Tài liệu Đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng thuỷ sản của ngành thuỷ sản Việt Nam vào thị trường Mỹ: ... Ebook Đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng thuỷ sản của ngành thuỷ sản Việt Nam vào thị trường Mỹ
45 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1295 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng thuỷ sản của ngành thuỷ sản Việt Nam vào thị trường Mỹ, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ch¬ng i
c¬ së vµ tÇm quan träng cña viÖc nghiªn cøu thÞ trêng thuû s¶n mü ®èi víi xuÊt khÈu thuû s¶n viÖt nam.
Tæng quan vÒ thÞ trêng thuû s¶n Mü
1. S¬ lîc t×nh h×nh kinh tÕ Mü
§· tõ l©u Mü lu«n ®îc coi lµ cêng quèc kinh tÕ sè mét thÕ giíi, liªn tôc t¨ng trëng æn ®Þnh. Quy m« tæng GDP lu«n duy tr× ë møc trªn 10.000 tû USD, chiÕm trªn 20% GDP toµn cÇu, chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch th¬ng m¹i quèc tÕ. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ë Mü ®¹t 23.050 USD vµo lo¹i hµng ®Çu thÕ giíi, xuÊt khÈu hµng n¨m ®¹t trªn 800 tû USD, vµ nhËp khÈu còng thêng xuyªn ®¹t ë møc kû lôc 1.200 tû USD[1]
Kh«ng nh÷ng thÕ, Mü cßn lµ níc ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu vµ thóc ®Èy tù do ho¸ th¬ng m¹i ph¸t triÓn. Bëi v×, viÖc më réng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó xuÊt khÈu ra thÞ trêng toµn cÇu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cho sù t¨ng trëng kinh tÕ Mü. Møc ®é phô thuéc cña nÒn kinh tÕ Mü vµo mËu dÞch quèc tÕ ngµy cµng t¨ng. §iÒu nµy më ra v« vµn c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi mong muèn lµm ¨n trªn ®Êt Mü. Kim ng¹ch xuÊt khÈu Hoa Kú ®· t¨ng tõ 14% GDP n¨m 1986 lªn 25% n¨m 1998[2]. Tuy vËy, Mü còng lµ níc hay dïng chiªu bµi tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Ó yªu cÇu c¸c quèc gia kh¸c më cöa thÞ trêng cña hä cho c¸c C«ng ty cña m×nh, nhng l¹i t×m c¸ch b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong níc th«ng qua hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ m«i trêng...
Vµi ba n¨m trë l¹i ®©y Mü tr¶i qua rÊt nhiÒu th¨ng trÇm vµ biÕn ®éng, ®Æc biÖt lµ sù kiÖn 11/9 n¨m 2001 (2 n¨m sau khi tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ®¹t ®Ønh 4,5% n¨m 1999) ®· ®Ó l¹i nh÷ng hÖ qu¶ xÊu cho tæng thÓ nÒn kinh tÕ. Vµo thêi ®iÓm nµy ngêi ta b¾t ®Çu lo l¾ng vÒ mét cuéc suy tho¸i kinh tÕ kh«ng thÓ lêng hÕt møc ®é. Sau th¶m ho¹ 11/9, c¸c c«ng ty trªn kh¾p níc Mü t¹m thêi ngng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chê ®îi t×nh h×nh biÕn ®æi míi. Sù kiÖn nµy kh«ng chØ g©y khã kh¨n ®èi víi kinh tÕ Mü mµ cßn c¶n trë ho¹t ®éng kinh doanh cña nhiÒu doanh nghiÖp ®ang cã hîp ®ång lµm ¨n víi nhiÒu c«ng ty cña quèc gia nµy. Quan träng nhÊt lµ sù sôp ®æ lßng tin cña ngêi tiªu dïng. Hä lu«n tá ra lo l¾ng cho sù an toµn cña m×nh. Thay v× tiªu tiÒn mua s¾m nh tríc ®©y, ngêi Mü ®· b¾t ®Çu tiÕt kiÖm trong chi tiªu, yªu cÇu ®èi víi vÖ sinh an toµn thùc phÈm ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu v× ngêi tiªu dïng Mü lo sî m×nh cã thÓ bÞ khñng bè b»ng vò khÝ sinh häc bÊt cø lóc nµo. Bé Th¬ng M¹i Mü cho biÕt, th©m hôt mËu dÞch 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 lªn tíi 29,41 tû USD, kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m m¹nh, tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng h¬n 5%, GDP chØ t¨ng 0,2% so víi n¨m tríc[3]...
MÆc dï chÝnh phñ Mü ®· cã hµng lo¹t ®iÒu chØnh trong chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ tµi chÝnh tiÒn tÖ, nÒn kinh tÕ Mü ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy sù phôc håi vµo ®Çu n¨m 2002, nh÷ng bÊt æn cha ph¶i lµ ®· hÕt. ThÞ trêng chøng kho¸n suy yÕu, tû lÖ thÊt nghiÖp vÉn cao, ®Æc biÖt lµ hµng lo¹t c¸c vô bª bèi vÒ kÕ to¸n kiÓm to¸n cña c¸c tËp ®oµn lín nh Enron, Worldcom, Xerox bÞ ®a ra ¸nh s¸ng. T¨ng trëng c¶ n¨m 2002 nÒn kinh tÕ Mü ®îc ghi nhËn ë møc 2,4%[4]. Trong thêi gian tiÕn hµnh cuéc chiÕn ë Iraq nÒn kinh tÕ Mü l¹i tiÕp tôc chÞu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. ThÞ trêng chøng kho¸n t¨ng gi¶m bÊt thêng, lµn sãng ph¶n ®èi dïng hµng Mü t¨ng cao ë mét sè quèc gia. Tuy nhiªn, theo mét sè dù b¸o cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña n¨m 2003 cã thÓ ®¹t møc 2,4% (thÊp h¬n møc dù b¸o cña Bé Th¬ng M¹i Mü tríc ®©y( 2,5%)[5].
ThÞ trêng Mü ®Çy tiÒm n¨ng ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i ®èi víi c¸c th¬ng nh©n ViÖt Nam. Song, bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm ¨n thuËn lîi, m«i trêng kinh doanh hÊp dÉn, thÞ trêng Mü còng lu«n tiÒm tµng nhiÒu nguy c¬, rñi ro thÊt b¹i ngay tõ trong c¬ cÊu phøc t¹p cña nÒn kinh tÕ Mü vµ nh÷ng nh©n tè kh«ng thuËn tõ bªn ngoµi.
