Xây dựng hệ thống kế toán tại các doanh nghiệp chế biến gỗ ở tỉnh Bình Dương

1 MUÏC LUÏC Trang phuï bìa Lôøi cam ñoan Trang Danh muïc caùc kyù hieäu, caùc chöõ vieát taét % : Phaàn traêm BCÑKT : Baûng caân ñoái keá toaùn CPBH : Chi phí baùn haøng CPQLDN : Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp CVP : (Cost – Volume – Profit) Chi phí - khoái löôïng - lôïi nhuaän ERP : (Enterprise Resource Planning) Hoaïch ñònh nguoàn löïc doanh nghieäp IMA : (Institute Management Accountants) Vieän keá toaùn quaûn trò ISO : (International Standard Oranigzation) Toå chöùc tieâu chuaån Quoác teá ISO 9001:2000 : Tieâu chuaån ISO chín nghìn leû moät phieân baûn naêm 2000 IT : (Information Technology) Boä phaän coâng ngheä thoâng tin trong coâng ty KaiZen : Teân moät nhaø quaûn trò ngöôøi Nhaät MBO : (Management By Financial Objective) Quaûn lyù theo muïc tieâu taøi chính MBP : (Management By Process) Quaûn lyù theo quaù trình MDF : (Medium Density Fibreboard) Vaùn goã nhaân taïo NVL : Nguyeân vaät lieäu PROSPER : Teân Tieáng anh coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng QMS : (Quality Management System) Heä thoáng quaûn trò chaát löôïng SP : Saûn phaåm SXC : Saûn xuaát chung TKCK : Toàn kho cuoái kyø TKÑK : Toàn kho ñaàu kyø USD : (United States Dollar) Ñoâ la Myõ XK : Xuaát khaåu Danh muïc caùc baûng Baûng soá 01 So saùnh keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính 6: 2 Baûng soá 02 : Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Bình Döông so vôùi caû nöôùc (2001-2004) 19 Baûng soá 03 : Baûng toùm taét phöông phaùp laäp döï toaùn 32 Baûng soá 04 : Ñaëc ñieåm doanh nghieäp cheá bieán goã vaø caùch xaùc ñònh döï toaùn phuø hôïp 34 Baûng soá 05 : Maãu phieáu chi tieàn coù yeáu toá nhaän dieän chi phí 51 Baûng soá 06 : Maãu baûng phaân boå tieàn ñieän saûn xuaát 52 Baûng soá 07 : Maãu baûng ñònh möùc nguyeân vaät lieäu saûn xuaát 53 Baûng soá 08 : Maãu phieáu ghi nhaän saûn phaåm hoaøn thaønh 54 Baûng soá 09 : Maãu phieáu theo doõi naêng suaát lao ñoäng 55 Baûng soá 10 : Baûng maõ soá taøi khoaûn keá toaùn quaûn trò 57 Baûng soá 11 : Caùc böôùc xaây döïng cô caáu toå chöùc keá toaùn quaûn trò 60 Danh muïc caùc sô ñoà Sô ñoà 01 : Söï lieân quan cuûa caùc chöùc naêng quaûn trò vaø keá toaùn quaûn trò 8 Sô ñoà 02 : Caùc trung taâm traùch nhieäm trong doanh nghieäp 9 Sô ñoà 03 : Sô ñoà phaûn aùnh moái quan heä CVP 13 Sô ñoà 04 : Moâ hình ra quyeát ñònh 14 Sô ñoà 05 : Quy trình caùc coâng ñoaïn saûn xuaát taïi caùc doanh nghieäp cheá bieán goã 24 Sô ñoà 06 : Heä thoáng döï toaùn aùp duïng cho caùc doanh nghieäp cheá bieán goã 31 Sô ñoà 07 : Trình töï laäp heä thoáng döï toaùn 33 Sô ñoà 08 : Caùc caáp baäc kieåm soaùt gia taêng theo nhu caàu 39 Noäi dung LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG I TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1 1.1 NGUOÀN GOÁC VAØ SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1 1.1.1 Nguoàn goác vaø söï phaùt trieån cuûa keá toaùn quaûn trò 1 1.1.2 Ñaùnh giaù vieäc nghieân cöùu , öùng duïng keá toaùn quaûn trò ôû Vieät Nam 2 1.1.3 Nhöõng vaán ñeà maø luaän vaên tieáp tuïc nghieân cöùu 3 1.2 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 4 1.2.1 Khaùi nieäm, so saùnh keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính 4 1.2.2 Vai troø cuûa keá toaùn quaûn trò 7 1.2.3 Noäi dung keá toaùn quaûn trò öùng duïng vaøo doanh nghieäp. 8 3 1.2.4 Caùc kyõ thuaät, nghieäp vuï cô baûn cuûa keá toaùn quaûn trò 10 1.2.4.1 Nhaän dieän vaø phaân loaïi chi phí 10 1.2.4.2 Phaân tích moái quan heä chí phí - khoái löôïng - lôïi nhuaän 12 1.2.4.3 Löïa choïn thoâng tin thích hôïp cho vieäc ra quyeát ñònh 13 1.3 MOÁI LIEÂN HEÄ GIÖÕA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØ HEÄ THOÁNG 14 QUAÛN LYÙ CHAÁT LÖÔÏNG 1.3.1 Trieát lyù cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng 14 1.3.2 So saùnh keá toaùn quaûn trò vaø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng 15 1.3.2.1 Ñieåm gioáng nhau 15 1.3.2.2 Ñieåm khaùc nhau 16 1.3.3 Keá toaùn quaûn trò giuùp hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng 16 1.3.3.1 Boå sung caùc loaïi taøi lieäu, döõ lieäu 16 1.3.3.2 Cung caáp thöôùc ño giaù trò ñeå löôïng hoaù vaán ñeà 17 1.3.3.3 Cung caáp caùc kyõ thuaät phaân tích ñeå ra quyeát ñinh 17 CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ ÔÛ TÆNH BÌNH DÖÔNG 19 2.1 ÑAËC ÑIEÅM CHUNG VEÀ CAÙC DOANH NGHIEÄP NGAØNH CHEÁ BIEÁN GOÃ 19 TAÏI TÆNH BÌNH DÖÔNG 2.1.1 Quy moâ ngaønh. 19 2.1.2 Xu höôùng phaùt trieån 20 2.1.3 Nhöõng thaùch thöùc 21 2.2 ÑAËC ÑIEÅM VEÀ NHAÂN LÖÏC VAØ QUAÛN LYÙ 21 2.2.1 Nhaân löïc 21 2.2.2 Trình ñoä quaûn lyù 22 2.2.3 Caùch thöùc toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát 23 2.3 TOÅ CHÖÙC KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TRONG CAÙC DOANH NGHIEÄP 25 CHEÁ BIEÁN GOÃ 2.3.1 Noäi dung keá toaùn quaûn trò trong doanh nghieäp 25 2.3.1.1 Heä thoáng döï toaùn 26 2.3.1.2 Heä thoáng kieåm tra ñaùnh giaù 26 2.3.1.3 Caùc quyeát ñònh kinh doanh 27 2.3.1.4 Heä thoáng chöùng töø, taøi khoaûn, soå saùch, baùo caùo keá toaùn quaûn trò 27 2.3.2 Moâ hình toå chöùc boä maùy keá toaùn 28 2.4 NHÖÕNG THUAÄN LÔÏI VAØ KHOÙ KHAÊN 28 4 2.4.1 Thuaän lôïi 28 2.4.2 Khoù khaên 29 2.4.3 Vaán ñeà haïn cheá aùp duïng keá toaùn quaûn trò vaøo doanh nghieäp 29 CHÖÔNG III XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ ÔÛ BÌNH DÖÔNG 30 3.1 HEÄ THOÁNG DÖÏ TOAÙN 30 3.1.1 Khaùi nieäm va vai troø cuûa döï toaùn trong ngaønh cheá bieán goã 30 3.1.1.1 Khaùi nieäm 30 3.1.1.2 Vai troø cuûa döï toaùn trong ngaønh cheá bieán goã 30 3.1.2 Sô ñoà vaø phöông phaùp laäp döï toaùn cho doanh nghieäp cheá bieán goã 31 3.1.2.1 Sô ñoà döï toaùn 31 3.1.2.2 Phöông phaùp laäp döï toaùn 32 3.1.3 Trình töï thieát laäp heä thoáng döï toaùn trong doanh nghieäp cheá bieán goã 33 3.1.4 Minh hoaï heä thoáng döï toaùn cuûa Coâng Ty Coå phaàn Höng Vöôïng 35 3.2 XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG KIEÅM SOAÙT VAÄN HAØNH SAÛN XUAÁT TRONG CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ 36 3.2.1 Chöùc naêng thöù ba cuûa quaûn trò 36 3.2.2 Coâng cuï kieåm soaùt 37 3.2.3 Noäi dung vaø möùc ñoä kieåm soaùt taïi caùc doanh nghieäp cheá bieán goã 37 3.2.3.1 Noäi dung 37 3.2.3.2 Möùc ñoä kieåm soaùt trong caùc doanh nghieäp cheá bieán goã 38 3.2.4 Caùch thöùc xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt 39 3.2.4.1 Heä thoáng kieåm soaùt cô baûn 39 3.2.4.2 Heä thoáng kieåm soaùt naâng cao 40 3.2.4.3 Heä thoáng kieåm soaùt chuyeân saâu 40 3.2.4.4 Minh hoaï heä thoáng kieåm soaùt cuûa Coâng Ty Coå phaàn Höng Vöôïng 41 3.3 HEÄ THOÁNG RA QUYEÁT ÑÒNH KINH DOANH 42 3.3.1 Khaùi nieäm vaø phaân loaïi 42 3.3.2 YÙ nghóa cuûa vieäc laäp heä thoáng ra quyeát ñònh 43 3.3.3 Noäi dung cuûa heä thoáng ra quyeát ñònh 43 3.3.3.1 Caùc quyeát ñònh lieân quan ñeán moái quan heä CVP 43 3.3.3.2 Caùc quyeát ñònh cho caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät 44 3.3.3.3 Caùc quyeát ñònh trong ñieàu kieän naêng löïc saûn xuaát bò giôùi haïn 48 3.3.4 Vai troø cuûa phaân tích taøi chính 49 5 3.4 XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG CHÖÙNG TÖØ, TAØI KHOAÛN, SOÅ SAÙCH, BAÙO CAÙO 50 KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 3.4.1 Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm 50 3.4.2 Noäi dung heä thoáng chöùng töø 50 3.4.2.1 Chöùng töø nhaän dieän chi phí 51 3.4.2.2 Chöùng töø phaân boå chi phí 52 3.4.2.3 Chöùng töø theo doõi saûn phaåm 52 3.4.3 Noäi dung heä thoáng taøi khoaûn 55 3.4.4 Heä thoáng soå saùch, baùo caùo 58 3.5 CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TRONG DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ 58 3.5.1 Taàm quan troïng cuûa coâng taùc toå chöùc boä maùy keá toaùn 58 3.5.2 Caùc yeâu caàu vaø caùc böôùc thöïc hieän xaây döïng boä phaän keá toaùn quaûn trò 59 3.5.3 Moâ hình boä maùy keá toaùn aùp duïng cho caùc doanh nghieäp cheá bieán goã. 60 3.5.4 Phaân chia chöùc naêng keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò 61 3.5.5 Minh hoaï boä phaän keá toaùn quaûn trò taïi Coâng Ty Coå phaàn Höng Vöôïng 63 3.6 TIN HOÏC HOÙA HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 63 3.6.1 Vai troø cuûa ERP trong quaûn trò doanh nghieäp 63 3.6.2 Khaûo saùt tính naêng caùc phaàn meàm ERP trong vaø ngoaøi nöôùc. 64 3.6.3 Caùc vaán ñeà caàn löu yù khi tin hoïc hoùa keá toaùn quaûn trò 65 3.6.3.1 Khaûo saùt nhu caàu 65 3.6.3.2 Löïa choïn phaàn meàm 65 3.7 MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ AÙP DUÏNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØO 67 DOANH NGHIEÄP 3.7.1 Quy trình thöïc hieän 67 3.7.2 Kieán nghò cho nhöõng nghieân cöùu saép tôùi 69 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Danh muïc caùc phuï luïc 6 Phuï luïc 1: Giôùi thieäu Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng Phuï luïc 2: Minh hoïa heä thoáng döï toaùn taïi Coâng ty Coå Phaàn Höng Vöôïng Baûng 01 : Döï toaùn doanh thu tieâu thuï naêm 2005 Baûng 02 : Döï toaùn chi phí saûn xuaát saûn phaåm laép raùp naêm 2005 Baûng 03 : Döï toaùn chi phí saûn xuaát saûn phaåm goã cao su laép raùp Baûng 04 : Döï toaùn chi phí saûn xuaát saûn phaåm goã thoâng laép raùp Baûng 05 : Döï toaùn chi phí saûn xuaát saûn phaåm tuû MDF laép raùp Baûng 06 : Döï toaùn Toång hôïp chi phí saûn xuaát naêm 2005 Baûng 07 : Döï toaùn nhu caàu nguyeân vaät lieäu duøng saûn xuaát naêm 2005 Baûng 08 : Döï toaùn thueá GTGT ñaàu vaøo, ñaàu ra Baûng 09 : Döï toaùn baûng caân ñoái keá toaùn Phuï luïc 3: Minh hoïa heä thoáng kieåm soaùt taïi Coâng ty Coå Phaàn Höng Vöôïng Baûng 01 : Thoáng keâ tình hình xuaát nhaäp khaåu naêm 2003-2004 Baûng 02 : Ñoà thò doanh soá xuaát khaåu 3 naêm 2002-2003-2004 Baûng 03 : Baûng toång hôïp giaù voán haøng baùn, hieäu quûa kinh doanh naêm Baûng 04 : Baûng chi tieát giaù voán haøng baùn, hieäu quûa kinh doanh Baûng 05 : Baûng xaùc ñònh nguyeân nhaân taêng giaûm caùc khoaûn muïc treân Baûng 07 : Phaân tích moät soá chæ tieâu veà coâng lao ñoäng 2004 Phuï luïc 4: Phaân tích tình hinh SXKD thaùng 06/2004 taïi coâng ty Coå Phaàn Höng Vöôïng Phuï luïc 5: Phaân tích tình hình taøi chính Coâng ty Coå Phaàn Höng Vöôïng so vôùi caùc coâng ty coå phaàn nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät nam 6 thaùng ñaàu naêm 2004 Phuï luïc 6: Phöông höôùng toå chöùc boä maùy keá toaùn taøi chính - keá toaùn quaûn trò taïi Coâng ty Coå Phaàn Höng Vöôïng Phuï luïc 7: Toång keát hoaït ñoäng boä phaän keá toaùn Coâng ty Coå Phaàn Höng Vöôïng sau 9 thaùng öùng duïng keá toaùn quaûn trò 7 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Ngaønh cheá bieán goã ôû Vieät Nam hieän nay taêng tröôûng raát nhanh, toác ñoä phaùt trieån khoaûng 30% moät naêm, kim ngaïch xuaát khaåu naêm 2004 öôùc ñaït treân moät tyû ñoâ la Myõ. Ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh, ngoaøi caùc giaûi phaùp veà phaùt trieån thò tröôøng thì giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng quaûn lyù nhaát laø quaûn lyù taøi chính, keá toaùn ñöôïc xem laø nguoàn noäi löïc quan troïng goùp phaàn ñem ñeán söï thaønh coâng cho doanh nghieäp. Ñoù laø lyù do toâi quyeát ñònh choïn ñeà taøi: “Xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò taïi caùc doanh nghieäp cheá bieán goã ôû Tænh Bình Döông” Keá toaùn quaûn trò hieän taïi coøn quaù môùi ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam, vieäc öùng duïng noù chöa ñöôïc nhieàu doanh nghieäp quan taâm. Nghieân cöùu trieån khai öùng duïng keá toaùn quaûn trò vaøo loaïi hình doanh nghieäp cuï theå laø muïc ñích maø ñeà taøi naøy taäp trung giaûi quyeát. Thoâng qua ñeà taøi naøy, taùc giaû nhaèm toång keát vaø ruùt kinh nghieäm cuûa vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò trong moät vaøi doanh nghieäp ngaønh cheá bieán goã maø taùc giaû coù ñieàu kieän chuû trì xaây döïng. Laø coâng trình nghieân cöùu mang tính chaát öùng duïng ñaõ vaø ñang trieån khai coù keát quaû toát trong doanh nghieäp cheá bieán goã. Caùc keát quaû nghieân cöùu ñeàu coù yù nghóa thöïc tieãn vaø ñöôïc öùng duïng ngay vaøo quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh. Coâng trình nghieân cöùu naøy khoâng chæ coù yù nghóa ñoái vôùi doanh nghieäp trong ngaønh maø noù coøn coù theå boå sung, phaùt trieån theâm ñeå öùng duïng vaøo caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp khaùc nhö saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, saûn xuaát haøng tieâu duøng… Raát mong söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quyù baïn beø, caùc nhaø nghieân cöùu ñeå coù theå ñöa keá toaùn quaûn trò vaøo thöïc teá ngaøy caøng nhieàu. Mong ñöôïc söï giuùp ñôõ veà nhöõng lyù luaän thöïc tieãn cuõng nhö chuyeân moân ñeå quaù trình öùng duïng thaønh coâng vaø mong ñöôïc söï goùp yù cho ñònh höôùng nghieân cöùu tieáp theo. PHAN VAÊN UÙT 8 Chöông I TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1.1 NGUOÀN GOÁC VAØ SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1.1.1 Nguoàn goác vaø söï phaùt trieån cuûa keá toaùn quaûn trò Keá toaùn quaûn trò baét nguoàn töø keá toaùn chi phí, xuaát hieän töø khoaûng naêm 1850 trong ngaønh deät vaø ngaønh ñöôøng saét ôû Myõ. Luùc baáy giôø keá toaùn chi phí coù nhieäm vuï cung caáp caùc thoâng tin veà chi phí ñeå phuïc vuï cho vieäc kieåm soaùt vaø laäp keá hoaïch noäi boä (internal planning and control). Sau ñoù keá toaùn chi phí phaùt trieån maïnh meõ trong caùc ngaønh: thuoác laù, hoaù chaát…vaø trôû thaønh moät coâng cuï quaûn lyù höõu hieäu. Keá toaùn chi phí caøng trôû neân quan troïng hôn cuøng vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá vaø giao thöông ngaøy moät môû roäng treân theá giôùi. Tuy nhieân, nhu caàu quaûn lyù ngaøy caøng ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng coâng cuï quaûn lyù hieäu quaû hôn, töø ñoù thuùc ñaåy söï ñoåi môùi cuûa keá toaùn chi phí. Keá toaùn quaûn trò ra ñôøi töø neàn taûng laø keá toaùn chi phí truyeàn thoáng, coäng vôùi nhöõng thay ñoåi nhaèm ñaùp öùng toát hôn nhu caàu quaûn lyù. Vaøo nhöõng naêm 1960, taøi lieäu chính thöùc ñaàu tieân veà keá toaùn quaûn trò ñöôïc aùp duïng cho nhöõng moâ hình ñònh löôïng trong nhieàu vaán ñeà kieåm soaùt vaø laäp keá hoaïch nhö: phaân tích hoài quy, phöông trình tuyeán tính vaø khoâng tuyeán tính, lyù thuyeát xaùc suaát, lyù thuyeát ra quyeát ñònh…Böôùc sang thaäp kyû 70 - 80, keá toaùn quaûn trò phaùt trieån maïnh meõ treân theá giôùi, ñaëc bieät laø ôû Myõ. Caùc kyõ thuaät môùi ñöôïc aùp duïng nhö: xaùc ñònh dònh phí, bieán phí, döï toaùn lôïi nhuaän, döï ñoaùn tieâu thuï, phaân tích moái quan heä chi phí – khoái löôïng – lôïi nhuaän (Cost – Volume – Profit, vieát taét: CVP), caùc quyeát ñònh neân tieáp tuïc saûn xuaát hay neân mua ngoaøi, 9 phaân boå chi phí cho saûn phaåm, phaân tích nguyeân nhaân sai leäch chi phí thöïc teá so vôùi chi phí keá hoaïch…. Ñöôïc xem laø moät ngaønh ñoäc laäp, keá toaùn quaûn trò coù hieäp hoäi ngaønh ngheà rieâng cuûa mình. Vieän keá toaùn quaûn trò (Institude Management Accountants, vieát taéc: IMA) laø toå chöùc chuyeân nghieäp daønh rieâng cho keá toaùn quaûn trò vaø quaûn trò taøi chính. Hieän taïi, toå chöùc naøy coù hôn 67.000 hoäi vieân treân toaøn theá giôùi. Ñaây laø moät toå chöùc phi lôïi nhuaän, coù chöùc naêng ñaøo taïo, huaán luyeän, caáp pheùp haønh ngheà cho nhöõng caù nhaân coù nhu caàu. Trình ñoä quaûn trò ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, do ñoù keá toaùn quaûn trò cuõng phaûi ñöôïc khoâng ngöøng ñoåi môùi. Gaàn ñaây coù moät soá coâng cuï môùi ñöôïc nghieân cöùu vaø ñöa vaøo öùng duïng, tuy nhieân caùc kyõ thuaät, coâng cuï truyeàn thoáng cuûa keá toaùn quaûn trò vaãn coøn phaùt huy taùc duïng vaø ñang ñöôïc ñoâng ñaûo caùc doanh nghieäp aùp duïng vaøo quaù trình quaûn lyù cuûa mình. 1.1.2 Ñaùnh giaù vieäc nghieân cöùu, öùng duïng keá toaùn quaûn trò ôû Vieät Nam Veà phöông dieän töø ngöõ chuyeân moân, keá toaùn quaûn trò chæ ñöôïc bieát ñeán vaøo ñaàu nhöõng naêm 1990 do moät soá caùc boä nghieân cöùu lónh hoäi töø nhöõng chuyeán ñi coâng taùc vaø hoïc taäp ôû nöôùc ngoaøi. Ñaïi hoïc Kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng tröôøng ñöa keá toaùn quaûn trò vaøo giaûng daïy sôùm nhaát. Vaø cuõng töø ñaây keá toaùn quaûn trò lan toûa ñeán caùc doanh nghieäp theo nhöõng sinh vieân ra tröôøng haøng naêm. Vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò vaøo thöïc teá böôùc ñaàu gaët haùi ñöôïc nhöõng keát quaû ñaùng khích leä. Veà phöông dieän phaùp lyù, keá toaùn quaûn trò chæ ñöôïc ñònh nghóa chính thöùc trong luaät keá toaùn ban haønh ngaøy 17/06/2003. Ñaây laø laàn ñaàu tieân keá toaùn quaûn trò ñöôïc chính thöùc thöøa nhaän. Maëc duø ra ñôøi khaù muoän so vôùi caùc nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån, nhöng keá toaùn quaûn trò ôû Vieät Nam laïi coù nhöõng thuaän lôïi nhaát ñònh trong quaù trình phaùt trieån cuûa mình. Do ra ñôøi muoän hôn, keá toaùn quaûn trò ôû 10 Vieät Nam coù cô sôû tieáp caän vaø öùng duïng caùc kyõ thuaät ñaõ ñöôïc aùp duïng thaønh coâng ôû nhieàu nöôùc. Hôn nöõa, moân hoïc phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh truyeàn thoáng tröôùc ñaây cuõng hoå trôï moät phaàn caùc kyõ thuaät phaân tích caàn thieát cho keá toaùn quaûn trò. Hieän nay coù khaù nhieàu taøi lieäu tham khaûo veà keá toaùn quaûn trò ñang coù maët treân thò tröôøng saùch ôû Vieät Nam, töø nhöõng boä saùch giaùo trình cô baûn duøng ñeå giaûng daïy trong caùc tröôøng ñaïi hoïc cho ñeán caùc coâng trình nghieân cöùu luaän aùn tieán só cuûa moät soá nhaø khoa hoïc ñöôïc in thaønh saùch. Ñeà taøi keá toaùn quaûn trò cuõng ñaõ ñöôïc nhieàu hoïc vieân cao hoïc, nghieân cöùu sinh choïn nghieân cöùu, ñöôïc toå chöùc hoäi thaûo, thænh thoaûng xuaát hieän treân caùc trang dieãn ñaøn cuûa caùc taïp chí chuyeân ngaønh, giuùp cho keá toaùn quaûn trò coù ñieàu kieän thaâm nhaäp thöïc teá nhanh hôn. Tuy nhieân, maûng nghieân cöùu öùng duïng chöa coù nhieàu ñeà taøi aùp duïng vaøo thöïc teá ñeå toång keát ñeå ruùt kinh nghieäm cuûa vieäc vaän haønh keá toaùn quaûn trò taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Vì theá vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò gaëp nhieàu khoù khaên. Trong thöïc teá nhieàu chuû doanh nghieäp muoán aùp duïng nhöng khoâng bieát baét ñaàu töø ñaâu, khoâng bieát tieán haønh baèng caùch naøo. Kinh teá Vieät Nam vaän haønh moät thôøi gian daøi theo chæ tieâu, theo phaùp leänh, caùn boä quen laøm vieäc theo qui ñònh, laøm ñeå baùo caùo cho ngöôøi khaùc. Do ñoù hoï caûm thaáy luùng tuùng khi laøm coâng vieäc maø chöa ai quy ñònh, höôùng daãn hoaëc chöa ai taïo ra moät khuoân maãu ñeå aùp duïng. Neáu khoâng khaéc phuïc ñöôïc söï kieàm haõm ñoù, khoâng coù caùch taïo ta söùc baät thì keá toaùn quaûn trò coøn phaûi maát nhieàu thôøi gian ñeå coù theå trôû thaønh moät coâng cuï quaûn lyù doanh nghieäp hieäu quaû taïi Vieät Nam. 1.1.3 Nhöõng vaán ñeà maø luaän vaên tieáp tuïc nghieân cöùu. Keá toaùn quaûn trò nhaèm phuïc vuï cho nhu caàu beân trong doanh nghieäp. Do ñoù muoán xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò thaønh coâng thì phaûi xuaát phaùt töø yù 11 muoán cuûa caáp quaûn trò doanh nghieäp, maø cuï theå laø chuû doanh nghieäp ñoù. Keá ñeán laø söï hoå trôï veà maët chuyeân moân, nghieäp vuï cuûa boä phaän keá toaùn. Sau hôn möôøi naêm keá toaùn quaûn trò ñöôïc du nhaäp vaøo Vieät Nam, nhieàu lôùp sinh vieân ñöôïc ñaøo taïo chuyeân moân laàn löôït ra tröôøng, nhieàu coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc, hoäi thaûo khoa hoïc veà ñeà taøi keá toaùn quaûn trò ñöôïc ñaùnh giaù cao. Tuy nhieân vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò ôû caùc doanh nghieäp trong nöôùc coøn heát söùc khieâm toán. Do vaäy chuùng ta nhaän thaáy raèng, beân caïnh vieäc nghieân cöùu veà maët lyù thuyeát, kyõ thuaät, nghieäp vuï, giaûi phaùp, chuùng ta caàn coù nhöõng coâng trình nghieân cöùu ñöa vaøo vaän haønh cuï theå trong caùc doanh nghieäp ñeå coù theå ñaùnh giaù ñöôïc hieäu quaû cuûa vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò taïi Vieät Nam. Töø ñoù ruùt kinh nghieäm nhaèm ñöa ra höôùng xaây döïng keá toaùn quaûn trò phuø hôïp vôùi moâi tröôøng kinh doanh hieän taïi. Ñoù chính laø chuû yù cuûa taùc giaû luaän vaên. Ñeà taøi naøy laø moät coâng trình nghieân cöùu thöû nghieäm cuûa taùc giaû ñöôïc xaây döïng treân cô sôû coù moät thôøi gian daøi coâng taùc taïi caùc doanh nghieäp trong ngaønh cheá bieán goã. Taùc giaû ñaõ nghieân cöùu kyõ nhöõng nhu caàu veà thoâng tin keá toaùn quaûn trò caàn thieát cho coâng taùc quaûn trò doanh nghieäp, ñaõ coá gaéng thuyeát phuïc, tìm kieám söï uûng hoä cho pheùp vaän haønh keá toaùn quaûn trò töø caùc caáp laõnh ñaïo cao nhaát cuûa doanh nghieäp. Keát quaû böôùc ñaàu ñaõ ñaït ñöôïc söï thaønh coâng nhaát ñònh. Trong doanh nghieäp ñaõ hình thaønh boä phaän keá toaùn quaûn trò, thoâng tin do boä phaän keá toaùn quaûn trò cung caáp ñaõ hoå trôï tích cöïc cho caáp laõnh ñaïo ñöa ra caùc quyeát ñònh mang laïi keát quaû cuï theå. 1.2 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1.2.1 Khaùi nieäm, so saùnh keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính Coù raát nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà keá toaùn quaûn trò, sau ñaây coù theå tham khaûo qua moät soá ñònh nghóa: 12 • Trong cuoán “Advanced Management Accounting” cuûa Robert S.Kaplan vaø Anthony A.Atkinson coù ñònh nghóa nhö sau: “Heä thoáng keá toaùn quaûn trò cung caáp thoâng tin giuùp cho nhöõng ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp trong vieäc hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa hoï”. • Taùc giaû Ray H.Garrison ñöa ra ñònh nghóa veà keá toaùn quaûn trò trong quyeån “Managerial Accounting” laàn xuaát baûn thöù naêm: “Keá toaùn quaûn trò lieân quan ñeán vieäc cung caáp thoâng tin cho caùc nhaø quaûn lyù beân trong doanh nghieäp – nhöõng ngöôøi coù vai troø ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Keá toaùn quaûn trò coù theå töông phaûn vôùi keá toaùn taøi chính – lieân quan ñeán vieäc cung caáp thoâng tin cho coå ñoâng, chuû nôï vaø nhöõng ngöôøi khaùc beân ngoaøi doanh nghieäp”. • Trong töø ñieån thuaät ngöõ cuûa keá toaùn Myõ coù ñònh nghóa nhö sau: “Keá toaùn quaûn trò laø moät lónh vöïc cuûa keá toaùn lieân quan ñeán vieäc ñònh löôïng caùc thoâng tin kinh teá vaø hoå trôï nhöõng nhaø quaûn trò trong vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh taøi chính, ñaëc bieät trong vieäc hoaïch ñònh keá hoaïch vaø quaûn lyù giaù thaønh”. • Trong quyeån “The Macmillan Dictionary of Accounting” ñònh nghóa: “Keá toaùn quaûn trò laø lónh vöïc cuûa keá toaùn lieân quan chuû yeáu ñeán nhöõng baùo baùo noäi boä cho caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp. Noù nhaán maïnh vieäc ñieàu khieån vaø ra quyeát ñònh hôn laø khía caïnh keá toaùn. Noù khoâng phuï thuoäc vaøo chuaån möïc keá toaùn vaø coù theå noù töông phaûn vôùi keá toaùn taøi chính” • Luaät keá toaùn naêm 2003 cuûa Vieät Nam thì ñònh nghóa: “Keá toaùn quaûn trò laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, phaân tích vaø cung caáp thoâng tin kinh teá, taøi chính theo yeâu caàu quaûn trò vaø quyeát ñònh kinh teá, taøi chính trong noäi boä ñôn vò keá toaùn”. 