyeån duïng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp, theo quy luaät cung caàu lao ñoäng thì tieàn löông cuõng ñöôïc taêng theo. Hôn nöõa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi luoân coù xu höôùng traû löông cao hôn caùc doanh nghieäp trong nöôùc nhaèm thu huùt lao ñoäng gioûi. Ñaây laø moät taùc ñoäng keùp, bôûi vì thu nhaäp taêng laø tieàn ñeà ñeå naâng cao möùc tieát kieäm noäi ñòa ñaùp öùng cho nhu caàu ñaàu tö trong nhöõng naêm tieáp theo. Trang 18 1.1.4.6. Taïo Tieàn Ñeà Cho Vieäc Thu Huùt Voán ODA: Ngoaøi vieäc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi döôùi hình thöùc FDI, caùc nöôùc ñang phaùt trieån coøn nhaän moät luoàng voán nöôùc ngoaøi khoâng keùm phaàn quan troïng ñoù laø voán vieän trôï phaùt trieån (ODA) ôû caùc nöôùc khaùc hoaëc caùc toå chöùc quoác teá. Tieâu chuaån ñeå caùc nöôùc, caùc toå chöùc cung caáp voán ODA thì coù nhieàu, song khoâng theå khoâng keå ñeán moät chæ tieâu quan troïng, ñoù laø söï giao löu kinh teá giöõa caùc nöôùc, ñaëc bieät laø löôïng voán FDI cuûa hoï vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñoù nhaèm xaây döïng caùc cô sôû haï taàng hoã trôï caùc döï aùn FDI hay höôûng ñöôïc nhöõng öu tieân veà kinh teá cuûa chính phuû nöôùc sôû taïi. Nhö vaäy voán FDI ñaõ trôû thaønh tieàn ñeà quan troïng ñeå thu huùt voán ODA cho chöông trình phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. 1.1.4.7. Laøm Taêng Nguoàn Thu Cho Ngaân Saùch Nhaø Nöôùc: Moät lôïi ích deã nhaän thaáy nhaát ñoù laø söï ñoùng goùp cuûa caùc doanh nghieäp coù v._.oán FDI vaøo ngaân saùch Nhaø nöôùc thoâng qua caùc loaïi thueá nhö thueá thu nhaäp doanh nghieäp, thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá xuaát nhaäp khaåu.v.v. Beân caïnh ñoù, coøn coù söï ñoùng thueá thu nhaäp cuûa caùc nhaân vieân laøm vieäc trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Nhöõng lôïi ích to lôùn mang laïi cho thaáy raèng FDI laø hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi khoâng theå thieáu cuûa neàn kinh teá. 1.2. TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI KHI VIEÄT NAM GIA NHAÄP WTO: Ñoái vôùi Vieät Nam, tieán trình gia nhaäp WTO trong thôøi gian tôùi ñöôïc naâng leân moät böôùc môùi gaén vôùi vieäc thöïc hieän caùc cam keát quoác teá, ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ra söùc naâng cao hieäu quaû, söùc caïnh tranh vaø khaû naêng ñoäc laäp töï chuû cuûa neàn kinh teá, tham gia coù hieäu quaû vaøo phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Nhöõng taùc ñoäng ñeán FDI khi Vieät Nam gia nhaäp WTO: Trang 19 1.2.1. Nhöõng Taùc Ñoäng Tích Cöïc: Quy moâ thò tröôøng thuaän lôïi lôùn hôn nhôø ñoù maø taêng söùc huùt cuûa caùc nguoàn voán FDI. Moâi tröôøng ñaàu tö ñöôïc caûi thieän theo höôùng bình ñaúng, thuû tuïc ñôn giaûn, coâng khai vaø mang nhöõng chuaån möïc quoác teá. Taïo söùc eùp thuùc ñaåy Nhaø nöôùc caûi caùch thuû tuïc haønh chính, xaây döïng, ñieàu chænh heä thoáng phaùp luaät phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá taïo ñieàu kieän chuaån möïc cho caùc nhaø ñaàu tö hoaït ñoäng. Caïnh tranh quyeát lieät hôn laø nhaân toá taïo ra ñoäng löïc caûi tieán vaø hoaøn thieän: 9 Caïnh tranh giöõa caùc nöôùc nhaèm thu huùt voán ñaàu tö FDI, buoäc chính phuû phaûi quan taâm maïnh meõ vaø thöôøng xuyeân hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö. 9 Caïnh tranh giöõa caùc nhaø ñaàu tö coù voán nöôùc ngoaøi vôùi nhau vaø vôùi caùc nhaø ñaàu tö noäi ñòa kích thích söï ganh ñua trong hoaøn thieän saûn phaåm, giaûm giaù thaønh.v.v. taïo ra haøng hoùa toát hôn ñaùp öùng yeâu caàu cuûa xaõ hoäi. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá taùc ñoäng tích cöïc ñeán vieäc naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, laø nhaân toá quan troïng naâng cao hieäu quaû hoat ñoäng FDI: 9 Taïo ra caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp coù taàm nhìn roäng hôn, bao quaùt hôn ñaùp öùng yeâu caàu thò tröôøng ñöôïc môû roäng, mang tính caïnh tranh cao. 9 Taïo ra caùc nhaø chuyeân gia gioûi ñaùp öùng yeâu caàu kinh doanh saûn phaåm vaø dòch vuï mang chuaån möïc quoác teá. Trang 20 9 Kích thích ñoäi nguõ coâng nhaân naâng cao tay ngheà ñeå duy trì ñöôïc choã laøm vieäc cuûa mình trong moâi tröôøng caïnh tranh cao. Ngoaøi ra, gia nhaäp WTO coøn taïo ra thò tröôøng haøng hoùa vaø dòch vuï reû hôn, chaát löôïng cao hôn ñaùp öùng yeâu caàu cuûa ngöôøi lao ñoäng toát hôn, nhôø ñoù taïo söï yeân taâm trong hoaït ñoäng ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi: 9 Coù moâi tröôøng phaùp lyù mang chuaån möïc quoác teá ñeå hoaït ñoäng. 9 Thöông hieäu vaø quyeàn sôû höõu trí tueä cuûa doanh nghieäp ñöôïc baûo hoä (ñaây laø ñieåm maø nhaø ñaàu tö coù voán nöôùc ngoaøi ñaëc bieät quan taâm khi ñaàu tö vaøo caùc nöôùc coù neàn kinh teá chuyeån ñoåi). 9 Baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình thuaän lôïi hôn khi coù tranh chaáp. 1.2.2. Nhöõng Taùc Ñoäng Tieâu Cöïc: Thò tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi môû roäng vaø nöôùc naøo coù moâi tröôøng caïnh tranh keùm hôn seõ khoù khaên hôn trong thu huùt voán ñaàu tö FDI. Thaät vaäy, khi chöa thöïc hieän môû cöûa neàn kinh teá thì caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo moät thò tröôøng, duø thò tröôøng aáy tính caïnh tranh chöa cao nhöng ñaàu tö nhö laø moät caùch thöùc vöôït haøng raøo baûo hoä maäu dòch cao. Nay tham gia vaøo WTO thì haøng raøo aáy khoâng coøn nöõa thì caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ chæ quan taâm ñaàu tö vaøo nhöõng thò tröôøng haáp daãn mang tính caïnh tranh cao nhaát, sau ñoù baèng con ñöôøng thöông maïi ñöa haøng hoùa vaøo caùc nöôùc khaùc coù moâi tröôøng keùm caïnh tranh hôn. Lieân keát kinh teá khu vöïc coù theå daãn ñeán söï phaù vôõ quy hoïach vaø chieán löôïc thu huùt voán FDI cuûa moät quoác gia, neáu nhö quy hoïach vaø chieán löôïc aáy ñaõ ñöôïc xaây döïng maø chöa tính ñeán söï thay ñoåi veà quy moâ; Veà quy hoaïch do tieán trình hoäi nhaäp mang laïi. Trang 21 Moät soá nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng seõ gaëp khoù khaên, neáu nhö muïc tieâu ñaàu tö tröôùc khi tham gia WTO laø lôïi duïng chính saùch baûo hoä maäu dòch lôùn cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Ví duï nhö caùc doanh nghieäp FDI saûn xuaát ñöôøng aên, saét theùp, xi maêng.v.v. tröôùc ñaây hoaït ñoäng thuaän lôïi do chính saùch baûo hoä maäu dòch cuûa nhaø nöôùc Vieät Nam, nay cuøng vôùi tieán trình hoäi nhaäp: thueá nhaäp khaåu giaûm, giaáy pheùp nhaäp khaåu daàn bò loaïi boû thì vôùi chi phí saûn xuaát cao nhö hieän nay raát khoù caïnh tranh vôùi haøng nhaäp khaåu töø caùc nöôùc khaùc. Toùm laïi, tham gia WTO seõ mang laïi cô hôïi vaø thaùch thöùc cho caùc quoác gia tham gia vaøo quaù trình naøy. Ñeå naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö thì chính phuû caàn chuû ñoäng ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå taän duïng phaùt trieån cô hoäi vaø haïn cheá caùc thaùch thöùc do gia nhaäp WTO mang laïi. 1.3. RUÛI RO TRONG ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI: Trong cuoäc soáng, ruûi ro coù theå xuaát hieän treân moïi lónh vöïc, ruûi ro khoâng loaïi tröø moät ai, moät nöôùc, moät daân toäc naøo, töø ngöôøi toát ñeán keû xaáu, töø cöôøng quoác huøng maïnh nhaát ñeán daân toäc yeáu nhaát ñeàu coù theå gaëp ruûi ro. Noù coù theå xuaát hieän moïi luùc moïi nôi trong moïi coâng vieäc. Hieän nay coù raát nhieàu ñònh nghóa veà ruûi ro. Theo töø ñieån Vieät Nam, ruûi ro laø ñieàu khoâng laønh, khoâng toát baát ngôø xaûy ñeán. Theo töø ñieån Oxford, ruûi ro laø khaû naêng gaëp nguy hieåm hoaëc bò ñau ñôùn, thieät haïi. Döôùi goùc ñoä laø nöôùc tieáp nhaän voán FDI thì ruûi ro laø söï taùc ñoäng khoâng toát cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi veà kinh teá - chính trò, vaên hoùa - xaõ hoäi vaø moâi tröôøng.v.v. Nhö vaäy, ruûi ro laø yeáu toá maø moïi nhaø kinh doanh, moïi doanh nghieäp vaø moïi neàn kinh teá khoâng theå khoâng quan taâm. Trang 22 Neáu phaân loaïi ruûi ro ñöùng treân khía caïnh laø nhaø ñaàu tö khi ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi thì gaëp phaûi nhöõng ruûi ro gì? Bao goàm nhöõng ruûi ro sau: 9 Ruûi ro chính trò: theå hieän tính oån ñònh veà maët chính trò cuûa moät quoác gia maø coù theå aûnh höôûng ñeán khaû naêng vaø thieän chí trong vieäc ñaùp öùng caùc nghóa vuï taøi chính. Ruûi ro chính trò taêng leân töø caùc söï kieän nhö chieán tranh, xung ñoät noäi boä hay xung ñoät beân ngoaøi, khuûng boá.v.v. daãn ñeán nhöõng thay ñoåi trong chính phuû. Ruûi ro chính trò coøn theå hieän thoâng qua vaán ñeà baát oån chính trò cuûa quoác gia laùng gieàng. 