Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học

Tài liệu Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học: ... Ebook Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học

doc87 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1368 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tªn ®Ò tµi: C¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë viÖt nam vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt ng­êi viÕt: nguyÔn ThÕ BËng líp a1 cn9 ng­êi h­íng dÉn: TiÕn sÜ Bïi Ngäc S¬n Hµ néi 2003 Môc lôc môc Trang Lêi nãi ®Çu 3 Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy 7 I Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu 7 1 Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu 7 2 §iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu lùc 8 3 Quy tr×nh ký kÕt hîp ®ång 12 II NghÜa vô c¬ b¶n cña ng­êi mua vµ ng­êi b¸n 15 1 NghÜa vô giao hµng cña ng­êi b¸n 16 2 NghÜa vô nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng cña ng­êi mua 18 3 QuyÒn ngõng thùc hiÖn nghÜa vô cña ng­êi b¸n vµ ng­êi mua 19 4 ChÕ tµi vµ c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt 20 III Nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu 21 1 C¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ 21 2 TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ 22 3 LuËt quèc gia 24 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng tranh chÊp vµ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam 25 I C¬ chÕ ®iÒu hµnh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam 25 1 T×nh h×nh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc cña ViÖt Nam tr­íc 1990 25 2 T×nh h×nh NK ph©n bãn ho¸ häc cña ViÖt Nam tõ 1990 ®Õn nay 26 II C¸c lo¹i tranh chÊp do ng­êi mua vi ph¹m hîp ®ång vµ c¸ch gi¶i quyÕt 27 1 Tranh chÊp do ng­êi mua vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n tiÒn hµng 28 2 Tranh chÊp do ng­êi mua vi ph¹m nghÜa vô nhËn hµng 39 III C¸c lo¹i tranh chÊp do ng­êi b¸n vi ph¹m hîp ®ång 44 1 Tranh chÊp do ng­êi b¸n giao hµng kÐm phÈm chÊt 45 2 Ng­êi b¸n vi ph¹m nghÜa vô giao hµng 50 IV Nguyªn nh©n dÉn ®Õn tranh chÊp 60 1 Nguyªn nh©n kh¸ch quan 60 2 Nguyªn nh©n chñ quan 62 Ch­¬ng III: C¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc 64 I C¸c tæ chøc gi¶i quyÕt tranh chÊp 64 1 Träng tµi th­¬ng m¹i 65 2 Toµ ¸n th­¬ng m¹i 67 II Nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ tranh chÊp trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc 69 1 C¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa tranh chÊp 69 2 C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh 79 KÕt luËn 88 Tµi liÖu tham kh¶o 89 Lêi nãi ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, tõ n¨m 1986 ®Õn nay, nÒn kinh tÕ c¶ n­íc nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ quan träng. Trong n«ng nghiÖp thµnh tùu næi bËt lµ ®· s¶n xuÊt ®ñ l­¬ng thùc cho ®Êt n­íc vµ n­íc ta trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai trªn thÕ giíi. §ãng gãp vµo nh÷ng thµnh tùu nµy, ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ®ãng vai trß rÊt quan träng, gãp phÇn vµo møc t¨ng tr­ëng chung vµ gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi. Nhu cÇu vÒ sö dông ph©n bãn ho¸ häc trong n«ng nghiÖp ë n­íc ta cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng, Theo sè liÖu cña Côc C«ng nghÖ th«ng tin vµ Thèng kª Tæng côc H¶i quan n¨m 1995, 1998, 2002 sè l­îng nhËp khÈu ph©n bãn toµn quèc t­¬ng øng lµ: 2.085.737, 3.287.900, 3.823.863 tÊn. HiÖn t¹i ngµnh s¶n xuÊt ph©n bãn trong n­íc ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ch¨m bãn. Theo b¸o c¸o ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®iÒu hµnh gi¸ c¶ trong 10 n¨m vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn (1991-2000) cña Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ th× ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu 100% ph©n MOP (muriah of potash), 100% ph©n DAP, 100% SA vµ 92% ph©n ®¹m urea. Ngoµi ra nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ph©n bãn tæng hîp NPK (urea, kali, DAP) lµ thµnh phÈm ph¶i nhËp khÈu. ThÞ tr­êng ph©n bãn hãa häc trong n­íc phÇn lín phô thuéc vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tõ khi NghÞ ®Þnh th­ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Liªn X« kÕt thóc (1990) n­íc ta ph¶i tù nhËp khÈu ph©n bãn tõ c¸c n­íc kh¸c ngoµi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa cò. Dù kiÕn nh÷ng n¨m tíi nhu cÇu sö dông ph©n ho¸ häc t¨ng lªn trªn 4 triÖu tÊn c¸c lo¹i. Kim ng¹ch nhËp khÈu ph©n bãn còng ngµy cµng t¨ng; kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1997 lµ: 427,32 triÖu USD, n¨m 2002 lµ 477.295,569 triÖu USD (sè liÖu Côc C«ng nghÖ Th«ng tin vµ Thèng kª H¶i quan), lµm cho quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn. Khi ký kÕt c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc do cã sù kh¸c nhau vÒ ng«n ng÷, tËp qu¸n, luËt ph¸p ... vµ ®Æc biÖt lµ sù kh¸c nhau vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a c¸c bªn nªn dÔ dÉn ®Õn tranh chÊp. Khi x¶y ra tranh chÊp c¸c nhµ nhËp khÈu ph©n bãn cÇn ph¶i biÕt nh÷ng ph­¬ng ph¸p nµo cã thÓ ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy. Trong thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®· x¶y ra ë ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bãn nªn chän ph­¬ng ph¸p nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Do vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c lo¹i tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn hãa häc vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ hÕt søc cÇn thiÕt, gãp phÇn quan träng vµo sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ®ang kinh doanh ngµnh hµng nµy. Môc ®Ých cña ®Ò tµi §Ò tµi sÏ gióp c¸c nhµ kinh doanh ph©n bãn hiÓu s©u h¬n nh÷ng tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt nam, qua ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cÇn thiÕt Cïng víi môc ®Ých trªn kho¸ luËn cßn gióp c¸c nhµ nhËp khÈu ph©n bãn hãa häc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh, th«ng qua viÖc h¹n chÕ vµ gi¶i quyÕt tèt nhÊt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn, qua ®ã gãp phÇn thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ ®ãng gãp vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Trong hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc nãi riªng th­êng x¶y ra c¸c tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a ng­êi mua víi ng­êi b¸n, gi÷a ng­êi nhËp khÈu víi ng­êi chuyªn chë hµng ho¸, gi÷a ng­êi mua, ng­êi nhËn hµng víi c¶ng, gi÷a ng­êi nhËp khÈu víi ng©n hµng vÒ thanh to¸n tiÒn hµng v.v... Song trong ph¹m vi cña kho¸ luËn nµy, ®Ò tµi chØ tËp trung nghiªn cøu nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc. §©y lµ tranh chÊp phæ biÕn ph¸t sinh trong thêi gian qua, thùc tiÔn ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy ë ViÖt Nam. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Khãa luËn ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lª Nin. Bªn c¹nh ®ã cã ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch-tæng hîp, ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu-so s¸nh, ph­¬ng ph¸p m« t¶ kh¸i qu¸t ho¸ ®èi t­îng nghiªn cøu. KÕt qu¶ nghiªn cøu - §Ò tµi hÖ thèng ho¸ lý luËn vÒ tranh chÊp vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, cô thÓ lµ trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc gi÷a c¸c doanh nhiÖp ViÖt Nam víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. - §Ò tµi chØ ra ­u, nh­îc ®iÓm trong thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn trong thêi gian qua ë ViÖt Nam. Qua ®ã gióp c¸c nhµ nhËp khÈu ph©n bãn cã ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cã thÓ vËn dông vµo viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp nÕu gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång. - §Ò tµi ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ, ng¨n ngõa c¸c tranh chÊp vµ mét sè ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua trong trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc. KÕt cÊu cña kho¸ luËn Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, kho¸ luËn cã kÕt cÊu gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ c¸c tranh chÊp th­êng ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c¸c tranh chÊp vµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam Ch­¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, nh­ng víi n¨ng lùc cã h¹n nªn kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ sai sãt nhÊt ®Þnh. T«i rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp vµ phª b×nh ®Ó kho¸ luËn hoµn chØnh h¬n. Cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o TiÕn sÜ Bïi Ngäc S¬n cïng c¸c thÇy c¸c c« tr­êng ®¹i häc Ngo¹i th­¬ng, còng xin c¸m ¬n Tæng c«ng ty VËt t­ N«ng nghiÖp vµ mét sè doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bãn kh¸c ®· tËn t×nh cung cÊp tµi liÖu ®Ó t«i hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. ch­¬ng I Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy I - Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu 1. Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu 1.1. Kh¸i niÖm chung Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cßn gäi lµ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ hoÆc hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn cã trô së kinh doanh ë c¸c n­íc kh¸c nhau, theo ®ã mét bªn gäi lµ bªn xuÊt khÈu (bªn b¸n) cã nghÜa vô chuyÓn vµo quyÒn së h÷u cña mét bªn kh¸c gäi lµ bªn nhËp khÈu (bªn mua) mét tµi s¶n nhÊt ®Þnh, gäi lµ hµng ho¸; bªn mua cã nghÜa vô nhËn hµng vµ tr¶ tiÒn hµng. 1.2. Kh¸i niÖm theo luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam 1997 Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hay cßn gäi lµ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ, hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng, hîp ®ång mua b¸n víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 80 cña luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997, hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi lµ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ ®­îc ký kÕt gi÷a mét bªn lµ th­¬ng nh©n ViÖt Nam víi mét bªn lµ th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. 1.3. §Æc ®iÓm cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸: So víi mét sè lo¹i hîp ®ång kh¸c th× hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng sau ®©y: - Chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ nh÷ng bªn cã trô së th­¬ng m¹i ®Æt ë c¸c n­íc kh¸c nhau. - Hµng ho¸ lµ ®èi t­îng cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ hµng cã thÓ ®­îc chuyÓn qua biªn giíi cña mét n­íc, tøc lµ cã thÓ ®­îc chuyÓn tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c. - TiÒn tÖ dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a hai bªn, ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét trong hai bªn. - Nguån luËt ®iÒu chØnh vµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nµy còng cã yÕu tè n­íc ngoµi. 2. §iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu lùc Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng nh­ c¸c lo¹i hîp ®ång kh¸c muèn cã ®iÒu kiÖn hiÖu lùc ph¶i tho¶ m·n 4 ®iÒu kiÖn sau: Chñ thÓ cña hîp ®ång ph¶i cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p lý Néi dung cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p H×nh thøc cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p Hîp ®ång ph¶i ®­îc ký kÕt trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn 2.1. Chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p lý Chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã thÓ lµ c¸c c¸ nh©n, ph¸p nh©n cã trô së kinh doanh ë c¸c n­íc kh¸c nhau. LuËt c¸c n­íc kh¸c nhau quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c chñ thÓ. V× thÕ, khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång cÇn t×m hiÓu ®Þa vÞ ph¸p lý cña ®èi t¸c, thÈm quyÒn ng­êi ký hîp ®ång, ng­êi ®ã nh©n danh m×nh hay ®¹i diÖn cho ng­êi kh¸c. C¸ nh©n hay cßn gäi lµ tù nhiªn nh©n (natural person) khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý vµ n¨ng lùc hµnh vi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. N¨ng lùc ph¸p luËt cña c¸ nh©n b¾t ®Çu tõ khi sinh ra ®Õn khi hä chÕt ®i. Cßn n¨ng lùc hµnh vi cña c¸ nh©n chØ b¾t ®Çu khi c«ng d©n ®Õn tuæi tr­ëng thµnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. N¨ng lùc hµnh vi cña tù nhiªn nh©n n­íc ngoµi, vÒ nguyªn t¾c chung, do luËt quèc tÞch cña ng­êi ®ã quy ®Þnh. VÝ dô: ë ViÖt Nam n¨ng lùc hµnh vi cña c¸ nh©n tõ 18 tuæi, ë Mü n¨ng lùc hµnh vi ®èi víi n÷ tõ 19 tuæi, nam tõ 21 tuæi. Ph¸p nh©n (legal person) lµ mét tæ chøc ®­îc thµnh lËp theo ph¸p luËt vµ ®­îc dïng danh nghÜa nµy cña m×nh trong quan hÖ kinh doanh. Muèn xem xÐt mét tæ chøc n­íc ngoµi cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n hay kh«ng th× tr­íc tiªn ph¶i t×m hiÓu xem tæ chøc ®ã cã quèc tÞch n­íc nµo, sau ®ã dùa vµo luËt n­íc ®ã, sÏ t×m hiÓu xem tæ chøc ®ã cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n hay kh«ng Mét ph¸p nh©n theo quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù ViÖt Nam (®iÒu 94) ph¶i cã ®ñ bèn ®iÒu kiÖn sau: (1). §­îc c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn thµnh lËp, ®¨ng ký hoÆc c«ng nhËn; (2). Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ; (3). Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã; (4). Nh©n danh m×nh tham gia c¸c quan hÖ ph¸p luËt mét c¸ch ®éc lËp. ë ViÖt Nam hiÖn nay thÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®èi víi c¸c th­¬ng nh©n ®· ®­îc më réng, nghÞ ®Þnh 33/CP ngµy 19 th¸ng 4 n¨m 1994 kh«ng cßn phï hîp. Theo tinh thÇn cña nghÞ ®Þnh nµy c¸c doanh nghiÖp ch­a cã giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu kh«ng ph¶i lµ chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Mäi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu do c¸c doanh nghiÖp nµy ký ®Òu kh«ng cã hiÖu lùc ph¸p luËt, v× theo ph¸p luËt ViÖt Nam chñ thÓ kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31 th¸ng 7 n¨m 1998 ®­îc ban hµnh, ®iÒu 8 kho¶n 1 quy ®Þnh “Th­¬ng nh©n lµ doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc thµnh lËp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®­îc phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký trong giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh”. Nh­ vËy, theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh nµy c¸c doanh nghiÖp kh«ng cÇn cã giÊp phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, còng cã thÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. 2.2. H×nh thøc cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i hîp ph¸p LuËt c¸c n­íc còng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy. Theo luËt Mü - Anh th× b¾t buéc hîp ®ång ph¶i b»ng v¨n b¶n khi gi¸ trÞ hîp ®ång trªn 10 b¶ng Anh (luËt Anh); hoÆc 500 §«la theo Bé luËt th­¬ng m¹i thèng nhÊt Mü. Nh×n chung, theo tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ hÇu hÕt c¸c hîp ®ång ®­îc lËp d­íi d¹ng v¨n b¶n. Tuy nhiªn, C«ng ­íc Viªn 1980 l¹i quy ®Þnh: “hîp ®ång mua b¸n kh«ng cÇn ph¶i ®­îc ký kÕt hoÆc x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n hay tu©n thñ mét yªu cÇu nµo kh¸c vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång. Hîp ®ång cã thÓ chøng minh b»ng mäi c¸ch, kÓ c¶ b»ng nh÷ng lêi khai cña nh©n chøng” (®iÒu 11 C«ng ­íc Viªn). §©y lµ ®iÒu kho¶n C«ng ­íc Viªn cho phÐp b¶o l­u. V× vËy, nhiÒu n­íc khi tham gia C«ng ­íc nµy ®· tuyªn bè kh«ng ¸p dông ®iÒu 11. LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997, ®iÒu 81 kho¶n 4 quy ®Þnh: “Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n”. Ngoµi ra, luËt ViÖt Nam cßn quy ®Þnh cô thÓ thªm r»ng mäi söa ®æi, bæ sung hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng ph¶i ®­îc lµm b»ng v¨n b¶n. §iÒu 49 kho¶n 3 luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh: “§èi víi c¸c lo¹i hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n th× ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh ®ã; ®iÖn b¸o, telex, fax, th­ ®iÖn tö vµ c¸c h×nh thøc th«ng tin ®iÖn tö kh¸c còng ®­îc coi lµ h×nh thøc v¨n b¶n”. Do ®iÒu ­íc quèc tÕ còng nh­ luËt ph¸p c¸c n­íc quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång nªn trong khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång c¸c bªn cÇn ký kÕt hîp ®ång b»ng v¨n b¶n ®Ó tr¸nh tranh chÊp ph¸t sinh sau nµy. 2.3. Néi dung cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i hîp ph¸p Néi dung cña hîp ®ång chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn víi nhau. C¸c ®iÒu kho¶n nµy lµ “luËt” cao nhÊt ®èi víi c¸c bªn vµ cã thÓ chia lµm 3 lo¹i ®iÒu kho¶n: §iÒu kho¶n chñ yÕu; ®iÒu kho¶n th«ng th­êng vµ ®iÒu kho¶n tuú nghi. §iÒu kho¶n chñ yÕu lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n b¾t buéc ph¶i cã trong hîp ®ång, nÕu thiÕu mét trong c¸c ®iÒu kho¶n nµy th× hîp ®ång kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý. LuËt ph¸p c¸c n­íc còng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy. - Theo luËt Anh-Mü ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ ®èi t­îng cña hîp ®ång cßn c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c cã thÓ quy ®Þnh sau. - Theo luËt Ph¸p, §øc, NhËt th× ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu gåm hai ®iÒu kho¶n lµ ®èi t­îng vµ gi¸ c¶. - LuËt c¸c n­íc §«ng ¢u quy ®Þnh ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång gåm ®èi t­îng, gi¸ c¶ vµ thêi gian giao hµng. - Theo LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam 1997, ®iÒu 50 quy ®Þnh ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång bao gåm: a) Tªn hµng b) Sè l­îng c) Quy c¸ch chÊt l­îng d) Gi¸ c¶ e) Ph­¬ng thøc thanh to¸n f) §Þa ®iÓm vµ thêi gian giao hµng Nh­ vËy, theo luËt ViÖt Nam hîp ®ång do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt Nam cã thÈm quyÒn ký kÕt víi thÓ nh©n, ph¸p nh©n n­íc ngoµi, ph¶i cã 6 ®iÒu kho¶n chñ yÕu trªn th× míi coi lµ phï hîp vÒ mÆt néi dung. - Theo C«ng ­íc Viªn 1980 quy ®Þnh néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång gåm: Tªn hµng, sè l­îng vµ gi¸ c¶; gi¸ c¶ cã thÓ quy ®Þnh mét c¸ch gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp. Cã thÓ thÊy luËt c¸c quèc gia còng nh­ C«ng ­íc Viªn 1980 quy ®Þnh vÒ néi dung chñ yÕu cña mét hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu kh«ng gièng nhau, nÕu thiÕu mét trong nh÷ng ®iÒu kho¶n nµy th× hîp ®ång coi nh­ ch­a ®­îc giao kÕt, v× vËy ch­a lµm ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn cã liªn quan. 2.4. Hîp ®ång ph¶i ®­îc ký kÕt trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn Hîp ®ång ph¶i ký ®óng nguyªn t¾c cña ph¸p luËt. Còng gièng nh­ c¸c lo¹i hîp ®ång kh¸c, hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ®­îc giao kÕt trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn, b×nh ®¼ng t«n träng lîi Ých cña nhau vµ kh«ng tr¸i ph¸p luËt. LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam (®iÒu 81 kho¶n 2) cßn ®Ò cËp hµng ho¸ ph¶i ®­îc phÐp mua b¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt bªn mua vµ bªn b¸n. B¶n chÊt cña hîp ®ång lµ sù tho¶ thuËn, do ®ã vÒ nguyªn t¾c khi nµo c¸c bªn thèng nhÊt víi nhau vÒ néi dung cña hîp ®ång th× khi ®ã hîp ®ång ®­îc h×nh thµnh. Nh­ng phô thuéc vµo c¸ch thøc bµy tá ý chÝ cña c¸c bªn mµ ph¸p luËt quy ®Þnh hîp ®ång ®­îc coi lµ h×nh thµnh ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. 3. Quy tr×nh ký kÕt hîp ®ång 3.1. Nghiªn cøu t×m hiÓu kh¸ch hµng Khi ký kÕt hîp ®ång víi c¸c th­¬ng nh©n n­íc ngoµi tr­íc hÕt ph¶i xem xÐt thÈm quyÒn cña ng­êi ký hîp ®ång. Ng­êi cã thÈm quyÒn ký kÕt lµ c¸c c¸ nh©n cã tªn trong ®¨ng ký kinh doanh (ë ViÖt Nam) hoÆc cã tªn trong sæ ®¨ng ký th­¬ng nh©n, trong sæ ®¨ng ký th­¬ng m¹i (ë c¸c n­íc ph­¬ng T©y) hoÆc nh÷ng ng­êi ®­îc c¸c chñ doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ®¨ng ký kinh doanh uû quyÒn. Nh÷ng tr­êng hîp ký hîp ®ång kh«ng ®óng thÈm quyÒn, vÒ mÆt ph¸p lý, sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ. Do ®ã, khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, cÇn kiÓm tra xem ®èi ph­¬ng ký kÕt hîp ®ång víi m×nh lµ ng­êi nh­ thÕ nµo. Lùa chän ®èi t¸c khi giao kÕt hîp ®ång còng cÇn nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò sau: uy tÝn, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä trong kinh doanh. Cã thÓ t×m hiÓu qua c¸c b¶n tin thÞ tr­êng vÒ ph©n bãn, nh­: B¶n tin thÞ tr­êng ph©n bãn ch©u ¸ (Asia Fertilizer Week), b¶n tin Fetercon, FMB, The Market ... hoÆc t×m hiÓu th«ng tin trªn th«ng qua c¸c c¬ quan Th­¬ng vô ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. Ph­¬ng ph¸p thø hai lµ cã thÓ gÆp trùc tiÕp th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. Ph­¬ng ph¸p nµy tuy tèn kÐm nh­ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. §Ó tr¸nh tranh chÊp ph¸t sinh sau nµy, nghiªn cøu vµ t×m hiÓu kh¸ch hµng lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng tr­íc khi ký hîp ®ång. Trong nh÷ng n¨m võa qua mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam do t×m hiÓu ®èi t¸c kh«ng kü ®· ký hîp ®ång víi c«ng ty “ma” ë n­íc ngoµi. §©y lµ c¸c th­¬ng nh©n cã ý ®å lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tiÒn hoÆc hµng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, lóc ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng thÓ khiÕu n¹i hoÆc ®i kiÖn hä ®­îc. 3.2. C¸ch thøc ®µm ph¸n, giao dÞch vµ ký kÕt hîp ®ång Th«ng th­êng cã hai h×nh thøc ký kÕt hîp ®ång ®ã lµ: Ký kÕt gi¸n tiÕp vµ ký kÕt trùc tiÕp. Ký kÕt trùc tiÕp lµ c¸c bªn trùc tiÕp gÆp gì nhau ®Ó bµn b¹c vµ ®i ®Õn thèng nhÊt néi dung cña hîp ®ång. H×nh thøc ký kÕt nµy tuy tèn thêi gian vµ tiÒn b¹c nh­ng hiÖu qu¶ cao, c¸c bªn gÆp gì trùc tiÕp nªn cã ®iÒu kiÖn ®Ó bµy tá ®Çy ®ñ ý chÝ cña m×nh vµ hîp ®ång ®­îc coi lµ h×nh thµnh khi c¸c bªn cã mÆt ®· ký trªn cïng mét v¨n b¶n hîp ®ång. Lóc nµy, ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång ®­îc x¸c ®Þnh theo ngµy vµ n¬i c¸c bªn cïng ký vµo hîp ®ång ®ã. Ký kÕt gi¸n tiÕp lµ c¸c bªn ë xa nhau, kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ®µm ph¸n, hîp ®ång ®­îc ký b»ng c¸ch c¸c bªn göi cho nhau c«ng v¨n, tµi liÖu chøa ®ùng néi dung cÇn giao dÞch ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång (chµo hµng) vµ chÊp nhËn ký kÕt hîp ®ång (chÊp nhËn chµo hµng). §Ó ký hîp ®ång theo ph­¬ng thøc nµy tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh khi nµo ®¬n chµo hµng còng nh­ chÊp nhËn chµo hµng cã hiÖu lùc ph¸p luËt vµ hîp ®ång khi nµo ®­îc coi lµ ký kÕt. 3.3. Chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng 3.3.1. Chµo hµng Chµo hµng theo luËt ViÖt Nam (®iÒu 51 luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam), cã thÓ lµ chµo b¸n hoÆc chµo mua ®­îc chuyÓn cho mét hay nhiÒu ng­êi ®· x¸c ®Þnh vµ ph¶i cã c¸c néi dung x¸c thùc, nghÜa lµ ph¶i cã c¸c néi dung tèi thiÓu bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Chµo hµng ph¶i ®­îc göi tíi ng­êi ®­îc chµo hµng vµ ng­êi chµo hµng kh«ng huû ®¬n chµo hµng. Ng­êi chµo hµng chØ cã thÓ huû ®­îc chµo hµng khi th«ng b¸o huû ®Õn tr­íc hoÆc ®Õn cïng chµo hµng. §¬n chµo hµng gåm hai lo¹i lµ chµo hµng cè ®Þnh vµ chµo hµng tù do. Chµo hµng tù do lµ lêi ®Ò nghÞ kh«ng ch¾c ch¾n vÒ viÖc ký kÕt hîp ®ång, chµo hµng nµy kh«ng cã ®Çy ®ñ ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång vµ kh«ng cã thêi h¹n hiÖu lùc cña ®¬n chµo hµng, v× vËy, nã kh«ng rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chµo hµng. V× thÕ, viÖc chÊp nhËn chµo hµng cña ng­êi ®­îc chµo hµng còng kh«ng lµm cho hîp ®ång ®­îc ký kÕt. Cßn chµo hµng cè ®Þnh lµ mét lêi ®Ò nghÞ ch¾c ch¾n vÒ viÖc ký kÕt hîp ®ång, nã rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chµo hµng ®èi víi cam kÕt cña m×nh trong thêi h¹n hiÖu lùc cña chµo hµng. Ng­êi ®ù¬c chµo hµng chÊp nhËn v« ®iÒu kiÖn trong thêi h¹n hiÖu lùc cña chµo hµng th× coi nh­ hîp ®ång ®­îc ký kÕt. Tãm l¹i mét chµo hµng cè ®Þnh rµng buéc ng­êi chµo hµng ph¶i cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn; ThÓ hiÖn ý muèn ký kÕt hîp ®ång cña ng­êi chµo hµng, cã ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång, vµ chuyÓn ®i cho bªn ®­îc chµo hµng trong thêi h¹n hiÖu lùc cña chµo hµng. PhÇn hai C«ng ­íc Viªn ®Ò cËp vÒ chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng t¹i ®iÒu 16 môc a “chµo hµng kh«ng thÓ bÞ huû bá nÕu nã chØ râ mét thêi h¹n x¸c ®Þnh ®Ó chÊp nhËn hay b»ng c¸ch kh¸c r»ng nã kh«ng bÞ thu håi”. Tuy nhiªn dï lµ lo¹i chµo hµng cè ®Þnh ®Òu cã thÓ bÞ huû bá, nÕu th«ng b¸o vÒ viÖc bÞ huû bá ®Õn ng­êi ®­îc chµo hµng tr­íc hoÆc cïng lóc víi chµo hµng hoÆc tr­íc khi ng­êi ®­îc chµo hµng chÊp nhËn. C«ng ­íc Viªn còng cho phÐp söa ®æi bæ sung, nh­ng kh«ng lµm thay ®æi néi dung c¬ b¶n cña ®¬n chµo hµng. NÕu söa ®æi, bæ sung lµm kh¸c th× ®­îc coi lµ tõ chèi chµo hµng vµ cÊu thµnh mét hoµn gi¸. 