Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển

Tài liệu Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển: ... Ebook Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển

doc79 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1266 | Lượt tải: 1download
Tóm tắt tài liệu Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Nhµ n­íc ®· chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu coi xuÊt khÈu lµ tiÒn ®Ò ®Ó c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, lµ mòi nhän cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ cña n­íc ta. Trong ®ã, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam lµ mét phÇn quan träng cña chiÕn l­îc nµy bëi ý nghÜa vµ vai trß quyÕt ®Þnh cña nã ®èi víi viÖc t¨ng hoÆc gi¶m tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu nãi riªng vµ nguån thu ng©n s¸ch nãi chung. Do vËy, viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta nh»m ph¸t huy tèi ®a vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®· ®ang vµ sÏ lµ nhiÖm vô ­u tiªn hµng ®Çu cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tõ n¨m 1991 ®Õn nay, viÖc “ x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc” cña ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu b­íc ®Çu. Chóng ta ®· cã mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu gi÷ vai trß quan träng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ g¹o, cµ phª, h¹t tiªu... víi kim ng¹ch hµng tr¨m triÖu USD. MÆc dï c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc nh­ng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ mÊt c©n ®èi, tû träng c¸c mÆt hµng th« hoÆc s¬ chÕ vÉn cßn cao, tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn láng lÎo. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu t¨ng tr­ëng, xuÊt khÈu víi tèc ®é nhanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ n­íc ta x©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi cµng nhiÒu, æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c, ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, chóng ta ph¶i nhanh chãng nh×n nhËn, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh»m ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng tån t¹i ®ã. §Ó gãp phÇn ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n, kh¸ch quan vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ho¹t ®éng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam ®¹t hiÖu qu¶ cao, em ®· chän ®Ò tµi: “X©y dùng c¸c mÆt hµng xu¸t khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam: thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn.” lµ ®Ò tµi cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Trong bµi viÕt, em xin tr×nh bµy c¸c néi dung: · Ch­¬ng I: Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. · Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. · Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p x©y dùng, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ tr×nh bµy, do kiÕn thøc hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, khiÕm khuyÕt. RÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn chØnh h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o NguyÔn Hoµng ¸nh ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ truyÒn ®¹t cho em nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u ®Ó em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Hµ néi, th¸ng 5 n¨m 2003 Sinh viªn Nghiªm ThÞ Thu Hµ Ch­¬ng 1 Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam Kh¸i qu¸t chung vÒ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam 1. Mét sè quan ®iÓm vÒ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc Cho ®Õn nay vÉn ch­a cã mét ®Þnh nghÜa nµo thèng nhÊt ë ph¹m vi quèc tÕ. Tuy nhiªn, trong qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt khÈu, mçi quèc gia th­êng chia hµng xuÊt khÈu lµm 3 lo¹i: Hµng chñ lùc, hµng quan träng vµ hµng thø yÕu. Nh×n chung, ng­êi ta hiÓu r»ng hµng chñ lùc lµ lo¹i hµng chiÕm tû träng lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu quèc gia do cã thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong n­íc thuËn lîi, ®¹t hiÖu qu¶ cao. Hµng quan träng lµ hµng kh«ng chiÕm tû träng lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu, nh­ng ®èi víi tõng thÞ tr­êng, tõng ®Þa ph­¬ng l¹i cã vÞ trÝ quan träng. Hµng thø yÕu lµ hµng xuÊt khÈu mµ kim ng¹ch cña chóng th­êng nhá(1) Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng - GS.TS. Bïi Xu©n L­u (trang 232). . Sù ph©n lo¹i nµy dùa trªn tiªu chÝ tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mÆt hµng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, nh­ng tû träng nµy cô thÓ lµ bao nhiªu ®Ó coi mét mÆt hµng lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc l¹i kh«ng ®­îc thèng nhÊt gi÷a c¸c quèc gia. Tuú tõng quèc gia vµ ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau, tû träng nµy ®­îc ®­a ra kh¸c nhau. Mét sè nhµ nghiªn cøu tõng cho r»ng tû träng cña mÆt hµng ®­îc coi lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc khi nã chiÕm Ýt nhÊt 25% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia. ë ViÖt Nam, ®Çu thËp kû 90, ng­êi ta ®· cho r»ng viÖc x¸c ®Þnh nµy kh«ng dùa theo tû träng mµ l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ mét mÆt hµng Ýt ra lµ ph¶i ®¹t 100 triÖu USD míi trë thµnh mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Cßn theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ t¹i ViÖn Qu¶n lý xuÊt khÈu c«ng nghÖ, Tr­êng ®¹i häc Berkeley-Mü, th× kh«ng thÓ ®­a ra mét tû träng cô thÓ trong kh¸i niÖm hµng xuÊt khÈu chñ lùc, mµ viÖc nh×n nhËn mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc c¨n cø vµo l­îng USD lín (“Large USD volume”) trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Nh­ vËy cã nghÜa lµ kh«ng cã mét c¸ch nh×n hoµn toµn gièng nhau vÒ tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mét mÆt hµng chñ lùc trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ë tÊt c¶ c¸c quèc gia, song nh×n chung cã thÓ nhËn thÊy r»ng mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cÇn ph¶i cã 3 yÕu tè c¬ b¶n sau: - Cã thÞ tr­êng æn ®Þnh, lu«n c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng ®ã trong mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi. - Cã nguån lùc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt víi chi phÝ thÊp ®Ó thu ®­îc lîi trong bu«n b¸n. - Cã l­îng kim ng¹ch lín vµ mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia.(2) Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng trang 233). YÕu tè thø ba lµ mét yÕu tè quan träng, nã lµ mét c¬ së ®Ó dÔ dµng nhËn biÕt mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc vµ ®Ó ph©n biÖt nã víi nh÷ng mÆt hµng kh«ng chñ lùc. Tuy nhiªn, vÞ trÝ cña mÆt hµng chñ lùc kh«ng ph¶i lµ vÜnh viÔn. Mét mÆt hµng ë thêi ®iÓm nµy cã thÓ ®­îc coi lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc, nh­ng ë thêi ®iÓm kh¸c th× kh«ng. 2. ý nghÜa vµ tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 2.1. Lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, gãp phÇn lµm t¨ng ng©n s¸ch Song song víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, xuÊt khÈu ®· lu«n ®­îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n vµ hÕt søc quan träng, lµ ph­¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ quèc gia ph¸t triÓn nãi chung, ph­¬ng tiÖn chÝnh ®Ó t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt tiªu dïng nãi riªng, gãp phÇn thanh to¸n dÇn nî n­íc ngoµi. Nh­ trªn ®· nãi, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi kim ng¹ch xuÊt khÈu. Th«ng th­êng, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc chiÕm 5- 10% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu quèc gia, cã mÆt hµng thËm chÝ chiÕm h¬n 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, vÝ dô nh­ kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« ViÖt Nam n¨m 2000 chiÕm tíi 23% (=3,3 tû USD/14,308 tû USD) tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam. Cã thÓ thÊy, kim ng¹ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña mét quèc gia chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia ®ã. VÝ dô nh­ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña 9 mÆt hµng chñ lùc cña §µi Loan chiÕm tíi 67,8% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo n¨m 1990(3) "§µi Loan- nÒn kinh tÕ siªu tèc vµ bøc tranh cho thÕ kû sau”- NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1997. . Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc t¨ng m¹nh sÏ lµ mét nguån quan träng lµm t¨ng tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia. Do vËy, nÕu n­íc nµo cã ®­îc mét c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc phï hîp nhÊt víi n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ®ã sÏ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nghÜa lµ thu ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ tõ ®ã dÉn tíi gãp phÇn lµm t¨ng ng©n s¸ch. Bªn c¹nh ®ã, viÖc kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng còng t¹o ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¸n c©n th­¬ng m¹i. 2.2. Më réng quy m« s¶n xuÊt trong n­íc, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH- H§H ViÖc x¸c ®Þnh râ ®­îc c¬ cÊu, sè l­îng vµ danh s¸ch cô thÓ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc sÏ gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Ò ra nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn t¹i nh­ quy ho¹ch, më réng quy m« c¸c vïng s¶n xuÊt nh»m ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy bëi mçi mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc th­êng cã khèi l­îng xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch lín. Tõ ®ã, c¬ cÊu kinh tÕ còng chuyÓn dÞch theo h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ ®Ó phôc vô ®¾c lùc cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× nÒn s¶n xuÊt cµng ph¶i ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. Ngµy nay, cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi c¬ cÊu kinh tÕ cña mét quèc gia: Thø nhÊt: XuÊt khÈu chØ lµ ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt v­ît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Tr­êng hîp nµy ®èi víi ViÖt Nam, do nÒn kinh tÕ l¹c hËu chËm ph¸t triÓn, cung cßn nhá h¬n cÇu. NÕu chØ chê ë sù “thõa ra ” cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cßn rÊt nhá bÐ vµ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu vµo viÖc thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt lµ hÇu nh­ kh«ng cã. Thø hai: Coi thÞ tr­êng vµ ®Æc biÖt thÞ tr­êng thÕ giíi lµ h­íng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt (quan ®iÓm ®ã xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt) hay nãi c¸ch kh¸c, ®Êt n­íc sÏ h×nh thµnh nh÷ng ngµnh kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Nh÷ng ngµnh kinh tÕ ®ã ph¶i cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó hµng ho¸ khi tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi cã ®ñ søc c¹nh tranh vµ mang l¹i lîi Ých cho quèc gia.