13 Toùm laïi: Tuyø thuoäc vaøo töøng quan ñieåm, coù theå ñònh nghóa keá toaùn quaûn trò baèng nhieàu caùch khaùc nhau. Tuy nhieân söï khaùc bieät laø khoâng nhieàu vì baûn chaát keá toaùn quaûn trò theo taùc giaû luaän vaên naøy laø “moät coâng cuï nhaèm thöïc hieän quaù trình nhaän dieän, ño löôøng, toång hôïp vaø truyeàn ñaït thoâng tin giuùp cho caùc nhaø quaûn trò trong doanh nghieäp thöïc hieän toát nhaát caùc chöùc naêng quaûn trò goàm hoaïch ñònh, kieåm tra, ñaùnh giaù, ra quyeát ñònh trong kinh doanh”. So saùnh keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính coù nhöõng ñieåm noåi baät sau: Baûng soá 01 : SO SAÙNH KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØ KEÁ TOAÙN TAØI CHÍNH. Keá toaùn taøi chính Keá toaùn quaûn trò Nhöõng ñieåm khaùc nhau Ñoái töôïng söû duïng thoâng tin Ngöôøi söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp nhö: caùc coå ñoâng, nôi cung caáp tín duïng, cô quan thueá … Ngöôøi söû duïng beân trong doanh nghieäp, söû duïng thoâng tin ñeå ñieàu haønh hoaït ñoäng vaø ra caùc quyeát ñònh kinh doanh. Ñaëc ñieåm thoâng tin Phaûn aùnh thoâng tin trong quaù khöù. Thoâng tin höôùng veà töông lai. Phaïm vi baùo caùo Phaûn aùnh toaøn boä hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp ôû möùc ñoä toång theå. Phaûn aùnh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp ôû möùc ñoä chi tieát. Kyø baùo caùo Theo ñònh kyø nhö thaùng, quyù, naêm. Thöôøng xuyeân hôn tuyø theo nhu caàu, coù theå laø haøng ngaøy, baát cöù luùc naøo. Tính phaùp leänh Coù tính phaùp leänh. Khoâng coù tính phaùp leänh. Nhöõng ñieåm gioáng nhau Ñoái töôïng keá toaùn Keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính cuøng phaûn aùnh caùc ñoái töôïng cuûa keá toaùn nhö: taøi saûn, chi phí, thu nhaäp…thoâng qua vieäc ghi nhaän döïa treân caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. Heä thoáng ghi cheùp Keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính ñeàu döïa vaøo heä thoáng ghi cheùp ban ñaàu cuûa keá toaùn ñeå taäp hoïp vaø xöû lyù thoâng tin. Traùch nhieäm quaûn lyù Keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính ñeàu gaén traùch nhieäm cuûa nhaø quaûn lyù. 14 Qua nhöõng ñieåm so saùnh treân, chuùng ta nhaän thaáy raèng vieäc xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò laø caên cöù vaøo nhu caàu quaûn lyù cuûa doanh nghieäp, khoâng coù tính baét buoäc vaø vieäc xaây döïng coù theå keát hôïp vôùi keá toaùn taøi chính ñeå söû duïng heä thoáng ghi cheùp ban ñaàu. 1.2.2 Vai troø cuûa keá toaùn quaûn trò. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, keá toaùn quaûn trò cung caáp thoâng tin cho nhöõng ngöôøi quaûn lyù nhaèm thöïc hieän toát chöùc naêng quaûn trò. Trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, nhaø quaûn trò luoân thöôøng xuyeân phaûi thöïc hieän caùc quyeát ñònh cuûa mình döïa vaøo caùc nguoàn thoâng tin ñaùng tin caäy khaùc nhau. Trong ñoù thoâng tin keá toaùn quaûn trò coù vai troø heát söùc quan troïng vì ñoù laø nhöõng thoâng tin kinh teá ñöôïc löôïng hoùa, phaân tích, thích hôïp cho töøng quyeát ñònh khaùc nhau. Ñeå thöïc hieän moät quyeát ñònh mang laïi hieäu quaû, nhaø quaûn trò khoâng chæ döïa treân nhöõng thoâng tin do keá toaùn quaûn trò cung caáp maø phaûi döïa vaøo nhieàu nguoàn thoâng tin khaùc nhau. Moãi nguoàn thoâng tin coù taàm quan troïng rieâng cuûa noù. Trong ñoù thoâng tin keá toaùn quaûn trò nhö laø moät thöôùc ño hieäu quaû cho söï vaän haønh trong töông lai. Neáu nhaø quaûn trò quyeát ñònh khi thieáu nguoàn thoâng tin keá toaùn quaûn trò thì quyeát ñònh ñoù thieáu ñi moät cô sôû khoa hoïc ñeå chöùng minh hieäu quaû quyeát ñònh cuûa mình, vì quyeát ñònh ñoù khoâng ñöôïc do löôøng hieäu quaû veà maët keá toaùn, taøi chính. Tuøy vaøo töøng caáp quaûn lyù khaùc nhau, yeâu caàu veà thoâng tin keá toaùn quaûn trò ñöôïc ñaùp öùng cuõng ôû möùc khaùc nhau. Nhaø quaûn trò caáp caøng cao thì yeâu caàu thoâng tin keá toaùn quaûn trò ñöôïc ñaùp öùng cuõng caøng nhieàu vaø vai troø cuûa nhöõng thoâng tin ñoù caøng quan troïng hôn. Trong moâi tröôøng kinh doanh ôû giai ñoaïn hoäi nhaäp nhö hieän nay, vai troø cuûa keá toaùn quaûn trò caøng trôû neân quan troïng hôn bao giôø heát. Vieäc öùng duïng keá 15 toaùn quaûn trò vaøo doanh nghieäp seõ giuùp tieát kieäm ñöôïc chi phí, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng. 1.2.3 Noäi dung keá toaùn quaûn trò öùng duïng vaøo doanh nghieäp. Nhö ñaõ ñònh nghóa, keá toaùn quaûn trò laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, phaân tích vaø cung caáp caùc thoâng tin theo yeâu caàu quaûn trò. Do vaäy noäi dung keá toaùn quaûn trò phaûi gaén lieàn vôùi caùc chöùc naêng cô baûn cuûa quaûn trò ñoù laø: chöùc naêng hoaïch ñònh, chöùc naêng thöïc hieän, chöùc naêng kieåm soaùt, chöùc naêng ra quyeát ñònh. Ñeå thöïc hieän chöùc naêng hoaïch ñònh, keá toaùn quaûn trò cung caáp cho nhaø quaûn trò heä thoáng döï toaùn. Phaûn aùnh chöùc naêng thöïc hieän, keá toaùn quaûn trò coù heä thoáng ghi cheùp, phaûn aûnh baèng chöùng töø, taøi khoaûn. Thöïc hieän chöùc naêng kieåm soaùt keá toaùn quaûn trò cung caáp cho nhaø quaûn trò caùc kyõ thuaät phaân tích, caùc loaïi baùo caùo. Vaø phuïc vuï cho chöùc naêng ra quyeát ñònh, keá toaùn quaûn trò phaân tích ñeà ra caùc giaûi phaùp thích hôïp. Sô ñoà 01: SÖÏ LIEÂN QUAN CUÛA CAÙC CHÖÙC NAÊNG QUAÛN TRÒ VAØ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ THÖÏC HIEÄN KIEÅM TRA RA QUYEÁT ÑÒNH HOAÏCH ÑÒNH LAÄP DÖÏ TOAÙN GHI NHAÄN LAÄP BAÛNG THEO DOÕI PHAÂN TÍCH GIAÛI PHAÙP Möùc ñoä thöïc hieän caùc chöùc naêng quaûn trò ôû töøng caáp quaûn lyù tuøy theo traùch nhieäm seõ laø khaùc nhau. Vì vaäy vieäc xaùc ñònh vai troø vaø traùch nhieäm cuûa töøng caáp quaûn trò laø heát söùc quan troïng. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, heä thoáng keá toaùn quaûn trò trong doanh nghieäp ñöôïc xaây döïng theo töøng trung taâm traùch nhieäm. Thoâng thöôøng trong moät doanh nghieäp coù boán trung taâm traùch nhieäm chính ñoù laø: trung taâm chi phí; trung taâm doanh thu; trung taâm lôïi nhuaän; trung taâm ñaàu tö. Tuøy 16 theo quy moâ, ñaëc ñieåm cuûa töøng doanh nghieäp maø moãi trung taâm traùch nhieäm coù taàm quan troïng khaùc nhau. Sô ñoà soá 02: CAÙC TRUNG TAÂM TRAÙCH NHIEÄM TRONG DOANH NGHIEÄP Ñaùnh giaù hieäu quaû ñaàu tö Xaùc ñònh lôïi nhuaän Tr un g ta âm do an h th u Quaûn lyù doanh thu Tr un g ta âm ñ aàu tö Tr un g ta âm lô ïi n hu aän Tr un g ta âm ch i p hí Quaûn lyù chi phí Tr aùc h nh ie äm c uûa tö øng tr un g ta âm CAÙC TRUNG TAÂM TRAÙCH NHIEÄM • Trung taâm doanh thu: laø trung taâm traùch nhieäm ñem veà doanh thu cho doanh nghieäp. Trung taâm naøy chæ quan taâm ñeán doanh thu, khoâng quan taâm ñeán chi phí, lôïi nhuaän…. Caùc boä phaän baùn haøng, xuùc tieán thöông maïi thuoäc trung taâm naøy. • Trung taâm chi phí: laø trung taâm traùch nhieäm bao goàm taát caû caùc nôi coù chi phí phaùt sinh trong doanh nghieäp. Trong trung taâm chi phí chæ quan taâm ñeán chi phí, khoâng caàn quan taâm ñeán doanh thu, lôïi nhuaän hay hieäu quaû ñaàu tö. Nhö vaäy trong doanh nghieäp taát caû caùc boä phaän coù chi phí phaùt sinh ñeàu cuõng thuoäc trung taâm chi phí. • Trung taâm lôïi nhuaän: laø trung taâm chòu traùch nhieäm veà lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp. Lôïi nhuaän thì baèng doanh thu tröø chi phí. Do vaäy caùc trung taâm chi phí, trung taâm doanh thu cuõng thuoäc trung taâm lôïi nhuaän. Trung 17 taâm lôïi nhuaän chæ chòu traùch nhieäm veà lôïi nhuaän khoâng chòu traùch nhieäm veà hieäu quaû ñaàu tö taøi saûn. • Trung taâm ñaàu tö: ñaây laø trung taâm roäng lôùn nhaát cuûa doanh nghieäp, khoâng chæ quan taâm veà lôïi nhuaän maø coøn phaûi coù traùch nhieäm veà hieäu quaû ñaàu tö cuûa doanh nghieäp. Vieäc phaân bieät roõ raøng caùc trung taâm traùch nhieäm trong doanh nghieäp seõ giuùp cho quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp trôû neân hieäu quaû hôn. Heä thoáng keá toaùn quaûn trò ñöôïc xaây döïng treân phaân vuøng theo trung taâm traùch nhieäm seõ phaùt huy hieäu quaû cuûa moät coâng cuï quaûn lyù doanh nghieäp. Treân c._.ô sôû traùch nhieäm ñöôïc vaïch roõ nhö theá, caùc caùn boä quaûn lyù thöïc thi caùc chöùc naêng quaûn trò cuûa mình deã daøng vaø hieäu quaû hôn. Vaø thoâng qua ñoù cuõng ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng cuûa töøng trung taâm traùch nhieäm. Vieäc nhaän dieän, phaân bieät ñuùng trung taâm traùch nhieäm seõ giuùp cho coâng taùc toå chöùc quaûn lyù thuaän lôïi hôn, ñaëc bieät laø vieäc toå chöùc heä thoáng keá toaùn quaûn trò trong doanh nghieäp. 1.2.4 Caùc kyõ thuaät, nghieäp vuï cô baûn cuûa keá toaùn quaûn trò 1.2.4.1 Nhaän dieän vaø phaân loaïi chi phí Chi phí saûn xuaát kinh doanh bao goàm nhieàu loaïi khaùc nhau. Haàu nhö taát caû caùc quyeát ñònh kinh doanh ñeàu coù lieân quan ñeán chi phí. Vieäc nhaän dieän, phaân bieät töøng loaïi chi phí phuø hôïp vôùi töøng quyeát ñònh laø ñieàu heát söùc caàn thieát vì noù lieân quan ñeán keát quaû cuûa quyeát ñònh ñoù. • Phaân loaïi theo chöùc naêng: chi phí saûn xuaát kinh doanh ñöôïc chia laøm hai loaïi: chi phí saûn xuaát vaø chi phí ngoaøi saûn xuaát. Trong chi phí saûn xuaát bao goàm: chi phí nguyeân lieäu tröïc tieáp, chi phí nhaân coâng tröïc tieáp, chi phí saûn xuaát chung. Chi phí ngoaøi saûn xuaát bao goàm: chi phí baùn haøng, chi phí quaûn lyù doanh nghieäp, chi phí khaùc. Ñaây laø caùch phaân loaïi maø keá toaùn taøi chính ñang aùp duïng. Muïc tieâu cuûa caùch phaân loaïi naøy laø ñeå taäp hoïp vaø xöû 18 lyù thoâng tin treân baùo caùo taøi chính, theå hieän roõ chi phí phaùt sinh lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng chöùc naêng trong doanh nghieäp. Töø ñoù ñeå xaùc ñònh giaù thaønh saûn xuaát, giaù voán haøng baùn, laõi loã trong kinh doanh. • Phaân loaïi theo öùng xöû: chi phí bao goàm chi phí baát bieán, chi phí khaû bieán, chi phí hoån hôïp. Chi phí khaû bieán laø chi phí bò bieán ñoåi khi quy moâ hoaït ñoäng thay ñoåi (nhöng khi tính treân moät ñôn vò saûn phaåm thì khoâng ñoåi). Chi phí lao ñoäng tröïc tieáp, chi phí nhaân coâng tröïc tieáp thuoäc loaïi chi phí naøy. Chi phí baát bieán laø chi phí khoâng thay ñoåi khi quy moâ saûn xuaát thay ñoåi (nhöng khi tính treân moät ñôn vò saûn phaåm thì thay ñoåi). Chi phí khaáu hao, chi phí quaûn lyù thuoäc chi phí baát bieán. Vieäc phaân loaïi chi phí theo caùch öùng xöû nhaèm muïc ñích xaùc ñònh soá dö ñaûm phí, töø ñoù coù theå xaùc ñònh ñieåm hoaø voán. Ñieàu ñoù coù yù nghóa quan troïng ñeå coù theå duøng caùc kyõ thuaät phaân tích tính toaùn, löïa choïn caùc phöông aùn kinh doanh phuø hôïp nhaát. Ngoaøi ra trong keá toaùn quaûn trò, ñeå phuïc vuï cho vieäc ra quyeát ñònh kinh doanh, chi phí coøn ñöôïc phaân bieät thaønh caùc loaïi chi phí sau: • Chi phí tröïc tieáp vaø chi phí giaùn tieáp: Chi phí tröïc tieáp laø chi phí phaùt sinh taùch bieät cho töøng saûn phaåm, coâng ñoaïn, phaân xöôûng saûn xuaát. Ngöôïc laïi, nhöõng chi phí khoâng xaùc ñònh ñöôïc roõ raøng nhö theá thì laø chi phí giaùn tieáp. Tuy nhieân chi phí giaùn tieáp seõ trôû haønh chi phí tröïc tieáp neáu phaïm vi maø chi phí ñoù aûnh höôûng ñöôïc môû roäng ra. Ví duï: tieàn löông cuûa boä phaän quaûn lyù saûn xuaát phaân xöôûng laø chi phí giaùn tieáp neáu xeùt theo ñoái töôïng chòu chi phí laø caùc loaïi saûn phaåm thuoäc phaân xöôûng. Nhöng neáu xeùt treân ñoái töôïng chòu chi phí laø caùc phaân xöôûng trong coâng ty thì ñoù laïi laø chi phí tröïc tieáp cuûa rieâng phaân xöôûng ñoù. Vieäc phaân chia naøy coù yù nghóa trong vieäc tieán haønh tính toaùn, phaân boå caùc chi phí phaùt sinh phuø hôïp cho töøng boä phaän, giuùp cho vieäc tính toaùn giaù thaønh vaø hieäu quaû kinh doanh chính xaùc. 19 • Chi phí cheânh leäch: laø nhöõng khoaûn chi phí coù ôû phöông aùn naøy, nhöng khoâng coù ôû phöông aùn khaùc, hoaëc chæ coù moät phaàn. Vieäc xaùc ñònh chi phí cheânh leäch coù yù nghóa trong vieäc nhaän dieän caùc thoâng tin thích hôïp cho vieäc ra quyeát ñònh kinh doanh. • Chi phí cô hoäi: Khi doanh nghieäp löïa choïn moät phöông aùn thì ñoàng thôøi cuõng boû lôõ cô hoäi thöïc hieän phöông aùn khaùc maø phöông aùn bò boû lôõ cuõng mang laïi lôïi nhuaän neáu doanh nghieäp thöïc thi. Coù nhieàu phöông aùn coù theå ñem veà cho doanh nghieäp caùc möùc lôïi nhuaän khaùc nhau. Chi phí cô hoäi chính laø khoaûn lôïi nhuaän cao nhaát trong caùc phöông aùn maø doanh nghieäp coù theå thöïc hieän. Vieäc xaùc ñònh chi phí cô hoäi coù yù nghóa trong vieäc löïa choïn caùc phöông aùn ñeå ra quyeát ñònh kinh doanh. 