3.3.2. ChÊp nhËn chµo hµng ChÊp nhËn chµo hµng lµ sù thÓ hiÖn ý muèn ký kÕt hîp ®ång cña ng­êi ®­îc chµo hµng ®èi víi ng­êi chµo hµng. Hîp ®ång ®­îc ký kÕt khi ng­êi ®­îc chµo hµng chÊp nhËn v« ®iÒu kiÖn néi dung ®¬n chµo hµng trong thêi h¹n hiÖu lùc cña ®¬n chµo hµng. NÕu ng­êi ®­îc chµo hµng söa ®æi, bæ sung néi dung chñ yÕu cña ®¬n chµo hµng th× chÊp chµo hµng ®ã sÏ trë thµnh mét chµo hµng míi tõ phÝa ng­êi ®­îc chµo hµng ban ®Çu. Còng gièng nh­ chµo hµng chÊp nhËn chµo hµng ph¶i ®­îc truyÒn ®¹t ®Õn tay ng­êi chµo hµng vµ ng­êi chÊp nhËn kh«ng huû chÊp nhËn. 3.3.3. Thêi ®iÓm hiÖu lùc cña hîp ®ång Khi ký kÕt hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp th× viÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ký hîp ®ång rÊt quan träng. Trong thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn cã hai thuyÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ thuyÕt tèng ph¸t vµ thuyÕt tiÕp thu. ThuyÕt Tèng ph¸t x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång lµ thêi ®iÓm ng­êi ®­îc chµo hµng göi ®i lêi chÊp nhËn chµo hµng. ThuyÕt tiÕp thu x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång lµ thêi ®iÓm ng­êi chµo hµng nhËn ®­îc th­ chÊp nhËn chµo hµng tõ ng­êi ®­îc chµo hµng. Theo luËt ViÖt Nam, ®iÒu 403 kho¶n 1 Bé luËt D©n sù, ®iÒu 55 luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh theo thuyÕt tiÕp thu, hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ ®­îc giao kÕt vµo thêi ®iÓm bªn chµo hµng nhËn ®­îc tr¶ lêi chÊp nhËn chµo hµng trong thêi h¹n tr¸ch nhiÖm cña bªn chµo hµng, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c. §iÒu 23 C«ng ­íc Viªn “Hîp ®ång ®­îc coi lµ ký kÕt kÓ tõ lóc sù chÊp nhËn chµo hµng cã hiÖu lùc...” Nh­ vËy vÒ thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång C«ng ­íc Viªn còng theo thuyÕt tiÕp thu. LuËt ph¸p c¸c n­íc vµ c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ cã quy ®Þnh kh¸c nhau nªn c¸c bªn khi tham gia ký kÕt hîp ®ång rÊt dÔ gÆp ph¶i tranh chÊp. V× thÕ, khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ký kÕt hîp ®ång víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi cÇn l­u ý: víi th­¬ng nh©n Anh, Mü, NhËt ... th­êng theo thuyÕt tèng ph¸t; víi th­¬ng nh©n Ph¸p, §øc, ¸o ... th­êng ¸p dông thuyÕt tiÕp thu. II - NghÜa vô cña ng­êi mua vµ ng­êi b¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ Trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng nh­ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i kh¸c, ng­êi b¸n cã nghÜa vô giao cho ng­êi mua ®óng lo¹i hµng, sè l­îng, chÊt l­îng, quy c¸ch, bao b×, ®óng thêi h¹n vµ ®Þa ®iÓm theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång cïng c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn hµng ho¸. Ng­êi b¸n cã thÓ trùc tiÕp giao hµng cho ng­êi mua t¹i ®Þa ®iÓm giao hµng, ng­êi b¸n uû quyÒn cho ng­êi thø ba; ng­êi b¸n uû quyÒn cho ng­êi chuyªn chë theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn. Ng­êi mua cã nghÜa vô nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng. 1. NghÜa vô giao hµng cña ng­êi b¸n 1.1. Giao ®óng lo¹i hµng Ng­êi b¸n kh«ng ®­îc giao c¸c lo¹i hµng kh¸c hoÆc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô kh¸c thay thÕ lo¹i hµng ®· tho¶ thuËn, nÕu bªn mua kh«ng chÊp thuËn. NÕu hµng ho¸ giao kh«ng ®óng chñng lo¹i, kh«ng phï hîp víi hîp ®ång bªn mua cã mét trong c¸c quyÒn sau ®©y: a) Kh«ng nhËn hµng, huû bá hîp ®ång vµ yªu cÇu båi th­êng thiÖt h¹i; b) NhËn hµng vµ thanh to¸n theo gi¸ do c¸c bªn tho¶ thuËn; c) Kh«ng nhËn hµng, yªu cÇu giao ®óng chñng lo¹i vµ ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i. 1.2. Giao ®óng sè l­îng Tuú tõng ®Æc ®iÓm hµng ho¸, c¸c bªn tho¶ thuËn cô thÓ sè l­îng, ®¬n vÞ ®o l­êng, c¸ch thøc ®o l­êng nh­ träng l­îng tÞnh, träng l­îng c¶ b×, møc ®é dung sai, møc ®é hao hôt tù nhiªn. NÕu ng­êi b¸n giao hµng thõa so víi tho¶ thuËn, ng­êi mua cã quyÒn tõ chèi kh«ng nhËn phÇn d«i ra, trong tr­êng hîp nµy ng­êi mua ph¶i nhËn l¹i sè hµng thõa vµ chÞu mäi chi phÝ liªn quan; hoÆc ng­êi mua cã quyÒn nhËn l¹i sè hµng thõa vµ thanh to¸n phÇn d«i ra ®ã theo gi¸ tho¶ thuËn. NÕu ng­êi b¸n giao thiÕu hµng so víi tho¶ thuËn, ng­êi mua cã quyÒn: a) Tõ chèi kh«ng nhËn hµng, yªu cÇu ng­êi b¸n thùc hiÖn ®óng hîp ®ång vµ ®Òn bï thiÖt h¹i; b) Tõ chèi kh«ng nhËn hµng, huû bá hîp ®ång vµ yªu cÇu båi th­êng thiÖt h¹i; c) NhËn phÇn ®· giao vµ thanh to¸n t­¬ng øng víi phÇn ®· nhËn; d) NhËn phÇn ®· giao vµ ®Þnh thêi h¹n hîp lý ®Ó bªn b¸n giao tiÕp phÇn cßn thiÕu. 1.3. Giao hµng ®óng thêi h¹n Thêi h¹n giao hµng còng thuéc nh÷ng néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, mµ nÕu thiÕu tho¶ thuËn vÒ nã hîp ®ång sÏ coi lµ nh­ ch­a giao kÕt. Tuú tõng lo¹i hµng, c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn hµng ®­îc giao toµn bé hoÆc tõng phÇn theo mét lÞch tr×nh nhÊt ®Þnh. Ng­êi b¸n chØ ®­îc giao tr­íc thêi h¹n hoÆc giao tõng phÇn nÕu ng­êi mua chÊp thuËn. NÕu ng­êi b¸n giao hµng sau thêi h¹n tho¶ thuËn, tuú vµo tõng lo¹i hµng kh¸c nhau mµ hËu qu¶ ph¸p lý còng kh¸c nhau. NÕu hµng ho¸ ®­îc dïng cho mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, mµ sau thêi ®iÓm ®ã hµng trë nªn kh«ng cÇn thiÕt n÷a, bªn mua cã quyÒn tõ chèi nhËn hµng giao chËm vµ yªu cÇu båi th­êng thÞªt h¹i. Trong nh÷ng tr­êng hîp kh¸c, bªn mua th­êng gia h¹n thªm mét thêi gian hîp lý ®Ó bªn b¸n cã thÓ thùc hiÖn nghÜa vô giao hµng vµ yªu cÇu bªn b¸n ®Òn bï thiÖt h¹i hoÆc ph¹t hîp ®ång theo nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt khi vi ph¹m hîp ®ång. 1.4. Giao hµng ®óng chÊt l­îng Ng­êi b¸n cã nghÜa vô giao hµng cho ng­êi mua ®óng chÊt l­îng ®· tho¶ thuËn. §iÒu kho¶n chÊt l­îng lµ mét néi dung chñ yÕu cÇn ®­îc c¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh chÊt l­îng hµng ho¸, vÝ dô dùa vµo mét tiªu chuÈn chÊt l­îng nhÊt ®Þnh; dùa vµo m« t¶ tû mû c¸c lý, ho¸ tÝnh, ®Æc tr­ng, c«ng dông cña hµng ho¸; dùa vµo mÉu hµng; dùa vµo th«ng sè kü thuËt cña hµng ho¸. NÕu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn cô thÓ vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ rÊt dÔ dÉn ®Õn tranh chÊp. 1.5. Giao hµng ®óng quy c¸ch bao b× Tuy kh«ng ph¶i lµ chÊt l­îng, song quy c¸ch, bao b× ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng tiªu thô cña hµng ho¸. NÕu kh«ng ®­îc quy ®Þnh cô thÓ th× ng­êi b¸n ph¶i giao hµng víi bao b× th­êng dïng cho lo¹i hµng nµy, b¶o ®¶m an toµn, cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i trong ®iÒu kiÖn bèc dì vËn chuyÓn mµ hai bªn ®· tho¶ thuËn. 2. NghÜa vô nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng cña ng­êi mua NÕu viÖc giao hµng lµ nghÜa vô c¬ b¶n cña ng­êi b¸n, th× nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn mua hµng lµ nghÜa vô c¬ b¶n t­¬ng øng cña ng­êi mua. NhËn hµng ®­îc hiÓu lµ hµnh vi thùc tÕ cña ng­êi mua, tiÕp nhËn quyÒn chiÕm h÷u hµng ho¸ tõ ng­êi b¸n hoÆc ng­êi vËn chuyÓn. Hµnh vi nhËn hµng kh«ng ®ång nghÜa víi hµnh vi chÊp nhËn hµng. Sau khi nhËn hµng vµ kiÓm tra hµng ho¸ trong mét thêi gian hîp lý, ng­êi mua vÉn cã quyÒn th«ng b¸o vÒ viÖc hµng kh«ng phï hîp víi hîp ®ång vµ kh«ng chÊp nhËn hµng. NhËn hµng lµ mét nghÜa vô cña ng­êi mua, viÖc vi ph¹m nghÜa vô ®ã sÏ kÐo theo nh÷ng hËu qu¶ ph¸p lý. NÕu ng­êi b¸n ®· s½n sµng giao hµng mµ ng­êi mua chËm nhËn hoÆc kh«ng nhËn hµng, th× ng­êi b¸n ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o qu¶n hµng ho¸ vµ yªu cÇu bªn mua thanh to¸n nh÷ng chi phÝ hîp lý. NÕu hµng cã nguy c¬ h­ háng ( thùc phÈm, hoa qu¶), ng­êi b¸n cã quyÒn b¸n hµng ho¸ ®ã ®Ó ng¨n chÆn thiÖt h¹i. Ng­êi mua ph¶i thanh to¸n tiÒn mua hµng theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Trong hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ c¸c bªn th­êng tho¶ thuËn ®iÒu kho¶n gi¸ c¶ (gi¸ cè ®Þnh, gi¸ cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc, c¸c nguyªn t¾c tÝnh gi¸ tr­ît), ®ång tiÒn thanh to¸n, thêi h¹n thanh to¸n, n¬i thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n, l·i suÊt ph¶i tr¶ khi thanh to¸n chËm, gi¶m gi¸ nÕu thanh to¸n tr­íc thêi h¹n ... NÕu ng­êi mua thanh to¸n chËm, th× ng­êi b¸n cã quyÒn ®ßi tiÒn l·i trªn sè tr¶ chËm theo l·i suÊt t¹i thêi ®iÓm, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c. 3. QuyÒn ngõng thùc hiÖn nghÜa vô cña ng­êi b¸n, ng­êi mua NÕu cã b»ng chøng vÒ viÖc mét bªn cã hµnh vi lõa dèi hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghi· vô, th× bªn kia cã quyÒn ®×nh chØ thùc hiÖn c¸c nghi· vô t­¬ng øng cña m×nh (®iÒu 412 Bé luËt D©n sù vÒ quyÒn ho·n thùc hiÖn nghÜa vô trong hîp ®ång song vô). Ng­êi b¸n cã quyÒn ngõng giao hµng hoÆc gi÷ l¹i hµng nÕu: ng­êi mua vi ph¹m ®iÒu kho¶n thanh to¸n ®· tho¶ thuËn; ng­êi mua mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n tr­íc thêi h¹n giao hµng, ®iÒu 67 kho¶n b luËt Th­¬ng m¹i quy ®Þnh: “NÕu tr­íc thêi ®iÓm giao hµng ng­êi mua hµng bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n hoÆc mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n th× ng­êi b¸n cã quyÒn kh«ng giao hµng vµ ®­îc ®Þnh ®o¹t sè hµng nµy”. Ng­êi mua cã quyÒn ngõng thanh to¸n hoÆc gi÷ l¹i tiÒn hµng nÕu hµng bÞ h­ háng, cã khuyÕt tËt khi nhËn; cã b»ng chøng vÒ ng­êi b¸n cã hµnh vi lõa dèi, kh«ng cã kh¶ n¨ng giao hµng hoÆc giao thiÕu phÇn hµng ®ã th× kh«ng thÓ sö dông ®­îc. 4. ChÕ tµi vµ c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt Ng­êi b¸n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc hµng kh«ng phï hîp víi hîp ®ång, trõ tr­êng hîp chøng minh ®­îc lµ m×nh kh«ng cã lçi (®._.iÒu 68 luËt Th­¬ng m¹i). Lçi trong quan hÖ th­¬ng m¹i lµ lçi suy ®o¸n. Bªn vi ph¹m hîp ®ång bÞ coi lµ cã lçi, nÕu kh«ng chøng minh ®­îc lµ m×nh kh«ng cã lçi (®iÒu 231 luËt Th­¬ng m¹i, §iÒu 309 kho¶n 3 Bé luËt D©n sù). ViÖc chøng minh kh«ng cã lçi thuéc nghÜa vô cña ng­êi cã hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång. Tuú theo quy ®Þnh trong hîp ®ång, c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn hoÆc bªn bÞ vi ph¹m cã thÓ lùa chän c¸c chÕ tµi sau ®©y: (1) Buéc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång; (2) Ph¹t vi ph¹m; (3) Båi th­êng thiÖt h¹i; (4) Huû hîp ®ång; Bªn vi ph¹m ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt do vi ph¹m hîp ®ång: a) Trong nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång; b) Trong nh÷ng tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. Tuú theo tõng lo¹i hµng ho¸ vµ ®Æc tr­ng cña quan hÖ mua b¸n hµng ho¸, c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch cã thÓ lµ nh÷ng t×nh huèng n»m ngoµi mong muèn vµ kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng cña hai bªn, vÝ dô ®×nh c«ng, t×nh tr¹ng chiÕn tranh, sù thay ®æi c¬ b¶n luËt ph¸p vÒ lÜnh vùc hµng ho¸ liªn quan. Bªn vi ph¹m cã nghÜa vô chøng minh c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm, ®Æc biÖt th«ng qua x¸c nhËn cña c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn nh­: chÝnh quyÒn n¬i x¶y ra bÊt kh¶ kh¸ng, ®¹i diÖn th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc ... Tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng lµ tr­êng hîp x¶y ra sau khi giao kÕt hîp ®ång, do nh÷ng sù kiÖn cã tÝnh chÊt bÊt th­êng mµ hai bªn kh«ng thÓ hoÆc kh«ng b¾t buéc ph¶i biÕt tr­íc ®­îc vµ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc, vÝ dô: ho¶ ho¹n, lò lôt, ®éng ®Êt... Khi xuÊt hiÖn tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm, bªn kh«ng thùc hiÖn hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ph¶i th«ng b¸o ngay cho bªn kia vµ dù liÖu tr­íc c¸c hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra, t×m biÖn ph¸p xö lý hËu qu¶ trªn tinh thÇn hîp t¸c (®iÒu 78 kho¶n 1 luËt Th­¬ng m¹i). §èi víi nh÷ng quan hÖ mua b¸n hµng ho¸ mµ viÖc giao hµng ®­îc tho¶ thuËn trong mét thêi ®iÓm cè ®Þnh, nÕu x¶y ra tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng c¸c bªn ®Òu cã quyÒn tõ chèi thùc hiÖn hîp ®ång vµ kh«ng bªn nµo cã quyÒn ®ßi bªn kia båi th­êng. Song nÕu viÖc giao hµng ®­îc tho¶ thuËn trong mét thêi h¹n, khi c¸c bªn kh«ng tháa thuËn, th× thêi h¹n thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång, ®­îc tÝnh thªm mét thêi gian b»ng thêi gian x¶y ra tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng céng víi thêi gian hîp lý ®Ó kh¸c phôc hËu qu¶. Theo luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®iÒu 79 kho¶n 1 quy ®Þnh thêi gian kh¾c phôc hËu qu¶ kh«ng qu¸ 5 th¸ng ®èi víi hµng ho¸ mµ thêi gian giao hµng ®­îc tho¶ thuËn kh«ng qu¸ 12 th¸ng; kh«ng ®­îc kÐo dµi qu¸ 8 th¸ng ®èi víi hµng ho¸ mµ thêi h¹n giao hµng ®­îc tho¶ thuËn trªn 12 th¸ng, kÓ tõ khi ký kÕt hîp ®ång. III - nguån LuËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dï ®­îc ký kÕt hoµn chØnh, chi tiÕt ®Õn ®©u, b¶n th©n nã còng kh«ng thÓ dù kiÕn, chøa ®ùng, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng t×nh huèng cã thÓ ph¸t sinh trong thùc tÕ. Do ®ã, cÇn ph¶i bæ xung cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu mét c¬ së ph¸p lý cô thÓ b»ng c¸ch lùa chän luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®ã. §ång thêi hµng ho¸-®èi t­îng cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®­îc di chuyÓn ra ngoµi biªn giíi quèc gia, do ®ã, nã cã thÓ bÞ ®iÒu chØnh bëi c¸c nguån luËt do c¸c bªn tù do lùa chän. Nguån luËt ®ã cã thÓ lµ: C¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ, tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ, luËt c¸c quèc gia vµ thËm chÝ c¶ c¸c ¸n lÖ (tiÒn lÖ xÐt xö). 