Pháp luật về tiền lương và việc thực hiện tại Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí

Tài liệu Pháp luật về tiền lương và việc thực hiện tại Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí: ... Ebook Pháp luật về tiền lương và việc thực hiện tại Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí

doc66 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1371 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Pháp luật về tiền lương và việc thực hiện tại Công ty Dụng cụ cắt và Đo lường cơ khí, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu Lao ®éng lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña con ng­êi t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn cho x· héi, lao ®éng cã n¨ng suÊt chÊt l­îng hiÖu qu¶ cao, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña §Êt n­íc. Do vËy, viÖc b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng lu«n lu«n ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m. V× thÕ, c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý lao ®éng ®· ®­îc ph¸p ®iÓm ho¸ thµnh bé luËt lao ®éng ®· ®­îc Quèc héi n­íc CHXHCNVN kho¸ IX kú häp thø 5 th«ng qua ngµy 23/6/1994 vµ cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 01/01/1995. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1993 chóng ta míi chÝnh thøc coi søc lao ®éng lµ hµng ho¸ tõ ®ã mµ thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta míi dÇn ®­îc h×nh thµnh do tÝnh chÊt míi mÎ cña thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta, cho nªn cßn ®ang n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc vµ v­íng m¾c c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt, trong ®ã vÊn ®Ò quan träng nhÊt ®Æt ra cho luËt ph¸p lµ lµm thÕ nµo ®Ó t¹o ra mét c¬ chÕ nh»m c©n b»ng lîi Ých gi÷a c¸c chñ thÓ trong quan hÖ lao ®éng, võa ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp lý, hîp ph¸p cho ng­êi lao ®éng, võa ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp lý, hîp ph¸p cho ng­êi sö dông lao ®éng trong ®ã tiÒn l­¬ng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nh¹y c¶m nhÊt, t¸c ®éng tíi tÝnh c©n b»ng lîi Ých nãi trªn nh­ vËy th× nghiªn cøu tiÒn l­¬ng lµ cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng cã quan hÖ víi Nhµ n­íc, víi c¸c doanh nghiÖp vµ víi c¸c chñ thÓ kh¸c mµ cßn cã c¸c quan hÖ trong néi bé doanh nghiÖp trong ®ã quan hÖ vÒ b¶o ®¶m tiÒn l­¬ng cã vÞ trÝ rÊt quan träng lµ vÊn ®Ò ®­îc ®«ng ®¶o ng­êi lao ®éng quan t©m. V× vËy, em chän ®Ò tµi: "Ph¸p luËt vÒ tiÒn l­¬ng vµ viÖc thùc hiÖn t¹i C«ng ty Dông cô c¾t vµ §o l­êng c¬ khÝ". Chuyªn ®Ò ngoµi phÇn lêi nãi ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o néi dung ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng. Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸p luËt tiÒn l­¬ng Ch­¬ng II: Thùc tiÔn viÖc ¸p dông ph¸p luËt tiÒn l­¬ng t¹i C«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp nãi chung vµ t¹i C«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ nãi riªng. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty Dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ, mÆc dï b¶n th©n ®· rÊt cè g¾ng cïng víi sù h­íng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ HuÕ vµ c¸c chó trong C«ng ty. Song do nhËn thøc cßn h¹n chÕ vµ bÊt cËp nªn chuyªn ®Ò kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, bÊt cËp. KÝnh mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Sinh viªn Ph¹m Minh TiÕn Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸p luËt tiÒn l­¬ng I.1 Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña tiÒn l­¬ng I.1.1. Kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng I .1.1.1. TiÒn l­¬ng nh×n d­íi gãc ®é kinh tÕ TiÒn l­¬ng lµ mét phøc t¹p vµ lµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña nhiÒu ngµnh khoa häc kh¸c nhau, chñ yÕu vµ tr­íc hÕt lµ khoa häc kinh tÕ vµ khoa häc ph¸p lý D­íi gãc ®é kinh tÕ tiÒn l­¬ng cã thÓ ®­îc gäi víi nhiÒu tªn kh¸c nhau, nh­: TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, thñ lao lao ®éng... Trong c¬ chÕ cò, tiÒn l­¬ng ®­îc hiÓu lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n, biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®­îc Nhµ n­íc ph©n phèi kÕ ho¹ch cho c«ng nh©n viªn chøc phï hîp víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng cña mçi ng­êi ®· cèng hiÕn. HiÖn nay ë n­íc ta vÉn cã sù ph©n biÖt gi÷a tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp lao ®éng, tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp, tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng. Bé luËt lao ®éng : "TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc "(§iÒu55) "c¸c chÕ ®é phô cÊp tiÒn th­ëng, n©ng bËc l­¬ng c¸c chÕ ®é khuyÕn khÝch kh¸c nhau cã thÓ tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng, tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ hoÆc qui ®Þnh trong qui chÕ doanh nghiÖp" (§iÒu 63) ; "Ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm trî cÊp th«i viÖc cø mçi n¨m lµm viÖc lµ nöa th¸ng l­¬ng céng víi phô cÊp l­¬ng nÕu cã"(§iÒu 42)... Tuy nhiªn nh÷ng kh¸i niÖm nµy chñ yÕu sö dông trong khu vùc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kh«ng thuéc khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc th× hÇu nh­ kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a tiÒn l­¬ng víi phô cÊp l­¬ng. Nh×n chung, vÒ mÆt kinh tÕ cã thÓ hiÓu tiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng, lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®­îc h×nh thµnh th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ do ng­êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng­êi lao ®éng. TiÒn l­¬ng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c cung cÇu, gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. §ång thêi, tiÒn l­¬ng ph¶i bao gåm ®ñ c¸c yÕu tè cÊu thµnh ®Ó ®¶m b¶o lµ nguån thu nhËp, nguån sèng chñ yÕu cña b¶n th©n vµ gia ®×nh ng­êi lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi h­ëng l­¬ng hoµ nhËp vµo cuéc sèng x· héi. I.1.1.2. D­íi gãc ®é ph¸p lý TiÒn l­¬ng nh×n d­íi gãc ®é ph¸p lý lµ g× ? Tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) cã c«ng ­íc sè 95 (1949) vÒ b¶o vÖ tiÒn l­¬ng, trong ®ã qui ®Þnh "TiÒn l­¬ng lµ sù tr¶ c«ng hoÆc thu nhËp, bÊt luËn tªn gäi, c¸ch tÝnh thÕ nµo, mµ cã thÓ biÓu hiÖn b»ng tiÒn mÆt vµ ®­îc Ên ®Þnh b»ng tho¶ thuËn gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng, hoÆc b»ng ph¸p luËt, ph¸p qui quèc gia, do ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo mét hîp ®ång lao ®éng viÕt hay b»ng miÖng, cho mét c«ng viÖc ®· thùc hiÖn hay sÏ ph¶i lµm" (§iÒu 1). Bé luËt lao ®éng n­íc ta qui ®Þnh : "TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc qui ®Þnh"(§iÒu 55). Nh­ vËy, vÒ mÆt ph¸p lý, tiÒn l­¬ng ®­îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo sù tho¶ thuËn gi÷a hai bªn trong hîp ®ång lao ®éng trªn c¬ së n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc qui ®Þnh. I.1.1.3. Mét sè kh¸i niÖm vÒ tiÒn l­¬ng : Bªn c¹nh kh¸i niÖm chung vÒ tiÒn l­¬ng, cßn cã mét sè kh¸i niÖm cô thÓ vÒ tiÒn l­¬ng nh­ sau : - TiÒn l­¬ng danh nghÜa : Lµ kh¸i niÖm chØ sè l­îng tiÒn tÖ mµ ng­êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng, tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ. Thùc tÕ mäi møc l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ®Òu lµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa, b¶n th©n nã ch­a thÓ ®­a ra mét nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ møc tr¶ c«ng thùc tÕ cho ng­êi lao ®éng, v× lîi Ých mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc ngoµi viÖc phô thuéc vµo sè tiÒn l­¬ng danh nghÜa cßn phô thuéc vµo rÊt lín vµo gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô vµ møc thuÕ mµ ng­êi lao ®éng ph¶i sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó mua s¾m hoÆc ®ãng thuÕ. - TiÒn l­¬ng thùc tÕ : Lµ sè l­îng t­ liÖu sinh ho¹t mµ ng­êi lao ®éng cã thÓ mua ®­îc tõ tiÒn l­¬ng cña m×nh sau khi ®· ®ãng c¸c loaÞ thuÕ theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc. §èi víi ng­êi lao ®éng, môc ®Ých cña viÖc tham gia vµo quan hÖ lao ®éng lµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ chø kh«ng ph¶i lµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa, v× tiÒn l­¬ng thùc tÕ quyÕt dÞnh kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng quyÕt dÞnh trùc tiÕp lîi Ých cña hä. Sù gi¶m sót tiÒn l­¬ng thùc tÕ khi nÒn kinh tÕ ®ang cã l¹m ph¸t cao (gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng, ®ång tiÒn mÊt gi¸) trong khi nh÷ng tho¶ thuËn vÒ tiÒn l­¬ng danh nghÜa l¹i kh«ng ®iÒu chØnh kÞp thêi lµ sù ®iÓn h×nh vÒ sù thiÕu ¨n khíp gi÷a tiÒn l­¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ. Trong nhiÒu tr­êng hîp, Nhµ n­íc ph¶i trùc tiÕp can thiÖp b»ng c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ b¶o hé møc l­¬ng thùc tÕ cho ng­êi lao ®éng. ë mét sè quèc gia, møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc luËt ho¸ vµ Nhµ n­íc cã nh÷ng c¬ quan gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn vµ ®Ó kÞp thêi kiÕn nghÞ ®iÒu chØnh l¹i khi xÐt thÊy chØ sè gi¸ c¶ chung ®· t¨ng lªn ®Ó ®¶m b¶o gi÷ møc l­¬ng thùc tÕ æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng. Bé luËt lao ®éng n­íc ta còng qui ®Þnh "Khi chØ sè gi¸ sinh ho¹t t¨ng lªn lµm cho tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng bÞ gi¶m sót th× ChÝnh phñ ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng thùc tÕ" (§iÒu 56). - TiÒn l­¬ng kinh tÕ : C¸c doanh nghiÖp muèn cã ®­îc sù cung øng søc lao ®éng nh­ nã yªu cÇu cÇn ph¶i tr¶ møc l­¬ng cao h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu. Kho¶n tiÒn tr¶ cao h¬n vµo tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®ã ®­îc gäi lµ tiÒn l­¬ng kinh tÕ. Do ®ã, cã quan niÖm tiÒn l­¬ng kinh tÕ gièng nh­ tiÒn th­ëng thuÇn tuý cho nh÷ng ng­êi ®· cung øng søc lao ®éng, víi c¸c ®iÒu kiÖn mµ ng­êi sö dông lao ®éng ®ã yªu cÇu. - TiÒn l­¬ng lao ®éng theo qui ®Þnh cña Bé luËt lao ®éng. I.1.2. ý nghÜa ph¸p lý cña tiÒn l­¬ng Víi ph­¬ng diÖn lµ mét yÕu tè thuéc ph¹m trï kinh tÕ, tiÒn l­¬ng cã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n nh­ : Chøc n¨ng lµ th­íc ®o gi¸ trÞ, chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, chøc n¨ng kÝch thÝch lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh chøc n¨ng tÝch luü... th× víi ph­¬ng diÖn lµ mét yÕu tè thuéc ph¹m trï chÝnh s¸ch x· héi, tiÒn l­¬ng thùc hiÖn chøc n¨ng lµ c«ng cô b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ ng­êi lao ®éng vµ gióp ng­êi lao ®éng, gia ®×nh hä hoµ nhËp vµo sinh ho¹t x· héi... VÒ ph­¬ng diÖn ph¸p lý tiÒn l­¬ng cã ý nghÜa quan träng thÓ hiÖn ë c¸c diÓm sau : - ChÕ ®é tiÒn l­¬ng lµ c«ng cô ph¸p lý b¶o vÖ ng­êi lao ®éng lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn viÖc ®iÒu tiÕt thu nhËp d©n c­ vµ ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. - ChÕ ®é tiÒn l­¬ng lµ ph­¬ng diÖn ph¸p lý ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë tÇm vÜ m«. - ChÕ ®é tiÒn l­¬ng lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ng­êi sö dông lao ®éng, ng­êi lao ®éng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh vµ Ng©n s¸ch cã liªn quan. - ChÕ ®é tiÒn l­¬ng lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng vµ ®¹i diÖn hai bªn tho¶ thuËn víi nhau khi giao kÕt hîp ®ång lao ®éng, tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ vµ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó c¸c c¬ quan, tæ chøc gi¶i quyÕt tranh chÊp lao ®éng tiÕn hµnh gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a hai bªn. - TiÒn l­¬ng theo quy ®Þnh cña Bé luËt lao ®éng : TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh (§iÒu 55). I.2. Mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n ®iÒu chØnh ph¸p luËt tiÒn l­¬ng : §Ó tiÒn l­¬ng thùc sù thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, b¶o ®¶m ®êi sèng ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä còng nh­ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu "D©n giµu n­íc m¹nh. x· héi c«ng b»ng v¨n minh" cã nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ quan träng cña tiÒn l­¬ng cÇn ph¶i ®­îc qu¸n triÖt xuyªn suèt qu¸ tr×nh x©y dùng, thùc hiÖn chÕ ®é ph¸p lý vÒ tiÒn l­¬ng nh­ sau : I.2.1. TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ trªn c¬ së tho¶ thuËn nh­ng kh«ng tr¸i ph¸p luËt. Nguyªn t¾c nµy ®­îc x¸c ®Þnh t¹i §iÒu 55 Bé luËt lao ®éng. Quan hÖ lao ®éng ®­îc thiÕt lËp gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng tu©n theo nguyªn t¾c tho¶ thuËn, b×nh ®¼ng vµ kh«ng tr¸i ph¸p luËt. Lµ mét néi dung c¬ b¶n trong quan hÖ lao ®éng, tÊt yÕu lµ tiÒn l­¬ng còng ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c nµy. TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ trªn c¬ së tho¶ thuËn vµ kh«ng tr¸i ph¸p luËt cßn bëi tiÒn l­¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng trong thÞ tr­êng lao ®éng d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái khi giao kÕt hîp ®ång lao ®éng còng nh­ giao kÕt tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ vµ c¶ khi thùc hiÖn viÖc tr¶ l­¬ng, hai bªn ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i cã sù bµn b¹c trao ®æi, tiÕn tíi thèng nhÊt c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn tiÒn l­¬ng kh«ng bªn nµo ®­îc ¸p ®Æt ý chÝ cho bªn kia vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn, do ph¶i chÞu t¸c ®éng cña yÕu tè cung cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn mµ søc Ðp d«i thõa lao ®éng x· héi lu«n lín, th× trong nhiÒu tr­êng hîp, nguyªn t¾c tho¶ thuËn, b×nh ®¼ng nµy khã cã thÓ ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó. Do ®ã, bªn c¹nh viÖc tho¶ thuËn, b×nh ®¼ng ®ßi hái viÖc tr¶ l­¬ng kh«ng ®­îc tr¸i ph¸p luËt, nhÊt lµ ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt nh÷ng qui ®Þnh cã tÝnh b¾t buéc nh»m b¶o vÖ cho ng­êi lao ®éng, nh­ vÒ l­¬ng tèi thiÓu vÒ viÖc tr¶ l­¬ng khi lµm thªm giê, lµm ®ªm... I.2.2. Kh«ng ®­îc tr¶ hoÆc tho¶ thuËn møc l­¬ng thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc qui ®Þnh. Nguyªn t¾c nµy còng ®­îc x¸c ®Þnh t¹i §iÒu 55 Bé luËt lao ®éng. Khi tham gia quan hÖ lao ®éng môc ®Ých quan träng vµ cã ý nghÜa nhÊt ®èi víi ng­êi lao ®éng lµ cã thu nhËp. §ång thêi khi ®· tham gia quan hÖ lao ®éng cã ý nghÜa lµ ng­êi lao ®éng ®· dµnh hÕt thêi gian lao ®éng trong kh¶ n¨ng cho phÐp c«ng viÖc mµ m×nh ®¶m nhiÖm. Thu nhËp th«ng qua tiÒn l­¬ng mµ hä nhËn ®­îc tõ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o cho hä t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng "T¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng" ë ®©y bao gåm c¶ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng. TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o gi¸ trÞ thùc tÕ ®Ó ng­êi lao ®éng cã thÓ chi tiªu duy tr× cuéc sèng cho m×nh vµ mét phÇn cho gia ®×nh cña m×nh còng nh­ mét phÇn cho tÝch luü dµnh cho cuéc sèng khi hÕt tuæi lao ®éng. I.2.3. TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tho¶ thuËn vµ tr¶ theo n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc : XÐt vÒ b¶n chÊt tiÒn l­¬ng chÝnh lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng, biÓu hiÖn gi¸ trÞ søc lao ®éng d­íi sù t¸c ®éng cña c¸c qui luËt cung - cÇu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ViÖc tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng hiÖu qu¶ c«ng viÑc còng chÝnh lµ viÖc tu©n thñ vµ ph¸n ¸nh b¶n chÊt nµy. Trong c¬ chÕ cò, kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng thuéc ph¹m trï ph©n phèi vµ ®­îc ph©n phèi theo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng cña c«ng nh©n viªn chøc ®· hao phÝ vµ ®­îc kÕ ho¹ch ho¸ tõ trung ­¬ng ®Õn c¬ së, ®­îc Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, nguyªn t¾c nµy v·n gi÷ nguyªn gi¸ trÞ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn còng ®Ò cao nguyªn t¾c nµy. Tuy nhiªn trong c¹nh tranh hiÖu qu¶ kinh doanh c¶u doanh nghiÖp kh«ng gièng nhau thu ®­îc Ýt h¬n. V× vËy, nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng cã thÓ chØ thÝch hîp trong mét doanh nghiÖp, mét ®¬n vÞ cô thÓ; khã ¸p dông vµ thÝch hîp trong mét ph¹m vi réng lín h¬n v× tiÒn l­¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ tu©n thñ nguyªn t¾c theo lao ®éng mµ cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c. Nguyªn t¾c tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc ®· kh¾c phôc mét c¸ch c¬ b¶n h¹n chÕ nµy. I.2.4. TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ b×nh ®¼ng gi÷a lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷. Nguyªn t¾c nµy ®­îc x¸c ®Þnh t¹i §iÒu 63 HiÕn ph¸p vµ ®iÒu 111 Bé luËt lao ®éng : XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých b¶o vÖ lao ®éng n÷ do mét thùc tÕ tån t¹i tõ rÊt l©u trong viÖc sö dông lao ®éng lµ : lao ®éng n÷ lu«n bÞ xem nhÑ h¬n so víi lao ®éng nam nªn tiÒn l­¬ng tr¶ cho lao ®éng n÷ th­êng thÊp h¬n so víi lao ®éng nam. Do vËy, nguyªn t¾c nµy ®ßi hái khi x©y dùng chÕ ®é tiÒn l­¬ng còng nh­ khi tho¶ thuËn vµ thùc hiÖn viÖc tr¶ l­¬ng, kh«ng ®­îc cã sù ph©n biÖt vÒ tr¶ l­¬ng víi lý do giíi tÝnh. NÕu c«ng viÖc nh­ nhau, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng c«ng viÖc nh­ nhau th× lao ®éng n÷ vµ lao ®éng nam ph¶i ®­îc tr¶ l­¬ng nh­ nhau. I.2.5. TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ trùc tiÕp, ®Çy ®ñ, ®óng thêi h¹n vµ t¹i n¬i lµm viÖc. Nguyªn t¾c nµy ®­îc x¸c ®Þnh t¹i §iÒu 59 bé luËt lao ®éng. trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë n­íc ta nh÷ng n¨m qua, cho thÊy cã rÊt nhiÒu hiÖn t­îng tr¶ l­¬ng bÞ l¹m dông, nh­ : l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng qua nhiÒu khu trung gian, bÞ c¾t xÐn khÊu trõ sai nguyªn t¾c, bÞ th­êng xuyªn tr¶ chËm.... nh÷ng hµnh vi nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n, phiÒn hµ cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, nhÊt lµ khi tiÒn l­¬ng thùc tÕ l¹i qu¸ eo hÑp. Do vËy, viÖc tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc tr¶ trùc tiÕp, ®Çy ®ñ, ®óng thêi h¹n, t¹i n¬i lµm viÖc lµ mét yªu cÇu hÕt søc quan träng nh»m b¶o vÖ ng­êi lao ®éng. Lµ mét nguyªn t¾c ph¸p lý quan träng, nguyªn t¾c cßn gãp phÇn ®¶m b¶o cho c¸c nguyªn t¾c kh¸c ®­îc t«n träng vµ thùc hiÖn. I.3. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng theo ph¸p luËt hiÖn hµnh : ChÕ ®é tiÒn l­¬ng lµ tæng hîp c¸c qui ®Þnh cña Nhµ n­íc nh»m x¸c ®Þnh c¸c møc l­¬ng, h×nh thøc vµ c¸ch thøc tr¶ l­¬ng ®Ó ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng lµm c¨n cø tho¶ thuËn vµ tiÕn hµnh viÖc tr¶ l­¬ng trong quan hÖ lao ®éng. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng bao gåm c¸c nhãm qui ®Þnh chñ yÕu nh­ : L­¬ng tèi thiÓu, thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng, h×nh thøc vµ c¸ch thøc tr¶ l­¬ng, nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. 1.3.1. L­¬ng c¬ b¶n. TiÒn l­¬ng c¬ b¶n lµ tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc hµng th¸ng theo cÊp bËc c«ng viÖc ®­îc quy ®Þnh trong hÖ thèng thang l­¬ng b¶ng l­¬ng. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng c¬ b¶n mang tÝnh æn ®Þnh vµ b¾t buéc v× nã cã gi¸ trÞ ph¸p lý, ng­êi lao ®éng hµng th¸ng tuú theo tÝnh chÊt c«ng nh©n ngoµi viÖc ®­îc tr¶ tiÒn l­¬ng c¬ b¶n cã thÓ ®­îc tr¶ c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c vµ c¸c lo¹i tiÒn th­ëng, tiÒn lµm thªm giê… Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng søc lao ®éng ®­îc coi lµ hµng ho¸ th× tiÒn l­¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng ®­îc c¸c bªn trong quan hÖ hîp ®ång lao ®éng tho¶ thuËn nhÊt trÝ víi nhau vµ ®­îc ghi cô thÓ trong hîp ®ång lao ®éng cã thÓ coi tiÒn l­¬ng ®ã lµ tiÒn l­¬ng c¬ b¶n. Tãm l¹i, tiÒn l­¬ng c¬ b¶n lµ tiÒn l­¬ng ng­êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng­êi lao ®éng phï hîp víi gi¸ trÞ cña søc lao ®éng. I.3.2. L­¬ng tèi thiÓu : I.3.2.1. Kh¸i niÖm l­¬ng tèi thiÓu : TiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ sè tiÒn nhÊt ®Þnh tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt, ë møc ®é nhÑ nhµng nhÊt vµ trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th­êng. B¶o ®¶m cho ng­êi lao ®éng bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng (§iÒu 56 Bé luËt lao ®éng). I.3.2.2. ý nghÜa ph¸p lý cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu : LuËt ho¸ møc l­¬ng tèi thiÓu lµ nh»m h¹n chÕ sù gi·n c¸ch qu¸ lín gi÷a tiÒn l­¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ vµ lµ mét h×nh thøc t¸c ®éng quan träng nhÊt cña Nhµ n­íc vµo chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng trong ®iÒu kiÖn thõa nhËn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng. §Æc biÖt, víi c¸c n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, l¹m ph¸t lu«n th­êng trùc, nguån nh©n lùc t¨ng qu¸ nhanh so víi kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm cña nÒn kinh tÕ, sù x©m nhËp lín cña chñ nghÜa t­ b¶n n­íc ngoµi ®Ó tËn dông thÞ tr­êng vµ nguån nh©n lùc t¹i chç... th× viÖc Nhµ n­íc c«ng bè c¸c møc l­¬ng tèi thiÓu ë mçi thêi kú lµ mét yªu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt. Tuy vËy, còng cã ý kiÕn cho r»ng, viÖc luËt ho¸ møc l­¬ng tèi thiÓu sÏ lµm mÊt ®i sù linh ho¹t thuéc vÒ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng lao ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn c¶ tÝnh hÊp dÉn trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang cÇn vèn... Tõ tr­íc ®Õn nay, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®­îc xem nh­ lµ c¸i ng­ìng cuèi cïng ®Ó x©y dùng lªn c¸c møc l­¬ng kh¸c, t¹o thµnh hÖ thèng tiÒn l­¬ng cña mét ngµnh nµo ®ã hoÆc hÖ thèng tiÒn l­¬ng chung thèng nhÊt cña mét n­íc, lµ c¨n cø ®Ó ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. I.3.2.3. C¸c lo¹i l­¬ng tèi thiÓu - C¨n cø vµo qui ®Þnh cña §iÒu 56 Bé luËt lao ®éng cã c¸c lo¹i l­¬ng tèi thiÓu sau : * L­¬ng tèi thiÓu chung : Lµ møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc ¸p dông thèng nhÊt trong ph¹m vÞ c¶ n­íc, mäi møc l­¬ng kÎ c¶ møc l­¬ng tèi thiÓu kh¸c, còng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu chung. * L­¬ng tèi thiÓu vïng : lµ møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc ¸p dông cho tõng cïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh, c¨n cø trªn møc l­¬ng tèi thiÓu chung vµ cã tÝnh ®Õn nh÷ng yÕu tè ®Æc thï vïng l·nh thæ ®ã. * L­¬ng tèi thiÓu ngµnh : Lµ møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc ¸p dông cho mét ngµnh nhÊt ®Þnh, còng c¨n cø trªn c¬ së møc l­¬ng tèi thiÓu chung vµ cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè lao ®éng ®Æc thï cña tõng ngµnh nghÒ ®ã. Ngoµi ra, ®èi víi ng­êi lao ®éng lµ c«ng d©n ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo luËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, trong khu chÕ xuÊt, trong c¬ quan, tæ chøc n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt lao ®éng ®­îc ¸p dông mét møc l­¬ng tèi thiÓu riªng. ViÖc qui ®Þnh mét møc l­¬ng tèi thiÓu riªng cho c¸c ®èi t­îng nµy xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm : c¸c quan hÖ lao ®éng ë ®©y ®ßi hái c­êng ®é lao ®éng vµ chi phÝ lao ®éng cao h¬n so víi c¸c quan hÖ lao ®éng kh¸c. §ång thêi, do c¸ch thøc tæ chøc, qu¶n lý lao ®éng vµ viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn mµ n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng ë ®©y còng cao h¬n so víi c¸c quan hÖ lao ®éng kh¸c trong x· héi, do ®ã ®ßi hái møc l­¬ng tèi thiÓu còng ph¶i cao h¬n so víi mÆt b»ng l­¬ng tèi thiÓu chung. Tuy nhiªn, sù kh¸c biÖt nµy còng chØ cã tÝnh chÊt nhÊt thêi. Chóng sÏ mÊt ®i khi mµ nh÷ng sù kh¸c biÖt nªu trªn kh«ng cßn tån t¹i. ILO cã c«ng ­íc sè 26 qui ®Þnh : "c¸c møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc Ên ®Þnh lµ b¾t buéc ®èi víi nh÷ng ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng h÷u quan ; nh­ng møc ®ã kh«ng thÓ h¹ thÊp bëi nh÷ng ng­êi sö dông lao ®éng vµ nh÷ng lao ®éng, dï b¨ng tho¶ thuËn c¸ nh©n hay b»ng tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ, trõ phi nhµ chøc tr¸ch cã thÈm quyÒn cho phÐp chung hoÆc cho phÐp ®Æc biÖt" (§iÒu 3). C«ng ­íc còng qui ®Þnh : "Mäi thµnh viªn phª chuÈn c«ng ­íc nµy ph¶i cã biÖn ph¸p cÇn thiÕt th«ng qua mét hÖ thèng kiÓm tra vµ chÕ tµi ®Ó sao cho mét mÆt lµ nh÷ng ng­êi sö dông lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi lao ®éng h÷u quan ®­îc biÕt c¸c møc l­¬ng tèi thiÓu hiÖn hµnh vµ mÆt kh¸c lµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ ph¶i chi tr¶ kh«ng ®­îc thÊp h¬n c¸c møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc ¸p dông" (§iÒu 4). I.3.2.4. VÒ viÖc x¸c ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu : Bé luËt lao ®éng qui ®Þnh : "Møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc Ên ®Þnh theo gi¸ sinh ho¹t, ®¶m b¶o cho ng­êi lµm c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th­êng bï ®¾p søc lao ®éng më réng vµ ®­îc dïng lµm c¨n cø tÝnh l­¬ng cho c¸c lao ®éng kh¸c". ViÖc x¸c ®Þnh l­¬ng tèi thiÓu cô thÓ cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p riªng. ILO cã c«ng ­íc sè 26 (1928) sè 99 (1955) vµ sè 131(1970) qui ®Þnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh l­¬ng tèi thiÓu. Trong ®ã, c«ng ­íc sè 131 qui ®Þnh viÖc l­u ý nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu ph¶i gåm nh÷ng nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, cã chó ý tíi møc l­¬ng trong n­íc, gi¸ c¶ sinh ho¹t, c¸c kho¶n trî cÊp an toµn x· héi vµ møc sèng so s¸nh cña c¸c nhãm x· héi kh¸c, nh÷ng nh©n tè kinh tÕ, kÓ c¶ nh÷ng ®ßi hái cña ph¸t triÓn kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng vµ mèi quan t©m trong viÖc ®¹t tíi vµ duy tr× mét møc sö dông lao ®éng cao. ë n­íc ta, tõ 1960 ®· cã sù nghiªn cøu vµ thèng nhÊt lÊy 46 mÆt hµng thiÕt yÕu nhÊt lµm c¬ së ®Ó tÝnh l­¬ng tèi thiÓu. §Õn 1993 trªn c¬ së nghiªn cøu khoa häc, thõa kÕ kinh nghiÖm lÞch sö, tham kh¶o kinh nghiÖm nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ phèi hîp c«ng tr×nh nhiÒu khoa häc cña c¸c ngµnh h÷u quan, chóng ta ®· hoµn thiÖn thªm mét b­íc rÊt c¬ b¶n vÒ ph­¬ng ph¸p Ên ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu bao gåm 4 ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n sau: Ph­¬ng ph¸p c¨n cø vµo nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n dùa trªn c¬ së thu nhËp quèc d©n, ph­¬ng ph¸p dùa trªn hÖ thèng thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng hiÖn hµnh, ph­¬ng ph¸p dùa trªn kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tÕ vÒ thu nhËp thùc tÕ cña c¸c tÇng líp d©n c­ vµ gi¸ c«ng lao ®éng cña thÞ tr­êng x· héi. Víi c¸c ph­¬ng ph¸p ®ã th× tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ë n­íc ta hiÖn nay ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¨n