(4) Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, trang 223. Theo quan ®iÓm nµy, ®©y chÝnh lµ gi¶i ph¸p lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ theo chiÒu h­íng cã lîi h¬n, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. ChÝnh phñ ViÖt Nam nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy theo c¸ch thø hai. X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc tr­íc hÕt chÝnh lµ viÖc lùa chän s¶n phÈm xuÊt khÈu quèc gia, mµ viÖc lùa chän nµy dùa trªn hai c¬ së: - CÇu vÒ s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng quèc tÕ; - Lîi thÕ c¹nh tranh cã thÓ t¹o ra ®­îc trong ®iÒu kiÖn nguån lùc quèc gia trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. C¬ së lùa chän thø nhÊt nµy nãi kh¸c ®i chÝnh lµ quan ®iÓm thø hai tr×nh bµy ë trªn. V× vËy, x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng cã lîi h¬n, quy m« s¶n xuÊt hiÖu qu¶ h¬n. Bªn c¹nh ®ã, yÕu tè lîi thÕ c¹nh tranh cña mét quèc gia kh«ng chØ dùa vµo nguån lùc quèc gia cã s½n mµ ph¶i t¹o ra c¸c lîi thÕ, tÊt nhiªn ph¶i ®Þnh h­íng vµ ®Çu t­ dµi h¹n. §Æc biÖt, lîi thÕ c¹nh tranh cña bÊt kú quèc gia nµo còng lu«n trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn. V× vËy, c¬ cÊu xuÊt khÈu theo mÆt hµng còng ph¶i thay ®æi. TÝnh quy luËt cña sù thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc lµ chuyÓn dÇn tõ s¶n phÈm sö dông nhiÒu lao ®éng rÎ kh«ng cÇn tay nghÒ cao nh­ s¶n phÈm dÖt, may, giÇy da... sang c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu sö dông nhiÒu lao ®éng cã tay nghÒ chuyªn m«n giái nh­ ngµnh ho¸ chÊt, s¾t thÐp, ®iÖn tö, « t«... , cuèi cïng lµ chuyÓn sang s¶n phÈm cã hµm l­îng vèn vµ c«ng nghÖ cao nh­ c¬ khÝ chÝnh x¸c, tù ®éng ho¸, thiÕt bÞ viÔn th«ng, tin häc, hµng ®iÖn tö nghe nh×n cao cÊp... ChÝnh quy luËt cña sù thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc nµy lµ yÕu tè quan träng kÐo theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH, H§H. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét vai trß cã ý nghÜa hÕt søc lín lao cña viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Vai trß nµy mÆc dï kh«ng thÓ l­îng ho¸ ®­îc thµnh tiÒn song sù t¸c ®éng cña nã ®èi víi mét nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ang trong qu¸ tr×nh CNH- H§H nh­ ViÖt Nam lµ v« cïng to lín. 2.3. T¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó më réng vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i Bµn vÒ kh¸i niÖm quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, song to¸t lªn mét ý chÝnh lµ “Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ th­¬ng m¹i- kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt... gi÷a mét quèc gia nµy víi quèc gia kh¸c”. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i bao gåm c¸c h×nh thøc sau: XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ h÷u h×nh. §Çu t­ quèc tÕ Du lÞch- dÞch vô (vËn t¶i ®­êng biÓn, hµng kh«ng, bé, b¶o hiÓm...) XuÊt khÈu søc lao ®éng. Hîp t¸c khoa häc kü thuËt - hîp t¸c s¶n xuÊt - hîp t¸c tµi chÝnh...(5) T¹p chÝ Céng s¶n sè 14 (7/2001), trang 25. C¸c h×nh thøc nµy cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. VÝ dô nh­, khi xuÊt khÈu ph¸t triÓn sÏ cã ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, GDP t¨ng, s¶n xuÊt më réng, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng... t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, hÊp dÉn, do ®ã kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. XuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc lµ mét bé phËn lín cÊu thµnh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung, cho nªn nã còng thùc hiÖn chøc n¨ng quan träng ®ã. Thªm n÷a, viÖc ph¸t triÓn mét ngµnh hµng xuÊt khÈu chñ lùc th­êng ®i liÒn víi viÖc lªn kÕ ho¹ch, ®Þnh h­íng cã quy m« vµ nhiÒu triÓn väng chøng tá ®ã lµ mét ngµnh hµng cã søc c¹nh tranh cao, ®iÒu nµy sÏ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo. 2.4. T¹o ®iÒu kiÖn gi÷ v÷ng, æn ®Þnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu Víi nhËn thøc r»ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ con chñ bµi trong nÒn ngo¹i th­¬ng quèc gia, lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, nªn c¸c quèc gia th­êng ®­a ra nh÷ng chiÕn l­îc, ®Þnh h­íng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, ®Çu t­ khoa häc kü thuËt... ®Ó ph¸t triÓn ngµnh hµng trong n­íc, n©ng cao chÊt l­îng, mÉu m·, chñng lo¹i mÆt hµng, nhê thÕ mµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña mét quèc gia cã thÓ th©m nhËp vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh t¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi, hay nãi kh¸c ®i nã gãp phÇn gi÷ v÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Mét hÖ qu¶ tÝch cùc cña t¸c dông nµy lµ sù cñng cè vÞ trÝ cña mÆt hµng xuÊt khÈu ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi sÏ t¹o nªn mét uy tÝn quèc gia trªn thÞ tr­êng ®ã, do ®ã kÐo theo sù xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng kh¸c sang thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®ã. Nh­ vËy, viÖc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc kh«ng chØ gi÷ v÷ng thÞ tr­êng cho mÆt hµng ®ã mµ cßn gãp phÇn më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. 2.5. Thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng trong n­íc, më réng vµ lµm phong phó thÞ tr­êng néi ®Þa X©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc tèt sÏ ph¸t triÓn m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÉn ®Õn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao møc sèng cña ng­êi d©n tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng trong n­íc theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, nhÊt lµ ®èi víi mét n­íc cã tû lÖ d©n sè s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cao nh­ ViÖt Nam. Møc sèng cña ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn sÏ lµm cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong n­íc s«i ®éng h¬n vµ lµm phong phó thÞ tr­êng néi ®Þa h¬n. Tuy nhiªn, trong nhiÒu tr­êng hîp, mét sè quèc gia cã l­îng nhËp khÈu lín, cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh ®· lîi dông nh÷ng ý nghÜa tÝch cùc cña mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®Ó g©y ¸p lùc vÒ kinh tÕ ®èi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu nh­ b¾t ph¶i më réng thÞ tr­êng cho mét sè lo¹i hµng ho¸ cña n­íc m×nh sang thÞ tr­êng cña n­íc xuÊt khÈu víi mét mét møc thuÕ suÊt ­u ®·i, trõng ph¹t kinh tÕ...®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn, tõ ®ã g©y ¸p lùc vÒ mÆt chÝnh trÞ. VÝ dô cô thÓ lµ c¸c cuéc chiÕn tranh kinh tÕ vÒ chuèi, cacao gi÷a mét sè n­íc Ch©u Phi, Nam Mü vµ Hoa Kú, chiÕn tranh vÒ thÐp gi÷a Nga vµ Mü... Tãm l¹i, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ mang tÝnh tÊt yÕu ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn theo chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu. 3. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay §Õn nay, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 160 n­íc vµ vïng l·nh thæ, cã hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi trªn 70 n­íc mµ gÇn ®©y nhÊt lµ viÖc ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Hoa Kú. Riªng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu chóng ta ®· cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. Trong 10 n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 5,6 lÇn, tõ 2,4 tû USD n¨m 1990 lªn 14,308 tû USD n¨m 2000, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 18,4%. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu còng cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc theo h­íng t¨ng dÇn tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn. NÕu nh­ hµng nguyªn liÖu th« n¨m 1991 chiÕm trªn 92% th× nay chØ cßn chiÕm kho¶ng 60% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Hµng chÕ biÕn ( trong ®ã cã hµng chÕ t¹o) n¨m 1991 chiÕm kho¶ng 8%, n¨m 1999 t¨ng lªn kho¶ng 40%; nhãm hµng n«ng -l©m - thuû h¶i s¶n n¨m 1991 chiÕm 53% ®Õn nay xuèng cßn 36,5%; nhãm hµng tiÓu thñ c«ng nghiÖp n¨m 1991 chiÕm 47% ®· t¨ng lªn 63,5% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002. B¶ng 1:Danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt Nam Sè TT MÆt hµng 1991- 1992 1993 1994- 1995 1996 1997- 1998 1999 ®Õn nay 1 G¹o X X X X X X 2 DÇu th« X X X X X X 3 Thuû s¶n X X X X X X 4 DÖt may X X X X X X 5 Cµ phª X X X X X 6 Giµy dÐp X X X X 7 Cao su X X X X 8 Than ®¸ X X X 9 §iÖn- ®iÖn tö X X 10 H¹t ®iÒu X 11 H¹t tiªu X 12 Thñ c«ng mü nghÖ X 13 Rau qu¶ X Nguån : B¸o c¸o cña Bé th­¬ng m¹i 2002 Vµ ®iÒu cã ý nghÜa h¬n c¶ lµ danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®ang ®­îc më réng vµ thùc sù ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng h¬n trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ chç chØ cã 4 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (dÇu th«, thuû s¶n, g¹o, dÖt may) cã kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn 100 triÖu USD n¨m 1991-1992, n¨m 1993 ®· cã 5 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (thªm cµ phª), n¨m 1994-1995 cã 7 mÆt hµng ( thªm giµy dÐp vµ cao su), n¨m 1996 cã 8 (thªm than ®¸), n¨m 1997-1998 cã 10 mÆt hµng ( thªm ®å ®iÖn tö vµ h¹t ®iÒu) vµ tõ n¨m 1999 ®Õn nay danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt Nam ®· më réng thµnh 13 mÆt hµng ( thªm h¹t tiªu, , hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ rau qu¶). II. Mét sè tån t¹i trong xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay C«ng cuéc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta trong vßng 15 n¨m qua ®· giµnh ®­îc nhiÒu th¾ng lîi cã tÝnh chiÕn l­îc, t¹o tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn ®Ó n­íc ta héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo nh÷ng thµnh tùu to lín, rÊt quan träng mµ toµn §¶ng, toµn d©n ®· giµnh ®­îc trong thêi kú ®æi míi nãi chung vµ trong h¬n m­êi n¨m qua nãi riªng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc vÉn cßn bÞ h¹n chÕ do nh÷ng tån t¹i sau: N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cßn kÐm 1.1. N¨ng lùc c¹nh tranh