2. Tæng quan vÒ ngµnh thuû s¶n Mü
Xøng ®¸ng víi vÞ thÕ cña nÒn kinh tÕ, thuû s¶n lµ mét ngµnh rÊt ph¸t triÓn ë Mü. Mü lµ mét trong sè Ýt c¸c quèc gia cã tiÒm n¨ng nguån lîi thuû s¶n giµu cã vµ phong phó bËc nhÊt thÕ giíi. Kh¸c víi mét sè ngµnh thuû s¶n cña c¸c quèc gia kh¸c, Mü cã nh÷ng bé luËt hÕt søc nghiªm ngÆt quy ®Þnh viÖc b¶o vÖ vµ duy tr× còng nh ph¸t triÓn nguån lîi h¶i s¶n l©u dµi. MÆt kh¸c, nhê vµo hÖ thèng qu¶n lý nhµ níc ®èi víi nghÒ c¸ rÊt khoa häc nªn ngµnh thuû s¶n Mü ®îc vËn hµnh mét c¸ch hiÖu qu¶. Mü ®ång thêi lµ mét níc cã tiÕng nãi quan träng trong c¸c vÊn ®Ò vÒ nghÒ c¸ thÕ giíi vµ khu vùc vµ ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i trêng vµ thiªn nhiªn hoang d·.
Ngµnh thuû s¶n Mü lµ mét ngµnh mang ®Ëm tÝnh th¬ng m¹i víi tÝnh chuyªn nghiÖp rÊt cao. Mü chØ tËp trung vµo khai th¸c vµ nu«i trång c¸c lo¹i h¶i s¶n cã gi¸ trÞ, mang tÝnh sinh lêi cao, ®îc a chuéng trªn ®Êt Mü vµ trªn toµn thÕ giíi. Xu thÕ chung cña ngµnh thuû s¶n Mü hiÖn nay lµ gi¶m dÇn s¶n lîng khai th¸c vµ t¨ng dÇn s¶n lîng nu«i trång nh»m b¶o vÖ vµ duy tr× nguån lîi thuû s¶n phong phó, ®ång thêi kh«ng lµm ph¬ng h¹i ®Õn m«i trêng sinh th¸i. §iÒu nµy ®îc minh ho¹ rÊt râ ë b¶ng biÓu díi ®©y:
B¶ng I.1: Tæng s¶n lîng thuû s¶n cña Mü trong 2 thËp kû qua
(§¬n vÞ: triÖu tÊn)
N¨m
1981
1985
1987
1990
1995
1996
1997
1998
1999
Tæng S¶n lîng
4
5
6
5,8
5,6
5,4
5,4
5,2
5,1
Nguån: B¸o c¸o thÞ trêng Mü – Bé Thuû s¶n
Cïng song hµnh víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n, thÞ trêng thuû s¶n Mü còng cho thÊy tiÒm n¨ng ph¸t triÓn to lín. HiÖn nay Mü lµ thÞ trêng thuû s¶n lín trªn thÕ giíi ®¸nh b¹i c¸c thÞ trêng kh¸c nh NhËt, EU ®Ó chiÕm lÜnh vÞ thÕ dÉn ®Çu. Tæng kim ng¹ch ngo¹i th¬ng thuû s¶n n¨m 2000 ®¹t trªn 13 tû USD gÇn s¸nh ngang víi kim ng¹ch cña thÞ trêng NhËt B¶n. [6]
ThÞ trêng thuû s¶n Mü mang nh÷ng ®Æc thï riªng biÖt, ®a d¹ng vµ kh¸ phøc t¹p. Cã thÓ tãm lîc nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng thuû s¶n Mü nh sau:
Ngêi tiªu dïng hµng n¨m chi kho¶ng 50 tû USD cho c¸c lo¹i thñy s¶n, trong ®ã kho¶ng 32 tû qua c¸c c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm vµ 17 – 18 tû qua c¸c cöa hµng b¸n lÎ. Trung b×nh hiÖn nay mçi ngêi Mü tiªu dïng kho¶ng 14,9 pounds thuû s¶n hµng n¨m, t¨ng so víi 12,5 pounds nh÷ng n¨m 80 vµ 10,3 pounds nh÷ng n¨m 60. Dù b¸o nhu cÇu thuû s¶n trong nh÷ng n¨m s¾p tíi ë Mü sÏ liªn tôc t¨ng do thuû s¶n lµ lo¹i thùc phÈm rÊt tèt cho søc khoÎ[7].
Sù ph¸t triÓn hng thÞnh cña thÞ trêng thuû s¶n Mü phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Mü. §iÒu nµy ®îc minh chøng rÊt râ nhÊt lµ sau khi Mü khñng bè ngµy 11/9, nÒn Kinh tÕ Mü ®· cã dÊu hiÖu t¨ng chËm l¹i thËm chÝ r¬i vµo suy tho¸i. §iÒu nµy ®· kÐo theo t©m tr¹ng lo ©u vÒ mét cuéc khñng bè b»ng thùc phÈm sinh häc, tõ ®ã nhu cÇu cho mÆt hµng thuû s¶n cao cÊp còng gi¶m theo.
Ngêi Mü thiªn vÒ c¸c s¶n phÈm mang h¬ng vÞ cña s«ng biÓn ®¾t tiÒn nh t«m he, t«m hïm, c¸ ngõ, c¸ håi, cua biÓn vµ c¸c s¶n phÈm cao cÊp kh¸c nh c¸ phi lª, t«m nân, thÞt cua, c¸ ®ãng hép..Tuy Mü nhËp khÈu hÇu hÕt c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ tõ thÊp ®Õn cao, nhng thuû s¶n nhËp khÈu tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ®Æc s¶n ®¾t tiÒn nh ®· dÉn ë trªn.
ThÞ trêng thuû s¶n Mü lµ thÞ trêng mang tÝnh chÊt më, quy tô sù tham gia giao th¬ng thuû s¶n cña h¬n 120 quèc gia trªn toµn thÕ giíi. Sù c¹nh tranh ë thÞ trêng thuû s¶n Mü lµ cùc kú khèc liÖt. C¸c quèc gia xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ®Òu ph¶i ganh ®ua g¾t gao dµnh chç ®øng trªn thÞ trêng. Cã thÓ kÓ ra ®©y mét sè nhµ xuÊt khÈu hµng ®Çu sang thÞ trêng Mü lµ: Th¸i Lan, Trung Quèc, Ecuador, Mexico...
Mét ®Æc ®iÓm hÕt søc quan träng cña thÞ trêng thuû s¶n Mü n÷a lµ, Mü thêng g¾n ngo¹i th¬ng thuû s¶n víi c¸c vÊn ®Ò kh¸c, vît ra ngoµi môc ®Ých xuÊt nhËp khÈu th«ng thêng. §iÒu nµy lµ sù thÓ hiÖn nh÷ng nç lùc chÝnh trÞ ho¸ ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, b¶o hé ngµnh thuû s¶n cña chÝnh phñ Mü. Mü lµ bËc thÇy trong viÖc lîi dông søc ¶nh hëng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®Ó ¸p ®Æt c¸c lÖnh cÊm vËn hay dùng lªn c¸c hµng rµo kü thuËt, m«i trêng sinh th¸i ®Ó ng¨n chÆn hµng thñy s¶n nhËp khÈu.
