Giáo trình Công nghệ hàn kim loại màu (Trình độ Trung cấp)

hit(khoaùngvaät ñoàngCu2(OH)2CO3)57%CuvaøAzurit(menñoàngCu3(OH)2[CO3]255%Cu beâncaïnhñoùñoàngcuõngtoàntaïinhömoätkimloaïinguyeânchaát.Khuvöïcmoûñoàng quantroïngnhaátnaèmôûnamchaâuphivaønammyõ(chile,peru).Chaâuaâukhoâng ñaùng keå. b>caùctínhchaátcuûañoàngsosaùngvôùicaùctheùpxaâydöïngnoùichung Tínhchaát Caùc theùp xaây döïng noùichung Caùc vaät lieäu ñoàng Tæ troïng 7.85 g/cm3 8.9 g/cm3 Ñoä beàn keùo 700N/mm2 300 N/mm2 Khaûnaêngchoángmoøngæ Khoâng Coù Ñieåm noùng chaûy 1500 0 C 1080 0 C Khaû naêng ñaãn ñieän 1 6 Khaû naêng ñaãn nhieät 1 8 Daõn nôû nhieät 1 1.4 c>Caùcphaïmviöùngduïngcuûañoàngvaøhôïpkimñoàng 3 Ñoàngvaøhôïpkimñoàngñöôïcöùngduïngroängraõitrongcoângnghieäptrongcoâng nghieäpñieänVDdaâydaãnñieän...cheátaïothieátbò,cheátaïoñöôøngoáng,ngaønhxaây döïng Caùcnguyeântoáhôïpkimchínhchocaùchôïpkimñoàng:keõm,niken,thieác,nhoâm... caùcnguyeântoáaûnhhöôûngtôùi:ñoäbeàn,khaûnaêngbeànhoùahoïc,khaûnaêngbieánñoåi hìnhdaïng,tínhthíchhôïphaøn... d>Caùcvaätlieäuñoàngvaøkyùhieäucuûanoù: CaùckyùhieäuvaätlieäuñoàngñöôïcxaâydöïngtheoAWS.sauñoùkyùhieäuvaätlieäu naøyñöôïcboåxungkyùhieäuphuïtheoAWS.Töôngtöïnhöcaùcvaätlieäutheùpcaùc vaätlieäuñoàngñöôïckyùhieäutreânheäthoángsoávaätlieäutheoAWS caùc ví duï theo kyù hieäu vaén taét: Kyùhieäucuõ môùi caùchgoïi EI-Cu58 Cu-ETP ñieänphaântinhluyeänñoàngcoùoxy Cu > 99.9 O 0.005 - 0.04 SW-Cu Cu-DLP ñoàngkhöûoxyvôùigiôùihaïnhaømlöôïngphoùtphocoønlaïitha áp Cu > 99.9 P 0.005 – 0.014 SF-Cu Cu-DHP ñoàng khöû oxy vôùi haømlöôïngphoùtphocoønlaïicao Cu > 99.9 P 0.015 – 0.04 4 Kyùhieäutheotraïngthaùivaätlieäu Cu-ETP-D:ñöôïckeùodaõn Cu-Zn37-G020:Kíchthöôùchaït Cu-Zn37-H150:ñoäcöùng Cu-Be2-R1200:ñoäbeànkeùo Cu- OF A007 : daõn nôû gaãy Cu-Zn 30 - Y460 : giôùi haïn giaõn nôû -0.2 Caùcchöõcaùiñaëctröngñöôïcneâukyùhieäutínhchaáttöôngöùngvaøtròsoábaèngsoálaø tròsoátoáithieåutrongkíchthöôùcñotöôngöùngvíduïtínhtheo%hoaëcN/mm2 Caùcvíduïkyùhieäutheosoávaätlieäu: Kyùhieäuvaéntaét soá vaätlieäu Cu-DHP CW024A Cu-DLP CW023A Cu-ETP CW004A Cu-Ni25 CW350H Cu-Zn37 CW508Z CAÙC SOÁ VAÄT LIEÄU ÑÖÔÏC TAÏO THAØNH - Töøkyùhieäu C = vaät lieäuñoàng - Loaïivaätlieäu W=vaätlieäudeûoF = phuï giahaøn C=cheátaïoñuùc S = pheá phaåm - 3 soá lieântuïc - Caùc nhoùm hôïpkim 5 VíduïAhoaëcBchoñoàngG cho hôïp kimCu-Al H cho hôïp kimCu-Ni LhoaëcMchohôïpkimCu-Zn e> Nung noùngtröôùc Nhieätñoänungnoùngtröôùckhihaøncaùcvaätlieäuñoàngphuïthuoäcvaøo: - Chieàudaøychitieát - Daïngmoáihaøn - Cöôøngñoädoønghaøn - Khíbaûoveä Nhieät ñoä nungnoùng tröôùc Chieàudaøychitieát Hìnhnhieätñoänungnoùngphuïthuoäcvaøochieàudaøychitieátvaøkhíbaûoveä f>Chæsoácholöïachoïncöôøngñoädoøngñieänhaøn söû duïng doøng moät chieàu, cöïa aâm ôû ñieän cöïc, moái haøn giaùp meùp Chieàu daøytoân mm Daïng gheùp noái Soálôùp Que haøn Cöôøngñoä doønghaøn 6 1.5 II 1 1.6 90-100 3.0 II 1 3.2 150-200 5 V 2 4.0 180-300 16 V 4...5 4.0 400-475 g> Löïa choïn caùc vaät lieäu phuï gia haøn Caùcvaätlieäuñoàngñöôïchaøncuøngloaïivôùiñoànghoaëccaùchôïpkimñoàngcuõngnhö vôùicaùcvaätlieäuphuïgiañöôïcñöaratrongbaûng Phuïgiahaønñöôïctieâuchuaån Vaät lieäu cô baûn 1 SF-Cu CuSn8 CuZn35Ni 2 CuAl9Ni3Fe 2 CuNi10Fe1M n Vaäy lieäu cô baûn 2 CuNi10FeM S- S- S-CuSn12 S-CuSn12 S-CuNi10Fe n CuNi10F CuSn12 S- S-CuNi30Fe S-CuNi30Fe e S- CuNi30Fe S- CuNi30F CuNi30F e e CuAl9Ni3Fe S- CuSn12 S-CuSn6 S- CuSn12 S-CuSn6 S-CuSn12 