1.2.4.2 Phaân tích moái quan heä chi phí – khoái löôïng – lôïi nhuaän (CVP). Phaân tích moái quan heä chi phí – khoái löôïng – lôïi nhuaän laø kyõ thuaät xuyeân suoát öùng duïng cho ña soá caùc quyeát ñònh kinh doanh trong doanh nghieäp. Ñaây laø kyõ thuaät cô baûn nhaát trong quaù trình söû duïng thoâng tin keá toaùn quaûn trò ñeå thöïc hieän chöùc naêng ra quyeát ñònh kinh doanh. Trong noäi dung naøy ngöôøi öùng duïng caàn phaûi naém roõ khaùi nieäm, caùch xaùc ñònh soá dö ñaûm phí, saûn löôïng hoaø voán. • Soá dö ñaûm phí: laø cheânh leäch giöõa doanh thu vaø bieán phí, neáu tính theo ñôn vò thì coù soá dö ñaûm phí ñôn vò, tính theo soá tuyeät ñoái treân doanh thu thì coù tyû leä soá dö ñaûm phí. • Ñieåm hoaø voán: laø ñieåm maø ôû ñoù doanh thu ñuû buø ñaép chi phí boû ra, coâng thöùc xaùc ñònh saûn löôïng hoaø voán nhö sau: Ñònh phí Saûn löôïng hoøa voán = Gía baùn – bieán phí ñôn vò 20 Sô ñoà soá 03: SÔ ÑOÀ PHAÛN AÙNH MOÁI QUAN HEÄ CVP (+) = = (+) = (+) Doanh thu Bieán phí Soá dö ñaûm phí Bieán phí saûn xuaát Bieán phí ngoaøi saûn xuaát Ñònh phí saûn xuaát Ñònh phí ngoaøi saûn xuaát Lôïi töùc thuaàn Toång chi phí hoaït ñoäng Vôùi muïc ñích toái ña hoaù lôïi nhuaän, caùc doanh nghieäp phaûi giaûm saûn löôïng hoøa voán. Theo moái quan heä raøng buoäc töø coâng thöùc treân, ñeå giaûm saûn löôïng hoøa voán thì coù theå thöïc hieän caùc caùch sau: giaûm ñònh phí, taêng giaù baùn, giaûm bieán phí. ÔÛ moãi quyeát ñònh, ñeå ñaûm baûo tính chaéc chaén caàn phaûi xem xeùt theâm caùc yeáu toá khaùc. 1.2.4.3 Löïa choïn thoâng tin thích hôïp cho vieäc ra quyeát ñònh Khi ra moät quyeát ñònh, nhaø quaûn trò phaûi caân nhaéc vaø löïa choïn caùc nguoàn thoâng tin höõu ích khaùc nhau. Coù raát nhieàu loaïi thoâng tin, nhöng quan troïng nhaát laø nhöõng thoâng tin keá toaùn. Trong thoâng tin keá toaùn, khoâng phaûi taát caû ñeàu phuïc vuï toát cho quyeát ñònh. Coâng vieäc cuûa nhaø quaûn trò laø phaûi tìm xem thoâng tin naøo la thích hôïp nhaát cho quyeát ñònh saép ñöa ra. Ñoái vôùi caùc quyeát ñònh löïa choïn caùc phöông aùn kinh doanh khaùc nhau thì thoâng tin thích hôïp laø nhöõng khoaûn thu chi döï kieán trong töông lai maø noù khaùc nhau giöõa caùc phöông aùn ñem ra so saùnh. Vieäc löïa choïn caùc thoâng tin thích hôïp laø raát coù ích, giuùp cho quaù trình ra quyeát ñònh kòp thôøi hôn, hieäu quaû hôn. 21 Sô ñoà soá 04: MOÂ HÌNH RA QUYEÁT ÑÒNH Quyeát ñònh löïa choïn Phaân tích cheânh leäch Phöông aùn X Cheânh leäch doanh thu giöõa X vaø Y (Hoaëc) (-) Cheânh leäch chi phí giöõa X vaø Y Phöông aùn Y (=) Cheânh leäch lôïi nhuaän Keát quaû cuoái cuøng cuûa söï so saùnh laø xaùc ñònh ñöôïc möùc cheânh leäch lôïi nhuaän giöõa caùc phöông aùn. Phöông aùn naøo ñem laïi lôïi nhuaän cao hôn seõ ñöôïc löïa choïn. 1.3 MOÁI LIEÂN HEÄ GIÖÕA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØ HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ CHAÁT LÖÔÏNG 1.3.1 Trieát lyù cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng Maáy naêm gaàn ñaây, phong traøo xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng (Quality Management System, vieát taét: QMS) ñang phaùt trieån maïnh. Nhieàu doanh nghieäp ñaõ xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån ISO 9001:2000 (sau ñaây xin noùi goïn laø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng) thaønh coâng, hieäu quaû kinh doanh gia taêng. Nhöng beân caïnh ñoù cuõng khoâng ít doanh nghieäp maø quaù trình xaây döïng naøy trôû thaønh moät gaùnh naëng. Coù raát nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng treân. Qua ñoù chuùng ta thaáy raèng, ñeå öùng duïng thaønh coâng moät coâng cuï quaûn lyù môùi vaøo thöïc traïng caùc doanh nghieäp taïi Vieät Nam laø khoâng ñôn giaûn. Ñeå thaáy ñöôïc moái lieân heä giöõa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng vaø heä thoáng keá toaùn quaûn trò, caàn naém roõ trieát lyù maø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ñöa ra. • Heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng baûn thaân noù khoâng phaûi laø nhöõng tieâu chuaån veà chaát löôïng saûn phaåm maø laø xaây döïng moät heä thoáng quaûn lyù höôùng ñeán 22 chaát löôïng saûn phaåm, höôùng ñeán söï oån ñònh chaát löôïng vaø söï caûi tieán (saûn phaåm noùi ôû ñaây khoâng chæ laø saûn phaåm vaät chaát maø bao goàm luoân caû saûn phaåm dòch vuï hay keát quaû cuûa moät quaù trình) • Laøm ñuùng ngay töø ñaàu, chaát löôïng cao nhaát, tieát kieäm nhaát, vôùi chi phí thaáp nhaát. • Ñeà cao quaûn lyù theo quaù trình vaø ra quyeát ñònh döïa treân söï kieän, döõ lieäu thu thaäp ñöôïc. • AÙp duïng nguyeân taéc phoøng ngöøa laø chính trong moïi hoaït ñoäng cuûa quaûn lyù quaù trình saûn xuaát kinh doanh. 1.3.2 So saùnh keá toaùn quaûn trò vaø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng. 1.3.2.1 Ñieåm gioáng nhau: Döïa treân trieát lyù cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng vaø muïc ñích cuûa heä thoáng keá toaùn quaûn trò, chuùng ta thaáy raèng giöõa hai heä thoáng coù caùc ñieåm chung: • Cuøng höôùng ñeán muïc tieâu tieát giaûm chi phí, taêng hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp, • Vieäc ra quyeát ñònh ñöôïc döïa treân söï kieän, döõ lieäu. Maëc duø muïc tieâu cuõng höôùng ñeán tieát kieäm chi phí, taêng hieäu quaû hoaït ñoäng, ra quyeát ñònh döïa treân döõ lieäu gioáng nhö heä thoáng keá toaùn quaûn trò, tuy nhieân caùch thöùc thu thaäp, xöû lyù phaân tích nhö theá naøo thì heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng chöa ñeà caäp saâu. Vì theá caùc doanh nghieäp khi trieån khai raát luùng tuùng vaø ñaây chính laø ñieàu ñang laøm cho vieäc aùp duïng ISO thaát baïi. Heä thoáng keá toaùn quaûn trò coù theá maïnh veà ñieåm naøy. Nhö vaäy neáu keát hôïp ñoàng thôøi vieäc xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng vaø heä thoáng keá toaùn quaûn trò chaéc haún caùc haïn cheá cuûa hai heä thoáng seõ ñöôïc khaéc phuïc, taän duïng caùc ñieåm maïnh cuûa moãi heä thoáng. Töø ñoù thuùc ñaåy ñöôïc chaát löôïng cuûa vieäc öùng duïng caùc moân khoa hoïc quaûn lyù vaøo thöïc theá kinh doanh. 23 1.3.2.2 Ñieåm khaùc nhau Heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ñeà cao quaûn lyù theo quaù trình. Baûn chaát cuûa vieäc quaûn lyù theo quaù trình laø moïi chu trình quaûn lyù lieân quan ñeán chaát löôïng saûn phaåm ñeàu thieát keá thaønh moät chu trình, coù ñieåm baét ñaàu, ñieåm keát thuùc, coù keá hoaïch hoaït ñoäng töøng böôùc, phaân coâng traùch nhieäm, ghi nhaän keát quaû, phaân tích vaø caûi tieán. Ví duï nhö coâng taùc kieåm tra saûn phaåm khoâng phuø hôïp, heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng yeâu caàu vieát chu trình quaûn lyù thaønh moät thuû tuïc vôùi nhöõng noäi dung raát cuï theå vaø laøm theo nhöõng gì ñaõ vieát ra. Chính caùch xaây döïng caùch thöùc quaûn lyù theo quaù trình ñaõ mang laïi hieäu quaû cao cho coâng taùc quaûn lyù doanh nghieäp. ÔÛ ñaây chuùng ta thöû ñaët ra vaán ñeà: neáu vieäc trieån khai xaây döïng vaø aùp duïng keá toaùn quaûn trò ñöôïc vieát thaønh moät thuû tuïc cuï theå, moâ taû chi tieát quaù trình haønh ñoäng vôùi ñaày ñuû trình töï, noäi dung, caùch thöùc ghi cheùp, traùch nhieäm thöïc hieän, bieän phaùp caûi tieán… thì coù leõ vieäc aùp duïng keá toaùn quaûn trò seõ ñöôïc tieán haønh baøi baûn vaø mang laïi nhieàu keát quaû hôn. 1.3.3 Keá toaùn quaûn trò giuùp hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng 1.3.3.1 Boå sung caùc loaïi taøi lieäu, döõ lieäu Khi xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng, moät trong nhöõng noäi dung chính ñoù laø xaây döïng heä thoáng taøi lieäu, heä thoáng hoà sô phaûn aùnh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Coù raát nhieàu chöùng töø, soå saùch keá toaùn quaûn trò coù theå söû duïng ñeå laøm taøi lieäu cho heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng nhö: phieáu caáp vaät tö vöôït haïn möùc; phieáu nhaäp kho; phieáu xuaát kho theo haïn möùc; thoáng keâ xuaát nhaäp toàn nguyeân lieäu, vaät tö; thoáng keâ chi phí theo coâng ñoaïn, phaân xöôûng; phieáu tính giaù thaønh saûn phaåm…. Nhö vaäy neáu trong doanh nghieäp heä thoáng keá toaùn quaûn trò ñöôïc xaây döïng tröôùc hoaëc ñoàng thôøi vôùi vieäc xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng thì coù theå 24 duøng chung raát nhieàu taøi lieäu vaø hoà sô. Ñieàu ñoù coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng vì vieäc laøm nhö theá giuùp tieát kieäm thôøi gian, coâng söùc, tieàn baïc so vôùi vieäc xaây döïng hai heä thoáng rieâng bieät, khoâng taän duïng caùc ñieåm chung cuûa nhau. 1.3.3.2 Cung caáp thöôùc ño giaù trò ñeå löôïng hoùa vaán ñeà Muïc ñích cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån ISO laø xaây döïng moät heä thoáng quaûn lyù höôùng ñeán chaát löôïng saûn phaåm. Maëc duø cuõng ñeà ra tieâu chi tieát kieäm chi phí, tuy nhieân trong heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng tieâu chí naøy ñöôïc xem laø heä quaû cuûa vieäc vaän haønh heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng. Do vaäy maø noäi dung cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng khoâng ñaët naëng vieäc duøng thöôùc ño giaù trò ñeå ño löôøng caùc toån thaát hoaëc hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù. Ñaây chính laø haïn cheá cuûa heä thoáng naøy, hieäu quaû quaûn lyù khoâng ñöôïc ño löôøng baèng thöôùc ño giaù trò laøm cho coâng taùc quaûn lyù khoâng phaùt huy ñöôïc heát caùc tieàm naêng maø noù coù theå mang laïi. Ví duï: qua heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng, caùc tyû leä saûn phaåm khoâng phuø hôïp (phaûi boû ñi hoaëc taùi cheá) ñöôïc thoáng keâ raát roõ raøng. Tuy nhieân thieät haïi bao nhieâu tieàn do nhöõng saûn phaåm loãi ñoù gaây ra thì heä thoáng khoâng quan taâm. Ñieàu ñoù laø cho nhaø quaûn trò nhìn nhaän vaán ñeà chöa toaøn dieän vaø thieáu caên cöù so saùnh, ñaùnh giaù hieäu quaû. Ñoái vôùi heä thoáng keá toaùn quaûn trò thì thieät haïi ñoù deã daøng tính ñöôïc, do vaäy ngöôøi quaûn lyù ñaùnh giaù vaán ñeà ñaày ñuû hôn. 1.3.3.3 Cung caáp caùc kyõ thuaät phaân tích ñeå ra quyeát ñònh Heä thoáng keá toaùn quaûn trò vaø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng coù ñieåm chung laø cuøng höôùng ñeán vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh döïa treân cô sôû döõ lieäu. Nhöng caùc söï kieän vaø döõ lieäu maø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng xaây döïng coøn nhieàu khieám khuyeát neáu xeùt treân goùc ñoä ra quyeát ñònh höôùng ñeán muïc tieâu taøi chính. Chính vì khoâng ñaët naëng vieäc ño löôøng baèng thöôùc ño giaù trò, do vaäy caùc nhaø quaûn trò khi 25 ñöa ra caùc quyeát ñònh seõ khoâng xaùc ñònh, ñaùnh giaù, döï baùo quyeát ñònh ñoù ñem laïi hieäu quaû bao nhieâu. Ví duï trong moät doanh nghieäp, sau khi öùng duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng, thoáng keâ thaáy raèng saûn phaåm keùm chaát löôïng giaûm ñi 5%. Ñieàu naøy laøm cho caùc caáp quaûn lyù phaán chaán. Nhöng nhieàu ngöôøi muoán bieát raèng vieäc giaûm 5% saûn phaåm keùm chaát löôïng ñoù ñaõ laøm cho doanh nghieäp tieát kieäm ñöôïc soá tieàn bao nhieâu. Ñeå bieát ñöôïc ñieàu ñoù phaûi caàn ñeán thöôùc ño ñònh löôïng, caàn ñeán caùc kyõ thuaät, phöông phaùp cuûa keá toaùn quaûn trò. Toùm laïi: Heä thoáng keá toaùn quaûn trò vaø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau vaø boå sung nhau. Nhöng trong thöïc teá caû trong nghieân cöùu vaø aùp duïng, moái lieân heä naøy chöa phaùt huy. Do vaäy khi xaây döïng caùc heä thoáng naøy, caùc doanh nghieäp neân taän duïng caùc ñieåm maø moãi heä thoáng boå sung cho nhau. Neáu vai troø ñoù ñöôïc phaùt huy toái ña thì vieäc öùng duïng caùc heä thoáng naøy vaøo quaûn lyù seõ thaønh coâng hôn. 26 CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ ÔÛ TÆNH BÌNH DÖÔNG 2.1 ÑAËC ÑIEÅM CHUNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ TAÏI TÆNH BÌNH DÖÔNG. 