cø chñ yÕu vÒ; May mÆc, ë, ®i l¹i, trang bÞ ®å dïng sinh ho¹t, b¶o vÖ søc khoÎ, v¨n ho¸, häc tËp, b¶o hiÓm tuæi giµ, nu«i con VÒ viÖc c«ng bè vµ ¸p dông l­¬ng tèi thiÓu, theo quy ®Þnh cña bé luËt lao ®éng th× ''ChÝnh phñ quy ®Þnh vµ c«ng bè møc l­¬ng tèi thiÓu chung, møc l­¬ng tèi thiÓu vïng, møc l­¬ng tèi thiÓu ngµnh cho tõng thêi kú sau khi lÊy ý kiÕn Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam vµ ®¹i diÖn ng­êi sö dông lao ®éng'' (§iÒu 56). I.3.3 Thang l­¬ng, B¶ng l­¬ng I.3.3.1 Thang l­¬ng VÒ mÆt ph¸p lý, thang l­¬ng lµ hÖ thèng c¸c quy ph¹m ph©n ®Þnh nh÷ng møc l­¬ng t­¬ng øng víi tõng bËc nghÒ nhÊt dÞnh thuéc tõng nghÒ, c«ng viÖc, t¹o thµnh nh÷ng quan hÖ tû lÖ tr¶ c«ng lao ®éng kh¸c nhau theo tr×nh ®é chuyªn m«n kh¸c nhau gi÷a c¸c nhãm ng­êi lao ®éng Thang l­¬ng bao gåm mét sè nhÊt ®Þnh c¸c bËc vµ nh÷ng hÖ sè tiÒn l­¬ng t­¬ng øng. Mçi bËc trong thang l­¬ng thÓ hiÖn møc phøc t¹p vµ møc tiªu hao lao ®éng cña mét c«ng viÖc, C«ng viÖc Ýt phøc t¹p vµ tiªu hao n¨ng l­îng Ýt nhÊt th× thuéc bËc thÊp nhÊt gäi lµ khëi ®iÓm. Trong thang l­¬ng cña khu vùc s¶n xuÊt - kinh doanh, bËc khëi ®iÓm gäi lµ bËc 1. Møc l­¬ng bËc 1 ph¶i cao h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu. Mçi bËc trong thang l­¬ng thÓ hiÖn mét hÖ sè cña bËc ®ã so víi bËc khëi ®iÓm chªnh lÖch gi÷a bËc cao nhÊt vµ bËc thÊp nhÊt cña thang l­¬ng ®­îc gäi lµ béi sè cña thang l­¬ng. Ph¸p luËt lao ®éng b¾t buéc viÖc tho¶ thuËn vµ tr¶ l­¬ng trong mäi tr­êng hîp kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu, cßn viÖc tr¶ l­¬ng theo c¸c bËc trong thang, b¶ng l­¬ng th× vÒ c¬ b¶n theo sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng. Tuy vËy, c¨n cø vµo c¸c tiªu chuÈn, cÊp bËc kü thuËt, hai bªn vÉn ph¶i cïng nhau x¸c ®Þnh bËc l­¬ng cña tõng ng­êi lao ®éng ®Ó lµm c¬ së tÝch c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, tiÒn l­¬ng khi lµm thªm giê, lµm ®ªm, ngõng viÖc nghØ viÖc, nghØ hµng n¨m vµ c¸c tr­êng hîp nghØ viÖc kh¸c cña ng­êi lao ®éng... §ång thêi ®©y còng lµ c¬ së tÝch ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng lµm c¬ së h¹ch to¸n cho c¸c doanh nghiÖp. HÖ thèng thang l­¬ng doanh nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh theo ngµnh, ( hoÆc mét nhãm ngµnh) kinh tÕ kü thuËt. Trong ®ã, c¸c nghÒ ph¶i cã tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt râ rµng. Trong mét thang l­¬ng cã mét hoÆc mét sè nhãm l­¬ng thÓ hiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng nÆng nhäc ®éc h¹i kh¸c nhau cña tõng ngµnh nghÒ. Mçi nhãm l­¬ng cã hÖ sè møc l­¬ng bËc mét thÓ hiÖn yªu cÇu ®µo t¹o ban ®Çu cña nghÒ vµ hÖ sè bËc cao nhÊt thÓ hiÖn møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc trong nghÒ. Sè bËc vµ béi sè thang l­¬ng ph¶n ¸nh møc ®é phøc t¹p kü thuËt cña mçi ngµnh, nghÒ ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo néi dung c«ng viÖc theo tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt. I 3.3.2 B¶ng l­¬ng : §èi víi c«ng chøc vµ viªn chøc c¸c doanh nghiÖp, do ®ã nh÷ng nghÒ vµ c«ng viÖc kh«ng thÓ ph©n chia ®­îc møc ®é phøc t¹p, hoÆc ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc ph¶i bè trÝ lao ®éng theo c­¬ng vÞ vµ tr¸ch nhiÖm nªn kh«ng thÓ ¸p dông theo thang l­¬ng mµ ¸p dông b¶ng l­¬ng. B¶ng l­¬ng còng cã bËc khëi ®iÓm, cã béi sè cña b¶ng l­¬ng. Mçi chøc danh trong b¶ng l­¬ng cã tiªu chuÈn nghiÖp vô vµ chuyªn m«n ®Ó lµm c¨n cø xÕp l­¬ng cña c«ng chøc Nhµ n­íc vµ viªn chøc doanh nghiÖp. Kh¸c víi doanh nghiÖp mçi c«ng chøc Nhµ n­íc ®Òu ph¶i xÕp vµo mét bËc nhÊt ®Þnh trong b¶ng l­¬ng qui ®Þnh thèng nhÊt cña Nhµ n­íc. Theo NghÞ ®Þnh sè 26 - CP, ngµy 23-5-1993, cã c¸c lo¹i b¶ng l­¬ng c¬ b¶n sau : - B¶ng l­¬ng c«ng nh©n, nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh vµ phôc vô : ¸p dông cho c«ng nh©n ë nh÷ng ngµnh nghÒ vµ tiªu chuÈn cÊp bËc kh«ng râ rµng, kh«ng ph©n chia ®­îc nh÷ng møc ®é phøc t¹p râ rÖt hoÆc do ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc ph¶i bè trÝ c«ng nh©n theo c­¬ng vÞ vµ tr¸ch nhiÖm c«ng viÖc. Mçi chøc danh trong b¶ng l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh theo mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh t­¬ng øng víi néi dung cña c«ng viÖc cô thÓ. - B¶ng l­¬ng viªn chøc chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o : ¸p dông cho c¸c ngµnh nghÒ cã tiªu chuÈn kü thuËt cô thÓ cao h¬n tiªu chuÈn kü thuËt c¸c ngµnh nghÒ ®· ¸p dông thang l­¬ng vµ ¸p dông cho nh÷ng ng­êi võa lµm c«ng t¸c chuyªn m«n, nghiÖp vô võa gi÷ chøc vô l·nh ®¹o trong c¸c doanh nghiÖp. - B¶ng l­¬ng chøc vô qu¶n lý doanh nghiÖp : ¸p dông cho 3 chøc danh : Gi¸m ®èc, phã Gi¸m ®èc, vµ KÕ to¸n tr­ëng cña doanh nghiÖp vµ ®­îc x¸c ®Þnh theo h¹ng doanh nghiÖp. ViÖc ph©n h¹ng doanh nghiÖp c¨n cø vµo møc ®é phøc t¹p qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Møc ®é phøc t¹p qu¶n lý ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu vèn ; sè l­îng lao ®éng trong doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu : Doanh thu, thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc ; lîi nhuËn vµ tû sè lîi nhuËn trªn vèn giao. I.3.4. H×nh thøc tr¶ l­¬ng : Theo §iÒu 58 bé luËt lao ®éng cã c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng c¬ b¶n sau : I.3.4.1. L­¬ng theo thêi gian : Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian, cã c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng cô thÓ lµ : tr¶ l­¬ng theo n¨m, tr¶ l­¬ng theo th¸ng, tr¶ l­¬ng theo ngµy vµ tr¶ l­¬ng theo giê. TiÒn l­¬ng n¨m : Lµ tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh vµ tr¶ theo tõng n¨m. H×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy hÇu nh­ ch­a ®­îc ®¸p dông ë n­íc ta vµ th­êng ®­îc ¸p dông ë mét sè n­íc ph¸t triÓn cho mét sè c«ng nh©n viªn c«ng vô, ®Æc biÖt lµ cÊp cao. L­¬ng n¨m æn ®Þnh h¬n c¸c lo¹i l­¬ng th¸ng, l­¬ng ngµy... TiÒn l­¬ng th¸ng : Lµ tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh vµ tr¶ theo tõng th¸ng. H×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy ®­îc ¸p dông mét c¸ch kh¸ phæ biÕn, nhÊt lµ ®èi víi c«ng chøc, viªn chøc. Trong c¸c chÕ ®é vÒ tiÒn l­¬ng còng th­êng qui ®Þnh vÒ møc l­¬ng th¸ng. L­¬ng th¸ng t­¬ng ®èi æ ®Þnh nh÷ng trong s¶n xuÊt - kinh doanh l¹i cã nh­îc ®iÓm lµ kh«ng khuyÕn khÝch sù chuyªn cÇn, kh«ng ph¶n ¸nh n¨ng suÊt lao ®éng kh¸c nhau gi÷a nh÷ng ng­êi cïng lµm mét c«ng viÖc cho nªn ph¶i ¸p dông thªm c¸c lo¹i bæ sung kh¸c (tiÒn th­¬ng, phô cÊp....) TiÒn l­¬ng ngµy : Lµ tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh vµ tr¶ cho tõng ngµy. H×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy ®· ®­îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn trong khu vùc s¶n xuÊt - kinh doanh nh»m kh¾c phôc nh­îc ®iÓm ®· nãi trªn cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo tõng th¸ng. L­¬ng ngµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së lÊy tiÒn l­¬ng th¸ng chia cho 26 ngµy. TiÒn l­¬ng giê : Lµ tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh vµ tr¶ theo tõng giê. L­¬ng giê ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së lÊy tiÒn l­¬ng ngµy chia cho sè giê tiªu chuÈn Ên ®Þnh cho ngµy lao ®éng (ca lµm viÖc). NhiÒu n­íc khi Ên ®Þnh l­¬ng tèi thiÓu, chØ Ên ®Þnh møc l­¬ng giê. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi chuÈn x¸c tiªu hao lao ®éng mçi ®¬n vÞ giê lao ®éng, tiÖn ®Ó tÝnh to¸n sè tiÒn l­¬ng giê lµm thªm, sè tiÒn l­¬ng nh÷ng giê tiÕp xóc trùc tiÕp víi ®iÒu kiÖn lao ®éng kh«ng b×nh th­êng (nãng, ®éc h¹i...). Ngoµi c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian trªn cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng tuÇn. L­¬ng tuÇn ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch nh©n sè giê trong tuÇn víi møc l­¬ng giê hoÆc nh©n møc l­¬ng ngµy víi sè ngµy trong tuÇn hoÆc lÊy l­¬ng th¸ng nh©n víi 12 vµ chia cho 52 tuÇn. ¸p dông l­¬ng theo thêi gian th× ®¬n gi¶n trong thùc hiÖn viÖc tr¶ l­¬ng nh­ng kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy, ®Ó kh¾c phôc mét phÇn nh­îc ®iÓm nµy, l­¬ng theo thêi gian th­êng ®­îc chia lµm 2 lo¹i : L­¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n vµ l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng. ¸p dông l­¬ng theo thêi gian xã th­ëng khuyÕn khÝch tèt h¬n sù nç lùc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng chÊt l­îng, tiÕt kiÖm... ë n­íc ta, c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo th¸ng, ®i cïng víi nã lµ chÕ ®é th­ëng. I.3.4.2. L­¬ng theo s¶n phÈm : Lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo sè l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm hä lµm ra. Mçi lo¹i s¶n phÈm cã ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm. Ng­êi lao ®éng lµm ®­îc bao nhiªu s¶n phÈm th× lÊy ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng nh©n víi sè l­îng s¶n phÈm lµm ra ®ã, sÏ ra sè l­¬ng ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng. Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi chuÈn x¸c l­îng lao ®éng thùc tÕ bá ra, ®ång thêi ph©n biÖt ®­îc n¨ng lùc cã thÓ kh¸c nhau gi÷a nh÷ng ng­êi cïng lµm mét lo¹i s¶n phÈm, l¹i g¾n chÆt thu nhËp víi kÕt qu¶ lao ®éng cô thÓ, kÝch thÝch n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt, sö dông tèt vµ hîp lý thêi giê lµm viÖc vµ nghØ ng¬i, t¨ng c­êng kû luËt doanh nghiÖp , c¶i tiÕn qu¶n lý doanh nghiÖp .Do ®ã ,l­¬ng theo s¶n phÈm cã t¸c dông tÝnc._. cùc . Tuy vËy , còng dÔ n¶y sinh hiÖn t­îng ch¹y theo sè l­îng ,coi nhÑ chÊt l­îng vµ tiÕt kiÖm nhiªn liÖu nguyªn vËt liÖu, gi÷ g×n m¸y mãc thiÕt bÞ vµ dông cô an toµn , vÖ sinh loa ®éng , tranh thñ thêi gian qu¸ møc, g©y ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õm søc kháe. L­¬ng theo s¶n phÈm kh«ng thÝch hîp víi c«ng viÖc c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ cao .V× vËy nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái chÊt l­îng cao th× chØ nªn ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng. Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm bao gåm c¸c h×nh thøc sau : -L­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ :Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm theo sù tû lÖ thuËn víi sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh ®óng chÊt l­îng yªu cÇu. -L­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp :Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n phô cïng tham gia víi c«ng nh©n chÝnh ®· h­ëng l­¬ng theo s¶n phÈm kh«ng h¹n chÕ, nh­ ®èi víi c«ng nh©n söa ch÷a hoÆc b¶o toµn, b¶o d­ìng m¸y. L­¬ng theo s¶n phÈm cã th­ëng : Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng mµ ngoµi møc l­¬ng tr¶, ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng tiÒn th­ëng hoµn thanh hoÆc hoµn thµnh v­ît møc ®Þnh, th­ëng tiÕt kiÖm, th­ëng chÊt l­îng . L­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn : Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo hai ®¬n gi¸ kh¸c nhau, ®¬n gi¸ b×nh th­êng cho sè l­îng s¶n phÈm trong ®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ cao h¬n cho sè l­îng s¶n phÈm v­ît ®Þnh møc ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt cµng nhiÒu s¶n phÈm cµng tèt. - L­¬ng kh¸c : Lµ h×nh thøc tr¶ mét kho¶n tiÒn tr­íc cho toµn bé khèi l­îng c«ng viÖc ph¶i hoµn thµnh theo c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tr­íc thêi gian, vÒ chÊt l­îng c«ng viÖc. H×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp khã ®Þnh møc chi tiÕt c«ng viÖc ®ßi hái thêi gian hoµn thµnh khÈn tr­¬ng. ViÖc x¸c ®Þnh vµ ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµo lµ thuéc thÈm quyÒn ng­êi sö dông lao ®éng nh»m ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh doanh. Tuy nhiªn, theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, hä ph¶i duy tr× h×nh thøc tr¶ l­¬ng ®· chän trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ th«ng b¸o cho ng­êi lao ®éng biÕt. §iÒu nµy nh»m gãp phÇn æn ®Þnh, tr¸nh x¸o trén trong viÖc nhËn tiÒn l­¬ng vµ kÕ ho¹ch chi tiªu cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä (§iÒu 58 Bé luËt lao ®éng). I.3.5. ChÕ ®é tiÒn th­ëng : ChÕ ®é tiÒn th­ëng bao gåm hÖ thèng c¸c qui ®Þnh vña Nhµ n­íc bæ sung cho chÕ ®é tiÒn l­¬ng nh»m khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, søc s¸ng t¹o trong lao ®éng. TiÒn th­ëng ®­îc x¸c ®Þnh phï hîp víi phÇn tiÒn l­¬ng c¬ b¶n vµ lµm sao ®Ó tiÒn l­¬ng kh«ng mÊt ®i t¸c dông cña nã ®èi víi ng­êi lao ®éng. Do tÝnh chÊt quan hÖ lao ®éng kh¸c nhau mµ viÖc qui ®Þnh tr¶ c«ng lao ®éng còng kh¸c nhau gi÷a khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Tr­íc ®©y, chÕ ®é th­ëng ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc ®­îc qui ®Þnh rÊt phong phó, gåm th­ëng hoµn thµnh ®Þnh møc, th­ëng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, th­ëng tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, th­ëng s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt... HiÖn nay, Bé luËt lao ®éng qui ®Þnh : '' Nhµ n­íc khuyÕn khÝch viÖc qu¶n lý lao ®éng d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh trong doanh nghiÖp vµ mäi biÖn ph¸p, kÓ viÖc trÝch th­ëng tõ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao trong qu¶n lý lao ®éng, s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp" (§iÒu 11) ; "ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm trÝch lîi nhuËn hµng n¨m ®Ó th­ëng cho ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc cho doanh nghiÖp tõ mét n¨m trë lªn, theo qui ®Þnh cña ChÝnh phñ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i doanh nghiÖp" (§iÒu 64). ViÖc trÝch th­ëng tõ lîi nhuËn cßn l¹i (sau khi ®· hoµn thµnh nghÜa vô ®èi Nhµ n­íc) ®Ó th­ëng cho nh÷ng ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc cho doanh nghiÖp tõ mét n¨m trë lªn ®­îc qui ®Þnh nh­ sau : - §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp trong khu vùc chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, møc tiÒn th­ëng do hai bªn tho¶ thuËn nh­ng kh«ng thÊp h¬n mét th¸ng tiÒn l­¬ng theo hîp ®ång lao ®éng. - §èi víi doanh nghiÖp, tæ chøc kinh doanh, dÞch vô thuéc thµnh phÇn quèc doanh, møc tiÒn th­ëng kh«ng qu¸ 6 th¸ng tiÒn l­¬ng theo hîp ®ång. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, møc tiÒn th­ëng do hai bªn tho¶ thuËn, nh­ng møc trÝch th­ëng Ýt nhÊt 10% lîi nhuËn. Cßn víi khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, xuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt lao ®éng mµ chÕ ®é tiÒn l­¬ng ®­îc Nhµ n­íc qui ®Þnh cøng vµ hoµn toµn phô thuéc vµo Ng©n s¸ch, nªn chÕ ®é th­ëng ®èi víi ng­êi lao ®éng chØ ®­îc ¸p dông khi hoµn thµnh nhiÖm vô hoÆc c«ng t¸c ®­îc giao. Nguån th­ëng còng do Nhµ n­íc cÊp vµ ®­îc tÝnh trªn quü l­¬ng. C¬ së ®Ó c«ng t¸c ®­îc giao vµ trªn c¬ së tiÒn l­¬ng lµm chuÈn. I.3.6. ChÕ ®é phô cÊp : ChÕ ®é phô cÊp bao gåm hÖ thèng c¸c qui ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ c¸c kho¶n phô cÊp nh»m bæ sung cho chÕ ®é tiÒn l­¬ng víi viÖc tÝnh ®Õn ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh, th­êng xuyªn trong ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña ng­êi lao ®éng mµ khi x©y dùng c¸c thang, b¶ng l­¬ng ®· thÓ t¸ch hÕt. Theo NghÞ ®Þnh sè 26CP, ngµy 23-5-1993, cã c¸c lo¹i phô cÊp chñ yÕu sau : - Phô cÊp khu vùc : Nh»m bï ®¾p thªm cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu xÊu, xa x«i, hÎo l¸nh, ®i l¹i sinh ho¹t khã kh¨n, gãp phÇn æn ®Þnh lùc l­îng lao ®éng ë nh÷ng vïng cã ®Þa lý tù nhiªn kh«ng thuËn lîi. ChÕ ®é phô cÊp khu vùc ®­îc qui ®Þnh cô thÓ t¹i Th«ng t­ sè 15 - L§TBXH - TT, ngµy 02/6/1993, cña Bé th­¬ng binh lao ®éng x· héi. ViÖc x¸c ®Þnh phô cÊp khu vùc dùa trªn hai yÕu tè : Theo yÕu tè ®Þa lý tù nhiªn vµ vïng xa x«i hÎo l¸nh ®i l¹i khã kh¨n, theo ®Þa giíi hµnh chÝnh. Khi c¸c yÕu tè trªn thay ®æi th× phô cÊp khu vùc ®­îc x¸c ®Þnh l¹i. Møc phô cÊp qui ®Þnh kh¸c nhau thuú thuéc vµo c¸c yÕu tè khÝ khËu, ®iÒu kiÖn ®i l¹i, sinh ho¹t... vµ ®­îc tÝnh tªn l­¬ng tèi thiÓu. - Phô cÊp thu hót : Nh»m khuyªn khÝch ng­êi lao ®éng ®Õn lµm viÖc ë nh÷ng vïng kinh tÕ míi, c¬ së kinh tÕ, ®¶o xa ®Êt liÒn mµ ë dã thêi gian ®Çu ch­a cã c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. ChÕ ®é phô cÊp thu hót ®­îc qui ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 16 - LDTBXH - TT, ngµy 2-6-1993, cña Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi. Møc phô cÊp thu hót ®­îc tÝnh b»ng tØ lÖ phÇn tr¨m trªn l­¬ng cÊp bËc, chøc vô chuyªn m«n nghiÖp vô. Møc phô cÊp qui ®Þnh kh¸c nhau tuú thuéc theo ®iÒu kiÖn cô thÓ. Thêi gian h­ëng phô cÊp thuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn x©y dùng c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng hoÆc t×nh h×nh c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vµ ®êi sèng. - Phô cÊp tr¸ch nhiÖm : Nh»m bï ®¾p cho nh÷ng ng­êi võa trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc lµm c«ng t¸c nghiÖp vô, võa kiªm c«ng t¸c qu¶n lý kh«ng thuéc chøc vô l·nh ®¹o bæ nhiÖm, hoÆc nh÷ng ng­êi lµm c«ng viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao ch­a x¸c ®Þnh trong l­¬ng. ChÕ ®é phô cÊp tr¸ch nhiÖm ®­îc qui ®Þnh cô thÓ t¹i Th«ng t­ sè 17 - L§TBXH -TT ngµy 2/6/1993, cña Bé lao ®éng - th­¬ng binh vµ x· héi. Møc ®é phô cÊp ®­îc tÝnh trªn l­¬ng tèi thiÓu vµ cã c¸c møc kh¸c nhau tuú thuéc vµo tÝnh chÊt c«ng viÖc kiªm nhiÖm hoÆc møc ®é tr¸ch nhiÖm cô thÓ. - Phô cÊp l­u ®éng : Nh»m bï ®¾p cho nh÷ng ng­êi lµm mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc th­êng xuyªn thay ®æi n¬i ë vµ n¬i lµm viÖc, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kh«ng æn ®Þnh, cã nhiÒu khã kh¨n nh­ : x©y dùng, vÒ sinh phßng dÞch, x©y ®¾p ®­êng d©y th«ng tin liªn tØnh, kh¶o s¸t, ®o ®¹t, khÝ t­îng ®Þa chÊt... chÕ ®é phô cÊp l­u ®éng ®­îc qui ®Þnh cô thÓ t¹i Th«ng t­ sè 19 L§TBXH - TT, ngµy 2/6/1993, cña Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi. - Phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm : Nh»m bï ®¾p tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn ®éc h¹i, nguy hiÓm ®­îc qui ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 23, ngµy 7-7-1993. - Phô cÊp chøc vô : ¸p dông cho nh÷ng ng­êi võa lµm c«ng t¸c chuyªn m«n, nghiÖp vô, võa gi÷ chøc vô l·nh ®¹o ®­îc bæ nhiÖm. ChÕ ®é phô cÊp chøc vô ®­îc qui ®Þnh t¹i b¶ng l­¬ng viªn chøc chuyªn m«n nghiÖp vô ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 26-CP ngµy 23-5-1993 cña ChÝnh phñ vµ Th«ng t­ sè 31 - L§TBXH - TT, ngµy 9 -12-1993, cña Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi. Møc phô cÊp chøc vô ®­îc tÝnh trªn l­¬ng tèi thiÓu, bao gåm nhiÒu møc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo cÊp tæ chøc, lo¹i tæ chøc vµ h¹ng doanh nghiÖp. - Phô cÊp ®¾t ®á : Nh»m bï ®¾p tiÒn l­¬ng ®èi víi ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã chØ sè gi¸ sinh ho¹t cao h¬n chØ sè gi¸ sinh ho¹t b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc tõ 10% trë lªn. ChÕ ®é phô cÊp ®¾t ®á ®­îc qui ®Þnh cô thÓ t¹i Th«ng t­ sè 24 - LB - TT ngµy 13-7-1993. Phô cÊp ®¾t ®á gåm nhiÒu møc ®­îc tÝnh trªn l­¬ng tèi thiÓu, chØ sè gi¸ sinh ho¹t ®­îc c«ng bè tõng thêi kú ®èi víi tõng vïng cô thÓ. I.3.7. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng trong mét sè tr­êng hîp kh¸c : I.3.7.1. Tr¶ l­¬ng trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng lµm ®ªm : Theo §iÒu 61 Lé luËt lao ®éng, §iÒu 8 cña NghÞ ®Þnh 197 - CP, ngµy 31-12-1994 th× ng­êi lao ®éng lµm viÖc vµo ban ®ªm ®­îc tr¶ Ýt nhÊt b»ng 30% so víi s« tiÒn l­¬nglµm viÖc vµo ban ngµy (nÕu kh«ng th­êng xuyªn lµm viÖc vµo ban ®ªm); Ýt nhÊt b»ng 35% l­¬ng lµm viÖc vµo ban ngµy (nÕu th­êng xuyªn lµm viÖc theo chÕ ®é 3 ca ngµy hoÆc chuyªn lµm viÖc vµo ban ®ªm). I.3.7.2. Tr¶ l­¬ng trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng lµm thªm giê : Theo ®iÒu 61 Bé luËt lao ®éng, §iÒu 8 NghÞ ®Þnh 197 - CP th× ng­êi lao ®éng lµm thªm giê ®­îc tr¶ l­¬ng nh­ sau : NÕu h­ëng l­¬ng theo thêi gian th× ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ l­¬ng lµm thªm giê khi lµm thªm giê ngoµi giê tiªu chuÈn. NÕu lµm thªm vµo ngµy th­êng ®­îc tr¶ Ýt nhÊt b»ng 150% cña tiÒn l­¬ng giê cña ngµy lµm viÖc b×nh th­êng, vµo ngµy nghØ hµng tuÇn hoÆc ngµy lÔ, ®­îc tr¶ Ýt nhÊt b»ng 200% cña tiÒn l­¬ng giê cña ngµy lµm viÖc b×nh th­êng. NÕu h­ëng l­¬ng theo s¶n phÈm, l­¬ng kho¸n th× ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ l­¬ng lµm thªm giê khi ng­êi sö dông lao ®éng cã yªu cÇu lµm thªm sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm ngoµi sè l­îng s¶n phÈm lµm trong giê tiªu chuÈn. §¬n gi¸ nh÷ng s¶n phÈm lµm thªm giê ngoµi ®Þnh møc giê tiªu chuÈn ®­îc t¨ng thªm 50% nÕu s¶n phÈm lµm thªm vµo ngµy th­êng, 100% nÕu s¶n phÈm ®­îc lµm thªm vµo ngµy nghØ hµng tuÇn hoÆc ngµy lÔ. I.3.7.3. Tr¶ l­¬ng trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng ph¶i ngõng viÖc : theo ®iÒu 62 Bé luËt lao ®éng vµ ®iÒu 12 cña NghÞ ®Þnh 197 - CP th× trong tr­êng hîp ph¶i ngõng viÖc th× ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ l­¬ng nh­ sau : - NÐu ngõng viÖc do lçi cña ng­êi lao ®éng th× ng­êi ®ã kh«ng ®­îc tr¶ l­¬ng. Nh÷ng ng­êi lao ®éng kh¸c trong cïng ®¬n vÞ ph¶i ngõng viÖc ®­îc tr¶ l­¬ng do møc 2 bªn tho¶ thuËn, nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc tèi thiÓu. NÕu ngõng viÖc do sù cè vÒ ®iÖn, n­íc mµ kh«ng do lçi cña ng­êi sö dông lao ®éng, hoÆc nh÷ng nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng th× tiÒn l­¬ng do hai bªn tháa thuËn, nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu. Trong mét ca lµm viÖc nÕu ngõng viÖc theo c¸c tr­êng hîp trªn tõ 2 giê trë lªn th× ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ l­¬ng ngõng viÖc. I.3.7.4. Tr¶ l­¬ng trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng nghØ chÕ ®é : Theo qui ®Þnh t¹i BLL§ vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh trong thêi gian nghØ tÕt, nghØ ngµy lÔ vµ nghØ hµng n¨m, ng­êi lao ®éng vÉn ®­îc h­ëng nguyªn l­¬ng. Trong tr­êng hîp nghØ v× lý do th«i viÖc hoÆc v× c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng ch­a nghØ hµng n¨m hoÆc ch­a nghØ hÕt sè ngµy nghØ hµng n¨m th× ®­îc tr¶ l­¬ng sè ngµy ch­a nghØ. I.3.7.5. Tr¶ l­¬ng trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng ®i häc : Ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lao ®éng cã quyÒn ®­îc n©ng cao vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô, chuyªn m«n, kü thuËt, v¨n ho¸ ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc giao. Tuy nhiªn, tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ vµ tuú tõng lo¹i h×nh ®µo t¹o mµ ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ l­¬ng theo sù tho¶ thuËn víi ng­êi sö dông lao ®éng. I.3.7.6. T¹m øng tiÒn l­¬ng : Theo kho¶n 2 ®iÒu 61 BLL§ vµ §iÒu 10 N§ 197 - CP trong tr­êng hîp b¶n th©n gia ®×nh gÆp khã kh¨n, ng­êi lao ®éng ®­îc t¹m øng tiÒn l­¬ng theo ®iÒu kiÖn do hai bªn tho¶ thuËn, nh­ng Ýt nhÊt còng b»ng mét th¸ng l­¬ng. C¸ch tr¶ tiÒn l­¬ng t¹m øng do hai bªn tho¶ thuËn nh­ng kh«ng ®­îc tÝnh l·i ®èi víi sè tiÒn t¹m øng nµy. khi ng­êi lao ®éng nghØ viÖc ®Ó lµm nghÜa vô c«ng d©n tõ mét tuÇn trë lªn th× hoc ®­îc t¹m øng tiÒn l­¬ng t­¬ng øng víi sè ngµy t¹m thêi nghØ viÖc vµ ®­îc khÊu trõ vµo tiÒn l­¬ng sau ®ã. I.4 TiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp Theo NghÞ ®Þnh sè 28 -CP ngµy 28/3/1997, quy ®Þnh vÒ ®æi míi qu¶n lý thu nhËp tiÒn l­¬ng trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nh­ sau. 1.4.1. Møc l­¬ng tèi thiÓu . - C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm tiÒn l­¬ng tçi thiÓu kh«ng qu¸ 1,5 lÇn so víi møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh ®Ó lµm c¬ së tÝch ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Bé lao ®éng-th­¬ng binh vµ x· héi c¨n cø vµo gi¸ c¶ sinh ho¹t, tiÒn c«ng lao ®éng trªn thÞ tr­êng ë tõng vïng, ngµnh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó h­íng dÉn cô thÓ hÖ sè ®iÒu chØnh nµy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Khi ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm nµy ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c kh«ng lµm gi¶m c¸c kho¶n nép Ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ kh«ng lµm gi¶m lîi nhuËn so víi n¨m tr­íc ®· thùc hiÖn, trõ tr­êng hîp Nhµ n­íc ®iÒu chØnh gi¸ b¸n s¶n phÈm hoÆc gi¸ dÞch vô cña doanh nghiÖp. Hµng n¨m, c¨n cø vµo chØ sè tr­ît gi¸, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi sau khi trao ®æi thèng nhÊt ý kiÕn víi Bé tµi chÝnh vµ Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam ®iÒu chØnh hÖ sè møc l­¬ng tèi thiÓu ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho phï hîp. 1.4.2. C¸c quy ®Þnh kh¸c. - ViÖc ®ãng vµ h­íng dÉn chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ cho c«ng nh©n viªn chøc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn tÝnh theo hÖ sè møc l­¬ng quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 26 - CP ngµy 23/5/1993 cña ChÝnh phñ vµ møc l­¬ng tèi thiÓu chung do ChÝnh phñ quy ®Þnh. - Quü khen th­ëng vµ quü phóc lîi cña doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 vµ 5, §iÒu 33 quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®ãi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 59 -CP ngµy 30/10/1996 cña ChÝnh phñ. - Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi ban hµnh mÉu sæ l­¬ng thèng nhÊt trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp thùc nhËn hµng th¸ng cña ng­êi lao ®éng ®­îc ghi ®Çy ®ñ trong sæ l­¬ng cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña Bé lao ®éng- th­¬ng binh vµ x· héi lµm c¬ së cho viÖc kiÓm tra, thanh tra thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng lµm c¬ së cho viÖc kiÓm tra, thanh tra thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ thùc hiÖn thuÕ thu nhËp c¸ nh©n theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. - ViÖc x©y dùng, xÐt duyÖt vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o c¸c quy ®Þnh sau ®©y: * §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng trung b×nh tiªn tiÕn cña doanh nghiÖp vµ c¸c th«ng sè tiÒn l­¬ng do Nhµ n­íc quy ®Þnh. * B¶o ®¶m quan hÖ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n hîp lý gi÷a c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc; TiÒn l­¬ng thùc tÕ thùc hiÖn b×nh qu©n cña doanh nghiÖp cao nhÊt kh«ng v­ît qu¸ hai lÇn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n chung cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc giao ®¬n gi¸ vµ ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng ®­îc giao vµ ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng thÊp h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. *C¸c doanh nghiÖp ch­a x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng vµ ch­a cã ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc duyÖt th× quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn chØ quyÕt