Tài liệu Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học: ... Ebook Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học
87 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1368 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Ngăn ngừa và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhập khẩu phân bón hoá học, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng
Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Tªn ®Ò tµi:
C¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu
ph©n bãn ho¸ häc ë viÖt nam vµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt
ngêi viÕt: nguyÔn ThÕ BËng líp a1 cn9
ngêi híng dÉn: TiÕn sÜ Bïi Ngäc S¬n
Hµ néi 2003
Môc lôc
môc
Trang
Lêi nãi ®Çu
3
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy
7
I
Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
7
1
Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
7
2
§iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu lùc
8
3
Quy tr×nh ký kÕt hîp ®ång
12
II
NghÜa vô c¬ b¶n cña ngêi mua vµ ngêi b¸n
15
1
NghÜa vô giao hµng cña ngêi b¸n
16
2
NghÜa vô nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng cña ngêi mua
18
3
QuyÒn ngõng thùc hiÖn nghÜa vô cña ngêi b¸n vµ ngêi mua
19
4
ChÕ tµi vµ c¸c trêng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt
20
III
Nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
21
1
C¸c ®iÒu íc quèc tÕ
21
2
TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ
22
3
LuËt quèc gia
24
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng tranh chÊp vµ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam
25
I
C¬ chÕ ®iÒu hµnh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam
25
1
T×nh h×nh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc cña ViÖt Nam tríc 1990
25
2
T×nh h×nh NK ph©n bãn ho¸ häc cña ViÖt Nam tõ 1990 ®Õn nay
26
II
C¸c lo¹i tranh chÊp do ngêi mua vi ph¹m hîp ®ång vµ c¸ch gi¶i quyÕt
27
1
Tranh chÊp do ngêi mua vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n tiÒn hµng
28
2
Tranh chÊp do ngêi mua vi ph¹m nghÜa vô nhËn hµng
39
III
C¸c lo¹i tranh chÊp do ngêi b¸n vi ph¹m hîp ®ång
44
1
Tranh chÊp do ngêi b¸n giao hµng kÐm phÈm chÊt
45
2
Ngêi b¸n vi ph¹m nghÜa vô giao hµng
50
IV
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn tranh chÊp
60
1
Nguyªn nh©n kh¸ch quan
60
2
Nguyªn nh©n chñ quan
62
Ch¬ng III: C¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc
64
I
C¸c tæ chøc gi¶i quyÕt tranh chÊp
64
1
Träng tµi th¬ng m¹i
65
2
Toµ ¸n th¬ng m¹i
67
II
Nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ tranh chÊp trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc
69
1
C¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa tranh chÊp
69
2
C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh
79
KÕt luËn
88
Tµi liÖu tham kh¶o
89
Lêi nãi ®Çu
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng, tõ n¨m 1986 ®Õn nay, nÒn kinh tÕ c¶ níc nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ quan träng. Trong n«ng nghiÖp thµnh tùu næi bËt lµ ®· s¶n xuÊt ®ñ l¬ng thùc cho ®Êt níc vµ níc ta trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai trªn thÕ giíi. §ãng gãp vµo nh÷ng thµnh tùu nµy, ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ®ãng vai trß rÊt quan träng, gãp phÇn vµo møc t¨ng trëng chung vµ gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi.
Nhu cÇu vÒ sö dông ph©n bãn ho¸ häc trong n«ng nghiÖp ë níc ta cã xu híng ngµy cµng t¨ng, Theo sè liÖu cña Côc C«ng nghÖ th«ng tin vµ Thèng kª Tæng côc H¶i quan n¨m 1995, 1998, 2002 sè lîng nhËp khÈu ph©n bãn toµn quèc t¬ng øng lµ: 2.085.737, 3.287.900, 3.823.863 tÊn. HiÖn t¹i ngµnh s¶n xuÊt ph©n bãn trong níc cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu ch¨m bãn. Theo b¸o c¸o ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®iÒu hµnh gi¸ c¶ trong 10 n¨m vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn (1991-2000) cña Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ th× ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu 100% ph©n MOP (muriah of potash), 100% ph©n DAP, 100% SA vµ 92% ph©n ®¹m urea. Ngoµi ra nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ph©n bãn tæng hîp NPK (urea, kali, DAP) lµ thµnh phÈm ph¶i nhËp khÈu. ThÞ trêng ph©n bãn hãa häc trong níc phÇn lín phô thuéc vµo thÞ trêng níc ngoµi. Tõ khi NghÞ ®Þnh th th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Liªn X« kÕt thóc (1990) níc ta ph¶i tù nhËp khÈu ph©n bãn tõ c¸c níc kh¸c ngoµi c¸c níc x· héi chñ nghÜa cò. Dù kiÕn nh÷ng n¨m tíi nhu cÇu sö dông ph©n ho¸ häc t¨ng lªn trªn 4 triÖu tÊn c¸c lo¹i. Kim ng¹ch nhËp khÈu ph©n bãn còng ngµy cµng t¨ng; kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1997 lµ: 427,32 triÖu USD, n¨m 2002 lµ 477.295,569 triÖu USD (sè liÖu Côc C«ng nghÖ Th«ng tin vµ Thèng kª H¶i quan), lµm cho quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c níc ngµy cµng ph¸t triÓn.
Khi ký kÕt c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc do cã sù kh¸c nhau vÒ ng«n ng÷, tËp qu¸n, luËt ph¸p ... vµ ®Æc biÖt lµ sù kh¸c nhau vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a c¸c bªn nªn dÔ dÉn ®Õn tranh chÊp. Khi x¶y ra tranh chÊp c¸c nhµ nhËp khÈu ph©n bãn cÇn ph¶i biÕt nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo cã thÓ ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy. Trong thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®· x¶y ra ë ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bãn nªn chän ph¬ng ph¸p nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Do vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c lo¹i tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn hãa häc vµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ hÕt søc cÇn thiÕt, gãp phÇn quan träng vµo sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ®ang kinh doanh ngµnh hµng nµy.
Môc ®Ých cña ®Ò tµi
§Ò tµi sÏ gióp c¸c nhµ kinh doanh ph©n bãn hiÓu s©u h¬n nh÷ng tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt nam, qua ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cÇn thiÕt
Cïng víi môc ®Ých trªn kho¸ luËn cßn gióp c¸c nhµ nhËp khÈu ph©n bãn hãa häc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh, th«ng qua viÖc h¹n chÕ vµ gi¶i quyÕt tèt nhÊt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn, qua ®ã gãp phÇn thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®ãng gãp vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n.
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
Trong hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc nãi riªng thêng x¶y ra c¸c tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a ngêi mua víi ngêi b¸n, gi÷a ngêi nhËp khÈu víi ngêi chuyªn chë hµng ho¸, gi÷a ngêi mua, ngêi nhËn hµng víi c¶ng, gi÷a ngêi nhËp khÈu víi ng©n hµng vÒ thanh to¸n tiÒn hµng v.v... Song trong ph¹m vi cña kho¸ luËn nµy, ®Ò tµi chØ tËp trung nghiªn cøu nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc. §©y lµ tranh chÊp phæ biÕn ph¸t sinh trong thêi gian qua, thùc tiÔn ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy ë ViÖt Nam.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Khãa luËn ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lª Nin. Bªn c¹nh ®ã cã ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch-tæng hîp, ph¬ng ph¸p ®èi chiÕu-so s¸nh, ph¬ng ph¸p m« t¶ kh¸i qu¸t ho¸ ®èi tîng nghiªn cøu.
KÕt qu¶ nghiªn cøu
- §Ò tµi hÖ thèng ho¸ lý luËn vÒ tranh chÊp vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, cô thÓ lµ trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc gi÷a c¸c doanh nhiÖp ViÖt Nam víi th¬ng nh©n níc ngoµi.
- §Ò tµi chØ ra u, nhîc ®iÓm trong thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn trong thêi gian qua ë ViÖt Nam. Qua ®ã gióp c¸c nhµ nhËp khÈu ph©n bãn cã ®îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cã thÓ vËn dông vµo viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp nÕu gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång.
- §Ò tµi ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ, ng¨n ngõa c¸c tranh chÊp vµ mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua trong trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc.
KÕt cÊu cña kho¸ luËn
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, kho¸ luËn cã kÕt cÊu gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ c¸c tranh chÊp thêng ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c¸c tranh chÊp vµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam
Ch¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc
MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, nhng víi n¨ng lùc cã h¹n nªn kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ sai sãt nhÊt ®Þnh. T«i rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp vµ phª b×nh ®Ó kho¸ luËn hoµn chØnh h¬n.
Cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o TiÕn sÜ Bïi Ngäc S¬n cïng c¸c thÇy c¸c c« trêng ®¹i häc Ngo¹i th¬ng, còng xin c¸m ¬n Tæng c«ng ty VËt t N«ng nghiÖp vµ mét sè doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bãn kh¸c ®· tËn t×nh cung cÊp tµi liÖu ®Ó t«i hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.
ch¬ng I
Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸
vµ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy
I - Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
1. Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
1.1. Kh¸i niÖm chung
Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cßn gäi lµ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ hoÆc hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn cã trô së kinh doanh ë c¸c níc kh¸c nhau, theo ®ã mét bªn gäi lµ bªn xuÊt khÈu (bªn b¸n) cã nghÜa vô chuyÓn vµo quyÒn së h÷u cña mét bªn kh¸c gäi lµ bªn nhËp khÈu (bªn mua) mét tµi s¶n nhÊt ®Þnh, gäi lµ hµng ho¸; bªn mua cã nghÜa vô nhËn hµng vµ tr¶ tiÒn hµng.
1.2. Kh¸i niÖm theo luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam 1997
Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hay cßn gäi lµ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ, hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, hîp ®ång mua b¸n víi th¬ng nh©n níc ngoµi. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 80 cña luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997, hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi lµ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ ®îc ký kÕt gi÷a mét bªn lµ th¬ng nh©n ViÖt Nam víi mét bªn lµ th¬ng nh©n níc ngoµi.
1.3. §Æc ®iÓm cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸:
So víi mét sè lo¹i hîp ®ång kh¸c th× hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng sau ®©y:
- Chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ nh÷ng bªn cã trô së th¬ng m¹i ®Æt ë c¸c níc kh¸c nhau.
- Hµng ho¸ lµ ®èi tîng cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ hµng cã thÓ ®îc chuyÓn qua biªn giíi cña mét níc, tøc lµ cã thÓ ®îc chuyÓn tõ níc nµy sang níc kh¸c.
- TiÒn tÖ dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a hai bªn, ngêi mua vµ ngêi b¸n, cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét trong hai bªn.
- Nguån luËt ®iÒu chØnh vµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nµy còng cã yÕu tè níc ngoµi.
2. §iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu lùc
Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng nh c¸c lo¹i hîp ®ång kh¸c muèn cã ®iÒu kiÖn hiÖu lùc ph¶i tho¶ m·n 4 ®iÒu kiÖn sau:
Chñ thÓ cña hîp ®ång ph¶i cã ®ñ t c¸ch ph¸p lý
Néi dung cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p
H×nh thøc cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p
Hîp ®ång ph¶i ®îc ký kÕt trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn
2.1. Chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i cã ®ñ t c¸ch ph¸p lý
Chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã thÓ lµ c¸c c¸ nh©n, ph¸p nh©n cã trô së kinh doanh ë c¸c níc kh¸c nhau. LuËt c¸c níc kh¸c nhau quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c chñ thÓ. V× thÕ, khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång cÇn t×m hiÓu ®Þa vÞ ph¸p lý cña ®èi t¸c, thÈm quyÒn ngêi ký hîp ®ång, ngêi ®ã nh©n danh m×nh hay ®¹i diÖn cho ngêi kh¸c.
C¸ nh©n hay cßn gäi lµ tù nhiªn nh©n (natural person) khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý vµ n¨ng lùc hµnh vi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. N¨ng lùc ph¸p luËt cña c¸ nh©n b¾t ®Çu tõ khi sinh ra ®Õn khi hä chÕt ®i. Cßn n¨ng lùc hµnh vi cña c¸ nh©n chØ b¾t ®Çu khi c«ng d©n ®Õn tuæi trëng thµnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. N¨ng lùc hµnh vi cña tù nhiªn nh©n níc ngoµi, vÒ nguyªn t¾c chung, do luËt quèc tÞch cña ngêi ®ã quy ®Þnh. VÝ dô: ë ViÖt Nam n¨ng lùc hµnh vi cña c¸ nh©n tõ 18 tuæi, ë Mü n¨ng lùc hµnh vi ®èi víi n÷ tõ 19 tuæi, nam tõ 21 tuæi.
Ph¸p nh©n (legal person) lµ mét tæ chøc ®îc thµnh lËp theo ph¸p luËt vµ ®îc dïng danh nghÜa nµy cña m×nh trong quan hÖ kinh doanh. Muèn xem xÐt mét tæ chøc níc ngoµi cã ®ñ t c¸ch ph¸p nh©n hay kh«ng th× tríc tiªn ph¶i t×m hiÓu xem tæ chøc ®ã cã quèc tÞch níc nµo, sau ®ã dùa vµo luËt níc ®ã, sÏ t×m hiÓu xem tæ chøc ®ã cã ®ñ t c¸ch ph¸p nh©n hay kh«ng
Mét ph¸p nh©n theo quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù ViÖt Nam (®iÒu 94) ph¶i cã ®ñ bèn ®iÒu kiÖn sau:
(1). §îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn thµnh lËp, ®¨ng ký hoÆc c«ng nhËn;
(2). Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ;
(3). Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã;
(4). Nh©n danh m×nh tham gia c¸c quan hÖ ph¸p luËt mét c¸ch ®éc lËp.
ë ViÖt Nam hiÖn nay thÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®èi víi c¸c th¬ng nh©n ®· ®îc më réng, nghÞ ®Þnh 33/CP ngµy 19 th¸ng 4 n¨m 1994 kh«ng cßn phï hîp. Theo tinh thÇn cña nghÞ ®Þnh nµy c¸c doanh nghiÖp cha cã giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu kh«ng ph¶i lµ chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Mäi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu do c¸c doanh nghiÖp nµy ký ®Òu kh«ng cã hiÖu lùc ph¸p luËt, v× theo ph¸p luËt ViÖt Nam chñ thÓ kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31 th¸ng 7 n¨m 1998 ®îc ban hµnh, ®iÒu 8 kho¶n 1 quy ®Þnh “Th¬ng nh©n lµ doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc thµnh lËp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®îc phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký trong giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh”.
Nh vËy, theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh nµy c¸c doanh nghiÖp kh«ng cÇn cã giÊp phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, còng cã thÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
2.2. H×nh thøc cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i hîp ph¸p
LuËt c¸c níc còng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy. Theo luËt Mü - Anh th× b¾t buéc hîp ®ång ph¶i b»ng v¨n b¶n khi gi¸ trÞ hîp ®ång trªn 10 b¶ng Anh (luËt Anh); hoÆc 500 §«la theo Bé luËt th¬ng m¹i thèng nhÊt Mü. Nh×n chung, theo tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ hÇu hÕt c¸c hîp ®ång ®îc lËp díi d¹ng v¨n b¶n. Tuy nhiªn, C«ng íc Viªn 1980 l¹i quy ®Þnh: “hîp ®ång mua b¸n kh«ng cÇn ph¶i ®îc ký kÕt hoÆc x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n hay tu©n thñ mét yªu cÇu nµo kh¸c vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång. Hîp ®ång cã thÓ chøng minh b»ng mäi c¸ch, kÓ c¶ b»ng nh÷ng lêi khai cña nh©n chøng” (®iÒu 11 C«ng íc Viªn). §©y lµ ®iÒu kho¶n C«ng íc Viªn cho phÐp b¶o lu. V× vËy, nhiÒu níc khi tham gia C«ng íc nµy ®· tuyªn bè kh«ng ¸p dông ®iÒu 11.
LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997, ®iÒu 81 kho¶n 4 quy ®Þnh: “Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n”. Ngoµi ra, luËt ViÖt Nam cßn quy ®Þnh cô thÓ thªm r»ng mäi söa ®æi, bæ sung hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng ph¶i ®îc lµm b»ng v¨n b¶n. §iÒu 49 kho¶n 3 luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh: “§èi víi c¸c lo¹i hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n th× ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh ®ã; ®iÖn b¸o, telex, fax, th ®iÖn tö vµ c¸c h×nh thøc th«ng tin ®iÖn tö kh¸c còng ®îc coi lµ h×nh thøc v¨n b¶n”.
Do ®iÒu íc quèc tÕ còng nh luËt ph¸p c¸c níc quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång nªn trong khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång c¸c bªn cÇn ký kÕt hîp ®ång b»ng v¨n b¶n ®Ó tr¸nh tranh chÊp ph¸t sinh sau nµy.