2.1.1 Quy moâ ngaønh. Bình Döông laø moät trong ba tænh ñöùng ñaàu caû nöôùc veà xuaát khaåu saûn phaåm goã. Naêm 2003 doanh thu ngaønh naøy treân ñòa baøn ñaït 236,9 trieäu USD, chieám 42,14% doanh soá xuaát khaåu ngaønh cheá bieán goã caû nöôùc. Neáu so kim ngaïch xuaát khaåu cuûa tænh naøy thì ngaønh goã chieám 16,6%, chæ xeáp sau ngaønh da giaøy veà löôïng ngoaïi teä mang veà. Naêm 2004, ngaønh cheá bieán goã taêng tröôûng raát nhanh, doanh soá thoáng keâ saùu thaùng ñaàu naêm treân ñòa baøn tænh naøy ñaõ ñaït 136,9 trieäu USD. Hieän nay, do coù nhieàu thuaän lôïi hôn nhöõng ñòa phöông khaùc, Bình Döông ñang thu huùt nhieàu nhaø ñaàu tö xaây döïng nhaø maùy cheá bieán goã. Baûng soá 02: KIM NGAÏCH XUAÁT KHAÅU CUÛA BÌNH DÖÔNG SO VÔÙI CAÛ NÖÔÙC (2001-2004) ÑVT: Trieäu USD Chæ tieâu 2001 2002 2003 6 thaùng 2004 Kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc 15.029 16.705 19.900 11.798 Kim ngaïch xuaát khaåu tænh Bình Döông 684,44 1.037,11 1.418,57 912,32 Tyû troïng XK cuûa Bình Döông so caû nöôùc 4,5% 6,2% 7,1% 7,73% Kim ngaïch XK saûn phaåm goã caû nöôùc 303 425 567 493 Kim ngaïch XK saûn phaåm goã tænh Bình Döông 8,80 44,90 236,90 136,90 Tyû troïng caûn phaåm goã Bình Döông so caû nöôùc 2,9% 10,5% 41,7% 27,7% Tyû troïng saûn phaåm goã so vôi kim xuaát khaåu cuûa tænh 1,2% 4,3% 16,6% 15% (Nguoàn: Theo baùo caùo “Thöïc traïng vaø giaûi phaùp phaùt trieån ngaønh cheá bieán vaø xuaát khaåu saûn phaåm goã cuûa tænh Bình Döông” do Sôû Thöông maïi – Du lòch Bình Döông vaø Trung taâm Xuùc tieán Thöông maïi laäp naêm 2004) 27 Thò tröôøng xuaát khaåu saûn phaåm goã cuûa tænh Bình Döông ñang phaùt trieån nhanh. ÔÛ thôøi ñieåm naêm 2000 saûn phaåm coù maët ôû 21 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå thì ñeán nay saûn phaåm ñaõ xuaát khaåu ñi 51 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå. Xu höôùng thò tröôøng ñang daàn dòch chuyeån töø Chaâu AÙ sang Chaâu AÂu, Chaâu Myõ. Naêm 2000, thò tröôøng Chaâu AÙ chieám 95,5% thì naêm 2003 giaûm coøn 58,7%, thò tröôøng Chaâu AÂu taêng töø 1,1% leân 16,6%, Chaâu Myõ cuõng taêng töø möùc khoâng ñaùng keå leân 16,6% naêm 2003. Caùc quoác gia ñang laø thò tröôøng lôùn cuûa caùc doanh nghieäp ngaønh cheá bieán goã tænh Bình Döông naêm 2003 laø: Nhaät Baûn chieám 21,2% töông ñöông 50,26 trieäu USD; Ñaøi Loan chieám 17,03% töông ñöông 40,35 trieäu USD; Myõ chieám 16,56% töông ñöông 39,24 trieäu USD. Ngoaøi caùc thò tröôøng truyeàn thoáng thì caùc doanh nghieäp do taêng cöôøng giao thöông ñaõ tìm ra caùc thò tröôøng môùi nhö: AÙo, Hy Laïp, Ailen…. 2.1.2 Xu höôùng phaùt trieån Ngaønh cheá bieán goã Vieät Nam noùi chung vaø taïi Bình Döông noùi rieâng taêng tröôûng nhanh choùng trong vaøi naêm trôû laïi ñaây laø do Vieät Nam coù lôïi theá giaù lao ñoäng coøn reû hôn so vôùi hai quoác gia coù ngaønh coâng nghieäp ñoà goã phaùt trieån maïnh trong khu vöïc laø Trung Quoác vaø Thaùi Lan. Chaát löôïng saûn phaåm laøm ra coù tính oån ñònh, maãu maõ baét kòp thò hieáu. Töø khi caùc nhaø saûn xuaát ñoà goã Trung Quoác bò aùp thueá choáng phaù giaù töø thò tröôøng Myõ, thì baét ñaàu coù moät laøn soùng ñaàu tö dòch chuyeån vaøo Vieät Nam xaây döïng nhaø maùy maø Bình Döông laø moät trong nhöõng ñieåm ñeán thu huùt nhieàu döï aùn nhaát. Ngaønh cheá bieán goã hieän taïi ñang ñöôïc xem laø moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp chuû löïc, Chính phuû ñang taïo moïi ñieàu kieän öu tieân hoå trôï phaùt trieån. Maët haøng goã ñaõ ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät laø moät trong möôøi saùu maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa quoác gia hieän nay. Thaùng 06 naêm nay Chính phuû ñaõ ra chæ thò 28 soá 19/2004/CT-TTg veà “Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån ngaønh cheá bieán vaø xuaát khaåu saûn phaåm goã”. Ñieàu ñoù cho thaáy raèng ngaønh goã ñang coù moät xu höôùng phaùt trieån thuaän lôïi. 2.1.3 Nhöõng thaùch thöùc Vieäc nhieàu nhaø ñaàu tö tìm ñeán ñaát Bình Döông ñeå baét ñaàu kinh doanh moät ngaønh ñang coù xu höôùng taêng tröôûng nhanh ñaõ ñaët caùc doanh nghieäp taïi ñaây tröôùc nhöõng thaùch thöùc môùi. Ngoaøi nhöõng thuaän lôïi coù ñöôïc nhö caùc chính saùch öu ñaõi vaø hoå trôï ñaàu tö, caùc ñieàu kieän veà haï taàng cô sôû thì caùc doanh nghieäp ñang phaûi ñoái maët vôùi vaán ñeà caïnh tranh thu huùt lao ñoäng, nhaát laø nhaân söï cho boä maùy quaûn lyù doanh nghieäp. Moät khoù khaên khaùc laø hieän coù ñeán 80% nguyeân vaät lieäu phaûi nhaäp khaåu trong tình hình giaù caû treân thò tröôøng ñang coù chieàu höôùng taêng laøm cho caùc doanh nghieäp phaûi ñoái ñaàu vôùi nhieàu khoù khaên trong saûn xuaát. Ñieàu ñoù caøng laøm cho caùc doanh nghieäp phaûi tìm caùch khaéc phuïc caùc baát lôïi ñeå chaën ñaø giaûm suùt tæ suaát lôïi nhuaän cuûa ngaønh trong thôøi gian gaàn ñaây. Moät trong caùc bieän phaùp phaùt huy noäi löïc ñoù laø taêng cöôøng quaûn lyù doanh nghieäp hieäu quaû, tieát kieäm chi phí ñeå taêng lôïi nhuaän. Tröôùc thöïc traïng treân, vaøo thaùng baûy vöøa qua, “Hoäi thaûo xuaát khaåu ñoà goã myõ ngheä vaø vaø kyõ thuaät thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Hoa Kyø” do Sôû Thöông Maïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh keát hôïp taïp chí Furniture Today cuøng Saigon Times Group toå chöùc vôùi söï tham gia cuûa ñoâng ñaûo caùc doanh nghieäp cheá bieán goã. Qua hoäi thaûo naøy moät laàn nöõa cô hoäi cuõng nhö thaùch thöùc cuûa ngaønh ñöôïc ñöa ra baøn baïc ñeå tìm höôùng giaûi quyeát. 2.2 ÑAËC ÑIEÅM VEÀ NHAÂN LÖÏC VAØ QUAÛN LYÙ 2.2.1 Nhaân löïc 29 Neáu so saùnh söï phaùt trieån cuûa ngaønh naøy thì nhaân löïc ñang trong tình traïng thieáu taàm troïng. Theo tieán só Ñaëng Ñình Ñoä - tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh thì haøng naêm soá nhu caàu tuyeån duïng kyõ sö cheá bieán goã gaáp ba laàn soá sinh vieân ra tröôøng. Hieän taïi ôû khu vöïc phía Nam chæ coù Ñaïi hoïc Noâng laâm ñaøo taïo kyõ sö, coøn heä trung hoïc hay cao ñaúng thì khoâng coù tröôøng naøo. Khoâng chæ thieáu vaéng kyõ sö chuyeân ngaønh maø caùc nhaân vieân quaûn lyù taøi chính, keá toaùn, quaûn trò nhaân söï, kinh doanh… coù trình ñoä ñaïi hoïc cuõng khoù thu huùt. Ñaây laø moät thöïc teá kieàm haõm söùc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp cheá bieán goã hieän taïi. Söï yeáu keùm veà nhaân löïc laø moät trong nhöõng ñieåm maáu choát phaûi tieán haønh ñeà ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc ñöôïc ñöa ra taïi hoäi thaûo: “Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån ngaønh cheá bieán vaø xuaát khaåu saûn phaåm goã” do Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam phoái hôïp Boä Thöông Maïi toå chöùc vaøo quyù ba naêm nay. 2.2.2 Trình ñoä quaûn lyù Theo khaûo saùt trong caùc doanh nghieäp cheá bieán goã treân ñòa baøn tænh Bình Döông thì soá ngöôøi coù trình ñoä trung caáp trôû leân chæ chieám khoaûng döôùi 10% toång soá lao ñoäng trong doanh nghieäp. Trong khi naêng löïc quaûn lyù cuûa soá ngöôøi hieám hoi ñoù cuõng raát haïn cheá. Ña soá quaûn lyù saûn xuaát chæ chaïy theo soá löôïng maø thieáu yeáu toá chaát löôïng. Do ñoù boä maùy quaûn lyù raát coàng keành, taùc nghieäp keùm hieäu quaû, naêng suaát lao ñoäng thaáp, tyû leä saûn phaåm khoâng phuø hôïp cao. Cuï theå taïi Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng, trong khoaûng 1000 caùn boä coâng nhaân vieân, soá ngöôøi coù trình ñoä trung caáp trôû leân chæ chieám 10,84%. Tyû leä naøy ôû Coâng ty Phaùt Trieån laø 8,02%, Coâng ty Hieåu Ñöùc laø 7,3%. Thöïc teá ñoù cho thaáy naêng löïc quaûn lyù cuûa caùc doanh nghieäp cheá bieán goã coøn raát giôùi haïn. Vieäc tieán haønh xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò hay heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ngay luùc naøy seõ gaëp nhieàu khoù khaên. 30 Phaûi nhìn nhaän raèng trình ñoä quaûn lyù taïi caùc doanh nghieäp cheá bieán goã taïi Bình Döông hieän nay coøn haïn cheá. Ñaây cuõng laø ñaëc ñieåm chung cuûa nhieàu doanh nghieäp ôû nhieàu ngaønh, nhieàu ñòa phöông khaùc. Chính trình ñoä quaûn lyù khoâng ngang taàm vôùi quy moâ hoaït ñoäng neân vieäc trieån khai caùc moâ hình quaûn lyù hieän ñaïi laø moät quaù trình heát söùc kyø coâng. Ñieån hình laø Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng gaëp raát nhieàu khoù khaên trong vieäc xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån ISO 9001:2000. Maëc duø ñaõ tieán haønh thueâ tö vaán caùch nay hôn hai naêm nhöng cho ñeán nay vaãn chöa theå môøi toå chöùc chöùng nhaän ñöôïc. Rieâng vieäc toå chöùc xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò taïi Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng do chính taùc giaû ñeà taøi naøy ñang laøm vieäc taïi ñaây tieán haønh neân phaàn naøo caùc khoù khaên ñöôïc khaéc phuïc nhöng phaûi maát thôøi gian khaù laâu. Ñieàu ñoù laøm cho caùc quaûn trò vieân beân trong hoaëc beân ngoaøi doanh nghieäp laøm coâng taùc tö vaán phaûi heát söùc linh ñoäng môùi coù theå hoaøn thaønh ñöôïc yù ñoà cuûa mình. Ña soá caùc caùn boä keá toaùn hieän nay trong caùc doanh nghieäp cheá bieán goã taïi tænh Bình Döông – vaø khoâng chæ trong ngaønh naøy, ñòa phöông naøy- am hieåu veà keá toaùn quaûn trò raát haïn cheá. Soá ngöôøi coù khaùi nieäm chuaån veà keá toaùn quaûn trò quaù ít, soá coøn laïi chæ ñöôïc bieát qua hoaëc coù hoïc qua vôùi moät thôøi löôïng ít oûi vaø coâng taùc thöïc teá laïi chæ chuyeân veà keá toaùn taøi chính neân ñoâi luùc kieán thöùc veà keá toaùn quaûn trò coøn mô hoà. Do vaäy vieäc trieån khai keá toaùn quaûn trò gaëp raát nhieàu khoù khaên. 