1. C¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ Mét khi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kh«ng ®­îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh kh«ng ®Çy ®ñ trong hîp ®ång, c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång cã thÓ dùa vµo c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th­¬ng. Do ®ã ®iÒu ­íc quèc tÕ lµ nguån luËt ®Çu tiªn cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Cã hai lo¹i ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th­¬ng. Lo¹i thø nhÊt ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p lý chung. Nh÷ng ®iÒu ­íc nµy kh«ng ®iÒu chØnh quyÒn, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cô thÓ cña c¸c bªn trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng mµ chØ nªu nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p lý cã tÝnh chÊt chØ ®¹o nh­: C¸c hiÖp ­íc th­¬ng m¹i song ph­¬ng hoÆc ®a ph­¬ng, trong ®ã c¸c quèc gia ký ®­a ra nguyªn t¾c: Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc, nguyªn t¾c ®·i ngé quèc d©n ... Lo¹i ®iÒu ­íc nµy chØ ®iÒu chØnh gi¸n tiÕp c¸c hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng. Lo¹i ®iÒu ­íc vÒ ngo¹i th­¬ng thø hai lµ ®iÒu ­íc quèc tÕ trùc tiÕp ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn h¹n, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña bªn b¸n vµ bªn mua trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng. Lo¹i ®iÒu ­íc nµy ®ãng vai trß quan träng, gióp c¸c bªn cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc tranh chÊp cô thÓ ®· ph¸t sinh tõ hîp ®ång ký kÕt. VÝ dô C«ng ­íc cña Liªn hîp quèc (C«ng ­íc Viªn) 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸. §èi víi c¸c n­íc ký kÕt hoÆc thõa nhËn th× ®iÒu ­íc quèc tÕ lµ nguån luËt ®iÒu chØnh cã tÝnh chÊt b¾t buéc. Khi tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, c¸c quèc gia nµy còng nh­ c¸c th­¬ng nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ®iÒu ­íc quèc tÕ mµ kh«ng cÇn cã sù tho¶ thuËn riªng nµo trong hîp ®ång. §èi víi c¸c quèc gia kh«ng tham gia ký kÕt hoÆc kh«ng thõa nhËn th× ®iÒu ­íc quèc tÕ kh«ng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi c¸c bªn khi ký kÕt hîp ®ång. Chóng chØ trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn dÉn chiÕu tíi chóng trong hîp ®ång. 2. TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ còng lµ nguån luËt cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ nh÷ng thãi quen th­¬ng m¹i ®­îc c«ng nhËn réng r·i vµ tho¶ m·n ba yªu cÇu sau: Lµ mét thãi quen phæ biÕn, ®­îc nhiÒu n­íc ¸p dông vµ ¸p dông th­êng xuyªn. VÒ tõng vÊn ®Ò ë tõng ®Þa ph­¬ng, ®ã lµ thãi quen ®éc nhÊt. Lµ mét thãi quen cã néi dung râ rµng mµ ng­êi ta cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau. Th«ng th­êng, c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc chia lµm ba nhãm: C¸c tËp qu¸n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ chung vµ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i khu vùc. TËp qu¸n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c lµ nh÷ng tËp qu¸n c¬ b¶n, bao trïm ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së nguyªn t¾c t«n träng chñ quyÒn quèc gia vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc. VÝ dô toµ ¸n n­íc nµo cã thÈm quyÒn xÐt xö th× cã quyÒn ¸p dông luËt tè tông cña n­íc ®ã khi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ chung lµ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i ®­îc nhiÒu n­íc c«ng nhËn vµ ¸p dông ë nhiÒu n¬i, nhiÒu khu vùc. VÝ dô: c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i CFR, FOB, CIF ... theo Inconterms hoÆc c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n DP, DA ... theo UCP 500. C¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i khu vùc lµ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc ¸p dông ë tõng n­íc, tõng khu vùc hoÆc tõng c¶ng. VÝ dô: theo ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i FOB Hoa Kú th× nghÜa vô cña ng­êi b¸n lµ ph¶i thuª tµu. TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ sÏ ®­îc ¸p dông cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu trong nh÷ng tr­êng hîp: Khi chÝnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ quy ®Þnh. Khi c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ hoÆc luËt quèc gia cã liªn quan quy ®Þnh. Khi luËt thùc chÊt (luËt quèc gia) hoÆc ®iÒu ­íc quèc tÕ do c¸c bªn tho¶ thuËn chän kh«ng cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò ®ang tranh chÊp. Do tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ cã nhiÒu lo¹i nªn khi ¸p dông cÇn ghi râ tªn, nguån luËt ¸p dông ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. VÝ dô, giao hµng theo ®iÒu kiÖn CFR Inconterms 2000 bao hµm ý chiÕu theo b¶n quy t¾c cña Phßng Th­¬ng m¹i quèc tÕ, b¶n söa ®æi n¨m 2000. Bèn nguyªn t¾c khi ¸p dông Inconterms cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ: Thø nhÊt, Inconterms kh«ng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Do chØ cã gi¸ trÞ tuú ý nªn Inconterms chØ ®­îc ¸p dông khi chÝnh hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ quy ®Þnh. Thø hai, khi ®­a vµo hîp ®ång ph¶i quy ®Þnh râ nguån gèc cña Inconterms, vÝ dô giao hµng theo ®iÒu kiÖn CFR Inconterms 2000. Thø ba, v× Inconterms chØ cã gi¸ trÞ tuú ý cho nªn ngay c¶ khi hîp ®ång dÉn chiÕu tíi Inconterms, c¸c bªn vÉn cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau thay ®æi mét sè néi dung cô thÓ trong Inconterms ®ã sao cho phï hîp víi hîp ®ång cña m×nh. Th­ t­, Inconterms gi¶i quyÕt 4 vÊn ®Ò chÝnh: ChuyÓn rñi ro vµo thêi ®iÓm nµo? Ai lo liÖu c¸c chøng tõ h¶i quan? Ai ph¶i tr¶ chi phÝ b¶o hiÓm? Ai chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chi phÝ vËn t¶i? Cßn mäi vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan ®Õn quyÒn h¹n, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn ph¶i ®­îc c¸c bªn tho¶ thuËn cô thÓ trong hîp ®ång. 3. LuËt quèc gia LuËt quèc gia trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu khi nã ®­îc chñ thÓ cña hîp ®ång chän nh»m bæ sung nh÷ng thiÕu sãt cña hîp ®ång. LuËt quèc gia cña mét n­íc sÏ ®­îc ¸p dông cho hîp ®ång khi c¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång; c¸c bªn tho¶ thuËn chän luËt ¸p dông cho hîp ®ång sau khi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®· ®­îc ký kÕt. Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc sö dông khi trong hîp ®ång ký kÕt tr­íc ®ã kh«ng cã ®iÒu kho¶n luËt ¸p dông. MÆc dï lóc nµy th­êng lµ tranh chÊp ®· x¶y ra, nh­ng c¸c bªn vÉn cßn cã thÓ ®µm ph¸n víi nhau ®Ó lùa chän luËt ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Ngoµi ba nguån luËt nãi trªn, thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ cßn thõa nhËn c¶ ¸n lÖ vµ c¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung, c¸c hîp ®ång mÉu lµm nguån luËt cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng tranh chÊp vµ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt nam I- C¬ chÕ ®iÒu hµnh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam Ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc cña n­íc ta cã thÓ chia ra lµm hai giai ®o¹n t­¬ng øng víi hai c¬ chÕ kinh doanh kh¸c nhau: 1. T×nh h×nh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc cña ViÖt Nam tr­íc n¨m 1990 Tr­íc n¨m 1990, nguån ph©n bãn nhËp khÈu chñ yÕu tõ Liªn X« cò theo hiÖp ®Þnh th­ gi÷a hai chÝnh phñ. Hµng n¨m c¨n cø vµo diÖn tÝch canh t¸c còng nh­ nhu cÇu sö dông ph©n bãn c¸c lo¹i cña ®Þa ph­¬ng, c¸c tØnh lËp kÕ ho¹ch xin Trung ­¬ng cÊp. Uû ban kÕ ho¹ch nhµ n­íc (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­), sau khi thèng nhÊt víi c¸c Bé, c¸c ngµnh giao chØ tiªu kÕ ho¹ch vÒ khèi l­îng gi¸ c¶ cho tõng ®Þa ph­¬ng. Vµo thêi kú nµy, Tæng c«ng ty VËt t­ N«ng nghiÖp lµ doanh nghiÖp duy nhÊt cña Trung ­¬ng ®­îc giao nhiÖm vô tiÕp nhËn hµng ho¸ do c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi vÒ giao cho c¸c ®Þa ph­¬ng theo chØ tiªu ph¸p lÖnh cña nhµ n­íc, viÖc thanh to¸n víi phÝa n­íc ngoµi theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng (barter) hoÆc nhê thu qua ng©n hµng. HÖ thèng cung øng ®­îc tæ chøc theo ngµnh däc vËt t­ n«ng nghiÖp; C¸c c«ng ty vËt t­ n«ng nghiÖp cÊp I trùc thuéc Tæng c«ng ty VËt t­ N«ng nghiÖp, c¸c c«ng ty cÊp II lµ c«ng ty vËt t­ n«ng nghiÖp c¸c tØnh, d­íi ®ã lµ c¸c c«ng ty vËt t­ n«ng nghiÖp cÊp III thuéc c¸c huyÖn, cuèi cïng lµ c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã c¸c tæ t­ liÖu s¶n xuÊt. Nh÷ng tæ t­ liÖu s¶n xuÊt nµy ®em ph©n bãn cho c©y trång trªn diÖn tÝch canh t¸c do hîp t¸c x· n«ng nghiÖp qu¶n lý, sè l­îng ch¨m bãn c¨n cø vµo ®Þnh møc ch¨m bãn do Vô N«ng nghiÖp thuéc Uû ban khoa häc Nhµ n­íc cïng víi Bé N«ng nghiÖp quy ®Þnh cho tõng lo¹i c©y trång. 2. T×nh h×nh nhËp khÈu ph©n bãn cña ViÖt Nam tõ n¨m 1990 ®Õn nay NghÞ ®Þnh th­ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa §«ng ©u chÊm døt. Ho¹t ®éng nhËp khÈu vµ kinh doanh ph©n bãn thêi kú nµy ®­îc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nhµ n­íc cho phÐp nhiÒu doanh nghiÖp kÓ c¶ Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ®­îc nhËp khÈu ph©n bãn vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu (thuÕ nhËp khÈu b»ng kh«ng). Ngoµi phÇn vèn cña c¸c doanh nghiÖp do nhµ n­íc cÊp, ng©n hµng ­u tiªn cho c¸c doanh nghiÖp nµy vay ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu ph©n bãn. 2.1 Thêi kú ¸p dông h¹n ng¹ch (quota) Tõ n¨m 1991-1995 nhµ n­íc ¸p dông qu¶n lý h¹n ng¹ch ®èi víi ph©n bãn. Uû ban kÕ ho¹ch nhµ n­íc giao chØ tiªu cho Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp Thùc phÈm (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n), sau ®ã Bé N«ng nghiÖp giao chØ tiªu cho c¸c doanh nghiÖp; trong ®ã Tæng c«ng ty VËt t­ N«ng nghiÖp nhËp khÈu tõ 40% ®Õn 60% (tuú n¨m) l­îng ph©n bãn nhËp khÈu toµn quèc, chØ tiªu cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhËp khÈu bao nhiªu, lo¹i ph©n bãn nµo lµ do Bé N«ng nghiÖp vµ Bé Th­¬ng M¹i quyÕt ®Þnh. Tõ n¨m 1996-2000 Nhµ n­íc vÉn ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi ph©n bãn, song ®Çu mèi nhËp khÈu ®­îc më réng h¬n cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000 ChÝnh phñ trùc tiÕp ®iÒu hµnh nhËp khÈu ph©n bãn b»ng c¸ch ngay tõ ®Çu n¨m ChÝnh phñ chØ ®Þnh danh s¸ch ®¬n vÞ ®Çu mèi vµ chØ tiªu nhËp khÈu ph©n bãn. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c ®¬n vÞ nhËp khÈu ph©n bãn còng hîp lý h¬n vµ giao chØ tiªu cô thÓ (chñ yÕu lµ ph©n urea) cho c¸c ®Çu mèi lµ c¸c doanh nghiÖp Trung ­¬ng vµ c¸c tØnh. §Çu mèi nhËp khÈu ph©n bãn lµ doanh nghiÖp thuéc c¸c tØnh do Uû ban nh©n d©n tØnh chØ ®Þnh. T¹i quyÕt ®Þnh sè 12/1998/Q§ TTg ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, ®iÒu 7 quy ®Þnh: “ Bé Th­¬ng m¹i tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ cho phÐp mét sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc nhËp khÈu vµ kinh doanh ph©n bãn”. 2.2. Thêi kú bá h¹n ng¹nh, ®Çu mèi nhËp khÈu Ngµy 24 th¸ng 12 n¨m 1999 Thñ t­íng ChÝnh phñ cã quyÕt ®Þnh sè 237/1999/Q§-TTg vÒ ®iÒu hµnh xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn n¨m 2000 cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi ®­îc nhËp khÈu c¸c lo¹i ph©n bãn theo nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ vËy viÖc nhËp khÈu ph©n bãn kh«ng cßn phô thuéc vµo chØ tiªu nhËp khÈu. Ngµy 04 th¸ng 4 n¨m 2001 ChÝnh phñ cã quyÕt ®Þnh sè 46/2001/Q§-TTg vÒ qu¶n lý xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ thêi kú 2001-2005. T¹i §iÒu 6 quy ®Þnh: “b·i bá c¬ chÕ giao h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o, nhËp khÈu ph©n bãn vµ viÖc quy ®Þnh doanh nghiÖp ®Çu mèi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hai mÆt hµng nµy. Doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc xuÊt khÈu g¹o nÕu cã ®¨ng ký kinh doanh ngµnh hµng l­¬ng thùc hoÆc n«ng s¶n; ®­îc nhËp khÈu ph©n bãn c¸c lo¹i ®· ®­îc phÐp sö dông t¹i ViÖt Nam, nÕu cã ®¨ng ký kinh doanh ngµnh hµng vËt t­ n«ng nghiÖp hoÆc ph©n bãn.” T¹i quyÕt ®Þnh nµy chØ tiªu vµ ®©ï mèi nhËp khÈu ®· ®­îc b·i bá. Nghiªn cøu c¬ chÕ nhËp khÈu ph©n bãn trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau cho thÊy chñ thÓ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn còng thay ®æi kh¸c nhau. Tr­íc n¨m 2000 chñ thÓ cña hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ph¶i lµ ®Çu mèi nhËp khÈu do ChÝnh phñ, c¸c Bé hoÆc Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh chØ ®Þnh. Sau N¨m 2000 chñ thÓ cña hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ®­îc më réng h¬n. Cã thÓ thÊy chñ thÓ cña hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ®Õn n¨m 2000 do c¸c c¬ quan chøc n¨ng chØ ®Þnh, v× thÕ tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy vÒ chñ thÓ cña hîp ®ång ch­a x¶y ra ë ViÖt Nam. II - C¸c lo¹i tranh chÊp do ng­êi mua vi ph¹m hîp ®ång vµ c¸ch gi¶i quyÕt Nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n vÒ thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång nh­ ®· tr×nh bµy t¹i phÇn 2 ch­¬ng I. Nh÷ng tranh chÊp vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý cña chñ thÓ, tranh chÊp do ng­êi b¸n vi ph¹m cung cÊp chøng tõ hµng ho¸ rÊt Ýt x¶y ra trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam. Trong thùc tiÔn ký kÕt vµ thùc hiÖn lo¹i hîp ®ång nµy nh÷ng n¨m qua cho thÊy; ph©n bãn lµ lo¹i hµng ho¸ phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, mang tÝnh thêi vô. §Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu, kinh doanh ph©n bãn ph¶i tÝnh to¸n sao cho khi hµng vÒ ®Õn c¶ng tiªu thô ®­îc ngay. MÆt kh¸c, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nhËp nhÈu ph©n bãn cã h¹n, vèn vay ng©n hµng lµ chñ yÕu. HÇu hÕt c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn cã ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng CFR c¶ng ViÖt Nam vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông kh«ng huû ngang, nÕu thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang cã x¸c nhËn, chi phÝ x¸c nhËn do ng­êi b¸n chÞu. Tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ký hîp ®ång cã ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng FOB còng kh«ng dÔ thuª tµu ®Ó nhËn hµng t¹i c¶ng bèc hµng ë n­íc xuÊt khÈu v× ®éi tµu n­íc ta võa thiÕu, võa yÕu, n¨ng lùc chuyªn chë cßn h¹n chÕ. Thuª tµu n­íc ngoµi gÆp nhiÒu khã kh¨n do uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bãn ch­a cao trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. V× vËy, dÔ dÉn ®Õn nhËn hµng chËm do kh«ng thuª ®­îc tµu ®óng h¹n nªn dÉn ®Õn tranh chÊp. Trong ph¹m vi cña phÇn nµy sÏ nghiªn cøu s©u vÒ nh÷ng tranh chÊp do ng­êi mua vµ ng­êi b¸n kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh. Trong ®ã, nghÜa vô c¬ b¶n cña ng­êi mua lµ thanh to¸n tiÒn hµng vµ nhËn hµng. 1. Tranh chÊp do ng­êi mua vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n tiÒn hµng 1.1. Tranh chÊp do ng­êi mua kh«ng më L/C Víi nh÷ng hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn quy ®Þnh thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang, nghÜa vô ®Çu tiªn lµ ng­êi mua ph¶i më L/C trªn c¬ së hîp ®ång. Nh­ng do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng theo h­íng bÊt lîi cho ng­êi mua v.v... mµ ng­êi mua kh«ng muèn më L/C. Khi ng­êi mua kh«ng më L/C cho ng­êi b¸n h­ëng lîi th× ng­êi mua ®· vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n vµ v× vËy ng­êi b¸n cã quyÒn ®×nh chØ giao hµng. Trong tr­êng hîp hîp ®ång quy ®Þnh tiÒn ph¹t th× ng­êi b¸n cã quyÒn ®ßi ng­êi mua nép ph¹t hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i (nÕu ng­êi b¸n chøng minh ®­îc), hoÆc cã thÓ huû hîp ®ång. Trong nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt do gÝa ph©n bãn biÕn ®éng bÊt lîi cho ng­êi mua th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s½n sµng tuyªn bè kh«ng më L/C vµ båi th­êng thiÖt h¹i cho ng­êi b¸n (nÕu hîp ®ång quy ®Þnh ph¹t do ng­êi mua kh«ng më L/C). VÝ dô: Mét doanh nghiÖp ViÖt nam ký hîp ®ång nhËp khÈu 10.000 MT ph©n urea, gi¸ 150 USD/MT CFR c¶ng ViÖt Nam; hîp ®ång ¸p dông chÕ tµi ph¹t 2% gi¸ trÞ hîp ®ång nÕu ng­êi mua kh«ng më L/C vµ ph¹t 2% gi¸ trÞ hîp ®ång khi ng­êi b¸n kh«ng giao hµng. §Õn h¹n më L/C ng­êi mua kh«ng më L/C, mÆc dï ng­êi b¸n gia h¹n thêi gian bæ sung cho ng­êi mua më L/C, nh­ng ng­êi mua tuyªn bè kh«ng më L/C vµ s½n sµng chÞu ph¹t 2% gi¸ trÞ hîp ®ång b»ng 30.000 USD cho ng­êi b¸n. Tr­êng hîp nµy ng­êi mua khi tÝnh to¸n nÕu nhËp l« hµng trªn sÏ ph¶i chÞu lç sè tiÒn lín h¬n sè tiÒn ph¶i båi th­êng cho ng­êi b¸n mµ hai bªn ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång v× l­îng hµng tån kho tõ vô tr­íc céng víi l­îng hµng míi nhËp vÒ nhiÒu, dÉn ®Õn cung v­ît cÇu ë trong n­íc, nªn gi¸ ph©n bãn t¹i thêi ®iÓm ®ã ë VÞªt Nam thÊp h¬n gi¸ thµnh nhËp khÈu, mÆc dï gi¸ ph©n bãn thÕ giíi vÉn æn ®Þnh. Tr­êng hîp nµy ng­êi mua ®· cè t×nh vi ph¹m hîp ®ång ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña doanh nghiÖp m×nh, ®ång thêi ng­êi b¸n kh«ng khiÕu n¹i ng­êi mua vÒ viÖc kh«ng më L/C v× gi¸ thÕ giíi vÉn æn ®Þnh, ng­êi b¸n ®· dÔ dµng b¸n l« hµng nµy cho thÞ tr­êng kh¸c, võa ®­îc h­ëng tiÒn ph¹t vµ tiÒn l·i cña l« hµng b¸n lÇn sau. NÕu gi¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi biÕn ®éng theo xu h­íng bÊt lîi cho ng­êi b¸n rÊt cã thÓ tranh chÊp ®· x¶y ra. 1.2. Tranh chÊp do ng­êi mua më L/C chËm Ng­êi mua kh«ng më L/C hoÆc më L/C chËm còng lµ vi ph¹m hîp ®ång. NÕu nh­ ng­êi mua kh«ng më L/C coi nh­ kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n th× trong tr­êng hîp ng­êi mua më L/C chËm coi nh­ thanh to¸n chËm. ThÞ tr­êng ph©n bãn thÕ giíi biÕn ®éng rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng th¨ng trÇm vÒ nhu cÇu nhËp khÈu vµ quan hÖ cung cÇu quèc tÕ, trong mét thêi gian ng¾n gi¸ ph©n bãn cã thÓ lªn hoÆc xuèng hµng chôc USD/MT. V× nh÷ng lý do nh­ môc 1.1 ë ch­¬ng nµy mµ ng­êi mua më L/C chËm hoÆc cè t×nh kh«ng më L/C, nÕu hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh râ thêi h¹n më L/C th× sÏ kh«ng x¸c ®Þnh ng­êi mua më L/C chËm. GÇn ®©y, c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi th­êng quy ®Þnh: - Ng­êi mua më L/C chËm th× ng­êi b¸n giao hµng chËm t­¬ng øng. - ¸p dông chÕ tµi ph¹t do më L/C chËm 2% gi¸ trÞ hîp ®ång trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. - Qu¸ thêi h¹n quy ®Þnh mµ ng­êi mua vÉn kh«ng më ®­îc L/C th× ng­êi b¸n cã quyÒn huû hîp ®ång, ®ång thêi ®ßi ng­êi mua båi th­êng thiÖt h¹i nÕu ph¸t sinh. ChÕ tµi huû hîp ®ång lµ chÕ tµi nÆng nhÊt trong c¸c chÕ tµi vËt chÊt nªn khi ng­êi mua chËm më L/C ng­êi b¸n còng ch­a ¸p dông chÕ tµi nµy ngay. Trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ thÞ tr­êng æn ®Þnh ®Õn h¹n mµ ng­êi mua ch­a më L/C cho ng­êi b¸n h­ëng, ng­êi b¸n yªu cÇu hoÆc giôc ng­êi mua më L/C theo ®óng quy ®Þnh trong hîp ®ång. NÕu ®Õn h¹n mµ ng­êi mua vÉn ch­a më L/C th× ng­êi b¸n gia h¹n thªm mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Trong thêi gian gia h¹n mµ ng­êi mua më ®­îc L/C th× ng­êi b¸n kh«ng cã quyÒn huû hîp ®ång, song vÉn cã quyÒn ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i ph¸t sinh do viÖc ng­êi mua më L/C chËm. Sau thêi gian gia h¹n nµy ng­êi mua míi më L/C th× ng­êi b¸n hoµn toµn cã quyÒn huû hîp ®ång vµ ¸p dông chÕ tµi ph¹t, båi th­êng nh­ hîp ®ång quy ®Þnh, v× ng­êi mua ®· vi ph¹m c¬ b¶n hîp ®ång. 1.3. Tranh chÊp do ng­êi mua më L/C kh«ng ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång PhÇn lín c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn quy ®Þnh thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang do c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh më. Ng­êi b¸n ®­a ra ®iÒu kiÖn thanh to¸n kh¸ chÆt chÏ vµ chi tiÕt vÒ ng©n hµng më L/C, thêi h¹n hiÖu lùc L/C, c¸c chøng tõ xuÊt tr×nh khi thanh to¸n, ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt cña ng­êi mua (nÕu cã) ... C¸c ®iÒu kho¶n nµy ng­êi mua ph¶i ®­a vµo néi dung cña ®¬n xin më L/C, vµ sau ®ã ng©n hµng ph¸t hµnh c¨n cø vµo ®¬n xin më nµy më L/C cho ng­êi h­ëng lîi. Ng­êi h­ëng lîi cã thÓ lµ nhµ m¸y s¶n xuÊt ph©n bãn hoÆc mét th­¬ng nh©n kh¸c do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Tuy nhiªn, cã mét sè tr­êng hîp ng­êi mua ®· tù ý thªm vµo nh÷ng chi tiÕt cã lîi cho m×nh mµ chi tiÕt nµy kh«ng cã trong hîp ®ång. Trong tr­êng hîp nµy ng­êi mua ®· vi ph¹m hîp ®ång, ng­êi b¸n cã quyÒn khiÕu n¹i vÒ viÖc ng­êi mua më L/C kh«ng dùa vµo hîp ®ång. VÝ dô: Trong hîp ®ång quy ®Þnh thêi gian giao hµng muén nhÊt 15 th¸ng 4, hîp ®ång ký ngµy 10 th¸ng 2 vµ L/C më 5 ngµy lµm viÖc sau ngµy ký hîp ®ång, ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng CFR c¶ng H¶i Phßng, ViÖt Nam. Trong ®¬n xin më L/C, ng­êi mua quy ®Þnh giao hµng tõ 5 ®Õn 15 th¸ng 4, theo ng­êi mua nÕu giao tr­íc ngµy mång 1 th¸ng 4 th× hµng vÒ ®Õn ViÖt Nam sím h¬n thêi vô ch¨m bãn nªn ng­êi mua ®· lµm ®¬n xin më L/C nh­ trªn. Nh­ vËy, ng­êi mua chØ cÇn cho thªm chi tiÕt quy ®Þnh kho¶ng thêi gian giao hµng sÏ g©y khã kh¨n cho ng­êi b¸n v× trong vßng 10 ngµy rÊt khã cã thÓ thuª tµu vµ tiÕn hµnh giao hµng kÞp thêi h¹n theo quy ®Þnh trong L/C. Nh÷ng vô viÖc d­íi ®©y lµ mét vÝ dô minh ho¹ cho lo¹i tranh chÊp nµy: C¸c bªn: Nguyªn ®¬n: Ng­êi b¸n Hång K«ng BÞ ®¬n: Ng­êi mua ViÖt Nam C¸c vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp: Kh«ng ®­a vµo hîp ®ång c¸c ®iÒu kho¶n gièng nh­ trong hîp ®ång mÉu Ký hîp ®ång b»ng tiÕng n­íc ngoµi §¬n ph­¬ng söa ®æi hîp ®ång Tãm t¾t vô viÖc: Nguyªn ®¬n - mét c«ng ty Hång K«ng, ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång víi bÞ ®¬n - mét doanh nghiÖp ViÖt Nam. Sau khi thèng nhÊt ®­îc víi nhau hµng ho¸ vµ gi¸ c¶, BÞ ®¬n ®· chuyÓn cho nguyªn ®¬n mét hîp ®ång mÉu mµ BÞ ®¬n ®· ký víi b¹n hµng n­íc ngoµi tr­íc ®©y ®Ó nguyªn ®¬n tham kh¶o so¹n th¶o c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång. Sau ®ã, nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n ®· chÝnh thøc ký hîp ®ång mua b¸n ngµy 6 th¸ng 12 n¨m 1996, theo ®ã nguyªn ®¬n b¸n cho bÞ ®¬n 10.000 MT +/- 5% ph©n bãn urea víi gi¸ 215 USD/MT c¶ng Quy Nh¬n, L/C ph¶i ®­îc më chËm nhÊt ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 1996, qu¸ h¹n nµy mµ ch­a më L/C bªn mua ph¶i nép ph¹t 3% gi¸ trÞ hîp ®ång, tiÒn ph¹t nµy ph¶i ®­îc tr¶ trong vßng 3 ngµy tõ ngµy hÕt h¹n më L/C, ng­êi b¸n ph¶i giao hµng trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy më L/C. Ngµy 8 th¸ng 12 n¨m 1996, BÞ ®¬n ®· göi cho nguyªn ®¬n b¶n dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C víi mét sè ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång ®· ký vµ ®Ò nghÞ nÕu nguyªn ®¬n chÊp nhËn th× BÞ ®¬n sÏ më L/C. Ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 1996, nguyªn ®¬n göi tr¶ bÞ ®¬n b¶n dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C, trong ®ã chØ ®ång ý ba ®iÓm söa ®æi, tõ chèi viÖc söa ®æi bèn ®iÓm kh¸c. BÞ ®¬n l¹i tiÕp tôc ®µm ph¸n ®Ò nghÞ Nguyªn ®¬n chÊp nhËn bèn ®iÓm söa ®æi cßn l¹i. §Õn ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 1996, nguyªn ®¬n tr¶ lêi døt kho¸t kh«ng ®ång ý víi bèn ®iÓm söa ®æi ®ã (nh÷ng söa ®æi nµy bÞ ®¬n tù ý ®­a vµo dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C mµ hai bªn kh«ng ký söa ®æi hîp ®ång). §Õn ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 1996, BÞ ®¬n vÉn ch­a më L/C nªn nguyªn ®¬n khiÕu n¹i ®ßi BÞ ®¬n nép ph¹t 3% trÞ gi¸ hîp ®ång víi sè tiÒn 64,500 USD theo ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång. BÞ ®¬n tõ chèi yªu cÇu nµy cña nguyªn ®¬n víi lý do lµ nguyªn ®¬n kh«ng ®­a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kho¶n gièng nh­ trong hîp ®ång mÉu mµ bÞ ®¬n ®· chuyÓn cho nguyªn ®¬n tr­íc khi chÝnh thøc ký kÕt hîp ®ång vµ kh«ng thiÖn chÝ trong viÖc ®µm ph¸n ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn hîp ®ång. Sau nhiÒu lÇn th­¬ng l­îng (trong ®ã Nguyªn ®¬n ®· ®ång ý gi¶m mét phÇn tiÒn båi th­êng) nh­ng kh«ng ®¹t kÕt qu¶, Nguyªn ®¬n kiÖn bÞ ®¬n ra träng tµi ®ßi nép ph¹t 64.500 USD. Ph¸n quyÕt cña träng tµi: Trong b¶n gi¶i tr×nh, BÞ ®¬n tr×nh bµy r»ng BÞ ®¬n chØ ®ång ý ký kÕt hîp ®ång víi ®iÒu kiÖn hîp ®ång ®ã tu©n thñ hîp ®ång mÉu mµ BÞ ®¬n chuyÓn cho Nguyªn ®¬n. ViÖc trªn thùc tÕ BÞ ®¬n ®· ký vµo hîp ®ång víi nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c lµ do BÞ ®¬n kh«ng th¹o tiÕng Anh (mµ hîp ®ång l¹i ®­îc ký b»ng tiÕng Anh). Uû ban träng tµi cho r»ng c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång lµ do c¸c bªn tho¶ thuËn víi nhau. Trong vô viÖc nµy, viÖc Nguyªn ®¬n ®­a hay kh«ng ®­a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kho¶n gièng nh­ hîp ®ång mÉu do BÞ ®¬n chuyÓn cho ®ã lµ quyÒn cña nguyªn ®¬n. BÞ ®¬n cã quyÒn chÊp nhËn hoÆc tõ chèi hîp ®ång do Nguyªn ®¬n so¹n th¶o. Tr­íc khi ký hîp ®ång cÇn ph¶i ®äc kü néi dung hîp ®ång, nÕu kh«ng ®ång ý th× BÞ ®¬n cã quyÒn kh«ng ký. Mét khi ®· ký vµo b¶n hîp ®ång th× c¸c bªn ph¶i cã nghÜa vô thùc hiÖn b¶n hîp ®ång ®ã. V× thÕ lý do “kh«ng th¹o tiÕng Anh” kh«ng ph¶i lµ mét c¨n cø hîp ph¸p cho viÖc kh«ng më L/C (kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång). Sau khi hîp ®ång ®· ®­îc ký, mäi thay ®æi, bæ sung hîp ®ång ph¶i ®­îc lµm b»ng v¨n b¶n, cã ch÷ ký cña hai bªn. Mét bªn kh«ng thÓ b»ng ®Ò nghÞ ®¬n ph­¬ng cña m×nh mµ söa ®æi hîp ®ång ban ®Çu. Do ®ã, BÞ ®¬n kh«ng thÓ viÖn dÉn lý do nªu trªn ®Ó tõ chèi më L/C. Trªn thùc tÕ BÞ ®¬n kh«ng më L/C ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Kh«ng më L/C ®óng h¹n BÞ ®¬n ph¶i nép ph¹t theo ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, träng tµi ra ph¸n quyÕt buéc BÞ ®¬n ph¶i nép ph¹t cho c«ng ty Hång K«ng 64.500 USD tiÒn ph¹t (3% trÞ gi¸ hîp ®ång) theo yªu cÇu cña nguyªn ®¬n. B×nh luËn vµ l­u ý: Khi chÝnh thøc ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn ®­îc suy ®o¸n lµ ®· tù nguyÖn chÊp thuËn tÊt c¶ c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång ®ã vµ nghÜa vô thùc hiÖn ®óng c¸c nghÜa vô trong hîp ®ång. V× thÕ, Khi ký kÕt c¸c bªn ph¶i cÈn träng x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c néi dung cña hîp ®ång. NÕu hîp ®ång ký b»ng tiÕng n­íc ngoµi th× c¸c bªn ph¶i cã chuyªn gia