2.3. Néi dung cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i hîp ph¸p
Néi dung cña hîp ®ång chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn víi nhau. C¸c ®iÒu kho¶n nµy lµ “luËt” cao nhÊt ®èi víi c¸c bªn vµ cã thÓ chia lµm 3 lo¹i ®iÒu kho¶n: §iÒu kho¶n chñ yÕu; ®iÒu kho¶n th«ng thêng vµ ®iÒu kho¶n tuú nghi. §iÒu kho¶n chñ yÕu lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n b¾t buéc ph¶i cã trong hîp ®ång, nÕu thiÕu mét trong c¸c ®iÒu kho¶n nµy th× hîp ®ång kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý. LuËt ph¸p c¸c níc còng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy.
- Theo luËt Anh-Mü ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ ®èi tîng cña hîp ®ång cßn c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c cã thÓ quy ®Þnh sau.
- Theo luËt Ph¸p, §øc, NhËt th× ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu gåm hai ®iÒu kho¶n lµ ®èi tîng vµ gi¸ c¶.
- LuËt c¸c níc §«ng ¢u quy ®Þnh ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång gåm ®èi tîng, gi¸ c¶ vµ thêi gian giao hµng.
- Theo LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam 1997, ®iÒu 50 quy ®Þnh ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång bao gåm:
a) Tªn hµng
b) Sè lîng
c) Quy c¸ch chÊt lîng
d) Gi¸ c¶
e) Ph¬ng thøc thanh to¸n
f) §Þa ®iÓm vµ thêi gian giao hµng
Nh vËy, theo luËt ViÖt Nam hîp ®ång do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt Nam cã thÈm quyÒn ký kÕt víi thÓ nh©n, ph¸p nh©n níc ngoµi, ph¶i cã 6 ®iÒu kho¶n chñ yÕu trªn th× míi coi lµ phï hîp vÒ mÆt néi dung.
- Theo C«ng íc Viªn 1980 quy ®Þnh néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång gåm: Tªn hµng, sè lîng vµ gi¸ c¶; gi¸ c¶ cã thÓ quy ®Þnh mét c¸ch gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp.
Cã thÓ thÊy luËt c¸c quèc gia còng nh C«ng íc Viªn 1980 quy ®Þnh vÒ néi dung chñ yÕu cña mét hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu kh«ng gièng nhau, nÕu thiÕu mét trong nh÷ng ®iÒu kho¶n nµy th× hîp ®ång coi nh cha ®îc giao kÕt, v× vËy cha lµm ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn cã liªn quan.
2.4. Hîp ®ång ph¶i ®îc ký kÕt trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn
Hîp ®ång ph¶i ký ®óng nguyªn t¾c cña ph¸p luËt. Còng gièng nh c¸c lo¹i hîp ®ång kh¸c, hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ®îc giao kÕt trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn, b×nh ®¼ng t«n träng lîi Ých cña nhau vµ kh«ng tr¸i ph¸p luËt. LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam (®iÒu 81 kho¶n 2) cßn ®Ò cËp hµng ho¸ ph¶i ®îc phÐp mua b¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt bªn mua vµ bªn b¸n. B¶n chÊt cña hîp ®ång lµ sù tho¶ thuËn, do ®ã vÒ nguyªn t¾c khi nµo c¸c bªn thèng nhÊt víi nhau vÒ néi dung cña hîp ®ång th× khi ®ã hîp ®ång ®îc h×nh thµnh. Nhng phô thuéc vµo c¸ch thøc bµy tá ý chÝ cña c¸c bªn mµ ph¸p luËt quy ®Þnh hîp ®ång ®îc coi lµ h×nh thµnh ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau.
3. Quy tr×nh ký kÕt hîp ®ång
3.1. Nghiªn cøu t×m hiÓu kh¸ch hµng
Khi ký kÕt hîp ®ång víi c¸c th¬ng nh©n níc ngoµi tríc hÕt ph¶i xem xÐt thÈm quyÒn cña ngêi ký hîp ®ång. Ngêi cã thÈm quyÒn ký kÕt lµ c¸c c¸ nh©n cã tªn trong ®¨ng ký kinh doanh (ë ViÖt Nam) hoÆc cã tªn trong sæ ®¨ng ký th¬ng nh©n, trong sæ ®¨ng ký th¬ng m¹i (ë c¸c níc ph¬ng T©y) hoÆc nh÷ng ngêi ®îc c¸c chñ doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ®¨ng ký kinh doanh uû quyÒn. Nh÷ng trêng hîp ký hîp ®ång kh«ng ®óng thÈm quyÒn, vÒ mÆt ph¸p lý, sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ. Do ®ã, khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, cÇn kiÓm tra xem ®èi ph¬ng ký kÕt hîp ®ång víi m×nh lµ ngêi nh thÕ nµo.
Lùa chän ®èi t¸c khi giao kÕt hîp ®ång còng cÇn nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò sau: uy tÝn, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä trong kinh doanh. Cã thÓ t×m hiÓu qua c¸c b¶n tin thÞ trêng vÒ ph©n bãn, nh: B¶n tin thÞ trêng ph©n bãn ch©u ¸ (Asia Fertilizer Week), b¶n tin Fetercon, FMB, The Market ... hoÆc t×m hiÓu th«ng tin trªn th«ng qua c¸c c¬ quan Th¬ng vô ViÖt Nam ë níc ngoµi. Ph¬ng ph¸p thø hai lµ cã thÓ gÆp trùc tiÕp th¬ng nh©n níc ngoµi. Ph¬ng ph¸p nµy tuy tèn kÐm nhng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. §Ó tr¸nh tranh chÊp ph¸t sinh sau nµy, nghiªn cøu vµ t×m hiÓu kh¸ch hµng lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng tríc khi ký hîp ®ång. Trong nh÷ng n¨m võa qua mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam do t×m hiÓu ®èi t¸c kh«ng kü ®· ký hîp ®ång víi c«ng ty “ma” ë níc ngoµi. §©y lµ c¸c th¬ng nh©n cã ý ®å lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tiÒn hoÆc hµng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, lóc ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng thÓ khiÕu n¹i hoÆc ®i kiÖn hä ®îc.
3.2. C¸ch thøc ®µm ph¸n, giao dÞch vµ ký kÕt hîp ®ång
Th«ng thêng cã hai h×nh thøc ký kÕt hîp ®ång ®ã lµ: Ký kÕt gi¸n tiÕp vµ ký kÕt trùc tiÕp.
Ký kÕt trùc tiÕp lµ c¸c bªn trùc tiÕp gÆp gì nhau ®Ó bµn b¹c vµ ®i ®Õn thèng nhÊt néi dung cña hîp ®ång. H×nh thøc ký kÕt nµy tuy tèn thêi gian vµ tiÒn b¹c nhng hiÖu qu¶ cao, c¸c bªn gÆp gì trùc tiÕp nªn cã ®iÒu kiÖn ®Ó bµy tá ®Çy ®ñ ý chÝ cña m×nh vµ hîp ®ång ®îc coi lµ h×nh thµnh khi c¸c bªn cã mÆt ®· ký trªn cïng mét v¨n b¶n hîp ®ång. Lóc nµy, ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång ®îc x¸c ®Þnh theo ngµy vµ n¬i c¸c bªn cïng ký vµo hîp ®ång ®ã.
Ký kÕt gi¸n tiÕp lµ c¸c bªn ë xa nhau, kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ®µm ph¸n, hîp ®ång ®îc ký b»ng c¸ch c¸c bªn göi cho nhau c«ng v¨n, tµi liÖu chøa ®ùng néi dung cÇn giao dÞch ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång (chµo hµng) vµ chÊp nhËn ký kÕt hîp ®ång (chÊp nhËn chµo hµng). §Ó ký hîp ®ång theo ph¬ng thøc nµy tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh khi nµo ®¬n chµo hµng còng nh chÊp nhËn chµo hµng cã hiÖu lùc ph¸p luËt vµ hîp ®ång khi nµo ®îc coi lµ ký kÕt.
3.3. Chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng
3.3.1. Chµo hµng
Chµo hµng theo luËt ViÖt Nam (®iÒu 51 luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam), cã thÓ lµ chµo b¸n hoÆc chµo mua ®îc chuyÓn cho mét hay nhiÒu ngêi ®· x¸c ®Þnh vµ ph¶i cã c¸c néi dung x¸c thùc, nghÜa lµ ph¶i cã c¸c néi dung tèi thiÓu bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu.
Chµo hµng ph¶i ®îc göi tíi ngêi ®îc chµo hµng vµ ngêi chµo hµng kh«ng huû ®¬n chµo hµng. Ngêi chµo hµng chØ cã thÓ huû ®îc chµo hµng khi th«ng b¸o huû ®Õn tríc hoÆc ®Õn cïng chµo hµng.
§¬n chµo hµng gåm hai lo¹i lµ chµo hµng cè ®Þnh vµ chµo hµng tù do.
Chµo hµng tù do lµ lêi ®Ò nghÞ kh«ng ch¾c ch¾n vÒ viÖc ký kÕt hîp ®ång, chµo hµng nµy kh«ng cã ®Çy ®ñ ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång vµ kh«ng cã thêi h¹n hiÖu lùc cña ®¬n chµo hµng, v× vËy, nã kh«ng rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ngêi chµo hµng. V× thÕ, viÖc chÊp nhËn chµo hµng cña ngêi ®îc chµo hµng còng kh«ng lµm cho hîp ®ång ®îc ký kÕt.
Cßn chµo hµng cè ®Þnh lµ mét lêi ®Ò nghÞ ch¾c ch¾n vÒ viÖc ký kÕt hîp ®ång, nã rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ngêi chµo hµng ®èi víi cam kÕt cña m×nh trong thêi h¹n hiÖu lùc cña chµo hµng. Ngêi ®ù¬c chµo hµng chÊp nhËn v« ®iÒu kiÖn trong thêi h¹n hiÖu lùc cña chµo hµng th× coi nh hîp ®ång ®îc ký kÕt. Tãm l¹i mét chµo hµng cè ®Þnh rµng buéc ngêi chµo hµng ph¶i cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn; ThÓ hiÖn ý muèn ký kÕt hîp ®ång cña ngêi chµo hµng, cã ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång, vµ chuyÓn ®i cho bªn ®îc chµo hµng trong thêi h¹n hiÖu lùc cña chµo hµng.
PhÇn hai C«ng íc Viªn ®Ò cËp vÒ chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng t¹i ®iÒu 16 môc a “chµo hµng kh«ng thÓ bÞ huû bá nÕu nã chØ râ mét thêi h¹n x¸c ®Þnh ®Ó chÊp nhËn hay b»ng c¸ch kh¸c r»ng nã kh«ng bÞ thu håi”. Tuy nhiªn dï lµ lo¹i chµo hµng cè ®Þnh ®Òu cã thÓ bÞ huû bá, nÕu th«ng b¸o vÒ viÖc bÞ huû bá ®Õn ngêi ®îc chµo hµng tríc hoÆc cïng lóc víi chµo hµng hoÆc tríc khi ngêi ®îc chµo hµng chÊp nhËn. C«ng íc Viªn còng cho phÐp söa ®æi bæ sung, nhng kh«ng lµm thay ®æi néi dung c¬ b¶n cña ®¬n chµo hµng. NÕu söa ®æi, bæ sung lµm kh¸c th× ®îc coi lµ tõ chèi chµo hµng vµ cÊu thµnh mét hoµn gi¸.
3.3.2. ChÊp nhËn chµo hµng
ChÊp nhËn chµo hµng lµ sù thÓ hiÖn ý muèn ký kÕt hîp ®ång cña ngêi ®îc chµo hµng ®èi víi ngêi chµo hµng. Hîp ®ång ®îc ký kÕt khi ngêi ®îc chµo hµng chÊp nhËn v« ®iÒu kiÖn néi dung ®¬n chµo hµng trong thêi h¹n hiÖu lùc cña ®¬n chµo hµng. NÕu ngêi ®îc chµo hµng söa ®æi, bæ sung néi dung chñ yÕu cña ®¬n chµo hµng th× chÊp chµo hµng ®ã sÏ trë thµnh mét chµo hµng míi tõ phÝa ngêi ®îc chµo hµng ban ®Çu. Còng gièng nh chµo hµng chÊp nhËn chµo hµng ph¶i ®îc truyÒn ®¹t ®Õn tay ngêi chµo hµng vµ ngêi chÊp nhËn kh«ng huû chÊp nhËn.
3.3.3. Thêi ®iÓm hiÖu lùc cña hîp ®ång
Khi ký kÕt hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc gi¸n tiÕp th× viÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ký hîp ®ång rÊt quan träng.
Trong thùc tiÔn th¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn cã hai thuyÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ thuyÕt tèng ph¸t vµ thuyÕt tiÕp thu.
ThuyÕt Tèng ph¸t x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång lµ thêi ®iÓm ngêi ®îc chµo hµng göi ®i lêi chÊp nhËn chµo hµng.
ThuyÕt tiÕp thu x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång lµ thêi ®iÓm ngêi chµo hµng nhËn ®îc th chÊp nhËn chµo hµng tõ ngêi ®îc chµo hµng.
Theo luËt ViÖt Nam, ®iÒu 403 kho¶n 1 Bé luËt D©n sù, ®iÒu 55 luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh theo thuyÕt tiÕp thu, hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ ®îc giao kÕt vµo thêi ®iÓm bªn chµo hµng nhËn ®îc tr¶ lêi chÊp nhËn chµo hµng trong thêi h¹n tr¸ch nhiÖm cña bªn chµo hµng, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c.
§iÒu 23 C«ng íc Viªn “Hîp ®ång ®îc coi lµ ký kÕt kÓ tõ lóc sù chÊp nhËn chµo hµng cã hiÖu lùc...” Nh vËy vÒ thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång C«ng íc Viªn còng theo thuyÕt tiÕp thu.
LuËt ph¸p c¸c níc vµ c¸c ®iÒu íc quèc tÕ cã quy ®Þnh kh¸c nhau nªn c¸c bªn khi tham gia ký kÕt hîp ®ång rÊt dÔ gÆp ph¶i tranh chÊp. V× thÕ, khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ký kÕt hîp ®ång víi th¬ng nh©n níc ngoµi cÇn lu ý: víi th¬ng nh©n Anh, Mü, NhËt ... thêng theo thuyÕt tèng ph¸t; víi th¬ng nh©n Ph¸p, §øc, ¸o ... thêng ¸p dông thuyÕt tiÕp thu.
II - NghÜa vô cña ngêi mua vµ ngêi b¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸
Trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng nh ho¹t ®éng th¬ng m¹i kh¸c, ngêi b¸n cã nghÜa vô giao cho ngêi mua ®óng lo¹i hµng, sè lîng, chÊt lîng, quy c¸ch, bao b×, ®óng thêi h¹n vµ ®Þa ®iÓm theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång cïng c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn hµng ho¸. Ngêi b¸n cã thÓ trùc tiÕp giao hµng cho ngêi mua t¹i ®Þa ®iÓm giao hµng, ngêi b¸n uû quyÒn cho ngêi thø ba; ngêi b¸n uû quyÒn cho ngêi chuyªn chë theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn. Ngêi mua cã nghÜa vô nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng.
1. NghÜa vô giao hµng cña ngêi b¸n
1.1. Giao ®óng lo¹i hµng
Ngêi b¸n kh«ng ®îc giao c¸c lo¹i hµng kh¸c hoÆc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô kh¸c thay thÕ lo¹i hµng ®· tho¶ thuËn, nÕu bªn mua kh«ng chÊp thuËn.
NÕu hµng ho¸ giao kh«ng ®óng chñng lo¹i, kh«ng phï hîp víi hîp ®ång bªn mua cã mét trong c¸c quyÒn sau ®©y:
a) Kh«ng nhËn hµng, huû bá hîp ®ång vµ yªu cÇu båi thêng thiÖt h¹i;
b) NhËn hµng vµ thanh to¸n theo gi¸ do c¸c bªn tho¶ thuËn;
c) Kh«ng nhËn hµng, yªu cÇu giao ®óng chñng lo¹i vµ ®ßi båi thêng thiÖt h¹i.
1.2. Giao ®óng sè lîng
Tuú tõng ®Æc ®iÓm hµng ho¸, c¸c bªn tho¶ thuËn cô thÓ sè lîng, ®¬n vÞ ®o lêng, c¸ch thøc ®o lêng nh träng lîng tÞnh, träng lîng c¶ b×, møc ®é dung sai, møc ®é hao hôt tù nhiªn. NÕu ngêi b¸n giao hµng thõa so víi tho¶ thuËn, ngêi mua cã quyÒn tõ chèi kh«ng nhËn phÇn d«i ra, trong trêng hîp nµy ngêi mua ph¶i nhËn l¹i sè hµng thõa vµ chÞu mäi chi phÝ liªn quan; hoÆc ngêi mua cã quyÒn nhËn l¹i sè hµng thõa vµ thanh to¸n phÇn d«i ra ®ã theo gi¸ tho¶ thuËn.