9 Ruûi ro kinh teá: theå hieän nhöõng thay ñoåi trong nhöõng ñieåm maïnh hay ñieåm yeáu hieän coù cuûa neàn kinh teá moät quoác gia taïo ra nhöõng ruûi ro tieàm taøng cho nhaø ñaàu tö. Moät thay ñoåi ñaùng keå trong cô caáu kinh teá, tyû leä taêng tröôûng hay chính saùch taøi khoùa, chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi seõ aûnh höôûng ñaùng keå ñeán thu nhaäp cuûa nhaø ñaàu tö. Tuy nhieân, noäi dung cuûa luaän vaên naøy chuùng ta nghieân cöùu ruûi ro trong thu huùt voán FDI ñöùng treân goùc ñoä nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Bao goàm nhöõng ruûi ro sau: 1.3.1. Chuyeån Giaù: Vì muïc ñích toái ña hoùa lôïi nhuaän, caùc doanh nghieäp FDI ñaõ bieán nghieäp vuï “ñònh giaù chuyeån giao” thaønh hoaït ñoäng “chuyeån giaù”. Hieän töôïng chuyeån giaù haàu nhö ñeàu xaûy ra ñoái vôùi caùc coâng ty ña quoác gia maø söï kieåm soaùt hieän töôïng “chuyeån giaù” raát khoù khaên. Cuï theå nhö sau: 9 Khai taêng giaù trò taøi saûn goùp voán, ñaây laø moät hieän töôïng khaù phoå bieán ôû caùc doanh nghieäp FDI. Khi goùp voán tham gia lieân doanh, beân nöôùc ngoaøi thöôøng khai taêng giaù trò voán goùp baèng maùy moùc, thieát bò, giaù trò coâng ngheä cao hôn nhieàu laàn so vôùi giaù thöïc teá. Gaây ra ruûi ro cho neàn Trang 23 kinh teá cuõng nhö doanh nghieäp lieân doanh khi tieáp nhaän taøi saûn goùp voán coù giaù trò khoâng ñuùng, aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän lieân doanh. 9 Mua nguyeân lieäu, vaät lieäu vaø caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo khaùc: caùc coâng ty con trong heä thoáng caùc coâng ty ña quoác gia phaûi mua nguyeân, vaät lieäu vaø caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo khaùc vôùi giaù cao hôn giaù thöïc teá raát nhieàu vaø do coâng ty meï ñònh giaù. Do vaäy, xaûy ra tình traïng “laõi coâng ty meï maø loã coâng ty con” gaây ra ruûi ro laøm giaûm tyû leä phaân phoái lôïi nhuaän cuûa beân Vieät Nam trong caùc lieân doanh, ñoàng thôøi laøm taêng giaû taïo chi phí saûn xuaát, giaûm lôïi nhuaän tính thueá vaø daãn ñeán thieät haïi veà thueá cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. 9 Quaûn lyù vaø söû duïng chí phí saûn xuaát: caùc doanh nghieäp FDI ñaõ khoâng coù keá hoaïch, khoâng caên cöù vaøo keát quaû kinh doanh ñeå tính toaùn vieäc söû duïng chi phí saûn xuaát. Doanh nghieäp lieân doanh döôùi söï ñieàu haønh cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ chi cho vieäc quaûng caùo, tieáp thò vaø traû löông cho lao ñoäng nöôùc ngoaøi raát lôùn so vôùi yeâu caàu thöïc teá. Khi chi phí taêng cao thì doanh nghieäp loã, cho neân ruûi ro thaát thu ngaân saùch cuûa nhaø nöôùc. Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp FDI ñaõ lôïi duïng sô hôû trong quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi doanh nghieäp FDI, söû duïng caùc thuû ñoaïn gian laän thöông maïi, gian laän trong haïch toaùn (laäp döï phoøng chí phí cao.v.v.) ñeå doanh nghieäp loã treân soå saùch keá toaùn vaø laõi treân thöïc teá. Ñaây laø hieän töôïng “loã aûo” ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lôïi duïng ñeå troán thueá nhaèm muïc ñích thu lôïi baát chính, gaây ra ruûi ro giaûm thu ngaân saùch cuûa nhaø nöôùc. Trang 24 1.3.2. Chuyeån Giao Coâng Ngheä: Döôùi söï taùc ñoäng cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò nhanh choùng trôû neân laïc haäu, vì vaäy nhaø ñaàu tö thöôøng chuyeån giao nhöõng maùy moùc ñaõ laïc haäu cho caùc nöôùc nhaän ñaàu tö ñeå ñoåi môùi saûn xuaát, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø taêng naêng suaát lao ñoäng cuûa chính nöôùc hoï. Vieäc ñoù ñaõ gaây ra ruûi ro cho nöôùc nhaän ñaàu tö tieáp nhaän nhöõng coâng ngheä laïc haäu, giaûm lôïi nhuaän ñöôïc chia, toån haïi ñeán moâi tröôøng, chaát löôïng saûn phaåm thaáp, chi phí saûn xuaát cao.v.v. 1.3.3. Lao Ñoäng: Moät hieän töôïng khaù phoå bieán laø tình traïng “Chaûy maùu chaát xaùm”: caùc döï aùn FDI thu huùt lao ñoäng coù chuyeân moân vaø tay ngheà vôùi möùc löông cao töø khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc. Ñieàu naøy, gaây aûnh höôûng ñeán söùc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc xeùt veà khía caïnh con ngöôøi. Beân caïnh nhöõng maët tích cöïc do khu vöïc FDI taïo ra nhö: giaûi quyeát vieäc laøm, naâng cao trình ñoä lao ñoäng, caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc.v.v. Trong moät soá tröôøng hôïp, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vì muïc tieâu lôïi nhuaän cao ñaõ khoâng thöïc hieän ñuùng vaø ñaày ñuû caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät lao ñoäng nhö taêng thôøi gian lao ñoäng, cöôøng ñoä lao ñoäng, taêng naêng suaát lao ñoäng moät caùch trieät ñeå, sa thaûi nhöng khoâng ñeàn buø ñuùng theo luaät lao ñoäng.v.v. Nhöõng vieäc laøm naøy ñaõ gaây ra phaûn öùng trong dö luaän xaõ hoäi, gaây neân nhöõng cuoäc ñình coâng khoâng caàn thieát vaø laøm maát traät töï, an toaøn xaõ hoäi. 9 Ñình coâng, laõn coâng: ñaây laø vaán ñeà mang tính kinh teá vaø chính trò - xaõ hoäi, phaûn aùnh xung ñoät lôïi ích giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø nhaø ñaàu tö. Trong moât soá tröôøng hôïp, ñình coâng coù theå gaây ruûi ro maát vieäc laøm cho Trang 25 ngöôøi lao ñoäng vaø taïo aán töôïng khoâng toát veà lao ñoäng vaø moâi tröôøng ñaàu tö. 9 Tieàn löông vaø cheá ñoä lao ñoäng: caùc doanh nghieäp trong khu vöïc FDI ñang coù xu höôùng söû duïng möùc löôïng toái thieåu nhö moät möùc löông hôïp phaùp mang tính chaát bình quaân ñeå traû cho ngöôøi lao ñoäng ôû nhöõng tay ngheà khaùc nhau, coá tình ñöa ra ñònh möùc quaù cao ñeå ngöôøi lao ñoäng phaûi laøm theâm giôø hoaëc khoâng thöïc hieän ñöôïc vaø laáy ñoù laøm cô sôû ñeå tröø löông, mieãn thöôûng, khoâng thöïc hieän ñuùng cheá ñoä lao ñoäng. 1.3.4. Caùc Doanh Nghieäp Trong Nöôùc: Doanh nghieäp FDI do coù lôïi theá veà voán, coâng ngheä vaø trình ñoä toå chöùc saûn xuaát, caïnh tranh gay gaét vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc. Caùc doanh nghieäp trong nöôùc do keùm lôïi theá hôn so vôùi caùc doanh nghieäp FDI neân quy moâ saûn xuaát, thò tröôøng tieâu saûn phaåm daàn bò thu heïp, daãn ñeán tình traïnh saûn xuaát khoù khaên, moät soá bò phaù saûn. Ruûi ro doanh nghieäp phaù saûn coù aûnh höôûng ñeán tình hình kinh teá xaõ hoäi, trong ñoù laøm gia taêng tyû leä thaát nghieäp cho ngöôøi lao ñoäng. 