Bài giảng Quản lý chất thải rắn (Bản đẹp)

hải rắn đô thị.
Giúp sinh viên hiểu được những giải pháp quản lý chất thải rắn tại đô thị hiện nay tại nước ta và áp dụng các nguyên tắc quản lý vào thực tiễn. TÓM TẮT NỘI DUNG MÔN HỌC
Tổng quan về quản lý rác thải
Những tác hại của rác thải
Các quan điểm quản lý rác thải
Các hệ thống và công cụ quản lý rác thải
Hiện trạng quản lý rác thải đô thị ở nước ta 2/28/2012 3 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ RÁC THẢI
Cơ sở lý luận và lịch sử các quan điểm về quản lý rác thải
Khái niệm về rác thải
Nguồn gốc rác thải
Phân loại rác thải
Thành phần rác thải LỊCH SỬ CÁC QUAN ðIỂM VỀ RÁC THẢI
Rác thải luôn sản sinh trong tự nhiên và hoạt động của con người. Riêng trong hoạt động của con người rác thải được tạo ra với tốc độ nhanh và khối lượng lớn. Tự nhiên Nguyên liệu Năng lượng Chất thải sản xuất Chất thải sinh hoạt Hoạt động sản xuất Sinh hoạt 2/28/2012 4 Khái niệm về rác thải
Chất thải (Waste) là toàn bộ các loại vật chất được con người loại bỏ trong các hoạt động kinh tế-xã hội bao gồm hoạt động sản xuất và hoạt động sống. Chia theo trạng thái tồn tại có các loại chất thải sau: Nước thải: chất thải lỏng Khí thải: chất thải dạng khí Rác thải: dạng rắn ðặc trưng của chất thải rắn
Dạng rắn, về mặt vật lý nó cũng chứa các vật chất giống như sản phẩm hữu dụng
Bị loại bỏ trong cuộc sống, tính thiếu hữu dụng, thiếu giá trị sử dụngd
Cần phải được thu dọn và xử lý 2/28/2012 5 WASTE GENERATION RAPIDLY INCREASING ORGANIC WASTE IS LEFT UNUTILIZED PROBLEMS OF SOLID WASTE MANAGEMENT LACK OF AWARNESS AMONG THE CITIZENS SHORTAGE OF LAND FOR FINAL DISPOSAL OF WASTE INADEQUATE WASTE COLLECTION DEPLETION OF ORGANIC MATTER IN THE SOIL Quá trình tạo nên “Vấn ñề chất thải”
Sự phát sinh chất thải là tất yếu
Đầu vào là nguyên liệu và năng lượng từ hệ môi trường tự nhiên và là đầu ra của hệ xã hội.
Vòng đời của vật liệu nhanh hay chậm tuỳ thuộc vào quyết định tốc độ tạo rác.
Khả năng đồng hoá của môi trường tự nhiên cũng chịu ảnh hưởng của tốc độ tạo rác. 2/28/2012 6 Vấn ñề bảo tồn tài nguyên
Vào năm 1972, cuốn sách Limits to growth được xuất bản. Nó tranh luận rằng tỉ lệ sử dụng tài nguyên không tái sinh và các nguồn năng lượng có thể sẽ không tiếp tục một cách vô tận.
Hai mươi năm sau, cuốn tiếp theo, Beyond the limits (Bên kia những giới hạn) (Meadows et al., 1992) cũng đề cập về vấn đề tương tự, nhưng với sự khẩn trương hơn. Nguyên liệu đang được khai thác với tốc độ nhanh hơn tốc độ tái tạo tự nhiên hay tốc độ tìm ra các nguồn thay thế.
Thật vậy, lượng nguyên liệu hữu dụng trong các bãi chôn lấp cao hơn trong các mỏ quặng nguyên liệu thô. Rồi đến một ngày người ta sẽ đào xới khai thác các bãi chôn lấp như đã xảy ra ở một số nước. 2/28/2012 7 Sự gia tăng khối lượng
Lượng chất thải rắn thải ra hàng năm khoảng 6 tỉ tấn (năm 2004, chưa kể rác xây dựng, khai thác mỏ và nông nghiệp), trong đó khoảng 4 tỉ tấn được thu gom.
Trong số này, khoảng Gia tăng thành phần nguy hại
Trong xã hội nguyên thuỷ lượng rác thải ra ít, khả năng làm sạch của môi trường còn lớn và rác thải chủ yếu có nguồn gốc từ tự nhiên.
Thời kỳ cổ đại và phong kiến rác thực phẩm và rác đô thị thải bỏ tràn lan gây mùi hôi, ròi bọ và dịch bệnh
Gia tăng các thành phần nguy hại như rác điện tử, bao nylondTrong đó, phải kể đến vấn nạn rác có nguồn gốc từ các vật liệu tổng hợp khó phân huỷ. 2/28/2012 8
Bùng nổ dân số cùng với nó là tăng nhanh khai thác tài nguyên và tăng nhanh khối lượng rác.