Trong nh÷ng n¨m võa qua nguån cung cÊp thuû h¶i s¶n chñ yÕu cña Mü lµ c¸c níc Mü La tinh, liªn tôc gÆp thÊt b¸t v× nhiÒu yÕu tè kh«ng thuËn lîi. §iÒu nµy ®· më ra c¬ héi lín cho c¸c níc ch©u ¸ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n thÞ trêng Mü.
2.1. Khai th¸c thuû s¶n
Theo c¸c th«ng tin míi nhÊt cña Bé Thuû S¶n Mü th×, hiÖn nay Mü cã kho¶ng 23.000 tµu ®¸nh c¸ träng t¶i h¬n 5 tÊn vµ h¬n 10.000 tµu thuyÒn nhá cïng 170.000 lao ®éng trªn c¸c tµu thuyÒn. TÝnh ®Õn 1997 h¹m tµu c¸ cña Mü cã tæng sè 27.200 chiÕc víi tæng träng t¶i ®¨ng ký lµ 1.484 tÊn. Tµu líi kÐo chiÕm vÞ trÝ ¸p ®¶o víi 8.130 chiÕc, tæng träng t¶i 860 ngh×n tÊn (58%). Tµu líi v©y cã 700 chiÕc, tæng träng t¶i 110 ngh×n tÊn. Sè tµu cã träng t¶i tõ 50-150 tÊn/ chiÕc chiÕm gÇn mét nöa, ngoµi ra cßn cã rÊt nhiÒu tµu khæng lå kh¸c chuyªn phôc vô cho viÖc ®¸nh b¾t khai th¸c c¸c lo¹i thuû s¶n nh: tµu ®¸nh b¾t c¸ ngõ, c¸ tuyÕt vµ ®Æc biÖt cã nh÷ng h¹m tµu chuyªn chÕ biÕn phi lª vµ surimi c¸ ngay trªn tµu. Nh×n chung, hµm tµu c¸ cña Mü ph©n bæ hîp lý ë c¶ 3 tuyÕn ven bê, xa bê vµ viÔn d¬ng, víi tr×nh ®é c«ng nghÖ tèi t©n nhÊt, cïng ®éi ngò nh÷ng thî thuyÒn vµ thuû thñ tay nghÒ cao ho¹t ®éng trªn c¸c h¹m tµu[8].
N¨m 1998 Mü khai th¸c 4,2 triÖu tÊn thuû s¶n trÞ gi¸ kho¶ng3,1 tû USD, ngoµi ra cßn h¬n 180.000 tÊn ®îc ®¸nh b¾t vµ cËp c¸c c¶ng níc ngoµi, n©ng tæng s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n c¶u Mü chiÕm 6% tæng s¶n lîng thÕ giíi, ®øng thø n¨m sau Trung Quèc, Pªru, Chilª vµ NhËt B¶n[9].
Nh trªn ®· nãi, xu thÕ cña ngµnh thuû s¶n Mü lµ cµng vÒ cuèi nh÷ng n¨m cña thÕ kû 20, ®Çu nh÷ng n¨m thiªn niªn kû míi th× s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n cµng cã xu híng gi¶m. Cô thÓ, s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n Mü ®· gi¶m tõ 5,5 triÖu tÊn n¨m 1990 xuèng cßn 4,8 triÖu tÊn n¨m 1999, chiÕm 94% tæng s¶n lîng ngµnh thuû s¶n. Trong h¶i s¶n khai th¸c th× h¶i s¶n lµ 4,6 triÖu tÊn cßn thuû s¶n néi ®Þa lµ 0,2 triÖu tÊn (xem b¶ng trªn). §Õn n¨m 2002 s¶n lîng khai th¸c cña thuû s¶n Mü chØ cßn 4,67 triÖu tÊn møc thÊp nhÊt trong nh÷ng n¨m võa qua vµ xu híng s¾p tíi sÏ cßn tiÕp tôc gi¶m khi s¶n lîng nu«i trång sÏ chiÕm ®a sè trong c¬ cÊu cña ngµnh thuû s¶n[10].
B¶ng I. 2: T×nh h×nh khai th¸c thuû s¶n Mü giai ®o¹n 1990-2002
N¨m
S¶n lîng( TriÖu tÊn)
Tèc ®é t¨ng/ gi¶m(%)
1996
5
1997
4,98
- 0,4
1998
4,71
- 5,42
1999
4,8
1,91
2000
4,85
1,04
2001
4,7
- 3,093
2002
4,67
- 0,01
Nguån: CFA (Catfish Farmers of Amerca) - HiÖp héi c¸ nheo Mü
Trong s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n cña Mü th× c¬ cÊu s¶n lîng khai th¸c ®îc ph©n ®Þnh râ rµng vµ kh¸ ®Çy ®ñ c¶ vÒ khèi lîng vµ gi¸ trÞ, v× khai th¸c thuû s¶n cña Mü mang tÝnh th¬ng m¹i rÊt cao. Nhãm ®èi tîng khai th¸c chñ yÕu cho gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c thuû s¶n cña Mü ®îc thÓ hiÖn nh sau:
B¶ng I.3: S¶n lîng vµ gi¸ trÞ mét sè lo¹i thuû s¶n ë Mü
Lo¹i h¶i s¶n
1997
1998
1999
S¶n lîng (tr tÊn)
Gi¸ trÞ (tr USD)
S¶n lîng (tr tÊn)
Gi¸ trÞ (tr USD)
S¶n lîng (tr tÊn)
Gi¸ trÞ (tr USD)
T«m he
132
544
126
515
136
560
Cua biÓn
195
430
251
473
210
521
T«m hïm
41
301
39
278
42
352
C¸ håi
257
270
292
257
353
360
C¸ ngõ
38
110
38,5
94
216
220
C¸ trÝch
920
112
733
103
900
113
C¸ tuyÕt
1.450
410
1.502
300
1.300
280
Nguån: B¸o c¸o thÞ trêng thuû s¶n Mü – Bé Thuû S¶n vµ tÝnh to¸n cña t¸c gi¶
Cã 5 lo¹i h¶i s¶n chñ yÕu cã gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c h¶i s¶n cña Mü ®îc tr×nh bµy díi ®©y. §©y còng lµ 5 mÆt hµng cã nhu cÇu cao nhÊt cña Mü vµ còng lµ 5 nhãm s¶n phÈm chñ yÕu mµ Mü ph¶i nhËp khÈu do cung lu«n Ýt h¬n cÇu.