1.3.5. Saûn Xuaát Haøng Hoaù Khoâng Thích Hôïp: Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi saûn xuaát vaø baùn nhöõng haøng hoùa khoâng thích hôïp cho caùc nöôùc keùm phaùt trieån, thaäm chí ñoâi khi laïi laø nhöõng haøng hoùa coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Chaúng haïn nhö khuyeán khích söû duïng thuoác laù, röôïu, bia, thuoác tröø saâu, nöôùc ngoït coù gaz thay theá nöôùc hoa quaû töôi, chaát taåy thay theá xaø phoøng, boät ngoït.v.v 1.3.6. AÛnh Höôûng Ñeán Ñôøi Soáng Vaên Hoùa Daân Toäc: Ñoäng cô cuûa caùc nhaø ñaàu tö laø tìm kieám thò tröôøng tieâu thuï. Ñeå thöïc hieän yù ñoà naøy hoï ñaõ taêng cöôøng hoaït ñoäng quaûng caùo treân caùc phöông tieän truyeàn Trang 26 thoâng ñaïi chuùng, voâ tình hay coá yù ñaõ tryeàn baù loái soáng xa hoa, thích tieâu duøng haøng ngoaïi, xem nheï giaù trò vaên hoùa daân toäc, chaïy theo loái soáng thöïc duïng laøm toån haïi truyeàn thoáng ñaïo ñöùc, vaên hoùa cuûa daân toäc. 1.3.7. Taùc Ñoäng Ñeán Cô Cheá Chính Saùch Nöôùc Sôû Taïi: Tính töï chuû trong xaây döïng cô cheá chính saùch kinh teá bò giaûm khi caùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi gaây söùc eùp vôùi chính phuû cuûa hoï thoâng qua con ñöôøng ngoaïi giao ñoøi hoûi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö phaûi thay ñoåi cô cheá chính saùch luaät leä theo höôùng coù lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö FDI. 1.3.8. AÛnh Höôûng Ñeán Vieäc Khai Thaùc Taøi Nguyeân Thieân Nhieân: Taøi nguyeân bò khai thaùc kieät queä, nhaø ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi thöôøng chæ quan taâm ñeán lôïi nhuaän maø hoï ñaït ñöôïc khi tieán haønh ñaàu tö neân baát chaáp nguoàn taøi nguyeân bò khai thaùc quaù möùc hay bò taøn phaù nghieâm troïng. Theâm nöõa vì muïc ñích laø lôïi nhuaän neân ñoâi khi tính xaõ hoäi, coäng ñoàng, tính nhaân vaên cuûa moät soá doanh nhieäp FDI raát thaáp. 1.3.9. Gaây O Nhieãm Moâi Tröôøng: Moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laø do chuyeån giao coâng ngheä laïc haäu, maùy moùc, thieát bò cuõ ñaõ heát khaáu hao hoaëc caùc daây chuyeàn maø chính quoác khoâng söû duïng. Vieäc chuyeån giao nhöõng coâng ngheä laïc haäu ñaõ bieán nöôùc nhaän ñaàu tö trôû thaønh moät trong nhöõng “baõi thaûi coâng ngheä, maùy moùc thieát bò cuõ vaø laïc haäu” do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thaûi ra. Nhöõng thieát bò coâng ngheä laïc haäu khi söû duïng seõ gaây ra tình traïnh oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc, khoâng khí vaø ñaát. Ngoaøi ra. Coøn do chaát thaûi töø caùc nhaø maùy, khu coâng nghieäp. Trang 27 1.3.10. Thay Ñoåi Cô Caáu Kinh teá: Nhieàu khi löôïng voán FDI ñaõ laøm taêng theâm söï maát caân ñoái giöõa caùc vuøng, giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, söï phuï thuoäc quaù lôùn vaøo hoaït ñoäng cuûa chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi veà voán, kyõ thuaät, coâng ngheä.v.v. seõ daãn ñeán tình traïng hình thaønh cô caáu kinh teá theo söï phaân coâng quoác teá vaø ruûi ro kinh teá seõ deã xaûy ra nhö khuûng hoaûng ôû moät soá nöôùc Chaâu AÙ vöøa qua. 1.3.11. Söï Ñaûo Ngöôïc Cuûa Doøng Voán FDI: Söï ñaûo ngöôïc lôùn cuûa doøng voán FDI (doøng voán ra khoûi moät nöôùc) laø noãi ñe doïa lôùn nhaát cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñaëc ñieåm chung cuûa söï ñaûo ngöôïc ôû haàu heát caùc nöôùc ñeàu laø do thò tröôøng thieáu nieàm tin vaøo caùc chính saùch kinh teá vó moâ. 1.4. KINH NGHIEÄM THEÁ GIÔÙI: 1.4.1. Trung Quoác: Trung Quoác gia nhaäp WTO ngaøy 11/12/2001, kinh teá Trung Quoác trong hôn 4 naêm qua keå töø ngaøy gia nhaäp WTO ñaõ coù nhieàu ñoåi thay tích cöïc: cô caáu ngaønh ñöôïc ñieàu chænh nhanh choùng, naêng löïc caïnh tranh kinh teá ñöôïc taêng cöôøng, heä thoáng kinh teá thò tröôøng hoaøn thieän hôn, chöùc naêng ñieàu haønh kinh teá cuûa chính quyeàn thay ñoåi nhanh, möùc ñoä môû cöûa ra beân ngoaøi khoâng ngöøng ñöôïc naâng cao, ñôøi soáng cuûa nhaân daân ñöôïc caûi thieän. Gia nhaäp WTO, Trung Quoác ñaõ coù ñöôïc moâi tröôøng kinh teá thöông maïi quoác teá oån ñònh ñeå phaùt trieån nhanh choùng. Vaän duïng quy taéc vaø cô cheá cuûa WTO, Trung Quoác ñaõ xöû lyù thoaû ñaùng caùc tranh chaáp thöông maïi quoác teá, baûo veä coù hieäu quaû moâi tröôøng maäu dòch xuaát nhaäp khaåu cho nöôùc mình. Toång kim Trang 28 ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Trung Quoác moãi naêm taêng theâm 200 tyû USD. Ñaây laø toác ñoä taêng tröôûng xuaát nhaäp khaåu hieám coù treân theá giôùi. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Trung Quoác taêng voït. Trong 500 coâng ty xuyeân quoác gia haøng ñaàu theá giôùi ñaõ coù 465 coâng ty ñaàu tö vaøo Trung Quoác. Tuy nhieân, Trung Quoác cuõng phaûi gaëp phaûi nhöõng ruûi ro trong thu huùt FDI noåi leân sau 4 naêm vaøo WTO nhö: tieáp nhaän chuyeån giao coâng ngheä laïc haäu töø ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån, caùc doanh nghieäp FDI khai thaùc vaø söû duïng nhieàu nguyeân vaät lieäu, naêng löôïng; xuaát khaåu taêng nhanh nhöng tranh chaáp thöông maïi cuõng taêng leân roõ reät; maâu thuaãn vaø khoù khaên veà vaán ñeà nguyeân lieäu, naêng löôïng ngaøy caøng noåi coäm, moät soá ngaønh saûn xuaát cuûa Trung Quoác bò söùc eùp caïnh tranh lôùn hôn, tình hình lao ñoäng vieäc laøm vaãn chöa theå laïc quan; kinh teá Trung Quoác ngaøy caøng phuï thuoäc vaøo ngoaïi thöông, nhöõng bieán ñoäng cuûa kinh teá theá giôùi aûnh höôûng ngaøy caøng nhieàu ñeán kinh teá Trung Quoác. Theo moät taøi lieäu nghieân cöùu vöøa coâng boá môùi ñaây chæ ra raèng Trung Quoác ñang ñöùng tröôùc nhöõng ruûi ro trong thu huùt FDI sau: ñoù laø söùc eùp do soá ngöôøi thaát nghieäp ñoâng, vaán ñeà taøi nguyeân thieân nhieân vaø oâ nhieãm moâi tröôøng. 9 Baùo caùo cho raèng soá ngöôøi ñang ñoä tuoåi lao ñoäng cuûa Trung Quoác chieám tôùi 26% toång soá ngöôøi ñang ñoä tuoåi lao ñoäng cuûa theá giôùi, ñieàu naøy noùi leân raèng Trung Quoác seõ phaûi ñöùng tröôùc söùc eùp bôûi phaûi taïo vieäc laøm cho ngöôøi daân. Vì vaäy söùc eùp do tình traïng thaát nghieäp ñoâng vaø phaûi taïo vieäc laøm cho ngöôøi daân laø thaùch thöùc lôùn nhaát trong giai ñoaïn phaùt trieån hieän nay cuûa Trung Quoác. Baùo caùo cho raèng nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû 20, neàn kinh teá cuûa Trung Quoác phaùt trieån theo höôùng "taêng tröôûng kinh teá cao, taïo ñöôïc nhieàu vieäc laøm", nhöng nhöõng naêm gaàn ñaây, neàn Trang 29 kinh teá cuûa Trung Quoác phaùt trieån theo höôùng "taêng tröôûng kinh teá cao, nhöng taïo ñöôïc ít vieäc laøm". 9 Ruûi ro veà taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng sinh thaùi nghieâm troïng. Tyû leä sôû höõu nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa Trung Quoác thaáp hôn so vôùi tyû leä trung bình cuûa theá giôùi, caùc nöôùc phaùt trieån vöøa vaø moät soá nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Cuøng vôùi tieán trình ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa vaø thaønh thò hoùa, khi môû cöûa thò tröôøng ñaàu tö, chính phuû vôùi muïc tieâu chuû ñaïo laø thu huùt nhieàu voán ñaàu tö, chöù chöa quan taâm nhieàu ñeán vieäc kieåm soaùt ñeán söï gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa caùc döï aùn FDI, haäu quaû oâ nhieãm ôû nhieàu vuøng cuûa Trung Quoác raát nghieâm troïng maø theo caùc chuyeân gia muoán khaéc phuïc ñöôïc thì phaûi chi phí toái thieåu 30 tyû USD 1.4.2. Thaùi Lan: Thaùi lan ñöa ra nhöõng chính saùch sau ñeå thu huùt FDI: Veà ñaát ñai, ngöôøi nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc sôû höõu ñaát ñai, trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå mua ñaát vaø ñöôïc quyeàn chuyeån nhöôïng. 9 Veà maët thueá, moät xí nghieäp thöôøng phaûi chòu caùc khoaûn thueá sau ñaây: thueá lôïi töùc 30%, thueá trò giaù gia taêng 70% (trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät laø 30%), thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi laø 10%, thueá thu nhaäp caù nhaân töø 5 -37%. Caùc khoaûn mieãn giaûm thueá aùp duïng cho caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc thöôøng nhaém vaøo vaät tö vaø trang thieát bò nhaäp khaåu. Ñeå nhaèm phaân taùn ñaàu tö treân laõnh thoå. Veà lao ñoäng: coù luaät quan heä lao ñoäng 1975, aùp duïng chung cho caû xí nghieäp Thaùi Lan vaø xí nghieäp nöôùc ngoaøi. Trang 30 Veà toå chöùc, uûy ban ñaàu tö do Thuû töôùng laøm chuû tòch, vieäc phaùt ñôn do uûy ban ñaàu tö tieáp nhaän. Vaên phoøng uûy ban ñaàu tö coù moät cô quan thoâng tin veà ñaàu tö. Vaên phoøng cuõng coù 6 chi nhaùnh ôû haûi ngoaïi ñeå tieáp xuùc vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Toky, New York, Sydney, Frankfurt, Paris vaø Hongkong. Ngoaøi caùc bieän phaùp öu ñaõi veà thueá Nhaø nöôùc Thaùi Lan coøn coù caùc baûo ñaûm: khoâng quoác höõu hoùa, khoâng laäp xí nghieäp quoác doanh caïnh tranh, choáng ñoäc quyeàn, khoâng kieåm soaùt giaù caû hay haïn cheá xuaát khaåu, khoâng mieãn thueá nhaäp khaåu cho saûn phaåm ñaõ saûn xuaát ñöôïc trong nöôùc. Thaùi lan ñaõ ñaït ñöôïc moät soá thaønh töïu nhaát ñònh trong coâng cuoäc phaùt trieån ñaát nöôùc veà thu huùt FDI. Tuy nhieân, khi cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙ naêm 1997 xaûy ra, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi maát nieàm tin vaøo neàn kinh teá, ruùt voán oà aït ra khoûi ñaát nöôùc, laøm xaáu ñi moâi tröôøng ñaàu tö. Gaây ra nhöõng ruûi ro cho neàn kinh teá Thaùi Lan: 9 Caùc ngaân haøng, coâng ty taøi chính, doanh nghieäp phaù saûn haøng loaït, kinh teá quoác gia suy thoaùi. Taêng tröôûng kinh teá töø 6,7% naêm 1996 giaûm coøn -0.4% naêm 1997, -8,3% naêm 1998 vaø 1% naêm 1999. 