to¸n b»ng tæng sè lao ®éng thùc tÕ sö dông víi hÖ sè møc l­¬ng b×nh qu©n do c¬ quan ®¬n gi¸ quyÕt ®Þnh vµ møc l­¬ng tèi thiÓu chung do ChÝnh phñ quy ®Þnh . - Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc Gi¸m ®èc doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh sau: * ChÊn chØnh c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng, ®Þnh møc lao ®éng, tiÒn l­¬ng tiÒn th­ëng theo ®óng quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. * X©y dùng vµ ®¨ng ký ®Þnh møc lao ®éng theo h­íng dÉn cña Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi. * X©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng vµ c¸c Th«ng b¸o sè tiÒn l­¬ng do ChÝnh phñ quy ®Þnh ®Ó tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt chËm nhÊt vµo quý I cña n¨m kÕ ho¹ch. * Phèi hîp víi ban chÊp hµnh c«ng ®oµn x©y dùng vµ ban hµnh quy chÕ tr¶ l­¬ng, tr¶ th­ëng trong doanh nghiÖp. Quy chÕ nµy ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, g¾n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng víi n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ c«ng viÖc cña tõng ng­êi, khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao. Quy chÕ tr¶ l­¬ng, tr¶ th­ëng ph¶i ®­îc phæ biÕn tíi tõng ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ ph¶i ®¨ng ký cïng víi néi dung lao ®éng t¹i Së lao ®éng- th­¬ng binh vµ x· héi theo quy ®Þnh cña Bé lao ®éng. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt tiÒn l­¬ng t¹i c«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ. II.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ C«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ. II.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn C«ng ty: C«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ ®­îc thµnh lËp ngµy 25 th¸ng 3 n¨m 1968 khi ®ã C«ng ty mang tªn lµ Nhµ m¸y dông cô c¾t gät thuéc Bé c¬ khÝ luyÖn kim. Ngµy 17/8/1970 Nhµ m¸y dông cô c¾t gät ®­îc ®æi tªn thµnh Nhµ m¸y dông cô sè mét. Ngµy 22/5/1993 Bé tr­ëng Bé c«ng nghiÖp nÆng quyÕt ®Þnh thµnh lËp l¹i nhµ m¸y dông cô sè 1 theo quyÕt ®Þnh sè 292 Q§/TCNSDT. Theo quyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Bé c«ng nghiÖp nÆng sè 702/TCCBDT ngµy 12/7/1995, Nhµ m¸y Dông cô sè 1 ®­îc ®æi tªn thµnh C«ng ty Dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ thuéc tæng C«ng ty m¸y thiÕt bÞ c«ng nghiÖp Bé c«ng nghiÖp. Tªn viÕt t¾t cña C«ng ty lµ DUTUDOCO tªn giao dÞch tiÕng anh lµ: Cutting and Measuring tools Co. S¶n phÈm chÝnh cña C«ng ty lµ c¸c lo¹i dông cô c¾t gät kim lo¹i bao gåm bµn ren, taro, mòi khoan, dao phay, dao tiÖn, l­ìi c­a, calÝp víi s¶n l­îng 22 tÊn/n¨m. Ngoµi ra, C«ng ty cßn s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm phôc vô cho nhu cÇu thÞ tr­êng nh­: tÊm sµn chèng tr­ît, neo cÇu, dao c¾t tÊm lîp thanh tr­ît víi s¶n l­îng 200 tÊn/n¨m. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng trªn 30 n¨m víi nhiÒu biÕn ®éng ®Æc biÖt trong thêi buæi kinh tÕ thÞ tr­êng, hµng lo¹t c¸c C«ng ty c¬ khÝ bÞ ®×nh trÖ th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña C«ng ty vÉn duy tr× æn ®Þnh, s¶n phÈm cña C«ng ty vÉn cã tÝn nhiÖm ®èi víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. N¨m 1996 s¶n phÈm cña C«ng ty tiªu thô trong n­íc lµ 79% vµ xuÊt khÈu sang NhËt B¶n lµ 21%. HiÖn nay C«ng ty míi thµnh lËp mét chi nh¸nh ë phÝa Nam vµo th¸ng 3 n¨m 2000 ®Ó b¸n dông cô c¾t nh»m më réng thÞ tr­êng. Bªn c¹nh viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ C«ng ty cßn cã mét trung t©m kinh doanh víi môc ®Ých kinh doanh th­¬ng m¹i vµ cho thuª v¨n phßng nh»m ®¹t hiÖu qu¶ tèi ®a trong kinh doanh vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr­êng. C«ng ty Dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ n»m trªn ®­êng NguyÔn Tr·i thuéc ph­êng Th­îng §×nh QuËn Thanh Xu©n, thµnh phè Hµ Néi tæng diÖn tÝch cña C«ng ty lµ 20000 m2 trong ®ã diÖn tÝch cã m¸i che lµ 11000 m2. C«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­¬ng c¬ khÝ lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc cho nªn nã cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. II.1.2. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý. II.1.2.1. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý. - Tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn. Tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty lµ 453 ng­êi trong ®ã n÷ lµ 143 ng­êi. - Tr×nh ®é chuyªn m«n: Tr×nh ®é ®¹i häc: 66 ng­êi. C«ng nh©n kü thuËt: 329 ng­êi. Trong ®ã: C«ng nh©n bËc 7: 42 ng­êi. C«ng nh©n bËc 6: 84 ng­êi. C«ng nh©n bËc 5: 42 ng­êi. C«ng nh©n bËc 3: 19 ng­êi. C«ng nh©n bËc 2: 3 ng­êi. - Tæ chøc s¶n xuÊt: L·nh ®¹o C«ng ty gåm Gi¸m ®èc, phã Gi¸m ®èc kü thuËt, phã Gi¸m ®èc s¶n xuÊt vµ phã Gi¸m ®èc kinh doanh. C¸c phßng ban nghiÖp vô gåm: + Phßng thiÕt kÕ. + Phßng c«ng nghÖ. + Phßng c¬ ®iÖn. + Phßng KCS. + Phßng kiÕn tróc c¬ b¶n. + Phßng vËt t­. + Phßng hµnh chÝnh qu¶n trÞ. + Tr¹m y tÕ. + Phßng tµi vô. + Phßng kÕ ho¹ch kinh doanh. + Phßng tæ chøc lao ®éng. + Phßng b¶o vÖ. + Trung t©m dÞch vô vËt t­ c«ng nghiÖp. C¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt gåm: + Ph©n x­ëng khëi phÈm. + Ph©n x­ëng c¬ khÝ I. + Ph©n x­ëng c¬ khÝ II. + Ph©n x­ëng dông cô. + Ph©n x­ëng c¬ ®iÖn. + Ph©n x­ëng m¹. + Ph©n x­ëng nhiÖt luyÖn. + Ph©n x­ëng bao gãi. Gi¸m ®èc P.gi¸m ®èc kü thuËt Phßng thiÕt kÕ Phßng c«ng nghÖ Th­ viÖn Phßng c¬ ®iÖn Phßng KCS Kho dông cô Tr¹m biÕn thÕ §o l­êng NghiÖm thu KiÓm tra thÐp Khu xö lý P.gi¸m ®èc s¶n xuÊt Ph©n x­ëng khëi phÈm Ph©n x­ëng c¬ ®iÖn Ph©n x­ëng dông cô Ph©n x­ëng c¬ khÝ I Ph©n x­ëng c¬ khÝ II Ph©n x­ëng m¹ Ph©n x­ëng nhiÖt luyÖn Ph©n x­ëng bao gãi P.gi¸m ®èc kinh doanh KÕ to¸n tr­ëng Phßng tµi vô Phßng vËt t­ Kho kim khÝ Kho ho¸ chÊt Kho t¹p phÈm Phßng hµnh chÝnh Tr¹m y tÕ Kho thµnh phÈm Phßng kÕ ho¹ch KD Phßng tæ chøc lao ®éng Phßng b¶o vÖ S¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý c«ng ty II.1.2.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c phßng ban: * Phßng kÕ ho¹ch kinh doanh: Cã chøc n¨ng nhiÖm vô lµ ®iÒu tra thÞ tr­êng, dù ®o¸n t×nh h×nh tiªu thô, t×m nguån hµng vµ ®èi t¸c ®Ó ký kÕt hîp ®ång. Ngoµi ra cßn c¨n cø vµo c¸c nhu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong C«ng ty ®Ó dù th¶o kÕ ho¹ch sau ®ã tr×nh Gi¸m ®èc duyÖt sau ®ã lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt c¸c ®¬n vÞ phßng ban kh¸c theo kÕ ho¹ch nµy ®i triÓn khai c«ng viÖc theo chøc n¨ng cña ®¬n vÞ m×nh. * Phßng thiÕt kÕ: ThiÕt kÕ s¶n phÈm theo kÕ ho¹ch thiÕt kÕ hiÖu chØnh l¹i thiÕt kÕ cò cho phï hîp vµ cho tiÕt kiÖm, theo dâi viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o theo thiÕt kÕ, thiÕt kÕ thö, kh¶o nghiÖm s¶n phÈm míi, x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chñ ®éng thùc hiÖn kÕ ho¹ch, chñ tr× vµ cïng víi c¸c phßng c«ng nghÖ, c¬ ®iÖn, h­íng dÉn chÕ t¹o s¶n phÈm míi. * Phßng c«ng nghÖ: C¨n cø b¶n vÏ thiÕt kÕ lËp ra quy tr×nh c«ng nghÖ cho s¶n phÈm cÇn s¶n xuÊt, chuÈn bÞ dông cô (dông cô c¾t, dông cô g¸ l¾p). Lo¹i dông cô nµo ch­a cã ph¶i thiÕt kÕ vµ giao cho ph©n x­ëng dông cô s¶n xuÊt. Lo¹i nµo kh«ng s¶n xuÊt ®­îc ph¶i mua ngoµi. Theo dâi viÖc thùc hiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ lËp ra. Cïng víi phßng thiÕt kÕ, c¬ ®iÖn, KCS ®Çu t­ nghiªn cøu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ mü thuËt cho mét sè s¶n phÈm C«ng ty cã dù kiÕn ph¸t triÓn vµ thÞ tr­êng cã nhu cÇu ngoµi ra cßn tham gia tiÕp thÞ b¸n dông cô c¾t vµ t×m viÖc cho C«ng ty. * Phßng c¬ ®iÖn: LËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ thiÕt kÕ ®­îc chi tiÕt thay thÕ giao cho ph©n x­ëng c¬ ®iÖn thùc hiÖn. - Qu¶n lý hÖ thèng ®iÖn ==> gäi lµ qu¶n lý kü thuËt MMTB. * Phßng KCS (kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm) §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng nµy ph¶i kiÓm tra tõ kh©u ®Çu vµo cho ®Õn kh©u ®Çu ra vµ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kiÓm tra thµnh phÈm kiÓm tra mÉu m· bao gãi. * Phßng thiÕt kÕ c¬ b¶n: Söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh ë trong C«ng ty x©y dùng míi c¸c c«ng tr×nh, lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a cho n¨m sau. * Phßng hµnh chÝnh qu¶n trÞ - Th¶o c«ng v¨n, l­u gi÷ vµ vËn chuyÓn c«ng v¨n, qu¶n lý tµi s¶n thuéc vÒ hµnh chÝnh. - C¸c c«ng t¸c t¹p vô… qu¶n lý con - VÖ sinh c«ng céng trong C«ng ty - Qu¶n lý tr¹m y tÕ tr­êng mÇm non - Thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua s¾m vµ trang bÞ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho phßng ban, ph©n x­ëng, gióp Gi¸m ®èc qu¶n lý mét sè hîp ®ång cho thuª nhµ vµ duy tr× tèt ho¹t ®éng cña nhµ trÎ. * Phßng tæ chøc lao ®éng - LËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch vÒ nh©n sù - TuyÓn dông míi vµ ®µo t¹o - Gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é cho c«ng nh©n viªn - §Þnh møc thêi gian lao ®éng - Thanh to¸n tiÒn l­¬ng - Thùc hiÖn c¸c kh©u vÒ b¶o hé lao ®éng * Phßng b¶o