- T«m he: Mü lµ cêng quèc khai th¸c t«m cña Ch©u Mü vµ thÕ giíi víi h¹m tµu khai th¸c hiÖn ®¹i bËc nhÊt, tËp trung chñ yÕu ë c¸c bang §«ng – Nam níc Mü ven vïng vÞnh Mªhic«. §èi tîng khai th¸c chñ yÕu lµ t«m he n©u vµ t«m he b¹c. Nhê lµm tèt c«ng t¸c b¶o vÖ nguån lîi vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nghÒ líi kÐo t«m mµ nguån lîi nµy ®îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh. MÆc dï, khai th¸c t«m chØ ®ãng gãp 1% cho s¶n lîng khai th¸c h¶i s¶n nhng t«m l¹i chiÕm tíi 15% tæng gi¸ trÞ. §iÒu nµy, chøng tá nghÒ khai th¸c t«m cña Mü cã vÞ trÝ ®Æc biÖt[11].
- Cua biÓn: Nhê nguån lîi phong phó ë c¸c biÓn phÝa §«ng vµ phÝa T©y nªn tõ l©u nghÒ khai th¸c cua b»ng líi bÉy vµ líi rª ®· cã vÞ trÝ quan träng. Mü lu«n lµ níc cã s¶n lîng cua hµng ®Çu thÕ giíi. Do gi¸ cua trªn thÞ trêng Mü vµ thÞ trêng NhËt t¨ng cao cho nªn, mÆc dï s¶n lîng cã gi¶m (n¨m 1999 lµ 210 ngµn tÊn, n¨m 1998 lµ 251 ngµn tÊn) nhng gi¸ trÞ l¹i t¨ng lªn (n¨m 1999 lµ 521 triÖu USD, n¨m 1998 lµ 473 triÖu USD), chiÕm 14,4% tæng gi¸ trÞ khai th¸c[12].
- T«m hïm: T«m hïm lµ nguån lîi quý hiÕm nhÊt cña Mü vµ ®îc b¶o vÖ ®Æc biÖt. Mü lµ quèc gia khai th¸c t«m hïm lín thø nh× thÕ giíi (sau Canada). NghÒ khai th¸c chñ yÕu ë vïng biÓn phÝa §«ng thuéc §¹i T©y D¬ng. N¨m 1999, t«m hïm chØ cã s¶n lîng 42 ngh×n tÊn nhng ®· cã gi¸ trÞ tíi 352 triÖu USD, chiÕm 7,6% tæng gi¸ trÞ khai th¸c h¶i s¶n[13].
- C¸ håi: C¸ håi cã gi¸ trÞ cao nhÊt trong c¸c lo¹i c¸ biÓn khai th¸c cña Mü gåm c¸ håi §¹i T©y D¬ng vµ c¸ håi Th¸i B×nh D¬ng. S¶n lîng c¸ håi t¨ng nhanh lªn 350 ngµn tÊn n¨m 1999, trÞ gi¸ 360 triÖu USD, cao nhÊt trong c¸c loµi c¸ biÓn. S¶n lîng tËp trung chñ yÕu ë hai loµi: C¸ håi b¾c Th¸i B×nh D¬ng (172 ngµn tÊn) vµ c¸ håi ®á Th¸i B×nh D¬ng (110 ngµn tÊn), c¸ håi ®á rÊt quý ®îc ®¸nh gi¸ tíi 233 triÖu USD. Mü lµ níc ®øng thø hai thÕ giíi vÒ khai th¸c c¸ håi (sau NhËt B¶n)[14].
- C¸ ngõ: S¶n lîng khai th¸c c¸ ngõ cña Mü lu«n biÕn ®éng. Sau mét thêi gian dµi suy gi¶m m¹nh, n¨m 1999 nghÒ líi v©y c¸ ngõ cña Mü ®îc mïa lín, s¶n lîng t¨ng m¹nh lªn tíi 216 ngµn tÊn gåm: 150 ngµn tÊn c¸ ngõ säc da, 40 ngµn tÊn c¸ ngõ v©y vµng, 15 ngµn tÊn c¸ ngõ m¾t to, tËp trung chñ yÕu ë biÓn phÝa t©y thuéc Th¸i B×nh D¬ng vµ h¹m tµu c¸ ngõ chñ yÕu khai th¸c ë biÓn Quèc tÕ (chiÕm 80% s¶n lîng)[15].
2.2. Nu«i trång thuû s¶n
Mü lµ mét trong 10 níc cã s¶n lîng nu«i trång thuû s¶n hµng ®Çu thÕ giíi. Thuy nhiªn, trong khi nhiÒu níc chó träng ph¸t triÓn sè lîng th× Mü ®Æc biÖt coi träng vÊn ®Ò chÊt lîng vµ m«i trêng sinh th¸i. ChÝnh v× vËy, trong vßng gÇn 10 n¨m qua, s¶n lîng thuû s¶n nu«i cña Mü t¨ng kh«ng tíi 1,5 lÇn, tõ 350.000 tÊn 1990 ®Õn 445000 tÊn 1998. H¬n n÷a, Mü chØ tËp trung nu«i mét sè loµi cã nhu cÇu cao trªn thÞ trêng nh c¸ nheo(trªn 60% s¶n lîng), c¸ håi(12%), t«m níc ngät(7%), nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá nu«i (cã ngao), vÑm vµ hµu chiÕm kho¶ng 5 %(trong ®ã hµu chiÕm 85% s¶n lîng nu«i nhuyÔn thÓ 2 m¶nh vá), c¸c lo¹i thuû s¶n nu«i kh¸c chØ chiÕm kho¶ng 15%. Trong thêi gian tíi, Mü vÉn cã xu híng ph¸t triÓn nu«i thuû s¶n theo híng bÒn v÷ng vµ kh«ng ®Èy nhanh viÖc t¨ng s¶n lîng[16].
B¶ng I. 4: S¶n lîng thuû s¶n nu«i cña ngµnh thuû s¶n Mü, 1990-1999
N¨m
1990
1995
1996
1997
1998
1999
S¶n lîng (1000 tÊn)
315
413
393
438
445
460
Gi¸ trÞ (triÖu USD)
535
729
736
771
771
798
Nguån: CFA (Catfsih Farmers of America) - HiÖp héi c¸ nheo Mü
Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ nghÒ nu«i t«m cµng níc ngät cña Mü hiÖn ®ang dÉn ®Çu thÕ giíi víi s¶n lîng 32 ngh×n tÊn n¨m 1990, nay chØ cßn 18 ngh×n tÊn. NghÒ nµy chØ tËp trung ë Bang Hawai vµ chØ nu«i mét lo¹i lµ Procambarus clarkii.
ë giai ®o¹n hiÖn nay, cã thÓ nãi nu«i trång thñy s¶n ë Mü chñ yÕu lµ nu«i c¸ nheo (Ictalurus punctatus). §©y lµ "®Æc thuû s¶n cña Mü" ®îc ngêi tiªu dïng rÊt a chuéng, vµ ë nhiÒu Bang c¸ nheo cßn lµ mãn ¨n truyÒn thèng.