9 Gaàn 2 trieäu ngöôøi lao ñoäng maát vieäc laøm, maát thu nhaäp. 9 Söï roái loaïn veà kinh teá, maát nieàm tin cuûa daân chuùng taát yeáu laøm rung chuyeån heä thoáng chính trò. Boán thaùng sau khi thaû noåi ñoàng Baht, thuû töôùng Thaùi Lan xin töø chöùc. 9 Nhöõng döï aùn dôû dang ñaàu tö khi khuûng hoaûng xaûy ra, gaàn ñaây nhöõng döï aùn naøy môùi tieáp tuïc ñöôïc thöïc hieän khi neàn kinh teá ñaõ phuïc hoài vaø chính phuû baùn cho ñoái taùc ñaàu tö môùi. Trang 31 1.4.3. Malaysia: Ñeå thuùc ñaåy nhanh quaù trình coâng nghieäp hoùa, ñaàu naêm 1968 Malaysia coâng boá luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theo luaät naøy, Malaysia baûo ñaûm vôùi caùc chuû ñaàu tö nhieàu ñieàu khoaûn quan troïng nhö cam keát khoâng quoác höõu hoùa, cho pheùp caùc coâng ty coù voán FDI töï do chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Thaùng 5/1986, quoác hoäi Malaysia thoâng qua nhöõng söûa ñoåi trong luaät ñaàu tö tröôùc ñaây theo höôùng nôùi roäng ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theo quyeát ñònh naøy, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå boû voán 100% neáu hoï xuaát khaåu 80% saûn phaåm, ñöôïc höôûng söï öu ñaõi neáu hoï baùn töø 50% soá saûn phaåm trôû leân treân thò tröôøng Malaysia. Nhöõng cô sôû ñaàu tö nöôùc ngoaøi söû duïng töø 350 coâng nhaân trôû leân vaø laøm vieäc caû ngaøy cuõng ñöôïc höôûng nhöõng öu ñaõi treân. Giaáy pheùp laøm vieäc cuûa nhaân vieân caùc coâng ty nöôùc ngoaøi khoâng caàn thay ñoåi. Ngoaøi ra chính phuû Malaysia coøn coù nhöõng bieän phaùp khaùc ñeå khuyeán khích ñaàu tö nhö: 9 Ngöôøi nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp mua ñaát ñeå xaây döïng xí nghieäp. 9 Neáu nhaäp khaåu maùy moùc môùi khoâng phaûi xin giaáy pheùp, neáu nhaäp khaåu maùy cuõ phaûi xin pheùp. 9 Neáu xí nghieäp ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh chính phuû quan taâm khuyeán khích ñaàu tö seõ ñöôïc giaûm 70% thueá lôïi töùc trong 5 naêm, neáu laø döï aùn chieán löôïc quoác gia coù theå ñöôïc mieãn 100% thueá lôïi töùc. 9 Doanh nghieäp seõ ñöôïc hoaøn laïi thueá lôïi töùc neáu thöïc hieän khaáu hao trong 5 naêm. 9 Caùc coâng ty coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù quyeàn thueâ möôùn caùc chuyeân gia cao caáp nöôùc ngoaøi tham gia vaøo caùc chöùc vuï quan Trang 32 troïng cuûa coâng ty. Chuyeân gia nöôùc ngoaøi ñöôïc thueâ toái ña laø 10 naêm (ñoái vôùi chöùc vuï quan troïng) vaø 5 naêm (ñoái vôùi chöùc vuï khaùc). Sau ñoù phaûi coù keá hoaïch thay theá baèng chuyeân gia ngöôøi Malaysia ñaõ ñöôïc ñaøo taïo. 9 Cô quan phaùt trieån coâng nghieäp Malaysia (MIDA) ñöôïc thieát laäp ñeå xuùc tieán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo khu vöïc coâng nghieäp cheá taïo vaø töø thaùng 10/1998 ñoùng vai troø laø Trung taâm hôïp taùc ñaàu tö. Vôùi troïng traùch treân ñaây MIDA ñaõ thieát laäp 14 vaên phoøng ôû haûi ngoaïi ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø Hoa Kyø, Nhaät Baûn, EU, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng. 9 Chính phuû giaûm khoaûn voán ñaàu tö vaøo phaùt trieån haï taàng cô sôû, haï thaáp giaù ñieän, cöôùc phí ñieän thoaïi, ñieän tín quoác teá ñeå taêng möùc caïnh tranh cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. Vôùi nhieàu chính saùch nhaèm thu huùt huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, neàn kinh teá Malaysia ñaõ phaùt trieån raát thaønh coâng. Tuy nhieân, Malaysia cuõng gaëp phaûi nhöõng ruûi ro trong thu huùt FDI veà coâng ngheä thoâng tin, oâ nhieãm moâi tröôøng. Trang 33 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, vieäc huy ñoäng voán ñeå phaùt trieån kinh teá laø moät vaán ñeà ñöôïc haàu heát caùc quoác gia quan taâm. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån cuõng nhö caùc nöôùc phaùt trieån ñeàu tìm nhieàu bieän phaùp ñeå thu huùt nguoàn voán FDI. TP.HCM cuõng coá gaéng taïo cô hoäi toát nhaát ñeå thu huùt FDI veà ñòa phöông mình, ngoaøi nhöõng cô hoäi do FDI mang laïi thì FDI cuõng coù nhieàu ruûi ro taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån, taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá thaønh phoá. Muoán ñöa ra giaûi phaùp khaû thi cao nhaát ñeå phoøng ngöøa ruûi ro thì vaán ñeà veà nghieân cöùu nhöõng luaän cöù khoa hoïc laø raát quan troïng. Chính vì vaäy, trong chöông 1, ñeà taøi taäp trung giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà veà luaän cöù khoa hoïc, bao goàm caùc noäi dung nhö sau: 9 Phaân tích khaùi nieäm vaø vai troø cuûa FDI ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa thaønh phoá. 9 Phaân tích söï taùc ñoäng ñeán FDI khi Vieät Nam gia nhaäp WTO. 9 Phaân tích ruûi ro trong thu huùt FDI vaø kinh nghieäm treân theá giôùi. Töø nhöõng vaán ñeà lyù luaän ñöôïc trình baøy trong chöông 1, seõ laø cô sôû ñeå tieán haønh nghieân cöùu thöïc traïng ruûi ro trong thu huùt FDI taïi TP.HCM ñöôïc trình baøy ôû chöông 2 vaø töø ñoù coù cô sôû thöïc tieãn ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp thöïc teá mang tính khaû thi cao veà phoøng ngöøa ruûi ro trong thu huùt FDI taïi thaønh phoá khi Vieät Nam gia nhaäp WTO ñöôïc trình baøy trong chöông 3. Trang 34 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TRONG THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRONG THÔØI GIAN QUA 2.1. KHAÙI QUAÙT VEÀ THÖÏC TRAÏNG VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRONG THÔØI GIAN QUA Khi neàn kinh teá Vieät Nam môû cöûa, ñeå phaùt trieån kinh teá TP.HCM trong ñieàu kieän coøn nhieàu yeáu keùm thì caàn phaûi coù voán, coâng ngheä, kyõ thuaät, trình ñoä quaûn lyù. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñoù khoâng coù caùch naøo khaùc laø phaûi thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo thaønh phoá. Keå töø khi Nhaø nöôùc ban haønh luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo naêm 1987, thaønh phoá laø ñòa phöông tieáp nhaän voán FDI sôùm nhaát trong caû nöôùc. Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ trôû thaønh nguoàn boå sung quan troïng trong cô caáu voán ñaàu tö phaùt trieån goùp phaàn quan troïng ñeán chæ soá taêng tröôûng kinh teá cuûa thaønh phoá trong nhöõng naêm qua taïo ra haøng traêm ngaøn vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn naâng cao trình ñoä quaûn lyù cuûa caùn boä vaø naâng cao tay ngheà cho coâng nhaân thaønh phoá. 2.1.1. Tình Hình Chung: Ñeán 31/12/2004, TP.HCM coù toång coäng 1.999 döï aùn ñöôïc caáp giaáy pheùp vôùi toång voán ñaàu tö laø 14.910 trieäu USD (Trong ñoù, coù 355 döï aùn heát haïn giaáy pheùp hoaëc bò ruùt giaáy pheùp giaûi theå tröôùc thôøi haïn vôùi toång voán laø 2.595,373 trieäu USD). Vì vaäy, thaønh phoá coù 1.644 döï aùn coøn hieäu löïc vôùi toång voán ñaàu tö laø 12.314,627 trieäu USD. Neáu tính ñeán 15/08/2005 thì soá döï aùn coøn hieäu löïc treân ñòa baøn thaønh phoá laø 1.786 döï aùn vôùi toång voán ñaàu tö laø 12.361,9 trieäu USD Trang 35 Töø ñaàu naêm ñeán ngaøy 15/0805 coù 169 döï aùn ñöôïc caáp giaáy pheùp vôùi toång voán 265 trieäu USD. So vôùi cuøng kyø naêm 2004, soá döï aùn taêng 27 döï aùn, toång voán ñaàu tö taêng 150 trieäu USD (taêng gaáp 2,3 laàn). Trong nhöõng naêm ñaàu khi thöïc hieän thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, TP.HCM luoân laø ñòa phöông daãn ñaàu trong caû nöôùc veà thu huùt FDI nhöng hieän nay nguoàn voán FDI naøy lieân tuïc giaûm suùt cho duø laø soá döï aùn vaãn taêng leân. TP.HCM khoâng coøn laø ñòa phöông noåi baät nhaát trong thu huùt voán FDI. Ñaây laø moät daáu hieäu ñaùng lo ngaïi cho thu huùt voán FDI cuûa thaønh phoá. 2.1.2. Qui Moâ Voán Ñaàu Tö Tröïc Tieáp Bình Quaân Treân Moät Döï AÙn: Tröôùc ñaây, qui moâ cuûa caùc döï aùn ñaàu tö tröïc tieáp taêng ñeàu qua caùc naêm nhöng töø sau cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙ, voán bình quaân moät döï aùn giaûm daàn moät caùch roõ reät vaø ñang coù daáu hieäu taêng trôû laïi nhöng chuû yeáu vaãn laø caùc döï aùn vöøa vaø nhoû. Baûng döôùi ñaây seõ cho chuùng ta thaáy qui moâ voán bình quaân moät döï aùn ñaàu tö tröïc tieáp qua caùc naêm. ÑVT: 1.000 USD Naêm 2001 2002 2003 2004 8/2005 Bình quaân treân moät döï aùn ._.taïo, phaùt trieån coâng ngheä. 