Quan điểm tiêu thụ của người dân các nước phát triển Thaønh phaàn Höõu cô cuûa raùc sinh hoaït ôû caùc nöôùc vaø cuûa TP HCM. Thaønh phaàn Caùc nöôùc thu nhaäp thaáp (%) Caùc nöôùc thu nhaäp trung bình (%) Caùc nöôùc thu nhaäp cao (%) TP. Hoà Chí Minh (%) Thöïc phaåm 40-85 20-65 6-30 65-95 Giaáy 20-45 0,05-25 Carton 1-10 8-30 5-15 0,0-0,01 Bao nilon 1,5-17 Plastic 1-5 2-6 2-8 0,0-0,01 Vaûi 1-5 2-10 2-6 0-5 Cao su 0-2 0,0-1,6 Da 1-5 1-4 0-2 0,0-0,05 Raùc vöôøn 10-20 Goã 1-5 1-10 1-4 0,0-3,5 Vi sinh vaät - - - 2/28/2012 9 Thời gian phân huỷ của một số loại rác thải •1 tờ vé số: 1tháng •1 mảnh vải cotton: 5 tháng •1 túi nilon: 30-40 năm •1 lon thiếc: 100 năm •1 lon nhôn: 200 – 500 năm •1 ly nhựa cứng: 450 năm •1 chai thuỷ tinh: mãi mãi không tự phân hủy được. Thành phần hữu cơ không ñược xử lý theo hướng bền vững 2/28/2012 10 Vấn ñề ô nhiễm môi trường
Hình ảnh những con sông đầy rác, ứ đọng và hôi thối ở châu Á, châu Phi
Hình ảnh những đống rác đầy hôi thối gần khu dân cư. Trong quá khứ đã có những thời kỳ ô nhiễm rác thải đã gây nhiều dịch bệnh. Những lò đốt rác thô sơ với lượng khí thải chứa dioxin cao hơn nhiều lần cho phép Những sự cố rỉ nước bãi rác gây ô nhiễm ENVIRONMENTAL AND HEALTH PROBLEMS IN URBAN AREAS Polluting Ground & Surface Water Polluting Soil VERMINS Spreading more than 40 Diseases METHANE GAS Bad Odor & Green House gas 2/28/2012 11 Tình hình chất thải rắn trên thế giới
Lượng chất thải rắn thải ra hàng năm khoảng 6 tỉ tấn (năm 2004, chưa kể rác xây dựng, khai thác mỏ và nông nghiệp)
Trong số này, khoảng 3,0-4,0 tỉ tấn được thu gom và xử lý.
Với tốc độ phát triển kinh tế và thói quen tiêu dùng, lượng rác thải dự kiến còn tăng thêm nữa. Bảng 3.3 Söï sinh ra chaát thaûi raén ñoâ thò ôû caùc quoác gia Quoác gia Toàng CTRĐT(kg/ngöôøi/naêm) Aùo 325 Bæ 343 Coäng hoøa Seùc 251 Ñan Maïch 475 Phaàn Lan 624 Phaùp 328 Ñöùc 350 Hy Laïp 296 Hungary 463 Ai xô len 314 Ai len 312 YÙ 348 Luùc xem bua 445 Haø Lan 497 Na Uy 472 Ba Lan 338 Boà Ñaøo Nha 257 Coäng hoøa Xloâ Vaùc 359 Taây Ban Nha 322 Thuïy Ñieån 374 Thuïy Só 441 Thoã Nhó Kyø 353 Vöông quoác Anh 348 EC trung bình 350 Myõ 720 Nhaät Baûn 410 Soá lieäu naêm 1990 Nguoàn: EUROSTAT (1994a,b); OECD (1993) 2/28/2012 12 WASTE GENERATION •Domestic •Commercial •Industrial •Street Sweeping •Hospital & Clinical Waste TEMPORARY STORAGE •At the Source of Generation COLLECTION •Community bin System •Demountable Container •House-to-House Collection TRANSPORTATION •Open Truck Collection •Demountable truck •Tractor & trailor DISPOSAL •Open and Crude Dumping EXISTING SYSTEM OF SWM WASTE GENERATION TEMPORARY STORAGE WASTE GENERATION WASTE GENERATION COLLECTION TRANSFER STATION DISPOSAL PROCESSING & RECYCLING TRANSPORTATION IDEAL SYSTEM OF SWM HEÄ THOÁNG XAÕ HOÄI Nguyeân Lieäu Thoâ Naêng Löôïng Hoá choân raùc MOÂI TRÖÔØNG Phuïc Hoài Naêng Löôïng Phuïc hoài nguyeân lieäu Quaûn lyù raùc thaûi toång hôïp Vòng đời của rác – Life Cycle of Solid Waste 2/28/2012 13 Nguồn gốc chất thải rắn
Các khu dân cư: chất thải sinh hoạt
Trung tâm thương mại
Cơ quan, trường học
Nhà máy, xí nghiệp, cơ sở sản xuất
Công trình xây dựng
Các trạm xử lý nước thải Phân loại chất thải rắn
Theo công dụng: rác bao bì, thực phẩmd
Tính chất vật liệu-thành phần (thủy tinh, giấy...), rác hữu cơ, vô cơ, dễ phân huỷ, khó phân huỷ.