NÕu ngêi b¸n giao thiÕu hµng so víi tho¶ thuËn, ngêi mua cã quyÒn:
a) Tõ chèi kh«ng nhËn hµng, yªu cÇu ngêi b¸n thùc hiÖn ®óng hîp ®ång vµ ®Òn bï thiÖt h¹i;
b) Tõ chèi kh«ng nhËn hµng, huû bá hîp ®ång vµ yªu cÇu båi thêng thiÖt h¹i;
c) NhËn phÇn ®· giao vµ thanh to¸n t¬ng øng víi phÇn ®· nhËn;
d) NhËn phÇn ®· giao vµ ®Þnh thêi h¹n hîp lý ®Ó bªn b¸n giao tiÕp phÇn cßn thiÕu.
1.3. Giao hµng ®óng thêi h¹n
Thêi h¹n giao hµng còng thuéc nh÷ng néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, mµ nÕu thiÕu tho¶ thuËn vÒ nã hîp ®ång sÏ coi lµ nh cha giao kÕt.
Tuú tõng lo¹i hµng, c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn hµng ®îc giao toµn bé hoÆc tõng phÇn theo mét lÞch tr×nh nhÊt ®Þnh. Ngêi b¸n chØ ®îc giao tríc thêi h¹n hoÆc giao tõng phÇn nÕu ngêi mua chÊp thuËn.
NÕu ngêi b¸n giao hµng sau thêi h¹n tho¶ thuËn, tuú vµo tõng lo¹i hµng kh¸c nhau mµ hËu qu¶ ph¸p lý còng kh¸c nhau. NÕu hµng ho¸ ®îc dïng cho mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, mµ sau thêi ®iÓm ®ã hµng trë nªn kh«ng cÇn thiÕt n÷a, bªn mua cã quyÒn tõ chèi nhËn hµng giao chËm vµ yªu cÇu båi thêng thÞªt h¹i. Trong nh÷ng trêng hîp kh¸c, bªn mua thêng gia h¹n thªm mét thêi gian hîp lý ®Ó bªn b¸n cã thÓ thùc hiÖn nghÜa vô giao hµng vµ yªu cÇu bªn b¸n ®Òn bï thiÖt h¹i hoÆc ph¹t hîp ®ång theo nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt khi vi ph¹m hîp ®ång.
1.4. Giao hµng ®óng chÊt lîng
Ngêi b¸n cã nghÜa vô giao hµng cho ngêi mua ®óng chÊt lîng ®· tho¶ thuËn. §iÒu kho¶n chÊt lîng lµ mét néi dung chñ yÕu cÇn ®îc c¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh chÊt lîng hµng ho¸, vÝ dô dùa vµo mét tiªu chuÈn chÊt lîng nhÊt ®Þnh; dùa vµo m« t¶ tû mû c¸c lý, ho¸ tÝnh, ®Æc trng, c«ng dông cña hµng ho¸; dùa vµo mÉu hµng; dùa vµo th«ng sè kü thuËt cña hµng ho¸. NÕu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn cô thÓ vÒ chÊt lîng hµng ho¸ rÊt dÔ dÉn ®Õn tranh chÊp.
1.5. Giao hµng ®óng quy c¸ch bao b×
Tuy kh«ng ph¶i lµ chÊt lîng, song quy c¸ch, bao b× ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng vµ kh¶ n¨ng tiªu thô cña hµng ho¸. NÕu kh«ng ®îc quy ®Þnh cô thÓ th× ngêi b¸n ph¶i giao hµng víi bao b× thêng dïng cho lo¹i hµng nµy, b¶o ®¶m an toµn, cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i trong ®iÒu kiÖn bèc dì vËn chuyÓn mµ hai bªn ®· tho¶ thuËn.
2. NghÜa vô nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng cña ngêi mua
NÕu viÖc giao hµng lµ nghÜa vô c¬ b¶n cña ngêi b¸n, th× nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn mua hµng lµ nghÜa vô c¬ b¶n t¬ng øng cña ngêi mua. NhËn hµng ®îc hiÓu lµ hµnh vi thùc tÕ cña ngêi mua, tiÕp nhËn quyÒn chiÕm h÷u hµng ho¸ tõ ngêi b¸n hoÆc ngêi vËn chuyÓn. Hµnh vi nhËn hµng kh«ng ®ång nghÜa víi hµnh vi chÊp nhËn hµng. Sau khi nhËn hµng vµ kiÓm tra hµng ho¸ trong mét thêi gian hîp lý, ngêi mua vÉn cã quyÒn th«ng b¸o vÒ viÖc hµng kh«ng phï hîp víi hîp ®ång vµ kh«ng chÊp nhËn hµng.
NhËn hµng lµ mét nghÜa vô cña ngêi mua, viÖc vi ph¹m nghÜa vô ®ã sÏ kÐo theo nh÷ng hËu qu¶ ph¸p lý.
NÕu ngêi b¸n ®· s½n sµng giao hµng mµ ngêi mua chËm nhËn hoÆc kh«ng nhËn hµng, th× ngêi b¸n ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o qu¶n hµng ho¸ vµ yªu cÇu bªn mua thanh to¸n nh÷ng chi phÝ hîp lý. NÕu hµng cã nguy c¬ h háng ( thùc phÈm, hoa qu¶), ngêi b¸n cã quyÒn b¸n hµng ho¸ ®ã ®Ó ng¨n chÆn thiÖt h¹i.
Ngêi mua ph¶i thanh to¸n tiÒn mua hµng theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Trong hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ c¸c bªn thêng tho¶ thuËn ®iÒu kho¶n gi¸ c¶ (gi¸ cè ®Þnh, gi¸ cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc, c¸c nguyªn t¾c tÝnh gi¸ trît), ®ång tiÒn thanh to¸n, thêi h¹n thanh to¸n, n¬i thanh to¸n, ph¬ng thøc thanh to¸n, l·i suÊt ph¶i tr¶ khi thanh to¸n chËm, gi¶m gi¸ nÕu thanh to¸n tríc thêi h¹n ...
NÕu ngêi mua thanh to¸n chËm, th× ngêi b¸n cã quyÒn ®ßi tiÒn l·i trªn sè tr¶ chËm theo l·i suÊt t¹i thêi ®iÓm, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c.
3. QuyÒn ngõng thùc hiÖn nghÜa vô cña ngêi b¸n, ngêi mua
NÕu cã b»ng chøng vÒ viÖc mét bªn cã hµnh vi lõa dèi hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghi· vô, th× bªn kia cã quyÒn ®×nh chØ thùc hiÖn c¸c nghi· vô t¬ng øng cña m×nh (®iÒu 412 Bé luËt D©n sù vÒ quyÒn ho·n thùc hiÖn nghÜa vô trong hîp ®ång song vô).
Ngêi b¸n cã quyÒn ngõng giao hµng hoÆc gi÷ l¹i hµng nÕu: ngêi mua vi ph¹m ®iÒu kho¶n thanh to¸n ®· tho¶ thuËn; ngêi mua mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n tríc thêi h¹n giao hµng, ®iÒu 67 kho¶n b luËt Th¬ng m¹i quy ®Þnh: “NÕu tríc thêi ®iÓm giao hµng ngêi mua hµng bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n hoÆc mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n th× ngêi b¸n cã quyÒn kh«ng giao hµng vµ ®îc ®Þnh ®o¹t sè hµng nµy”.
Ngêi mua cã quyÒn ngõng thanh to¸n hoÆc gi÷ l¹i tiÒn hµng nÕu hµng bÞ h háng, cã khuyÕt tËt khi nhËn; cã b»ng chøng vÒ ngêi b¸n cã hµnh vi lõa dèi, kh«ng cã kh¶ n¨ng giao hµng hoÆc giao thiÕu phÇn hµng ®ã th× kh«ng thÓ sö dông ®îc.
4. ChÕ tµi vµ c¸c trêng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt
Ngêi b¸n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc hµng kh«ng phï hîp víi hîp ®ång, trõ trêng hîp chøng minh ®îc lµ m×nh kh«ng cã lçi (®._.iÒu 68 luËt Th¬ng m¹i). Lçi trong quan hÖ th¬ng m¹i lµ lçi suy ®o¸n. Bªn vi ph¹m hîp ®ång bÞ coi lµ cã lçi, nÕu kh«ng chøng minh ®îc lµ m×nh kh«ng cã lçi (®iÒu 231 luËt Th¬ng m¹i, §iÒu 309 kho¶n 3 Bé luËt D©n sù). ViÖc chøng minh kh«ng cã lçi thuéc nghÜa vô cña ngêi cã hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång.
Tuú theo quy ®Þnh trong hîp ®ång, c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn hoÆc bªn bÞ vi ph¹m cã thÓ lùa chän c¸c chÕ tµi sau ®©y:
(1) Buéc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång;
(2) Ph¹t vi ph¹m;
(3) Båi thêng thiÖt h¹i;
(4) Huû hîp ®ång;
Bªn vi ph¹m ®îc miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt do vi ph¹m hîp ®ång:
a) Trong nh÷ng trêng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång;
b) Trong nh÷ng trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng.
Tuú theo tõng lo¹i hµng ho¸ vµ ®Æc trng cña quan hÖ mua b¸n hµng ho¸, c¸c trêng hîp miÔn tr¸ch cã thÓ lµ nh÷ng t×nh huèng n»m ngoµi mong muèn vµ kh¶ n¨ng ¶nh hëng cña hai bªn, vÝ dô ®×nh c«ng, t×nh tr¹ng chiÕn tranh, sù thay ®æi c¬ b¶n luËt ph¸p vÒ lÜnh vùc hµng ho¸ liªn quan. Bªn vi ph¹m cã nghÜa vô chøng minh c¸c trêng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm, ®Æc biÖt th«ng qua x¸c nhËn cña c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn nh: chÝnh quyÒn n¬i x¶y ra bÊt kh¶ kh¸ng, ®¹i diÖn th¬ng vô t¹i c¸c níc ...
Trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng lµ trêng hîp x¶y ra sau khi giao kÕt hîp ®ång, do nh÷ng sù kiÖn cã tÝnh chÊt bÊt thêng mµ hai bªn kh«ng thÓ hoÆc kh«ng b¾t buéc ph¶i biÕt tríc ®îc vµ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc, vÝ dô: ho¶ ho¹n, lò lôt, ®éng ®Êt...
Khi xuÊt hiÖn trêng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm, bªn kh«ng thùc hiÖn hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ph¶i th«ng b¸o ngay cho bªn kia vµ dù liÖu tríc c¸c hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra, t×m biÖn ph¸p xö lý hËu qu¶ trªn tinh thÇn hîp t¸c (®iÒu 78 kho¶n 1 luËt Th¬ng m¹i).
§èi víi nh÷ng quan hÖ mua b¸n hµng ho¸ mµ viÖc giao hµng ®îc tho¶ thuËn trong mét thêi ®iÓm cè ®Þnh, nÕu x¶y ra trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng c¸c bªn ®Òu cã quyÒn tõ chèi thùc hiÖn hîp ®ång vµ kh«ng bªn nµo cã quyÒn ®ßi bªn kia båi thêng. Song nÕu viÖc giao hµng ®îc tho¶ thuËn trong mét thêi h¹n, khi c¸c bªn kh«ng tháa thuËn, th× thêi h¹n thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång, ®îc tÝnh thªm mét thêi gian b»ng thêi gian x¶y ra trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng céng víi thêi gian hîp lý ®Ó kh¸c phôc hËu qu¶. Theo luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam ®iÒu 79 kho¶n 1 quy ®Þnh thêi gian kh¾c phôc hËu qu¶ kh«ng qu¸ 5 th¸ng ®èi víi hµng ho¸ mµ thêi gian giao hµng ®îc tho¶ thuËn kh«ng qu¸ 12 th¸ng; kh«ng ®îc kÐo dµi qu¸ 8 th¸ng ®èi víi hµng ho¸ mµ thêi h¹n giao hµng ®îc tho¶ thuËn trªn 12 th¸ng, kÓ tõ khi ký kÕt hîp ®ång.
III - nguån LuËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dï ®îc ký kÕt hoµn chØnh, chi tiÕt ®Õn ®©u, b¶n th©n nã còng kh«ng thÓ dù kiÕn, chøa ®ùng, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng t×nh huèng cã thÓ ph¸t sinh trong thùc tÕ. Do ®ã, cÇn ph¶i bæ xung cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu mét c¬ së ph¸p lý cô thÓ b»ng c¸ch lùa chän luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®ã. §ång thêi hµng ho¸-®èi tîng cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®îc di chuyÓn ra ngoµi biªn giíi quèc gia, do ®ã, nã cã thÓ bÞ ®iÒu chØnh bëi c¸c nguån luËt do c¸c bªn tù do lùa chän. Nguån luËt ®ã cã thÓ lµ: C¸c ®iÒu íc quèc tÕ, tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ, luËt c¸c quèc gia vµ thËm chÝ c¶ c¸c ¸n lÖ (tiÒn lÖ xÐt xö).
1. C¸c ®iÒu íc quèc tÕ
Mét khi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kh«ng ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh kh«ng ®Çy ®ñ trong hîp ®ång, c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång cã thÓ dùa vµo c¸c ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th¬ng. Do ®ã ®iÒu íc quèc tÕ lµ nguån luËt ®Çu tiªn cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
Cã hai lo¹i ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th¬ng. Lo¹i thø nhÊt ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p lý chung. Nh÷ng ®iÒu íc nµy kh«ng ®iÒu chØnh quyÒn, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cô thÓ cña c¸c bªn trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng mµ chØ nªu nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p lý cã tÝnh chÊt chØ ®¹o nh: C¸c hiÖp íc th¬ng m¹i song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng, trong ®ã c¸c quèc gia ký ®a ra nguyªn t¾c: Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc, nguyªn t¾c ®·i ngé quèc d©n ... Lo¹i ®iÒu íc nµy chØ ®iÒu chØnh gi¸n tiÕp c¸c hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng.
Lo¹i ®iÒu íc vÒ ngo¹i th¬ng thø hai lµ ®iÒu íc quèc tÕ trùc tiÕp ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn h¹n, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña bªn b¸n vµ bªn mua trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. Lo¹i ®iÒu íc nµy ®ãng vai trß quan träng, gióp c¸c bªn cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc tranh chÊp cô thÓ ®· ph¸t sinh tõ hîp ®ång ký kÕt. VÝ dô C«ng íc cña Liªn hîp quèc (C«ng íc Viªn) 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸.
§èi víi c¸c níc ký kÕt hoÆc thõa nhËn th× ®iÒu íc quèc tÕ lµ nguån luËt ®iÒu chØnh cã tÝnh chÊt b¾t buéc. Khi tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, c¸c quèc gia nµy còng nh c¸c th¬ng nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ®iÒu íc quèc tÕ mµ kh«ng cÇn cã sù tho¶ thuËn riªng nµo trong hîp ®ång.
§èi víi c¸c quèc gia kh«ng tham gia ký kÕt hoÆc kh«ng thõa nhËn th× ®iÒu íc quèc tÕ kh«ng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi c¸c bªn khi ký kÕt hîp ®ång. Chóng chØ trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn dÉn chiÕu tíi chóng trong hîp ®ång.
2. TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ
TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ còng lµ nguån luËt cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ lµ nh÷ng thãi quen th¬ng m¹i ®îc c«ng nhËn réng r·i vµ tho¶ m·n ba yªu cÇu sau:
Lµ mét thãi quen phæ biÕn, ®îc nhiÒu níc ¸p dông vµ ¸p dông thêng xuyªn.
VÒ tõng vÊn ®Ò ë tõng ®Þa ph¬ng, ®ã lµ thãi quen ®éc nhÊt.
Lµ mét thãi quen cã néi dung râ rµng mµ ngêi ta cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau.
Th«ng thêng, c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc chia lµm ba nhãm: C¸c tËp qu¸n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ chung vµ c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i khu vùc.
TËp qu¸n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c lµ nh÷ng tËp qu¸n c¬ b¶n, bao trïm ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së nguyªn t¾c t«n träng chñ quyÒn quèc gia vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc. VÝ dô toµ ¸n níc nµo cã thÈm quyÒn xÐt xö th× cã quyÒn ¸p dông luËt tè tông cña níc ®ã khi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu.
TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ chung lµ c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i ®îc nhiÒu níc c«ng nhËn vµ ¸p dông ë nhiÒu n¬i, nhiÒu khu vùc. VÝ dô: c¸c ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i CFR, FOB, CIF ... theo Inconterms hoÆc c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n DP, DA ... theo UCP 500.
C¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i khu vùc lµ c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc ¸p dông ë tõng níc, tõng khu vùc hoÆc tõng c¶ng. VÝ dô: theo ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i FOB Hoa Kú th× nghÜa vô cña ngêi b¸n lµ ph¶i thuª tµu.
TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ sÏ ®îc ¸p dông cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu trong nh÷ng trêng hîp:
Khi chÝnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ quy ®Þnh.
Khi c¸c ®iÒu íc quèc tÕ hoÆc luËt quèc gia cã liªn quan quy ®Þnh.
Khi luËt thùc chÊt (luËt quèc gia) hoÆc ®iÒu íc quèc tÕ do c¸c bªn tho¶ thuËn chän kh«ng cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò ®ang tranh chÊp.
Do tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ cã nhiÒu lo¹i nªn khi ¸p dông cÇn ghi râ tªn, nguån luËt ¸p dông ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. VÝ dô, giao hµng theo ®iÒu kiÖn CFR Inconterms 2000 bao hµm ý chiÕu theo b¶n quy t¾c cña Phßng Th¬ng m¹i quèc tÕ, b¶n söa ®æi n¨m 2000. Bèn nguyªn t¾c khi ¸p dông Inconterms cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ:
Thø nhÊt, Inconterms kh«ng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Do chØ cã gi¸ trÞ tuú ý nªn Inconterms chØ ®îc ¸p dông khi chÝnh hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ quy ®Þnh.
Thø hai, khi ®a vµo hîp ®ång ph¶i quy ®Þnh râ nguån gèc cña Inconterms, vÝ dô giao hµng theo ®iÒu kiÖn CFR Inconterms 2000.
Thø ba, v× Inconterms chØ cã gi¸ trÞ tuú ý cho nªn ngay c¶ khi hîp ®ång dÉn chiÕu tíi Inconterms, c¸c bªn vÉn cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau thay ®æi mét sè néi dung cô thÓ trong Inconterms ®ã sao cho phï hîp víi hîp ®ång cña m×nh.
Th t, Inconterms gi¶i quyÕt 4 vÊn ®Ò chÝnh:
ChuyÓn rñi ro vµo thêi ®iÓm nµo?
Ai lo liÖu c¸c chøng tõ h¶i quan?
Ai ph¶i tr¶ chi phÝ b¶o hiÓm?
Ai chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chi phÝ vËn t¶i?
Cßn mäi vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan ®Õn quyÒn h¹n, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn ph¶i ®îc c¸c bªn tho¶ thuËn cô thÓ trong hîp ®ång.
3. LuËt quèc gia
LuËt quèc gia trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu khi nã ®îc chñ thÓ cña hîp ®ång chän nh»m bæ sung nh÷ng thiÕu sãt cña hîp ®ång. LuËt quèc gia cña mét níc sÏ ®îc ¸p dông cho hîp ®ång khi c¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång; c¸c bªn tho¶ thuËn chän luËt ¸p dông cho hîp ®ång sau khi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®· ®îc ký kÕt. Trêng hîp nµy thêng ®îc sö dông khi trong hîp ®ång ký kÕt tríc ®ã kh«ng cã ®iÒu kho¶n luËt ¸p dông. MÆc dï lóc nµy thêng lµ tranh chÊp ®· x¶y ra, nhng c¸c bªn vÉn cßn cã thÓ ®µm ph¸n víi nhau ®Ó lùa chän luËt ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Ngoµi ba nguån luËt nãi trªn, thùc tiÔn th¬ng m¹i quèc tÕ cßn thõa nhËn c¶ ¸n lÖ vµ c¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung, c¸c hîp ®ång mÉu lµm nguån luËt cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng tranh chÊp vµ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t
sinh tõ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt nam
I- C¬ chÕ ®iÒu hµnh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam
Ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc cña níc ta cã thÓ chia ra lµm hai giai ®o¹n t¬ng øng víi hai c¬ chÕ kinh doanh kh¸c nhau:
1. T×nh h×nh nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc cña ViÖt Nam tríc n¨m 1990
Tríc n¨m 1990, nguån ph©n bãn nhËp khÈu chñ yÕu tõ Liªn X« cò theo hiÖp ®Þnh th gi÷a hai chÝnh phñ. Hµng n¨m c¨n cø vµo diÖn tÝch canh t¸c còng nh nhu cÇu sö dông ph©n bãn c¸c lo¹i cña ®Þa ph¬ng, c¸c tØnh lËp kÕ ho¹ch xin Trung ¬ng cÊp. Uû ban kÕ ho¹ch nhµ níc (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t), sau khi thèng nhÊt víi c¸c Bé, c¸c ngµnh giao chØ tiªu kÕ ho¹ch vÒ khèi lîng gi¸ c¶ cho tõng ®Þa ph¬ng.
Vµo thêi kú nµy, Tæng c«ng ty VËt t N«ng nghiÖp lµ doanh nghiÖp duy nhÊt cña Trung ¬ng ®îc giao nhiÖm vô tiÕp nhËn hµng ho¸ do c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng nhËp khÈu tõ níc ngoµi vÒ giao cho c¸c ®Þa ph¬ng theo chØ tiªu ph¸p lÖnh cña nhµ níc, viÖc thanh to¸n víi phÝa níc ngoµi theo ph¬ng thøc hµng ®æi hµng (barter) hoÆc nhê thu qua ng©n hµng.
HÖ thèng cung øng ®îc tæ chøc theo ngµnh däc vËt t n«ng nghiÖp; C¸c c«ng ty vËt t n«ng nghiÖp cÊp I trùc thuéc Tæng c«ng ty VËt t N«ng nghiÖp, c¸c c«ng ty cÊp II lµ c«ng ty vËt t n«ng nghiÖp c¸c tØnh, díi ®ã lµ c¸c c«ng ty vËt t n«ng nghiÖp cÊp III thuéc c¸c huyÖn, cuèi cïng lµ c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã c¸c tæ t liÖu s¶n xuÊt. Nh÷ng tæ t liÖu s¶n xuÊt nµy ®em ph©n bãn cho c©y trång trªn diÖn tÝch canh t¸c do hîp t¸c x· n«ng nghiÖp qu¶n lý, sè lîng ch¨m bãn c¨n cø vµo ®Þnh møc ch¨m bãn do Vô N«ng nghiÖp thuéc Uû ban khoa häc Nhµ níc cïng víi Bé N«ng nghiÖp quy ®Þnh cho tõng lo¹i c©y trång.
2. T×nh h×nh nhËp khÈu ph©n bãn cña ViÖt Nam tõ n¨m 1990 ®Õn nay
NghÞ ®Þnh th gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa §«ng ©u chÊm døt. Ho¹t ®éng nhËp khÈu vµ kinh doanh ph©n bãn thêi kú nµy ®îc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng. Nhµ níc cho phÐp nhiÒu doanh nghiÖp kÓ c¶ Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng ®îc nhËp khÈu ph©n bãn vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu (thuÕ nhËp khÈu b»ng kh«ng). Ngoµi phÇn vèn cña c¸c doanh nghiÖp do nhµ níc cÊp, ng©n hµng u tiªn cho c¸c doanh nghiÖp nµy vay ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu ph©n bãn.
2.1 Thêi kú ¸p dông h¹n ng¹ch (quota)
Tõ n¨m 1991-1995 nhµ níc ¸p dông qu¶n lý h¹n ng¹ch ®èi víi ph©n bãn. Uû ban kÕ ho¹ch nhµ níc giao chØ tiªu cho Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp Thùc phÈm (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n), sau ®ã Bé N«ng nghiÖp giao chØ tiªu cho c¸c doanh nghiÖp; trong ®ã Tæng c«ng ty VËt t N«ng nghiÖp nhËp khÈu tõ 40% ®Õn 60% (tuú n¨m) lîng ph©n bãn nhËp khÈu toµn quèc, chØ tiªu cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhËp khÈu bao nhiªu, lo¹i ph©n bãn nµo lµ do Bé N«ng nghiÖp vµ Bé Th¬ng M¹i quyÕt ®Þnh.
Tõ n¨m 1996-2000 Nhµ níc vÉn ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi ph©n bãn, song ®Çu mèi nhËp khÈu ®îc më réng h¬n cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000 ChÝnh phñ trùc tiÕp ®iÒu hµnh nhËp khÈu ph©n bãn b»ng c¸ch ngay tõ ®Çu n¨m ChÝnh phñ chØ ®Þnh danh s¸ch ®¬n vÞ ®Çu mèi vµ chØ tiªu nhËp khÈu ph©n bãn. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c ®¬n vÞ nhËp khÈu ph©n bãn còng hîp lý h¬n vµ giao chØ tiªu cô thÓ (chñ yÕu lµ ph©n urea) cho c¸c ®Çu mèi lµ c¸c doanh nghiÖp Trung ¬ng vµ c¸c tØnh. §Çu mèi nhËp khÈu ph©n bãn lµ doanh nghiÖp thuéc c¸c tØnh do Uû ban nh©n d©n tØnh chØ ®Þnh. T¹i quyÕt ®Þnh sè 12/1998/Q§ TTg ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 1998 cña Thñ tíng ChÝnh phñ, ®iÒu 7 quy ®Þnh: “ Bé Th¬ng m¹i tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ cho phÐp mét sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®ñ ®iÒu kiÖn ®îc nhËp khÈu vµ kinh doanh ph©n bãn”.
2.2. Thêi kú bá h¹n ng¹nh, ®Çu mèi nhËp khÈu
Ngµy 24 th¸ng 12 n¨m 1999 Thñ tíng ChÝnh phñ cã quyÕt ®Þnh sè 237/1999/Q§-TTg vÒ ®iÒu hµnh xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn n¨m 2000 cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi ®îc nhËp khÈu c¸c lo¹i ph©n bãn theo nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, nh vËy viÖc nhËp khÈu ph©n bãn kh«ng cßn phô thuéc vµo chØ tiªu nhËp khÈu.
Ngµy 04 th¸ng 4 n¨m 2001 ChÝnh phñ cã quyÕt ®Þnh sè 46/2001/Q§-TTg vÒ qu¶n lý xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ thêi kú 2001-2005. T¹i §iÒu 6 quy ®Þnh: “b·i bá c¬ chÕ giao h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o, nhËp khÈu ph©n bãn vµ viÖc quy ®Þnh doanh nghiÖp ®Çu mèi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hai mÆt hµng nµy. Doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc xuÊt khÈu g¹o nÕu cã ®¨ng ký kinh doanh ngµnh hµng l¬ng thùc hoÆc n«ng s¶n; ®îc nhËp khÈu ph©n bãn c¸c lo¹i ®· ®îc phÐp sö dông t¹i ViÖt Nam, nÕu cã ®¨ng ký kinh doanh ngµnh hµng vËt t n«ng nghiÖp hoÆc ph©n bãn.” T¹i quyÕt ®Þnh nµy chØ tiªu vµ ®©ï mèi nhËp khÈu ®· ®îc b·i bá.
Nghiªn cøu c¬ chÕ nhËp khÈu ph©n bãn trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau cho thÊy chñ thÓ hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn còng thay ®æi kh¸c nhau. Tríc n¨m 2000 chñ thÓ cña hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ph¶i lµ ®Çu mèi nhËp khÈu do ChÝnh phñ, c¸c Bé hoÆc Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh chØ ®Þnh. Sau N¨m 2000 chñ thÓ cña hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ®îc më réng h¬n. Cã thÓ thÊy chñ thÓ cña hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ®Õn n¨m 2000 do c¸c c¬ quan chøc n¨ng chØ ®Þnh, v× thÕ tranh chÊp ph¸t sinh tõ lo¹i hîp ®ång nµy vÒ chñ thÓ cña hîp ®ång cha x¶y ra ë ViÖt Nam.
II - C¸c lo¹i tranh chÊp do ngêi mua vi ph¹m hîp ®ång vµ c¸ch gi¶i quyÕt
Nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n vÒ thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång nh ®· tr×nh bµy t¹i phÇn 2 ch¬ng I. Nh÷ng tranh chÊp vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý cña chñ thÓ, tranh chÊp do ngêi b¸n vi ph¹m cung cÊp chøng tõ hµng ho¸ rÊt Ýt x¶y ra trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc ë ViÖt Nam. Trong thùc tiÔn ký kÕt vµ thùc hiÖn lo¹i hîp ®ång nµy nh÷ng n¨m qua cho thÊy; ph©n bãn lµ lo¹i hµng ho¸ phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, mang tÝnh thêi vô. §Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu, kinh doanh ph©n bãn ph¶i tÝnh to¸n sao cho khi hµng vÒ ®Õn c¶ng tiªu thô ®îc ngay. MÆt kh¸c, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nhËp nhÈu ph©n bãn cã h¹n, vèn vay ng©n hµng lµ chñ yÕu. HÇu hÕt c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn cã ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng CFR c¶ng ViÖt Nam vµ ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng th tÝn dông kh«ng huû ngang, nÕu thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang cã x¸c nhËn, chi phÝ x¸c nhËn do ngêi b¸n chÞu. Trêng hîp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ký hîp ®ång cã ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng FOB còng kh«ng dÔ thuª tµu ®Ó nhËn hµng t¹i c¶ng bèc hµng ë níc xuÊt khÈu v× ®éi tµu níc ta võa thiÕu, võa yÕu, n¨ng lùc chuyªn chë cßn h¹n chÕ. Thuª tµu níc ngoµi gÆp nhiÒu khã kh¨n do uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bãn cha cao trªn th¬ng trêng quèc tÕ. V× vËy, dÔ dÉn ®Õn nhËn hµng chËm do kh«ng thuª ®îc tµu ®óng h¹n nªn dÉn ®Õn tranh chÊp. Trong ph¹m vi cña phÇn nµy sÏ nghiªn cøu s©u vÒ nh÷ng tranh chÊp do ngêi mua vµ ngêi b¸n kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh. Trong ®ã, nghÜa vô c¬ b¶n cña ngêi mua lµ thanh to¸n tiÒn hµng vµ nhËn hµng.
1. Tranh chÊp do ngêi mua vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n tiÒn hµng
1.1. Tranh chÊp do ngêi mua kh«ng më L/C
Víi nh÷ng hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn quy ®Þnh thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang, nghÜa vô ®Çu tiªn lµ ngêi mua ph¶i më L/C trªn c¬ së hîp ®ång. Nhng do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau nh kh¶ n¨ng tµi chÝnh, sù biÕn ®éng cña thÞ trêng theo híng bÊt lîi cho ngêi mua v.v... mµ ngêi mua kh«ng muèn më L/C. Khi ngêi mua kh«ng më L/C cho ngêi b¸n hëng lîi th× ngêi mua ®· vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n vµ v× vËy ngêi b¸n cã quyÒn ®×nh chØ giao hµng. Trong trêng hîp hîp ®ång quy ®Þnh tiÒn ph¹t th× ngêi b¸n cã quyÒn ®ßi ngêi mua nép ph¹t hoÆc båi thêng thiÖt h¹i (nÕu ngêi b¸n chøng minh ®îc), hoÆc cã thÓ huû hîp ®ång. Trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt do gÝa ph©n bãn biÕn ®éng bÊt lîi cho ngêi mua th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s½n sµng tuyªn bè kh«ng më L/C vµ båi thêng thiÖt h¹i cho ngêi b¸n (nÕu hîp ®ång quy ®Þnh ph¹t do ngêi mua kh«ng më L/C).
VÝ dô: Mét doanh nghiÖp ViÖt nam ký hîp ®ång nhËp khÈu 10.000 MT ph©n urea, gi¸ 150 USD/MT CFR c¶ng ViÖt Nam; hîp ®ång ¸p dông chÕ tµi ph¹t 2% gi¸ trÞ hîp ®ång nÕu ngêi mua kh«ng më L/C vµ ph¹t 2% gi¸ trÞ hîp ®ång khi ngêi b¸n kh«ng giao hµng. §Õn h¹n më L/C ngêi mua kh«ng më L/C, mÆc dï ngêi b¸n gia h¹n thêi gian bæ sung cho ngêi mua më L/C, nhng ngêi mua tuyªn bè kh«ng më L/C vµ s½n sµng chÞu ph¹t 2% gi¸ trÞ hîp ®ång b»ng 30.000 USD cho ngêi b¸n. Trêng hîp nµy ngêi mua khi tÝnh to¸n nÕu nhËp l« hµng trªn sÏ ph¶i chÞu lç sè tiÒn lín h¬n sè tiÒn ph¶i båi thêng cho ngêi b¸n mµ hai bªn ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång v× lîng hµng tån kho tõ vô tríc céng víi lîng hµng míi nhËp vÒ nhiÒu, dÉn ®Õn cung vît cÇu ë trong níc, nªn gi¸ ph©n bãn t¹i thêi ®iÓm ®ã ë VÞªt Nam thÊp h¬n gi¸ thµnh nhËp khÈu, mÆc dï gi¸ ph©n bãn thÕ giíi vÉn æn ®Þnh.
Trêng hîp nµy ngêi mua ®· cè t×nh vi ph¹m hîp ®ång ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña doanh nghiÖp m×nh, ®ång thêi ngêi b¸n kh«ng khiÕu n¹i ngêi mua vÒ viÖc kh«ng më L/C v× gi¸ thÕ giíi vÉn æn ®Þnh, ngêi b¸n ®· dÔ dµng b¸n l« hµng nµy cho thÞ trêng kh¸c, võa ®îc hëng tiÒn ph¹t vµ tiÒn l·i cña l« hµng b¸n lÇn sau. NÕu gi¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi biÕn ®éng theo xu híng bÊt lîi cho ngêi b¸n rÊt cã thÓ tranh chÊp ®· x¶y ra.
1.2. Tranh chÊp do ngêi mua më L/C chËm
Ngêi mua kh«ng më L/C hoÆc më L/C chËm còng lµ vi ph¹m hîp ®ång. NÕu nh ngêi mua kh«ng më L/C coi nh kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n th× trong trêng hîp ngêi mua më L/C chËm coi nh thanh to¸n chËm. ThÞ trêng ph©n bãn thÕ giíi biÕn ®éng rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng th¨ng trÇm vÒ nhu cÇu nhËp khÈu vµ quan hÖ cung cÇu quèc tÕ, trong mét thêi gian ng¾n gi¸ ph©n bãn cã thÓ lªn hoÆc xuèng hµng chôc USD/MT. V× nh÷ng lý do nh môc 1.1 ë ch¬ng nµy mµ ngêi mua më L/C chËm hoÆc cè t×nh kh«ng më L/C, nÕu hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh râ thêi h¹n më L/C th× sÏ kh«ng x¸c ®Þnh ngêi mua më L/C chËm.
GÇn ®©y, c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi th¬ng nh©n níc ngoµi thêng quy ®Þnh:
- Ngêi mua më L/C chËm th× ngêi b¸n giao hµng chËm t¬ng øng.
- ¸p dông chÕ tµi ph¹t do më L/C chËm 2% gi¸ trÞ hîp ®ång trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh.
- Qu¸ thêi h¹n quy ®Þnh mµ ngêi mua vÉn kh«ng më ®îc L/C th× ngêi b¸n cã quyÒn huû hîp ®ång, ®ång thêi ®ßi ngêi mua båi thêng thiÖt h¹i nÕu ph¸t sinh. ChÕ tµi huû hîp ®ång lµ chÕ tµi nÆng nhÊt trong c¸c chÕ tµi vËt chÊt nªn khi ngêi mua chËm më L/C ngêi b¸n còng cha ¸p dông chÕ tµi nµy ngay.
Trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ thÞ trêng æn ®Þnh ®Õn h¹n mµ ngêi mua cha më L/C cho ngêi b¸n hëng, ngêi b¸n yªu cÇu hoÆc giôc ngêi mua më L/C theo ®óng quy ®Þnh trong hîp ®ång. NÕu ®Õn h¹n mµ ngêi mua vÉn cha më L/C th× ngêi b¸n gia h¹n thªm mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Trong thêi gian gia h¹n mµ ngêi mua më ®îc L/C th× ngêi b¸n kh«ng cã quyÒn huû hîp ®ång, song vÉn cã quyÒn ®ßi båi thêng thiÖt h¹i ph¸t sinh do viÖc ngêi mua më L/C chËm. Sau thêi gian gia h¹n nµy ngêi mua míi më L/C th× ngêi b¸n hoµn toµn cã quyÒn huû hîp ®ång vµ ¸p dông chÕ tµi ph¹t, båi thêng nh hîp ®ång quy ®Þnh, v× ngêi mua ®· vi ph¹m c¬ b¶n hîp ®ång.
1.3. Tranh chÊp do ngêi mua më L/C kh«ng ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång
PhÇn lín c¸c hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn quy ®Þnh thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang do c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh më. Ngêi b¸n ®a ra ®iÒu kiÖn thanh to¸n kh¸ chÆt chÏ vµ chi tiÕt vÒ ng©n hµng më L/C, thêi h¹n hiÖu lùc L/C, c¸c chøng tõ xuÊt tr×nh khi thanh to¸n, ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt cña ngêi mua (nÕu cã) ... C¸c ®iÒu kho¶n nµy ngêi mua ph¶i ®a vµo néi dung cña ®¬n xin më L/C, vµ sau ®ã ng©n hµng ph¸t hµnh c¨n cø vµo ®¬n xin më nµy më L/C cho ngêi hëng lîi. Ngêi hëng lîi cã thÓ lµ nhµ m¸y s¶n xuÊt ph©n bãn hoÆc mét th¬ng nh©n kh¸c do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Tuy nhiªn, cã mét sè trêng hîp ngêi mua ®· tù ý thªm vµo nh÷ng chi tiÕt cã lîi cho m×nh mµ chi tiÕt nµy kh«ng cã trong hîp ®ång. Trong trêng hîp nµy ngêi mua ®· vi ph¹m hîp ®ång, ngêi b¸n cã quyÒn khiÕu n¹i vÒ viÖc ngêi mua më L/C kh«ng dùa vµo hîp ®ång.
VÝ dô: Trong hîp ®ång quy ®Þnh thêi gian giao hµng muén nhÊt 15 th¸ng 4, hîp ®ång ký ngµy 10 th¸ng 2 vµ L/C më 5 ngµy lµm viÖc sau ngµy ký hîp ®ång, ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng CFR c¶ng H¶i Phßng, ViÖt Nam. Trong ®¬n xin më L/C, ngêi mua quy ®Þnh giao hµng tõ 5 ®Õn 15 th¸ng 4, theo ngêi mua nÕu giao tríc ngµy mång 1 th¸ng 4 th× hµng vÒ ®Õn ViÖt Nam sím h¬n thêi vô ch¨m bãn nªn ngêi mua ®· lµm ®¬n xin më L/C nh trªn. Nh vËy, ngêi mua chØ cÇn cho thªm chi tiÕt quy ®Þnh kho¶ng thêi gian giao hµng sÏ g©y khã kh¨n cho ngêi b¸n v× trong vßng 10 ngµy rÊt khã cã thÓ thuª tµu vµ tiÕn hµnh giao hµng kÞp thêi h¹n theo quy ®Þnh trong L/C.
Nh÷ng vô viÖc díi ®©y lµ mét vÝ dô minh ho¹ cho lo¹i tranh chÊp nµy:
C¸c bªn:
Nguyªn ®¬n: Ngêi b¸n Hång K«ng
BÞ ®¬n: Ngêi mua ViÖt Nam
C¸c vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp:
Kh«ng ®a vµo hîp ®ång c¸c ®iÒu kho¶n gièng nh trong hîp ®ång mÉu
Ký hîp ®ång b»ng tiÕng níc ngoµi
§¬n ph¬ng söa ®æi hîp ®ång
Tãm t¾t vô viÖc:
Nguyªn ®¬n - mét c«ng ty Hång K«ng, ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång víi bÞ ®¬n - mét doanh nghiÖp ViÖt Nam. Sau khi thèng nhÊt ®îc víi nhau hµng ho¸ vµ gi¸ c¶, BÞ ®¬n ®· chuyÓn cho nguyªn ®¬n mét hîp ®ång mÉu mµ BÞ ®¬n ®· ký víi b¹n hµng níc ngoµi tríc ®©y ®Ó nguyªn ®¬n tham kh¶o so¹n th¶o c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång.
Sau ®ã, nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n ®· chÝnh thøc ký hîp ®ång mua b¸n ngµy 6 th¸ng 12 n¨m 1996, theo ®ã nguyªn ®¬n b¸n cho bÞ ®¬n 10.000 MT +/- 5% ph©n bãn urea víi gi¸ 215 USD/MT c¶ng Quy Nh¬n, L/C ph¶i ®îc më chËm nhÊt ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 1996, qu¸ h¹n nµy mµ cha më L/C bªn mua ph¶i nép ph¹t 3% gi¸ trÞ hîp ®ång, tiÒn ph¹t nµy ph¶i ®îc tr¶ trong vßng 3 ngµy tõ ngµy hÕt h¹n më L/C, ngêi b¸n ph¶i giao hµng trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy më L/C.
Ngµy 8 th¸ng 12 n¨m 1996, BÞ ®¬n ®· göi cho nguyªn ®¬n b¶n dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C víi mét sè ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång ®· ký vµ ®Ò nghÞ nÕu nguyªn ®¬n chÊp nhËn th× BÞ ®¬n sÏ më L/C.
Ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 1996, nguyªn ®¬n göi tr¶ bÞ ®¬n b¶n dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C, trong ®ã chØ ®ång ý ba ®iÓm söa ®æi, tõ chèi viÖc söa ®æi bèn ®iÓm kh¸c. BÞ ®¬n l¹i tiÕp tôc ®µm ph¸n ®Ò nghÞ Nguyªn ®¬n chÊp nhËn bèn ®iÓm söa ®æi cßn l¹i. §Õn ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 1996, nguyªn ®¬n tr¶ lêi døt kho¸t kh«ng ®ång ý víi bèn ®iÓm söa ®æi ®ã (nh÷ng söa ®æi nµy bÞ ®¬n tù ý ®a vµo dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C mµ hai bªn kh«ng ký söa ®æi hîp ®ång).
§Õn ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 1996, BÞ ®¬n vÉn cha më L/C nªn nguyªn ®¬n khiÕu n¹i ®ßi BÞ ®¬n nép ph¹t 3% trÞ gi¸ hîp ®ång víi sè tiÒn 64,500 USD theo ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång. BÞ ®¬n tõ chèi yªu cÇu nµy cña nguyªn ®¬n víi lý do lµ nguyªn ®¬n kh«ng ®a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kho¶n gièng nh trong hîp ®ång mÉu mµ bÞ ®¬n ®· chuyÓn cho nguyªn ®¬n tríc khi chÝnh thøc ký kÕt hîp ®ång vµ kh«ng thiÖn chÝ trong viÖc ®µm ph¸n ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn hîp ®ång.
Sau nhiÒu lÇn th¬ng lîng (trong ®ã Nguyªn ®¬n ®· ®ång ý gi¶m mét phÇn tiÒn båi thêng) nhng kh«ng ®¹t kÕt qu¶, Nguyªn ®¬n kiÖn bÞ ®¬n ra träng tµi ®ßi nép ph¹t 64.500 USD.
Ph¸n quyÕt cña träng tµi:
Trong b¶n gi¶i tr×nh, BÞ ®¬n tr×nh bµy r»ng BÞ ®¬n chØ ®ång ý ký kÕt hîp ®ång víi ®iÒu kiÖn hîp ®ång ®ã tu©n thñ hîp ®ång mÉu mµ BÞ ®¬n chuyÓn cho Nguyªn ®¬n. ViÖc trªn thùc tÕ BÞ ®¬n ®· ký vµo hîp ®ång víi nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c lµ do BÞ ®¬n kh«ng th¹o tiÕng Anh (mµ hîp ®ång l¹i ®îc ký b»ng tiÕng Anh).
Uû ban träng tµi cho r»ng c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång lµ do c¸c bªn tho¶ thuËn víi nhau. Trong vô viÖc nµy, viÖc Nguyªn ®¬n ®a hay kh«ng ®a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kho¶n gièng nh hîp ®ång mÉu do BÞ ®¬n chuyÓn cho ®ã lµ quyÒn cña nguyªn ®¬n. BÞ ®¬n cã quyÒn chÊp nhËn hoÆc tõ chèi hîp ®ång do Nguyªn ®¬n so¹n th¶o. Tríc khi ký hîp ®ång cÇn ph¶i ®äc kü néi dung hîp ®ång, nÕu kh«ng ®ång ý th× BÞ ®¬n cã quyÒn kh«ng ký. Mét khi ®· ký vµo b¶n hîp ®ång th× c¸c bªn ph¶i cã nghÜa vô thùc hiÖn b¶n hîp ®ång ®ã. V× thÕ lý do “kh«ng th¹o tiÕng Anh” kh«ng ph¶i lµ mét c¨n cø hîp ph¸p cho viÖc kh«ng më L/C (kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång). Sau khi hîp ®ång ®· ®îc ký, mäi thay ®æi, bæ sung hîp ®ång ph¶i ®îc lµm b»ng v¨n b¶n, cã ch÷ ký cña hai bªn. Mét bªn kh«ng thÓ b»ng ®Ò nghÞ ®¬n ph¬ng cña m×nh mµ söa ®æi hîp ®ång ban ®Çu. Do ®ã, BÞ ®¬n kh«ng thÓ viÖn dÉn lý do nªu trªn ®Ó tõ chèi më L/C. Trªn thùc tÕ BÞ ®¬n kh«ng më L/C ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Kh«ng më L/C ®óng h¹n BÞ ®¬n ph¶i nép ph¹t theo ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, träng tµi ra ph¸n quyÕt buéc BÞ ®¬n ph¶i nép ph¹t cho c«ng ty Hång K«ng 64.500 USD tiÒn ph¹t (3% trÞ gi¸ hîp ®ång) theo yªu cÇu cña nguyªn ®¬n.
B×nh luËn vµ lu ý:
Khi chÝnh thøc ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn ®îc suy ®o¸n lµ ®· tù nguyÖn chÊp thuËn tÊt c¶ c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång ®ã vµ nghÜa vô thùc hiÖn ®óng c¸c nghÜa vô trong hîp ®ång. V× thÕ, Khi ký kÕt c¸c bªn ph¶i cÈn träng x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c néi dung cña hîp ®ång. NÕu hîp ®ång ký b»ng tiÕng níc ngoµi th× c¸c bªn ph¶i cã chuyªn gia trong lÜnh vùc nµy ®Ó ®¶m b¶o hîp ®ång ký kÕt ph¶n ¸nh ®óng ý chÝ cña m×nh. V× thÕ, lý do “kh«ng t¹o tiÕng Anh” kh«ng ph¶i lµ mét c¨n cø hîp ph¸p cho viÖc kh«ng më L/C, trêng hîp nµy thùc chÊt lµ kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång. Mét khi hîp ®ång ®· ký kÕt, viÖc söa ®æi ph¶i ®îc sù thèng nhÊt cña c¸c bªn vµ ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n. Mét bªn kh«ng thÓ tù m×nh ®¬n ph¬ng söa ®æi hîp ®ång. Do ®ã BÞ ®¬n ph¶i cã nghÜa vô më L/C ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Kh«ng më L/C ®óng h¹n, BÞ ®¬n ph¶i nép ph¹t theo quy ®Þnh cña hîp ®ång lµ ®óng.
Vô viÖc 2:
§Çu th¸ng 12 n¨m 2001 Mét c«ng ty ViÖt Nam ë §µ N½ng ký hîp ®ång nhËp khÈu 5000 MT +/- 10% ph©n ®¹m SA (ammonium sulphate) víi c«ng ty §øc, gi¸ 74 USD/MT CFR c¶ng §µ N½ng. Hîp ®ång quy ®Þnh thanh to¸n b»ng th tÝn dông chøng tõ kh«ng huû ngang.
Thùc hiÖn hîp ®ång, ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2001 doanh nghiÖp §µ N½ng ®· më L/C, c«ng ty §øc ®· giao 5.281,54 MT hµng SA trªn tµu Zhe Hai 308 cËp c¶ng §µ N½ng ngµy 22/1/2002 tríc khi bé chøng tõ vÒ tíi ng©n hµng më L/C. Cïng ngµy c«ng ty §µ N½ng lµm thñ tôc th«ng quan vµ tiÕn hµnh dì hµng, khi b¾t ®Çu dì hµng c«ng ty §µ N½ng ph¸t hiÖn hµng cã vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng.
Ngµy 23/1/2002 doanh nghiÖp §µ N½ng lµm th dù kh¸ng göi c«ng ty §øc nªu râ: Hµng bÞ ®ãng côc, ®é Èm cao, hµng lÉn r¸c vµ chÊt bÈn, mµu s¾c cña hµng kh«ng ®ång ®Òu. Theo ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång c«ng ty §µ N½ng cã quyÒn gi¸m ®Þnh l¹i hµng ho¸ ®Ó lµm c¬ së khiÕu n¹i sau nµy. §ång thêi yªu cÇu c«ng ty §øc tr¶ lêi ngay b»ng v¨n b¶n.
Ngµy 24/1/2002 c«ng ty §µ N½ng kh«ng nhËn ®îc tr¶ lêi cña c«ng ty §øc, tiÕp tôc göi ®iÖn cho c«ng ty §øc r»ng nÕu kh«ng tr¶ lêi ngay c«ng ty §µ N½ng sÏ dõng dì hµng, ®Ò nghÞ ng©n hµng dõng thanh to¸n vµ kiÖn ra Toµ ¸n Kinh tÕ §µ N½ng.