2.2.3 Caùch thöùc toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát. Do ñaëc ñieåm saûn phaåm traõi qua nhieàu coâng ñoaïn cheá bieán neân coâng taùc toå chöùc saûn xuaát phaûi phaân chia ra töøng nhoùm quaûn lyù caùc coâng ñoaïn khaùc nhau. Ñieàu naøy laøm cho boä maùy quaûn lyù coù nhieàu caáp trung gian. Vieäc ñieàu haønh saûn xuaát coøn mang naëng tính meänh leänh vaø hình thöùc, vaán ñeà hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù chöa ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc. 31 Sô ñoà soá 05 : QUY TRÌNH CAÙC COÂNG ÑOAÏN SAÛN XUAÁT TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ Caùc coâng ñoaïn sô cheá Nguyeân lieäu goã töôi Taåm hoaù chaát, Baøo boán maët Gheùp doïc, gheùpngang Chaø nhaùm Vaùn gheùp taám Hình 1: Goã cao su xeû chuaån bò ñöa ñi baøo 4 maët Hình 2: Chuyeàn vaùn gheùp taám goã cao su Caùc coâng ñoaïn tinh cheá Vaùn gheùp taám Ñònh hình Chaø nhaùm Sôn saáy Daùn giaáy, goã laïng Baùn thaønh phaåm chi tieát Hình 03: Maùy ñònh hình goã Hình 04: Chi tieát saûn phaåm ñöôïc sôn phuû 32 Caùc coâng ñoaïn laép raùp furniture Baùn thaønh phaåm chi tieát Laép raùp phuï tuøng Thaønh phaåm furniture Ñoùng goùi bao bì Hình 05: Coâng nhaân ñang raùp gheá Hình 06: Moät loaïi tuû chuaån bò ñoùng goùi Quaù trình saûn xuaát chæ ñöôïc töï ñoäng hoùa ôû moät soá khaâu neân vaán ñeà kieåm soaùt quaù trình saûn xuaát raát phöùc taïp, daãn ñeán vieäc tieâu hao nguyeân lieäu vaät tö, chi phí saûn xuaát khoù kieåm soaùt, thoâng tin cung caáp khoâng kòp thôøi cho caùc nhu caàu ñeå ñöa ra quyeát ñònh kinh doanh. 2.3 TOÅ CHÖÙC KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TRONG CAÙC DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ. 2.3.1 Noäi dung keá toaùn quaûn trò trong doanh nghieäp Veà baûn chaát, keá toaùn quaûn trò nhaèm muïc ñích cung caáp thoâng tin cho quaù trình quaûn lyù doanh nghieäp. Nhöõng thoâng tin ñoù chuû yeáu laáy töø thoâng tin keá toaùn vaø qua caùc quaù trình toång hôïp phaân tích khaùc nhau ñeå cho ra caùc thoâng tin ñaùp öùng cho nhu caàu quaûn lyù vaø thöïc hieän quyeát ñònh. Maëc duø thuaät ngöõ keá toaùn quaûn trò môùi xuaát hieän ôû Vieät Nam nhöõng naêm gaàn ñaây nhöng neáu noùi raèng tröôùc ñaây trong caùc coâng ty hoaøn toaøn khoâng coù keá toaùn quaûn trò laø khoâng ñuùng. Bôûi vì ñeå ñaùp öùng cho coâng taùc quaûn lyù, nhieàu doanh nghieäp ñaõ vaø ñang thöïc hieän caùc 33 baùo caùo, phaân tích coù daïng caùc baùo caùo trong keá toaùn quaûn trò. Nhöng nhìn chung coøn mang tính töï phaùt, chöa thöïc hieän theo khuoân maãu. Do vaäy baùo caùo luùc coù luùc khoâng, thoâng tin khoâng coù ñoä tin caäy cao. Söï thieáu vaéng keá toaùn quaûn trò trong caùc doanh nghieäp ñaõ daãn ñeán vieäc ra quyeát ñònh gaëp nhieàu khoù khaên. Thoâng tin cung caáp khoâng theo heä thoáng chuaån töø vieäc thu thaäp soá lieäu, ñeán toång hôïp, xöû lyù. Do vaäy khi caàn thoâng tin nhaø quaûn trò caàn phaûi chôø ñôïi. 2.3.1.1 Heä thoáng döï toaùn Nhìn chung coâng taùc laäp döï toaùn hay laäp keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh ít ñöôïc chuù troïng. Thöôøng thì khi coù nhu caàu laäp keá hoaïch vay voán ngaân haøng thì caùc coâng ty môùi laäp döï toaùn cho töøng döï aùn cuï theå. Ñaàu moãi naêm, caùc coâng ty laäp keá hoaïch hoaït ñoäng chung cho caû naêm vaø xem ñoù laø muïc ñích nhaèm ñaït ñeán. Caùc döï toaùn cho töøng thaùng, töøng boä phaän khoâng ñöôïc caùc coâng ty chuù troïng vaøo. Do vaäy ñeå ñaùnh giaù thöïc hieän cuõng khoâng tieán haønh ñöôïc. Chính vì heä thoáng döï toaùn khoâng ñöôïc laäp ôû caùc boä phaän chöùc naêng do vaäy khoâng laøm cho caùc boä phaän naøy höôùng ñeán muïc tieâu ban ñaàu, quaù trình kieåm soaùt töø ñoù maø boäc loä haïn cheá. Caùc phaùt sinh thöôøng xuyeân xaûy ra nhö hao huït nguyeân vaät lieäu, laõng phí nhaân coâng… 2.3.1.2 Heä thoáng kieåm tra ñaùnh giaù. Trong baát kyø doanh nghieäp naøo, maëc duø khoâng coù söï hieän dieän cuûa heä thoáng keá toaùn quaûn trò thì coâng vieäc kieåm tra ñaùnh giaù thöïc hieän luoân ñöôïc moïi doanh nghieäp quan taâm. Ñieàu khaùc bieät ôû choå, neáu khoâng xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt ñuùng chuaån keá toaùn quaûn trò thì coâng taùc kieåm tra ñaùnh giaù thöïc hieän laøm theo töï phaùt, choå naøo caàn thì kieåm tra ñaùnh giaù choå ñoù, khoâng theo moät trình töï hay khuoân maãu chung. Neáu laøm theo caùch töï phaùt thì coâng taùc kieåm tra ñaùnh 34 giaù khoâng cho ra keát quaû phaûn aùnh trung thöïc, khaùch quan tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Qua khaûo saùt hieän traïng coâng taùc naøy taïi caùc doanh nghieäp cheá bieán goã, phaàn lôùn caùc doanh nghieä._.0 H00 K00 DOO X01 X02 Ban giaùm ñoác Phoøng h.chaùnh Phoøng keá toaùn Phoøng kinh doanh Xöôûng 1 Xöôûng 2 C001 C002 C003 B001 B002 Chi tieát goã cao su Chi tieát goã thoâng Chi tieát goã MDF Baøn gheá trong nhaø Baøn gheá ngoaøi trôøi 65 Ví duï theo quy taéc keát hôïp treân khi xuaát nguyeân lieäu chính ñeå saûn xuaát boä baøn gheá trong nhaø taïi phaân xöôûng 01 ta coù tieåu khoaûn ghi nhaän nhö sau: 621 K X01 B001. Vôùi caùch keát hôïp theo thöù töï töø nhoùm maõ soá thö nhaát ñeán nhoùm maõ soá thöù töï nhö treân seõ cho ra heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn quaûn trò hoaøn chænh. 3.4.4 Heä thoáng soå saùch, baùo caùo Heä thoáng soå saùch keá toaùn quaûn trò khoâng baét buoäc laäp theo maãu quy ñònh. Tuøy theo nhu caàu quaûn lyù maø nhaø quaûn trò laäp caùc loaïi soå ñeå theo doõi vaø cung caáp thoâng tin phuïc vuï caùc chöùc naêng quaûn trò doanh nghieäp. Caùc loaïi soå chi tieát, soå toång hôïp, baûng caân ñoái, baùo caùo keát quaû kinh doanh … cuûa heä thoáng soå keá toaùn taøi chính ñeàu coù yù nghóa söû duïng phuïc vuï cho coâng taùc keá toaùn quaûn trò. Nhö vaäy heä thoáng soå saùch, baùo caùo keá toaùn quaûn trò laø moät heä thoáng toång hôïp bao goàm caùc loaïi soå saùch, baùo caùo keá toaùn taøi chính vaø keát hôïp vôùi caùc baùo caùo keá toaùn quaûn trò. Nhö trong noäi dung ñaõ ñöôïc xaây döïng trong luaän vaên naøy, soá lieäu keá toaùn quaûn trò naèm trong ba heä thoáng chính ñoù laø: heä thoáng döï toaùn, heä thoáng kieåm soaùt vaø heä thoáng thoáng ra quyeát ñònh. Töông öùng vôùi moãi heä thoáng coù nhöõng maãu soå nhö ñaõ minh hoaï qua caùc ví duï vaø caùc phuï luïc keøm theo. 3.5 CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TRONG DOANH NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN GOÃ 3.5.1 Taàm quan troïng cuûa coâng taùc toå chöùc boä maùy keá toaùn Trong moãi doanh nghieäp, boä phaän keá toaùn laø nôi taäp trung haàu nhö phaàn lôùn caùc thoâng tin lieân quan ñeán tình hình saûn xuaát kinh doanh. Do vaäy neáu coâng taùc toå chöùc boä maùy keá toaùn bò xem nheï thì seõ daãn ñeán thoâng tin cung caáp khoâng 66 chính xaùc, sai leäch vôùi thöïc teá, töø ñoù aûnh höôûng ñeán vieäc ñaùnh giaù tình hình taøi chính vaø ra caùc quyeát ñònh kinh doanh. Khi ñaët vaán ñeà xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò, neáu nhaø quaûn lyù khoâng kheùo toå chöùc seõ laøm boä maùy coàng keành theâm, trao ñoåi thoâng tin aùch taéc. Do vaäy coâng taùc toå chöùc phaûi luoân ñöôïc chuù troïng. Caùc ñaëc ñieåm maø nhaø quaûn trò caàn phaûi xem xeùt khi baét ñaàu laøm coâng taùc toå chöùc heä thoáng heä toaùn quaûn trò ñöôïc neâu ra döôùi ñaây. 3.5.2 Caùc yeâu caàu vaø caùc böôùc thöïc hieän xaây döïng boä phaän keá toaùn quaûn trò Boán ñieàu caàn xeùt ñeán khi xaùc ñònh moâ hình vaø cô caáu toå chöùc coâng taùc keá toaùn quaûn trò trong doanh nghieäp cheá bieán goã. • Ñaëc ñieåm doanh nghieäp, • Nhu caàu quaûn lyù, • Trình ñoä quaûn lyù, • Trình ñoä chuyeân moân vaø coâng taùc toå chöùc boä maùy keá toaùn hieän taïi. Caùc noäi dung caàn chuù yù: • Khoâng neân xaây döïng boä phaän keá toaùn quaûn trò taùch bieät vôùi boä phaän keá toaùn taøi chính, • Trieån khai coâng taùc keá toaùn quaûn trò töø thaáp ñeán cao, song song vôùi caûi tieán vaø hoaøn thieän coâng taùc keá toaùn taøi chính, • Taïo moät moái lieân keát giöõa boä phaän keá toaùn quaûn trò vaø caùc boä phaän khaùc nhö: boä phaän saûn xuaát, boä phaän quaûn lyù chaát löôïng…ñeå taän duïng nguoàn döõ lieäu laãn nhau, taïo moái lieân keát chaët cheõ giöõa caùc quy trình quaûn lyù trong moät doanh nghieäp, • ÖÙng duïng coâng ngheä thoâng tin, xaây döïng hoaøn chænh heä thoáng quaûn lyù nguoàn löïc doanh nghieäp (ERP – Enterprise Resource Planning) 67 Baûng soá 11: CAÙC BÖÔÙC XAÂY DÖÏNG CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ Böôùc Noäi dung Böôùc 1 Khaûo saùt quy moâ doanh nghieäp, xaùc ñònh möùc ñoä quaûn lyù hieän taïi vaø nhu caàu quaûn lyù mong ñôïi. Böôùc 2 Xaây döïng noäi dung heä thoáng keá toaùn quaûn trò phuø hôïp vôùi doanh nghieäp, coù khaû naêng thoaû maõn nhu caàu quaûn lyù ñaët ra. Böôùc 3 Khaûo saùt laïi coâng taùc toå chöùc boä maùy keá toaùn, caùc boä phaän lieân quan khaùc, xaùc ñònh möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu thoâng tin cho keá toaùn quaûn trò ñaõ ôû möùc ñoä naøo. Böôùc 4 Tieán haønh thieát laäp boä maùy keá toaùn treân cô sôû cuõng coá hoaøn thieän boä phaän keá toaùn taøi chính vaø xaây döïng môùi boä phaän keá toaùn quaûn trò, tieán haønh phaân coâng nhieäm vuï, xaùc ñònh traùch nhieäm töøng caù nhaân boä phaän keá toaùn taøi chính, boä phaän keá toaùn quaûn trò vaø caùc boä phaän coù lieân quan. Böôùc 5 Ñònh kyø ñaùnh giaù nhöõng coâng vieäc trieån khai, tieán haønh ñieàu chænh ñeå daàn daàn hoaøn thieän boä maùy. 3.5.3 Moâ hình boä maùy keá toaùn aùp duïng cho caùc doanh nghieäp cheá bieán goã. Vôùi nhöõng yeâu caàu treân, boä maùy keá toaùn seõ ñaûm ñöông caû hai boä phaän keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính. Trong ñoù nhaân vieân ñöôïc giao nhieäm vuï tuyø theo vò trí coù theå laøm thieân veà keá toaùn taøi chính hoaëc ñaûm nhaän caû coâng vieäc cuûa caû hai maûng keá toaùn. Ngöôøi quaûn lyù vaø chæ ñaïo phaûi cuøng moät ngöôøi ñeå coâng taùc phoái hôïp ñaûm baûo söï nhòp nhaøng. Caùch xaây döïng theo höôùng lieân keát nhö theá seõ ñaûm baûo tính goïn nheï cuûa boä maùy keá toaùn, nhöng hieäu quaû cao, taêng cöôøng khaû naêng kieåm soaùt, ruùt ngaén thôøi gian xöû lyù thoâng tin. Hieän taïi ña soá caùc doanh nghieäp chæ taäp trung vaøo keá toaùn taøi chính, laøm theo quy ñònh nhaø nöôùc, coäng vôùi vieäc öùng duïng haïn cheá caùc phaàn meàm hoå trôï. Do vaäy ña soá caùc doanh nghieäp coù boä maùy keá toaùn raát coàng keành, khoâng khai thaùc ñöôïc khaû naêng cuûa nhaân vieân. Vì vaäy caùc doanh nghieäp neân toå chöùc laïi coâng taùc keá toaùn taøi chính theo höôùng sau: taùch nhöõng phaàn ít lieân quan ñeán heä thoáng keá toaùn quaûn trò ñeå cho moät nhoùm chuyeân veà keá toaùn taøi chính ñaûm traùch nhö caùc phaàn haønh: thanh toaùn, coâng nôï, mua haøng, baùn haøng, thueá, toång hôïp 68 baùo caùo taøi chính. Nhöõng phaàn coøn laïi coù lieân quan tröïc tieáp ñeán keá toaùn quaûn trò nhö nguyeân lieäu, vaät tö, giaù thaønh, chi phí…thì gheùp cho caùc nhaân vieân keá toaùn quaûn trò ñaûm traùch. Ñoái vôùi caùc nhaân vieân naøy vöøa ñaûm nhaän thöïc hieän caùc coâng vieäc keá toaùn taøi chính, vöøa thöïc hieän chöùc naêng quaûn trò nhö nhöõng tröôøng hôïp phaân tích, kieåm soaùt…phoái hôïp caùc boä phaän khaùc ñeå thöïc hieän. 