9 Vieäc caûi thieän caùn caân thu chi ngaân saùch phaûi keát hôïp vôùi moät chính saùch taøi khoùa linh hoaït, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá trong töøng giai ñoaïn. 3.4.4. Hoaøn Thieän Vaø Phaùt Trieån Heä Thoáng Thò Tröôøng Taøi Chính: ™ Ñoái Vôùi Thò Tröôøng Tín Duïng: Ñaây laø thò tröôøng lôùn nhaát trong heä thoáng thò tröôøng taøi chính nöôùc ta hieän nay. Vai troø cuûa noù laø cung caáp nguoàn voán cho caùc chuû ñaàu tö. Trong nhöõng naêm qua, thò tröôøng tín duïng cuûa nöôùc ta khoâng ngöøng lôùn maïnh nhöng vaãn coøn moät soá ñieåm baát caäp caàn ñöôïc khaéc phuïc sôùm nhaèm naâng cao söùc caïnh tranh moâi tröôøng ñaàu tö ôû Vieät Nam: Trang 74 9 Naâng cao tieàm löïc taøi chính cuûa caùc toå chöùc tín duïng ñeå ñaùp öùng yeâu caàu nguoàn voán ñaàu tö. 9 Ñaåy maïnh hình thöùc ñoàng taøi trôï nhaèm naâng cao khaû naêng cung öùng nguoàn voán cho neàn kinh teá. 9 Naâng cao chaát löôïng heä thoáng dòch vuï ñoái vôùi moãi toå chöùc tín duïng cuõng nhö trong toaøn boä heä thoáng tín duïng. 9 Giaûm thieåu söï baát bình ñaúng trong tieáp caän nguoàn voán tín duïng giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp, caùc thaønh phaàn kinh teá. ™ Ñoái Vôùi Thò Tröôøng Cöùng Khoaùn: Thò tröôøng chöùng khoaùn ôû Vieät Nam coøn raát non treû, my moâ nhoû, luoàng voán chu chuyeån qua thò tröôøng chöùng khoaùn coøn chöa nhieàu. Nhöng coù theå noùi raèng vieäc ban haønh vaø thöïc thi caùc chính saùch taøi chính ñoái vôùi thò tröôøng chöùng khoaùn böôùc ñaàu ñaõ phaùt huy hieäu quaû, khuyeán khích caùc toå chöùc vaø caù nhaân tham gia nhieàu hôn. Tuy nhieân, caàn phaûi coù giaûi phaùp taøi chính tích cöïc hôn ñeå ñaåy maïnh phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn thaønh moät boä phaän quan troïng trong thò tröôøng voán nöôùc ta: 9 Laäp quyõ bình oån thò tröôøng: quyõ naøy laø moät daïng quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn nhaèm phaùt trieån oån ñònh cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. Khi giaù chöùng khoaùng xuoáng thaáp, quyõ naøy tung tieàn ra mua taïo moät löôïng caàu lôùn, giaù chöùng khoaùng seõ taêng daàn leân. Trong giai ñoaïn coå phieáu quaù noùng, cao hôn nhieàu so vôùi giaù trò thöïc vaø söï taêng tröôûng coâng ty, quyõ seõ giaûm bôùt nhöõng coå phieáu ñang naém giöõ, löôïng cung coå phieåu seõ giaûm bôùt nhieät ñoä cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. Maët khaùc, cheânh leäch giöõa ngöôøi mua vaø baùn chöùng khoaùn chaéc chaén seõ mang laïi lôïi nhuaän cho quyõ naøy. Trang 75 9 Ñöa caùc quyõ tieàn teä taäp theå cuûa chính phuû nhö quyõ höu trí, quyõ baûo hieåm xaõ hoäi vaøo tham gia ñaàu tö chöùng khoaùn. Hieän nay, phaàn lôùn caùc quyõ tieàn teä khoång loà cuûa caùc coâng ty baûo hieåm trong vaø ngoaøi nöôùc chæ döøng laïi ôû vieäc göûi ngaân haøng vaø ñaàu tö vaøo traùi phieáu chính phuû. Neáu ñöa caùc quyõ vaøo ñaàu tö coå phieáu chaéc chaén seõ thuùc ñaåy vieäc giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Ngoaøi ra, neáu thöïc hieän caùc bieän phaùp nôùi loûng caùc giôùi haïn lónh vöïc ñaàu tö hieän haønh, môû roäng lónh vöïc ñaàu tö hôïp phaùp cho quyõ baûo hieåm xaõ hoäi ñeå cho pheùp quyõ naøy khoâng nhöõng mang laïi lôïi ích cho caùn boä CNV maø coøn laøm cho thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc vaø soâi ñoäng hôn. 9 Hoaøn thieän heä thoáng coâng boá thoâng tin: ñaây laø moät yeáu keùm cô baûn cuûa theä thoáng taøi chính nöôùc ta. Do ñoù, laønh maïnh vaø coâng khai hoùa tình hình taøi chính khoâng nhöõng buoäc baûn thaân moãi coâng ty nieâm yeát phaûi töï coá gaéng hoaøn thieän vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính maø coøn laø moät hình thöùc töï quaûng baù mình treân thöông tröôøng quoác teá. ™ Ñoái Vôùi Thò Tröôøng Baûo Hieåm: Doanh nghieäp baûo hieåm cung caáp voán ñaàu tö cho caùc chuû ñaàu tö trong neàn kinh teá, ñoàng thôøi coøn san seû ruûi ro cho caùc chuû ñaàu tö khaùc thoâng qua caùc dòch vuï baûo hieåm ñöôïc cung caáp trong neàn kinh teá. Ñoái vôùi thò tröôøng naøy, caàn nghieân cöùu tìm ra giaûi phaùp cho hai vaán ñeà sau: 9 Naâng cao tyû leä phí baûo hieåm giöõ laïi ñeå ñaàu tö cho neàn kinh teá hay giaûm tyû leä phí baûo hieåm phaûi taùi baûo hieåm ra nöôùc ngoaøi, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi khuyeán khích cho caùc doanh nghieäp baûo hieåm ñaàu tö trôû laïi neàn kinh teá. Trang 76 9 Taêng cöôøng soá löôïng laãn chaát löôïng caùc loaïi dòch vuï baûo hieåm cho neàn kinh teá, chaúng haïn trong lónh vöïc baûo hieåm xaây döïng hoaëc baûo hieåm dòch vuï chaên nuoâi ñoái vôùi trang traïi chaên nuoâi ôû Vieät Nam. 3.4.5. Naâng Cao Söùc Caïnh Tranh Neàn Kinh Teá: Neáu söùc caïnh tranh cuûa Vieät Nam khoâng sôùm ñöôïc caûi thieän thì khi thöïc hieän hoäi nhaäp kinh teá, thöïc hieän tính chuyeån ñoåi cuûa ñoàng tieàn treân taøi khoaûn vaõng lai coäng vôùi caùc bieän phaùp töï do hoùa thöông maïi thì khoù traùnh khoûi vieäc haøng hoùa nöôùc ngoaøi traøn ngaäp boùp cheát saûn xuaát trong nöôùc, laøm taêng tyû leä thaát nghieäp vaø khieán cho caùn caân taøi khoaûn vaõng lai thaâm huït trieàn mieân gaây maát oån ñònh kinh teá vó moâ. Vì vaäy, naâng cao söùc caïnh tranh laø giaûi phaùp chieán löôïc trong vieäc phoøng ngöøa ruûi ro khi Vieät Nam gia nhaäp WTO. Caùc giaûi phaùp bao goàm: 9 Ñaåy nhanh söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng vaø khai thaùc caùc lôïi theá so saùnh, lôïi theá caïnh tranh cuûa ñaát nöôùc, naâng cao trình ñoä coâng ngheä vaø quaûn lyù ñeå taêng söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm. Caàn khaån tröông xaây döïng moät chieán löôïc toång theå höôùng veà hoäi nhaäp vôùi loä trình cuï theå ñeå caùc doanh nghieäp, caùc ñòa phöông khaån tröông saép xeáp laïi vaø naâng cao hieäu quaû caïnh tranh, ñaûm baûo hoäi nhaäp hieäu quaû, treân cô sôû ñoø caàn tieán haønh ñaùnh giaù, phaân loaïi khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc saûn phaåm haøng hoùa, dòch vuï nhaèm coù giaûi phaùp phuø hôïp nhö chuù troïng chaát löôïng, haï giaù thaønh, maãu maõ ña daïng haáp daãn, caïnh tranh baèng thöông hieäu, ñieàu kieän thanh toaùn, giao haønh vaø dòch vuï haäu maõi thuaän lôïi. Caàn chuù troïng tích cöïc tieáp caän caùc thò tröôøng tieàm naêng, linh hoaït naém baét vaø thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi treân theá giôùi. 9 Phaûi luoân coi nguoàn löïc trong nöôùc laø quyeát ñònh ñoàng thôøi tranh thuû moïi nguoàn löc ïbeân ngoaøi (thò tröôøng, voán ñaàu tö, coâng ngheä, kinh Trang 77 nghieäm quaûn lyù), phaùt trieån kinh teá höôùng veà xuaát khaåu ñoàng thôøi coi troïng thò tröôøng noäi ñòa, kích caàu noäi ñòa ñi chung vôùi môû roäng thò tröôøng ngoaøi nöôùc. Nhaø nöôùc caàn chuù troïng vieäc cung caáp thoâng tin, ñaåy maïnh xuùc tieán thöông maïi, xuùc tieán ñaàu tö phuø hôïp vôùi tieán trình thöïc hieän caùc cam keát hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi töøng ngaønh vaø lónh vöïc kinh doanh. 