Ngµy 25/2/2002 c«ng ty §øc tr¶ lêi víi néi dung yªu cÇu c«ng ty §µ N½ng tiÕp tôc dì hµng, nÕu hµng ho¸ cã sai kh¸c vÒ chÊt lîng hai bªn sÏ gi¶i quyÕt th©n thiÖn ngoµi L/C vµ Toµ ¸n Kinh tÕ.
Cïng ngµy c«ng ty §µ N½ng göi th cho c«ng ty §øc yªu cÇu ph¶i cã biÖn ph¸p cô thÓ, gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng cho c«ng ty §µ N½ng sè hµng ho¸ bÞ tæn thÊt.
C«ng ty §øc lËp tøc ®iÖn tr¶ lêi, hiÖn t¹i hä ®· chØ ®Þnh c¬ quan gi¸m ®Þnh ®éc lËp lªn tµu lÊy mÉu ®Ó ph©n tÝch vµ yªu cÇu c«ng ty §µ N½ng tiÕp tôc dì hµng ®Ó tr¸nh ph¸t sinh chi phÝ ph¹t d«i nhËt tµu, ®ång thêi x¸c nhËn sÏ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña c«ng ty §µ N½ng vÒ hµng kÐm phÈm chÊt vµ tiÒn ph¹t tµu (nÕu cã) sau khi dì hµng, v× theo quy ®Þnh trong hîp ®ång ngêi mua cã quyÒn khiÕu n¹i vÒ chÊt lîng hµng ho¸ trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy dì hµng xong.
Thùc tÕ trong c¸c ngµy 22, 23 th¸ng 1; 25, 26, 28 th¸ng 2 n¨m 2002 c«ng ty §µ N½ng ®· mêi Trung t©m gi¸m ®Þnh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu 2 t¹i §µ N½ng gi¸m ®Þnh chÊt lîng l« hµng nµy, kÕt qu¶ lµ: Hµm lîng Ni t¬ thÊp h¬n 1%, ®é Èm cao h¬n so víi quy ®Þnh trong hîp ®ång.
Ngµy 31/1/2002 c«ng ty §µ N½ng th«ng b¸o kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh chi tiÕt cho c«ng §øc vµ dù ®o¸n chi phÝ vÉn tiÕp tôc ph¸t sinh.
Sang ngµy 1/2/2002 c«ng §µ N½ng lµm mét b¶ng tÝnh chi tiÕt thiÖt h¹i göi cho c«ng ty §øc, sau ®©y lµ trÝch sao nguyªn v¨n b¶n tÝnh thiÖt h¹i b»ng tiÕn Anh cña c«ng ty §µ N½ng:
1/ Commecial value depreciation: 5,281.54 MT x USD 24/MT = USD 126,756.96
2/ Arisen charges/fees concerning damage to the cargo
2.1- Extra discharging charges for port stevedores due to cake/hardened cargo
5,281.54 MT x USD 0.5/MT = USD 2,640.77
2.2 - Extra packaging charges due to caked hardened cargo
5, 281,54 MT x USD 0.75/MT = USD 3,961.15
2.3 - Charges for selection, classification and seperation
5,281.54 x USD 1/MT = USD 5,281.54
2.4 - Transportation fees from the vessel to the warehouse
5,281.54 x USD 2.5/MT = USD 13,203.85
2.5 - Handling fees at port and warehouse =
5,281.54 MT x USD 0.5 x 2 times = USD 5,281.54
2.6 - Fees for guarding and convoying the cargo
5,281.54 x USD 1/MT = USD 5,281.54
2.7 - fees for weighing the cargo at electronic weighing scale station
5,281.54 MT x USD 0.25 MT = USD 1,320.38
2.8 - Load/unload charges for stevedores at warehouses
5,281.54 MT x USD 0.5 x 2 times (up/down) = USD._. ph¹m vi toµn cÇu; gi¶m bít sù xung ®ét ph¸p luËt gi÷a luËt ph¸p c¸c quèc gia kh¸c nhau; t¹o ra m«i trêng ph¸p lý æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp tiÕn tíi cã thÓ ®¹t ®îc nh÷ng luËt chung cho lÜnh vùc ho¹t ®éng th¬ng m¹i.
ChÝnh v× vËy, ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn mét c¸ch tÝch cùc ®µm ph¸n gia nhËp WTO, C«ng íc Viªn n¨m 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ ... C«ng íc Viªn 1980 lµ ®iÒu íc quèc tÕ cô thÓ vÒ th¬ng m¹i, c«ng íc nµy b¶o vÖ b×nh ®¼ng quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua. C«ng íc còng cã nh÷ng quy ®Þnh cho phÐp c¸c níc tham gia ®îc quyÒn b¶o lu mét sè ®iÒu kho¶n. Cã thÓ nãi C«ng íc Viªn 1980 lµ c«ng íc cã tÝnh chuyªn m«n hÑp kh«ng mang “mµu s¾c chÝnh trÞ”, v× vËy, ViÖt Nam cÇn sím tham gia c«ng íc nµy.
1.4.2. Hoµn thiÖn luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam
LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ®îc ban hµnh n¨m 1997. §Ó thuyÕt phôc th¬ng nh©n níc ngoµi tin tëng ¸p dông luËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam, cÇn ph¶i hoµn thiÖn LuËt Th¬ng m¹i trong thêi gian sím nhÊt.
Theo luËt Th¬ng m¹i quy ®Þnh, khi vi ph¹m c¸c hîp ®ång bªn vi ph¹m ph¶i g¸nh chÞu chÕ ®é tr¸ch nhiÖm th«ng qua 4 chÕ tµi, cô thÓ lµ: ChÕ tµi buéc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång, chÕ tµi ph¹t vi ph¹m, chÕ tµi båi thêng thiÖt h¹i vµ chÕ tµi huû hîp ®ång. Tuy nhiªn, luËt Th¬ng m¹i quy ®Þnh rÊt chung chung vÒ chÕ tµi huû hîp ®ång còng nh ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông chÕ tµi nµy. §iÒu 235 quy ®Þnh “Bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m tuyªn bè huû hîp ®ång nÕu viÖc vi ph¹m cña bªn kia lµ ®iÒu kiÖn ®Ó huû hîp ®ång mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn”. Víi c¸ch quy ®Þnh chung chung, thiÕu râ rµng nh vËy hÇu nh kh«ng thÓ ¸p dông ®îc trªn thùc tiÔn. Do vËy, ®iÒu 235 vÒ chÕ tµi huû hîp ®ång cÇn ph¶i söa ®æi theo híng quy ®Þnh râ nh÷ng vi ph¹m nh thÕ nµo th× chÕ tµi huû hîp ®ång sÏ ®îc ¸p dông. Ch¼ng h¹n, cã thÓ kh¼ng ®Þnh râ r»ng, nÕu mét bªn vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn 6 néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång mua b¸n (®îc quy ®Þnh ë ®iÒu 50) th× bªn kia cã quyÒn huû hîp ®ång.
Bæ sung thªm c¸c quy ®Þnh liªn quan tíi ho¹t ®éng mua b¸n víi th¬ng nh©n níc ngoµi. HiÖn nay ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi ®ãng vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi th¬ng nh©n ViÖt Nam nãi riªng. MÆt kh¸c, quan hÖ nµy cã nh÷ng ®Æc trng riªng biÖt so víi quan hÖ mua b¸n hµng ho¸ trong níc, nã phøc t¹p h¬n nhiÒu vµ mang tÝnh quèc tÕ h¬n nhiÒu. Nhng ®èi víi mèi quan hÖ nµy, LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997 chØ sö dông cã 3 ®iÒu (80, 81, 82). Nh vËy, trong thêi gian tíi cÇn bæ sung thªm c¸c quy ®Þnh riªng ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi.
Theo LuËt Th¬ng m¹i hiÖn hµnh, hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi ph¶i lµm thµnh v¨n b¶n, ®iÒu nµy trë thµnh mét tiªu chÝ b¾t buéc ®èi víi c¸c th¬ng nh©n khi giao kÕt hîp ®ång, nhng khi söa ®æi, bæ sung hîp ®ång l¹i kh«ng quy ®Þnh râ h×nh thøc söa ®æi, bæ sung cã cÇn ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n nh ®· ¸p dông khi giao kÕt hîp ®ång hay kh«ng (®iÒu 57). ThiÕt nghÜ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý, cÇn ph¶i quy ®Þnh râ mäi söa ®æi, bæ sung hîp ®ång ph¶i ®îc lËp b»ng v¨n b¶n.
1.4.3. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n
Tranh chÊp trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng gia t¨ng trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §Ó b¶o ®¶m hiÖu lùc cña c¸c b¶n ¸n ®· ®îc toµ ¸n hoÆc träng tµi xÐt xö, c«ng t¸c thi hµnh ¸n nãi chung vµ c«ng t¸c thi hµnh ¸n kinh tÕ nãi riªng, ph¶i ®îc thùc hiÖn nghiªm chØnh. C«ng t¸c thi hµnh ¸n trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña nhµ níc, quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· h«i, gãp phÇn vµo viÖc gi÷ g×n trËt tù, an toµn x· héi.
§iÒu 136 HiÕn ph¸p n¨m 1992 ®· x¸c ®Þnh: “C¸c b¶n ¸n vµ c¸c quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh©n d©n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt ph¶i ®îc c¸c c¬ quan nhµ níc, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi, c¸c ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n vµ mäi c«ng d©n t«n träng; nh÷ng ngêi vµ ®¬n vÞ h÷u quan ph¶i nghiªm chØnh chÊp hµnh”.
HiÖn nay, tuy hÖ thèng tæ chøc c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n kinh tÕ ®· ®îc h×nh thµnh trong c¶ níc, c«ng t¸c thi hµnh ¸n ®· ®îc triÓn khai vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ bíc ®Çu, lµm gi¶m ®¸ng kÓ sè lîng ¸n tån ®äng, nhng nh×n chung, c«ng t¸c thi hµnh ¸n cßn cha ngang tÇm víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, cßn nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu, nhiÖm vô ®Æt ra. ë mét sè ®Þa ph¬ng, lùc lîng thi hµnh ¸n vÉn cßn thiÕu, n¨ng lùc cha ®¸p øng yªu cÇu. ViÖc qu¶n lý, chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n cßn cã mét sè mÆt h¹n chÕ, cha kÞp thêi. NhiÒu n¬i, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c doanh nghiÖp cha nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c thi hµnh ¸n. Tõ ®ã, nhiÒu c¬ quan nhµ níc vµ c¸ nh©n kh«ng chÊp hµnh b¶n ¸n, kh«ng tù nguyÖn thi hµnh ¸n, thËm chÝ cßn can thiÖp kh«ng ®óng ph¸p luËt vµo viÖc thi hµnh ¸n, cha nghiªm chØnh chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n. Bªn c¹nh ®ã, sù phèi hîp cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n cha chÆt chÏ; cha huy ®éng ®îc søc m¹nh cña c¶ hÖ thèng c¸c c¬ quan nhµ níc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. Sè lîng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cßn tån ®äng cha ®îc thi hµnh vÉn chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ. HiÖn tîng tiªu cùc, thiÕu tr¸ch nhiÖm, thiÕu tËn tuþ trong c«ng viÖc, vÉn cßn ë mét sè c¸n bé, nh©n viªn thi hµnh ¸n. §Ó chÊn chØnh vµ t¨ng cêng, n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thi hµnh ¸n, cÇn cã mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu sau:
(1) CÇn cã biÖn ph¸p cñng cè, hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n, thùc hiÖn ®ñ biªn chÕ, n©ng cao ®éi ngò chÊp hµnh viªn, c¸n bé lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n; t¨ng cêng chØ ®¹o kiÓm tra, xö lý vi ph¹m, híng dÉn kÞp thêi c¸c víng m¾c trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n; x©y dùng ®Ò ¸n ph©n cÊp cho ®Þa ph¬ng trong viÖc thùc hiÖn thi hµnh ¸n.
(2) CÇn cã biÖn ph¸p chØ ®¹o c¬ quan thi hµnh ¸n thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ víi c¸c doanh nghiÖp trong viÖc gi¶i quyÕt thi hµnh ¸n, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®¹o ®øc, chÝ c«ng v« t, kiªn quyÕt xö lý kÞp thêi c¸c hiÖn tîng tiªu cùc, g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu; lµm tèt c«ng t¸c ®éng viªn, thuyÕt phôc ®Ó c¸c ®¬ng sù tù nguyÖn thi hµnh. Khi cÇn cìng chÕ ph¶i ®¶m b¶o an toµn, hiÖu qu¶ vµ ®óng ph¸p luËt.
(3) C¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp tæ chøc, chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n t¹i ®ia ph¬ng m×nh; ph¸t huy vai trß cña c¬ quan t ph¸p, huy ®éng lùc lîng c¸c c¬ quan h÷u quan cña bé m¸y chÝnh quyÒn, phèi hîp víi c¸c ®oµn thÓ ë ®Þa ph¬ng, díi sù l·nh ®¹o cña cÊp uû §¶ng.
(4) C¸c c¬ quan, tæ chøc, kÓ c¶ c¸c c¬ quan nhµ níc ph¶i tù nguyÖn thi hµnh ¸n, nÕu kh«ng tù nguyÖn thi hµnh th× c¬ quan thi hµnh ¸n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh÷ng trêng hîp cè t×nh d©y da, c¶n trë ho¹t ®éng thi hµnh ¸n, cÇn ®îc xö lý nghiªm minh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi nh÷ng c¸ nh©n c¶n trë, chèng ®èi viÖc thi hµnh ¸n mµ cã ®Çy ®ñ dÊu hiÖu cÊu thµnh téi ph¹m th× kiªn quyÕt truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, tæ chøc xÐt xö lu ®éng mét sè vô ®iÓn h×nh ®Ó tuyªn truyÒn réng r·i, lµm g¬ng cho nh÷ng ®èi tîng kh¸c.
C¸c khiÕu n¹i, tè c¸o vÒ thi hµnh ¸n ph¶i ®îc c¬ quan cã liªn quan phèi hîp gi¶i quyÕt kÞp thêi, døt ®iÓm t¹i n¬i ph¸t sinh, h¹n chÕ t×nh tr¹ng ®¬n th khiÕu n¹i, tè cao vît cÊp.
(5) CÇn tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n, gãp phÇn n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc thi hµnh c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
(6) Cuèi cïng lµ cÇn cã mét c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vÒ kinh phÝ tæ chøc cìng chÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, híng dÉn viÖc ®Ó l¹i cho ®Þa ph¬ng trùc tiÕp thi hµnh ¸n sè tiÒn mµ c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n thuéc ®Þa ph¬ng nµy ®· thu ®îc cho ng©n s¸ch nhµ níc ®Ó hç trî c«ng t¸c thi hµnh ¸n t¹i c¬ së.
1.4.4. Hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng träng tµi.
+ Ban hµnh c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh ph¸p lÖnh träng tµi th¬ng m¹i: LÖnh chñ tÞch níc sè 08/2003/L-CTN ngµy 10/3/2003 vÒ viÖc c«ng bè Ph¸p lÖnh Träng tµi th¬ng m¹i ®· ®îc Uû ban Thêng vô Quèc héi níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam Kho¸ XI th«ng qua ngµy 25 th¸ng 02 n¨m 2003 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 2003. Ph¸p lÖnh träng tµi th¬ng m¹i ®îc x©y dùng trªn nh÷ng quy ®Þnh luËt mÉu cña Uû ban th¬ng m¹i quèc tÕ (Liªn hîp quèc), cã mét sè ®iÓm míi vµ quan träng nh:
Mét lµ, h×nh thøc tæ chøc träng tµi cã hai h×nh thøc: träng tµi quy chÕ (lµ tæ chøc c¸c trung t©m träng tµi t¹i c¸c trung t©m kinh tÕ do chÝnh phñ quy ®Þnh) vµ träng tµi vô viÖc do yªu cÇu cña c¸c bªn cã tranh chÊp, cã thÓ thµnh lËp uû ban träng tµi hoÆc träng tµi viªn duy nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt. Ph¸p lÖnh träng tµi gi¶i quyÕt ®îc mèi quan hÖ gi÷a träng tµi víi toµ ¸n - c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc, khi mét viÖc tranh chÊp mµ ®· cã tho¶ thuËn cña träng tµi th× tho¶ thuËn ®ã ph¶i ®îc t«n träng, nÕu mét bªn ®a ra khëi kiÖn t¹i toµ ¸n mµ bªn kia ph¸t hiÖn ra vµ xuÊt tr×nh tho¶ thuËn cña träng tµi th× toµ ¸n ph¶i ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô viÖc ®Ó chuyÓn sang cho träng tµi gi¶i quyÕt.