kh«ng æn ®Þnh N¨ng lùc c¹nh tranh nãi chung ®­îc thÓ hiÖn trªn 3 cÊp ®é: quèc gia, doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm. Mét quèc gia ®¹t ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh nÕu nh÷ng doanh nghiÖp cña n­íc ®ã x©y dùng ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh. V× chÝnh doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶i quèc gia c¹nh tranh vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. Doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh th«ng qua ho¹t ®éng ®æi míi s¸ng t¹o. §iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp x©y dùng ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh vµ thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi tËp trung vµo 4 yÕu tè chÝnh: yÕu tè s¶n xuÊt (vÞ thÕ cña quèc gia trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nh­ lao ®éng cã tay nghÒ vµ c¬ së h¹ tÇng), nhu cÇu thÞ tr­êng (nh÷ng kh¸ch hµng tinh tÕ vµ khã tÝnh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa), liªn kÕt ngµnh vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn, c¬ cÊu cña doanh nghiÖp vµ m«i tr­êng c¹nh tranh. Theo ®¸nh gi¸ cña DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi - World Economic Forum (WEF), thø h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam trong b¶ng xÕp h¹ng qua c¸c n¨m nh­ sau: B¶ng 2: XÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam tõ 1998-2002 STT N¨m xÕp h¹ng Thø h¹ng Sè quèc gia ®­îc xÕp h¹ng 1 1998 39 53 2 1999 48 59 3 2000 53 59 4 2001 62 75 5 2002 60 80 Nguån : B¸o c¸o cña ¤ng §inh V¨n ¢n, ViÖn tr­ëng ViÖn Qu¶n lý kinh tÕ Trung ¦¬ng, t¹i héi nghÞ triÓn khai NghÞ quyÕt 07 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy 6-7/5- 2002 t¹i Hµ Néi. Sè liÖu thèng kª trªn cho thÊy søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn thÊp, cã xu h­íng ngµy cµng sôt gi¶m. Trong b¸o c¸o c¹nh tranh toµn cÇu 2002-2003 ®­îc WEF c«ng bè ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña 80 n­íc vµ l·nh thæ, ViÖt Nam ë trong nhãm 20 n­íc ®øng cuèi víi vÞ trÝ 60 vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh hiÖn t¹i vµ 65 vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong 5 ®Õn 8 n¨m s¾p tíi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ hµng ho¸ ViÖt Nam c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cßn rÊt kÐm, nhÊt lµ nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh, ®ßi hái chÊt l­îng cao. VÞ trÝ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam thÊp lµ do hÇu hÕt c¸c chØ sè thµnh phÇn ®Òu thÊp. C¸c chØ sè thÊp nhÊt cña ViÖt nam lµ 74 (c«ng nghÖ th«ng tin), 68 (c«ng nghÖ vµ tham nhòng), 67 (chiÕn l­îc vµ ho¹t ®éng doanh nghiÖp). §Æc biÖt sè liÖu vÒ chiÕn l­îc vµ ho¹t ®éng doanh nghiÖp lµ chØ tiªu quan träng thÓ hiÖn sù ho¹t ®éng l©u dµi cña doanh nghiÖp. ChiÕn l­îc ho¹t ®éng l©u dµi cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn tÇm nh×n chiÕn l­îc cña doanh nghiÖp. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu ch­a cã mét chiÕn l­îc kinh doanh l©u dµi, cã tÇm nh×n chiÕn l­îc mµ chñ yÕu lµm theo c¸ch “¨n xæi ë th×”. 1.2. NhËn thøc h¹n chÕ, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng thÕ giíi Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam cßn thÊp lµ do nhËn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ sù cÇn thiÕt cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. §a sè c¸c doanh nghiÖp ch­a biÕt c¸c luËt lÖ c¹nh tranh quèc tÕ, yÕu vÒ tiÕp cËn thÞ tr­êng, thiÕu th«ng tin vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng, c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cßn thÊp. Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, khi mµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái cña bÊt kú quèc gia nµo. §iÒu nµy cã nghÜa lµ sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ thËm chÝ lµ ë c¶ thÞ tr­êng trong n­íc ngµy cµng trë nªn khèc liÖt h¬n rÊt nhiÒu th× cßn nhiÒu doanh nghiÖp vÉn ch­a cã tinh thÇn chuÈn bÞ cao. NhiÒu doanh nghiÖp ch­a n¾m th«ng tin vÒ héi nhËp. Theo b¸o c¸o cña Ban kinh tÕ Trung ­¬ng th× cã 16% doanh nghiÖp ®­îc hái kh«ng biÕt th«ng tin vÒ héi nhËp, 50% doanh nghiÖp kh«ng cã th«ng tin vÒ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü. Nh÷ng bÊt cËp trªn ®· h¹n chÕ kh«ng Ýt c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tiÕp thÞ... NhiÒu doanh nghiÖp cßn thô ®éng tr«ng chê vµ thiÕu nh÷ng chiÕn l­îc dµi h¹n vµ trung h¹n vÒ thÞ tr­êng, vÒ mÆt hµng. Ph­¬ng thøc kinh doanh xuÊt, nhËp khÈu vÒ nhiÒu mÆt cßn l¹c hËu so víi thÕ giíi, riªng vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö míi ®ang ë giai ®o¹n ®Çu. Cô thÓ, trong n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o t¨ng 64% vÒ l­îng nh­ng kim ng¹ch gi¶m 8,5%, cµ phª xuÊt khÈu t¨ng 29% nh­ng kim ng¹ch gi¶m 20%, h¹t tiªu t¨ng 62% vÒ l­îng, kim ng¹ch gi¶m 28%. Mét sè liÖu cña trung t©m kinh tÕ ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng cho thÊy, trong gÇn 1000 doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng, chØ cã kho¶ng 50 doanh nghiÖp (5%) cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ. 1.3. Th­¬ng hiÖu hµng ho¸ cßn thiÕu vµ yÕu NhiÒu mÆt hµng cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­ cµ phª, tr¸i c©y, g¹o chÊt l­îng kh«ng thua kÐm g× so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ng kh«ng c¹nh tranh ®­îc do chóng ta ch­a x©y dùng ®­îc th­¬ng hiÖu riªng cho hµng ho¸ “made in VietNam” hoÆc nÕu cã th× còng rÊt nhá bÐ vµ cßn bÞ mÊt th­¬ng hiÖu. §iÓn h×nh lµ mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ph¶i chÞu chi phÝ kh«ng nhá ®Ó sang n­íc ngoµi ®ßi th­¬ng hiÖu nh­ Cµ phª Trung Nguyªn, thuèc l¸ Vinataba...Th­¬ng hiÖu hµng ViÖt Nam Ýt ®­îc biÕt ®Õn nªn chØ lµ hµng cÊp hai ®­îc mét sè n­íc trung gian nhËp khÈu vÒ sau ®ã hä t¸i xuÊt víi tªn tuæi nh·n m¸c cña hä. VÝ dô nh­ Singapore nhËp hÇu hÕt c¸c lo¹i thuû s¶n ViÖt Nam, §µi Loan lµ n­íc nhËp khÈu chÝnh c¸ ngõ ®¹i d­¬ng cña ta ®Ó xuÊt sang NhËt B¶n. §iÒu nµy cßn cã thÓ thÊy qua viÖc hiÖn nay ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu g¹o nhiÒu thø hai thÕ giíi nh­ng h¹t g¹o cña chóng ta vÉn ch­a cã mét c¸i tªn gäi chÝnh thøc trong khi ®ã g¹o cña Th¸i Lan ®· ®­îc ®¨ng ký b¶o hé trªn toµn thÕ giíi. 1.4. Ho¹t ®éng qu¶ng b¸ vµ giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm ch­a ®¹t hiÖu qu¶ Ho¹t ®éng giíi thiÖu th«ng tin vµ qu¶ng b¸ vÒ s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt nam cßn yÕu vµ thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp kh«ng cã hoÆc thiÕu c¸n bé giái, cã n¨ng lùc ph©n tÝch vµ dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng nhÊt lµ tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó cã ®­îc nh÷ng ®Þnh h­íng vµ chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp víi tõng giai ®o¹n vµ thêi kú. Mét sè doanh nghiÖp nÕu cã m¹nh d¹n tham gia c¸c triÓn l·m, héi chî quèc tÕ ë n­íc ngoµi th× chØ giíi thiÖu hµng ho¸ cña m×nh mét c¸ch ©m thÇm t¹i gian hµng mµ ch­a biÕt khuyÕch tr­¬ng mÆt hµng vµ t¹o ra sù bÊt ngê, thu hót ng­êi tiªu dïng còng nh­ c¸c nhµ nhËp khÈu, h·ng ph©n phèi lín cña n­íc b¹n. C¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o th× ®¬n ®iÖu tÎ nh¹t vµ hÇu nh­ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ mong muèn. 2. N¨ng suÊt, chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu ch­a cao vµ kh«ng æn ®Þnh ViÖt Nam ®ang h­íng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo h­íng tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu song do quy m« s¶n xuÊt cßn nhá, manh món, kh«ng tËp trung, ch­a cã sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu nªn n¨ng suÊt thÊp vµ chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh ( nhÊt lµ hµng n«ng s¶n nh­ g¹o, rau qu¶, cµ phª...) Mét trong nh÷ng yÕu ®iÓm cña hµng ho¸ ViÖt Nam lµ chÊt l­îng ch­a cao do tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, h×nh thøc mÉu m· vµ chñng lo¹i ch­a phong phó ®a d¹ng, kh«ng hÊp dÉn ng­êi tiªu dïng n­íc ngoµi nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng chØ chµo b¸n nh÷ng g× m×nh cã chø kh«ng ®i t×m hiÓu xem thÞ tr­êng cÇn c¸i g× vµ yªu cÇu cña hä ®èi víi mÆt hµng ®ã lµ nh­ thÕ nµo. Trong sè c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ta, nhãm hµng n«ng l©m thuû h¶i s¶n chiÕm mét tû lÖ kh«ng nhá. §©y lµ nhãm hµng ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ vÒ khoa häc c«ng nghÖ tõ kh©u nghiªn cøu s¶n xuÊt gièng, nu«i trång cho ®Õn chÕ biÕn ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸. Tuy nhiªn, chóng ta l¹i chñ yÕu lµ xuÊt khÈu d­íi d¹ng t­¬i sèng hoÆc cã qua chÕ biÕn nh­ng gi¸ trÞ ch­a cao v× míi chØ lµ s¬ chÕ mµ th«i.Trong khi ®ã, Th¸i Lan lµ mét n­íc l¸ng giÒng l¹i cã c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng s¶n rÊt cao. Hä coi träng h×nh thøc vµ mÉu m· cña s¶n phÈm. HiÖn nay c¸c mÆt hµng rau qu¶ sÊy kh« hoÆc b¶o qu¶n ch©n kh«ng trong tói nhùa PE cña Th¸i Lan trµn ngËp thÞ tr­êng Ch©u ¢u vµ c¶ Ch©u ¸ ®­îc ng­êi tiªu dïng rÊt ­a chuéng. G¹o cña Th¸i Lan ®­îc ®ãng trong tõng bao víi nhiÒu cì träng l­îng kh¸c nhau. H¹t g¹o ®­îc ®¸nh bãng rÊt s¹ch vµ ®Ñp. Cµ phª chóng ta xuÊt khÈu chñ yÕu lµ lo¹i Robusta trong khi nhu cÇu thÞ tr­êng l¹i chñ yÕu lµ Arabrica. VÒ mÆt hµng Thuû h¶i s¶n, theo ®¸nh gi¸ cña FAO, ViÖt Nam xÕp thø 17 trong sè 20 n­íc cã s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n hµng n¨m tõ 1 triÖu tÊn trë lªn. Trong giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn 1999, mÆc dï tæng s¶n l­îng thuû s¶n (kÓ c¶ khai th¸c vµ nu«i trång) chØ t¨ng gÇn gÊp ®«i ( tõ 1.010.800 tÊn lªn 1.827.300) nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng lªn gÊp 5 lÇn (tõ 20 triÖu USD lªn 97,1 triÖu USD), tõ 2000 ®Õn 2002 ®¹t kim ng¹ch h¬n 1 tû USD. Hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng lín nh­ EU, NhËt B¶n, Mü... §©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã ®ßi hái rÊt kh¾t khe vÒ yªu cÇu chÊt l­îng vµ an toµn thùc phÈm. Thuû s¶n ViÖt Nam ®ang dÇn lÊy lßng tin cña ng­êi tiªu dïng n­íc ngoµi, tuy nhiªn vÉn cßn t×nh tr¹ng bÞ tr¶ l¹i hµng do d­ l­îng thuèc kh¸ng sinh trong c¸c chÕ phÈm cao h¬n møc cho phÐp. §©y lµ lçi cña c¸c nhµ chÕ biÕn do ch­a th«ng hiÓu vµ thiÕu sù nghiªm ngÆt trong kh©u kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm tr­íc khi xuÊt, lµm c¸c nhµ nhËp khÈu kh«ng thËt sù yªn t©m khi nhËp hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam . HiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp Hµng ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu chñ yÕu d­íi d¹ng nguyªn