Theo hình thức xử lý: rác có thể đốt, có thể làm phân bón, có thể tái chế;
Theo nguồn gốc phát sinh: rác sinh hoạt, thương mại, nông nghiệp, công nghiệpd
Theo cấp độ an toàn: rác độc hại (dễ gây phản ứngvà không độc hại. 2/28/2012 14 Cách phân loại rác thải ñô thị thông thường
Rác độc hại
Rác dễ phân huỷ (hữu cơ)
Rác khó phân huỷ (vô cơ) Rác ñộc hại Là những loại rác có chứa thành phần độc hại, dễ ăn mòn, lở loét, ung thư, dễ gây nổ, gây cháy. Trong thành phần rác thải sinh hoạt, rác độc hại gồm:
Raùc y teá chöa ñöôïc phaân loïai rieâng
Raùc cuûa caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh coù nhöõng hoùa chaát ñoäc haïi
Raùc töø caùc saûn phaåm ñoäc haïi nhö pin, accu, myõ phaåm, chaát taåy röûa, daàu nhôùt, ... 2/28/2012 15 2/28/2012 16 Rác dễ phân huỷ (hữu cơ) Nhöõng thaønh phaàn deã bò phaân huûy bôûi vi khuaån, vi sinh vaät coù saün trong moâi tröôøng töï nhieân
Thöïc phaåm, thöùc aên dö thöøa
Xaùc cheát ñoäng vaät
Caønh, laù caây
Thaønh phaàn naøy thöôøng chieám tyû leä lôùn töø 65 – 85% trong raùc thaûi sinh hoaït,
Ñaëc bieät sau khi bò phaân huûy, chuùng trôû thaønh nhöõng chaát muøn höõu ích cho vieäc troàng troït Rác khó phân huỷ (vô cơ) Nhöõng thaønh phaàn khoù bò phaân huûy bôûi vi sinh vaät töï nhieân
Thuûy tinh, saønh söù, gaïch, caùt.
Nhöïa caùc loïai.
Caùc loïai Kim loïai nhö: saét, nhoâm, ñoàng, chì, keõm ...
Trong ñoù kim loaïi, thuûy tinh, nhöïa ñeàu coù theå taùi söû duïng hoaëc taùi cheá ñöôïc. 2/28/2012 17 Cơ sở và ý nghĩa của phân loại
Cách thức phân loại tuỳ thuộc vào mục tiêu mà chính quyền địa phương đặt ra.
Phù hợp với hệ thống thu gom, vận chuyển và công nghệ xử lý được lựa chọn
Giúp tăng cường hiệu quả của xử lý
Page 19 Thành phần rác
Là tỉ lệ các loại vật liệu có mặt trong rác thải
Tỉ lệ này quyết định việc chọn lựa công nghệ vận chuyển và xử lý rác. 2/28/2012 18 Thaønh phaàn Höõu cô cuûa raùc sinh hoaït ôû caùc nöôùc vaø cuûa TP HCM. Thaønh phaàn Caùc nöôùc thu nhaäp thaáp (%) Caùc nöôùc thu nhaäp trung bình (%) Caùc nöôùc thu nhaäp cao (%) TP. Hoà Chí Minh (%) Thöïc phaåm 40-85 20-65 6-30 65-95 Giaáy 20-45 0,05-25 Carton 1-10 8-30 5-15 0,0-0,01 Bao nilon 1,5-17 Plastic 1-5 2-6 2-8 0,0-0,01 Vaûi 1-5 2-10 2-6 0-5 Cao su 0-2 0,0-1,6 Da 1-5 1-4 0-2 0,0-0,05 Raùc vöôøn 10-20 Goã 1-5 1-10 1-4 0,0-3,5 Vi sinh vaät - - -
Thành phần rác khác nhau theo từng địa phương, khu vực, từng thời điểm và phụ thuộc vào đặc điểm kinh tế, thói quen sinh hoạt, phong tục và điều kiện tự nhiên của mỗi vùng.
Ví dụ: Ở Vịêt Nam, mùa trái cây tỉ lệ thành phần hữu cơ tăng cao, cuối năm tỉ lệ rác vô cơ tăng. 2/28/2012 19 Khối lượng chất thải rắn TP.HCM
> 6.000 tấn/ngày = 0,8 kg/người/ngày
Bằng 10.000 m3 = toà nhà diện tích 1.000 m2 cao 10m.
Vài số liệu về tái chế: tái chế giấy tiết kiệm được 60% năng lượng so với sản xuât giấy từ cây rừng. 1 tấn giấy tái chế cứu được 16 cây rừng to.