S-CuSn8 S-CuAl8Ni2 S-CuAl8Ni6 S- CuAl11Ni6 - CuZn35Ni2 S-CuSn S-CuSn S- - - 7 S- CuSn12 S- CuNi30F e S- CuSn12 CuZn39Ag S- CuZn39Sn CuSn8 S-CuSn S- CuSn12 S-CuSn S- CuSn12 SF-Cu S-CuSn S-CuAg h>Caùctínhchaátñoäbeàntrongkhuvöïcmoáihaøn: Moáihaønvaøvuøngaûnhhöôûngnhieätseõñöôïcnungnoùngñaùngkeåthoângquanhieät haøn.Trongcaùcphaïmvinaøynoùichungñoäbeàncuûavaätlieäuhoùacöùngbògiaûmbôùt Víduïvaätlieäu:toândaøy6mmtöøSF-CuF36 Traïngthaùicuoáicuøng: ñoäbeànkeùo 290...360N/mm2 Ñoä cöùng Brinell 85...105 Moáihaøn 8 Ñoä beàn keùo Khoaûngcaùchtöøtaâmmoáihaøn k>Caùcquytaéclaømvieäcchungñoáivôùihaønnoùngchaûycaùcvaätlieäuñoàng Ñoä cöùng HB  baûoquaûnvaøgiacoângcaùcvaätlieäuñoàngñöôïctaùchrôøicaùckimloaïikhaùcvì nguycôaênmoøn  baûoquaûntaùchrôøicaûcaùcduïngcuïñoàngvaøcaùcvaätlieäutheùp  Söôønmeùpgheùpnoáivaøvuønglaâncaän(khoaûng50mmcaûhaiphíacuûamoái haøn)phaûisaïchseõkhoângmôõvaøkhoâ,neáukhoângseõtaïoboïttrongmoáihaøn  Vìdaãnthoaùtnhieätnhanhneânphaûinungnoùngtröôùc,haønvôùicöôøngñoä doøngñieäncaohoaëcñoàngthôøihaiphía  Vìgiaõnnôûnhieätcaoneânnguycôcongveânh,chonneânchuaånbògheùpnoái ñaëcbieätvaøcaànthieátphaûicoùquytrìnhhaøn  Söûduïngchaátchaûytronghaønwonframkhítrôñeåloạiboûoxítvaøngaêncaûn söïtaïomôùicuûachuùng  Khihônoùngcaùcvaätlieäuñoànghaàunhökhoângxuaáthieäncaùcmaøunungcoù theånhìnthaáy.Böôùcchuyeåntieápraénloûngdieãnrañoätngoätdoñoùsöïtaïo hìnhcuûabeåchaûylaøkhoùkhaên 9 i>Phaânchiacaùcvaätlieäuñoàng Loaïihôïpkim Víduï Thích hôïphaøn G WIP MIG Phaïmviöùngduïng Ñoàng ñöôïc khöû SE-Cu 0 + Cheátaïomaùy oxi SW-Cu + Cheátaïooángdaãn SF-CU 0 + Laépñaëtloøsöôûi + 0 + + Ñoàng – nhoâm CuAl9Ni3Fe2 - + Thieátbòkhöûmuoái (Nhoâm ñoàng CuAl11Ni6Fe5 + thieác) CuAl5As - + + Ñoàng - niken CuNiFe1Mn - + Ñoåi nhieät CuNI30Mn1Fe + Daãn nöôùc bieån - + + Ñoàng – keõm CuZn2Al2 - + Nhaïc cuï (ñoàngthau) CuZn35Ni2 0 CuZn37 + + 10 0 Ñoàng –(ñoàng CuSn6 0 + Oáng oå tröôït thieác) CuSn8 + Beå chöùa thieác 0 + + Ñoàng – niken – CuNi12Zn24 0 + Cheátaïothieátbò keõm CuNi18Zn20 - vaø oáng daãn 0 + - +:thíchhôïphaøntoát 0:thíchhôïphaøncoùñieàukieän - : khoâng thích hôïphaøn 2>Kyõthuaäthaønñoàngvaøhôïpkimñoàng a. Ñaëcñieåm. Ñoàngvaøhôïpkimñoàngcoùñoädaãnnhieätvaødaãnñieäncaodoñoácaàncoù nguoànnhieätlôùnñeåtaoïleânbeåhaøn.Vuøngaûnhhöôûngnhieätlôùnlaømgiaûmcôtính cuûavaäthaøn,gaâybieándaïnglôùnkhinungnoùngvaølaømnguoäi ÔÛnhieätñoäcaoñoäbeànmoáihaøngiaûmdoñoùöùngsuaátnhieätsinhrakhihaøn deãtaïoneânnöùt.deãbòoâxyhoùataïoneânCuO,Cu2O,khinguoäicaùcoâxyùtnaøylaøm cholimloaïigioøn.Vìtheákhihaønphaûisöûduïngbieänphaùpcoângngheänhöthuoác haøn,quehaønchöùachaátkhöûO2(P,Si).Nhieätñoächaûythaápneândeãquaùnhieätkhi haøntaámmoûng.Khihaønñoàngthau,keõmdeãbòchaùylaømthayñoåithaønhphaànkim loaïimoáihaønsovôùivaäthaøn. b. Haønñoàng. 11 Haønkhí.Vaäthaøntröôùckhihaønphaûiñöôïcchuaånbòtoát.VaätmoûngS= 1.5–2mm,duøngkieåuuoánmeùp,nhoûhôn30mmkhoângcaànvaùtmeùp,10mmvaùt 450 lôùn hôn 10 mm vaùt 90 0 . Ngoïnlöûahaøn:Ngoïnlöûahaønbìnhthöôøng. Coâng suaát ngoïn löûa haøn. W = (190 – 225)S (l/h). Neáuvaäthaønñaõñöôïcnungnoùngsôboä(400–5000C). W = (125 – 150)S (l/h) . Neáunungnoùngsôboäthöïchieänbaèngcaùchduøngngoïnlöûaphuïthìcoâng suaát moãi ngoïn löûa chon nhö sau. W = (100 – 150)S (l/h). W.Laøcoângsuaátngoïnlöûabieåuthòbaènglöôïngtieâuhaokhíaxetylen. S.Chieàudaøyvaäthaøn(mm). c. Haønñoàngthau. Haønkhí.Thaønhphaànngoïnlöûahaøncoùaûnhhöôûnglôùnñeánchaátlöôïngmoái haøn,neáuthöøanhieàuoâxythìtaênglöôïngZnOvaøgiaûmchaáthôïpkimtrongmoùi haøn.Toátnhaátduøngngoïnlöûahôithöøaoâxyñeåtaïoleânlôùpoâxitkeõmtreânbeàmaët beåhaønngaêncaûnsöïboáchôicuûakeõm. Coâng suaát ngoïn löûa : W = (100 – 150)S (l/h) Thuoác haøn Boraéc hoaëc axit borich d. Haønñoàngthanh. Haønkhí.Khihaønñoàngthanhneânduøngngoïnlöûabìnhthöôøng.Khihaøn ñoàngthanhSithöôøngduøngngoïnlöûathöøaoâxy(tyûleäO2/C2H2=1.15–1.25. Khihaønñoàngthanhnhoâmcaànnungnoùngsôboä(350–4500C)-O2/C2H2=1.2– 1.3. 