liÖu th«, l¹i xuÊt khÈu qua nhiÒu kh©u trung gian nªn nh×n chung gi¸ b¸n thÊp h¬n gi¸ cña thÞ tr­êng quèc tÕ vµ khu vùc trong khi chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc dÉn ®Õn gi¸ thµnh cao do ®ã hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp, lîi nhuËn thu ®­îc kh«ng ®­îc nh­ mong muèn. Thªm vµo ®ã lµ kh©u tæ chøc qu¶n lý xuÊt khÈu kh«ng tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tranh b¸n. C¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi lîi dông ®iÒu nµy ®Ó Ðp gi¸ lµm cho gi¸ b¸n gi¶m dÉn ®Õn thiÖt cho c¶ ng­êi s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ ng­êi n«ng d©n) còng nh­ nhµ xuÊt khÈu. T×nh tr¹ng nµy x¶y ra chñ yÕu ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nh­ g¹o, cµ phª, nh©n ®iÒu..., mét phÇn lµ do tÝnh chÊt thêi vô cña hµng n«ng s¶n, thªm vµo ®ã lµ do kh©u b¶o qu¶n cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cßn kÐm. ThiÕu am hiÓu vÒ ph¸p luËt vµ tËp qu¸n mua b¸n quèc tÕ §iÓm yÕu cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay lµ tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ sù am hiÓu vÒ ph¸p luËt còng nh­ tËp qu¸n mua b¸n quèc tÕ cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn chuyªn tr¸ch cßn rÊt h¹n chÕ. ThiÕu hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p cña n­íc nhËp khÈu còng nh­ tËp qu¸n mua b¸n quèc tÕ ®· lµm gi¶m sè ®èi t¸c muèn lµm ¨n mua b¸n víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Hµng n¨m, nhiÒu vô kiÖn tông, tranh chÊp quyÒn lîi trong hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu x¶y ra mµ bªn thua thiÖt th­êng lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam do kh«ng n¾m ch¾c c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hoÆc t¹p qu¸n mua b¸n, thanh to¸n quèc tÕ. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mét sè c«ng ty n­íc ngoµi lîi dông thùc hiÖn c¸c vô lõa ®¶o lµm thiÖt h¹i to lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vèn ®· h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ cßn bÞ mÊt uy tÝn kinh doanh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ¶nh h­ëng cña yÕu tè kh¸ch quan 5.1. ThÞ tr­êng quèc tÕ Bªn c¹nh nh÷ng h¹n chÕ trong néi t¹i nÒn kinh tÕ ViÖt Nam th× yÕu tè thÞ tr­êng quèc tÕ còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸. NÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay ®ang vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Cïng víi nã lµ sù thay ®æi c¸c h×nh thøc th­¬ng m¹i tõ mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ theo kiÓu truyÒn thèng sang th­¬ng m¹i ®iÖn tö (e-commerce) vµ råi ®Õn th­¬ng m¹i kü thuËt sè (d-commerce) còng ®· xuÊt hiÖn. §iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc sÏ cã nhiÒu nh÷ng khã kh¨n bì ngì ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ míi chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ ViÖt Nam. Mét khã kh¨n kh«ng nhá ®èi víi ViÖt Nam lµ chóng ta cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh nÆng ký nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan... trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp nhÑ vèn lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. Trung Quèc cã lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ, nguyªn liÖu dåi dµo vµ cã sù hç trî rÊt lín cña ChÝnh phñ trong xuÊt khÈu. Th¸i Lan l¹i lµ mét n­íc ®i tr­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn hä cã kinh nghiÖm h¬n ta trong viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn còng nh­ chiÕn l­îc ph©n phèi l­u th«ng hµng ho¸ ®i c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ. Kh«ng chØ c¹nh tranh víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc, hµng ho¸ cña ViÖt Nam cßn ph¶i chÞu søc Ðp vÒ thuÕ vµ c¶ vÊn ®Ò ph¸p lý còng nh­ th­¬ng hiÖu ®èi víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i ë n­íc nhËp khÈu mµ vô ¸n c¸ Basa( Catfish) ë Hoa Kú lµ mét minh chøng cô thÓ nhÊt. 5.2. H¹n ng¹ch Bªn c¹nh ®ã, hµng ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr­êng Ch©u ¢u l¹i ph¶i chÞu h¹n ng¹ch nh­ dÖt m._.ay, giµy dÐp, thuû s¶n...vµ chñ yÕu lµ hµng gia c«ng nªn gi¸ trÞ thu ®­îc thÊp, kim ng¹ch ch­a cao, kh«ng ph¸t huy hÕt ®­îc c«ng suÊt, n¨ng lùc s¶n xuÊt. NhiÒu doanh nghiÖp dÖt may, da giµy chØ cã viÖc mét thêi gian hoÆc nöa n¨m do ®· xuÊt hµng ®ñ h¹n ng¹ch ®­îc giao. 5.3. T×nh h×nh chÝnh trÞ quèc tÕ T×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi hiÖn nay rÊt phøc t¹p. ChiÕn tranh I-r¾c, khñng bè ë Mü vµ Trung §«ng, xung ®ét s¾c téc ë c¸c n­íc SNG g©y mÊt æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ë mét sè khu vùc ®· lµm gi¶m nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi d©n dÉn ®Õn gi¶m kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña mét sè quèc gia liªn quan. III. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc khi ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi 1. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi Héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi hiÖn nay ®· lµ mét xu h­íng, mét qu¸ tr×nh kh«ng thÓ ®¶o ng­îc bëi nã lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia, kh«ng ph©n biÖt tr×nh ®é ph¸t triÓn, vÞ thÕ quèc tÕ hay lùa chän chÝnh trÞ - x· héi cña mçi n­íc. Dï muèn hay kh«ng, mçi n­íc ®Òu ph¶i gia nhËp quü ®¹o toµn cÇu. Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn nh­ vò b·o vµ ®ang trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp, ®­a thÕ giíi vµo thêi kú ph¸t triÓn míi: thêi kú kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin. C¸c ngµnh dÞch vô vµ c¸c ngµnh kinh tÕ giµu hµm l­îng chÊt x¸m ph¸t triÓn m¹nh. Th­¬ng m¹i quèc tÕ sÏ ®­îc më réng. Xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ víi nh÷ng c¶ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc sÏ liªn tôc diÔn biÕn th«ng qua sù hîp t¸c- ®Êu tranh phøc t¹p gi÷a c¸c ®èi t¸c, tõ c¸c tËp ®oµn ®a vµ xuyªn quèc gia ®Õn c¸c c«ng ty võa vµ nhá. ThÕ giíi ®ang ®øng tr­íc nhiÒu vÊn ®Ò toµn cÇu mµ kh«ng mét quèc gia riªng lÎ nµo cã thÓ tù gi¶i quyÕt ®­îc nÕu kh«ng cã sù hîp t¸c ®a ph­¬ng. V× thÕ, viÖc gia nhËp cµng chñ ®éng th× cµng hiÖu qu¶ vµ tr¸nh ®­îc nhiÒu rñi ro. Thùc tÕ cho thÊy cµng tÝch cùc vµ chñ ®éng héi nhËp bao nhiªu th× c¸c chi phÝ vµ thua thiÖt cµng thÊp h¬n so víi viÖc kÐo dµi qu¸ tr×nh kh«ng hµnh ®éng vµ kh«ng chuÈn bÞ. Sù s½n sµng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn gia nhËp vµo quü ®¹o toµn cÇu ho¸ lµ kh«ng gièng nhau ®èi víi c¸c n­íc. Do vËy, nh÷ng th¸ch thøc héi nhËp ®Æt ra møc ®é lîi Ých thu ®­îc tõ ®ã còng rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc. TiÕn tr×nh, c¸ch thøc héi nhËp lµ ®Æc thï cho mçi quèc gia. Trong bèi c¶nh hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu hiÖn nay, viÖc tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ lµ mét b­íc ®i ®óng ®¾n. Chñ ®éng héi nhËp cßn nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸, chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. 2. C¬ héi 2.1. ¦u ®·i vÒ thuÕ quan Cã thÓ nãi trong thËp kû 90,ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu næi bËt trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, khëi ®Çu b»ng viÖc gia nhËp khu vùc tù do th­¬ng m¹i ASEAN (AFTA) vµ b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi Hoa Kú n¨m 1995, lµ thµnh viªn cña ASEM vµo n¨m 1996 vµ cña APEC vµo n¨m 1998. N­íc ta còng ®· trë thµnh quan s¸t viªn cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi -WTO tõ n¨m 1995. Tõ ®ã ®Õn nay, chóng ta còng ®· ký ®­îc mét sè hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi nhiÒu quèc gia lµ thµnh viªn cña WTO nh­ NhËt B¶n, EU...vµ ®ang tiÕp tôc ®µm ph¸n víi c¸c thµnh viªn kh¸c ®Ó chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Nh­ vËy, ViÖt Nam sÏ ngµy cµng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña m×nh tõ c¸c thÞ tr­êng lín nh­ NhËt B¶n, EU, B¾c Mü... Theo lé tr×nh AFTA, chËm nhÊt lµ tíi 2006, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN sÏ ph¶i c¾t gi¶m møc thuÕ nhËp khÈu xuèng chØ cßn 0-5% ®èi víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc trong khu vùc. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam nÕu cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao th× ®©y sÏ lµ mét thuËn lîi lín trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng §«ng Nam ¸ v× ®©y lµ mét thÞ tr­êng kh¸ lín, dÔ tÝnh vµ gÇn víi chóng ta c¶ vÒ thãi quen tiªu dïng lÉn vÞ trÝ ®Þa lý, thuËn tiÖn cho viÖc vËn chuyÓn, thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn nhÊt lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü gi÷a ChÝnh phñ hai n­íc ViÖt nam vµ Hoa Kú lµ mét b­íc tiÕn lín cña nÒn kinh tÕ n­íc ta ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Theo dù kiÕn, b»ng viÖc trao cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam tû lÖ thuÕ quan t­¬ng ®­¬ng møc cña c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c thuéc nhãm c¸c n­íc ­u ®·i Tèi huÖ quèc - Most Favoured Nation (MFN), HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü sÏ thóc ®Èy ®¸ng kÓ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy. Cô thÓ lµ n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®¹t 2,25 tû USD vµ dù kiÕn n¨m 2003 sÏ lµ 3,05 tû. Së dÜ cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy lµ v× thuÕ nhËp khÈu ®¸nh vµo hµng ViÖt Nam sang Mü sÏ tõ møc cña c¸c n­íc phi MFN gi¶m xuèng cßn ch­a tíi 3%. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü còng ®­a ViÖt Nam tiÕn gÇn thªm mét b­íc trong viÖc nhËn ®­îc lîi Ých th­¬ng m¹i tõ Hoa Kú theo hÖ thèng ­u ®·i chung (GSP). HÖ thèng nµy cho phÐp miÔn thuÕ nhËp khÈu cho rÊt nhiÒu mÆt hµng cña c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. H¬n n÷a, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü cßn lµ nÒn mãng v÷ng ch¾c ®Ó ViÖt Nam gia nhËp vµo Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, t¹o cho ViÖt Nam c¬ héi tiÕp cËn tÊt c¶ c¸c thµnh viªn WTO mµ kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö. 2.2. Më réng thÞ tr­êng Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ mang l¹i ­u ®·i thuÕ quan ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt nam mµ cßn gióp chóng ta më réng thÞ tr­êng truyÒn thèng (t¨ng h¹n ng¹ch nhËp khÈu ë thÞ tr­êng EU ®èi víi mÆt hµng thuû s¶n, dÖt may, da giÇy...) th©m nhËp ®­îc vµo nhiÒu thÞ tr­êng míi nh­ Ch©u Phi, Trung §«ng, B¾c Mü... 2.3. C¶i thiÖn vÞ thÕ th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam næi lªn lµ mét n­íc xuÊt khÈu hµng n«ng l©m thuû s¶n lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi víi c¸c mÆt hµng g¹o( thø hai thÕ giíi), h¹t tiªu ( ®øng ®Çu thÕ giíi), nh©n ®iÒu, cµ phª, thuû s¶n...Do ®ã, VÞ thÕ cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ngµy cµng ®­îc n©ng cao. HiÖn nay, ViÖt nam ®· lµ thµnh viªn cña HiÖp héi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª, chÌ, tiªu...ViÖt nam còng cã ch©n trong Ban Th­ ký g¹o gåm n¨m n­íc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu thÕ giíi. S¾p tíi, ViÖt Nam cã ý ®Þnh xin gia nhËp Tæ chøc Cao su Quèc tÕ 3 bªn (ITRO). §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp cña ta khi xuÊt khÈu sÏ ®­îc b¶o vÖ tèt h¬n vÒ mÆt quyÒn lîi vÒ gi¸ b¸n, vÒ th«ng tin t×nh h×nh thÞ tr­êng thÕ giíi nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro trong kinh doanh. 