Hai lµ, c¸c bªn tranh chÊp ®îc tù do lùa chän träng tµi viªn ngoµi danh s¸ch, tríc ®©y c¸c bªn chØ ®îc chän träng tµi viªn trong danh s¸ch.
Ba lµ, ®îc phÐp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®ã lµ b¶o toµn chøng cø, hoÆc khi träng tµi ®· cã ph¸n quyÕt mµ mét bªn kh«ng chÞu thùc hiÖn th× bªn ®îc thi hµnh cã quyÒn lµm ®¬n yªu cÇu toµ ¸n thi hµnh ph¸n quyÕt Êy.
Bèn lµ, c¸c bªn tranh chÊp cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n huû quyÕt ®Þnh cña träng tµi khi thÊy quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng kh¸ch quan, hay cã dÊu hiÖu tiªu cùc...
Tuy nhiªn, ®Ó ph¸p lÖnh träng tµi th¬ng m¹i ®i vµo thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ chiÕm ®ù¬c niÒm tin n¬i doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng v¨n b¶n liªn quan tíi ho¹t ®éng cña träng tµi, híng dÉn thi hµnh ph¸p lÖnh träng tµi th¬ng m¹i lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña ph¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng träng tµi ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ th¬ng nh©n níc ngoµi.
2. C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ tranh chÊp ph¸t sinh
BÊt kú mét hîp ®ång nµo trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc nãi riªng nÕu c¸c bªn ®¬ng sù thùc hiÖn ®óng th× kh«ng x¶y ra tranh chÊp vµ do ®ã kh«ng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tranh chÊp. Nhng trong thùc tÕ cã kh«ng Ýt nh÷ng hîp ®ång do mét bªn vi ph¹m g©y cho bªn kia thiÖt h¹i cho nªn dÉn ®Õn tranh chÊp gi÷a c¸c bªn. Khi cã tranh chÊp th× ph¶i gi¶i quyÕt tranh chÊp nÕu bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m yªu cÇu. §©y lµ kh©u cuèi cïng kh«ng thÓ thiÕu cña c¶ mét qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu, c¸c bªn ®¬ng sù thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p:
- Th¬ng lîng gi÷a hai bªn b»ng c¸ch gÆp nhau th¬ng lîng hoÆc th«ng qua khiÕu n¹i vµ tr¶ lêi khiÕu n¹i.
- Hoµ gi¶i cã sù tham gia cña ngêi thø ba.
- §i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi.
Dï gi¶i quyÕt b»ng ph¬ng ph¸p nµo th× bªn bÞ vi ph¹m cÇn ph¶i c©n nh¾c lùa chän biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt, trªn c¬ së lý luËn ë ch¬ng I vµ thùc tr¹ng gi¶i quyÕt tranh chÊp ë ch¬ng II cã thÓ rót ra mét sè biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh sau:
2.1. C¨n cø vµo c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång
C¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång lµ thÓ hiÖn sù tù do ý chÝ cña chñ thÓ trong viÖc x¸c lËp quan hÖ hîp ®ång bao gåm c¸c yÕu tè: Tù do ®Ò nghÞ giao kÕt, tù do chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn ®Ò nghÞ cña phÝa bªn kia, ngoµi c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång theo luËt quy ®Þnh cßn tù do tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c mµ luËt kh«ng quy ®Þnh. V× thÕ khi cã tranh chÊp c¸c bªn vËn dông ®óng c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, luËt ¸p dông cho hîp ®ång th× c¸c bªn dÔ thèng nhÊt gi¶i quyÕt ®îc tranh chÊp. NÕu mét bªn gi¶i thÝch thiªn lÖch ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång hoÆc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tranh chÊp, th× bªn kia sÏ ®a ra nh÷ng c¨n cø b¸c bá, kh«ng chÊp nhËn vµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng biÖn ph¸p th¬ng lîng hoÆc hoµ gi¶i. Khi ®ã c¸c bªn sÏ kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi th¬ng m¹i. C¸c c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp còng ph¶i vËn dông ®óng c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ¸p dông cho hîp ®ång th× sÏ ®a ra ®îc nh÷ng ph¸n quyÕt ®óng ®¾n, hîp t×nh, hîp lý, c«ng b»ng cho c¸c bªn. NÕu ph¸n quyÕt cña träng tµi hoÆc toµ ¸n thiªn lÖch do kh«ng ¸p dông ®óng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ¸p dông cho hîp ®ång sÏ lµm cho bªn nµy hoÆc bªn kia thiÖt h¹i. B¶n ¸n hoÆc ph¸n quyÕt ®ã kh«ng ®¹t ®ù¬c hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c bªn ®¬ng sù.
§èi víi doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu muèn vËn dông ®óng ®iÒu kho¶n hîp ®ång, quy ®Þnh cña luËt ¸p dông cho hîp ®ång th× cÇn ph¶i cã nh÷ng c¸n bé tinh th«ng nghiÖp vô, ph¸p luËt ®Ó ®äc vµ ph©n tÝch kü nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt, nÕu cÇn ph¶i nhê tíi chuyªn gia cã kinh nghiÖm hoÆc luËt s.
§èi víi c¬ quan xÐt xö còng ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ph¸p lý cao vÒ tranh chÊp trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó cã thÓ ph©n tÝch, mæ xÎ ý kiÕn cña c¸c bªn trong qu¸ tr×nh tranh chÊp. §ång thêi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c xÐt xö ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, trung thùc, c«ng minh, v« t kh¸ch quan th× míi ®a ra ph¸n quyÕt ®óng, c«ng b»ng cho c¸c bªn ®¬ng sù.
2.2. Lùa chän ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp
Khi cã tranh chÊp ph¸t sinh c¸c bªn ®¬ng sù ph¶i c¨n cø vµo hîp ®ång ®Ó chän ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®ã. Hîp ®ång quy ®Þnh ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp nµo th× ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p Êy. PhÇn lín hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ho¸ häc quy ®Þnh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång nÕu cã tranh chÊp ph¸t sinh, hai bªn kh«ng th¬ng lîng ®îc th× ®a ra träng tµi Quèc tÕ ViÖt Nam bªn c¹nh Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. NÕu hîp ®ång quy ®Þnh nh trªn khi cã tranh chÊp ph¸t sinh bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m kh«ng th¬ng lîng tríc víi bªn víi bªn vi ph¹m mµ kiÖn ra träng tµi ngay th× träng tµi sÏ b¸c ®¬n kiÖn. Trêng hîp ®¬n kiÖn ®· ®îc thô lý, nhng trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu hå s¬ kiÖn Uû ban Träng tµi sÏ yªu cÇu bªn ®i kiÖn th¬ng lîng víi bªn bÞ kiÖn tríc. Bªn ®i kiÖn kh«ng thùc hiÖn yªu cÇu nµy cña Uû ban Träng tµi th× yªu cÇu cña ®¬n kiÖn sÏ bÞ b¸c. Nh vËy träng tµi còng nh c¸c bªn ph¶i t«n träng ý chÝ tho¶ thuËn cña c¸c bªn quy ®Þnh trong hîp ®ång lµ c¸c bªn ph¶i th¬ng lîng gi¶i quyÕt tríc, khi th¬ng lîng kh«ng thµnh th× míi kiÖn ra träng tµi.
Khi hîp ®ång kh«ng cã quy ®Þnh g× vÒ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th× ®äc luËt ¸p dông cho hîp ®ång. NÕu luËt ¸p dông cã quy ®Þnh ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th× c¸c bªn ph¶i tu©n thñ ®óng quy ®Þnh cña luËt ®ã nh quy ®Þnh cña hîp ®ång vÒ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Trong trêng hîp c¶ hîp ®ång vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®Òu kh«ng cã quy ®Þnh vÒ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp th× tuú c¸c bªn lùa chän ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp. XÐt vÒ mÆt thùc tiÔn còng nh lý thuyÕt, ph¬ng ph¸p ®Çu tiªn c¸c bªn nªn chän lµ ph¬ng ph¸p th¬ng lîng v× hîp ®ång ®îc ký kÕt trªn c¬ së ý chÝ tho¶ thuËn cña c¸c bªn. Bªn vi ph¹m vµ bªn bÞ vi ph¹m hiÓu râ sù viÖc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång vµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn tranh chÊp. ChØ cÇn hai bªn th¼ng th¾n, thiÖn chÝ, l¾ng nghe vµ thÊu hiÓu ®îc nguyÖn väng cña bªn kia th× ch¾c ch¾n th¬ng lîng sÏ thµnh c«ng. MÆt kh¸c, th¬ng lîng lµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp Ýt tèn kÐm nhÊt v× c¸c bªn kh«ng ph¶i tr¶ chi phÝ cho c¸c c¬ quan xÐt xö, ®ång thêi tiÕt kiÖm thêi gian vµ c¸c bªn kh«ng ph¶i tu©n theo quy t¾c tè tông nµo. Th¬ng lîng cña c¸c bªn thêng ®îc tiÕn hµnh b»ng hai c¸ch: Trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp; Th¬ng lîng trùc tiÕp lµ hai bªn gÆp gì trùc tiÕp tr×nh bµy, trao ®æi nh÷ng ý kiÕn vÒ tranh chÊp. Ph¬ng ph¸p nµy thêng tèn kÐm chi phÝ vµ thêi gian, ¸p dông ®èi víi nh÷ng tranh chÊp phøc t¹p, cã gi¸ trÞ lín, nhng gióp hai bªn hiÓu nhau h¬n vµ do ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt tranh chÊp hiÖu qu¶ h¬n. Ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp lµ ®¬n khiÕu n¹i vµ tr¶ lêi khiÕu n¹i ®îc thùc hiÖn th«ng qua th tõ, telex, fax, email ... Ph¬ng ph¸p nµy ®ì tèn kÐm chi phÝ vµ thêi gian, song hiÖu qu¶ kh«ng cao.
Hoµ gi¶i cã sù tham gia cña ngêi thø ba chØ nªn chän khi hai bªn ®· th¬ng lîng råi, nhng cßn mét sè ®iÓm cha ®i ®Õn thèng nhÊt cÇn ph¶i cã ý kiÕn kh¸ch quan cña ngêi thø ba lµ mét luËt s, mét chuyªn gia hoÆc mét hoµ gi¶i viªn víi ®iÒu kiÖn c¸c bªn cã thiÖn chÝ, s½n sµng chÊp nhËn ý kiÕn kh¸ch quan, hîp t×nh, hîp lý cña ngêi thø ba v× ngêi thø ba kh«ng b¾t buéc c¸c bªn ph¶i nghe theo m×nh.
Khi hîp ®ång hoÆc luËt ¸p dông cho hîp ®ång kh«ng cã quy ®Þnh g× vÒ khiÕu n¹i th× khiÕu n¹i kh«ng ph¶i lµ b¾t buéc. Tuy nhiªn, bªn bÞ vi ph¹m kh«ng nªn kiÖn ra träng tµi hoÆc toµ ¸n ngay. Trong thùc tÕ c¸c bªn ®¬ng sù tiÕn hµnh khiÕu n¹i nhau tríc, råi sau ®ã míi ®i kiÖn. Nh vËy, ®i kiÖn lµ ph¬ng ph¸p cuèi cïng ®îc sö dông ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh.
Tríc khi ®i kiÖn ph¶i tÝnh to¸n kü vÒ chi phÝ ®i kiÖn, vÒ kh¶ n¨ng th¾ng kiÖn, kh¶ n¨ng thi hµnh ¸n. VÒ hiÖu qu¶ cña viÖc ®i kiÖn, nÕu thÊy gi¸ trÞ cña tranh chÊp nhá, chi phÝ kiÖn tông lín th× kh«ng nªn ®i kiÖn.
Hîp ®ång quy ®Þnh c¬ quan xÐt xö nµo th× nép hå s¬ kiÖn cho c¬ quan xÐt xö ®ã. NÕu hîp ®ång vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh th× hai bªn tho¶ thuËn chän c¬ quan xÐt xö. Trong trêng hîp kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× theo th«ng lÖ bªn bÞ vi ph¹m cã quyÒn ®i kiÖn ra toµ ¸n cÊp tØnh n¬i ®ãng trô së hoÆc n¬i cã tµi s¶n cña bªn vi ph¹m. ViÖc ®i kiÖn ra toµ ¸n nµy sÏ ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu sau:
- Bªn bÞ kiÖn kh«ng thÓ b¸c bá ®îc thÈm quyÒn cña toµ ¸n v× thÈm quyÒn ®ã ®· ®îc luËt cña c¸c níc bªn bÞ kiÖn quy ®Þnh.
- NÕu bªn bÞ kiÖn v¾ng mÆt kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× toµ ¸n vÉn tiÕn hµnh xÐt xö.
- Khi bªn bÞ kiÖn kh«ng kh¸ng c¸o th× buéc ph¶i thi hµnh b¶n ¸n, nÕu kh«ng tù nguyÖn thi hµnh th× b¶n ¸n sÏ bÞ cìng chÕ thi hµnh theo luËt cña níc toµ ¸n ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng c¬ quan xÐt xö ®Ó nép hå s¬ kiÖn bíc ®Çu sÏ ®¶m b¶o viÖc tranh chÊp cã kÕt qu¶.
2.3. LËp hå s¬ khiÕu n¹i hoÆc ®i kiÖn
2.3.1 LËp hå s¬ khiÕu n¹i
Trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ khiÕu n¹i liªn quan ®Õn nhiÒu bªn nh ngêi b¸n, ngêi chuyªn chë, ngêi thuª chë hµng ho¸ b»ng ®êng biÓn, ngêi b¶o hiÓm v.v... Song trong ho¹t ®éng nhËp khÈu ph©n bãn ë ViÖt Nam khiÕu n¹i ngêi b¸n hµng vÒ giao hµng chËm, giao hµng kÐm phÈm chÊt lµ phæ biÕn nhÊt. Tríc tiªn khi cã tranh chÊp ph¸t sinh ngêi nhËp khÈu muèn x¸c ®Þnh khiÕu n¹i ai th× ph¶i dùa vµo c¸c c¨n cø sau:
- Dùa vµo hîp ®ång mua b¸n do c¸c bªn ký kÕt, trong hîp ®ång quy ®Þnh râ quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn. V× thÕ khi bªn b¸n vi ph¹m th× ngêi mua cã quyÒn khiÕu n¹i ngêi b¸n.
- Dùa vµo ®iÒu íc quèc tÕ, luËt ¸p dông cho hîp ®ång vµ tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ v× quyÒn lîi cña ngêi mua cßn ®îc quy ®Þnh trong ®iÒu íc quèc tÕ, luËt quèc gia ¸p dông cho hîp ®ång vµ tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ.
Ch¼ng h¹n, khi khiÕu n¹i ngêi b¸n vÒ giao hµng chËm th× bé hå s¬ khiÕu n¹i gåm: ®¬n khiÕu n¹i; néi dung ®¬n ph¶i ®ñ chi tiÕt nh: Tªn, ®Þa chØ cña bªn khiÕu n¹i (ngêi mua) vµ bªn bÞ khiÕu n¹i (ngêi b¸n), sè hîp ®ång, sè lîng hµng ho¸ bÞ giao chËm, sè vËn ®¬n, giao hµng chËm bao nhiªu ngµy, c¨n cø khiÕu n¹i, yªu s¸ch cña bªn khiÕu n¹i, c¸c c¨n cø ®Ó ®a ra yªu s¸ch ®ã.
C¸c tµi liÖu, chøng tõ kÌm theo ®¬n khiÕu n¹i nh: Hîp ®ång nhËp khÈu, vËn ®¬n, trÝch sao quy ®Þnh cña luËt nãi vÒ tiÒn ph¹t do giao hµng chËm (nÕu ®ßi tiÒn ph¹t), chøng tõ, biªn lai chøng minh thiÖt h¹i thùc tÕ ph¸t sinh tõ viÖc giao hµng chËm (nÕu ®ßi båi thêng thiÖt h¹i).
NÕu thiÖt h¹i lµ sè tiÒn chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n hµng vµo thêi ®iÓm hµng ®îc giao ®óng h¹n vµ gi¸ b¸n hµng vµo thêi ®iÓm hµng bÞ giao chËm th× ph¶i cung cÊp c¸c tµi liÖu ®Ò cËp vÒ gi¸ cña lo¹i hµng ®ã vµo hai thêi ®iÓm nµy. C¸c hîp ®ång mua b¸n cïng lo¹i hµng gi÷a c¸c kh¸ch hµng kh¸c còng vµo hai thêi ®iÓm ®ã.
NÕu thiÖt h¹i lµ sè tiÒn ph¹t hay tiÒn båi thêng cho ngêi mua l¹i (ngêi thø ba) v× giao hµng chËm d©y chuyÒn cho ngêi nµy th× ph¶i cung cÊp hîp ®ång mua b¸n lo¹i hµng ®ã gi÷a ngêi nhËp khÈu vµ ngêi mua l¹i, hoÆc b¶n ¸n cña toµ ¸n hay ph¸n quyÕt cña träng tµi buéc ngêi nhËp khÈu ph¶i nép ph¹t hoÆc båi thêng thiÖt h¹i cho ngêi mua l¹i.