12 Coâng suaát ngoïn löûa nhö sau. KhikhoângnungnoùngsôboäW=(125–175)S(l/h). Khi nung noùng sô boä W = (100 – 150)S (l/h). ThuoáchaønkhihaønñoàngthanhthieáchoaëcñoàngthanhSithöôøngbuøngBo.Khi haøn ñoàng thanh Al duøng thuoác haøn Al. II. Haønnhoâmvaøhôïpkimnhoâm. 1>Giôùithieäuchungveànhoâmvaøhôïpkimnhoâm a> Toång quaùt Nhoâmñöôïcöùngduïngroängraõitrongtaátcaûcaùcngaønhcoângnghieäp.Trongngaønh cheátaïooâtoâ(xeconvaøxetaûinhoû)nhoâmñoùnggoùpmoätphaànchính.Caùcsaûn phaåmnhoâmñaëcbieätcaøngyùnghóahôntrongnhöngnaêmgaànnay Nhoâmñaëctröngbôûicaùctínhchaátsau:noùnheïvôùiñoäbeantöôngñoáicao,tieáp theolaøbeànaênmoønmaøkhoângcoùbaûoveäbeàmaët.Trongcaùcphöôngphaùpkhaùc nhaucoùtheåsaûnxuaátvaøñaëcbieätcoùtheåneùncuoänñadaïng Baûngsosaùnhcaùctínhchaátcuûanhoâmnguyeânchaátvaøsaét Tínhchaát Ñôn vò Al Fe Nguyeântöûlöôïng g/mol 26.98 55.84 Maïng tinh theå kfz krz Tyû troïng g/cm 3 2.70 7.87 E-modul Mpa 67.10 3 210.10 3 Heäsoágiaõnnôû l/k 24.10 -6 12.10 -6 Rl Mpa 10 100 Rm Mpa 50 200 13 Nhieätlöôïngrieâng J/kg.K 890 460 Nhieätnoùngchaûy J/g 390 272 Nhieätñoänoùngchaûy 0C 660 1536 Khaû naêng daãn nhieät W/m.K 235 75 Khaû naêng daãn ñieän m/s.mm 2 38 10 Oxy hoùa Al2O3 FeO/Fe2O3/Fe3O4 Nhieätñoänoùngchaûy 0C 2050 1400/1455/1600 b>Caùchôïpkimnhoâm Hôïpkimtroänvaøhôïpkimñuùclaøkhaùcnhau.Caùcvaätlieäutöøhôïpkimtroänphaûi ñöôïcthayñoåihìnhdaïngôûtìnhtraïngnguoäivaønoùng.Caùcsaûnphaåmñaàuralaøcaùc thoûiñuùcñöôïcgiacoângtieáphoaëclaøbaèngcaùn,neùnthaønhbaùnthaønhphaåmtöông öùng nhö toân nhoâm ñònh hình Tieáptheocaùchôïpkimnaøyñöôïcphaânchiathaønhhôïpkimkhoângtheåtoâicöùngvaø coùtheåtoâicöùng 14 AL G-AlZnMg G - AlMg G-AlSiMg (MgSi) G-AlCu (Ti, Mg) AlZnMg (Cu) AlMgSi AlCu (Mn, SiMn) AlMg (Mn) Caùchôïpkimdeûo Khoâng theåtoâi cöùng Coù theå toâi cöùng Kyùhieäuhôïpkim Caùchôïpkimñuùc Phaân loaïi hôïp kim Caùcvaätlieäuñöôïckyùhieäutheocaùcsoáhoaëctheobieåutöôïngchöõsoá Soá Chöõsoá (6) EN AW–5456A EN AW –AlMg5Mn1(A) (1) (2) (3) (4) (1) (2) (5) (7) (4) Heäthoángsoábaogoàm4chöõsoávaøtöôngöùngvôùikyùhieäuñaêngkyùbôûihoäinhoâm USA G-AlSi (Cu) AlMn (Mg) 15 (1) tieâuchuaånvieáttaét (2) kim loaïi cô baûn + daïng cungcaáp (3) soáthöùnhaát:kyùhieäusery Soáthöùhai:söïbieánñoåihôïpkim (4) Phöôngcaùch (5) Thaønh phaàn hôïp kimchính (6) Haøm löôïng ñaëctröng (7) Nguyeântoáhôïpkimtieáptheo c>Söïthíchhôïphaøncuûacaùcvaätlieäunhoâm Sovôùisaétnhoâmchothaáycaùcñaëctínhsaunaylieânquantôùihaøn: o Noùcoùaùilöïcoxycao,coùkeátquaûtaïothaønhlôùpoxítroõneùtnhieàuhoaëcít cuõng nhö coù theå daãn tôùi söï boïcphuû o Noùcoùkhaûnaêngdaãnnhieätcaohônvaøgiaõnnôûnhieät,bieåuhieänöùngsuaát cokeùocao,khoaûngthôøigiannoùngchaûylôùnñöaratuøytheohôïpkim o Noùcoùkhaûnaênghoøatannitôcaotrongchaátloûng,chuùnggiaûmbôùtsöïthaát thöôøng khi ñoângñaëc o Quytrìnhhaøncoùcaùcaûnhhöôûngcuûavaätlieäunhösau: o Thoângquanoùngchaûyvaätlieäuphuïgiacoùtheåñöôïchôïpkimtroäihôn