3. Th¸ch thøc 3.1. C¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c n­íc trong khu vùc Tuy nhiªn, ®i ®«i cïng víi nh÷ng thuËn lîi bao giê còng lµ nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc. ViÖt Nam ®ang n»m trong khu vùc kinh tÕ t¨ng tr­ëng m¹nh vµ n¨ng ®éng. C¸c n­íc ASEAN víi nh÷ng nguån tµi nguyªn t­¬ng ®ång nh­ ta cã thÕ m¹nh trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ gièng ViÖt nam. §Æc biÖt hä cßn cã lîi thÕ lµ tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ sím h¬n. Do vËy, hµng ho¸ ViÖt Nam muèn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn ®­îc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi th× ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc ASEAN kh¸c c¶ vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ còng nh­ c¸c chiÕn l­îc ph©n phèi l­u th«ng hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ViÖc Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO còng lµ mét th¸ch thøc to lín cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­ dÖt may, giµy dÐp...sang c¸c thÞ tr­êng lín bëi ®©y còng lµ thÕ m¹nh cña hä. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cµng ph¶i gÊp rót n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh h¬n n÷a trong giai ®o¹n s¾p tíi vµ l©u dµi. 3.2. Søc Ðp tõ phÝa thÞ tr­êng nhËp khÈu Kh«ng chØ c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ViÖt nam cßn ph¶i v­ît qua søc Ðp, c¶n trë kh«ng kÐm phÇn khã kh¨n, gian khæ tõ phÝa c¸c nhµ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng mµ ViÖt nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng cña hä. Víi chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, hµng ViÖt Nam dÔ dµng ®­îc thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn chÊp nhËn bëi gi¸ b¸n rÎ h¬n so víi mÆt hµng nµy ®­îc s¶n xuÊt t¹i n­íc ®ã. §iÒu nµy ®· g©y tæn h¹i tíi lîi nhuËn cña c¸c nhµ s¶n xuÊt t¹i c¸c n­íc ®ã vµ hä ®Ò nghÞ ChÝnh phñ ¸p ®Æt c¸c quy ®Þnh kh¾t khe víi c¸c hµng ho¸ ®ã nh­ t¨ng thuÕ, ®­a ra c¸c rµo c¶n kü thuËt hoÆc thËm chÝ lµ cßn kiÖn c¸c nhµ xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸, vi ph¹m b¶n quyÒn, th­¬ng hiÖu hµng ho¸ cña hä nh»m c¶n trë viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng ®ã. §iÓn h×nh cña viÖc c¹nh tranh nµy lµ vô kiÖn c¸ Basa t¹i Mü vµ giÇy, ®Õ giÇy kh«ng thÊm n­íc ë Canada. Tãm l¹i, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®·, ®ang vµ sÏ mang l¹i cho nÒn kinh tÕ ViÖt nam nãi chung, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng nh÷ng c¬ héi vµ c¶ th¸ch thøc trong viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nhÊt lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam nh»m t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu mang l¹i nguån thu cho ng©n s¸ch ®Ó tõng b­íc ViÖt Nam thùc hiÖn c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt n­íc. ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt nam I. HiÖn tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam 1. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ViÖc ®­a ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ “h­íng vÒ xuÊt khÈu” mµ môc tiªu chñ yÕu lµ x©y dùng cho ®­îc mét c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam lµ v« cïng quan träng. ChiÕn l­îc t¨ng tr­ëng dùa vµo xuÊt khÈu thùc chÊt lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô cña mét ngµnh cô thÓ mµ nã lµ nhiÖm vô cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ, dÞch vô kh¸c. Nã kh«ng ph¶i chØ lµ nhiÖm vô cña c¬ quan xuÊt nhËp khÈu mµ cßn lµ cña c¬ quan qu¶n lý, c¬ quan s¶n xuÊt... V× vËy, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®­a ra mét sè chÝnh s¸ch nh»m hç trî vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ sau. 1.1. ChÝnh s¸ch x©y dùng c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc Nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m«, nhÞp ®é xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng xuÊt khÈu chñ lùc. X¸c ®Þnh c¬ cÊu hµng ho¸ cã hiÖu qu¶ lµ mét néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc ph¶i c¨n cø vµo: thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc, hiÖu qu¶. Trong ba yÕu tè trªn, hiÖu qu¶ lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong sù lùa chän c¬ cÊu vµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu chñ lùc cÇn cã chÝnh s¸ch x©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng theo h­íng gi¶m tû träng hµng th« vµ s¬ chÕ ®i ®«i víi t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu. Gi¶m tû träng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu truyÒn thèng ®i ®«i víi t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu míi, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao trong gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu. NÕu nh­ trong nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI(1986) míi chØ ®Ò cËp ®Õn vai trß cña xuÊt khÈu nãi chung vµ ®­a xuÊt khÈu cïng víi l­¬ng thùc- thùc phÈm, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng thµnh 3 ch­¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña c¶ n­íc, mµ ch­a ®Ò cËp mét c¸ch cô thÓ ®Õn viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, th× kÓ tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII trë ®i, vÊn ®Ò nµy ®· chÝnh thøc ®­îc nªu ra vµ ngµy cµng thÓ hiÖn râ qua c¸c v¨n kiÖn VIII, IX. NghÞ quyÕt ®¹i héi lÇn thø VII chØ râ: “C¶i tiÕn c¬ cÊu xuÊt khÈu theo h­íng t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn, gi¶m tØ träng xuÊt khÈu nguyªn liÖu, t¹o ra c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ dÇu má, n«ng s¶n, thuû s¶n”(6) V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII - tr.64. . Sang ®Õn nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, quan ®iÓm cña §¶ng kh«ng chØ dõng l¹i ë chç : “t¹o ra c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ dÇu má, n«ng s¶n, thuû s¶n” mµ ®· n©ng lªn thµnh “t¹o thªm c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, n©ng søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng, gi¶m tû träng s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn s©u vµ tinh trong hµng xuÊt khÈu, t¨ng nhanh xuÊt khÈu dÞch vô”(7) V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII - tr.90. . §Æc biÖt ®Õn ®¹i héi IX cña §¶ng, quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò nµy cµng cô thÓ h¬n, chi tiÕt h¬n vµ viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã tÝnh chiÒu s©u h¬n. Trong phÇn kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi 2001- 2005, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh râ “tiÕp tôc ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ dÇu th«, g¹o, cµ phª, cao su, hµng thuû s¶n, dÖt may, da giÇy, hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö, phÇn mÒm m¸y tÝnh...”(8 ) V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX - tr.288. . Do ®ã, nhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i c¶i tiÕn c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo nh÷ng h­íng c¬ b¶n sau: - Gi¶m tû träng xuÊt khÈu th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh, gi¶m tû träng xuÊt khÈu n«ng s¶n, thuû s¶n th«. TiÕp tôc cÊm xuÊt khÈu gç trßn, gç xÎ, gi¶m dÇn xuÊt khÈu dÇu th«, quÆng th«, tµi nguyªn ch­a qua chÕ biÕn. ChuyÓn tõ xuÊt khÈu g¹o, cµ phª h¹t, h¹t ®iÒu, rau qu¶ sang thùc phÈm chÕ biÕn nh­ cµ phª hoµ tan...cã bao b× hiÖn ®¹i, mÉu m· ®Ñp, thuËn lîi cho b¶o qu¶n vµ sö dông. - T¨ng c­êng ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ®Ó mét mÆt n©ng cao gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu, mÆt kh¸c tËn dông ®­îc lao ®éng trong n­íc. Kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cÇn nhiÒu vèn ®Ó mét phÇn thay thÕ hµng nhËp khÈu. - N©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ hµng chñ lùc nãi riªng ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. - T¹o ra nh÷ng ngµnh hµng xuÊt khÈu míi cã gi¸ trÞ cao, m¹nh d¹n ®µo th¶i nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ hoÆc hiÖu qu¶ gi¶m sót dÇn. TiÕn hµnh ph¸t triÓn quy ho¹ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. 1.2. ChÝnh s¸ch g¾n s¶n xuÊt víi xuÊt khÈu ChÝnh s¸ch nµy cã tÇm quan träng trong viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc bëi gi÷a s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cã mèi quan hÖ biÖn chøng, t¸c ®éng qua l¹i. S¶n xuÊt tèt th× sÏ cã hµng xuÊt khÈu chñ lùc chÊt l­îng tèt, kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ t¨ng cao, kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ng­îc l¹i. S¶n xuÊt lµ ®iÒu kiÖn cÇn cña xuÊt khÈu. Muèn t¹o ra ®­îc hµng ho¸ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng th× kh©u s¶n xuÊt ph¶i ®­îc chó träng, ®Ó t¹o ra s¶n phÈm chÊt l­îng tèt, gi¸ thµnh h¹. Muèn vËy ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi s¶n xuÊt hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng cña tõng n­íc, tõng khu vùc trªn thÕ giíi vµ thÞ tr­êng trong n­íc. ChÝnh v× vËy, trong nh÷ng n¨m võa qua, nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p hç trî ng­êi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc, nh­ miÔn hoÆc gi¶m mét phÇn thuÕ thu nhËp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, c¸c tham t¸n kinh tÕ t¹i n­íc ngoµi còng lµ nh÷ng ®Çu mèi cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng cña tõng n­íc, tõng khu vùc trªn thÕ giíi còng nh­ c¸c th«ng tin chung vÒ biÕn ®éng kinh tÕ thÕ giíi nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam cã quan hÖ lµm ¨n mua b¸n víi n­íc ngoµi gi¶m thiÓu ®­îc nh÷ng khã kh¨n vµ rñi ro mét c¸ch tèi ®a cã thÓ. . ChÝnh s¸ch ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· chØ râ: “CÇn huy ®éng mäi nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, trong ®ã vèn trong n­íc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, vèn ngoµi n­íc cã ý nghÜa quan träng...” §Ó cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, chóng ta cÇn ph¶i ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. HiÖn nay, nguån lùc ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nhÊt lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam cßn h¹n chÕ trong khi ®Ó ®¸p øng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®ßi hái mét quy m«, c«ng nghÖ s¶n xuÊt lín ®ßi hái rÊt nhiÒu vèn mµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®­îc. §iÒu nay dÉn ®Õn cÇn ph¶i cã sù ®Çu t­ tõ bªn ngoµi, ®ã chÝnh lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña toµn bé ho¹t ®éng ®Çu t­ cña quèc gia. Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t khi mµ nguån vèn tÝch luü néi bé cßn h¹n hÑp th× ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm vÞ trÝ quan träng. Th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi chóng ta tranh thñ ®­îc vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc, tiÕp thu kinh nghiÖm tiªn tiÕn, trªn c¬ së ®ã x©y dùng nh÷ng c¬ së kinh tÕ míi, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së hiÖn cã nh»m t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, khai th¸c mét phÇn nh÷ng tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc ®Ó t¨ng nhanh nguån hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu cña n­íc ta. HiÖn nay, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 100% s¶n l­îng dÇu th«, 44,8% s¶n l­îng thÐp... Trong thêi gian võa qua, khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸ lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ cña hä xÊu ®i sÏ ®­a ®Õn kÕt qu¶ lµ qu¸ tr×nh ph©n bè l¹i chu chuyÓn vèn ®Çu t­ trong khu vùc vµ lµm chËm l¹i qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®Çu t­ vµ tiÒn tÖ trong khu vùc c¸c n­íc ASEAN. §ã còng chÝnh lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam cã thÓ nhËn thªm c¸c nguån ®Çu t­ míi, tranh thñ thêi gian héi nhËp nhanh h¬n vµo khu vùc. Nhµ n­íc ta còng ®· vµ ®ang tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¹o ra mét “s©n ch¬i” th«ng tho¸ng, hÊp dÉn, bi×nh ®¼ng, thuËn lîi cho c¸c b¹n hµng quèc tÕ tham gia ®Çu t­ liªn doanh liªn kÕt. 1.4. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®ßi hái ph¶i cã mét khu«n khæ tæ chøc cã hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c lÜnh vùc nh­ thu thËp th«ng tin, ph©n phèi th«ng tin, t­ vÊn , tiÕp thÞ... ë ViÖt Nam, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp còng lµ mét tæ chøc cña ChÝnh phñ xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc t×m hiÓu thÞ tr­êng quèc tÕ, cung cÊp th«ng tin vÒ ®èi t¸c vµ t­ vÊn khi doanh nghiÖp xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc gÆp khã kh¨n Bªn c¹nh ®ã, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp còng t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nh©n, tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi t×m hiÓu thÞ tr­êng ViÖt Nam ®Ó hä t×m c¬ héi ®Çu t­, bu«n b¸n Thµnh lËp Trung t©m hç trî doanh nghiÖp nhá vµ võa nh»m gióp cho bé phËn doanh nghiÖp nµy cã c¬ héi tiÕp cËn s©u h¬n víi thÞ tr­êng thÕ giíi. Phßng còng th­êng xuyªn më c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n, hoÆc phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc, th«ng tin vÒ ho¹t ®éng mËu dÞch quèc tÕ. ChÝnh phñ ViÖt nam còng ®· thµnh lËp c¸c ng©n hµng chÝnh s¸ch nh»m t¹o ®iÒu kiÖn hç trî vÒ vèn nh­ cÊp tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh hµng xuÊt khÈu mang l¹i hiÖu qu¶ cao , t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ nhÊt lµ s¶n xuÊt mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. 2. Thùc tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. 2.1. Nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc a/ VÞ trÝ ®Þa lý VÒ vÞ trÝ ®Þa lý, n­íc ta lµ mét n­íc §«ng Nam ¸, n»m trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh d­¬ng, khu vùc ®­îc coi lµ “n¨ng ®éng”, cã tÇm chiÕn l­îc ngµy cµng quan träng trong ®êi sèng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt nam l¹i n»m trªn tuyÕn ®­êng giao l­u hµng h¶i quèc tÕ tõ c¸c n­íc SNG, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc sang c¸c n­íc Nam ¸, Trung §«ng vµ Ch©u Phi. Víi vÞ trÝ thuËn lîi nh­ vËy t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ trong sù hîp t¸c víi c¸c n­íc trong khèi ASEAN, trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi mét c¸ch dÔ dµng. MÆt kh¸c, nã còng gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi chung, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc. Kh«ng nh÷ng thÕ, ViÖt nam cßn cã biÓn ch¹y däc chiÒu dµi ®Êt n­íc, nhÊt lµ tõ Phan ThiÕt trë vµo cßn cã c¶ng n­íc s©u, khÝ hËu tèt, kh«ng cã s­¬ng mï , tµu bÌ n­íc ngoµi cã thÓ cËp bÕn an toµn quanh n¨m. §iÒu kiÖn nµy thuËn lîi cho viÖc giao l­u bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc. b/ Tµi nguyªn, khÝ hËu Cïng víi vÞ trÝ thuËn lîi, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ë n­íc ta còng lµ mét trong nh÷ng nguån tiÒm n¨ng gãp phÇn vµo viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhÊt lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc víi khèi l­îng lín. ViÖt Nam cã tíi 50% diÖn tÝch ®Êt ®­îc sö dông vµo n«ng nghiÖp vµ ng­ nghiÖp, thªm vµo ®ã lµ khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa cho phÐp chóng ta ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng n«ng s¶n vµ l©m s¶n xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh­ g¹o, cao su, cµ phª...vµ n«ng s¶n nhiÖt ®íi. N­íc ta l¹i cã hÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc gióp cho viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng ®­êng thuû t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy thÕ m¹nh cho viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña n­íc ta ®­îc dÔ dµng, thuËn lîi h¬n vµ víi chi phÝ thÊp h¬n so víi c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c. c/ Nguån nh©n lùc ViÖt Nam cã sè d©n trªn t¸m m­¬i triÖu, ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã tri thøc vµ tay nghÒ chiÕm tû lÖ ngµy cµng cao.. §©y thùc sù lµ mét nguån nh©n lùc lín phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, yÕu tè sè mét thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu vµ còng lµ mét ®Þa chØ thu hót sù quan t©m cña giíi ®Çu t­ quèc tÕ. H¬n n÷a, ViÖt Nam víi t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi t­¬ng ®èi æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ mÊy n¨m võa qua ®¹t cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Chóng ta cã sù c¶i thiÖn liªn tôc t×nh h×nh kinh tÕ , ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i th«ng tho¸ng, §ã lµ nh÷ng nh©n tè t¹o niÒm tin vµ søc hÊp dÉn cho c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. d/ Xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi ThÕ giíi ngµy nay ®ang cã sù thay ®æi nhanh chãng vµ s©u s¾c trªn nhiÒu mÆt. Mét trËt tù thÕ giíi míi ®ang tõng b­íc h×nh thµnh theo h­íng t¹o nªn mét sù c©n b»ng míi vÒ lùc l­îng gi÷a c¸c quèc gia. Ngµy nay, c¸c n­íc ®Òu giµnh ­u tiªn cao cho ph¸t triÓn kinh tÕ, lÊy lîi Ých quèc gia, d©n téc lµm chuÈn mùc. H¬n n÷a, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi néi dung næi bËt lµ ®iÖn tö vµ tin häc ho¸, vËt liÖu míi... lµm qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña nhiÒu n­íc diÔn ra nhanh h¬n. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu thóc ®Èy mçi quèc gia më réng thÞ tr­êng. e/ Chñ tr­¬ng ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc HiÖn nay, trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thay ®æi c¨n b¶n. §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ trong chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Víi ph­¬ng ch©m më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, khuyÕn khÝch mäi nhµ s¶n xuÊt kinh doanh n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo n­íc ta. Tõ th¸ng 12 n¨m 1987, ChÝnh phñ ®· ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hÊp dÉn thu hót nguån vèn tõ n­íc ngoµi víi nhiÒu h×nh thøc, tËp trung cho viÖc khai th¸c c¸c nguån lùc trong n­íc nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc. B­íc ®Çu t¹o nªn mét nguån lùc quan träng ®Ó më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp víi thÞ tr­êng thÕ giíi, vµ tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc khuyÕn khÝch tham gia vµo s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. 2.2. X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc tõ 1991 ®Õn nay a/ X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc giai ®o¹n 1991-1995 Vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt, tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu cao, b×nh qu©n kho¶ng 20%/n¨m. Lóc nµy, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· b¾t ®Çu cã sù quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn viÖc x©y dùng mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn cho ho¹t ®éng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. H¬n n÷a, ®©y còng lµ thêi kú ViÖt Nam míi cã mét sè mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao cã thÓ xÕp vµo danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ g¹o, dÇu th«, thuû s¶n, dÖt may. Trong giai ®o¹n nµy, ViÖt Nam më réng s¶n xuÊt lóa g¹o b»ng c¸ch t¨ng diÖn tÝch canh t¸c vµ n¨ng suÊt c©y lóa, ®Æc biÖt vô lóa HÌ-Thu vµ thø ®Õn lµ vô §«ng- Xu©n, tËp trung chñ yÕu ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. N¨ng suÊt lóa b×nh qu©n cña c¶ n­íc ®· t¨ng tõ 29,7 t¹/ha lªn gÇn 40 t¹/ha (t¨ng 34,7%). ChÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu ViÖt Nam còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ, lo¹i g¹o chÊt l­îng tèt(tû lÖ tÊm 5%- 10%) chiÕm tíi 42,3% tæng l­îng xuÊt khÈu n¨m 1994 so víi 0,3% cña n¨m 1989. §èi víi dÇu th«, chóng ta t¨ng c­êng nghiªn cøu th¨m dß vµ ph©n tÝch tr÷ l­îng dÇu t¹i c¸c bÓ trÇm tÝch cã nhiÒu triÓn väng nh­ s«ng Hång, Phó Kh¸nh, Cöu Long, Nam C«n S¬n, Hoµng Sa, Tr­êng Sa ... Do vËy, s¶n l­îng dÇu th« khai th¸c n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tr­íc. Tõ 1991-1995 t¨ng 282% (tõ 2700 ngh×n tÊn vµo n¨m 1991 lªn 7620 ngh×n tÊn vµo n¨m 1995). S¶n l­îng thuû s¶n ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn t¨ng 63,46% trong 5 n¨m tõ 1991 ®Õn 1995. N¨ng lùc vµ quy m« s¶n xuÊt hµng may mÆc vµ giµy dÐp còng t¨ng kh¸. VÒ xuÊt khÈu, tr­íc n¨m 1989, ViÖt nam ch­a cã dÇu th« vµ g¹o ®Ó xuÊt khÈu nªn tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc ch­a