ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH LÀO CAI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI
GIÁO TRÌNH
CẮT GỌT KIM LOẠI
NGHỀ: CÔNG NGHỆ Ô TÔ
LƯU HÀNH NỘI BỘ
NĂM 2017
LỜI GIỚI THIỆU
Trong chiến lược phát triển và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Đào tạo
nguồn nhân lực phục vụ cho công nghiệp hóa nhất là trong lĩnh vực cơ khí –
Hàn là một nghề đào tạo ra nguồn nhân lực tham gia chế tạo các chi tiết máy
móc đòi hỏi các sinh viên học trong trườn
63 trang |
Chia sẻ: Tài Huệ | Ngày: 21/02/2024 | Lượt xem: 95 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Giáo trình Cắt gọt kim loại, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
g cần được trang bị những kiến
thức, kỹ năng cần thiết để làm chủ các công nghệ sau khi ra trường tiếp cận
được các điều kiện sản xuất của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Khoa
Cơ khí trường cao đẳng lào cai đã biên soạn cuốn giáo trình mô đun Tiện .
Nội dung của mô đun để cập đến các công việc, bài tập cụ thể về phương
pháp và trình tự gia công các chi tiết.
Căn cứ vào trang thiết bị của các trường và khả năng tổ chức học sinh
thực tập ở các công ty, doanh nghiệp bên ngoài mà nhà trường xây dựng các
bài tập thực hành áp dụng cụ thể phù hợp với điều kiện hoàn cảnh hiện tại.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình biên soạn, song không tránh khỏi
những sai sót. Chúng tôi rất mong nhận được những đóng góp ý kiến của các
bạn và đồng nghiệp để cuốn giáo trình hoàn thiện hơn.
.
Lào cai, ngày tháng năm 2017
2
MỤC LỤC
TRANG
I. Lời giới thiệu 1
II. Mục lục 2
III. Nội dung tài liệu
Bài mở đầu
Chương I: Khái niệm cơ bản và kỹ thuật an toàn về máy tiện
Chương II: Thông số hình học của chế độ cắt và lớp cắt
Chương III: Vật liệu làm dụng cụ cắt
Chương IV: Tiẹn trụ ngoài
Chương V: Gia công mặt côn
Chương VI: Tiện ren tam giác
3
4
20
26
31
43
3
Bµi më ®Çu
Giíi thiÖu tæng quan vÒ nghÒ tiÖn
TiÖn lµ mét ph-¬ng ph¸p gia c«ng chi tiÕt
m¸y b»ng c¾t, ®-îc dïng réng r·i trong ngµnh c¬ khÝ
chÕ t¹o.
Trong ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o kh«ng thÓ thiÕu ®-îc
nghÒ tiÖn. Tõ xa x-a ng-êi ta ®· chÕ t¹o ra m¸y tiÖn
®¬n gi¶n b»ng c¸ch ®¹p ch©n ®Ó gia c«ng gç. Tr¶i
qua n¨m th¸ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi,
nghÒ tiÖn cµng ngµy cµng ph¸t triÓn. Ngµy nay ng-êi
ta kh«ng cßn dïng ®Õn m¸y tiÖn ®¹p ch©n n÷a mµ sö
dông c¸c lo¹i m¸y tiÖn tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, kh«ng
chØ lµ m¸y tiÖn mét trôc mµ lµ nhiÒu trôc, kh«ng chØ
lµ m¸y tiÖn v¹n n¨ng mµ cßn cã c¶ m¸y tiÖn chuyªn
dïng, m¸y tiÖn b¸n tù ®éng, vµ c¶ m¸y tiÖn tù ®éng
gia c«ng theo ch¬ng tr×nh lËp s·n..
X· héi cµng ph¸t triÓn th× cµng kh«ng thÓ thiÕu
®u-îc nghÒ tiÖn, v× ®©y lµ mét nghÒ g¾n liÒn víi
cuéc sèng cña con ng-êi, bÊt cø n¬i nµo, chç nµo.
Trong sinh ho¹t còng nh- lao ®éng s¶n xuÊt còng cã
c¸c s¶n phÈm cña nghÒ tiÖn.
HiÖn nay, víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt n-íc ®ßi hái ngµnh c¬ khÝ ph¸t triÓn, do
vËy nghÒ TiÖn còng ®ßi hái ngµy cµng ph¸t triÓn, víi
®éi ngò c«ng nh©n cã tr×nh ®é tay nghÒ cao víi nh÷ng
“ Bµn tay vµng” vµ chuyªn m«n giái. Tuy nhiªn, ®Ó
n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm,
®¹t ®é chÝnh x¸c cao, t¨ng tÝnh l¾p lÉn, ng-êi ta ®·
chÕ t¹o ra m¸y tiÖn ch-¬ng tr×nh sè CNC. Song kh«ng
v× thÕ mµ kh«ng ®ßi hái ng-êi thî vÒ tay nghÒ, bëi
v× kh«ng cã nh÷ng “Bµn tay vµng” ®ã th× lµm sao chÕ
t¹o ra ®-îc nh÷ng chi tÕt m¸y cã ®é chÝnh x¸c cao
nh- m¸y tiÖn CNC.
Tuy nhiªn, muèn trë thµnh ng-êi thî TiÖn giái
th× ®ßi hái mçi mét ng-êi häc sinh hiÖn nayph¶i lu«n
trau dåi phÈm chÊt nghÒ nghiÖp, tri thøc cña nh©n
lo¹i còng nh ®¹o ®øc lèi sèng ®Ó trë thµnh ngêi
cã Ých cho gia ®×nh vµ x· héi
4
Ch-¬ng I
Kh¸I niÖm c¬ b¶n vÒ m¸y tiÖn vµ kü thuËt an toµn
vÒ
nghÒ tiÖn
I.1 Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ m¸y tiÖn
I.1.1 Kh¸i niÖm vÒ m¸y tiÖn vµ c«ng nghÖ cña TiÖn
M¸y tiÖn lµ mét trong nhãm m¸y c¾t gät kim lo¹i
dïng ®Ó gia c«ng chi tiÕt m¸y ®-îc sö dông réng r·i
trong ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o nã chiÕm kho¶ng 40% ÷50%
trong tæng sè m¸y c¾t gät kim lo¹i.
Thùc chÊt cña tiÖn (c¾t gät kim lo¹i) lµ c¾t ®i
trªn bÒ nÆt cña ph«i líp kim lo¹i kh«ng cÇn thiÕt ®Ó
®¹t ®-îc h×nh d¸ng, kÝch th-íc vµ nh¸m bÒ mÆt theo
b¶n vÏ cña chi tiÕt hoÆc chi tiÕt mÉu.