trong lÜnh vùc nµy ®Ó ®¶m b¶o hîp ®ång ký kÕt ph¶n ¸nh ®óng ý chÝ cña m×nh. V× thÕ, lý do “kh«ng t¹o tiÕng Anh” kh«ng ph¶i lµ mét c¨n cø hîp ph¸p cho viÖc kh«ng më L/C, tr­êng hîp nµy thùc chÊt lµ kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång. Mét khi hîp ®ång ®· ký kÕt, viÖc söa ®æi ph¶i ®­îc sù thèng nhÊt cña c¸c bªn vµ ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n. Mét bªn kh«ng thÓ tù m×nh ®¬n ph­¬ng söa ®æi hîp ®ång. Do ®ã BÞ ®¬n ph¶i cã nghÜa vô më L/C ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Kh«ng më L/C ®óng h¹n, BÞ ®¬n ph¶i nép ph¹t theo quy ®Þnh cña hîp ®ång lµ ®óng. Vô viÖc 2: §Çu th¸ng 12 n¨m 2001 Mét c«ng ty ViÖt Nam ë §µ N½ng ký hîp ®ång nhËp khÈu 5000 MT +/- 10% ph©n ®¹m SA (ammonium sulphate) víi c«ng ty §øc, gi¸ 74 USD/MT CFR c¶ng §µ N½ng. Hîp ®ång quy ®Þnh thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông chøng tõ kh«ng huû ngang. Thùc hiÖn hîp ®ång, ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2001 doanh nghiÖp §µ N½ng ®· më L/C, c«ng ty §øc ®· giao 5.281,54 MT hµng SA trªn tµu Zhe Hai 308 cËp c¶ng §µ N½ng ngµy 22/1/2002 tr­íc khi bé chøng tõ vÒ tíi ng©n hµng më L/C. Cïng ngµy c«ng ty §µ N½ng lµm thñ tôc th«ng quan vµ tiÕn hµnh dì hµng, khi b¾t ®Çu dì hµng c«ng ty §µ N½ng ph¸t hiÖn hµng cã vÊn ®Ò vÒ chÊt l­îng. Ngµy 23/1/2002 doanh nghiÖp §µ N½ng lµm th­ dù kh¸ng göi c«ng ty §øc nªu râ: Hµng bÞ ®ãng côc, ®é Èm cao, hµng lÉn r¸c vµ chÊt bÈn, mµu s¾c cña hµng kh«ng ®ång ®Òu. Theo ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång c«ng ty §µ N½ng cã quyÒn gi¸m ®Þnh l¹i hµng ho¸ ®Ó lµm c¬ së khiÕu n¹i sau nµy. §ång thêi yªu cÇu c«ng ty §øc tr¶ lêi ngay b»ng v¨n b¶n. Ngµy 24/1/2002 c«ng ty §µ N½ng kh«ng nhËn ®­îc tr¶ lêi cña c«ng ty §øc, tiÕp tôc göi ®iÖn cho c«ng ty §øc r»ng nÕu kh«ng tr¶ lêi ngay c«ng ty §µ N½ng sÏ dõng dì hµng, ®Ò nghÞ ng©n hµng dõng thanh to¸n vµ kiÖn ra Toµ ¸n Kinh tÕ §µ N½ng. Ngµy 25/2/2002 c«ng ty §øc tr¶ lêi víi néi dung yªu cÇu c«ng ty §µ N½ng tiÕp tôc dì hµng, nÕu hµng ho¸ cã sai kh¸c vÒ chÊt l­îng hai bªn sÏ gi¶i quyÕt th©n thiÖn ngoµi L/C vµ Toµ ¸n Kinh tÕ. Cïng ngµy c«ng ty §µ N½ng göi th­ cho c«ng ty §øc yªu cÇu ph¶i cã biÖn ph¸p cô thÓ, gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng cho c«ng ty §µ N½ng sè hµng ho¸ bÞ tæn thÊt. C«ng ty §øc lËp tøc ®iÖn tr¶ lêi, hiÖn t¹i hä ®· chØ ®Þnh c¬ quan gi¸m ®Þnh ®éc lËp lªn tµu lÊy mÉu ®Ó ph©n tÝch vµ yªu cÇu c«ng ty §µ N½ng tiÕp tôc dì hµng ®Ó tr¸nh ph¸t sinh chi phÝ ph¹t d«i nhËt tµu, ®ång thêi x¸c nhËn sÏ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña c«ng ty §µ N½ng vÒ hµng kÐm phÈm chÊt vµ tiÒn ph¹t tµu (nÕu cã) sau khi dì hµng, v× theo quy ®Þnh trong hîp ®ång ng­êi mua cã quyÒn khiÕu n¹i vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy dì hµng xong. Thùc tÕ trong c¸c ngµy 22, 23 th¸ng 1; 25, 26, 28 th¸ng 2 n¨m 2002 c«ng ty §µ N½ng ®· mêi Trung t©m gi¸m ®Þnh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu 2 t¹i §µ N½ng gi¸m ®Þnh chÊt l­îng l« hµng nµy, kÕt qu¶ lµ: Hµm l­îng Ni t¬ thÊp h¬n 1%, ®é Èm cao h¬n so víi quy ®Þnh trong hîp ®ång. Ngµy 31/1/2002 c«ng ty §µ N½ng th«ng b¸o kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh chi tiÕt cho c«ng §øc vµ dù ®o¸n chi phÝ vÉn tiÕp tôc ph¸t sinh. Sang ngµy 1/2/2002 c«ng §µ N½ng lµm mét b¶ng tÝnh chi tiÕt thiÖt h¹i göi cho c«ng ty §øc, sau ®©y lµ trÝch sao nguyªn v¨n b¶n tÝnh thiÖt h¹i b»ng tiÕn Anh cña c«ng ty §µ N½ng: 1/ Commecial value depreciation: 5,281.54 MT x USD 24/MT = USD 126,756.96 2/ Arisen charges/fees concerning damage to the cargo 2.1- Extra discharging charges for port stevedores due to cake/hardened cargo 5,281.54 MT x USD 0.5/MT = USD 2,640.77 2.2 - Extra packaging charges due to caked hardened cargo 5, 281,54 MT x USD 0.75/MT = USD 3,961.15 2.3 - Charges for selection, classification and seperation 5,281.54 x USD 1/MT = USD 5,281.54 2.4 - Transportation fees from the vessel to the warehouse 5,281.54 x USD 2.5/MT = USD 13,203.85 2.5 - Handling fees at port and warehouse = 5,281.54 MT x USD 0.5 x 2 times = USD 5,281.54 2.6 - Fees for guarding and convoying the cargo 5,281.54 x USD 1/MT = USD 5,281.54 2.7 - fees for weighing the cargo at electronic weighing scale station 5,281.54 MT x USD 0.25 MT = USD 1,320.38 2.8 - Load/unload charges for stevedores at warehouses 5,281.54 MT x USD 0.5 x 2 times (up/down) = USD._. ph¹m vi toµn cÇu; gi¶m bít sù xung ®ét ph¸p luËt gi÷a luËt ph¸p c¸c quèc gia kh¸c nhau; t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp tiÕn tíi cã thÓ ®¹t ®­îc nh÷ng luËt chung cho lÜnh vùc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. ChÝnh v× vËy, ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn mét c¸ch tÝch cùc ®µm ph¸n gia nhËp WTO, C«ng ­íc Viªn n¨m 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ ... C«ng ­íc Viªn 1980 lµ ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ th­¬ng m¹i, c«ng ­íc nµy b¶o vÖ b×nh ®¼ng quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua. C«ng ­íc còng cã nh÷ng quy ®Þnh cho phÐp c¸c n­íc tham gia ®­îc quyÒn b¶o l­u mét sè ®iÒu kho¶n. Cã thÓ nãi C«ng ­íc Viªn 1980 lµ c«ng ­íc cã tÝnh chuyªn m«n hÑp kh«ng mang “mµu s¾c chÝnh trÞ”, v× vËy, ViÖt Nam cÇn sím tham gia c«ng ­íc nµy. 1.4.2. Hoµn thiÖn luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ®­îc ban hµnh n¨m 1997. §Ó thuyÕt phôc th­¬ng nh©n n­íc ngoµi tin t­ëng ¸p dông luËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, cÇn ph¶i hoµn thiÖn LuËt Th­¬ng m¹i trong thêi gian sím nhÊt. Theo luËt Th­¬ng m¹i quy ®Þnh, khi vi ph¹m c¸c hîp ®ång bªn vi ph¹m ph¶i g¸nh chÞu chÕ ®é tr¸ch nhiÖm th«ng qua 4 chÕ tµi, cô thÓ lµ: ChÕ tµi buéc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång, chÕ tµi ph¹t vi ph¹m, chÕ tµi båi th­êng thiÖt h¹i vµ chÕ tµi huû hîp ®ång. Tuy nhiªn, luËt Th­¬ng m¹i quy ®Þnh rÊt chung chung vÒ chÕ tµi huû hîp ®ång còng nh­ ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông chÕ tµi nµy. §iÒu 235 quy ®Þnh “Bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m tuyªn bè huû hîp ®ång nÕu viÖc vi ph¹m cña bªn kia lµ ®iÒu kiÖn ®Ó huû hîp ®ång mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn”. Víi c¸ch quy ®Þnh chung chung, thiÕu râ rµng nh­ vËy hÇu nh­ kh«ng thÓ ¸p dông ®­îc trªn thùc tiÔn. Do vËy, ®iÒu 235 vÒ chÕ tµi huû hîp ®ång cÇn ph¶i söa ®æi theo h­íng quy ®Þnh râ nh÷ng vi ph¹m nh­ thÕ nµo th× chÕ tµi huû hîp ®ång sÏ ®­îc ¸p dông. Ch¼ng h¹n, cã thÓ kh¼ng ®Þnh râ r»ng, nÕu mét bªn vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn 6 néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång mua b¸n (®­îc quy ®Þnh ë ®iÒu 50) th× bªn kia cã quyÒn huû hîp ®ång. Bæ sung thªm c¸c quy ®Þnh liªn quan tíi ho¹t ®éng mua b¸n víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. HiÖn nay ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi ®ãng vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi th­¬ng nh©n ViÖt Nam nãi riªng. MÆt kh¸c, quan hÖ nµy cã nh÷ng ®Æc tr­ng riªng biÖt so víi quan hÖ mua b¸n hµng ho¸ trong n­íc, nã phøc t¹p h¬n nhiÒu vµ mang tÝnh quèc tÕ h¬n nhiÒu. Nh­ng ®èi víi mèi quan hÖ nµy, LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997 chØ sö dông cã 3 ®iÒu (80, 81, 82). Nh­ vËy, trong thêi gian tíi cÇn bæ sung thªm c¸c quy ®Þnh riªng ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. Theo LuËt Th­¬ng m¹i hiÖn hµnh, hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi ph¶i lµm thµnh v¨n b¶n, ®iÒu nµy trë thµnh mét tiªu chÝ b¾t buéc ®èi víi c¸c th­¬ng nh©n khi giao kÕt hîp ®ång, nh­ng khi söa ®æi, bæ sung hîp ®ång l¹i kh«ng quy ®Þnh râ h×nh thøc söa ®æi, bæ sung cã cÇn ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n nh­ ®· ¸p dông khi giao kÕt hîp ®ång hay kh«ng (®iÒu 57). ThiÕt nghÜ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý, cÇn ph¶i quy ®Þnh râ mäi söa ®æi, bæ sung hîp ®ång ph¶i ®­îc lËp b»ng v¨n b¶n. 1.4.3. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n Tranh chÊp trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng gia t¨ng trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §Ó b¶o ®¶m hiÖu lùc cña c¸c b¶n ¸n ®· ®­îc toµ ¸n hoÆc träng tµi xÐt xö, c«ng t¸c thi hµnh ¸n nãi chung vµ c«ng t¸c thi hµnh ¸n kinh tÕ nãi riªng, ph¶i ®­îc thùc hiÖn nghiªm chØnh. C«ng t¸c thi hµnh ¸n trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña nhµ n­íc, quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· h«i, gãp phÇn vµo viÖc gi÷ g×n trËt tù, an toµn x· héi. §iÒu 136 HiÕn ph¸p n¨m 1992 ®· x¸c ®Þnh: “C¸c b¶n ¸n vµ c¸c quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh©n d©n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt ph¶i ®­îc c¸c c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi, c¸c ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n vµ mäi c«ng d©n t«n träng; nh÷ng ng­êi vµ ®¬n vÞ h÷u quan ph¶i nghiªm chØnh chÊp hµnh”. HiÖn nay, tuy hÖ thèng tæ chøc c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n kinh tÕ ®· ®­îc h×nh thµnh trong c¶ n­íc, c«ng t¸c thi hµnh ¸n ®· ®­îc triÓn khai vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ b­íc ®Çu, lµm gi¶m ®¸ng kÓ sè l­îng ¸n tån ®äng, nh­ng nh×n chung, c«ng t¸c thi hµnh ¸n cßn ch­a ngang tÇm víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, cßn nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu, nhiÖm vô ®Æt ra. ë mét sè ®Þa ph­¬ng, lùc l­îng thi hµnh ¸n vÉn cßn thiÕu, n¨ng lùc ch­a ®¸p øng yªu cÇu. ViÖc qu¶n lý, chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n cßn cã mét sè mÆt h¹n chÕ, ch­a kÞp thêi. NhiÒu n¬i, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c doanh nghiÖp ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c thi hµnh ¸n. Tõ ®ã, nhiÒu c¬ quan nhµ n­íc vµ c¸ nh©n kh«ng chÊp hµnh b¶n ¸n, kh«ng tù nguyÖn thi hµnh ¸n, thËm chÝ cßn can thiÖp kh«ng ®óng ph¸p luËt vµo viÖc thi hµnh ¸n, ch­a nghiªm chØnh chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n. Bªn c¹nh ®ã, sù phèi hîp cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n ch­a chÆt chÏ; ch­a huy ®éng ®­îc søc m¹nh cña c¶ hÖ thèng c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. Sè l­îng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cßn tån ®äng ch­a ®­îc thi hµnh vÉn chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ. HiÖn t­îng tiªu cùc, thiÕu tr¸ch nhiÖm, thiÕu tËn tuþ trong c«ng viÖc, vÉn cßn ë mét sè c¸n bé, nh©n viªn thi hµnh ¸n. §Ó chÊn chØnh vµ t¨ng c­êng, n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thi hµnh ¸n, cÇn cã mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu sau: (1) CÇn cã biÖn ph¸p cñng cè, hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n, thùc hiÖn ®ñ biªn chÕ, n©ng cao ®éi ngò chÊp hµnh viªn, c¸n bé lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n; t¨ng c­êng chØ ®¹o kiÓm tra, xö lý vi ph¹m, h­íng dÉn kÞp thêi c¸c v­íng m¾c trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n; x©y dùng ®Ò ¸n ph©n cÊp cho ®Þa ph­¬ng trong viÖc thùc hiÖn thi hµnh ¸n. (2) CÇn cã biÖn ph¸p chØ ®¹o c¬ quan thi hµnh ¸n thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ víi c¸c doanh nghiÖp trong viÖc gi¶i quyÕt thi hµnh ¸n, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®¹o ®øc, chÝ c«ng v« t­, kiªn quyÕt xö lý kÞp thêi c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu; lµm tèt c«ng t¸c ®éng viªn, thuyÕt phôc ®Ó c¸c ®­¬ng sù tù nguyÖn thi hµnh. Khi cÇn c­ìng chÕ ph¶i ®¶m b¶o an toµn, hiÖu qu¶ vµ ®óng ph¸p luËt. (3) C¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp tæ chøc, chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n t¹i ®ia ph­¬ng m×nh; ph¸t huy vai trß cña c¬ quan t­ ph¸p, huy ®éng lùc l­îng c¸c c¬ quan h÷u quan cña bé m¸y chÝnh quyÒn, phèi hîp víi c¸c ®oµn thÓ ë ®Þa ph­¬ng, d­íi sù l·nh ®¹o cña cÊp uû §¶ng. (4) C¸c c¬ quan, tæ chøc, kÓ c¶ c¸c c¬ quan nhµ n­íc ph¶i tù nguyÖn thi hµnh ¸n, nÕu kh«ng tù nguyÖn thi hµnh th× c¬ quan thi hµnh ¸n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ thi hµnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh÷ng tr­êng hîp cè t×nh d©y d­a, c¶n trë ho¹t ®éng thi hµnh ¸n, cÇn ®­îc xö lý nghiªm minh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi nh÷ng c¸ nh©n c¶n trë, chèng ®èi viÖc thi hµnh ¸n mµ cã ®Çy ®ñ dÊu hiÖu cÊu thµnh téi ph¹m th× kiªn quyÕt truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, tæ chøc xÐt xö l­u ®éng mét sè vô ®iÓn h×nh ®Ó tuyªn truyÒn réng r·i, lµm g­¬ng cho nh÷ng ®èi t­îng kh¸c. C¸c khiÕu n¹i, tè c¸o vÒ thi hµnh ¸n ph¶i ®­îc c¬ quan cã liªn quan phèi hîp gi¶i quyÕt kÞp thêi, døt ®iÓm t¹i n¬i ph¸t sinh, h¹n chÕ t×nh tr¹ng ®¬n th­ khiÕu n¹i, tè cao v­ît cÊp. (5) CÇn tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n, gãp phÇn n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc thi hµnh c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt. (6) Cuèi cïng lµ cÇn cã mét c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vÒ kinh phÝ tæ chøc c­ìng chÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, h­íng dÉn viÖc ®Ó l¹i cho ®Þa ph­¬ng trùc tiÕp thi hµnh ¸n sè tiÒn mµ c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n thuéc ®Þa ph­¬ng nµy ®· thu ®­îc cho ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó hç trî c«ng t¸c thi hµnh ¸n t¹i c¬ së. 1.4.4. Hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng träng tµi. + Ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh ph¸p lÖnh träng tµi th­¬ng m¹i: LÖnh chñ tÞch n­íc sè 08/2003/L-CTN ngµy 10/3/2003 vÒ viÖc c«ng bè Ph¸p lÖnh Träng tµi th­¬ng m¹i ®· ®­îc Uû ban Th­êng vô Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam Kho¸ XI th«ng qua ngµy 25 th¸ng 02 n¨m 2003 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 2003. Ph¸p lÖnh träng tµi th­¬ng m¹i ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng quy ®Þnh luËt mÉu cña Uû ban th­¬ng m¹i quèc tÕ (Liªn hîp quèc), cã mét sè ®iÓm míi vµ quan träng nh­: Mét lµ, h×nh thøc tæ chøc träng tµi cã hai h×nh thøc: träng tµi quy chÕ (lµ tæ chøc c¸c trung t©m träng tµi t¹i c¸c trung t©m kinh tÕ do chÝnh phñ quy ®Þnh) vµ träng tµi vô viÖc do yªu cÇu cña c¸c bªn cã tranh chÊp, cã thÓ thµnh lËp uû ban träng tµi hoÆc träng tµi viªn duy nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt. Ph¸p lÖnh träng tµi gi¶i quyÕt ®­îc mèi quan hÖ gi÷a träng tµi víi toµ ¸n - c¬ quan quyÒn lùc nhµ n­íc, khi mét viÖc tranh chÊp mµ ®· cã tho¶ thuËn cña träng tµi th× tho¶ thuËn ®ã ph¶i ®­îc t«n träng, nÕu mét bªn ®­a ra khëi kiÖn t¹i toµ ¸n mµ bªn kia ph¸t hiÖn ra vµ xuÊt tr×nh tho¶ thuËn cña träng tµi th× toµ ¸n ph¶i ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô viÖc ®Ó chuyÓn sang cho träng tµi gi¶i quyÕt. Hai lµ, c¸c bªn tranh chÊp ®­îc tù do lùa chän träng tµi viªn ngoµi danh s¸ch, tr­íc ®©y c¸c bªn chØ ®­îc chän träng tµi viªn trong danh s¸ch. Ba lµ, ®­îc phÐp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®ã lµ b¶o toµn chøng cø, hoÆc khi träng tµi ®· cã ph¸n quyÕt mµ mét bªn kh«ng chÞu thùc hiÖn th× bªn ®­îc thi hµnh cã quyÒn lµm ®¬n yªu cÇu toµ ¸n thi hµnh ph¸n quyÕt Êy. Bèn lµ, c¸c bªn tranh chÊp cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n huû quyÕt ®Þnh cña träng tµi khi thÊy quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng kh¸ch quan, hay cã dÊu hiÖu tiªu cùc... Tuy nhiªn, ®Ó ph¸p lÖnh träng tµi th­¬ng m¹i ®i vµo thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ chiÕm ®ù¬c niÒm tin n¬i doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng v¨n b¶n liªn quan tíi ho¹t ®éng cña träng tµi, h­íng dÉn thi hµnh ph¸p lÖnh träng tµi th­¬ng m¹i lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng träng tµi ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. 2. C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ tranh chÊp ph¸t sinh BÊt kú mét hîp ®ång nµo trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc nãi riªng nÕu c¸c bªn ®­¬ng sù thùc hiÖn ®óng th× kh«ng x¶y ra tranh chÊp vµ do ®ã kh«ng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tranh chÊp. Nh­ng trong thùc tÕ cã kh«ng Ýt nh÷ng hîp ®ång do mét bªn vi ph¹m g©y cho bªn kia thiÖt h¹i cho nªn dÉn ®Õn tranh chÊp gi÷a c¸c bªn. Khi cã tranh chÊp th× ph¶i gi¶i quyÕt tranh chÊp nÕu bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m yªu cÇu. §©y lµ kh©u cuèi cïng kh«ng thÓ thiÕu cña c¶ mét qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu, c¸c bªn ®­¬ng sù th­êng sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p: - Th­¬ng l­îng gi÷a hai bªn b»ng c¸ch gÆp nhau th­¬ng l­îng hoÆc th«ng qua khiÕu n¹i vµ tr¶ lêi khiÕu n¹i. - Hoµ gi¶i cã sù tham gia cña ng­êi thø ba. - §i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi. Dï gi¶i quyÕt b»ng ph­¬ng ph¸p nµo th× bªn bÞ vi ph¹m cÇn ph¶i c©n nh¾c lùa chän biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt, trªn c¬ së lý luËn ë ch­¬ng I vµ thùc tr¹ng gi¶i quyÕt tranh chÊp ë ch­¬ng II cã thÓ rót ra mét sè biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh­ sau: 2.1. C¨n cø vµo c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång C¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång lµ thÓ hiÖn sù tù do ý chÝ cña chñ thÓ trong viÖc x¸c lËp quan hÖ hîp ®ång bao gåm c¸c yÕu tè: Tù do ®Ò nghÞ giao kÕt, tù do chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn ®Ò nghÞ cña phÝa bªn kia, ngoµi c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång theo luËt quy ®Þnh cßn tù do tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c mµ luËt kh«ng quy ®Þnh. V× thÕ khi cã tranh chÊp c¸c bªn vËn dông ®óng c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, luËt ¸p dông cho hîp ®ång th× c¸c bªn dÔ thèng nhÊt gi¶i quyÕt ®­îc tranh chÊp. NÕu mét bªn gi¶i thÝch thiªn lÖch ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång hoÆc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tranh chÊp, th× bªn kia sÏ ®­a ra nh÷ng c¨n cø b¸c bá, kh«ng chÊp nhËn vµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng biÖn ph¸p th­¬ng l­îng hoÆc hoµ gi¶i. Khi ®ã c¸c bªn sÏ kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi th­¬ng m¹i. C¸c c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp còng ph¶i vËn dông ®óng c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ¸p dông cho hîp ®ång th× sÏ ®­a ra ®­îc nh÷ng ph¸n quyÕt ®óng ®¾n, hîp t×nh, hîp lý, c«ng b»ng cho c¸c bªn. NÕu ph¸n quyÕt cña träng tµi hoÆc toµ ¸n thiªn lÖch do kh«ng ¸p dông ®óng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ¸p dông cho hîp ®ång sÏ lµm cho bªn nµy hoÆc bªn kia thiÖt h¹i. B¶n ¸n hoÆc ph¸n quyÕt ®ã kh«ng ®¹t ®ù¬c hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c bªn ®­¬ng sù. §èi víi doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu muèn vËn dông ®óng ®iÒu kho¶n hîp ®ång, quy ®Þnh cña luËt ¸p dông cho hîp ®ång th× cÇn ph¶i cã nh÷ng c¸n bé tinh th«ng nghiÖp vô, ph¸p luËt ®Ó ®äc vµ ph©n tÝch kü nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt, nÕu cÇn ph¶i nhê tíi chuyªn gia cã kinh nghiÖm hoÆc luËt s­. §èi víi c¬ quan xÐt xö còng ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ph¸p lý cao vÒ tranh chÊp trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó cã thÓ ph©n tÝch, mæ xÎ ý kiÕn cña c¸c bªn trong qu¸ tr×nh tranh chÊp. §ång thêi nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c xÐt xö ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, trung thùc, c«ng minh, v« t­ kh¸ch quan th× míi ®­a ra ph¸n quyÕt ®óng, c«ng b»ng cho c¸c bªn ®­¬ng sù. 2.2. Lùa chän ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp Khi cã tranh chÊp ph¸t sinh c¸c bªn ®­¬ng sù ph¶i c¨n cø vµo hîp ®ång ®Ó chän ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®ã. Hîp ®ång quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp nµo th× ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p Êy. PhÇn lín hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc quy ®Þnh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång nÕu cã tranh chÊp ph¸t sinh, hai bªn kh«ng th­¬ng l­îng ®­îc th× ®­a ra träng tµi Quèc tÕ ViÖt Nam bªn c¹nh Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. NÕu hîp ®ång quy ®Þnh nh­ trªn khi cã tranh chÊp ph¸t sinh bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m kh«ng th­¬ng l­îng tr­íc víi bªn víi bªn vi ph¹m mµ kiÖn ra träng tµi ngay th× träng tµi sÏ b¸c ®¬n kiÖn. Tr­êng hîp ®¬n kiÖn ®· ®­îc thô lý, nh­ng trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu hå s¬ kiÖn Uû ban Träng tµi sÏ yªu cÇu bªn ®i kiÖn th­¬ng l­îng víi bªn bÞ kiÖn tr­íc. Bªn ®i kiÖn kh«ng thùc hiÖn yªu cÇu nµy cña Uû ban Träng tµi th× yªu cÇu cña ®¬n kiÖn sÏ bÞ b¸c. Nh­ vËy träng tµi còng nh­ c¸c bªn ph¶i t«n träng ý chÝ tho¶ thuËn cña c¸c bªn quy ®Þnh trong hîp ®ång lµ c¸c bªn ph¶i th­¬ng l­îng gi¶i quyÕt tr­íc, khi th­¬ng l­îng kh«ng thµnh th× míi kiÖn ra träng tµi. Khi hîp ®ång kh«ng cã quy ®Þnh g× vÒ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th× ®äc luËt ¸p dông cho hîp ®ång. NÕu luËt ¸p dông cã quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th× c¸c bªn ph¶i tu©n thñ ®óng quy ®Þnh cña luËt ®ã nh­ quy ®Þnh cña hîp ®ång vÒ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp. Trong tr­êng hîp c¶ hîp ®ång vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®Òu kh«ng cã quy ®Þnh vÒ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th× tuú c¸c bªn lùa chän ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp. XÐt vÒ mÆt thùc tiÔn còng nh­ lý thuyÕt, ph­¬ng ph¸p ®Çu tiªn c¸c bªn nªn chän lµ ph­¬ng ph¸p th­¬ng l­îng v× hîp ®ång ®­îc ký kÕt trªn c¬ së ý chÝ tho¶ thuËn cña c¸c bªn. Bªn vi ph¹m vµ bªn bÞ vi ph¹m hiÓu râ sù viÖc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång vµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn tranh chÊp. ChØ cÇn hai bªn th¼ng th¾n, thiÖn chÝ, l¾ng nghe vµ thÊu hiÓu ®­îc nguyÖn väng cña bªn kia th× ch¾c ch¾n th­¬ng l­îng sÏ thµnh c«ng. MÆt kh¸c, th­¬ng l­îng lµ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp Ýt tèn kÐm nhÊt v× c¸c bªn kh«ng ph¶i tr¶ chi phÝ cho c¸c c¬ quan xÐt xö, ®ång thêi tiÕt kiÖm thêi gian vµ c¸c bªn kh«ng ph¶i tu©n theo quy t¾c tè tông nµo. Th­¬ng l­îng cña c¸c bªn th­êng ®­îc tiÕn hµnh b»ng hai c¸ch: Trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp; Th­¬ng l­îng trùc tiÕp lµ hai bªn gÆp gì trùc tiÕp tr×nh bµy, trao ®æi nh÷ng ý kiÕn vÒ tranh chÊp. Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng tèn kÐm chi phÝ vµ thêi gian, ¸p dông ®èi víi nh÷ng tranh chÊp phøc t¹p, cã gi¸ trÞ lín, nh­ng gióp hai bªn hiÓu nhau h¬n vµ do ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt tranh chÊp hiÖu qu¶ h¬n. Ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp lµ ®¬n khiÕu n¹i vµ tr¶ lêi khiÕu n¹i ®­îc thùc hiÖn th«ng qua th­ tõ, telex, fax, email ... Ph­¬ng ph¸p nµy ®ì tèn kÐm chi phÝ vµ thêi gian, song hiÖu qu¶ kh«ng cao. Hoµ gi¶i cã sù tham gia cña ng­êi thø ba chØ nªn chän khi hai bªn ®· th­¬ng l­îng råi, nh­ng cßn mét sè ®iÓm ch­a ®i ®Õn thèng nhÊt cÇn ph¶i cã ý kiÕn kh¸ch quan cña ng­êi thø ba lµ mét luËt s­, mét chuyªn gia hoÆc mét hoµ gi¶i viªn víi ®iÒu kiÖn c¸c bªn cã thiÖn chÝ, s½n sµng chÊp nhËn ý kiÕn kh¸ch quan, hîp t×nh, hîp lý cña ng­êi thø ba v× ng­êi thø ba kh«ng b¾t buéc c¸c bªn ph¶i nghe theo m×nh. Khi hîp ®ång hoÆc luËt ¸p dông cho hîp ®ång kh«ng cã quy ®Þnh g× vÒ khiÕu n¹i th× khiÕu n¹i kh«ng ph¶i lµ b¾t buéc. Tuy nhiªn, bªn bÞ vi ph¹m kh«ng nªn kiÖn ra träng tµi hoÆc toµ ¸n ngay. Trong thùc tÕ c¸c bªn ®­¬ng sù tiÕn hµnh khiÕu n¹i nhau tr­íc, råi sau ®ã míi ®i kiÖn. Nh­ vËy, ®i kiÖn lµ ph­¬ng ph¸p cuèi cïng ®­îc sö dông ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh. Tr­íc khi ®i kiÖn ph¶i tÝnh to¸n kü vÒ chi phÝ ®i kiÖn, vÒ kh¶ n¨ng th¾ng kiÖn, kh¶ n¨ng thi hµnh ¸n. VÒ hiÖu qu¶ cña viÖc ®i kiÖn, nÕu thÊy gi¸ trÞ cña tranh chÊp nhá, chi phÝ kiÖn tông lín th× kh«ng nªn ®i kiÖn. Hîp ®ång quy ®Þnh c¬ quan xÐt xö nµo th× nép hå s¬ kiÖn cho c¬ quan xÐt xö ®ã. NÕu hîp ®ång vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh th× hai bªn tho¶ thuËn chän c¬ quan xÐt xö. Trong tr­êng hîp kh«ng tho¶ thuËn ®­îc th× theo th«ng lÖ bªn bÞ vi ph¹m cã quyÒn ®i kiÖn ra toµ ¸n cÊp tØnh n¬i ®ãng trô së hoÆc n¬i cã tµi s¶n cña bªn vi ph¹m. ViÖc ®i kiÖn ra toµ ¸n nµy sÏ ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu sau: - Bªn bÞ kiÖn kh«ng thÓ b¸c bá ®­îc thÈm quyÒn cña toµ ¸n v× thÈm quyÒn ®ã ®· ®­îc luËt cña c¸c n­íc bªn bÞ kiÖn quy ®Þnh. - NÕu bªn bÞ kiÖn v¾ng mÆt kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× toµ ¸n vÉn tiÕn hµnh xÐt xö. - Khi bªn bÞ kiÖn kh«ng kh¸ng c¸o th× buéc ph¶i thi hµnh b¶n ¸n, nÕu kh«ng tù nguyÖn thi hµnh th× b¶n ¸n sÏ bÞ c­ìng chÕ thi hµnh theo luËt cña n­íc toµ ¸n ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng c¬ quan xÐt xö ®Ó nép hå s¬ kiÖn b­íc ®Çu sÏ ®¶m b¶o viÖc tranh chÊp cã kÕt qu¶. 