cuõngnhölaøcaùcnguyeântoáhôïpkimbòchaùyñi o Thoângquahaøn,nhieätñöôïcñöañeántuøytheovaätlieäuvaømöùcñoänaêng löôïngcoùnghóalaøkhoaûngcaùchvuøngnoùngchaûytôùiloaïinunghoøatan,taùi keáttinh,thayñoåicaáutruùchoaëchoàiphuïc.Töøñoùlieânkeátñöôïcñoäbeàntöông öùng cuûa vaätlieäu 16 o Töøquanñieåmvaätlieäuhoïc,ñöaracaùcyeâucaàusauñoáivôùicheátaïomoät lieânkeáthaøn: o Vaätlieäuphaûithíchhôïphaøn,coùnghóalaønoùkhoângñöôïcpheùpcoùxu höôùngtaïonöùt.Ngoaøirachuùngphaûiñaïtñöôïcñoäbeàncaànthieát,ñaïtñöôïckhaû naêngbieánñoåihìnhdaïngcaànthieátvaøñöarakhaûnaêngchoángmoøngæñaàyñuû cuõngnhöthoángnhaátñöôïcsöïtheåhieänmaøutöôngöùngtrongñieänphaânanoát ñoáivôùivaätlieäucôbaûn.Chæchopheùpxuaáthieänroãboïthoaëcboïcphuûtrong phaïmvigiôùihaïntuøyyeâucaàu d> Söï thích hôïp haøn Ñöôïcphaânbieätgiöõahailoaïinöùt,nöùtnoùngchaûyvaønöùtñoângñaëc.Loaïithöùnhaát xuaáthieäntrorngchaáthaønvaølaøtínhchaátñaëctröngñoângñaëccoùnghóalaøphuï thuoäcvaøothaønhphaànhoãnhôïphoùahoïccuûavaätlieäu. Nhoâmnguyeânchaát:khoângcoùkhoaûngnhieätñoätôùihaïn,tinhtheånhoâmraénchaéc ñöôïc lieân keát chaéc chaén sau khi ñoâng ñaëc nhöng coù xu höôùng roã boït Theåítcuøngtích:khoaûngnhieätñoätôùihaïn,xuhöôùngnöùtnoùngvìkhoáilöôïngcöùng chaécnhöngkhoângñöôïclieânkeát Ñuûtheåcuøngtích:khoângcoùkhoaûngnhieätñoätôùihaïn,khoângcoùxuhöôùngnöùtvì caùctinhtheånhoâmcöùngchaécbôitrongtheåcuøngtíchnhöngnguycôtaïocoroã bieângiôùihaïn e>Ñoäbeàn: Ôûcaùcvaätlieäukhoângtheåtoâicöùngvaøbieándaïngnguoäi,quavieäcñöanhieät haønvaøo,xuaáthieäncaùckhöûbeànôûnhieàucaápbaäckhaùcnhauthoângquakeáttinh laïi vaø phuïc hoài. Ngoaøi ra coù theå hình thaønh haït thoâ. Traïngthaùimeàmlaøtraïngthaùicoùtheåbòaûnhhöôûngítnhaátbôûihaøn 17 Caùchôïpkimcoùtheåtoâicöùngbòmaátñoäbeàncuûamìnhchuûyeáudophaùttrieånhoaëc hoøatanlaïicaùckeáttuûapha Ngoaøirañoänhaïylaømnguoäicuûavaätlieäuraátcoùyùnghóañoáivôùimöùcñoä haohuïtñoäbeàn.Saukhihaønôûphaànlôùnvaätlieäucoùtheåkhoângñaïtñöôïctoácñoä laømnguoäicaànthieátchosöïtaùchlôùptöôngöùng,saochoñoäbeàncuûavaätlieäuchính khoâng bò aûnh höôûngnöõa f>Taùcñoängcuûanhieäthaønñoáivôùivaätlieäucôbaûn: Thoângquanhieäthaøn,khuvöïcmoáihaønvaøvuønglaâncaänseõñöôïcnung noùngcao.Chieàuroängvuøngaûnhhöôûngnhieättöïñieàuchænhtheonhieätñöôïcñöa vaøo,ngöïôclaïichuùngphuïthuoäcvaøophöôngphaùphaøn(maätñoätaäptrungnhieät, toácñoähaøn,chieàudaøycaùclôùp)vaøcaùckíchthöôùccuûachitieát,chuùngñöôïcxaùc ñònhchosöïtaûnnhieät.Trongvuøngaûnhhöôûngnhieätnaøydeãcaûmnhaänchungñöôïc ñoäbeànvaøgiôùihaïn0.2hoùacöùngnguoäihoaëccaùcvaätlieäuñöôïctoâicöùngbògiaûm bôùtkhisöïgiaõnnôûtaêngleântöôngöùngôûcöïcñaïichoñeántròsoácuûatraïngthaùi “meàm” Vaät lieäu Traïng thaùi cuoáicuøng Ñoä beàn cuûa vuøngaûnh höôûng nhieät Khaû naêng taêng ñoä beàn cuûavuøngaûnh höôûng nhieät Khoângtoâi Al99.5 Meàm weich Khoângthay Khoângcoù cöùng ñöôïc AlMn (caáu truùc taùi ñoåi AlMgMn keáttinh) AlMg3 Nöûa cöùng, Khöûbeànkim Khoângcoù 18 AlMg4.5Mn cöùng loaïi(phuïchoàitin htheå,taùi keáttinh) Toâi cöùng ñöôïc ALMgSi Ñöôïctoâicöùng Khöûbeàn(keát a) nung hoøa nguoäi, ñöôïc tuûa, phaân huûy tan môùi, nguoäi toâi cöùng nhieät tinhtheå) nhanh, thay (caáutruùctoâi ñoåicaáutruùc cöùng) b)chæthayñoåi caáutruùcnhieät AlZnMg Ñöôïctoâicöùng Khöûbeàn a)töïlaømtoâi nguoäi (nung hoøa tan cöùnglaïiôû Ñöôïctoâicöùng vaø hieäu öùng nhieät ñoä nhieät nguoäi nhanh, phoøng (caáutruùctoâi taïo tinh theå b) hoaëc khi cöùng) hoãnhôïp) nhieät ñoä