vÖ B¶o vÖ chÝnh trÞ, kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng t¸c phßng ch¸y, ch÷a ch¸y thùc hiÖn c«ng t¸c nghÜa vô qu©n sù. * Phßng tµi vô * Phßng vËt t­ - Thu mua vËt t­ - C¨n cø vµo ®Þnh møc vËt t­ vµ nhu cÇu ®Ó cung cÊp vËt t­ cho s¶n xuÊt - Qu¶n lý kho vËt t­ chÝnh - Thèng kª t×nh h×nh nhËp, xuÊt, sö dông vËt t­ II.1.3. Thùc tr¹ng kinh doanh II.1.3.1 KÕt qu¶ kinh doanh Cuèi nh÷ng n¨m 1980 do míi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, s¶n phÈm cña C«ng ty tiªu thô chËm vµ gi¶m sót do tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn thÊp, thiÕt bÞ sö dông ®· qu¸ l©u, s¶n phÈm lµm ra chÊt l­îng ch­a cao so víi hµng nhËp ngo¹i vµ gi¸ thµnh cßn ch­a hîp lý tr­íc t×nh h×nh ®ã C«ng ty ®· nghiªn cøu thay thÕ mét sè thiÕt bÞ cò b»ng thiÕt bÞ míi. Nghiªn cøu c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt do vËy s¶n phÈm cña C«ng ty cã tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ngµy cµng cao. Ngoµi c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng C«ng ty cßn tÝch cùc nghiªn cøu ®­a vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm míi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña thÞ tr­êng, chÝnh nhê nh÷ng kÕt qu¶ ®ã mµ doanh thu cña C«ng ty kh«ng ngõng t¨ng ®ång thêi ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ®­îc ®¶m b¶o h¬n. V× vËy ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña C«ng ty trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· nhanh chãng æn ®Þnh thu nhËp b×nh qu©n ng­êi lao ®éng ngµy cµng t¨ng. B¶ng d­íi ®©y tr×nh bµy kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty tõ n¨m 1997 ®Õn nay. STT Tªn chØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 1997 1998 1999 2000 2001 1 Doanh thu TriÖu ®ång 9830 1066 12521 15500 16040 2 Nép ng©n s¸ch TriÖu ®ång 458 474 502 515 606 3 L·i TriÖu ®ång 169 230 241 274 286 4 Thu nhËp b×nh qu©n Ngh×n ®ång 687 690 710 790 860 II.1.3.2. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n * Nh÷ng thuËn lîi - VÒ con ng­êi: Trong C«ng ty c¸n bé c«ng nh©n viªn cã sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ cao, mÆt kh¸c do ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy mét ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh t¹o ra t©m lý an t©m phÊn khëi cho ng­êi lao ®éng do vËy ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i trong s¶n xuÊt vµ thi ®ua. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn h¬n 30 n¨m cïng víi sù quan t©m cña l·nh ®¹o C«ng ty trong viÖc ®µo t¹o, båi d­ìng tay nghÒ cho nªn tay nghÒ cña c«ng nh©n trong C«ng ty rÊt cao. - VÒ thÞ tr­êng: Do cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t­¬ng ®èi l©u dµi cho nªn C«ng ty cã rÊt nhiÒu kh¸ch hµng ®Æc biÖt do s¶n phÈm cña C«ng ty cã chÊt l­îng cao vµ gi¸ c¶ hîp lý nªn C«ng ty rÊt ®­îc tÝn nhiÖm trªn thÞ tr­êng, mÆt kh¸c do sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc cho nªn c¸c nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm cña C«ng ty t¨ng vµ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó C«ng ty më réng s¶n xuÊt t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. * Nh÷ng khã kh¨n : - HÇu hÕt m¸y mãc thiÕt bÞ trong C«ng ty ®· l¹c hËu do vËy hao phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu, tèn lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm bÞ ¶nh h­ëng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ lín. - ThÞ tr­êng cã nhiÒu thuËn lîi song ngµy cµng cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh nhÊt lµ c¸c ®¬n vÞ trong qu©n ®éi. II.2. Thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt tiÒn l­¬ng t¹i c«ng ty dông cô c¾t vµ ®o l­êng c¬ khÝ. II.2.1. H×nh thøc tr¶ l­¬ng trong C«ng ty Tuú theo tõng ®èi t­îng, c«ng viÖc trong C«ng ty ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng kh¸c nhau. Trong C«ng ty cã c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng nh­ sau * H×nh thøc tr¶ c«ng theo s¶n phÈm C«ng ty ¸p dông h×nh thøc nµy ®èi víi nh÷ng lo¹t s¶n phÈm nhiÒu vµ æn ®Þnh vµ ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt nh÷ng lo¹t s¶n phÈm nhiÒu vµ æn ®Þnh t¹o ra sù chñ ®éng trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, C«ng ty x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng dùa trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng, viÖc tÝnh ®Þnh møc lao ®éng c¨n cø vµo hao phÝ lao ®éng thùc tÕ vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm cña C«ng ty ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn, do thiÕt bÞ m¸y mãc cña C«ng ty l¹c hËu cho nªn cã sù hao phÝ lín vÒ søc lao ®éng trong qu¸ tr×nh tÝnh ®Þnh møc lao ®éng còng ph¶i c¨n cø vµo yÕu tè nµy, ®©y chÝnh lµ yÕu tè lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong C«ng ty v× chi phÝ lao ®éng trong c¬ cÊu gi¸ thµnh t¨ng vµ ®Èy gi¸ thµnh t¨ng lªn. * H×nh thøc tr¶ l­¬ng kho¸n gän C«ng ty ¸p dông h×nh thøc nµy ®èi víi nh÷ng hµng ®¬n chiÕc kh«ng æn ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng míi, nh÷ng mÆt hµng míi ph¸t sinh víi sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ vµ ngoµi kÕ ho¹ch C«ng ty ¸p dông h×nh thøc nµy ®Ó s¶n xuÊt kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu nhanh chãng cña kh¸ch hµng. * H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian C«ng ty ¸p dông h×nh thøc nµy ®èi víi s¶n xuÊt dông cô, söa ch÷a vµ khèi phßng ban. §èi víi s¶n xuÊt dông cô do c«ng viÖc phøc t¹p vµ l¹i kh«ng th­êng xuyªn cho nªn ®Ó ®¶m b¶o thu nhËp vµ tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo quy ®Þnh, söa ch÷a bao gåm c¶ b¶o d­ìng m¸y mãc, kh«i phôc vµ n©ng c«ng suÊt cña m¸y. TÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã kh«ng thÓ tÝnh ®Þnh møc lao ®éng vµ x¸c ®Þnh khèi l­îng c«ng viÖc chÝnh x¸c ®Ó ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm vµ theo kho¸n ®­îc cho nªn ph¶i ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian ®Ó ®¶m b¶o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §èi víi khèi phßng ban, khèi nµy do tÝnh chÊt lao ®éng lµ lao ®éng gi¸n tiÕp cho nªn kh«ng thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng kh¸c ngoµi h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian viÖc tr¶ l­¬ng theo thêi gian c¨n cø vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý c¸c mÆt, ngoµi ra doanh nghiÖp Nhµ n­íc tr¶ l­¬ng cho c¸n bé qu¶n lý c¨n cø vao h¹ng doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c tiªu chÝ do Nhµ n­íc quy ®Þnh. II.2.2. Thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng II.2.2.1. Thang l­¬ng Theo nguyªn t¾c lµm theo c«ng viÖc g× th× h­ëng l­¬ng theo c«ng viÖc ®ã, cho nªn trong C«ng ty do ®Æc ®iÓm c«ng viÖc kh«ng cã sù ph©n chia tû mû ®é phøc t¹p theo thang tõ mét ®Õn b¶y ®Ó t­¬g øng víi bËc thî cña c«ng nh©n mµ c«ng viÖc th­êng chØ ë lo¹i bËc 3 do vËy c«ng nh©n c¸c bËc ®Òu lµm ë møc c«ng viÖc nµy vÝ dô c«ng nh©n bËc 2 hoÆc bËc 3 còng cã thÓ lµm ®­îc viÖc bËc 4 vµ c«ng nh©n bËc 5, bËc 6 còng lµm c«ng viÖc bËc 4 cho nªn cã hÖ sè l­¬ng nh­ nhau nh­ng c«ng nh©n bËc cao ®­îc phô cÊp thªm mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tû lÖ víi l­¬ng tèi thiÓu hµng th¸ng gäi lµ phô cÊp ng­êi cã tay nghÒ cao ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tù häc tËp ®Ó n©ng cao tay nghÒ. Hµng th¸ng c¨n cø vµo hÖ sè l­¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc sau ®ã nh©n víi l­¬ng tèi thiÓu ra tiÒn l­¬ng hµng th¸ng mét c«ng nh©n nhËn ®­îc, ®ång thêi còng c¨n cø vµo tiÒn l­¬ng nµy doanh nghiÖp c©n ®èi gi÷a tiÒn l­¬ng nµy víi tiÒn l­¬ng tÝnh theo ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ë h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm ®Ó ®¶m b¶o ¨n khíp víi nhau gi÷a tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn l­¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc. II.2.2.2. B¶ng l­¬ng Trong C«ng ty kh«ng ¸p dông b¶ng l­¬ng II.2.3. Quü l­¬ng, nguån h×nh thµnh quü tiÒn l­¬ng vµ sö dông quü tiÒn l­¬ng cña C«ng ty II.2.3.1. Quü l­¬ng: tæng quü tiÒn l­¬ng trong C«ng ty ®­îc h×nh thµnh tõ 3 nguån ®ã lµ: quü tiÒn l­¬ng tõ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, quü tiÒn l­¬ng tõ kinh doanh vËt t­ hµng ho¸ vµ quü tiÒn l­¬ng tõ cho thuª nhµ. §Ó thÊy ®­îc quü tiÒn l­¬ng t­¬ng quan víi c¸c chØ tiªu kh¸c trong doanh nghiÖp sau ®©y lµ b¶ng t×nh h×nh thùc hiÖn lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp n¨m 2000. STT ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh KÕ ho¹ch ®­îc duyÖt Thùc hiÖn 1 2 3 4 5 1 ChØ tiªu s¶n xuÊt 1000® 15.500.000 14.743.527 * Tæng doanh sè - Trong ®ã + S¶n xuÊt c«ng nghiÖp - 11.500.000 9.698.422 + Kinh doanh vËt t­ vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ - 3.000.000 4.071.253 + Cho thuª nhµ - 1.000.000 973.852 * Tæng chi cã c¶ l­¬ng - 15.400.000 14.574.799 * Tæng c¸c kho¶n nép Ng©n s¸ch - 443.000 688.877 ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • doc29092.doc
Tài liệu liên quan