9 Caùc doanh nghieäp caàn xaây döïng moät taàm nhìn daøi haïn, giaûm muïc tieâu toái ña hoùa lôïi nhuaän töø soá moät xuoáng soá hai maø öu tieân phaùt trieån thò tröôøng. Caàn löïa choïn chuyeân bieät hoùa saûn phaåm thöïc hieän caïnh tranh baèng thöông hieäu, tính ñoäc ñaùo beân caïnh chieán löôïc haï thaáp chi phí ñeå caïnh tranh. Ngoaøi ra, caàn chuù yù ñoåi môùi coâng ngheä laøm toát coâng taùc nghieân cöùu thò tröôøng, xaây döïng maïng löôùi phaân phoái hieäu quaû vaø roäng khaép. Caùc doanh nghieäp phaûi coù moät chieán löôïc con ngöôøi hôïp lyù, caàn naâng cao trình ñoä vaø kinh nghieäm cuûa ngöôøi ñieàu haønh, trình ñoä tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng. 9 Cuoái cuøng caàn xaùc ñònh chieán löôïc chuû ñaïo cuûa doanh nghieäp Vieät Nam khoâng chæ nhaèm tranh thuû naâng cao söùc caïnh tranh ñeå coù theå öùng phoù toát trong quaù trình hoäi nhaäp maø coøn giaûi quyeát ñònh giaønh chieán thaéng trong cuoäc chay ñua sau naøy. 3.4.6. Chính Saùch Thueá: Caùc cô quan thueá phaûi söû duïng thueá nhö moät coâng cuï höõu hieäu ñeå choáng hoaït ñoäng chuyeån giaù thoâng qua vieäc ñoái chieáu so saùnh veà chi phí, lôïi nhuaän cuûa caùc doanh nghieäp coù voán FDI ñeå ngaên chaën hieän töôïng loã aûo nhaèm muïc ñích troán thueá. Trong thôøi gian qua, nhöõng chính saùch veà thueá ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi thaønh phoá ñaõ coù nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ñeán thu huùt voán FDI vaø phoøng ngöøa Trang 78 ruûi ro trong th huùt FDI. Tuy nhieân, tröôùc tình hình vaø nhieäm vuï môùi thì nhöõng quy ñònh hieän haønh ñaõ vaø ñang boäc loä nhöõng baát hôïp lyù ngaøy caøng roõ hôn, ñoøi hoûi caàn phaûi sôùm ñöôïc ñieàu chænh, söûa ñoåi vaø boå sung. 3.4.6.1. Mieãn Thueá Nhaäp Khaåu: Vieäc mieãn traøn lan veà thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi chuyeân duøng naèm trong daây chuyeàn saûn xuaát, vaät tö xaây döïng maø trong nöôùc chöa saûn xuaát, ñöôïc nhaäp khaåu vaøo Vieät Nam ñeå taïo taøi saûn coá ñònh ñang aùp duïng cho doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ daãn ñeán nhöõng baát lôïi cuï theå nhö caùc doanh nghieäp thöôøng lôïi duïng vieäc mieãn thueá ñeå troán thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc haøng hoùa tieâu duøng khaùc, hôn nöõa ñieàu naøy chöa goùp phaàn khuyeán khích söû duïng caùc loaïi vaät tö nguyeân lieäu trong nöôùc ñaõ saûn xuaát ñöôïc, nhaát laø caùc loaïi vaät lieäu xaây döïng thoâng thöôøng. Vì vaäy ñeà nghò ñieàu chænh chính saùch mieãn thueá nhaäp khaåu theo höôùng haïn cheá ñieàu kieän ñöôïc öu ñaõi. 3.4.6.2. Thueá Ñoái Vôùi Vieäc Chuyeån Nhöôïng Phaàn Voán Goùp, Coå Phaàn: Hieän nay vieäc chuyeån nhöôïng phaàn voán goùp, coå phaàn giöõa caùc beân nöôùc ngoaøi dieãn ra döôùi nhieàu hình thöùc maø chuùng ta chöa kieåm soaùt ñöôïc, hoaëc chæ kieåm soaùt ñöôïc phaàn chuyeån nhöôïng voán goác, phaàn cheânh leäch giaù trò gia taêng thöôøng ñöôïc thanh toaùn vôùi nhau ôû nöôùc ngoaøi. Vì vaäy, vieäc caàn thieát laø ban haønh caùc chính saùch, bieän phaùp ñeå quaûn lyù nguoàn thu naøy. 3.5. CAÙC BIEÄN PHAÙP CHOÁNG “CHUYEÅN GIAÙ”: Nhanh choùng hoaøn thieän caùc phöông phaùp ñònh giaù chuyeån giao trong caùc doanh nghieäp coù voán FDI, kieåm soaùt caùc chính saùch ñònh giaù chuyeån giao cuûa caùc taäp ñoaøn ña quoác gia, caùc taäp ñoaøn kinh teá lôùn coù coâng ty con hoaït ñoäng taïi thaønh phoá. Trang 79 Ngoaøi ra, nhaèm baûo ñaûm möùc ñoä chính xaùc cuûa voán ñaàu tö, saép tôùi caàn phaûi chuyeån giaùm ñònh “bò ñoäng”, töùc laø giaùm ñònh giaù thieát bò sau khi ñaõ nhaäp vaøo laép ñaët ôû thaønh phoá sang giaùm ñònh “chuû ñoäng”, töùc laø giaùm ñònh thieát bò ngay töø khi chuû ñaàu tö môùi ñaët mua ôû nöôùc ngoaøi ñeå traùnh ruûi ro cho phía Vieät Nam. Caùc giaûi phaùp nhaèm hoã trôï thöïc hieän choáng chuyeån giaù: 3.5.1. Xaây Döïng Cô Cheá Kieåm Tra Vaø Giaùm Saùt Taøi Chính Ñoái Vôùi Hoaït Ñoäng Cuûa Caùc Doanh Nghieäp FDI: Kieåm tra, giaùm saùt taøi chính ñaàu vaøo nhö: vieäc ñaùnh giaù taøi saûn, quaûn lyù chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh saûn phaåm. Kieåm tra, giaùm saùt taøi chính ñaàu ra nhö: thöïc hieän doanh thu, haïch toaùn laõi, loã vaø thöïc hieän nghóa vuï noäp thueá. 3.5.2. Kieåm Soaùt Caùc Chính Saùch Ñònh Giaù Chuyeån Giao Trong Noäi Boä Coâng Ty: Phaân tích nhöõng ñaëc ñieåm cuûa töøng nghieäp vuï chuyeån giao ñeå giuùp cô quan thueá nhaän daïng moät caùch thích hôïp loaïi hình coâng ty ñeå töø ñoù nhaän ra caùc coâng ty coù theå so saùnh vôùi nhau. Thöïc hieän phoûng vaán vaø thu thaäp thoâng tin, ñeå coù theå hieåu roõ hôn tình hình cuûa coâng ty, caùc thò tröôøng maø noù ñang hoaït ñoäng. Yeâu caâu löu tröõ vaø trình ra caùc taøi lieäu chöùng minh ñeå kieåm tra chính saùch chuyeån giaù trong noäi boä coâng ty ña quoác gia, ñeå xaùc ñònh giaù caû hôïp lyù trong caùc quan heä giao dòch. Trang 80 3.5.3. Caùc Giaûi Phaùp Nhaèm Taêng Cöôøng Vieäc Kieåm Tra Vaø Giaùm Saùt Taøi Chính Ñoái Vôùi Caùc Doanh Nghieäp FDI: Nhaèm taêng cöôøng tính hieäu quaû cuûa vieäc kieåm tra vaø giaùm saùt taøi chính caùc doanh ngieäp FDI caàn phaûi thöïc hieän moät soá bieän phaùp sau: 9 Taêng cöôøng coâng taùc giaùm ñònh vaø naâng cao vai troø giaùm ñònh cuûa caùc toå chöùc. Theo kinh nghieäm theá giôùi, coâng ngheä noùi chung vaø thieát bò noùi rieâng laø loaïi haøng hoùa ñaëc thuø, raát khoù xaùc ñònh ñuùng giaù trò ñích thöïc hay giaù thò tröôøng. ÔÛ thaønh phoá hieän nay, vieäc giaùm ñònh caøng khoù khaên khi soá döï aùn taêng leân khaù nhieàu, ñoàng thôøi coù nhieàu döï aùn ñaõ trieån khai hoaït ñoäng thôøi gian laâu. Trong khi ñoù, chuùng ta vaãn coøn thieáu nhöõng ñoäi nguõ giaùm ñònh coù trình ñoä nghieäp vuï vaø trang bò kyõ thuaät, thoâng tin, beân caïnh coøn thieáu caùc quy ñònh phaùp lyù roõ raøng trong vieäc giaùm ñònh voán FDI. Trong thôøi gian tôùi chuùng ta caàn thaønh laäp coâng ty kieåm ñònh theo höôùng sau: Hoaëc chính phuû ñöa ra moät danh saùch caùc coâng ty kieåm ñònh noåi tieáng, coù uy tín ñaùng tin caäy ñeå cho caùc nhaø ñaàu tö löïa choïn, töï kyù keát hôïp ñoàng giaùm ñònh ñuùng theo yeâu caàu cuûa chính phuû. Hoaëc chính phuû toå chöùc moät cuoäc ñaáu thaàu cung caáp dòch vuï kieåm ñònh ñeå choïn ra moät soá coâng ty kieåm ñònh ñöôïc ñoäc quyeàn thöïc hieän dòch vuï naøy theo moät soá quy ñònh cuûa chính phuû, ñoåi laïi hoï phaûi thöïc hieän moät nghóa vuï taøi chính naøo ñoù ñoái vôùi Nhaø nöôùc ñeå ñöôïc höôûng söï ñoäc quyeàn naøy. 9 Ban haønh höôùng daãn chi tieát cuï theå vaø roõ raøng cho töøng ngaønh, töøng lónh vöïc ñeå thöïc hieän ñöôïc vaán ñeà choáng chuyeån giaù taïi Vieät Nam beân caïnh nhöõng thoâng tö vaø quy ñònh ñaõ ban haønh. Nhöõng taøi lieäu naøy Trang 81 phaûi ñöôïc taäp huaán, höôùng daãn cuï theå cho caùc caùn boä trong quaûn lyù thueá ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 9 Cuoái cuøng caàn coù söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa cô quan thueá vaø caùc cô quan chöùc naêng khaùc ñaëc bieät laø caùc coâng ty kieåm toaùn, tö vaán vaø caùc ngaân haøng. 3.6. NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC CUÛA ÑOÁI TAÙC DOANH NGHIEÄP TRONG NÖÔÙC: 3.6.1. Naâng Cao Naêng Löïc Phaùp Lyù, Tö Caùch Phaùp Nhaân: Caùc nhaø ñaàu tö FDI khi ñaàu tö thöôøng laäp moät coâng ty con ñeå giôùi haïn ruûi ro laây lan. Vì theá, caùc coâng ty ñoái taùc nöôùc ngoaøi luoân coù söï haäu thuaãn lôùn töø taäp ñoaøn meï vaø sau löng noù laø moät heä thoáng doanh nghieäp hieän dieän ôû nhieàu nöôùc. Trong khi ñoù caùc doanh nghieäp cuûa chuùng ta thöôøng chæ laø nhöõng ñoái taùc rieâng leû, thieáu söï phoái hôïp, lieân keát giöõa nhieàu doanh nghieäp, giöõa nhieàu thaønh phaàn kinh teá. Vì theá, caàn ñöa ra heä thoáng tieâu chuaån caàn coù cuûa caùc doanh nghieäp khi tham gia hôïp taùc hay lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi. Tieâu chuaån haøng ñaàu laø ñoái taùc beân Vieät Nam phaûi laø moät ñoái taùc maïnh, coù ñuû naêng löïc ñeå hôïp taùc hay lieân doanh. 