B¶ng I.5: S¶n lîng vµ gi¸ trÞ thuû s¶n c¸ nheo nu«i cña Mü, 90 - 99
N¨m
Khèi lîng, 1000T
Gi¸ trÞ, triÖu USD
1990
163
273
1995
203
330
1996
214
365
1997
238
371
1998
256
420
1999
270
443
Nguån: CFA (Catfish Farmers of America) - HiÖp héi c¸ nheo Mü
Trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y ngêi tiªu dïng Mü ®Æc biÖt quan t©m ®Õn s¶n phÈm thuû s¶n sinh häc, v× vËy nu«i trång thuû s¶n sinh häc còng ®ang tõng bíc ph¸t triÓn vµ nhËn ®îc nhiÒu sù quan t©m thÝch ®¸ng. Víi cïng mét lo¹i s¶n phÈm cã chÊt lîng nh nhau, s¶n phÈm nµo d¸n m¸c sinh häc sÏ dÔ dµng ®îc chÊp nhËn víi mét møc gi¸ cao h¬n. S¶n phÈm thuû s¶n sinh häc lµ c¸c lo¹i thùc phÈm ®îc nu«i trång trong m«i trêng tù nhiªn cã thÓ kiÓm so¸t ®îc vµ kh«ng bÞ nhiÔm c¸c lo¹i ho¸ chÊt ®éc h¹i. Thuû s¶n sinh häc cã gi¸ trÞ rÊt cao v× thêng ®îc b¸n víi gi¸ rÊt cao, Ýt nhÊt lµ cao h¬n 20%, cã khi gÊp 2 hoÆc 3 lÇn lo¹i thuû s¶n th«ng thêng.
2.3. ChÕ biÕn thuû s¶n
ChÕ biÕn thuû s¶n lµ ngµnh mang tÝnh x¬ng sèng cña c¶ hÖ thèng ngµnh thuû s¶n Mü. Mü hiÖn cã kho¶ng 1300 c¬ së chÕ biÕn ®îc trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. N¨m 1998 c¸c c¬ së nµy xuÊt khÈu ®îc 740 ngµn tÊn thuû s¶n trÞ gi¸ 2,2 tû USD.[17] §iÒu ®ã còng cho thÊy c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n Mü ph¸t triÓn ë møc ®é vµ quy m« lín nh thÕ nµo.
B¶ng I.6: Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn Mü
Tªn s¶n phÈm
1998
1999
TriÖu USD
%
TriÖu USD
%
S¶n phÈm thùc phÈm
- T¬i sèng vµ ®«ng l¹nh
5.224
71
5.051
71
- Hép thñy s¶n
1.425
19
1.527
19
- S¶n phÈm chÝn
132
2
152
2
Tæng céng
6.782
92
6.730
92
S¶n phÈm kü thuËt
- Hép cho ch¨n nu«i
350
5
339
5
- DÇu c¸, bét c¸
172
2
189
3
- Lo¹i kh¸c
61
1
79
1
Tæng céng
583
8
607
8
Toµn bé
7.365
100
7.338
100
Nguån: B¸o c¸o thÞ trêng thuû s¶n Mü 2002- Bé Thuû S¶n
C«ng nghiÖp chÕ biÕn thñy s¶n cña Mü phôc vô c¶ thÞ trêng néi ®Þa vµ thÞ trêng níc ngoµi. Do ngêi tiªu dïng Mü chØ a chuéng c¸c s¶n phÈm tinh chÕ vµ s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng, ®· gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn m¹nh vµ lu«n ë tr×nh ®é cao. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n Mü tËp trung vµo s¶n xuÊt ba khèi s¶n phÈm chÝnh:
- C¸c s¶n phÈm t¬i vµ ®«ng l¹nh.
- Hép thuû s¶n.
- C¸c s¶n phÈm phi thùc phÈm (s¶n phÈm kü thuËt).
2.4. N¨ng lùc xuÊt, nhËp khÈu thuû s¶n Mü
Kh«ng chØ cã mét ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n hµng ®Çu thÕ giíi Mü, cïng víi NhËt B¶n Mü ®ang lµ thÞ trêng cã kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi. Trong khi c¸c níc kh¸c kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n chØ dõng l¹i ë con sè 2-5 tû USD hµng n¨m, th× c¸ch ®©y 5 n¨m ngo¹i th¬ng thuû s¶n cña Mü ®· vît con sè 10 tû USD. N¨m 2000 thuû s¶n Mü ®¹t kim ng¹ch trªn 13 tû USD vµ con sè nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn m¹nh mÏ vµ æn ®Þnh: n¨m 2001 lµ 14 tû USD, 2002 lµ 14,5 tû USD[18]. Tuy nhiªn ngo¹i th¬ng thuû s¶n cña Mü cã mét ®Æc trng ®ã lµ, tuy c¶ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®¹t tæng kim ng¹ch rÊt lín nhng nhËp khÈu thuû s¶n chiÕm tû träng vît tréi, ngµy cµng cã xu híng lµm cho c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n th©m hôt cao. B¶ng 8 vµ B¶ng 9 sau ®©y sÏ minh chøng cho ®iÒu nµy.
B¶ng I.7: Tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch ngo¹i th¬ng vµ møc th©m hôt
(§¬n vÞ: triÖu USD)
N¨m
1991
1994
1997
1998
1999
2000
Gi¸ trÞ kim ng¹ch
9.281
9.771
10.988
10.978
11.876
13.086
Th©m hôt
2.791
3.520
5.288
6.178
6.171
7.086
Nguån: B¸o c¸o ThÞ trêng Mü 2002, Bé Thuû S¶n
B¶ng I.8: XuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Mü, 1984 - 2002
Nguån: Vô §iÒu tra – Thèng kª, Bé Th¬ng M¹i Mü (DOC, U.S Bureau of the Census)
2.4.1 XuÊt khÈu thuû s¶n
Mü lµ mét níc xuÊt khÈu m¹nh hµng ®Çu thÕ giíi. Cho dï møc th©m hôt c¸n c©n ngo¹i th¬ng thuû s¶n lu«n trong t×nh tr¹ng th©m hôt nÆng nÒ, nhng ®iÒu ®ã chØ cho thÊy sù vît tréi cña nhËp khÈu thuû s¶n. Hay ®¬n gi¶n h¬n, nhu cÇu néi ®Þa cña thuû s¶n qu¸ lín. Cã thÓ nh×n nhËn r»ng nh÷ng thµnh tùu cña xuÊt khÈu thñy s¶n Mü trong suèt mét thËp kû qua lµ rÊt Ên tîng vµ ®¸ng m¬ íc cho bÊt kú mét quèc gia nµo. HiÖn t¹i Mü lµ mét trong 5 níc xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi sau Na Uy, Nga, Trung Quèc vµ Th¸i Lan.