taêng cao Nguyeântaécxöûlyùnhieätcoùtheåñöôïcthöïchieänñeåñieàuchænhñoäbeàncuoái cuøngôûchitieátsaukhihaøn.Coùnghóalaøvaätlieäucoùtheågiacoângtrongtraïngthaùi thayñoåicôcaáunguoäivaøcuoáicuøngñöôïcthayñoåicôcaáunoùnghoaëcthaämchí ñöôïc nung hoøa tan môùi. Tuynhieânñieàunaøychæquyñònhñoáivôùithieátbòthíchhôïp,ñoáivôùithieátbò khaùcphaûiroõraøngsaochochuùngseõdaãnñeáncaùcvaánñeàtöôngöùngsaukhinung hoøatantrongtröôønghôïpyeâucaàulaømnguoäinhanhcuûachitieát,nhövaäykhaû naêngñieàuchænhñoäbeànnaøyñöôïcsöûduïnggiôùihaïntrongthöïcteá 19 Gioángnhöôûsöïthíchhôïphaøn,ñoäbeàncuûamoáihaøncuõngbòaûnhhöôûng thoângquavaätlieäuphuïgia.Trongthöôøngxuhöôùngnöùtvaøñoäbeàndieãnratraùi ngöôïc g>Ñoäbeànaênmoøn Trongcaùclieânkeáthaønôûnhoâmnguyeânchaátvaøcaùchôïpkimkhoângtheåtoâi cöùngñoäbeànaênmoøngæhaàunhökhoângbògiaûmñi.Tuynhieâncaànchuùyùôûcaùcvaät lieäucoùhaømlöôïngMgcao(>3.5%Mg),saochokhoângxuaáthieänsöïthayñoåicaáu truùclaømgiaûmñoäbeànaênmoøndonhieäthaøn.Nhövaäyôûphaïmvinhieätñoä100- 230 0 Ccoùtheåkeáttuûacöïcanoáttreânbieângiôùihaïtchuùngseõcaûntrôûñoäbeànnöùt öùngsuaátcuõngnhöaênmoønxuyeântinhtheå.Söïthayñoåikieåunaøykhoângneânxuaát hieänchocaùcquytrìnhhaønthoângthöôøng h>Ñoäxoáproãngmoáihaøn Nguyeânnhaânñoáivôùiroãxoápcoùtheålieânquanñeándieãnbieánñoângñaëccuûacaùc vaätlieäunhoâmñöôïchaønhoaëccoùtheåveàboïckhíxaûyratrongphaànlôùncaùctröôøng hôïp Roãboïtxoápkimloaïixuaáthieänchuõyeáucuûanhoâmnguyeânchaát,dieãnraraátmaïnh ôû söï chuyeån tieáp raén , loûng . Boïcngaämkhíhìnhthaønhdocaùckhoângkhíkhoângtheåboáchôiñöôïctröôùckhi chaátchaûyñoângñaëc.Víduïcaùckhínaøycoùtheåbaétnguoàntöøkhíbaûoveävaøkhoâng khívaøbòxoaùyloáctöôngöùngchuyeånñoängtrongbeånoùngchaûy TuynhieânNitôbòhoøatantrongchaátchaûyñöôïcmoâtaûlaønguyeânnhaânchính. Nöôùcñangcoùseõbògiaûmnguyeândoaùilöïcoxycaocuûakimloaïivaønitôñöôïc giaûiphoùngtrongchaátchaûy.Vìhoøatanhydrocuûanhoâmgiaûmcuøngvôùinhieätñoä 20 vaønoùhaïncheásöïthaátthöôøngkhiñoângñaëcneâncoùtheåhìnhthaønhroãboïtñöôïc phaânboáñoàngñeàu. Doñoùvaätlieäucôbaûnvaøvaätlieäuphuïgiakhoângcoùnitô.Khíbaûoveäphaûisaïchseõ vaøphuøhôïp.Phaûitaùchmôõvaølôùpoxíttröôùckhihaønvaøtheonguyeântaéctraùnhxa aåmöôùt Ñoáivôùivieäcchuaånbòmoáihaøn: ÑoáivôùivieäcchuaånbòmoáihaønchohaønMIGvaøTIG,caùchìnhdaïnggheùpnoái ñöôïctieâuchuaåntheoAWS.Beàmaëtvaùtcuûamoáihaønvaøphaïmviñöôïcgiôùihaïn phaûikhoângmôõvaøkhoâ.Ngoaøiraphaûiloaïiboûlôùpoxitngaytröôùckhihaøn,thöïcteá noùtaïolaïingaylaäptöùcmoätlôùpoxitmôùi,tuynhieântöôngñoáimoûngvaøñoàngñeàu. i>Hônoùngtröôùc: hônoùngtröôùcchæcaànthieátneáutreâncôsôûkhaûnaêngdaãnnhieätcaocuûanhoâm khoângñaïtñöôïcñuûngaáu.Caànphaûichuùyùraêngkhoângdieãnrtasöïtaêngchieåudaøy maïnhcuûalôùpoxítdaøyôûmaëtvaùtmeùpmoáihaøndothôøigiannungnoùngquaùlaâu hoaëcthöøaoxytrongkhiñoát.Chuùyùtieáptheolaøaûnhhöôûngcuûanhieätñoähônoùng vaøthôøigianñoáivôùitínhchaátvaätlieäu,ñaëcbieätôûcaùchôïpkimcoùtheåtoâicöùngvaø caùc vaät lieäu thay ñoåi hình daïng nguoäi cuõng nhö chöùa Mg cao. Baûngchæsoáñoáivôùinhieätñoähônoùngvaøthôùigiannungnoùngñeåhaønvaätlieäu deûo- nhoâm Vaät lieäu Phaïmvichieàudaøytoân(mm) Nhieätñoähô noùngtröôùctoái ña Thôøi gian hô noùngtröôùctoái ña 21 0C (phuùt) TIG MIG AlMgSi0.5 AlMgSi1 AlMgSi0.7 >= 5 ñeán 12 >12 >20 180 200 220 250 60 30 20 10 AlZn4.5Mg1 >=4 ñeán 12 >12 >16 140 160 30 20 AlMg4.5Mn AlMg3 >=6 ñeán 12 >12 >16 150 ñeán 200 10 j>Khíbaûoveä: Khíargonñônnguyeântöûvaøhoãnhôïpargon/heliñaùpöùngñöôïcchonhoâm. Vôùihelikhidoøng1chieàucoângsuaáthoàquangvaøñoängaáuvaøcoângsuaátnoùng chaûy cao hôn. Ngöôïc laïi vôùi argon hoà quang oån ñònh hôn Ngoaøirakhiöùngduïngphuïgiahelicaànchuùyùraèngvìtyûtroïnghelithaáp hônneânñeåñaïtñöôïctaùcduïngbaûoveänhövôùiargonñoøihoûitheåtíchkhínhieàu hôn khoaûng 2.5-3 laàn 2. Ñaëcñieåm. NhoâmcoùaùilöïclôùnñoáivôùiO2taïothaønhAl203.Oâxitnaøyôûtrongvuøngmoái haøngaâyroãxævaønaèmtreânmaëtvaäthaønngaêncaûnquaøtrìnhhaøn.Nhieätñoänoùng chaûycuûanoù2050 0 Ctrongkhiñoùnhieätñoänoùngchaûycuûanhoâmvaøhôïpkim nhoâmkhoaûng600-650 0 C.ÔÛnhieätñoäcaonhoâmvaøhôïpkimnhoâmcoùñoäbeàn 22 thaápkhigaànnhieätñoächaûythìchitieátcoùtheåbòphaùhoaïidokhoáilöôïngbaûnthaân noù.Töøtraïngthaùiñaëcchuyeånsangtraïngthaùiloûngnhoâmthayñoåimaøusaécneân khoùquansaùtkhihaøn.KhoáilöôïngrieângcuûaOâxyùtnhoâmlôùnhônnhoâmvaøhôïp kimnhoâmneânkhoùnoåileânbeåhaøn.ÔÛnhieätñoäcaodeãhoøatanH2Taïoneânroãkhí. 3. Haønkhíchonhoâmvaøhôïpkimnhoâm. ChitieáttröôùckhihaønphaûiñöôïclaømsaïchlôùpOâxyùtnhoâmmoätkhoaûng caùchmeùphaønítnhaátlaø30–35mm.Chieàudaøyvaäthaønñeán1.5mmduøng phöôngphaùpuoánmeùpneáunhoûhôn4mmduøngkieåuhaøngiaùpmoáikhoângvaùt meùp.Neáuchieàudaøylôùnhôn40mmvaùtmeùpchöõV,Xvv. NgoïnlöûahaønbìnhthöôøngneáuthöøaoâxydeãtaïothaønhAl203,thöøaC2H2deã taïo neân roã khí. Coâng suaát ngoïn löûa W = 150. S (l/h). Soáhieäumoûhaønlôùnhônkhihaøntheùpmoät,haisoá.Quehaøncoùthaønhphaàn töôngtöïthaønhphaànvaäthaøn,khihaønnhoâmcoùtheåduøngquehaønAK(coù5%Si) thìmoáihaøntoáthôn. ThuoáchaønchuûyeáulaømuoáiclovaøflovíduïNaCl,KCl,LiCl,NaF,CaF2. NhieämvuïchuûyeáulaøphaùhuûylôùpAl203taïoneânxædeãchaûyvaønheïnoåileântreân moáihaønvv.Saukhihaønxongphaûiröûasaïchmoáihaønñeåtraùnhsöïaênmoøndo thuoáchaøncoønthöøatreânmoáihaøn. Baûng löïa choïn thoâng soá haøn GMAW vaät lieäu nhoâm (tham khaûo) Chieàu Vò trí Chuaån Ñoä hôû Ñöôøng Doøng Ñieän Löu Toác ñoä daøy haøn bò chaân kính ñieän aùp löôïng caáp daây taám caïnh ñieän haøn haøn khí (m/ph) haøn cöïc (Amps) (V) argon (mm) (mm) (DC+) (l/ph) 23 2 F I(ñeäm) 0 0.8 70-110 15-20 12 0.64- 1.14 3 F,V,H I 0-2.4 0.8- 1.2 120- 150 20-24 14 0.6-0.76 5 H,O Y 4.8 1.2 130- 175 23-27 28 0.63- 0.89 6 F Y 0-2.4 1.2- 1.6 185- 225 24-29 19 0.6-0.76 10 F,V Y 6.4- 9.5 1.6 210- 290 26-29 24 0.6-0.76 III>Haønnikenvaøhôïpkimniken. Nickenvaøhôïpkimnickenxuaáthieänôûtaátcaûcaùcloaïibaùnthaønhphaåm nhötoân,daûibaêng,thanh,oángvaøcaùcchitieátreøn.Chuùngñöôïctieâuchuaånhoaù trongAWS.Beâncaïnhnickennguyeânchaátcaùchôïpkimcôbaûnnickenvôùiñoàng, chromvaømolipdenñöôïcsöûduïngnhölaøvaätlieäuchoángmoøngæcaovaøbeànnhieät. Ñoáivôùicaùccaáukieänbeànnhieätcaotrongcaùcturbinkhívaøñoängcôcaùchôïpkim toâicoùkhaûnaêngtoâicöùngseõñöôïcphaânloaïitreâncôsôûchrom-nickenvôùisöïboå xungtieáptheo.SöïtoâicöùngñöôïchoãtrôïbôûihôïpkimboåxungTi,AlvaøNbvaøo tronglieânkeátvôùivieäcxöûlyùnhieätñaëcbieät.Caùchôïpkim–tinhtheåhoãnhôïpñoái vôùicaùcthieátbòhoaùhoïcvaøcheátaïoloøcoângnghieäpmoâtaûthaønhphaàncôbaûnnaøy. Caùchôïpkimnaøythíchhôïphaøntoát.Phuïgiahaønloaïitöôngtöïñöôïctieâuchuaån hoaù trongAWS 1>Nicken nguyeân chaát: 24 a>Tínhthíchhôïphaønvaøaûnhhöôûngcuûalöuhuyønh Nickennguyeânchaátcoùcaáutruùckhoáitheådieänvaøkhoângchuyeånhoaùcaáu truùckhixöûlyùnhieät.Noùchæcoùtheåchöùatoáiña0.02%Ctronghoaøtanraén.Haøm löôïngcacbonquaùcaoseõdaãnñeánlaømgiaûmñoäbeànvaøñoädeûo