bao giê v­ît qu¸ 1 tû USD, th× ®Õn n¨m 1989 chóng ta ®· lÇn ®Çu tiªn xuÊt 1,4 triÖu tÊn g¹o vµ liªn tôc xuÊt khÈu g¹o tõ ®ã ®Õn nay. §Æc biÖt, n¨m 1991 dÇu th« ®· chÝnh thøc trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ ngµnh dÇu khÝ còng trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc. S¶n l­îng dÇu th­¬ng phÈm ngµy mét t¨ng, thu ngo¹i tÖ tõ xuÊt khÈu dÇu th« lu«n ®øng hµng ®Çu trong c¸c ngµnh kinh tÕ.. B¶ng 3: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1991-1995 §¬n vÞ:% MÆt hµng 1991 1992 1993 1994 1995 Thêi kú 1991-1995 N«ng, l©m, h¶i s¶n 52,3 49,2 50,8 50,0 46,3 48,2 C«ng nghiÖp nhÑ & tiÓu thñ c«ng nghiÖp 14,3 13,7 15,1 16,7 28,4 21,4 C«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n 33,4 37,1 34,1 33,3 25,3 30,4 Nguån: Tæng côc thèng kª 1996, B¸o c¸o cña Bé th­¬ng m¹i n¨m 2000. H­íng xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy lµ ®Èy m¹nh nh÷ng mÆt hµng cã hµm l­îng lao ®éng cao ®Ó tËn dông nguån nh©n c«ng dåi dµo vµ rÎ nh­ dÖt may, giµy dÐp. XuÊt khÈu n«ng s¶n còng ®­îc chó träng. Lóc nµy ViÖt nam ®· næi lªn lµ mét n­íc xuÊt khÈu g¹o lín thø ba trªn thÕ giíi sau mét thêi gian dµi thiÕu l­¬ng thùc mét c¸ch trÇm träng. TiÒm n¨ng vÒ s¶n xuÊt g¹o cña ViÖt nam ®ang ®­îc kh¬i dËy. NÕu nh­ n¨m 1991, chóng ta míi xuÊt ®­îc trªn 1 triÖu tÊn g¹o th× tíi n¨m 1995 ®· lµ trªn 2 triÖu tÊn. Trong giai ®o¹n 1991-1995, xu h­íng hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n vÉn tiÕp tôc t¨ng, cao nhÊt lµ n¨m 1992 chiÕm 37% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc do gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña dÇu th« lín. Nh­ng ®Õn n¨m 1995, tû träng nµy gi¶m xuèng cßn 25,3% do sù lªn ng«i cña hµng dÖt may, chÕ biÕn h¶i s¶n vµ giÇy dÐp xuÊt khÈu. Trong c¬ cÊu xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc, hµng n«ng l©m h¶i s¶n cã xu h­íng gi¶m dÇn, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n cã xu h­íng t¨ng dÇn, hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp b¾t ®Çu cã sù thay ®æi. Tuy nhiªn, c¸c mÆt hµng chñ lùc mµ chóng ta xuÊt khÈu cã tû träng th« vµ s¬ chÕ rÊt cao kho¶ng 85%. Nh­ vËy, kinh tÕ n­íc ta ®ang ë trong giai ®o¹n më ®Çu ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp - giai ®o¹n ®Ó nÒn c«ng nghiÖp khëi ®éng b»ng lîi thÕ vÒ ®Þa lý vµ nh©n lùc...lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng theo h­íng xuÊt khÈu. Trong giai ®o¹n nµy, chóng ta cã 7 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc gåm: g¹o, dÇu th«, thuû s¶n, dÖt may, cµ phª, giµy dÐp vµ cao su. Hµng chñ lùc cña ViÖt nam ®­îc xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng NhËt B¶n, Mü, EU, Ch©u ¸, B¾c Mü... b/ X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc giai ®o¹n 1996 - 2000 N¨m 1996, sau mét sè thµnh c«ng ban ®Çu trong xuÊt khÈu, ChÝnh phñ nhËn thÊy cÇn ph¶i t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc b»ng viÖc n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸ chø kh«ng chØ ®¬n thuÇn dùa vµo t¨ng khèi l­îng xuÊt khÈu. ViÖc gãp mÆt cña mét sè mÆt hµng míi vµo danh s¸ch c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­ ®iÖn- ®iÖn tö, rau qu¶ chÕ biÕn... ®· chøng minh r»ng nh÷ng mÆt hµng cã hµm l­îng c«ng nghÖ chÕ biÕn chÕ t¹o cao sÏ mang laÞ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. Do ®ã trong giai ®o¹n nµy, c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®· cã sù thay ®æi tÝch cùc. N¨m 1996, c¸c mÆt hµng hµng n«ng l©m, h¶i s¶n (trong ®ã tû träng c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn vµ chÕ biÕn s©u ngµy cµng t¨ng) c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n chiÕm 71%( hµng n«ng l©m h¶i s¶n chiÕm 42,3%, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n chiÕm 28,7%); n¨m 2000, tû träng nµy lµ 62,1% (trong ®ã hµng n«ng l©m h¶i s¶n chiÕm 33,6%, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n lµ 28,5%). Riªng víi hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¨ng nhanh trong n¨m 1997 (tõ 29,0% lªn 36,7%), nh­ng n¨m 1998-1999 nhãm hµng nµy cã chiÒu h­íng ch÷ng l¹i( 34,7% vµo n¨m 1998 vµ 36,2% n¨m 1999). N¨m 2000, c¬ cÊu xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm tû träng tíi 37,9% trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. B¶ng 4: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam giai ®o¹n 1996-2000. §¬n vÞ: % MÆt hµng 1996 1997 1998 1999 2000 Thêi kú 1996-2000 N«ng, l©m, thuû s¶n 42,3 35,3 37,0 32,8 33,6 35,6 C«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp 29,0 36,7 34,7 36,2 37,9 35,4 C«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n 28,7 28,0 28,3 31,0 28,5 29,0 Nguån: B¸o c¸o cña Bé Th­¬ng m¹i n¨m 2000. Nh­ vËy, trong thêi kú ®æi míi, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc t­¬ng ®èi râ nÐt. §· h×nh thµnh mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®ang dÇn cã vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam, nhãm s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o cã sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, da giÇy, thuû s¶n...vÉn chiÕm tû träng kh«ng nhá. Bªn c¹nh ®ã, mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu míi ®· xuÊt hiÖn vµ cã nhiÒu triÓn väng ph¸t triÓn tèt trong nh÷ng n¨m tíi nh­ hµng n«ng s¶n chÕ biÕn, rau qu¶, hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö. MÆt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng ®­îc më réng. N¨m 1991 míi cã 4 nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ dÇu th«, thuû- h¶i s¶n, g¹o, dÖt may (®¹t kim ng¹ch trªn 100 triÖu USD trë lªn). §Õn n¨m 2000 ®· cã thªm 8 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc míi lµ cµ phª, cao su, nh©n ®iÒu, giÇy dÐp, than ®¸, hµng ®iÖn tö, hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ rau qu¶. Bèn nhãm mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch trªn 1 tû USD trong n¨m 2000 lµ giµy dÐp ®¹t 1,46 tû USD; dÖt may ®¹t 1,89 tû USD; h¶i s¶n ®¹t gÇn 1,48 tû USD, dÇu th« ®¹t 3,5 tû USD vµ 3 mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu kh¸ cao nh­ g¹o ®¹t 667,35 triÖu USD; cµ phª ®¹t 501,45 triÖu USD; hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö ®¹t 782,65 triÖu USD. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu rau qu¶ ®¹t 213,55 triÖu USD vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ ®¹t 236,86 triÖu USD. Trong 10 s¶n phÈm ®øng ®Çu cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao, cã 5 s¶n phÈm xuÊt khÈu thuéc ngµnh c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®ã lµ dÇu th«, dÖt may vµ may mÆc, giµy dÐp, thuû s¶n, ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh. Thùc tÕ cho thÊy, 5 mÆt hµng c«ng nghiÖp nµy lu«n chiÕm tõ 50-60% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m. N¨m 2000, chØ tÝnh riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm mÆt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu trªn ®· ®¹t 9,12 tû USD, chiÕm 63,75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. c/ X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc gia._.thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ Liªn bang Nga, §«ng ¢u. c/ Hµng thùc phÈm chÕ biÕn vµ hµng tiªu dïng Bao gåm thùc phÈm chÕ biÕn (b¸nh kÑo, s÷a, bét ngät, dÇu thùc vËt...), s¶n phÈm gç, ho¸ phÈm tiªu dïng, s¶n phÈm c¬ khÝ- ®iÖn, s¶n phÈm nhùa lµ nh÷ng mÆt hµng míi ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ng rÊt cã tiÒm n¨ng trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc do cã lîi thÕ vÒ nguyªn liÖu, nh©n c«ng tay nghÒ l¹i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lao ®éng gi¶n ®¬n víi c«ng nghÖ trung b×nh. ThÞ tr­êng tiªu thô cña nhãm hµng nµy chñ yÕu lµ Nga, §«ng ¢u, EU, ¤-xtr©y-lia vµ Hoa Kú. d/ Hµng thñ c«ng mü nghÖ Tíi nay, hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta ®· xuÊt sang h¬n 40 quèc gia. N¨m 2003, mÆt hµng nµy ®­îc xuÊt vµo hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng chñ lùc nh­ NhËt B¶n, Ph¸p, Mü, §øc, Anh, Hång K«ng, §µi Loan ®Òu t¨ng kh¸. HiÖn nay, søc mua trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang cã dÊu hiÖu håi phôc. C«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i còng ®­îc c¸c doanh nghiÖp triÓn khai tèt. NhiÒu doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc c¸c trang Web riªng ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, còng nh­ tham gia nhiÒu héi chî triÓn l·m trªn thÕ giíi. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng hç trî cã hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc th­ëng xuÊt khÈu vµ hç trî kinh phÝ tham gia héi chî triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm §Þnh h­íng s¾p tíi cña ChÝnh phñ lµ cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, triÓn khai QuyÕt ®Þnh 132/2000/Q§-TTg ngµy 24/ 11/2000 “ VÒ mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n” tíi tËn c¸c ®¬n vÞ c¬ së. Ngoµi ra, cÇn tÝch cùc hç trî x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (®­êng x¸, ®iÖn, n­íc, xö lý m«i tr­êng « nhiÔm, hç trî chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o lao ®éng, ­u ®·i tho¶ ®¸ng víi c¸c nghÖ nh©n ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng... 2.4. §Þnh h­íng ®èi víi c¸c mÆt hµng kho¸ng s¶n a/ DÇu th« HiÖn nay, kÕ ho¹ch xuÊt khÈu dÇu th« n¨m 2003 ch­a ®­îc quyÕt ®Þnh chÝnh thøc, nh­ng theo dù kiÕn chØ t­¬ng ®­¬ng víi møc thùc hiÖn n¨m 2002. Tuy nhiªn, ®©y vÉn lµ mét cè g¾ng lín v× theo dù kiÕn cña c¸c chuyªn gia th× gi¸ dÇu n¨m 2003 cã kh¶ n¨ng thÊp h¬n gi¸ dÇu n¨m 2002. Trong nh÷ng n¨m tíi, nÕu dÇu th« ®­a vµo chÕ biÕn trong n­íc th× l­îng xuÊt khÈu sÏ gi¶m, ta tù chÕ biÕn ®Ó dïng trong n­íc lµ chÝnh ®Ó kh«ng ph¶i nhËp khÈu hµng n¨m tíi 7-8 triÖu tÊn. b/ Than ®¸ §èi víi mÆt hµng than ®¸, viÖc xuÊt khÈu ngµy cµng trë nªn khã kh¨n h¬n do vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng. H¬n n÷a, ®©y l¹i lµ lo¹i tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o ®­îc, v× vËy nªn khai th¸c h¹n chÕ ®Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn nµy cho t­¬ng lai. 3. §Þnh h­íng vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu Ph­¬ng h­íng chung lµ tiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®a d¹ng hãa, ®a ph­¬ng hãa thÞ tr­êng. Bªn c¹nh viÖc tÝch cùc th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng ch©u ¸ vµ EU. Ngoµi ra, cÇn t×m c¸ch th©m nhËp mét sè thÞ tr­êng míi ë ch©u Phi vµ Trung §«ng vµ mét sè n­íc EU míi. 3.1. ThÞ tr­êng Hoa Kú Theo dù b¸o, kinh tÕ Hoa Kú n¨m 2003 sÏ t¨ng tr­ëng kh¸ h¬n nh­ng cßn tïy thuéc vµo ®éng th¸i cña Hoa Kú ®èi víi Ir¾c vµ biÕn ®éng gi¸ dÇu th«. Do hiÖu øng më thÞ tr­êng sÏ gi¶m dÇn nªn xuÊt khÈu sang Hoa Kú n¨m 2003 khã duy tr× ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nh­ n¨m nay, dù kiÕn kim ng¹ch ®¹t 3,05 tû, t¨ng 35-40%. Møc t¨ng tuyÖt ®èi lµ kho¶ng 800-900 triÖu USD (trong ®ã dù kiÕn dÖt may sÏ t¨ng thªm 500-600 triÖu USD, thñy s¶n t¨ng 130 triÖu USD, giµy dÐp 90 triÖu USD vµ c¸c mÆt hµng kh¸c kho¶ng 100 triÖu USD). Bªn c¹nh ®ã, cÇn xóc tiÕn nhanh viÖc thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm, tiÕp tôc tæ chøc nhiÒu ®oµn doanh nghiÖp (nªn theo chuyªn ngµnh, cã quy m« võa ph¶i) sang kh¶o s¸t, t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh. Ngoµi ra, cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Hoa Kú, nhÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn nhë nh­ng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, t­ vÊn vµ gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®¨ng ký th­¬ng hiÖu cho hµng hãa vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu ®ã trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. 