+ S¬ ®å ®énghäc m¸y tiÖn vÆn n¨ng
H×nh I-1: S¬ ®å
®éng häc m¸y tiÖn v¹n n¨ng
M¸y tiÖn cã 2 chuyÓn ®éng chÝnh:
+ ChuyÓn ®éng quay trßn cña ph«i
+ ChuyÓn ®éng trÞnh tiÕn cña dao
Dùa trªn cë së ph«i chuyÓn ®éng quay trßn, dao
chuyÓn ®éng trÞnh tiÕn. Trªn m¸y TÞªn gia c«ng ®-îc
c¸c chi tiÕt cã h×nh d¸ng nh- mÆt trô trong, mÆt
trô ngoµi, mÆt c«n, mÆt cÇu , b¸n cÇu, chi tiÕt ë
d¹ng ®Üa vµ ren vÝt
n
§/c¬
Hép trôc chÝnh Hép tèc ®é
Hép tèc ®é bµn dao
Hép ®iÒu khiÓn bµn dao
S ngang
S däc
ô sau
Ph«i
dao
Hép b¾nh r¨ng thay thÕ
5
Ngoµi c«ng nghÖ tiÖn trªn m¸y tiÖn cßn cã thÓ
thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cña Khoan, KhoÐt , Doa,
Tar«, bµn ren, víi c¸c chi tiÕt g¸ l¾p ®-îc trªn m¸y
tiÖn.
I.1.2 C¸c bé phËn c¬ b¶n cña m¸y tiÖn
M¸y tiÖn ®-îc thiÕt kÕ ®Ó gia c«ng ®-îc nhiÒu
phÇn c«ng nghÖ kh¸c nhau ®-îc gäi lµ m¸y tiÖn ren
vÝt vÆn n¨ng. H×nh I- 2 Lµ h×nh d¸ng bªn ngoµi cña
m¸y tiÖn T6M16 (T lµ nhãm m¸y tiÖn. 6 m¸y v¹n n¨ng,
M m¸y ®· ®-îc c¶i tiÕn, 16 chiÒu cao tõ bµn m¸y tíi
t©m trôc chÝnh)
H×nh 1-2: M¸y tiÖn ren vÝt n¹n
n¨ng T6M16
* §Çu m¸y (ô tr-íc) (1) lµ mét hép ®óc b»ng gang
bªn trong cã l¾p c¸c bé phËn lµm viÖc chñ yÕu cña
m¸y nh- trôc chÝnh vµ hép tèc ®é cña m¸y.
+ Trôc chÝnh lµ mét trôc rçng, ®Çu bªn ph¶i ®-îc
l¾p víi ®å g¸ (m©m cÆp) ®Ó kÑp ph«i, ®Çu bªn tr¸i
®-îc l¾p buly ®Ó nhËn truyÒn ®éng tõ ®éng c¬ hoÆc
hép tèc ®«.
Hép tèc ®é cã t¸c dông thay ®æi tèc ®é cña
ph«i cho phï hîp víi vËn tèc c¾t khi tiÖn.
§Çu m¸y M©m
cÆp
Th©n m¸y
Hép tèc
®é
bµn dao
Hép ®iÒu
khiÓn bµn
dao
BÖ
m¸y
ô
sau
Bµn
dao
Hép b¸nh
r»ng thay
thÕ thÕ
6
* Th©n m¸y (2) Gåm th©n gang lín l¾p trªn 2 bÖ m¸y
dïng ®Ó l¾p c¸c bé phËn cña m¸y. MÆt trªn cña th©n
m¸y lµ 2 b¨ng tr-îc ph¼ng vµ 2 b¨ng tr-ît l¨ng trô
gäi lµ b¨ng m¸y.
B¨ng m¸y dÉn h-íng cho dao bµn dao chuyÓn ®éng.
§Ó cho dao chuyÓn chÝnh x¸c b¨ng m¸y ph¶i ®-îc chÕ
t¹o víi cÊp chÝnh x¸c cao vÒ mÆt ph¼ng còng nh- c¸c
vÞ trÝ t-¬ng quan h×nh häc.
* Bµn dao (3) Lµ mét bé phËn l¾p dao cña m¸y cã
chuyÓn ®éng trÞnh tiÕn theo ph-¬ng däc hoÆc theo
ph-¬ng ngang, chuyÓn ®éng b»ng tay hoÆc tù ®éng c¬
khÝ, nhê ng-êi thî ®iÒu chØnh.
+ bµn dao däc gióp cho dao chuyÓn ®éng trÞnh tiÕn
theo ph-¬ng song song víi ®-êng t©m cña trôc chÝnh.
(ph-¬ng däc)
+ Bµn dao ngang gióp cho dao chuyÓn ®éng trÞnh
tiÕn theo ph-¬ng vu«ng gãc víi ®-êng t©m cña trôc
chÝnh.
* Hép ®iÒu khiÓn bµn dao (5). Trong hép cã bè trÝ
c¬ cÊu thay ®æi chuyÓn ®éng quay cña trôc tr¬n vµ
trôc vÝt me thµnh chuyÓn ®éng trÞnh tiÕn cña dao.
Bªn ngoµi l¾p c¸c v« l¨ng vµ c¸c tay g¹t ®Ó ®iÒu
khiÓn bµn dao chuyÓn ®«ng tù b»ng tay hoÆc chuyÓn
®éng tù ®éng.
* Hép tèc ®é cña dao (3) lµ c¬ cÊu dïng ®Ó truyÒn
chuyÓn ®éng quay tõ trôc chÝnh cho trôc tr¬n hoÆc
trôc vÝt me. §ång thêi nã lµm cho tèc ®é cña dao
thay ®æi nh-ng tèc ®é cña trôc chÝnh kh«ng thay ®æi
* Bé b¸nh r¨ng thay thÕ (2). Dïng ®Ó ®iÒu chØnh
b-íc tiÕn cña bµn dao theo yªu cÇu khi tiÖn tr¬n vµ
®iÒu chØnh b-íc ren cÇn thiÕt b»ng c¸ch lùa chän bé
b¸nh r¨ng thay thÕ cho phï hîp
* ô sau (ô ®éng) Dïng ®Ó ®ì c¸c chi tiÕt dµi
trong qu¸ tr×nh gia c«ng dïng ®Ó g¸ l¾p c¸c mòi
Khoan, KhoÐt, Doa , Tar«, bµn ren, ..
* ThiÕt bÞ ®iÖn vµ ®éng c¬ cña m¸y . §-îc bè trÝ
ë trong hai bÖ m¸y ®ãng vµ ng¾t ®éng c¬ ®iÖn, t¾t
vµ më m¸y b»ng c¸c c¬ cÊu ®iÒu chØnh nh- : tay g¹t
nót bÈm.
I.2 Kü thuËt an toµn vÒ nghÒ tiÖn
XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm con ng-êi lµ vèn quý.
Trong suÊt ph¶i ®ßi hái n¨ng suÊt, chÊt l-îng, hiÖu
qu¶ cao ®ã lµ môc tiªu cña lao ®éng s¶n xuÊt, nh-ng
trong lao ®éng s¶n xuÊt ph¶i ®¶m b¶o an toµn cho
7
con ng-êi vµ thiÕt bÞ ®èi víi nghÒ tiÖn ph¶I tu©n
thñ theo c¸c qui t¾c quy luËt sau.
I.2.1 Quy t¾c chung vÒ kü thuËt an toµn trong khu
vùc nhµ m¸y vµ trong ph©n x-ëng.