3.6.2. Naâng Cao Naêng Löïc Taøi Chính: Ñeå coù theå naâng cao daàn tyû leä goùp voán cuûa beân Vieät Nam, ngoaøi vieäc ñöa ra ñoái taùc laø caùc doanh nghieäp lôùn vaø maïnh, chuùng ta caàn thöïc hieän ñoàng thôøi moät soá bieän phaùp khaùc nhö: 9 Cho pheùp caùc doanh nghieäp laø ñoái taùc Vieät Nam ñöôïc pheùp phaùt haønh traùi phieáu trung vaø daøi haïn ñeå huy ñoäng voán trong taàng lôùp daân cö Trang 82 cuøng hôïp taùc ñaàu tö vôùi nöôùc ngoaøi. Coå phaàn hoùa phaàn voán goùp cuûa beân Vieät Nam trong caùc coâng ty lieân doanh. 9 Cho pheùp caùc ñoái taùc Vieät Nam giöõ laïi lôïi nhuaän ñöôïc chia ñeå taùi ñaàu tö. 3.6.3. Naâng Cao Naêng Löïc Kinh Doanh: Ngoaøi naêng löïc taøi chính, doanh nghieäp coøn caàn phaûi coù naêng löïc nghieäp vuï kinh doanh, nghieäp vuï quaûn trò, kinh nghieäm ngheà nghieäp, ñaëc bieät laø caùc vaán ñeà kinh teá - kyõ thuaät, ñeå coù theå trôû thaønh laø ñoái taùc vôùi nöôùc ngoaøi ngay töø khi giai ñoaïn ñaøm phaùn ñeán giai ñoaïn ñieàu haønh, quaûn lyù hoaït ñoäng. Ñieàu naøy khoâng chæ ñoøi hoûi phaûi coù ôû töøng con ngöôøi cuï theå maø coøn phaûi coù trong toaøn boä caùc doanh nghieäp. Muoán vaäy coù theå thöïc hieän theo caùc bieän phaùp sau: 9 Taïo laäp thoùi quen söû duïng chuyeân gia tö vaán treân töøng lónh vöïc, keå caû vieäc thu huùt caùc chuyeân gia laø Vieät kieàu, ngöôøi nöôùc ngoaøi neáu lónh vöïc ñoù thieáu chuyeân gia trong nöôùc. 9 Moãi doanh nghieäp caàn phaûi coù moät chöông trình ñaøo taïo, huaán luyeän kyõ naêng, tay ngheà daøi haïn cho caùc caùn boä vaø coâng nhaân; caàn duy trì chöông trình naøy laø hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa doanh nghieäp, laø moät boä phaän cuûa chöông trình keá hoaïch hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa doanh nghieäp. 9 Hoã trôï thoâng tin cho caùc doanh nghieäp veà ñoái taùc nöôùc ngoaøi. Thoâng qua caùc tuøy vieân thöông maïi cuûa caùc söù quaùn Vieät Nam ñeå cung caáp thoâng tin hai chieàu ñeán caùc doanh nghieäp taïo cho doanh nghieäp coù moät choã döïa ñaùng tin caäy khi böôùc ra kinh doanh treân thò tröôøng quoác teá. Trang 83 9 Coâng boá coâng khai veà caùc quy hoaïch ngaønh kinh teá - kyõ thuaät. Muoán cho caùc doanh nghieäp coù ñònh höôùng chieán löôïc daøi haïn, khaéc phuïc tình traïng lieân doanh ñaàu tö traùi chöùc naêng, thì chính quyeàn thaønh phoá phaûi coâng boá coâng khai, roäng raõi veà caùc quy hoaïch ngaønh kinh teá - kyõ thuaät ñeán caùc doanh nghieäp treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng vaø môû nhieàu keânh thoâng tin khaùc. 9 Kieän toaøn caùc toå chöùc laøm coâng taùc hôïp taùc vaø ñaàu tö cuûa ñòa phöông, tham möu cho chính quyeàn choïn ñoái taùc trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc, höôùng daãn caùc chuû ñaàu tö löïa choïn caùc döï aùn thích hôïp vôùi trình ñoä vaø khaû naêng, theo doõi söï hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp coù voán FDI, toång hôïp tình hình hôïp taùc vaø ñaàu tö. 9 Môû roäng taäp huaán hôïp taùc ñaàu tö vaø tieâu chuaån hoùa caùn boä laøm coâng taùc naøy, baèng caùch môû theâm lôùp huaán luyeän cho soá caùn boä ñaõ vaø seõ quaûn lyù caùc doanh nghieäp coù voán FDI. Huaán luyeän veà coâng taùc hôïp taùc FDI ñeå ñaøo taïo moät ñoäi nguõ ñoâng ñaûo veà soá löôïng, vöõng vaøng veà phaåm chaát ñaïo ñöùc, hieåu bieát kyõ thuaät ñaøm phaùn, laäp hoà sô döï aùn ñaàu tö, toå chöùc quaûn lyù ñieàu haønh doanh nghieäp coù voán FDI, ñoàng thôøi ñaøo taïo ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät coù tay ngheà vöõng vaøng ñeå cung caáp cho caùc döï aùn ñaàu tö. Caùc toå chöùc tö vaán ñaàu tö trong nöôùc caàn coù quan heä hôïp taùc vôùi caùc coâng ty tö vaán vaø Hieäp hoäi xaõ hoäi kinh teá nöôùc ngoaøi, keát hôïp vôùi maïng löôùi Phoøng Thöông maïi - Coâng nghieäp Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi ñeå trao ñoåi thoâng tin hai chieàu lieân quan ñeán caùc coâng ty, taäp ñoaøn nöôùc ngoaøi vaø caùc doanh nghieäp trong nöôùc nhaèm thuùc ñaåy maïnh meõ cho coâng taùc hôïp taùc ñaàu tö vôùi thaønh phoá. Trang 84 3.7. NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC CAÙN BOÄ TRONG CAÙC LÓNH VÖÏC COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI: Naêng löïc cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù laø yeáu toá quyeát ñònh ñaûm baûo cho vieäc naâng cao hieäu quaû cuõng nhö phoøng ngöøa ruûi ro cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Caàn thöïc hieän caùc giaûi phaùp ñeà xuaát sau ñaây: 9 Tröôùc heát, caàn coù söï tieâu chuaån hoùa caùn boä ñoái taùc vôùi nöôùc ngoaøi ñeå laøm cô sôû cho coâng taùc boá trí. Tieáp ñeán, traùnh tình traïng ai coù ñaát, taøi saûn goùp voán thì trôû thaønh chuû ñaàu tö vaø tham gia quaûn lyù xí nghieäp, baát chaáp khaû naêng ñoái taùc. Ñaây laø ñieàu baát hôïp lyù caàn sôùm khaéc phuïc baèng caùch aùp duïng cô cheá boå nhieäm hoaëc thi tuyeån caùn boä. Ñi ñoâi vôùi tuyeån choïn vaø boá trí, caàn sôùm ban haønh quy cheá quaûn lyù, kieåm tra soá caùn boä laøm vieäc trong caùc cô quan quaûn lyù vaø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeå coù söï ñieàu chænh caàn thieát, kieân quyeát thay ñoåi caùn boä keùm phaåm chaát vaø naêng löïc. 9 Beân caïnh ñoù, ñeå coù ñöôïc moät ñoäi nguõ caùn boä coù phaåm chaát chính trò toát, tinh thoâng veà chuyeân moân, ñuû söùc ñoái taùc vöõng vaøng vôùi nöôùc ngoaøi, roõ raøng caàn thöïc hieän xuyeân suoát caùc khaâu trong quy trình caùn boä: töø vieäc xaùc ñònh tieâu chuaån roõ raøng, cuï theå theo yeâu caàu coâng vieäc, ña daïng hoùa trong vieäc taïo nguoàn, trong ñoù chuù troïng thoûa ñaùng ñeán nguoàn caùn boä treû töø caùc tröôøng ñaïi hoïc hay tröôûng thaønh töø thöïc tieãn; toå chöùc thi tuyeån coâng khai, khaùch quan; boá trí phuø hôïp vôùi chuyeân moân; löu ñoäng hoaù caùn boä baèng bieän phaùp boå nhieäm; ñeán vieäc taêng cöôøng quaûn lyù thoâng qua kieåm tra ñònh kyø. 9 Boài döôõng, ñaøo taïo laïi caùn boä ñang laøm vieäc taïi caùc doanh nghieäp coù voán FDI ñang hoaït ñoäng. Xaây döïng vaø phaùt huy vai troø cuûa caùc toå Trang 85 chöùc Coâng ñoaøn, toå chöùc Ñaûng trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Sôû Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi thöïc hieän keá hoaïch ñaøo taïo coâng nhaân laønh ngheà cung öùng cho caùc doanh nghieäp. 3.8. NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC ÑIEÀU HAØNH CUÛA CAÙC CÔ QUAN QUAÛN LYÙ THAØNH PHOÁ, TAÊNG CÖÔØNG COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ SAU KHI CAÁP GIAÁY PHEÙP: Nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi giaûm suùt coù nguyeân nhaân khaùch quan do khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc nhöng veà maët chuû quan coù phaàn traùch nhieäm cuûa caùc cô quan quaûn lyù thaønh phoá do chaäm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, chaäm xöû lyù caùc vaán ñeà phaùt sinh vaø thaùo gôõ khoù khaên cho caùc chuû ñaàu tö; neù traùnh traùch nhieäm, caáp döôùi thöïc hieän chaäm vaø khoâng nghieâm caùc chuû tröông vaø quyeát ñònh cuûa thaønh phoá, ñeå keùo daøi tình traïng thuû tuïc haønh chính phieàn haø, nhuõng nhieãu. Cho neân caàn phaûi thöïc hieän: 9 Caùc Sôû, Ban, Ngaønh, chính quyeàn caùc caáp phaûi toå chöùc thöïc hieän ñaày ñuû, ñuùng thôøi haïn caùc qui ñònh cuûa thaønh phoá, taïo söï chuyeån bieán caên baûn caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, caûi tieán ngay thuû tuïc haønh chính. 