Thöïcteánickenhoaøtanñoáivôùilöuhuyønhvaøtaïothaønhcuøngtíchnicken- nickelsulfidsaünsaøngnoùngchaûyloûngôû645 0 C.TheåcuøngtíchNi-NiS2xaâmnhaäp töøbeàmaëtñeánranhgiôùihaïtvaølaømchovaätlieäunöùtöùngsuaátkeùonoùngvaønguoäi. Bôûivaäymoáihaønvaøvuøngaûnhhöôûngnhieätphaûilaømsaïchtröôùckhihaøn.Xöûlyù nhieätñöôïcthöïchieäntrongmoâitröôøngloøkhoângcoùlöuhuyønh b>Tínhthíchhôïphaøn–khaûnaênghoaøtankhívaøtaïoroãboït Nickencoùkhaûnaênghoaøtancaohônchuûyeáuñoáivôùikhítrongtraïngthaùi noùngchaûy,ñaëcbieätlaøNitô;khiñoângñaëcnhanhchaáthaønseõbaõohoaøvôùicaùckhí toàntaïitrongcaáutruùcnhölaøroãboït.Thoângquavieäcsöûduïngphuïgiahaønvôùimoät vaøiphaàntraêmAl,Ti,...nitôseõñöôïckeáttuûathaønhnitridôûtheåraén.Argon,heli thíchhôïpnhölaøkhíbaûoveävaøkhítroäntöøargonvaøhelivôùichaátphuïgiahydro ñeánkhoaûng7%khihaønvôùiTIGvaøMIG c> Thöïc hieän haøn: Yeâucaàuñaëtrachovieäcchuaånbòmoáihaønvaøñoäsaïchcuûañieåmñaáunoái caohônlaøtheùp.ÑoáivôùicaùcquytrìnhhaønTIG,MIG...coùphuïgiahaønñeåhaøn cuøngloaïitheoAWS.ñieäncöïcthanhñeåhaønhoàquangtaycoùvoûboïckieàmvôùi möùcñoätrungbình.Phuïgiahaønchöùakhoaûng2.5%Ti,ALvaølieânkeátnhöñaõñeà caäpôûtreânbaõohoaøcaùckhínhölaøsöïkeáttuûaraénchaéc 2>Hôïpkimnicken–ñoànga> Vaät lieäu cô baûn: 25 HôïpkimNi-CuñöôïctieâuchuaånhoùatrongAWS.NivaøCutaïothaønhtrong moãimoätcaáutruùctyûleähoãnhôïptöøtinhtheåhoãnhôïpkhoáiñadieän,caáutruùcnaøy khoângcoùsöïchuyeånhoùaxöûlyùnhieät.Khaûnaêngtaêngcaoñoäbeànchæthoângqua bieándaïngnguoäi.Bieáncöùngnguoäicoùtheåñöôïchoàitrôûlaïithoângquanungtaùikeát tinhôûkhoaûng750 0 C.Khicaùcchitieátbòbieándaïngnguoäikhihaønnhövaäyvuøng aûnhhöôûngnhieätseõlaïibòphatroänôûtraïngthaùimeàm.HôïpkimNi-Cuquantroïng nhaátlaøNiCu30Fevôùitoáithieåu60%Ni,30%Cuvaø2%Fe.Boåxunghaømlöôïng Felaømtaêngkhaûnaêngbeànchoángxoùimoønvaøaênmoøngæ b> Tính thích hôïp haøn: Caùcaûnhhöôûngcuûanhieãmbaånvaøkhítrongmuïc1cuõngcoùgiaùtròchohôïpkim Ni- Cu.PhuïgiahaøncuøngloaïivôùiphuïlieäuAl,Tiñöôïctieâuchuaånhoùatrong AWS BaûngvaätlieäuphuïtrôïhaønchoNiCu30Fe Teânvieáttaét Soávaätlieäu Daây SG SG-NiCu32Ti 2.4371 Ñieän cöïc thanh E-NiCu30Mn 2.4366 c> thöïc hieän haøn: ÑieäncöïcthanhñeåhaønhoàquangtaylaøvoûboïckieàmBazo.HaønMIGvaøTIG ñöôïcthöïchieänvôùiargonhoaëcheliumhoaëckhítroänboåxunghydrovôùikhoaûng 7%. 3>HôïpkimNicken-crom-saét a> Vaät lieäu côbaûn HôïpkimNi-Cr-Felaønhoùmlôùnnhaátvaøquantroïngnhaátcuûahôïpkimnickencô baûn.ChuùngbaogoàmcaùctheùpCr-NiaustenitvôùihaømlöôïngNickentaêngleânvaø 26 coùkhaûnaêngchoángmoøngæcao.Caáutruùclaødaïngkhoáitheådieänvaøkhoângcoùsöï chuyeånhoùaphakhixöûlyùnhieät.Khaûnaêngbeànnhieâtcuûahôïpkimtinhtheåhoãn hôïpcoùtheåtaêngcaodohôïpkimboåxungcobalt,molipden,crom... CaùchôïpkimchínhlaøNiCr15Fe,beâncaïnhñoùthöùtöïtieáptheocoùhôïpkimNi-Cr- Fevôùihaømlöôïngcromcaohônñeán30%.Sôboäveàvieäctieápnhaänkhívaøtaïoroå boïtthìhôïpkimnaøynhaïycaûmíthônlaønickennguyeânchaátvaøNiCu30Fe.Beân caïnhhôïpkimNi-Cr-FecoùcaùchôïpkimvôùihaømlöôïngMoboåxungtöø3ñeán9% ñeåtieáptuïclaømtaêngkhaûnaêngchoángmoøngæ b> Tính thích hôïp haøn : Söûduïngñieäncöïcthanhvoûboïckieàmbazôñeåhaønhoàquangtaytaátcaûhôïpkim NiCr- (Mo)- Fe. Ñieän cöïc daây vaø thanh töông öùng ñeå haøn MIG vaø TIG.