Trong khu vùc nhµ m¸y mÆt ®Êt ph¶i b»ng ph¼ng,
nh÷ng hè tròng, nh÷ng chç låi lâm sö dông ®Ó s¶n
xuÊt ®-îc san lÊp hoÆc rµo v÷ng ch¾c. ®-êng ®i lèi
l¹i trong xÝ nghiÖp ph¶i th¼ng chiÒu réng cña ®-êng
ph¶I phï hîp víi c¸c ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, søc
t¶i , mËt ®é ®i l¹i, ®ång thêi còng chó ý ®Õn chç
tr¸nh nhau cho c¸c ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn. MÆt
®-êng ph¶i cøng.
Khi trêi tèi hoÆc tÇm nh×n kh«ng râ ë khu vùc
lµm viÖc hay vËn chuyÓn ph¶i bè trÝ ®Òn chiÕu s¸ng.
Trong khu vùc cña nhµ m¸y ph¶i tu©n theo c¸c quy
®Þnh sau:
- Sö dông c¸c m¸y vµ thiÕt bÞ ë tr¹ng th¸i lµm
viÖc tèt.
- CÊm sö dông c¸c m¸y vµ thiÕt bÞ h- háng.
- C¸c thiÕt bÞ nh- m¸y c«ng cô, bé phËn truyÒn
®éng, m¸y Ðp khÝ nÐn vv cÇn ®Æt trªn mãng hoÆc
trªn bÖ v÷ng ch¾c vµ ®-îc ®iÒu chØnh chÝnh x¸c,
b¾t chÆt bu l«ng.
- Lµm viÖc t¹i vÞ trÝ cña m×nh, c«ng nh©n kh«ng
®-îc g©y ra nh÷ng tr-êng hîp nguy hiÓm cho ng-êi
xung quanh.
Tæ chøc n¬i lµm viÖc hîp lý sÏ b¶o ®¶m ®-îc an
toµn vµ lµm viÖc thuËn lîi. CÇn ph¶i kiÓm tra t×nh
tr¹ng lµm viÖc cña c¸c thiÕt bÞ chÝnh vµ phô, c¸c
dông cô g¸ vµ c¸c dông cô c¾t gät.
VÞ trÝ lµm viÖc ph¶i lu«n s¹ch sÏ gän gµng,
kh«ng ®-îc ®Ó trªn nÒn nhµ, xung quanh vÞ trÝ lµm
viÖc cã phoi r¸c bÈn vµ dÇu mì.
QuÇn ¸o ph¶i gän gµng, ®Ó lµm viÖc thuËn lîi, ®i
l¹i kh«ng gß bã. Tr¸nh kh«ng ®-îc ®Ó quÇn ¸o quÊn
vµo c¸c bé phËn chuyÒn ®éng cña m¸y.
Kh«ng ®-îc g¸ l¾p vËt lµm trªn dông cô g¸ khi
tay quay ®ang n»m ë phÝa cã dông cô c¾t gät.
Trong c¸c x-ëng c¬ khÝ, dïng ®Ìn chiÕu s¸ng víi
®iÖn thÕ kh«ng qu¸ 36 v«n.
I.2.2 Quy t¾c an toµn khi lµm viÖc trªn maý tiÖn.
*Tr-íc khi lµm viÖc.
8
- QuÇn ¸o ph¶I gän gµng, cæ tay ¸o ph¶I gµI
l¹i, Tãc quÊn vµo cho vµo mò, ®Ó kh«ng bÞ cuèn vµo
m¸y.
- KiÓm tra m¸y: Ph¶I xem xÐt c¸c bé phËn bao
che b¸nh r¨ng, ®ai truyÒn, bé b¸nh r¨ng thay thÕ,
d©y tiÕp ®Êt, ®Ìn chiÕu s¸ng côc bé (®¶m b¶o ¸nh
s¸ng kh«ng bÞ chãi m¾t), kiÓm tra m¸y ch¹y kh«ng
t¶i, kiÓm tra c«ng t¾c ®ãng më m¸y, bè phËn ®iÒu
khiÓn phanh h·m, hÖ th«ng b«I tr¬n lµm nguéi vµ
thiÕt bÞ n©ng cÊu.
Kh«ng lµm viÖc khi m¸y bÞ háng.
VÞ trÝ lµm viÖc ph¶i gän gµng s¹ch sÏ. ChuÈn bÞ
®Çy ®ñ t¹i chç lµm nh÷ng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh
lµm viÖc nh-: Dông cô c¾t, dông cô ®o, g¸ l¾p,
chi tiÕt kÑp chÆt, ph«i vµ bôc ®øng.
N¬i lµm viÖc gän gµng s¸ch sÏ th× ®¶m b¶o ®-îc
an toµn vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng
NÕu m¸y háng diÖn hoÆc c¬, ph¶i ngõng lµm viÖc
vµ b¸o cho ®èc c«ng hoÆc thî ®iÖn, thî c¬ ®Õn söa
ch÷a.
*Khi lµm viÖc: Kh«ng nèi thªm tay quay ch×a
kho¸ m©m cÆp, Chia kho¸ ®Ó g¸ dao trªn æ dao.
Kh«ng ®-îc dïng c¨n ®Öm ®Ó lãt thªm vµo æ kho¸
khi æ kho¸ kh«ng ®óng cì. Ph¶i rót ch×a kho¸ ra
khái m©m cÆp vµ æ dao, sau khi ®· g¸ xong vËt lµm
vµ dao.
Dông cô ph¶i g¸ ®óng vÞ trÝ vµ b¶o ®¶m v÷ng
ch¾c. khi g¸ dao cÇn chØ dïng sè c¨n ®Öm Ýt nhÊt.
Tr-íc khi cho m¸y ch¹y, ph¶ cho dao c¸ch xa vËt
lµm vµ tr-íc khi dõng m¸y ph¶i rót dao ra. Ph¶i
chän chÕ ®é c¾t hîp lý theo sæ tay kü thuËt hoÆc
s¬ ®å c«ng nghÖ. Ph¶i t¾t m¸y khi kh«ng lµm viÖc,
b«i tr¬n vµ ®iÒu chØnh m¸y khi gi¶ lao vµ lóc mÊt
®iÖn.
Kh«ng ®-îc th¸o n¾p che an toµn vµ bé phËn
b¶o hiÓm, kh«ng th¸o c¸c n¾p che cña thiÕt bÞ
®iÖn, kh«ng më c¸c tñ ®iÖn, kh«ng sê vµo c¸c ®Çu
d©y vµ c¸c mèi nèi trªn d©y ®iÖn.
Kh«ng ®-îc dïng tay ®Ó h·m m©m cÆp hoÆc vËt
lµm khi chóng ®ang cßn quay, mµ ph¶i dïng c¬ cÊu
phanh ®Ó h·m l¹i. Khi lµm viÖc ph¶I dïng kÝnh b¶o
hiÓm hoÆc l-íi ch¾n phoi vµ n¾p che m©m cÆp.
Khi tiÖn thÐp víi tèc ®é cao, dïng dao cã c¬
cÊu hoÆc r·nh bÎ phoi.
9
Kh«ng thu dän phoi hoÆc lau m¸y khi m¸y cßn
®ang lµm viÖc. Sau khi m¸y dõng dõng mãc s¾t hoÆc
bµn ch¶i ®Ó g¹t vµ quÐt phoi.