3.5.4 Phaân chia chöùc naêng keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò Chöùc naêng boä phaän keá toaùn taøi chính - Phaûn aùnh nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh döïa treân chöùng töø keá toaùn leân heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn vaø tieán haønh toång hôïp ñeå laäp caùc loaïi soå saùch, baùo caùo taøi chính theo quy ñònh. - Ñaûm nhaän caùc phaàn haønh keá toaùn bao goàm: keá toaùn voán baèng tieàn; keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ngaén haïn vaø daøi haïn; keá toaùn haøng toàn kho; keá toaùn coâng nôï phaûi thu phaûi traû; keá toaùn taøi saûn coá ñònh; keá toaùn nguoàn voán; keá toaùn thueá; keá toaùn toång hôïp. - Phaân tích tình hình taøi chính thoâng qua caùc chæ soá taøi chính döïa treân soá lieäu cuûa baùo caùo taøi chính. - Laäp baùo caùo taøi chính phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp döïa treân heä thoáng chuaån möïc keá toaùn. Chöùc naêng boä phaän keá toaùn quaûn trò - Cuõng thöïc hieän chöùc naêng ghi cheùp ban ñaàu, tuy nhieân phaàn lôùn thoâng tin ñaõ ñöôïc boä phaän keá toaùn taøi chính phaûn aùnh treân heä thoáng taøi khoaûn hoån hôïp. Do vaäy keá toaùn quaûn trò chæ caàn giaùm saùt vieäc ghi cheùp naøy vaø thöïc hieän theâm moät soá ghi cheùp rieâng cuûa keá toaùn quaûn trò. - Trong moâ hình keá toaùn hoån hôïp naøy, phaàn keá toaùn chi phí vaø giaù thaønh neân ñeå cho boä phaän keá toaùn quaûn trò thöïc hieän vì noù coù lieân quan ñeán vieäc 69 phaân loaïi chi phí, löïa choïn tieâu thöùc phaân boå, tính giaù thaønh saûn phaåm vaø phaân tích bieán ñoäng chi phí. - Chöùc naêng döï toaùn: coâng taùc döï toaùn lieân quan ñeán nhieàu trung taâm traùch nhieäm khaùc nhau. Do vaäy boä phaän keá toaùn quaûn trò phaûi xaây döïng moät moái lieân keát chaët cheõ vôùi caùc boä phaän khaùc nhö keá hoaïch, saûn xuaát, kinh doanh…. Trong moái lieân keát ñoù phaûi thieát laäp moät quy trình thu thaäp, xöû lyù vaø trao ñoåi thoâng tin ñeå ñaûm bao hieäu quaû chung. - Chöùc naêng kieåm soaùt: ñaây laø chöùc naêng troïng taâm nhaát cuûa keá toaùn quaûn trò vaø cuõng lieân quan ñeán raát nhieàu boä phaän vaø phoøng ban khaùc. - Chöùc naêng phaân tích, ñaùnh giaù, cung caáp thoâng tin ñeå ra quyeát ñònh kinh doanh: chuû yeáu do boä phaän keá toaùn quaûn trò ñaûm traùch döïa treân caùc soá lieäu vaø kyõ thuaät rieâng cuûa keá toaùn quaûn trò Tuøy theo quy moâ, coâng vieäc thöïc teá maø doanh nghieäp phaân coâng vaø boá trí coâng vieäc cho caùc nhaân vieân. Ví duï vôùi quy moâ coù doanh soá 10 trieäu USD/naêm, khoaûng 1000 coâng nhaân, saûn xuaát haøng furniture nhö Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng thì boä phaän keá toaùn taøi chính goàm töø ba ñeán boán ngöôøi: moät tröôûng boä phaän thöïc hieän coâng vieäc ñieàu haønh, toång hôïp vaø phaân tích; hai hoaëc ba nhaân vieân phaân chia caùc coâng vieäc coøn laïi. Boä phaän keá toaùn quaûn trò cuõng goàm töø ba ñeán boán ngöôøi: moät tröôûng boä phaän naém quyeàn ñieàu haønh vaø thöïc hieän chöùc naêng phaân tích, ñaùnh giaù vaø cung caáp thoâng tin cuoái cuøng. Caùc phaàn haønh keá toaùn chi phí giaù thaønh, döï toaùn, kieåm soaùt coù theå giao cho ba ngöôøi thöïc hieän. Vôùi moâ hình boä phaän keá toaùn hoån hôïp naøy thì phaûi coù moät ngöôøi quaûn lyù chung ñoù laø keá toaùn tröôûng, treân keá toaùn tröôûng coù theå coù giaùm ñoác taøi chính hay moät ngöôøi kieâm nhieäm caû hai. Do quy moâ coøn nhoû neân löïa choïn giaûi phaùp kieâm nhieäm phuø hôïp hôn. 70 Theo caùch tieán haønh nhö treân, taïi Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng ñaõ tieán haønh xaây döïng boä maùy keá toaùn, trong ñoù toàn taïi hai maûng song song. Vieäc phaân coâng nhieäm vuï khoâng phaûi taùch bieät haún coâng vieäc keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính rieâng maø coù xeùt ñeán yeáu toá ñaëc thuø cuûa ñôn vò. Cuøng vôùi quaù trình xaây döïng noäi dung thì cô caáu cuõng ñöôïc cuûng coá vaø thay ñoåi ñeå phuø hôïp vôùi coâng vieäc. 3.5.5 Minh hoïa boä phaän keá toaùn quaûn trò taïi Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng ñaõ tieán haønh xaây döïng cô caáu toå chöùc theo höôùng neâu treân vaø böôùc ñaàu ñaõ ñaït keát quaû toát. Chi tieát caùch xaây döïng xin xem phuï luïc 06 vaø phuï luïc 07 - Phuï luïc 06: Phöông höôùng toå chöùc boä maùy keá toaùn taøi chính – keá toaùn quaûn trò taïi Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng. (9 trang) - Phuï luïc 07: Toång keát hoaït ñoäng boä phaän keá toaùn Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng sau 9 thaùng öùng duïng keá toaùn quaûn trò. (2 trang) 3.6 TIN HOÏC HOÙA HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 3.6.1 Vai troø cuûa ERP trong quaûn trò doanh nghieäp ERP – Enterprise Resource Planning: heä thoáng hoaïch ñònh nguoàn löïc doanh nghieäp laø moät giaûi phaùp tin hoïc phuïc vuï cho vieäc quaûn trò doanh nghieäp töø keá toaùn, nhaân söï cho ñeán keá hoaïch saûn xuaát. Trong heä thoáng ERP döõ lieäu ñöôïc lieân keát chaët cheõ, taän duïng nguoàn döõ lieäu chung ñeå phuïc vuï cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong quaûn trò doanh nghieäp. Heä thoáng ERP bao goàm nhieàu moâñun (phaân heä) nhö: quaûn trò keá toaùn, quaûn trò taøi chính, quaûn trò toàn kho, quaûn trò nhaân söï, quaûn trò saûn xuaát, quaûn trò nguoàn löïc doanh nghieäp…Trong ñoù moâñun veà keá toaùn, taøi chính laø raát quan troïng vì noù quaûn lyù nguoàn döõ lieäu quan troïng cuûa caû doanh nghieäp. 71 Khi tieán haønh xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò, trong thôøi gian ñaàu coù theå chöa thích hôïp ñöôïc vôùi heä thoáng ERP. Tuy nhieân vieäc thieát keá phaûi höôùng ñeán thoáng nhaát vôùi heä thoáng ERP ñeå giaûm ñi caùc nghieäp vuï ghi cheùp, xöû lyù thuû coâng cuõng nhö ñaûm baûo nguoàn döõ lieäu cung caáp kòp thôøi, ñaày ñuû vaø chính xaùc. Do vaäy tin hoïc hoùa heä thoáng keá toaùn quaûn trò phaûi ñaët ôû vò trí song song vôùi quaù trình xaây döïng vaø hoaøn thieän noäi dung keá toaùn quaûn trò. Thieáu giaûi phaùp tin hoïc, heä thoáng keá toaùn quaûn trò khoâng theå naøo vaän haønh toát vôùi moät khoái löôïng khoång loà thoâng tin cung caáp. 3.6.2 Khaûo saùt tính naêng caùc phaàn meàm ERP trong vaø ngoaøi nöôùc. Hieän nay treân thò tröôøng Vieät Nam coù hai loaïi phaàn meàm chính: Nhoùm thöù nhaát: laø caùc phaàn meàm keá toaùn ñoùng goùi do caùc coâng ty tin hoïc trong nöôùc phaùt trieån, hieän taïi ñöôïc nhieàu doanh nghieäp coù voán trong nöôùc löïa choïn. Ñieån hình cho loaïi phaàn meàm naøy coù: Accnet2000 cuûa Coâng ty Laïc Vieät, MISA-SME, Fast 2003, Acsoft cuûa VSCD, Effect cuûa BSC, KTV 2000 cuûa Sitec, Lemon Tree cuûa Diginet….Nhìn chung caùc phaàn meàm naøy chæ laø cung caáp phaàn laäp baùo caùo taøi chính, moät soá baùo caùo daïng keá toaùn quaûn trò nhöng khoâng nhieàu. Vì theá caùc phaàn meàm naøy khoâng phaûi laø heä thoáng ERP hoaøn chænh. Giaù cuûa chuùng töø 20 trieäu ñeán hôn 100 trieäu ñoàng. Nhoùm thöù hai laø caùc phaàn meàm do caùc coâng ty nöôùc ngoaøi phaùt trieån. Hieän taïi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi löïa choïn söû duïng caùc phaàn meàm naøy. Caùc heä thoáng naøy hoå trôï haàu heát caùc quy trình quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh, ñích thöïc laø nhöõng heä thoáng ERP hoaøn chænh, khoâng nhöõng ñaùp öùng cho nhu caàu laäp baùo caùo taøi chính maø caùc phaàn meàm naøy hoå trôï maïnh veà keá toaùn quaûn trò, laäp keá hoaïch saûn xuaát. Chuùng ñöôïc thieát keá söû duïng treân heä thoáng maïng khaùch/chuû, cho pheùp nhieàu ngöôøi söû duïng cuøng luùc, ñieån hình laø caùc phaàn meàm: Sun, Exact, MS Solomon, Navision, Accpac… giaù töø 20.000 USD ñeán 72 150.000 USD. Cao caáp hôn nöõa coù caùc phaàn meàm: Oracle Financial, SAP, JD Edwards, PeoplSoft coù giaù töø vaøi traêm nghìn USD. 3.6.3 Caùc vaán ñeà löu yù khi tin hoïc hoùa keá toaùn quaûn trò 3.6.3.1 Khaûo saùt nhu caàu Thieát keá ñöôïc heä thoáng keá toaùn quaûn trò ñaõ khoù, vieäc tin hoïc hoùa heä thoáng laïi caøng khoù hôn. Vieäc tin hoïc hoùa heä thoáng keá toaùn hoaëc xaây döïng caû heä thoáng ERP coù theå choïn giaûi phaùp “töï may ño”- töùc laø coù boä phaän IT (Information Technology) chuyeân ñaûm traùch, thueâ chuyeân gia vieát rieâng hoaëc coù theå choïn giaûi phaùp mua phaàn meàm “ñoùng goùi”- töùc caùc phaàn meàm baùn treân thò tröôøng. Nhöng duø choïn giaûi phaùp naøo cuõng caàn coù moät quaù trình khaûo saùt ban ñaàu thaät kyõ löôõng, naém caùc yeâu caàu thaät cuï theå, döïa vaøo ñaëc thuø doanh nghieäp ñeå thieát keá phaàn meàm hoaëc löïa choïn phaàn meàm phuø hôïp nhaát vôùi doanh nghieäp. Neáu khoâng coù ngöôøi am hieåu taän töôøng vaán ñeà thì neân choïn nhaø tö vaán chuyeân nghieäp. Hoï seõ ñöa ra caùc phöông aùn löïa choïn coù lôïi nhaát nhaèm xaây döïng phaàn meàm ñaït hieäu quaû söû duïng cao. Vieäc xaùc ñònh nhu caàu thaät cuï theå thì quaù trình trieån khai caøng ít toán thôøi gian vaø chi phí. Ñaây laø ñieàu maø caùc doanh nghieäp thöôøng vöôùng phaûi khi tieán haønh xaây döïng heä thoáng ERP. 3.6.3.2 Löïa choïn phaàn meàm Vaán ñeà chi phí Khi löïa choïn phaàn meàm ngoaøi chi phí phaûi traû ñeå coù ñöôïc phaàn meàm, caùc doanh nghieäp caàn chuù yù ñeán chi phí baûo trì. Thoâng thöôøng caùc coâng ty tin hoïc trong nöôùc laáy loaïi chi phí naøy khaù cao, khoaûng 30% giaù trò phaàn meàm/naêm. Trong quaù trình trieån khai phaàn meàm phaùt sinh theâm nhieàu chi phí maø chuùng ta thöôøng khoâng ngôø ñeán. Ví duï caû moät heä thoáng phaûi thay ñoåi theo trong thôøi gian ñaàu ñeå tích hôïp vôùi phaàn meàm, nhieàu khi laïi taêng theâm nhaân söï…Nhieàu doanh 73 nghieäp hieän taïi ñang dang dôõ heä thoáng ERP vì doanh nghieäp khoâng thích öùng ñöôïc. Choïn phaàn meàm thaân thieän vaø deã söû duïng Hieän nay caùc phaàn meàm trong nöôùc coù öu ñieåm deã söû duïng, xaây döïng treân neàn taûng cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam. Tuy nhieân coøn quaù ít chöùc naêng quaûn lyù. caùc phaàn meàm nöôùc ngoaøi thöôøng khoù söû duïng, khoâng thích hôïp hoaøn toaøn vôùi keá toaùn Vieät Nam (hôn nöõa heä thôùng keá toaùn Vieät Nam thöôøng xuyeân thay ñoåi). Nhöng caùc phaàn meàm ERP nöôùc ngoaøi laø moät heä thoáng quaûn lyù toaøn dieän. Chaát löôïng vaø caùc hoaït ñoäng hoå trôï Khi tieán haønh xaây döïng heä thoáng ERP, maëc duø mua phaàn meàm ñoùng goùi hay may ño, caùc doanh nghieäp caàn chuù troïng hoaït ñoäng hoå trôï cuûa nhaø cung caáp. Neáu hoaït ñoäng hoå trôï khi ngöôøi quaûn lyù phaàn meàm chuyeån sang coâng ty khaùc hoaëc caùc coâng ty cung caáp phaàn meàm ngöng kinh doanh phaàn meàm maø doanh nghieäp ñang söû duïng thì seõ phaùt sinh ra raát nhieàu raéc roái. Baûn ñòa hoaù Caùc phaàn meàm trong nöôùc coù öu ñieåm laø deã caäp nhaät khi heä thoáng keá toaùn thay ñoåi, nhöng hieän taïi vaãn chöa xaây döïng ñöôïc caùc baùo caùo keá toaùn quaûn trò höõu duïng, coøn thieáu nhieàu moâñun nöõa môùi laø moät heä thoáng ERP ñaày ñuû. Trong khi caùc phaàn meàm nöôùc ngoaøi thì khaù ñaày ñuû nhöng ña soá söû duïng baèng tieáng anh, xaây döïng treân chuaån möïc keá toaùn quoác teá. Hieän taïi phía caùc nhaø cung caáp caùc phaàn meàm nöôùc ngoaøi cuõng ñang coá gaéng ñieàu chænh caùc heä thoáng ERP söû duïng tieáng Vieät vaø ngaøy caøng thích öùng hôn vôùi keá toaùn Vieät Nam. 74 3.7 MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ AÙP DUÏNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØO CAÙC DOANH NGHIEÄP. Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá vôùi khu vöïc vaø quoác teá trong giai ñoaïn hieän nay laø moät ñoäng löïc quan troïng thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp Vieät Nam tìm moïi caùch gia taêng lôïi theá caïnh tranh treân thöông tröôøng. Caùc lôïi theá khaùch quan nhö giaù nhaân coâng reû, nguyeân lieäu doài daøo hoaëc caùc hoå trôï chính saùch daàn daàn giaûm ñi ñaõ laøm cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam baét ñaàu yù thöùc ñöôïc raèng: gia taêng hieäu quaû quaûn lyù laø moät trong nhöõng keá saùch hôïp thôøi nhaát. Ñieàu ñaùng möøng laø nhieàu doanh nghieäp ngaøy caøng chuù troïng ñeán vieäc hoïc hoûi, nghieân cöùu aùp duïng khoa hoïc quaûn trò. Keá toaùn quaûn trò ñaõ vaø ñang goùp theâm söùc maïnh laøm gia taêng hieäu quaû caùc doanh nghieäp treân theá giôùi vaø caùc doanh nghieäp Vieät Nam khoâng laø moät ngoaïi leä. 3.7.1 Quy trình thöïc hieän Nhö vaäy ñeå aùp duïng keá toaùn quaûn trò vaøo quaûn lyù doanh nghieäp, ñieàu ñaàu tieân caùc doanh nghieäp caàn phaûi coù laø moät ñoäi nguõ caùn boä nghieäp vuï coù am hieåu veà keá toaùn quaûn trò vaø chuû doanh nghieäp phaûi cam keát raèng töøng böôùc ñem keá toaùn quaûn trò öùng duïng vaøo quaûn lyù doanh nghieäp nhaèm taêng hieäu quaû hoaït ñoäng. Neáu trong doanh nghieäp ñaõ coù ngöôøi am hieåu vaø coù khaû naêng trieån khai maø chuû doanh nghieäp chöa nhaän thöùc roõ thì caùc caùn boä naøy phaûi tìm caùch thuyeát phuïc, tìm kieám söï uûng hoä. Chæ khi naøo chuû doanh nghieäp cuøng yù ñònh vôùi caùn boä caáp döôùi, thaáy roõ vai troø keá toaùn quaûn trò thì vieäc öùng duïng môùi coù khaû naêng ñöôïc trieån khai toát. Ñeå öùng duïng ñöôïc keá toaùn quaûn trò, caàn caû moät quaù trình, vaø khoâng phaûi moïi doanh nghieäp öùng duïng ñeàu thaønh coâng. Vieäc xuùc tieán öùng duïng keá toaùn quaûn trò coù mang laïi keát quaû hay khoâng tuøy thuoäc vaøo caùch thöùc trieån khai aùp duïng. Qua quaù trình öùng duïng thöïc teá chuùng toâi ruùt ra ñöôïc caùc lôøi khuyeân daønh 75 cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam nhö sau: Khi baét ñaàu vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò, ñöøng quaù tham voïng trieån khai moät caùch quy moâ vôùi ñaày ñuû noäi dung vaø ôû taát caû caùc boä phaän trong doanh nghieäp. Tuøy theo trình ñoä, ñaëc thuø maø coù nhöõng keá hoaïch töøng böôùc xaây döïng, neáu quaù noân noùng seõ thaát baïi. Caùc böôùc ñeà nghò: Böôùc 1: Cuõng coá vaø hoaøn thieän boä maùy keá toaùn taøi chính. Keá toaùn taøi chính laø moät phaàn neàn taûng cung caáp caùc thoâng tin cho keá toaùn quaûn trò. Vì theá neáu moät heä thoáng keá toaùn taøi chính hoaït ñoäng yeáu keùm seõ khoâng theå naøo cung caáp caùc thoâng tin höõu duïng cho keá toaùn quaûn trò. Hôn nöõa vieäc xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam löïa choïn theo höôùng keát hôïp vôùi keá toaùn taøi chính. Vaäy neân keá toaùn taøi chính cuõng laø moät phaàn cuûa keá toaùn quaûn trò, vieäc cuõng coá laø ñieàu taát nhieân. Nhöõng vieäc laøm gia taêng hieäu quaû boä maùy keá toaùn taøi chính trong quaù trình cuõng coá laïi laø: phaân coâng traùch nhieäm cuï theå hôn, taêng cöôøng hieäu quaû maûng keá toaùn chi phí, xaùc ñònh giaù thaønh saûn phaåm vaø hieäu quaû hoaït ñoäng caùc boä phaän trong doanh nghieäp. Böôùc 2: Xaây döïng noäi dung keá toaùn quaûn trò Vieäc xaây döïng noäi dung keá toaùn quaûn trò aùp duïng vaøo cuï theå doanh nghieäp neân ñi töø nhöõng böôùc cô baûn nhö tieán haønh phaân loaïi chi phí, taäp hoïp chi phí, laäp döï toaùn toång theå, laäp caùc baùo caùo thöïc hieän döï toaùn, phaân tích cheânh leäch chi phí giaù thaønh, chi phí hoaït ñoäng. Caùc noäi dung phaûi xuaát phaùt töø nhu caàu thoâng tin phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù. Caùi khoù lôùn nhaát laø caùc nhaø quaûn trò ñoâi khi cuõng khoâng xaùc ñònh cuï theå mình caàn noäi dung gì, nhö theá naøo. Ví duï khi ra moät quyeát ñònh, nhaø quaûn trò khoâng bieát mình söû duïng thoâng tin loaïi naøo, do ai cung caáp….Thöïc teá ñoù laø do khoâng am hieåu saâu veà keá toaùn quaûn trò noùi rieâng vaø quaûn trò noùi chung. Khi xaùc ñònh ñöôïc nhu caàu thoâng tin, böôùc keá tieáp laø thieát keá baùo caùo ñeå chuyeån taûi thoâng tin vaø keá ñeán laø xaây döïng caùch thöùc thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin. 76 Böôùc 3: Xaây döïng cô caáu toå chöùc Vieäc toå chöùc, phaân coâng nhieäm vuï cuï theå laø heát söùc quan troïng daãn ñeán thaønh coâng cuûa vieäc öùng duïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò. Moät cô caáu toå chöùc khoa hoïc giuùp thoâng tin löu chuyeån nhanh choùng vaø hieäu quaû, quaù trình xöû lyù tieát kieän thôøi gian, kòp thôøi cung caáp thoâng tin. Vieäc xaây döïng cô caáu toå chöùc seõ xaùc ñònh traùch nhieäm roõ raøng cuûa töøng boä phaän vaø caù nhaân trong doanh nghieäp, giuùp heä thoáng keá toaùn hoaït ñoäng nhòp nhaøng. Böôùc 4: Thieát keá chöùng töø, taøi khoaûn, soå saùch, baùo caùo keá toaùn quaûn trò Heä thoáng chöùng töø, taøi khoaûn, soå saùch, vaø baùo caùo keá toaùn quaûn trò ñöôïc ví nhö “boä xöông soáng” cuûa toaøn boä coâng taùc keá toaùn quaûn trò vì ñoù laø nôi ghi cheùp, phaûn aûnh, toång hôïp soá lieäu cuûa toaøn boä coâng taùc keá toaùn quaûn trò. Ñaây laø vieäc heát söùc quan troïng giuùp chuyeån taûi ñaày ñuû, kòp thôøi , hieäu quaû caùc thoâng tin cho caùc caáp quaûn trò thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù vaø ra quyeát ñònh kinh doanh. Böôùc 5: Tin hoïc hoùa Vai troø cuûa tin hoïc cöïc kyø quan troïng trong vieäc xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò. Tin hoïc giuùp giaûm thieåu raát nhieàu coâng taùc toång hôïp tính toaùn. Tuy nhieân caàn heát söùc löu yù bôûi vì ñoái vôùi nhöõng moâ hình quaûn lyù phöùc taïp, tin hoïc ñoâi luùc laø con dao hai löôõi, neáu öùng duïng toát thì mang laïi keát quaû, öùng duïng khoâng toát laïi trôû thaønh gaùnh naëng vì chi phí phaân cöùng vaø phaàn meàm xöû lyù hieän coøn khaù ñaét. 3.7.2 Kieán nghò cho nhöõng nghieân cöùu saép tôùi Keá toaùn quaûn trò ñieån hình cuûa moâ hình quaûn lyù theo muïc tieâu taøi chính (MBO-Management By Financical Ojective). Ñaây laø moâ hình ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå cho söï phaùt trieån saûn xuaát vaø phaùt trieån kinh teá cuûa nhieàu nöôùc trong theá kyû qua. Tuy nhieân do tính caïnh tranh treân thöông tröôøng ngaøy caøng gay 77 gaét, baûn thaân moâ hình quaûn lyù MBO cuõng khoâng thích nghi, ñoåi môùi kòp thôøi vôùi thôøi ñaïi, vì theá noù boäc loä haïn cheá. Trong khoaûng 15 naêm trôû laïi ñaây, giôùi quaûn trò baét ñaàu chuù troïng ñeán moâ hình quaûn lyù môùi ñoù laø quaûn lyù theo quaù trình (MBP – Management By Process). Heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng QMS laø moät daïng cuûa moâ hình quaûn lyù naøy. Tuy nhieân theo taùc giaû ñeà taøi naøy, moâ hình quaûn lyù MBP cuõng coù haïn cheá laø quaù chuù troïng ñeán xaây döïng quaù trình maø khoâng quan taâm ñeán vieäc xaây döïng, xöû lyù nguoàn thoâng tin, soá lieäu cung caáp. Do vaäy ñaây cuõng khoâng phaûi laø moâ hình hoaøn haûo. Ñieàu minh chöùng laø vieäc öùng duïng ISO coù luùc trôû thaønh moät phong traøo, nhieàu doanh nghieäp ñang gaëp phaûi nhöõng khoù khaên trong quaù trình aùp duïng. Do vaäy vieäc nghieân cöùu saâu hôn veà moái lieân heä giöõa hai moâ hình quaûn lyù MBO vaø MBP maø ñieån hình laø söï lieân heä cuûa heä thoáng keá toaùn quaûn trò vaø heä thoáng quaûn trò chaát löôïng QMS laø heát söùc quan troïng trong giai ñoaïn hieän nay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Caùc coâng trình nghieân cöùu keá tieáp neân ñi saâu tìm hieåu ñieåm chung giöõa hai heä thoáng, tìm ra nhöõng haïn cheá cuûa moãi heä thoáng vaø ñöa ra caùc caùch khaéc phuïc, cuõng nhö boå sung theâm noäi dung ñeå hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù. 78 KEÁT LUAÄN Ñaây laø moät coâng trình ñöôïc nghieân cöùu vaø ñang ñöa vaøo öùng duïng thöïc teá taïi Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng, xuaát phaùt töø nhöõng nhu caàu ñöôïc xem laø caáp thieát veà soá lieäu phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù doanh nghieäp. Taïi coâng ty naøy, heä thoáng keá toaùn quaûn trò ñaõ phaùt huy taùc duïng tích cöïc giuùp cho caùc caáp quaûn lyù doanh nghieäp ra vaø thöïc thi caùc quyeát ñònh hieäu quaû hôn. Thoâng quaù quaù trình xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò, caùc maët quaûn lyù khaùc cuûa coâng ty cuõng ñöôïc cuõng coá vaø hoaøn thieän hôn nhö: quaûn lyù keá toaùn, taøi chính, kieåm soaùt vaän haønh saûn xuaát, quaûn lyù chaát löôïng. Taùc giaû ñeà taøi coù nhieàu naêm laø vieäc trong ngaønh cheá bieán goã, tröïc tieáp quaûn lyù coâng taùc taøi chính keá toaùn, coù ñieàu kieän tham quan, hoïc hoûi kinh nghieäm ôû caùc doanh nghieäp cuøng ngaønh khaùc. Thoâng qua ñoù taùc giaû nhaän thaáy ñöôïc nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa Coâng ty Coå phaàn Höng Vöôïng noùi rieâng vaø cuûa caùc doanh nghieäp cheá bieán goã khaùc noùi chung, xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä nhu caàu veà thoâng tin keá toaùn phuïc vuï cho vieäc quaûn lyù doanh nghieäp. Nhöõng thuaän lôïi ñoù ñaõ quyeát ñònh cho söï thaønh coâng cuûa vieäc öùng duïng keá toaùn quaûn trò vaøo thöïc teá. Ñeà taøi ñöôïc xaây döïng döïa treân söï xem xeùt ôû bình dieän caùc doanh nghieäp cuøng ngaønh, neân coù theå öùng duïng toát vaøo caùc doanh nghieäp cheá bieán goã khaùc, vaø cuõng coù theå môû roäng ra cho nhieàu doanh nghieäp saûn xuaát. Noäi dung ñeà taøi ñöôïc xaây döïng theo höôùng cuõng coá nhöõng noäi dung ñaõ öùng duïng, hoaøn thieän caùc noäi dung ñang trieån khai vaø ñònh höôùng moät soá noäi dung ñeå hoaøn chænh heä thoáng keá toaùn quaûn trò. Ñeå thuaän lôïi cho vieäc öùng duïng, noäi dung chia laøm hai nhoùm: Nhoùm thöù nhaát laø caùc noäi dung thuoäc veà coâng taùc trieån khai, ñeà caäp ñeán caùc kyõ thuaät cô baûn cuûa keá toaùn quaûn trò bao goàm: caùch laäp heä thoáng döï toaùn; caùch laäp heä thoáng kieåm soaùt vaän haønh saûn xuaát vaø caùch xaây döïng heä thoáng ra 79 quyeát ñònh. Quaù trình laäp döï toaùn chia laøm saùu böôùc, heä thoáng kieåm soaùt chia laøm ba caáp ñoä vaø caùch chuyeån taûi thoâng tin cho quaûn trò caáp cao ñeå ra quyeát ñònh thoâng qua caùc baøi phaân tích ñöôïc taùc giaû nhaán maïnh ôû noäi dung naøy. Nhoùm thöù hai laø noäi dung thuoäc veà coâng taùc toå chöùc heä thoáng keá toaùn quaûn trò bao goàm: caùch thöùc xaây döïng moâ hình toå chöùc boä phaän keá toaùn quaûn trò ñaõ ñöa ra caùc yeâu caàu, naêm böôùc thöïc hieän, moâ hình chung vaø ñöôïc minh hoaï cuï theå; caùch thieát keá chöùng töø, taøi khoaûn, soå saùch, baùo caùo keá toaùn quaûn trò xaây döïng theo caùch khoa hoïc, deã aùp duïng, duøng chung cho caû keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò vaø deã daøng tin hoïc hoaù. Ñieåm ñaëc bieät ôû ñeà taøi naøy laø taùc giaû ñaõ neâu ra moái quan heä giöõa heä thoáng keá toaùn quaûn trò vaø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån ISO 9001:2000. ÔÛ hai heä thoáng naøy coù nhöõng ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau. Qua vieäc nghieân cöùu taùc giaû ñaõ neâu baät vai troø boå sung cuûa keá toaùn quaûn trò ñoái vôùi heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån ISO 9001:2000 ôû caùc maët maø heä thoáng naøy coøn thieáu. Caùch trình baøy nhöõng vaán ñeà ñöôïc xaây döïng coù tính traät töï, heä thoáng, caùc böôùc tieán haønh cuï theå. Ngöôøi ñoïc seõ baét gaëp ôû phaàn cuoái luaän vaên caùc böôùc caàn thieát khi baét tay vaøo xaây döïng vaø öùng duïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò maø taùc giaû kieán nghò döïa treân nhöõng kinh nghieäm thöïc teá. Taùc giaû muoán thoâng qua ñeà taøi naøy moät laàn nöõa khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa keá toaùn quaûn trò ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù doanh nghieäp hieän taïi vaø nhaèm chöùng minh raèng nhöõng nhöõng lyù thuyeát ñöôïc giaûng daïy ôû nhaø tröôøng laø neàn taûng cho nhöõng öùng duïng trong thöïc teá, nhöng phaûi bieát caùch uyeån chuyeån vaø linh ñoäng khi aùp duïng taïi doanh nghieäp. Taùc giaû raát taâm ñaéc vôùi ñeà taøi vaø xem ñaây laø böôùc khôûi ñaàu thuaän lôïi laøm neàn taûng cho vieäc tieáp tuïc nghieân cöùu saâu hôn moân hoïc naøy. 80 ._.