Ñeå phoøngtraùnhchaécchaénnöùtnoùng(nöùtteávi)phaûigiôùihaïnsöïgianhieätvaønaêng löôïng 4. Kyõthuaäthaøn NivaøhôïpkimNicuaûnoùcoùtínhbeànnoùng,choánggævaønhieàutínhchaát quyùkhaùcneânñöôïcöùngduïngñeåsaûnxuaátthieátbòhoùachaát,ñieänvaøtrongnhieàu ngaønh kyõ thuaät khaùc. Khoùkhaêncôbaûnkhihaøndeãsuaáthieänroãkhívaødaïnnöùtkeáttinh.Roãkhílaø dogiaûmnoàngñoähoøatancuûachaátkhíchuûyeáulaøhyñro,khikimloaïichuyeåntöø traïngthaùiloûngsangraén.Nguyeânnhaânchínhcuûasöïraïnnöùtkeáttinhtrongkim laoïimoâùihaønlaøsöïtaïothaønhchaátdeãnoùngchaûy.Ni-NiS.Coùtheåñöamangan, magieâhoaëctitanvaøomoáihaønñeågiaûmaûnhhöôûngcoùhaïicuûachaátcuøngtinh treânvìchuùngkeáthôïpvôùilöuhuyønhthanhsunfuaMnS,MgS,TiS. 27 Haønkhí.HaønNibaèngngoïnlöûakhíchochaátlöôïngtrungbình.Khichieàu daøydöôùi1.5mmkhihaønkhoângcaànkimlaïophuïmeùphaønñöôïcuoáncong.Khi haønkimloaïicoùchieàudaøynhoûhôn1mmkhoângcaànvaùtcaïnh.Ñoáivôùikimloaïi daøycaànvaùtcaïnhchöõVgoùcvaùt35-45 0 . Haønnikentieánhaønhbaèngphöông phaùptöønglôùpngöôïcchieàu.Moáihaønchoàngkhoângneânduøngdoöùngsuaátvaøbieán daïnglôùnkhinungnoùngcoângsuaátngoïnlöûaW=(140–200)l/h,ngoïnlöûacho pheùphôithöøaaxetylen.NgoïnlöûathöøaOÂxygaâyraroãkhívaølaømkimlïoaïiñaépbò gioøn.Kimloaïiphuïñöôïcduøngcoùthaønhphaàntöôngtöïnhökimloïaineàn.Ñöôøng kínhquehaønlaáybaèngmoätnöûachieàudaøykimloaïineàn.Thuoáchaønlaøaxitboârich troänvôùiboâraéc,neáuchotheâmítmuoáiCahoaëccloruavv.Thìcoùtheåtaênghieäu quaû thuoáchaøn Ñoáivôùihaønhoàquang. Vôùikimloaïidaøy1.5haønhoàquangtayquehaønthuoácboïcdoøngñieänmoät chieàungöôïccöïccoùtheåöùngduïngquehaøncoùvoûthuoácYOHN-13/45.Neáuhaøn baèngcöïcthancoùtheåduøngthuoáctreâncôsôûBonhöthuoácgoàm25%boâraécvaø 75%axidboâríc.Haønnikencoùtheåhaøntrongmoâitröôøngkhíbaûoveävôùithuoác haøn. IV. Haønkeõmvaøhôïpkimcuûakeõm. Keõmnguyeânchaát(99.8-99.9%)treânthöïcteákhoângcoùkhoùkhaên,thuoác haønlaødungdòchcloruaamonNH4ClhoaëccloruakeõmZnCl2(cuõngcoùkhilaøm thaønhkeo).Treânvaäthaøntinhxaûo,vìsôïkhoângröûasaïchñöôïcthuoáchaøn,coùtheå duøngnhöïathoânglaømthuoáchaøn.Tröôùckhihaønphaûicaïosaïchmaëtreânvaømaët döôùivaäthaønroàiqueùtthuoáchaønleân.Moûhaønneânchoïnhôinhoû.Tyûleägiöõaoxy vaø axetylenlaø1/1. 28 Haønhôïpkimkeõmcuõnggioánghaønkeõmnguyeânchaátnhönghôïpkimkeõm coùraátnhieàuloaïithoângduïngnhaátcoùZn-Al,Zn-Al-Cu,Zn-CuVìkhoângcoù thuoáchaønrieângchomoätloaïihôïpkimnaøoneânphaûiduøngngoïnlöûahôicoùtính hoaønnguyeân.Tröôùckhihaøn,vaäthaønneâncaïosaïch(caïoñeánkhicoùaùnhkim)sau ñoùqueùtthuoáchaønkeõmroäng10mmleânmaëttreânvaømaëtdöôùi.Vaäthaøndaøy1 mmtrôûxuoángñeàuduøngmoáihaønuoáncongmeùp,vaäthaøndaøythìaùpduïngmoái haønchöõV,khoângcaànduøngcaëphoaëctaámloùtñeåhaøn.Thaønhphaànquehaønneân gioángvaäthaøn.hôikeõmñoäc,khihaønphaûiñeokhaåutrangphoøngñoäc. V. Haønchì. Chìlaøloaïikimloaïimeàmnhaáttrongcaùcloaïikimloaïi,coùtheåcaétbaèng dao.Chìcoùmaøutraéngxanh,ñeåtrongkhoângkhíbeàmaëtdaàndaànbòoxyhoùamaø bieánthaønhmaøuxaùmxanh,ñeåôûnhöõngnôiaåmöôùtchìbòoâxyhoùanhanhhôn.Sau moätvaøilaànbònoùngchaûyvìbòoâxidtroänlaãntínhchaátcuûachìtrôûneândoøncöùng. Treânthöïcteáhaønchìkhoângkhoùkhaênvìñieåmnoùngchaûycuûanoùthaáp (327.4 0 c)neânmaëtdöôùiphaûiñeämtaámloùt,moáihaønkhiñaõnoøngchaûythìngoïnlöûa neânchuyeånngaysangchoãkhaùc.Chìraátdeãbòoâxihoùaneânphaûiduøngdaocaïo saïchmoáihaøn.Nhöõngtaámmoûngkhoângcaànduøngquehaøn,chæcaànxeâdòchmoû haøntheohìnhchöõchiñeåñoátnoùngchaûymoáihaønlaøñöôïc.Vaäthaøndaøyneânduøng quehaønrieâng,saukhivaäthaønvaøquehaønnoùngchaûy,moûhaønphaûinhaécngayvaø chôøkhinoùñoângñaëclaïitieáptuïchaøn.Hôichìraátñoäc,khihaønphaûiñeokhaåu trangphoøngñoäc,choãhaønphaûicoùthieátbòthoânggioùtoátñeåhôichìboáchôibay ngay rangoøai. 29