2.3.2 LËp hå s¬ ®i kiÖn
Khi ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi th× bé hå s¬ kiÖn ph¶i phï hîp víi luËt tè tông cña níc toµ ¸n hay quy t¾c tè tông cña träng tµi. Nh×n chung, theo luËt tè tông cña c¸c níc, theo quy t¾c cña träng tµi th× hå s¬ kiÖn bao gåm ®¬n kiÖn vµ c¸c chøng tõ lµm b»ng chøng.
Ch¼ng h¹n, bé hå s¬ kiÖn ra träng tµi vÒ ngêi b¸n giao hµng kÐm phÈm chÊt, gåm:
- §¬n kiÖn göi cho träng tµi. Trong ®¬n kiÖn gåm nh÷ng chi tiÕt nh: Ngµy, th¸ng, n¨m viÕt ®¬n; Tªn, ®Þa chØ, tæ chøc träng tµi; tªn ®Þa chØ cña c¸c bªn, nÕu cö ®¹i diÖn ph¶i ghi râ tªn vµ ®Þa chØ cña ngêi ®¹i diÖn; tãm t¾t néi dung vô tranh chÊp diÔn ra gi÷a hai bªn tõ khi ký hîp ®ång cho ®Õn khi kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc tranh chÊp vÒ phÈm chÊt kÐm b»ng th¬ng lîng, b»ng hoµ gi¶i cã sù tham gia cña ngêi thø ba (nÕu cã); c¸c yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ®èi víi bÞ ®¬n vµ c¨n cø (vÝ dô nh ®ßi gi¶m gi¸, hoÆc ®ßi tr¶ l¹i hµng kÐm phÈm chÊt, lÊy l¹i tiÒn); trÞ gi¸ tµi s¶n mµ nguyªn ®¬n yªu cÇu; tªn träng tµi viªn mµ nguyªn ®¬n yªu cÇu.
Chøng tõ lµm b»ng chøng lµ toµn bé c¸c chøng tõ cã trong hå s¬ khiÕu n¹i vÒ giao hµng kÐm phÈm chÊt gåm:
- Hîp ®ång chøng minh phÈm chÊt hµng ho¸ mµ ngêi b¸n ph¶i giao.
- Biªn b¶n gi¸m ®Þnh phÈm chÊt hµng ho¸ ë c¶ng dì hµng ®Ó chøng minh hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt. Biªn b¶n nµy cã thÓ do hai bªn ®¬ng sù gi¸m ®Þnh ®èi tÞch lËp ra, cã thÓ do mét tæ chøc gi¸m ®Þnh chuyªn nghiÖp ®îc hai bªn ®¬ng sù cïng chØ ®Þnh lµm gi¸m ®Þnh l« hµng lËp ra. Lo¹i biªn b¶n nµy rµng buéc tuyÖt ®èi ngêi b¸n, ngêi b¸n kh«ng thÓ b¸c bá ®îc.
- Tµi liÖu chøng tõ chøng minh cho tû lÖ gi¶m gi¸ vµ tæng sè tiÒn gi¶m gi¸, nÕu ®ßi gi¶m gi¸ hµng.
- Tµi liÖu, chøng tõ chøng minh cho sè tiÒn thiÖt h¹i do hµng kÐm phÈn chÊt g©y ra, nÕu ®ßi båi thêng thiÖt h¹i, nh hîp ®ång t¸i chÕ, biªn lai tiÒn c«ng t¸i chÕ, biªn b¶n gi¸m ®Þnh vÒ sè träng lîng hao hôt do t¸i chÕ, thiÖt h¹i ph¸t sinh do kh«ng sö dông ®îc hµng trong thêi gian t¸i chÕ, hoÆc hîp ®ång b¸n l¹i l« hµng kÐm phÈm chÊt cho ngêi thø ba ®Ó chøng minh kho¶n tiÒn lç v× hµng kÐm phÈm chÊt, v.v...
Khi yªu cÇu träng tµi xö tr¶ l¹i hµng, lÊy l¹i tiÒn hµng, ®ång thêi ®ßi båi thêng thiÖt h¹i th× tuú thuéc vµo c¸c kho¶n thiÖt h¹i nªu trong ®¬n kiÖn mµ ph¶i cung cÊp tµi liÖu, chøng tõ ®Ó chøng minh nh: biªn lai phÝ më L/C, biªn lai vÒ c¸c chi phÝ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, chi phÝ fax, telex, ®iÖn tho¹i, tµi liÖu chøng minh møc l·i suÊt cña sè tiÒn hµng mµ ngêi mua ®· ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n, th khiÕu n¹i hay ®¬n kiÖn cña ngêi mua ®ßi ngêi b¸n nép ph¹t hay båi thêng thiÖt h¹i do kh«ng giao hµng, c¸c tµi liÖu chøng minh kho¶n lîi mÊt hëng do hµng kÐm phÈm chÊt ph¶i tr¶ l¹i v.v...
- C¸c b¶n fax, telex ... yªu cÇu ngêi b¸n sang níc ngêi mua ®Ó gi¸m ®Þnh ®èi tÞch l¹i l« hµng kÐm phÈm chÊt hoÆc yªu cÇu cïng chØ ®Þnh tæ chøc gi¸m ®Þnh thø ba.
- Th, ®iÖn khiÕu n¹i vµ th, ®iÖn tr¶ lêi khiÕu n¹i gi÷a hai bªn.
- C¸c tµi liÖu chøng tõ cã liªn quan kh¸c.
2.3.3 B¶o ®¶m thêi h¹n khiÕu n¹i hoÆc khëi kiÖn
Sau khi ®· lËp ®îc bé hå s¬ ®Çy ®ñ th× ph¶i göi bé hå s¬ trong thêi h¹n quy ®Þnh cho ngêi bÞ khiÕu n¹i hoÆc cho toµ ¸n hay träng tµi.
Thêi h¹n khiÕu n¹i ngêi b¸n lµ mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh dµnh cho ngêi mua hµng khiÕu n¹i ngêi b¸n. V× vËy, ngêi khiÕu n¹i ph¶i göi hå s¬ khiÕu n¹i ®Õn tay ngêi bÞ khiÕu n¹i trong thêi h¹n khiÕu n¹i. NÕu ngêi mua bá qua thêi h¹n khiÕu n¹i råi míi tiÕn hµnh khiÕu n¹i th× sÏ bÞ khíc tõ khiÕu n¹i.
Thêi h¹n khiÕu n¹i chia lµm hai lo¹i: Thêi h¹n khiÕu n¹i theo luËt ®Þnh vµ thêi h¹n khiÕu n¹i quy íc.
Thêi h¹n khiÕu n¹i theo luËt ®Þnh lµ thêi h¹n khiÕu n¹i ®îc quy ®Þnh trong luËt mµ c¸c bªn ®¬ng sù ph¶i tu©n theo. Ch¼ng h¹n ®iÒu 49 C«ng íc La Hay 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ c¸c ®éng s¶n h÷u h×nh quy ®Þnh thêi h¹n khiÕu n¹i vÒ phÈm chÊt hµng ho¸ lµ mét n¨m kÓ tõ lóc ngêi mua hµng th«ng b¸o cho ngêi b¸n biÕt vÒ hµng ho¸ kh«ng phï hîp. Theo ®iÒu 39 cña C«ng íc th× ngêi mua ph¶i th«ng b¸o cho ngêi b¸n biÕt vÒ hµng kh«ng phï hîp trong mét thêi gian ng¾n kÓ tõ lóc ph¸t hiÖn ra khuyÕt tËt cña hµng ho¸ hay ®¸ng lÏ ph¶i ph¸t hiÖn. Theo ®iÒu 39 cña C«ng íc Liªn hîp quèc 1980 vÒ mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸ thêi h¹n khiÕu n¹i vÒ hµng ho¸ kh«ng phï hîp lµ hai n¨m kÓ tõ ngµy hµng ho¸ ®· thùc sù giao cho ngêi mua. §iÒu 241 LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh thêi h¹n khiÕu n¹i: ba th¸ng kÓ tõ ngµy giao hµng ®èi víi khiÕu n¹i vÒ sè lîng hµng ho¸; s¸u th¸ng kÓ tõ ngµy giao hµng ®èi víi khiÕu n¹i vÒ quy c¸ch, chÊt lîng hµng ho¸; trong trêng hîp hµng ho¸ cã b¶o hµnh th× thêi h¹n khiÕu n¹i lµ ba th¸ng kÓ tõ ngµy hÕt thêi h¹n b¶o hµnh; ba th¸ng kÓ tõ khi bªn vi ph¹m ph¶i hoµn thµnh nghÜa vô theo hîp ®ång ®èi víi khiÕu n¹i vÒ c¸c hµnh vi th¬ng m¹i kh¸c.
Thêi h¹n khiÕu n¹i quy íc lµ thêi h¹n khiÕu n¹i do c¸c bªn quy ®Þnh trong hîp ®ång. Thêi h¹n ng¾n hay dµi do c¸c bªn tù tho¶ thuËn, nhng trong thùc tÕ th× thêi h¹n khiÕu n¹i ng¾n h¬n thêi h¹n khiÕu n¹i luËt ®Þnh, thêng lµ ba th¸ng kÓ tõ ngµy ph¸t hiÖn ra khuyÕt tËt cña hµng ho¸.
Thêi hiÖu khëi kiÖn
Ngêi cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m sau khi th¬ng lîng kh«ng thµnh c«ng cã thÓ (hoÆc cã thÓ bá qua bíc th¬ng lîng) ®i kiÖn ra toµ ¸n hay träng tµi th¬ng m¹i. Ngêi ®i kiÖn ph¶i tu©n thñ ®óng thêi hiÖu khëi kiÖn. Thêi hiÖu khëi kiÖn lµ kho¶ng thêi gian do ph¸p luËt quy ®Þnh cho bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi, nÕu bá qua thêi hiÖu khëi kiÖn míi ®i kiÖn th× ®¬n kiÖn sÏ bÞ b¸c. C«ng íc Viªn 1980 quy ®Þnh thêi hiÖu khëi kiÖn ngêi b¸n lµ hai n¨m, LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam (®iÒu 242) quy ®Þnh thêi hiÖu khëi kiÖn ¸p dông chung cho tÊt c¶ hµnh vi th¬ng m¹i lµ hai n¨m, kÓ tõ thêi ®iÓm ph¸t sinh quyÒn khiÕu n¹i.
Tãm l¹i, lËp hå s¬ khiÕu n¹i hoÆc ®i kiÖn rÊt quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, v× thÕ bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m muèn gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ tranh chÊp ph¸t sinh ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬, chøng tõ göi cho bªn vi ph¹m, toµ ¸n hoÆc träng tµi trong thêi hiÖu khiÕu n¹i hoÆc thêi hiÖu khëi kiÖn.
KÕt luËn
Trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu ph©n bãn ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· ph¸t sinh nhiÒu tranh chÊp do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. V× thÕ, ®Ó ng¨n ngõa tranh chÊp ngay tõ ®Çu cÇn ph¶i chó ý kh©u ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, lùa chän ®èi t¸c cã uy tÝn trªn thÞ trêng, cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång. Khi ký kÕt c¸c bªn ph¶i ®äc kü hîp ®ång, ngêi ký hîp ®ång ph¶i ®óng thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Hîp ®ång ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ ý chÝ, cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n theo luËt ®Þnh quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn. Ngoµi ra, c¸c bªn còng cÇn ®a ®iÒu kho¶n “träng tµi vµ luËt ¸p dông, c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp” vµo hîp ®ång, bëi v× ®iÒu kho¶n nµy ®éc lËp víi hîp ®ång, tuy hîp ®ång v« hiÖu nhng ®iÒu kho¶n träng tµi vÉn cã gi¸ trÞ ph¸p luËt.
Khi tranh chÊp ph¸t sinh c¸c bªn cÇn ph¶i chän c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp ®ã. Tèt nhÊt lµ tho¶ thuËn, hoµ gi¶i trªn tinh thÇn th©n thiÖn, hîp t¸c hai bªn cïng cã lîi ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt gi¶i quyÕt tranh chÊp. Tuy nhiªn, khi bªn vi ph¹m cè t×nh kh«ng chÊp nhËn yªu s¸ch tèi thiÓu th× bªn cã quyÒn lîi bÞ vi ph¹m cÇn c©n nh¾c, trêng hîp thiÖt h¹i gi¸ trÞ lín cã thÓ ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña m×nh.
Muèn gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬ chøng tõ, c¸c b»ng chøng chøng minh m×nh bÞ vi ph¹m. Hå s¬ chøng tõ khiÕu n¹i hoÆc khëi kiÖn ph¶i ®îc göi ®Õn ngêi bÞ khiÕu n¹i hoÆc c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp trong thêi h¹n hiÖu lùc quy ®Þnh. Cã nh vËy míi cã thÓ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vµ hîp ph¸p cña doanh nghiÖp.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. HiÕn ph¸p Níc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam 1992
2. Bé luËt D©n sù 1995
3. LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 1997
4. LuËt Doanh nghiÖp ViÖt Nam 1999
5. Ph¸p lÖnh Hîp ®ång kinh tÕ ngµy 25 th¸ng 9 n¨m 1989
6. N§ 17/H§BT ngµy 16/1/1990 quy ®Þnh chÕ ®é ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ
7. C«ng íc Viªn 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸
8. C«ng íc Lahaye 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ c¸c ®éng s¶n h÷u h×nh
9. NghÞ ®Þnh 57 N§/CP ngµy 31/7/1998
10. QuyÕt ®Þnh vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn cña Thñ tíng ChÝnh phñ c¸c n¨m 1997/1998/1999/2000/2001
11. Gi¸o tr×nh kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th¬ng (§H. Ngo¹i th¬ng)
12. Gi¸o tr×nh ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i (§H. Ngo¹i th¬ng)
13. Gi¸o tr×nh kü n¨ng gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ, (trêng ®µo t¹o c¸c chøc danh t ph¸p), 2001
14. 50 ph¸n quyÕt träng tµi quèc tÕ chän läc, (2002), NXB ChÝnh trÞ quèc gia
15. Ban T tëng V¨n ho¸ Trung ¬ng, “Con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n”, 2002, NXB ChÝnh trÞ quèc gia
16. Bé N«ng nghiÖp & PTNT, “sè liÖu thèng kª ngµnh N«ng nghiÖp & PTNT 1996-2000, NXB N«ng nghiÖp”
17. Tæng côc Thèng kª, niªn gi¸m thèng kª 2000, 2001 NXB Thèng kª
18. Nh÷ng ®iÒu kho¶n thèng nhÊt vÒ thùc hµnh tÝn dông chøng tõ, UCP 500
19. Inconterms 2000
20. PGS.TS Hoµng Ngäc ThiÕt, (2002), “tranh chÊp tõ hîp ®ång XNK ¸n lÖ träng tµi vµ kinh nghiÖm”, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
21. T¹p chÝ th«ng tin ng©n hµng Ngo¹i th¬ng 2002 (ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam), n¨m 2002
22. T¹p chÝ Tµi chÝnh (Bé Tµi chÝnh), 2001, 2002
23. B¸o Th¬ng m¹i n¨m 2000, 2001, 2002
24. B¸o An ninh thÕ giíi n¨m 2001, 2002
25. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp n¨m 1999, 2000, 2001, 2002
26. B¸o Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2000, 2001, 2002
27. Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ: “B¸o c¸o c«ng t¸c ®iÒu hµnh gi¸ c¶ trong 10 n¨m vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn, 1990-1999”
28. Tæng côc H¶i quan, B¸o c¸o thèng kª hµng ho¸ nhËp khÈu hµng n¨m 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002
29. Bé Th¬ng m¹i-Bé V¨n ho¸ Th«ng tin, 2003 “S¶n phÈm héi nhËp, ViÖt Nam tù do ho¸ th¬ng m¹i” NXB ChÝnh trÞ quèc gia
30. Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n (lÖnh cña Chñ tÞch níc sè 13L/CTN c«ng bè ngµy 24 th¸ng 4 n¨m 1993)
31. Th«ng t liªn ngµnh sè 02-TTLN ngµy 17 th¸ng 9 n¨m 1993 cña Bé T ph¸p, Bé Néi vô, ViÖn KiÓm so¸t nh©n d©n tèi cao híng dÉn vÒ viÖc cìng chÕ thi hµnh ¸n d©n sù;
32. Ph¸p lÖnh trong tµi th¬ng m¹i; LÖnh sè 08/2003/L-CTN vÒ viÖc c«ng bè Ph¸p lÖnh träng tµi th¬ng m¹i
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- kh luan tot nghiep.doc