B¶ng I.9: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n Mü giai ®o¹n 1992-2002
N¨m
Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (triÖu USD)
N¨m
Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (triÖu USD)
1991
3.300
1997
2850
1992
3.582
1998
2400
1993
3.086
1999
2.848
1994
3.100
2000
3.004
1995
3.383
2001
3.200
1996
3.147
2002
3.196
Nguån: C¸c thÞ trêng nhËp khÈu thuû s¶n chÝnh n¨m 2002, Bé Thuû s¶n
Trong khi Mü kh«ng cßn gi÷ ®îc møc t¨ng trëng cao nh nh÷ng n¨m cuèi thËp niªn 90 th× thuû s¶n c¸c níc trªn thÕ giíi ®· cho thÊy nh÷ng tiÕn bé vît bËc trong lÜnh vùc ®Èy m¹nh khai th¸c th¸c, nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû h¶i s¶n. XuÊt khÈu cña nh÷ng níc nµy liªn tôc t¨ng m¹nh vµ bÒn v÷ng ®e do¹ sÏ ®Èy Mü xuèng vÞ trÝ thÊp h¬n trong danh s¸ch nh÷ng níc xuÊt khÈu thuû s¶n hµng ®Çu thÕ giíi. Cã thÓ kÓ ra ®©y c¸c ®èi thñ tiÒm n¨ng lµ ViÖt Nam, Cana®a, Ecuador, Phillipines...
C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng cña thÞ trêng Mü ®Òu lµ c¸c mÆt hµng chÝnh ngµnh c«ng nghiÖp thuû s¶n Mü s¶n xuÊt ra rÊt nhiÒu, nhng ngêi Mü khã tÝnh l¹i kh«ng a chuéng. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ c¸, chiÕm 56% khèi lîng vµ 60% gi¸ trÞ. Trong ®ã mÆt hµng ®îc xuÊt khÈu nhiÒu nh©t lµ c¸ håi (®«ng l¹nh vµ ®ãng hép) víi gi¸ trÞ gÇn 200 triÖu USD(n¨m 2000). ThÞ trêng chñ yÕu cña mÆt hµng nµy lµ NhËt, Canada, Anh vµ Australia. TiÕp ®Õn lµ c¸ dÑt, c¸ thu, c¸ trÝch, c¸ tuyÕt vµ c¸ tuyÕt Pollack Alaska; cua còng lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu quan träng cña Mü, víi kim ng¹ch hµng n¨m ®¹t trªn 120 triÖu USD. ThÞ trêng chÝnh cña mÆt hµng nµy lµ NhËt B¶n (80%) vµ Canada. Trong c¸c n¨m 1994,1995 xuÊt khÈu t«m cña Mü ®¹t trªn 160 triÖu USD/ n¨m, nhng nh÷ng n¨m gÇn ®©y chØ ®¹t trªn 100 triÖu USD/n¨m. ThÞ trêng nhËp khÈu chÝnh cña t«m Mü lµ Canada, Mexico vµ NhËt B¶n. C¸c mÆt hµng kh¸c cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong xuÊt khÈu thñy s¶n Mü lµ t«m hïm (120 triÖu USD/n¨m), mùc èng (gÇn 90 triÖu USD/n¨m), nhuyÔn thÓ 2 m¶nh vá, c¸ b¬n lìi ngùa[19]…
B¶ng I.10: C¬ cÊu c¸c mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu cña Mü 2002
Nguån: Vô Thèng kª- §iÒu tra, BTM Mü (DOC, US Bureau of the Census
Nh÷ng b¹n hµng chÝnh cña Mü lµ NhËt B¶n, Canada, Hµn Quèc, Ch©u ¢u, Trung Quèc & Hång K«ng..Trong ®ã NhËt lµ b¹n hµng truyÒn thèng vµ lín nhÊt cña xuÊt khÈu thuû s¶n Mü.
B¶ng I.11: C¸c b¹n hµng lín nhÊt cña thuû s¶n Mü n¨m 2002
Nguån: Vô §iÒu tra – Thèng kª, BTM Mü (DOC US. Bureau of the Census)
Trong khèi EU Mü cã 4 b¹n hµng rÊt quan träng ®ã lµ: §øc, Hµ Lan, Anh vµ Ph¸p. Tríc ®©y Anh vµ Ph¸p lµ 2 b¹n hµng tiªu thô thñy s¶n xuÊt khÈu thuû s¶n Mü lín nhÊt, nhng n¨m 2002 §øc ®· næi lªn thµnh nhµ nhËp khÈu thuû s¶n lín nhÊt khèi EU tõ Mü. Còng theo Vô thèng kª vµ §iÒu tra cña Bé Th¬ng M¹i Mü, kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n cña §øc tõ thÞ trêng Mü n¨m 2002 ®¹t 127 triÖu USD, theo sau lµ Ph¸p 98 triÖu USD, Anh 87 triÖu USD, Hµ Lan 75 triÖu USD....
2.4.2 NhËp khÈu thuû s¶n
Ngêi Mü hµng n¨m chi kho¶ng 50 tû USD cho c¸c lo¹i thuû s¶n vµ tÝnh ®Õn nay ngêi Mü tiªu dïng sÊp xØ 8% tæng s¶n lîng thñy s¶n thÕ giíi tõ c¸c nguån ®¸nh b¾t, nu«i trång trong níc vµ nhËp khÈu. H¬n mét nöa lîng thuû s¶n tiªu dïng ë Mü cã nguån gèc tõ nhËp khÈu. Kho¶ng trªn 1300 c¬ së chÕ biÕn trªn toµn l·nh thæ Mü phô thuéc hoµn toµn vµo nguyªn liÖu nhËp khÈu. N¨m 1998 c¸c c¬ së nµy ®· nhËp khÈu kho¶ng 1,6 triÖu tÊn thuû s¶n trÞ gi¸ trªn 8,2 tû USD khiÕn cho Mü trë thµnh níc nhËp khÈu thuû s¶n lín thø hai thÕ giíi, sau NhËt B¶n. ThÞ trêng thuû s¶n Mü lµ mét thÞ trêng réng lín víi sù tham gia cña c¸c lo¹i thuû s¶n tõ cao cÊp ®Õn thÊp cÊp cña h¬n 130 quèc gia, trong ®ã næi bËt nhÊt lµ Canada, Th¸i Lan, Trung Quèc, Mªhic«, £cua®o, ViÖt Nam... Khèi lîng hµng n¨m cña thuû s¶n nhËp khÈu vµo thÞ trêng Mü lªn ®Õn kho¶ng 1,6 triÖu tÊn, cã gi¸ trÞ kho¶ng 10 tû USD cho h¬n 120 chñng lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n kh¸c nhau[20]. NhËp khÈu thuû s¶n Mü ®Æc biÖt lµ c¸c nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm nu«i ®ang cã xu híng ngµy cµng t¨ng æn ®Þnh vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng cã tiÕng nãi quan träng trong viÖc cung cÊp thuû s¶n nhËp khÈu cho thÞ trêng Mü.