2.3. LËp hå s¬ khiÕu n¹i hoÆc ®i kiÖn 2.3.1 LËp hå s¬ khiÕu n¹i Trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ khiÕu n¹i liªn quan ®Õn nhiÒu bªn nh­ ng­êi b¸n, ng­êi chuyªn chë, ng­êi thuª chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn, ng­êi b¶o hiÓm v.v... Song trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ë ViÖt Nam khiÕu n¹i ng­êi b¸n hµng vÒ giao hµng chËm, giao hµng kÐm phÈm chÊt lµ phæ biÕn nhÊt. Tr­íc tiªn khi cã tranh chÊp ph¸t sinh ng­êi nhËp khÈu muèn x¸c ®Þnh khiÕu n¹i ai th× ph¶i dùa vµo c¸c c¨n cø sau: - Dùa vµo hîp ®ång mua b¸n do c¸c bªn ký kÕt, trong hîp ®ång quy ®Þnh râ quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn. V× thÕ khi bªn b¸n vi ph¹m th× ng­êi mua cã quyÒn khiÕu n¹i ng­êi b¸n. - Dùa vµo ®iÒu ­íc quèc tÕ, luËt ¸p dông cho hîp ®ång vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ v× quyÒn lîi cña ng­êi mua cßn ®­îc quy ®Þnh trong ®iÒu ­íc quèc tÕ, luËt quèc gia ¸p dông cho hîp ®ång vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ch¼ng h¹n, khi khiÕu n¹i ng­êi b¸n vÒ giao hµng chËm th× bé hå s¬ khiÕu n¹i gåm: ®¬n khiÕu n¹i; néi dung ®¬n ph¶i ®ñ chi tiÕt nh­: Tªn, ®Þa chØ cña bªn khiÕu n¹i (ng­êi mua) vµ bªn bÞ khiÕu n¹i (ng­êi b¸n), sè hîp ®ång, sè l­îng hµng ho¸ bÞ giao chËm, sè vËn ®¬n, giao hµng chËm bao nhiªu ngµy, c¨n cø khiÕu n¹i, yªu s¸ch cña bªn khiÕu n¹i, c¸c c¨n cø ®Ó ®­a ra yªu s¸ch ®ã. C¸c tµi liÖu, chøng tõ kÌm theo ®¬n khiÕu n¹i nh­: Hîp ®ång nhËp khÈu, vËn ®¬n, trÝch sao quy ®Þnh cña luËt nãi vÒ tiÒn ph¹t do giao hµng chËm (nÕu ®ßi tiÒn ph¹t), chøng tõ, biªn lai chøng minh thiÖt h¹i thùc tÕ ph¸t sinh tõ viÖc giao hµng chËm (nÕu ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i). NÕu thiÖt h¹i lµ sè tiÒn chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n hµng vµo thêi ®iÓm hµng ®­îc giao ®óng h¹n vµ gi¸ b¸n hµng vµo thêi ®iÓm hµng bÞ giao chËm th× ph¶i cung cÊp c¸c tµi liÖu ®Ò cËp vÒ gi¸ cña lo¹i hµng ®ã vµo hai thêi ®iÓm nµy. C¸c hîp ®ång mua b¸n cïng lo¹i hµng gi÷a c¸c kh¸ch hµng kh¸c còng vµo hai thêi ®iÓm ®ã. NÕu thiÖt h¹i lµ sè tiÒn ph¹t hay tiÒn båi th­êng cho ng­êi mua l¹i (ng­êi thø ba) v× giao hµng chËm d©y chuyÒn cho ng­êi nµy th× ph¶i cung cÊp hîp ®ång mua b¸n lo¹i hµng ®ã gi÷a ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi mua l¹i, hoÆc b¶n ¸n cña toµ ¸n hay ph¸n quyÕt cña träng tµi buéc ng­êi nhËp khÈu ph¶i nép ph¹t hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i cho ng­êi mua l¹i. 2.3.2 LËp hå s¬ ®i kiÖn Khi ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi th× bé hå s¬ kiÖn ph¶i phï hîp víi luËt tè tông cña n­íc toµ ¸n hay quy t¾c tè tông cña träng tµi. Nh×n chung, theo luËt tè tông cña c¸c n­íc, theo quy t¾c cña träng tµi th× hå s¬ kiÖn bao gåm ®¬n kiÖn vµ c¸c chøng tõ lµm b»ng chøng. Ch¼ng h¹n, bé hå s¬ kiÖn ra träng tµi vÒ ng­êi b¸n giao hµng kÐm phÈm chÊt, gåm: - §¬n kiÖn göi cho träng tµi. Trong ®¬n kiÖn gåm nh÷ng chi tiÕt nh­: Ngµy, th¸ng, n¨m viÕt ®¬n; Tªn, ®Þa chØ, tæ chøc träng tµi; tªn ®Þa chØ cña c¸c bªn, nÕu cö ®¹i diÖn ph¶i ghi râ tªn vµ ®Þa chØ cña ng­êi ®¹i diÖn; tãm t¾t néi dung vô tranh chÊp diÔn ra gi÷a hai bªn tõ khi ký hîp ®ång cho ®Õn khi kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc tranh chÊp vÒ phÈm chÊt kÐm b»ng th­¬ng l­îng, b»ng hoµ gi¶i cã sù tham gia cña ng­êi thø ba (nÕu cã); c¸c yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ®èi víi bÞ ®¬n vµ c¨n cø (vÝ dô nh­ ®ßi gi¶m gi¸, hoÆc ®ßi tr¶ l¹i hµng kÐm phÈm chÊt, lÊy l¹i tiÒn); trÞ gi¸ tµi s¶n mµ nguyªn ®¬n yªu cÇu; tªn träng tµi viªn mµ nguyªn ®¬n yªu cÇu. Chøng tõ lµm b»ng chøng lµ toµn bé c¸c chøng tõ cã trong hå s¬ khiÕu n¹i vÒ giao hµng kÐm phÈm chÊt gåm: - Hîp ®ång chøng minh phÈm chÊt hµng ho¸ mµ ng­êi b¸n ph¶i giao. - Biªn b¶n gi¸m ®Þnh phÈm chÊt hµng ho¸ ë c¶ng dì hµng ®Ó chøng minh hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt. Biªn b¶n nµy cã thÓ do hai bªn ®­¬ng sù gi¸m ®Þnh ®èi tÞch lËp ra, cã thÓ do mét tæ chøc gi¸m ®Þnh chuyªn nghiÖp ®­îc hai bªn ®­¬ng sù cïng chØ ®Þnh lµm gi¸m ®Þnh l« hµng lËp ra. Lo¹i biªn b¶n nµy rµng buéc tuyÖt ®èi ng­êi b¸n, ng­êi b¸n kh«ng thÓ b¸c bá ®­îc. - Tµi liÖu chøng tõ chøng minh cho tû lÖ gi¶m gi¸ vµ tæng sè tiÒn gi¶m gi¸, nÕu ®ßi gi¶m gi¸ hµng. - Tµi liÖu, chøng tõ chøng minh cho sè tiÒn thiÖt h¹i do hµng kÐm phÈn chÊt g©y ra, nÕu ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i, nh­ hîp ®ång t¸i chÕ, biªn lai tiÒn c«ng t¸i chÕ, biªn b¶n gi¸m ®Þnh vÒ sè träng l­îng hao hôt do t¸i chÕ, thiÖt h¹i ph¸t sinh do kh«ng sö dông ®­îc hµng trong thêi gian t¸i chÕ, hoÆc hîp ®ång b¸n l¹i l« hµng kÐm phÈm chÊt cho ng­êi thø ba ®Ó chøng minh kho¶n tiÒn lç v× hµng kÐm phÈm chÊt, v.v... Khi yªu cÇu träng tµi xö tr¶ l¹i hµng, lÊy l¹i tiÒn hµng, ®ång thêi ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i th× tuú thuéc vµo c¸c kho¶n thiÖt h¹i nªu trong ®¬n kiÖn mµ ph¶i cung cÊp tµi liÖu, chøng tõ ®Ó chøng minh nh­: biªn lai phÝ më L/C, biªn lai vÒ c¸c chi phÝ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, chi phÝ fax, telex, ®iÖn tho¹i, tµi liÖu chøng minh møc l·i suÊt cña sè tiÒn hµng mµ ng­êi mua ®· ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n, th­ khiÕu n¹i hay ®¬n kiÖn cña ng­êi mua ®ßi ng­êi b¸n nép ph¹t hay båi th­êng thiÖt h¹i do kh«ng giao hµng, c¸c tµi liÖu chøng minh kho¶n lîi mÊt h­ëng do hµng kÐm phÈm chÊt ph¶i tr¶ l¹i v.v... - C¸c b¶n fax, telex ... yªu cÇu ng­êi b¸n sang n­íc ng­êi mua ®Ó gi¸m ®Þnh ®èi tÞch l¹i l« hµng kÐm phÈm chÊt hoÆc yªu cÇu cïng chØ ®Þnh tæ chøc gi¸m ®Þnh thø ba. - Th­, ®iÖn khiÕu n¹i vµ th­, ®iÖn tr¶ lêi khiÕu n¹i gi÷a hai bªn. - C¸c tµi liÖu chøng tõ cã liªn quan kh¸c. 2.3.3 B¶o ®¶m thêi h¹n khiÕu n¹i hoÆc khëi kiÖn Sau khi ®· lËp ®­îc bé hå s¬ ®Çy ®ñ th× ph¶i göi bé hå s¬ trong thêi h¹n quy ®Þnh cho ng­êi bÞ khiÕu n¹i hoÆc cho toµ ¸n hay träng tµi. Thêi h¹n khiÕu n¹i ng­êi b¸n lµ mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh dµnh cho ng­êi mua hµng khiÕu n¹i ng­êi b¸n. V× vËy, ng­êi khiÕu n¹i ph¶i göi hå s¬ khiÕu n¹i ®Õn tay ng­êi bÞ khiÕu n¹i trong thêi h¹n khiÕu n¹i. NÕu ng­êi mua bá qua thêi h¹n khiÕu n¹i råi míi tiÕn hµnh khiÕu n¹i th× sÏ bÞ kh­íc tõ khiÕu n¹i. Thêi h¹n khiÕu n¹i chia lµm hai lo¹i: Thêi h¹n khiÕu n¹i theo luËt ®Þnh vµ thêi h¹n khiÕu n¹i quy ­íc. Thêi h¹n khiÕu n¹i theo luËt ®Þnh lµ thêi h¹n khiÕu n¹i ®­îc quy ®Þnh trong luËt mµ c¸c bªn ®­¬ng sù ph¶i tu©n theo. Ch¼ng h¹n ®iÒu 49 C«ng ­íc La Hay 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ c¸c ®éng s¶n h÷u h×nh quy ®Þnh thêi h¹n khiÕu n¹i vÒ phÈm chÊt hµng ho¸ lµ mét n¨m kÓ tõ lóc ng­êi mua hµng th«ng b¸o cho ng­êi b¸n biÕt vÒ hµng ho¸ kh«ng phï hîp. Theo ®iÒu 39 cña C«ng ­íc th× ng­êi mua ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi b¸n biÕt vÒ hµng kh«ng phï hîp trong mét thêi gian ng¾n kÓ tõ lóc ph¸t hiÖn ra khuyÕt tËt cña hµng ho¸ hay ®¸ng lÏ ph¶i ph¸t hiÖn. Theo ®iÒu 39 cña C«ng ­íc Liªn hîp quèc 1980 vÒ mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸ thêi h¹n khiÕu n¹i vÒ hµng ho¸ kh«ng phï hîp lµ hai n¨m kÓ tõ ngµy hµng ho¸ ®· thùc sù giao cho ng­êi mua. §iÒu 241 LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh thêi h¹n khiÕu n¹i: ba th¸ng kÓ tõ ngµy giao hµng ®èi víi khiÕu n¹i vÒ sè l­îng hµng ho¸; s¸u th¸ng kÓ tõ ngµy giao hµng ®èi víi khiÕu n¹i vÒ quy c¸ch, chÊt l­îng hµng ho¸; trong tr­êng hîp hµng ho¸ cã b¶o hµnh th× thêi h¹n khiÕu n¹i lµ ba th¸ng kÓ tõ ngµy hÕt thêi h¹n b¶o hµnh; ba th¸ng kÓ tõ khi bªn vi ph¹m ph¶i hoµn thµnh nghÜa vô theo hîp ®ång ®èi víi khiÕu n¹i vÒ c¸c hµnh vi th­¬ng m¹i kh¸c. Thêi h¹n khiÕu n¹i quy ­íc lµ thêi h¹n khiÕu n¹i do c¸c bªn quy ®Þnh trong hîp ®ång. Thêi h¹n ng¾n hay dµi do c¸c bªn tù tho¶ thuËn, nh­ng trong thùc tÕ th× thêi h¹n khiÕu n¹i ng¾n h¬n thêi h¹n khiÕu n¹i luËt ®Þnh, th­êng lµ ba th¸ng kÓ tõ ngµy ph¸t hiÖn ra khuyÕt tËt cña hµng ho¸. Thêi hiÖu khëi kiÖn Ng­êi cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m sau khi th­¬ng l­îng kh«ng thµnh c«ng cã thÓ (hoÆc cã thÓ bá qua b­íc th­¬ng l­îng) ®i kiÖn ra toµ ¸n hay träng tµi th­¬ng m¹i. Ng­êi ®i kiÖn ph¶i tu©n thñ ®óng thêi hiÖu khëi kiÖn. Thêi hiÖu khëi kiÖn lµ kho¶ng thêi gian do ph¸p luËt quy ®Þnh cho bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi, nÕu bá qua thêi hiÖu khëi kiÖn míi ®i kiÖn th× ®¬n kiÖn sÏ bÞ b¸c. C«ng ­íc Viªn 1980 quy ®Þnh thêi hiÖu khëi kiÖn ng­êi b¸n lµ hai n¨m, LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam (®iÒu 242) quy ®Þnh thêi hiÖu khëi kiÖn ¸p dông chung cho tÊt c¶ hµnh vi th­¬ng m¹i lµ hai n¨m, kÓ tõ thêi ®iÓm ph¸t sinh quyÒn khiÕu n¹i. Tãm l¹i, lËp hå s¬ khiÕu n¹i hoÆc ®i kiÖn rÊt quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, v× thÕ bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m muèn gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ tranh chÊp ph¸t sinh ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬, chøng tõ göi cho bªn vi ph¹m, toµ ¸n hoÆc träng tµi trong thêi hiÖu khiÕu n¹i hoÆc thêi hiÖu khëi kiÖn. KÕt luËn Trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· ph¸t sinh nhiÒu tranh chÊp do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. V× thÕ, ®Ó ng¨n ngõa tranh chÊp ngay tõ ®Çu cÇn ph¶i chó ý kh©u ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, lùa chän ®èi t¸c cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng, cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång. Khi ký kÕt c¸c bªn ph¶i ®äc kü hîp ®ång, ng­êi ký hîp ®ång ph¶i ®óng thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Hîp ®ång ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ ý chÝ, cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n theo luËt ®Þnh quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn. Ngoµi ra, c¸c bªn còng cÇn ®­a ®iÒu kho¶n “träng tµi vµ luËt ¸p dông, c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp” vµo hîp ®ång, bëi v× ®iÒu kho¶n nµy ®éc lËp víi hîp ®ång, tuy hîp ®ång v« hiÖu nh­ng ®iÒu kho¶n träng tµi vÉn cã gi¸ trÞ ph¸p luËt. Khi tranh chÊp ph¸t sinh c¸c bªn cÇn ph¶i chän c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp ®ã. Tèt nhÊt lµ tho¶ thuËn, hoµ gi¶i trªn tinh thÇn th©n thiÖn, hîp t¸c hai bªn cïng cã lîi ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt gi¶i quyÕt tranh chÊp. Tuy nhiªn, khi bªn vi ph¹m cè t×nh kh«ng chÊp nhËn yªu s¸ch tèi thiÓu th× bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m cÇn c©n nh¾c, tr­êng hîp thiÖt h¹i gi¸ trÞ lín cã thÓ ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña m×nh. Muèn gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬ chøng tõ, c¸c b»ng chøng chøng minh m×nh bÞ vi ph¹m. Hå s¬ chøng tõ khiÕu n¹i hoÆc khëi kiÖn ph¶i ®­îc göi ®Õn ng­êi bÞ khiÕu n¹i hoÆc c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp trong thêi h¹n hiÖu lùc quy ®Þnh. Cã nh­ vËy míi cã thÓ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vµ hîp ph¸p cña doanh nghiÖp. Tµi liÖu tham kh¶o 1. HiÕn ph¸p N­íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam 1992 2. Bé luËt D©n sù 1995 3. LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997 4. LuËt Doanh nghiÖp ViÖt Nam 1999 5. Ph¸p lÖnh Hîp ®ång kinh tÕ ngµy 25 th¸ng 9 n¨m 1989 6. N§ 17/H§BT ngµy 16/1/1990 quy ®Þnh chÕ ®é ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ 7. C«ng ­íc Viªn 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸ 8. C«ng ­íc Lahaye 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ c¸c ®éng s¶n h÷u h×nh 9. NghÞ ®Þnh 57 N§/CP ngµy 31/7/1998 10. QuyÕt ®Þnh vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn cña Thñ t­íng ChÝnh phñ c¸c n¨m 1997/1998/1999/2000/2001 11. Gi¸o tr×nh kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng (§H. Ngo¹i th­¬ng) 12. Gi¸o tr×nh ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i (§H. Ngo¹i th­¬ng) 13. Gi¸o tr×nh kü n¨ng gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ, (tr­êng ®µo t¹o c¸c chøc danh t­ ph¸p), 2001 14. 50 ph¸n quyÕt träng tµi quèc tÕ chän läc, (2002), NXB ChÝnh trÞ quèc gia 15. Ban T­ t­ëng V¨n ho¸ Trung ­¬ng, “Con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n”, 2002, NXB ChÝnh trÞ quèc gia 16. Bé N«ng nghiÖp & PTNT, “sè liÖu thèng kª ngµnh N«ng nghiÖp & PTNT 1996-2000, NXB N«ng nghiÖp” 17. Tæng côc Thèng kª, niªn gi¸m thèng kª 2000, 2001 NXB Thèng kª 18. Nh÷ng ®iÒu kho¶n thèng nhÊt vÒ thùc hµnh tÝn dông chøng tõ, UCP 500 19. Inconterms 2000 20. PGS.TS Hoµng Ngäc ThiÕt, (2002), “tranh chÊp tõ hîp ®ång XNK ¸n lÖ träng tµi vµ kinh nghiÖm”, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 21. T¹p chÝ th«ng tin ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng 2002 (ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam), n¨m 2002 22. T¹p chÝ Tµi chÝnh (Bé Tµi chÝnh), 2001, 2002 23. B¸o Th­¬ng m¹i n¨m 2000, 2001, 2002 24. B¸o An ninh thÕ giíi n¨m 2001, 2002 25. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp n¨m 1999, 2000, 2001, 2002 26. B¸o Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2000, 2001, 2002 27. Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ: “B¸o c¸o c«ng t¸c ®iÒu hµnh gi¸ c¶ trong 10 n¨m vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn, 1990-1999” 28. Tæng côc H¶i quan, B¸o c¸o thèng kª hµng ho¸ nhËp khÈu hµng n¨m 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002 29. Bé Th­¬ng m¹i-Bé V¨n ho¸ Th«ng tin, 2003 “S¶n phÈm héi nhËp, ViÖt Nam tù do ho¸ th­¬ng m¹i” NXB ChÝnh trÞ quèc gia 30. Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n (lÖnh cña Chñ tÞch n­íc sè 13L/CTN c«ng bè ngµy 24 th¸ng 4 n¨m 1993) 31. Th«ng t­ liªn ngµnh sè 02-TTLN ngµy 17 th¸ng 9 n¨m 1993 cña Bé T­ ph¸p, Bé Néi vô, ViÖn KiÓm so¸t nh©n d©n tèi cao h­íng dÉn vÒ viÖc c­ìng chÕ thi hµnh ¸n d©n sù; 32. Ph¸p lÖnh trong tµi th­¬ng m¹i; LÖnh sè 08/2003/L-CTN vÒ viÖc c«ng bè Ph¸p lÖnh träng tµi th­¬ng m¹i ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • dockh luan tot nghiep.doc
Tài liệu liên quan