Khi g¸ nh÷ng vËt dµi trªn m©m cÆp, ph¶i dïng
mòi nhän ô sau ®Ó ®ì. NÕu trôc kh«ng cøng v÷ng khi
gia c«ng ph¶i sö dông gi¸ ®ì. Kh«ng c¾t ®øt vËt
lµm nÕu chiÒu dµI thß ra khái trôc chÝnh qu¸
nhiÒu. ë ®Çu cßn l¹i kh«ng lµm viÖc cña ph«i, ph¶i
lång vµo èng thÐp.
Kh«ng ®-îc dïng dông cô v¹n n¨ng hoÆc calÝp ®Ó
®o khi m¸y ®ang cßn ch¹y.
Kh«ng ®eo gang tay hoÆc bao tay khi lµm viÖc.
NÕu ngãn tay bÞ ®au, ph¶i b¨ng lai vµ ®eo gang cao
su.
Lau tay b»ng giÎ s¹ch. Kh«ng ®-îc dïng giÎ lau
m¸y ®Ó lau tay v× giÎ lau cã rÊt nhiÒu phoi nhá
(d¨m thÐp).
Kh«ng ®Ó dung dÞch lµm nguéi hoÆc dÇu b«i tr¬n
®æ ra chç bôc ®øng hay tren nÒn nhµ, xung quanh
chç lµm viÖc. NÕu thÊy m¾t dÇu b¸o thÊp h¬n møc
dÇu quy ®Þnh, ph¶i ®æ thªm dÇu vµo m¸y ®óng møc
dÇu quy ®Þnh.
Kh«ng ®øng dùavµo m¸y khi lµm viÖc.
Khi dïng mòi nhän ô sau lo¹i cè ®Þnh, ph¶I
th-êng xuyªn chodÇu, mì vµo lç t©m, thØnh tho¶ng
ph¶i khiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®Ó cho mòi nhän vµ lç
t©m kh«ng cã ®é r¬, kh«ng rót mòi nhän ra khái lç
t©m khi m¸y ®ang lµm viÖc.
Kh«ng xiÕt chÆt mòi nhän ô sau lo¹i cè ®Þnh khi
m¸y ch¹y víi tèc ®é n >150 vg/phót, khi gia c«ng
vËt nÆng (khèi l-îng lín h¬n 30kg) ph¶i dïng mòi
nhän tù b«i tr¬n.
NÕu m©m cÆp l¾p víi trôc chÝnh b»ng ren, ph¶I
cã c¬ cÊu h·m ®Ó mam cÆp kh«ng tù rêi ra.
Kh«ng xiÕt qu¸ chÆt c¸c vÊu cña gi¸ ®ì vµo vËt
lµm, ph¶i th-êng xuyªn c¸c vÊu, kÞp thêi thay c¸c
vÊu bÞ mßn.
ChØ lµm viÖc khi c¸c dông cô thiÕt bÞ, ®¶m b¶o
yªu c©u kü thuËt. Khi nhËn c¸c dông cô c¨t gät ë
kho, ph¶i kiÓm tra l¹i ®Ó ®æi nÕu phÇn ®u«i cån
cña dông cô c¾t cã vÕt x-íc, vÕt låi lâm, hoÆc cã
vÕt r¹n nøt ë mèi hµn cã miÕng hîp kim cøng vµ søt
mÎ trªn lìi c¾t v v.
Ph¶i kiÓm tra l¹i c¸c vÊu kÑp ë dao l¾p ghÐp.
10
Kkhi sê vµo m¸y, nÕu thÊy cã ®iÖn giËt, ph¶i t¾t
m¸y, b¸o cho ®èc c«ng hoÆc ng-êi trùc ®iÖn biÕt.
Khi mµI dao, kh«ng d-îc mµi dao ëmÆt ®Çu cña
®¸. Kh«ng ®-îc ®Ó ®é hë gi÷a bÖ t× vµ ®¸ qu¸ lín.
Kh«ng Ên m¹nh dao vµo ®¸, ph¶i dïng kÝnh hoÆc l-íi
che an toµn.
* Sau khi lµm viÖc:
- Ph¶i t¾t m¸y vµ t¾t ®éng c¬ ®iÖn
- Thu dän dông cô, lau chïi m¸y s¸chÏ vµ b«i
tr¬n.
- S¾p xÕp gän gµng c¸c chi tiÕt bvµ ph«I vµo n¬i
quy ®Þnh
C©u hái ch-¬ngI
1. Nªu c¸c chuyÓn ®éng chÝnh cña m¸y tiÖn, c«ng
nghÖ cña m¸y tiÖn
2. Tr×nh bµy c¸c bé phËn chÝnh cña m¸y tiÖn.
3. Nªu c¸c quy t¾c chñ vÒ an toµn khi lµm viÖc trªn
m¸y tiÖn.
Ch-¬ng II
Th«ng sè h×nh häc cña dông cô c¾t vµ líp c¾t
§Ó nghiªn cøu vµ gi¶i thÝch ®-îc chÝnh x¸c
c¸c quy luËtt tù nhiªn cña khoa häc, cÇn ph¶i cã
nh÷ng nh÷ng ®Þnh nghÜa thËt chÝnh x¸c vµ hoµn
chØnh. ChÝnh v× vËy, ®Ó thuËn lîi vµ thèng nhÊt
trong viªc nghiªn cøu kÕ cÊu dông cô c¾t, còng nh-
c¸c quy luËt cña qu¸ tr×nh c¾t, cÇn thiÕt ph¶i
nghiªn cøu c¸c kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa c¬ b¶n vÒ
chuyÓn ®éng c¾t, th«ng sè h×nh häc cña dông cô c¾t
vµ líp c¾t.
II.1 Nh÷ng kh¸i niÖm vµ phÇn ®Þnh nghÜa c¬ b¶n
II.1.1 C¸c chuyÓn ®éng c¾t
11
Cã nhiÒu kiÓu gia c«ng b»ng c¾t kh¸c nhau nh-
tiÖn, bµo, phay, khoan, mµi, chuèt, doa, C¸c
kiÓu gia c«ng cã quan hÖ chuyÓn ®éng gi÷a dao vµ
ph«i kh¸c nhau, thùc hiÖn trªn c¸c m¸y kh¸c nhau,
vµ sö dông c¸c lo¹i dông cô c¾t cã kÕt cÊu kh¸c
nhau. Tuy vËy, bÊt kú kiÓu gia c«ng c¾t nµo còng
gåm ba lo¹i chuyÓn ®éng. §ã lµ chuiyÓn ®éng c¾t
chÝnh, chuyÓn ®éng ch¹y dao vµ chuyÓn ®éng phô.
II.1.1.1 ChuyÓn ®éng c¾t chÝnh:
ChuyÓn ®éng c¾t chÝnh lµ chuyÓn ®éng c¬ b¶n ®Î
t¹o ra phoi. ChuyÓn ®éng c¾t chÝnh cã thÓ lµ
chuyÓn ®éng quay hoÆc trÞnh tiÕn cña ph«i hoÆc
dông cô c¾t. Nã tiªu phu c«ng suÊt lín nhÊt trong
qu¸ tr×nh c¾t.