B¶ng I.12: T×nh h×nh nhËp khÈu thuû s¶n Mü giai ®o¹n 1991-2002
N¨m
Khèi lîng 1000 tÊn
Gi¸ trÞ triÖu USD
N¨m
Khèi lîng 1000 tÊn
Gi¸ trÞ triÖu USD
1991
1.400
6.000
1998
1.730
8.578
1994
-
7000
1999
1.830
9.073
1995
1.488
7.043
2000
1.866
10.086
1996
1.517
7.080
2001
-
10.370
1997
1.629
8.138
2002
-
10.400
Nguån: B¸o c¸o thÞ trêng Mü, Bé Thuû S¶n vµ tÝnh to¸n tæng hîp cña t¸c gi¶
Cã rÊt nhiÒu níc xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Mü, nhng chØ cã kho¶ng 20% cã gi¸ trÞ tõ 100 triÖu USD/ n¨m trë lªn. Trong sè c¸c quèc gia nµy th× chØ cã Cana®a vµ Th¸i Lan chiÕm tû träng lín nhÊt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ViÖt Nam vµ Trung Quèc næi lªn nh nh÷ng nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n tiÒm n¨ng ngµy cµng th©m nhËp s©u h¬n vµo thÞ trêng thuû s¶n Mü.
ThÞ trêng nhËp khÈu Mü më ra cho hÇu hÕt c¸c khu vùc trªn thÕ giíi, vµ cã phÇn nghiªng vÒ c¸c níc §«ng Nam ¸ vµ ch©u ¸. Trong 4 níc xuÊt khÈu thuû s¶n nhiÒu nhÊt vµo thÞ trêng Mü n¨m 2002 th× cã tíi 3 níc ®Õn tõ ch©u ¸ (Th¸i Lan xÕp vÞ trÝ thø 2, Trung Quèc thø 3 vµ ViÖt Nam ë vÞ trÝ thø 4). N¨m 2002 tæng kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü ®¹t 10.4 tû USD, t¨ng chót ®Ønh so víi kim ng¹ch n¨m 2001 (10,37 tû USD)[21].
Mü nhËp h¬n 100 mÆt hµng thuû s¶n c¸c lo¹i tõ cao cÊp nhÊt ®Õn thÊp nhÊt, víi ®ñ mäi lo¹i gi¸ c¶ kh¸c nhau.
B¶ng I.13 : C¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü n¨m 2002
Nguån: Vô §iÒu tra & Thèng kª, BTM Mü
B¶ng 1.14 díi ®©y cho thÊy vÉn cha cã nhiÒu thay ®æi trong thÞ phÇn chiÕm lÜnh cña c¸c nhµ xuÊt khÈu chñ yÕu vµo thÞ trêng Mü, ngo¹i trõ sù gia t¨ng ®¸ng khÝch lÖ cña thuû s¶n ViÖt Nam. N¨m 2002 thuû s¶n ViÖt Nam vµo Mü ®¹t trªn 900 triÖu USD, lµ n¨m thø 4 liªn tôc kÓ tõ 1999 ®Æt møc t¨ng trëng trªn 20%. Trong khi ®ã Th¸i Lan l¹i ®ang cã xu híng sôt gi¶m kh¸ ®¸ng kÓ vµ Canada vÉn chiÔm trÖ ë ng«i ®Çu, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng m¹nh vît møc 2 tû USD.
B¶ng I.14: Thuû s¶n nhËp khÈu t¹i thÞ trëng Mü giai ®o¹n 1999-2002
Nguån: Bé Th¬ng M¹i Mü
Tãm l¹i, nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu vÒ khèi lîng nhng vÒ mÆt gi¸ trÞ l¹i cã biÕn ®éng rÊt râ rÖt, t¨ng nhanh vÒ cuèi nh÷ng n¨m 2000. §iÒu nµy cho thÊy thuû s¶n Mü ngµy cµng cã xu híng nghiªng vÒ c¸c s¶n phÈm cao cÊp, cã gi¸ trÞ kim ng¹ch cao vµ ®¾t tiÒn. Cã thÓ kÓ ra ®©y lµ T«m he (chiÕm ®Õn 31% s¶n lîng nhËp khÈu n¨m 2002), t«m hïm 8,2%, cua 8,6%, c¸ ngõ, c¸ nu«i níc ngät groundfish[22]...MÆt kh¸c ngêi tiªu dïng Mü rÊt a chuéng c¸c s¶n phÈm tinh chÕ, c¸c s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng nh (t«m nân, philª c¸, thÞt cua, trøng c¸, surimi...) vµ ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n sinh häc ®îc nu«i trång vµ chÕ biÕn tõ nh÷ng nguån kh«ng g©y h¹i cho m«i trêng vµ søc khoÎ con ngêi.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, do nhËp khÈu lu«n ë møc cao ®Ó cung øng cho ngµnh thuû s¶n, Mü lµ mét thÞ trêng thuû s¶n hÕt søc giµu tiÒm n¨ng. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thêng xuyªn n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng, t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n ®Ó ®Ò ra c¸c u tiªn chiÕn lîc vÒ mÆt hµng xuÊt khÈu, quyÕt ®Þnh c¸c kh¶ n¨ng cung cÊp ®Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu khæng lå cña thÞ trêng nµy.
3. HÖ thèng ph©n phèi vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cña thÞ trêng thuû s¶n Mü
3.1. HÖ thèng ph©n phèi thuû s¶n Mü
§Ó thùc hiÖn ®îc mét khèi lîng khæng lå thuû s¶n chu chuyÓn th«ng suèt trªn thÞ trêng Mü ®· ph¶i cÇn ®Õn mét hÖ thèng ph©n phèi kh«ng nh÷ng rÊt quy m« mµ cßn ph¶i rÊt m¹nh vµ khoa häc. §ã chÝnh lµ ®Æc ®iÓm næi tréi cña thÞ trêng thuû s¶n Mü. C¸c nhµ nhËp khÈu tríc khi ®a hµng thuû s¶n x©m nhËp s©u vµo thÞ trêng Mü th× nhÊt quyÕt ph¶i nghiªn cøu kü lìng hÖ thèng ph©n phèi cña níc nµy.