9 Tieáp tuïc thöïc hieän phaân caáp vieäc caáp vaø ñieàu chænh giaáy pheùp ñaàu tö treân ñòa baøn thaønh phoá. Ñoàng thôøi caàn toå chöùc quaûn lyù toát treân ñòa baøn, laõnh thoå ñoái vôùi moïi hoaït ñoäng FDI, thöïc hieän nghieâm chænh cheá ñoä baùo caùo veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Ñeå taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù sau khi caáp giaáy pheùp, caàn thöïc hieän caùc bieän phaùp sau: 9 Ban haønh thaät chaët cheõ hôn nöõa quy ñònh phaân coâng trong noäi boä caùc cô quan thaønh phoá veà quy trình, thuû tuïc, thôøi gian, bieän phaùp, giaûi quyeát caùc yeâu caàu, khieáu naïi cuûa caùc doanh nghieäp coù voán FDI. Trang 86 9 Khaån tröông hình thaønh vieäc noái maïng heä thoáng quaûn lyù baèng vi tính ñoái vôùi doanh nghieäp coù voán FDI theo chöông trình quaûn lyù doanh nghieäp ñaõ ñöôïc UÛy Ban Nhaân Daân thaønh phoá pheâ duyeät. 9 Thöôøng xuyeân gaëp gôõ, ñoái thoaïi vôùi coäng ñoàng doanh nghieäp ñeå tìm hieåu tình hình, thaùo gôõ kòp thôøi caùc khoù khaên cho caùc nhaø ñaàu tö. 3.9. LAO ÑOÄNG: Giaûi quyeát vaán ñeà tranh chaáp: 9 Taêng cöôøng coâng taùc thanh tra, kieåm tra vaø giaùm saùt cuûa caùc cô quan coù thaåm quyeàn veà vi phaïm phaùp luaät lao ñoäng taïi caùc doanh nghieäp, coù bieän phaùp xöû lyù nghieâm minh ñoái vôùi nhöõng haønh vi vi phaïm phaùp luaät veà lao ñoäng, nhaèm giaûi quyeát toát moái quan heä lao ñoäng giöõa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ngöôøi lao ñoäng, giaûm ñeán möùc thaáp nhaát soá vuï ñình coâng, traùnh gaây maát traät töï an toaøn xaõ hoäi. 9 Taêng cöôøng hôn nöõa moái quan heä giöõa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng qua caùc hoäi thaûo toå chöùc ôû thaønh phoá vaø TW. Quy ñònh chaët cheõ veà quy ñònh ñình coâng ñeå traùnh ñình coâng traùi luaät. Giaûi quyeát vaán ñeà “chaûy maùu chaát xaùm”: 9 Thaønh phoá caàn ñieàu chænh chính saùch theo höôùng taïo nhöõng ñieàu kieän laøm vieäc thuaän lôïi cho löïc löôïng lao ñoäng coù trí thöùc, coù tay ngheà. Taïo choã ôû cho gia ñình, hoïc taäp cho con caùi vaø chaêm soùc y teá, phöông tieän ñi laïi laøm vieäc nghóa laø caàn coù moät chính saùch xaõ hoäi tieân tieán vaø coù cheá ñoä löông töông xöùng. Trang 87 3.10. VEÀ BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG: Taêng cöôøng coâng taùc thanh tra, kieåm tra cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn trong caùc doanh nghieäp FDI ñoái vôùi quy trình xöû lyù chaát thaûi. Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ñoái vôùi vieäc nhaäp khaåu caùc thieát bò, daây chuyeàn coâng ngheä nhaèm traùnh phaûi nhaäp khaåu nhöõng maùy moùc, thieát bò, daây chuyeàn coâng ngheä laïc haäu gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. Yeâu caàu doanh nghieäp FDI tröôùc khi thaønh laäp phaûi neân caùc phöông aùn, bieän phaùp khaéc phuïc chaát thaûi ra moâi tröôøng beân ngoaøi vaø phaûi ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Caàn khaûo saùt thöïc traïng chaát thaûi coâng nghieäp vaø tieán haønh xaây döïng qui hoaïch toång theå cho vieäc taùi sinh vaø xöû lyù chaát thaûi phuø hôïp. Caûi thieän cô sôû vaät chaát cuûa caùc coâng ty moâi tröôøng coâng coäng laøm nhieäm vuï xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp. Trong thôøi gian tôùi caàn nghieân cöùu ñeå ñöa ra nhöõng cheá taøi xöû phaït nghieâm khaéc ñoái vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vi phaïm phaùp luaät veà baûo veä moâi tröôøng, baûo ñaûm aùp duïng caùc tieâu chuaån moâi tröôøng vaø vieäc kieåm tra xöû lyù moät caùch coâng baèng ñoái vôùi taát caû caùc nhaø ñaàu tö vi phaïm xöû lyù chaát thaûi. Beân caïnh ñoù, taêng cöôøng vaø khuyeán khích söû duïng caùc döï aùn FDI ñoái vôùi hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng nhö: ñaàu tö vaøo vieäc xöû lyù raùc thaûi vaø chaát thaûi coâng nghieäp. Toùm laïi: neáu chính saùch kinh teá taøi chính khoâng taïo ra moâi tröôøng kinh teá vó moâ oån ñònh, thì söï hieän dieän cuûa ñoàng voán nöôùc ngoaøi quaù nhieàu laïi trôû thaønh moät ruûi ro hoaønh haønh neàn kinh teá. Ñeán moät luùc naøo ñoù, loaïi voán naøo deã vaøo thì cuõng seõ nhanh choùng ruùt ra khoûi ñeå laïi nhöõng ruûi ro khuûng hoaûng taøi chính naëng neà cho nöôùc nhaän ñaàu tö. Ñoù cuõng laø baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra ñöôïc töø sau cuoäc khuûng hoaûng kinh teá, taøi chính khu vöïc vöøa qua. Trang 88 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Ñeå phoøng ngöøa ruûi ro trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, caàn thieát phaûi thöïc hieän haøng loaït caùc giaûi phaùp ñoàng boä nhaèm toái öu hoaù caùc giaûi phaùp. Maët khaùc phaûi thöôøng xuyeân caûi thieän quan heä vôùi caùc nhaø ñaàu tö, xaây döïng moät heä thoáng phaùp luaät hoaøn chænh, ñöa ra ñöôïc nhöõng chính saùch thích hôïp mang tính nhaát quaùn cao. Nhö vaäy, giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro treân ñòa baøn thaønh phoá ñaõ coù nhöng vaán ñeà coøn laïi laø toå chöùc thöïc hieän nhö theá naøo. Ñaây cuõng laø vaán ñeà raát quan troïng vì neáu khoâng toå chöùc thöïc hieän ñöôïc caùc giaûi phaùp ñaõ ñeà ra thì noù vaãn naèm treân giaáy, maø vaán ñeà coát loõi khoâng phaûi naèm treân giaáy maø tình hình thöïc teá xoay chuyeån nhö theá naøo, coù söï khaùc bieät gì khi chöa coù caùc giaûi phaùp naøy vaø sau khi thöïc hieän caùc giaûi phaùp ñeà ra. Noù hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo con ngöôøi töø caùch nghó ñeán caùch laøm. Ñoù cuõng laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi Ñaûng boä, Chính quyeàn vaø nhaân daân thaønh phoá hoâm nay. Trang 89 KEÁT LUAÄN Voán FDI ñaõ theå hieän roõ vai troø raát quan ñoái vôùi moät neàn kinh teá hieän ñaïi vaø haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu quan taâm ñeán nguoàn voán naøy, neân khoâng coù gì ngaïc nhieân khi Myõ laø quoác gia phaùt trieån coù theå noùi ñöùng ñaàu theá giôùi cuõng ñaõ giöõ vò trí daãn ñaàu veà thu huùt FDI treân theá giôùi nhieàu naêm lieàn vaø gaàn ñaây nhaát Trung Quoác, moät ñaát nöôùc phaùt trieån vôùi toác ñoä “choùng maët”, ñaõ phaûi duøng nhieàu bieän phaùp ñeå haï thaáp toác ñoä phaùt trieån xuoáng, cuõng ñaõ laø quoác gia qua maët Myõ ñeå trôû thaønh nöôùc thu huùt voán FDI nhieàu nhaát theá giôùi. Nhö vaäy, duø quoác gia phaùt trieån hay ñang phaùt trieån thì nguoàn voán FDI cuõng khoâng theå thieáu trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá. Ñoái vôùi Vieät Nam cuõng ñaõ nhaän ra taàm quan troïng cuûa nguoàn voán FDI raát sôùm, neân töø khi nöôùc ta chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng naêm 1986, thì ñeán ngaøy 29 thaùng 12 naêm 1987 ñaõ cho ban haønh “Luaät Ñaàu Tö Nöôùc Ngoaøi “ ngay vaø töø ñoù ñeán nay toác ñoä phaùt trieån voán FDI ôû Vieät Nam veà cô baûn theo chieàu höôùng taêng daàn qua caùc naêm, maëc duø trong töøng giai ñoaïn cuï theå coù nhöõng böôùc thaêng traàm khaùc nhau trong thu huùt FDI. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù vai troø quan troïng ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá cuûa thaønh phoá, naâng cao naêng löïc saûn xuaát cuûa thaønh phoá thoâng qua cung caáp veà voán, coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán, kyõ naêng vaø trình ñoä quaûn lyù, goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh trnh cuûa neàn kinh teá, goùp phaàn môû roäng quan heä hôïp taùc kinh teá quoác teá. Vieät Nam saép gia nhaäp WTO, doøng voán FDI seõ gia taêng ñoái vôùi caû nöôùc noùi chung vaø TP.HCM noùi rieâng, ruûi ro trong thu huùt FDI cuõng seõ taêng theo. Do ñoù, caùc giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro ôû treân seõ goùp phaàn haïn cheá ñeán Trang 90 möùc thaáp nhaát nhöõng haäu quaû cuûa ruûi ro ñeán söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá thaønh phoá. Khi baét tay thöïc hieän ñeà taøi naøy, Toâi chæ hy voïng raèng nhöõng noäi dung cuûa ñeà taøi goùp phaàn nhoû vaøo vieäc soi saùng moät vaán ñeà mang tính thôøi söï noùng boûng: “Phoøng Ngöøa ruûi Ro Trong Thu Huùt FDI Taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh Khi Vieät Nam Gia Nhaäp WTO”. Tuy nhieân, do naêng löïc caù nhaân vaø thôøi gian coù haïn, chaéc chaén ñeà taøi coøn nhieàu khieám khuyeát. Raát mong söï goùp yù cuûa caùc thaày coâ, cuûa caùc nhaø khoa hoïc vaø cuûa baát cöù ai quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. ._.