II.1.1.2. ChuyÓn ®éng ch¹y dao:
ChuyÓn ®éng chay dao lµ chuyÓn ®«ng cÇn thiÕt ®Ó
duy tr× qu¸ tr×nh c¾t. ChuyÓn ®éng ch¹y dao cã thÓ
xÈy ra liªn tôc hoÆc s¸n ®o¹n. VÝ dô ë qu¸ tr×nh
tiÖn, phay, khoan, lµ chuyÓn ®éng ch¹y dao xÈy
ra liªn tôc. Cßn ë qu¸ tr×nh Bµo, xäc, chuyÓn ®éng
ch¹y dao xÈy ra gi¸n ®o¹n.
II.1.1.3 ChuyÓn ®éng phô
ChuyÓn ®éng phô lµ chuyÓn ®éng cÇn thiÕt ®Ó
chuÈn bÞ hoÆc kÕt thóc qu¸ tr×nh c¾t. VÝ dô nh-
chuyÒn ®éng ®-a dao vµo hoÆc rót dao ra, chuyÓn
®éng ®Ó ®iÒu chØnh m¸y tr-íc khi c¾t.
Khi tiÖn, chuyÓn ®éng c¾t chÝnh lµ chuyÓn ®éng
quay trßn cña ph«i, chuyÓn ®éng ch¹y dao lµ chuyÓn
®éng tÞnh tiÕn cña dao sãng song víi b¨ng m¸y.
Khi phay chuyÓn c¾t chÝnh lµ chuyÓn ®éng quay
trßn cña dao, chuyÓn ®éng ch¹y dao lµ chuyÓn ®éng
tÞnh cña ph«i g¾n víi bµn m¸y, khi bµo hoÆc xäc,
chuyÓn ®éng c¾t chÝnh lµ chuyÓn ®éng khø h«i cña
dao chuyÓn ®éng ch¹y dao lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn
gi¸n ®o¹n cña ph«i g¾n liÒn trªn bµn m¸y.
Khi chuyÓn ®éng khoan, chuyÓn ®éng c¾t chÝnh lµ
chuyÓn ®éng quay trßn cña dao, chuyÓn ®éng ch¹y
dao lµ chuyÓn ®éng trÞnh tiÕn cña dao.
ChuyÓn ®éng c¾t chÝnh vµ chuyÓn ®éng ch¹y dao
cã thÓ x©y ra ®ång thêi nh- tiÖn, phay, khoan,. .
. hoÆc kh«ng ®ång thêi nh- bµo xäc, nÕu tæng hîp
chuyÓn ®éng c¾t chÝnh vµ chuyÓn ®éng ch¹y dao sÏ
®-îc quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t t-¬ng ®èi gi÷ a mét
®iÓm trªn l-ìi c¾t cña dao so víi ph«i. VÝ dô khi
tiÖn ngoµi (thùc hiÖn ch¹y dao däc) hoÆc khi
12
khoan, quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t t-¬ng ®èi gi÷a mét
®iÓm trªn l-ìi c¾t cña dao so víi ph«i lµ ®-êng
xo¾n vÝt. Khi tiÖn xÐn mÆt ®Çu hoÆc c¾t ®øt (thùc
hiÖn ch¹y dao ngang) – lµ ®-êng xo¾n acsimets.
Khi phay- lµ ®-êng Xiclèit. Khi bµo hoÆc xäc- lµ
®-êng th¼ng.
II.1.2 C¸c bÒ mÆt h×nh thµnh trªn ph«i.
Trong qu¸ tr×nh c¾t, trªn ph«I h×nh thµnh ba lo¹i
bÒ mÆt: BÒ mÆt ®· gia c«ng, bÒ mÆt ch-a gia c«ng
vµ bÒ mÆt ®ang gia c«ng.
a. BÒ mÆt ®· gia c«ng: BÕ nÆt ®· gia c«ng lµ bÒ
mÆt ®-îc h×nh thµnh sau ®· ®-îc c¾t ®i mét líp
kim lo¹i.
b. BÒ mÆt ch-a gia c«ng: BÒ mÆt ch-a gia c«ng lµ
bÒ mÆt cña ph«i chuÈn bÞ ®-îc c¾t ®i mét líp kim
lo¹i.
c. BÒ mÆt ®ang gia c«ng: bÒ mÆt ®ang gia c«ng lµ
bÒ mÆt nèi tiÐp bÒ mÆt ®· gia c«ng víi bÒ mÆt ch-a
gia c«ng. trong qu¸ tr×nh c¾t, bÒ mÆt ®ang gia c«ng
®-îc h×nh thµnh liªn tôc vµ lu«n tiÕp xóc víi l-ìi
c¾t chÝnh cña dao.
TËp hîp quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t t-¬ng ®èi cña c¸c
®iÓm trªn ®o¹n l-ìi c¾t tham gia c¾t so víi ph«i sÏ
h×nh thµnh trªn bÒ mÆt gia c«ng. VÝ dô nh- khi tiÖn
ngoµi, quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t t-¬ng ®èi gi÷a mét
®iÓm trªn l-âi c¾t so víi ph«i lµ ®-êng xo¾n vÝt.
TËp hîp c¸c quü ®¹o nµy sÏ h×nh thµnh trªn bÒ mÆt
®ang gia c«ng lµ mÆt xo¾n vÝt.
Ch-a gia c«ng
§· gia c«ng
§ang gia c«ng
V
Ch-a gia c«ng
§· gia c«ng
§ang gia c«ng
Ch-a gia c«ng
§ang gia c«ng
§ang gia c«ng
S
S
S
V
V
c. Khi phay a. Khi tiÖn b. Khi bµo
H×nh II-1 C¸c bÒ mÆt h×nh thµnh trªn ph«i
13
II.1.3 Nh÷ng bÒ mÆt h×nh thµnh trªn phÇn c¾t cña
dao
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu dông cô c¾t. Chóng cã
h×nh d¸ng kÕt cÊu kh¸c nhau. Nh-ng nãi chung, kÕt
cÊu phÇn c¾t cña chóng phÇn c¾t cña chóng ®Òu ®-îc
h×nh thµnh trªn c¸c quy luËt chung. Cã thÓ nãi: BÊt
kú lo¹i dông cô c¾t cã kÕt cÊu phøc t¹p ®Õn møc ®é
nµo phÇn c¾t cña chóng còng ®Òu cã kÕt cÊu c¬ b¶n
gièng nh- dao tiÖn ngoµi. Dao phay trô, dao phay
mÆt ®Çu, mòi khoan, cã kÕt cÊu hoµn toµn kh¸c nhau.
Nh-ng mçi r¨ng c¾t c¾t cña chóng ®Òu ®-îc coi nh-
mét dao tiÖn ngoµi. ChÝnh v× vËy dao tiÖn ngoµi ®-îc
lÊy lµm c¬ së ®Î nghiªn cøu c¸c quy luËt c¬ b¶n vÒ
phÇn c¾t cña dao.
VÒ mÆt kÕt cÊu cña dao. Gåm hai phÇn chÝnh,
phÇn c¾t (phÇn lµm viÖc) trªn ®ã cã c¸c l-ìi c¾t.