Nh÷ng nhµ xuÊt khÈu tríc khi nghiªn cøu kü c¸c hÖ thèng ph©n phèi thñy s¶n cña thÞ trêng Mü cã thÓ cã mét quan niÖm r»ng hÖ thèng ph©n phèi thuû s¶n Mü kh«ng ®Õn nçi qu¸ phøc t¹p. Tuy vËy, ®ã chØ lµ c¸i nh×n bÒ ngoµi, phiÕn diÖn vµ kh«ng têng tËn. Nh÷ng ®Æc ®iÓm, xu híng vËn ®éng vµ c¸ch thøc vËn hµnh hÖ thèng ph©n phèi thuû s¶n Mü th× l¹i kh«ng hÒ ®¬n gi¶n mét chót nµo.
Nh nh÷ng quan ®iÓm cæ ®iÓn vÒ c¸ch thøc vËn hµnh mét hÖ thèng ph©n phèi th× thÞ trêng thuû s¶n Mü còng ®îc chia ra lµm 2 thÞ trêng, ®ã lµ: thÞ trêng b¸n sØ vµ thÞ trêng b¸n lÎ. Nã còng mang nh÷ng ®Æc ®iÓm, sè cÊp hay c¸c tÇng líp ph©n phèi ®a d¹ng vµ phøc t¹p nh nh÷ng thÞ trêng kh¸c. Song thÞ trêng thuû s¶n Mü chÞu chi phèi bëi 2 nh©n tè ®iÓn h×nh: sù vËn hµnh c«ng ®o¹n b¸n lÎ cña hÖ thèng siªu thÞ, cöa hµng, cöa hiÖu vµ ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp nhµ hµng Mü. §©y lµ ®Æc trng hÕt søc râ nÐt cña hÖ thèng ph©n phèi thuû s¶n Mü.
Cã rÊt nhiÒu c¸ch b¸n thuû s¶n sang thÞ trêng Mü vµ cho c¸c nhµ nhËp khÈu nhng ë ®©y chóng ta sÏ nghiªn cøu viÖc ®a hµng thñy s¶n vµo Mü qua 2 kªnh ph©n phèichñ ®¹o: kªnh b¸n sØ vµ kªnh b¸n lÎ.
Kªnh b¸n sØ
Kªnh b¸n sØ cña thÞ trêng thuû s¶n Mü ®îc ®¶m nhiÖm bëi nh÷ng c«ng ty kinh doanh thuû s¶n hµng ®Çu níc Mü. Qua hÖ thèng b¸n sØ hµng thuû s¶n ®îc cung cÊp cho h¬n 1000 c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n trªn toµn quèc vµ hÖ thèng siªu thÞ, c¸c ®¹i lý lín, c¸c nhµ ph©n phèi chÝnh vµ c¸c nhµ b¸n lÎ.
B¶ng I.15: HÖ thèng b¸n sØ thuû s¶n t¹i Mü
Nhµ xuÊt khÈu
Nhµ chÕ biÕn
Nhµ nhËp khÈu
§¹i lý
Nhµ ph©n phèi
Nhµ b¸n lÎ
Nguån: Héi th¶o thÞ trêng thuû s¶n Mü 2001, Bé Thuû S¶n
Qu¸ tr×nh vËn hµnh vµ ®iÒu phèi thuû s¶n ®îc diÔn ra nh sau: Hµng thuû s¶n ®îc cung øng tõ c¸c nhµ xuÊt khÈu hoÆc tõ c¸c c¬ së ®¸nh b¾t, nu«i trång trong níc ®Õn c¸c nhµ chÕ biÕn thuû s¶n. Sau khi chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm tinh chÕ hoÆc s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng cã gi¸ trÞ cao, thuû s¶n ®îc chuyÓn trùc tiÕp ®Õn c¸c nhµ ®¹i lý lín trong níc. Tõ c¸c ®¹i lý nµy thuû s¶n tiÕp tôc ®îc chuyÓn ®Õn c¸c nhµ b¸n lÎ ®Ó cung øng cho ngêi tiªu dïng qua c¸c hÖ thèng siªu thÞ hoÆc nhµ hµng vµ dÞch vô c«ng céng. HoÆc thuû s¶n trùc tiÕp tõ nhµ xuÊt khÈu ®Õn tay c¸c nhµ nhËp khÈu vµ c¸c ®¹i lý lín mµ kh«ng cÇn th«ng qua chÕ biÕn. Tõ c¸c nhµ nhËp khÈu vµ c¸c ®¹i lý lín nµy thuû s¶n nhËp khÈu ®îc ph©n bæ ®Õn c¸c nhµ ph©n phèi chÝnh vµ c¸c nhµ b¸n lÎ.
§Ó trë thµnh mét nguån cung cÊp cho c¸c kªnh thuû s¶n b¸n sØ th× thuû s¶n nhËp khÈu ph¶i tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu sau:
Kh¶ n¨ng cung cÊp hµng ph¶i lín vµ æn ®Þnh
C¸c mÆt hµng thuû s¶n ph¶i hÕt søc ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ mÉu m¨ ®Ó cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña nhiÒu ®èi tîng kh¸ch hµng, vïng vµ khu vùc kh¸c nhau trªn toµn ®Êt Mü.
LÏ dÜ nhiªn gi¸ c¶ cung cÊp cho c¸c nhµ b¸n sØ ph¶i lµ gi¸ hÕt søc c¹nh tranh
C¸c nhµ b¸n sØ Mü lu«n lu«n híng tíi c¸c ®èi t¸c cã uy tÝn cao, ®¸ng tin cËy vµ s½n sµng hîp t¸c l©u dµi
Kªnh b¸n lÎ:
Thuû s¶n tiªu thô qua kªnh b¸n lÎ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn rÊt m¹nh. Thuû s¶n qua kªnh ph©n phèi nµy chiÕm trªn 50% trÞ gia thuû s¶n tiªu thô t¹i Mü, trung b×nh hµng n¨m ®¹t doanh sè kho¶ng 13 tû USD[23].
B¶ng I.16: HÖ thèng ph©n phèi thuû s¶n b¸n lÎ Mü
Nhµ xuÊt khÈu
Nhµ chÕ biÕn
Nhµ ph©n phèi
Nhµ nhËp khÈu
§¹i lý
DV c«ng céng céng
Nhµ hµng lÎ
Nhµ hµng lín
Nguån: B¸o c¸o héi th¶o thÞ trêng thuû s¶n Mü 2002, Bé Thuû S¶n
Cã thÓ m« t¶ vµ diÔn gi¶i hÖ thèng ph©n phèi thñy s¶n b¸n lÎ Mü nh sau: Thuû s¶n cã nguån gèc hoÆc tõ c¸c nhµ xuÊt khÈu hoÆc qua tay c¸c nhµ chÕ biÕn Mü ®îc ph©n phèi ®Õn c¸c nhµ ph©n phèi chñ yÕu, c¸c nhµ nhËp khÈu hoÆc trùc tiÕp ®Õn c¸c ®¹i lý lín. Tõ c¸c nhµ ®¹i lý lín nµy thuû s¶n l¹i tr¶i qua qu¸ tr×nh chu chuyÓn ®Õn ._.