PhÇn th©n dao dung ®Ó g¸ vµo bµn dao hoÆc trôc g¸.
nh- h×nh II-2
Lu¬Ü c¾t phô
luìi c¾t chÝnh
MÆt s¸t phô
Mòi dao
MÆt s¸t chÝnh
MÆt truíc
Th©n da
o
PhÇn lµ
m viÖc
H×nh II-3: C¸c bé phËn cña dao tiÖn ngoµiH×nh II-2: C¸c bÒ mÆt cña dao tiÖn ngoµi
ChiÒu dµi phÇn lµm viÖc ®-îc tÝnh tõ mòi dao
®Õn gi¸o tuyÕn gi÷a mÆt tr-íc vµ th©n dao (h×nh II-
2)
phÇn lµm viÖc cña dông cô c¾t cã c¸c mÆt sau ®©y:
- MÆt tr-íc (mÆt tho¸t): lµ bÒ mÆt cña dao tiÕp
xóc víi phoi. Trong qu¸ tr×nh c¾t gät, phoi ®-îc
h×nh thµnh, tr-ît trªn mÆt tr-íc vµ tho¸t ra theo
mÆt nµy.
- MÆt sau (mÆt s¸t): Gåm cã mÆt s¸t chÝnh vµ mÆt
s¸t phô ®èi diÖn víi mÆt gia c«ng.
+ MÆt sau chÝnh (mÆt s¸t chÝnh): Lµ mÆt cña dông
cô c¾t ®èi diÖn víi bÒ mÆt ®ang gia c«ng cña chi
tiÕt
14
+ MÆt sau phô (mÆt s¸t phô) lµ bÒ mÆt cña dông
cô c¾t ®èi diÖn víibÒ mÆt ®ang gia c«ng cña chi
tiÕt.
- L-ìi c¾t gät.
+ L-ìi c¾t chÝnh: lµ giao tuyÕn gi÷a mÆt tr-íc
víi sau chÝnh cña dao. L-ìi c¾t chÝnh tham gia c¾t
chñ yÕu trong qu¸ tr×nh cÊt.
+ L-ìi c¾t phô: lµ giao tuyÕn gi÷a mÆt tr-íc víi
sau phô cña dao. Trong qu¸ tr×nh chØ mét phÇn nhá
cña l-ìi c¾t phô tham gia c¾t
- Mòi dao: Lµ giao ®iÓm cña l-ìi c¾t chÝnh vaqf
l-ìi c¾t phô. Mòi dao cã thÓ nhän hoÆc ®-îc mµi
víi b¸n kÝnh r. (r =0,1- -2mm).
Tïy theo d¹ng c¸c bÒ mÆt t¹o ra chóng mµ
l-íi c¾t cã thÓ th¼ng hoÆc cong. Dông cô c¾t cã
thÓ cã mét nhiÒu l-ìi c¾t phô. VÝ dô nh- dao tiÖn
ngoµi cã mét l-ìi c¾t phô, cßn dao tiÖn c¾t døt
cã hail-ìi c¾t phô.
Muèn b¶o ®¶m ®é chÝnh x¸c cña kÝch th-íc,
h×nh d¸ng, ®é tr¬n l¸ng cña chi tiÕt vµ n¨ng suÊt
lao ®éng. CÇn ph¶i lùa chän h×nh d¸ng h×nh häc,
c¸c gãc vµ d¹ng mÆt tr-íc cña dao phï hîp.
II.1.4 C¸c yÕu tè cña chÕ ®é c¾t
ChÕ ®é c¾t cã ba th«ng sè c¬ b¶n lµ chiÒu s©u
c¾t, l-îng ch¹y dao vµ tèc ®é c¾t.
II.1.4.1 ChiÒu s©u c¾t:
Lµ kho¶ng c¸ch gi÷a bÒ mÆt ch-a gia c«ng víi bÒ
mÆt ®· gia c«ng ®o theo ph-¬ng vu«ng gãc víi bÒ
mÆt ®· gia c«ng sau mét lÇn c¾t. Ph-¬ng ®o chiÒu
s©u c¾t bao giê còng vu«ng gãc víi ph-¬ng chuyÓn
®éng cña dao.
Ký hiªu: t [mm]
Khi tiÖn ngoµi: t =
2
dD
,
mm
Khi tiÖn lç: t =
2
Dd
, mm
Trong ®ã: D - ®-êng kÝnh ph«i
d - ®-êng kÝnh chi tiÕt sau mét
lÇn c¾t, mm
II.1.4.2 L-îng ch¹y dao (tèc ®é ch¹y dao)
15
L-îng ch¹y dao lµ l-îng dÞch chuyÓn cña mét
®iÓm trªn l-ìi c¾t theo ph-¬ng chuyÓn ®éng ch¹y
dao trong mét ®¬n vÞ qui -íc.
§¬n vÞ qui -íc cã thÓ lµ ®¬n vÞ thêi gian, vßng
quay hoÆc hµnh tr×nh kÐp. VÝ dô: Khi tiÖn, l-îng
ch¹y dao lµ l-îng dÞch chuyÓn cña mét ®iÓm trªn
l-ìi c¾t theo ph-¬ng chuyÓn ®éng ch¹y dao sau mét
vßng quay cña ph«i. Ký hiÖu: Sv [mm/vßng]. Khi bµo
hoÆc xäc, l-îng ch¹y dao lµ l-îng dÞch chuyÓn trªn
ph«i theo ph-¬ng chuyÓn ®éng ch¹y dao sau mét hµnh
tr×nh kÐp cña dao. Ký hiÖu: S [mm/htk]
l-îng ch¹y dao ®-îc ph©n lo¹i theo ph-¬ng
chuyÓn ®éng ch¹y dao vµ ®¬n vÞ ®o.
+ L-îng ch¹y dao däc: lµ l-îng ch¹y dao ®o theo
ph-¬ng chuyÓn ®éng ch¹y dao däc lµ ph-¬ng song
song víi trôc cña ph«i.
+ L-îng ch¹y dao ngang: Lµ l-îng ch¹y dao do theo
ph-¬ng chuyÓn ®éng ch¹y dao ngang tøc lµ ph-¬ng
v-¬ng gãc víi trôc cña ph«i.
+ L-îng ch¹y dao nghiªng: lµ l-îng ch¹y dao ®o
theo ph-¬ng chuyÓn ®éng ch¹y dao nghiªng tøc lµ
ph-¬ng lµm víi trôc ph«i mét gãc nµo ®ã.
+ L-îng ch¹y dao vßng: lµ l-îng ch¹y dao sau mét
vßng quay cña ph«i hoÆc cña dao. Ký hiÖu: Sv
[mm/vßng]
+ l-îng ch¹y dao phót: lµ l-îng ch¹y dao sau mét
phót
Ký hiÖu: Sph [mm/ph].
+ L-îng ch¹y dao r¨ng: lµ l-îng ch¹y dao ®o sau
khi quay ®-îc mét gãc b»ng gãc gi÷a hai r¨ng. Ký
hiÖu: Sz [mmm/r¨ng].
Quan hÖ gi÷a chóng ®-îc biÓu diÔn theo biÓu
thøc:
Sph =
Sv. n = Sz . Z . n
Trong ®ã: n – Sè vßng quay trong mét phót cña
ph«i ho¨c dao
Z – Sè r¨ng cña dao
II.1.4.3 Tèc ®é c¾t.
Tèc ®é c¾t lµ l-îng dÞch chuyÓn t-¬ng ®ãi gi÷a
mét ®iÓm trªn l-ìi c¾t cña dao so víi ph«i ®o theo
ph-¬ng chuyÓn ®éng c¾t t-¬ng ®èi trong mét ®¬n vÞ
thêi gian. Ký hiÖu: V0 [m/ph].
16
Tèc dé c¾t t¹i mét ®iÓm trªn l-ìi c¾t ®-îc
biÓu diÔn bëi mét vÐct¬ cã gèc trïng víi ®iÓm dang
xÐt, ph-¬ng tiÕp tuyÕn víi quü ®¹o chuyÓn ®éng c¾t
t-¬ng ®èi cña ®iÓm ®ã so víi ph«i, chiÒu ng-îc víi
chiÒu quay cña ph«i vµ cã trÞ sè b»ng tæng h×nh
häc cña tèc ®é chuyÓn ®éng c¾t chÝnh V
vµ tèc ®é
ch¹y dao S
.
SVV
0
S
S
VV0
A
n
dD
t
S
V0 V
S
n
Thùc tÕ cho ta thÊy hÇu hÕt c¸c qu¸ tr×nh c¾t,
tri sè tèc ®é ch¹y dao S th-êng rÊt nhá so víi tèc
®é chuûen ®éng c¾t chÝnh V. Do ®ã, tèc ®é c¾t V0
vµ tèc ®é c¾t chÝnh V cã trÞ sè xÊp xØ b»ng nhau.
V× vËy, ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, trÞ sè tèc
®é chuyÓn ®éng c¾t chÝnh t¹i mét ®iÓm trªn l-ìi
c¾t ®-îc coi lµ trÞ sè tèc ®é c¾t tai ®iÓm ®ã. Do
vËy, khi tiÖn, tèc ®é c¾t t¹i ®iÓm A nµo ®ã trªn
l-ìi c¾t ®-îc tÝnh theo c«ng thøc.
1000
.. nD
V AA
Khi tiÖn ngoµI, tèc ®é c¾t thay dæi theo quy
luËt gi¶m dÇn øng víi c¸c ®iÓm cµng gÇn mòi dao,
khi tiÖn c¾t døt hoÆc xÐn mÆt ®Çu, tèc ®é c¾t gi¶m
dÇn khi mòi dao tiÕn vµo tíi t©m ph«i. V× vËy trÞ
sè tèc ®é c¾t ®-îc tÝnh tropng ®iÒu kiÖn lµm viÖc
nÆng nÒ nhÊt tøc lµ tÝnh víi ®-êng kÝnh lín nhÊt
17
cña ph«i khi gia c«ng bÒ mÆt ngoµi hoÆc ®-êng kÝnh
lín nhÊt cña chi tiÕt khi gia c«ng bÒ mÆt trong.
VÝ dô khi tiÖn ngoµi, tiÖn c¾t ®øt, xÐn mÆt ®Çu
th× tÝnh theo ®-êng kÝnh cña bÒ mÆt ch-a gia c«ng.
Khi tiÖn lç th× tÝnh theo bÒ mÆt ®· gia c«ng.
Do ®ã tèc ®é c¾t khi tiÖn ®-îc tÝnh theo c«ng
thøc:
1000
.. nD
V
II.1.4.4 C¸c mÆt cña dao
* MÆt ph¶ng c¬ b¶n: Lµ mÆt ph¼ng song song víi
h-íng tiÕn däc vµ h-íng tiÕn ngang cña dao. Th«ng
th-êng mÆt ph¼ng c¬ b¶n lµ mÆt tùa cña dao lªn æ
dao (mÆt ®Õ).
* MÆt ph¼ng c¾t gät: lµ mÆt ph¼ng tiÕp tuyÕn víi
mÆt c¾t gät vµ ®I qua l-ìi c¾t chÝnh cña dao. NÕu
dao g¸ ngang víi t©m vËt lµm, mÆt ph¼ng c¾t gät
vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng c¬ b¶n.
* MÆt c¾t chÝnh: lµ mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi mÆt
c¾t gät ®i qua l-ìi c¾t chÝnh cña dao
II.2 C¸c th«ng sè h×nh häc phÇn c¾t cña dao
II.2.1 C¸c gãc ®é cña dao ë tr¹ng th¸i tÜnh.
MÆt ph¼ng c¬ b¶n
B-íc tiÕn ngang
B-íc tiÕn däc
MÆt ph¼ng c¾t gät
MÆt c¾t chÝnh
18
Tr¹ng th¸i tÜnh lµ tr¹ng th¸i ®-îc xÐt trong
®iÒu kiÖn dao nh- mét vËt thÓ h×nh häc ®øng yªn
(kh«ng cã chuyÓn ®éng ch¹y dao), mòi dao ®-îc g¸
ngang t©m vµ th©n dao vu«ng gãc víi ®-êng t©m m¸y.
C¸c gãc cña dao xÐt ë tr¹ng th¸i tÜnh ®-îc gäi lµ
tr¹ng th¸i tÜnh. C¸c gãc tÜnh rÊt cÇn thiÕt cho
viÖc chÕ t¹o vµ kiÓm tra h×nh d¸ng h×nh häc cña
dao.
* C¸c gãc trªn mÆt ph¼ng c¬ b¶n:
+ Gãc nghiªng chÝnh : (gãc lÖch chÝnh) lµ gãc
gi÷a h×nh chiÕu l-ìi c¾t chÝnh vµ h-íng tiÕn cña
dao.
- NÕu gãc nhá, chiÒu dµi l-ìi c¾t chÝnh tham gia
c¾t lín d©«thts nhiÖt tèt sÏ t¨ng tuæi thä.
- NÕu gãc lín, chieu dµI l-ìi c¾t tham gia nhá,
v× thÕ dao dÉn nhiÖt kÐm, gi¶m tuæi thä.
- NÕu ph«i dµi, máng, kÐm cøng v÷ng. dÔbÞ uçn,
th× dïng dao cã gãc lín bëi v× thÕ lùc Ðp sÏ
nhá.
§èi víi trôc cøng v÷ng:
=30 – 400
§èi víi trôc kh«ng cøng v÷ng:
= 60 - 900
Gãc gi¶m, phoi c¾t ra máng vµ dÔ cuén l¹i
45° 90°
49°
19
+ Gãc nghiªng phô 1 (gãc lÖch phô) : Lµ gãc gi÷a
h×nh chiÕu l-ìi c¾t phô vµ h-íng tiÕn cña dao.
NÕu gãc 1 nhá l-ìi c¾t phô sÏ tham gia c¾t gät,
dÔ lµm háng l-ìi c¾t, ng-îc l¹i nÕu gãc 1 lín,
l-ìi c¾t phô kh«ng cä s¸t vµo mÆt gia c«ng lµm yÕu
mòi dao.
Th«ng th-êng, gãc 1 = 10 – 300
+ Gãc mòi dao : lµ gãc giò l-ìi c¾t chÝnh vµ l-ìi
c¾t phô.
Gãc vµ 1, phô thuéc vµo c¸ch g¸ dao. Cßn chØ
phô thuéc vµo c¸ch mµi dao.
+ + 1 = 1800
NÕu g¸ dao kh«ng vu«ng gãc víi trôc ph«i, gãc
vµ 1 sÏ thay ®æi.
Mòi dao ®-îc mµi víi b¸n kÝnh r b¶o ®¶m kh«ng bÞ
mÎ mòi dao mµ cßn t¨ng ®é tr¬n l¸ng bÒ mÆt gia
c«ng. B¸n kÝnh mòi dao phô thuéc vµo kÝch th-íc vµ
c«ng dông cña dao (tiÖn th« hay tiÖn tinh)
* C¸c gãc trªn mÆt c¾t chÝnh:
- Gãc sau chÝnh (gãc s¸t chÝnh): lµ gãc gi÷a
mÆt s¸t chÝnh vµ mÆt ph¼ng c¾t gät cña dao. NÕu gãc
nhá, mÆt s¸t chÝnh cña dao sÏ cä s¸t vµo mÆt c¾t
gät. NÕu gãc lín lµm cho l-ìi c¾t yÕu. Gãc s¸t
th-êng chän tõ 6-120 (th-êng chän = 80)
- Gãc sau phô 1 ( gãc s¸t phô): Lµ gãc hîp bëi mÆt
sau phô vµ mÆt ph¼ng ®i qua l-ìi c¾t chÝnh vu«ng
gãc víi mÆt ph¼ng c¬ b¶n.
- Gãc tr-íc (gãc tho¸t) : Lµ gãc gi÷a mÆt tr-íc
cña dao (mÆt tiÕp tuyÕn víi mÆt tr-íc) víi mÆt ph¼ng
vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng c¾t gät.
Gãc tr-íc ¶nh h-ëng tíi sù tho¸t phoi trong qu¸
tr×nh gia c«ng. NÕu gãc nhá, phoi tho¸t khã, lµm
t¨ng lùc c¶n cña qu¸ tr×nh c¾t gät, g©y rung ®éng,
gi¶m chÊt l-îng qu¸ tr×nh gia c«ng. NÕu gãc lín
phoi tho¸t ra dÔ dµng, qu¸ tr×nh c¾t gät æn ®Þnh,
Ýt rung ®éng nh-ng lµm cho l-ìi c¾t yÕu. V× vËy chØ
mµI dao cã gãc tr-íc lín khi gia c«ng vËt liÖu mÒm,
bëi v× trong tr-êng hîp nµy l-ìi c¸t h¬i yÕu nh-ng
kh«ng lµm mÎ dao.
20
TrÞ sè gãc tho¸t ®-îc x¸c ®Þnh theo tÝnh chÊt cña
vËt liÖu gia c«ng.
NÕu mÆt tr-íc cã h-íng ®i xuèng kÓ tõ l-ìi c¾t
cña dao th× gãc tr-íc d-¬ng (+). NÕu mÆt tr-íc ®i
lªn kÓ tõ trªn l-ìi c¾t th× gãc tr-íc ©m (-).
Dao cã gãc tr-íc ©m dïng ®Ó gia c«ng th«
thÐp cã t¶i träng va ®Ëp hoÆc khi l-îng d- kh«ng
®Òu ®èi víi m¸y cã c«ng suÊt lín. V× khi c¾t lùc va
®Ëp kh«ng t¸c dông vµo l-ìi c¾t mµ t¸c dông vµo
toµn bé mÆt tr-íc cña dao, do ®ã l-ìi c¾t kh«ng bÞ
h- háng.
+ Gãc s¾c (gãc nªm): lµ gãc gi÷a mÆt s¸t chÝnh
vµ mÆt tho¸t cña dao (hoÆc gãc gi÷a c¸c mÆt tiÕp
tuyÕn víi c¸c mÆt nµy)
= 900
- -
+ Gãc c¾t (gãc c¾t gät) : lµ gãc hîp bëi mÆt
tr-íc víi vµ mÆt ph¼ng c¾t gät
= 900
-
+ Gãc n©ng (gãc nghiªng cña l-ìi c¾t chÝnh):
lµ gãc gi÷a l-ìi c¾t chÝnh cña dao, víi h×nh chiÕu
cña nã trªn mÆtph¼ng c¬ b¶n
>0 = 0
< 0
- = 0 nÕu l-ìi c¾t chÝnh song song víi mÆt
ph¼ng c¬ b¶n
- > 0 NÕu l-ìi dao lµ ®iÓm thÊp nhÊt cña l-ìi
c¾t chÝnh.
- < 0 NÕu l-ìi dao lµ ®iÓm cao nhÊt cña l-ìi
c¾t chÝnh.
- H-ính cña l-ìi c¾t chÝnh vµ trÞ sè gãc ¶nh
h-ëng tíi h-íng tho¸t cña phoi
21
- Khi > 0 mòi daotiÐp xóc víi vËt lµm sau cïng
so víi tÊt c¶ c¸c ®iÓm kh¸c trªn l-ìi c¾t. V×
vËy nã tr¸nh ®-îc sù va ®Ëp cña t¶i träng sö
dông cho qu¸ tr×nh gia c«ng th«.
II.2.2 ¶nh h-ëng cña mòi dao g¸ kh«ng ngang t©m
Tr-êng hîp dao g¸ ngang
t©m
Tr-êng hîp dao g¸
cao h¬n t©m
Tr-êng hîp mòi dao
g¸ thÊp h¬n t©m
22
* Gãc vµ kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo kÕt qu¶
khi mµi dao mµ cßn phô thuéc vµo vÞ trÝ cña dao so
víi t©m vËt lµm, mÆt ph¼ng c¾t gät sÏ thay ®æi vÞ
trÝ tøc lµ sÏ quay mét gãc so víi tr-êng hîp g¸
dao ngang t©m.
Sin
=
2/D
h
+ Tr-êng hîp dao tiÖn ngoµi do mÆt ph¼ng c¾t gät bÞ
xoay nªn gãc s¸t thùc tÕ tt gi¶m ®i mét gãc cßn
gãc tr-íc thùc tÕ tt sÏ t¨ng lªn mét gãc so víi
gãc vµ khi mµi.
tt = mµi - ;
tt = mµi +
+ NÕu g¸ thÊp h¬n t©m t©m vËt lµm th× gãc s¸t t¨ng
vµ gãc tr-íc gi¶m
tt = mµi + ;
tt = mµi -
+ Trong thùc tÕ khi tiÖn ngoµi, cho phÐp g¸ mòi dao
g¸ cao h¬n t©m vËt lµm mét kho¶ng b»ng h =0,02D. Bëi
v× g¸ nh- vËy lùc c¾t gät Ên dao xuèng vµ mòi dao
vÉn gi÷a ë vÞ trÝ ngang víi t©m vËt lµm.
+ Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhá khi tiÖn th« nÕu g¸
dao cao h¬n t©m vËt lµm mét l-îng b»ng h ®Ó t¨ng gãc
tr-íc. DÔ tho¸t phoi, biÕn d¹ng phoi gi
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- giao_trinh_cat_got_kim_loai.pdf