3.2. ThÞ tr­êng NhËt B¶n Dù b¸o triÓn väng kinh tÕ NhËt B¶n n¨m 2003 sÏ kh¸ h¬n vµ cã thÓ cã t¨ng tr­ëng d­¬ng 0,75 - 1,25%. Tuy nhiªn, NhËt B¶n ®ang cã chñ tr­¬ng gi÷ ®ång Yªn yÕu h¬n ®Ó h¹n chÕ thiÓu ph¸t vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Xu h­íng nµy cÇn ®­îc theo dâi thËn träng bëi cã thÓ t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn xuÊt khÈu cña ta. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, môc tiªu cña n¨m 2003 lµ chÆn l¹i xu h­íng gi¶m sót vµ cÇn phÊn ®Êu ®¹t t¨ng t­ëng kho¶ng 7%. Ngµnh dÖt may cÇn nç lùc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo NhËt B¶n trong n¨m tíi ®Ó gi÷ v÷ng thÞ phÇn t¹i thÞ tr­êng nµy, kh¾c phôc xu h­íng chuyÓn dÞch sang Hoa Kú nh­ n¨m 2002. C¸c mÆt hµng kh¸c nh­ thñy s¶n, than ®¸, hµng TCMN, s¶n phÈm gç, d©y c¸p ®iÖn cÇn phÊn ®Êu duy tr× ®­îc tèc ®é t¨ng kh¸ nh­ n¨m nay. Bªn c¹nh ®ã, cÇn xóc tiÕn viÖc ®µm ph¸n ký kÕt hiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do víi NhËt B¶n vµ ñng hé xu h­íng liªn kÕt NhËt B¶n-ASEAN. C«ng t¸c xóc tiÕn cÇn ®­îc t¨ng c­êng, ph¸t huy nh÷ng m« h×nh nh­ "Nhµ ViÖt Nam" t¹i Tokyo ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp Trung t©m Th­¬ng m¹i t¹i NhËt B¶n, tæ chøc nhiÒu ®oµn chuyªn ngµnh cã quy m« trung b×nh sang kh¶o s¸t vµ t×m c¬ héi kinh doanh víi c¸c ®Þa ph­¬ng lín cña NhËt. Dù ¸n n©ng cao n¨ng lùc kiÓm dÞch thùc vËt còng cÇn sím ®­îc phª duyÖt vµ triÓn khai ®Ó t¹o thuËn lîi cho xuÊt khÈu n«ng s¶n vµo NhËt. 3.3. ThÞ tr­êng Trung Quèc Sau khi gia nhËp WTO, kinh tÕ Trung Quèc tiÕp tôc ph¸t triÓn thuËn lîi. T¨ng tr­ëng kinh tÕ n¨m 2002 ®¹t 8%, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®Òu t¨ng trªn 20%, thu hót FDI ®¹t h¬n 50 tû USD t¨ng gÇn 15%. Dù b¸o kinh tÕ Trung Quèc n¨m 2003 sÏ t¨ng tr­ëng Ýt nhÊt lµ 7,2%. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, cÇn phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng 10%-15% ®èi víi thÞ tr­êng nµy. 3.4. ThÞ tr­êng EU Dù b¸o triÓn väng kinh tÕ EU n¨m 2003 sÏ kh¶ quan h¬n nh­ng møc ®é phôc håi sÏ kh«ng nhiÒu, t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã thÓ ®¹t 2,1% trong n¨m 2003. Khã kh¨n chñ yÕu trong xuÊt khÈu vµo EU lµ xuÊt hiÖn nhiÒu hµng rµo kü thuËt míi, kÓ c¶ ®èi víi c¸c s¶n phÈm th« vµ s¶n phÈm chÕ biÕn. Trong bèi c¶nh ®ã, môc tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu vµo EU lµ 10,5% (®· tÝnh tíi viÖc më réng EU). Víi thÞ tr­êng nµy, bªn c¹nh viÖc ®µm ph¸n t¨ng h¹n ng¹ch dÖt may, ta nªn cè g¾ng liªn kÕt víi c¸c n­íc cã cïng mÆt hµng xuÊt khÈu ®Ó ®Êu tranh víi EU vÒ c¸c vÊn ®Ò tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn m«i tr­êng. EU ®· ký tháa thuËn kÕt n¹p thªm 10 n­íc thµnh viªn míi. Sù kiÖn nµy sÏ t¸c ®éng tÝch cùc tíi kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i cña nh÷ng n­íc míi gia nhËp. Do vËy, bªn c¹nh viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo EU "cò", cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµo c¸c n­íc thµnh viªn míi, nhÊt lµ thÞ tr­êng Ba Lan, SÐc... 3.5. ThÞ tr­êng ASEAN MÆc dï cã xu h­íng phôc håi trong n¨m 2002 nh­ng kinh tÕ cña ASEAN dÔ bÞ tæn th­¬ng do phô thuéc nhiÒu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú vµ NhËt B¶n, nÒn t¶ng tµi chÝnh ch­a thËt v÷ng, l¹i gÆp ph¶i c¹nh tranh gay g¾t tõ Trung Quèc, kÓ c¶ vÒ xuÊt khÈu lÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó t¨ng xuÊt khÈu vµ gi¶m bít ¸p lùc nhËp siªu ®èi víi khu vùc nµy, bªn c¹nh hai mÆt hµng chñ lùc lµ g¹o vµ dÇu th«, cÇn chñ ®éng tËn dông thuËn lîi do c¬ chÕ AFTA më ra tõ n¨m 2003 ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng tiªu dïng nh­ s¶n phÈm gç, s¶n phÈm nhùa, hµng may mÆc, giµy dÐp, thùc phÈm chÕ biÕn. C¸c doanh nghiÖp cÇn tÝch cùc xin giÊy chøng nhËn xuÊt xø from D ®Ó ®­îc h­ëng ­u ®·i khi xuÊt khÈu sang ASEAN. Riªng víi Lµo vµ Campuchia, cÇn tËn dông vÞ trÝ, ®Þa lý ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng b¸ch hãa tiªu dïng, ph¸t triÓn h×nh thøc vËn t¶i qu¸ c¶nh. 3.6. ThÞ tr­êng Trung §«ng Trung §«ng lµ khu vùc nh¹y c¶m nªn nh×n chung xuÊt khÈu phô thuéc rÊt nhiÒu vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ khu vùc nµy trong thêi gian tíi. Trong thêi gian tr­íc m¾t, ta cÇn tranh thñ giao hµng nhanh, gän. §Ó h¹n chÕ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm chiÕn tranh ®èi víi hµng ho¸ giao ®Õn tËn kho Ir¾c. Ngoµi ra, cÇn ®Èy m¹nh th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng kh¸c trong khu vùc nµy th«ng qua thiÕt lËp trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i §ubai hoÆc tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m tæ chøc ®Þnh kú. II. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nh»m ®Èy m¹nh x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam 1. Nhãm gi¶i ph¸p tæ chøc nguån hµng vµ c¶i biÕn c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu 1.1. BiÖn ph¸p x©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc VÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, trong thêi gian qua chóng ta ®· tËp trung vµo x©y dùng 13 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn.Trong nh÷ng n¨m s¾p tíi, cÇn x©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc theo h­íng n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng, gia t¨ng s¶n phÈm chÕ biÕn chÕ t¹o, c¸c lo¹i s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m cao, thóc ®Èy xuÊt khÈu dÞch vô. CÇn ph¸t hiÖn sím nh÷ng mÆt hµng cã tiÒm n¨ng ®Ó ­u tiªn ph¸t triÓn nh»m thay thÕ cho nh÷ng mÆt hµng cã nguy c¬ gi¶m sót kim ng¹ch vµ s¶n l­îng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Riªng ®èi víi hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, kÓ c¶ hµng ®iÖn tö, hµng c¬ khÝ cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu v× nã kh«ng chØ thu ®­îc ngo¹i tÖ, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n mµ cßn gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. Nh­ng vÊn ®Ò cÊp thiÕt lµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t×m ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô. Víi xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, më réng quan hÖ víi c¸c n­íc vµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt-Mü ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch æn ®Þnh th× c¸c hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ta còng ®ang dÇn chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ tr­êng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §èi víi hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, do yªu cÇu chÊt l­îng ngµy cµng cao vµ gi¸ c¶ ngµy cµng h¹ nªn chóng ta cÇn ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt, h¹n chÕ sè l­îng ®i ®«i víi n©ng cao chÊt l­îng, t¨ng c­êng kh©u chÕ biÕn s©u vµ tinh, t×m kiÕm c¸c lo¹i thÞ tr­êng dÔ chÊp nhËn. Ch¼ng h¹n, c¸c mÆt hµng nh­ g¹o, cµ phª kh«ng nªn ch¹y theo sè l­îng mµ ph¶i chuyÓn ®æi gièng cã chÊt l­îng g¹o cao, t¨ng c­êng trång cµ phª Arabica, ®Çu t­ vµo kh©u chÕ biÕn vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô trong khu vùc Trung §«ng, c¸c n­íc SNG. Víi mÆt hµng thuû h¶i s¶n cÇn t¨ng khèi l­îng c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao vµ t¨ng c­êng chÕ biÕn tinh c¸c s¶n phÈm ¨n liÒn cã khÈu vÞ ®Æc tr­ng vµ ®i vµo c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU, NhËt B¶n, Mü... 1.2. Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng a/ Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu Khi thÞ tr­êng ®· ®­îc më th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã ®ñ hµng hãa cã chÊt l­îng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. V× vËy, bªn c¹nh viÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn dµnh sù quan t©m thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån hµng tËp trung cho xuÊt khÈu, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng rau, hoa qu¶, thÞt lîn vµ thñ c«ng mü nghÖ. Qua kh¶o s¸t thÞ tr­êng Hoa Kú, cã thÓ nhËn thÊy nhu cÇu cña thÞ tr­êng nµy ®èi víi s¶n phÈm rau qu¶ chÕ biÕn nh­ n­íc døa c« ®Æc, n­íc v¶i, dõa, l¹c tiªn... lµ rÊt lín, mét sè mÆt hµng nhu cÇu v­ît xa møc s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc chÕ biÕn cña ngµnh rau qu¶ hiÖn nay. b/ Ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng C¸c s¶n phÈm cña lµng nghÒ truyÒn thèng nh­ ®å thñ c«ng mü nghÖ, t¬ th«, lôa t¬ t»m, gÊm, lôa v©n, s¶n phÈm may mÆc tõ lôa t¬ t»m hiÖn ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, l¹i thuéc nhãm hµng cã nhu cÇu ngµy cµng cao trong khi nguån cung cÊp rÊt h¹n chÕ do Ýt n­íc trªn thÕ giíi cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt mÆt hµng nµy, ®ång thêi thuéc danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong 5 n¨m gÇn ®©y. V× vËy, mÆt hµng nµy cÇn ®­îc chó träng ph¸t triÓn. §Ó cã thÓ khai th¸c lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng tiªu biÓu nµy, cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng th«ng qua sù trî gióp vÒ vèn vµ thiÕt bÞ kü thuËt, kÕt hîp kü thuËt hiÖn ®¹i víi kinh nghiÖm truyÒn thèng, t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ tiªu thô s¶n phÈm. Mét biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ trong kinh doanh c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng lµ xuÊt khÈu t¹i chç qua b¸n hµng vµ giíi thiÖu s¶n phÈm cho kh¸ch du lÞch. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c lµng nghÒ ®Òu ®ang gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin thÞ tr­êng, nguån vèn ®Çu t­, n¨ng lùc qu¶n lý vµ ®æi míi c«ng nghÖ. §©y lµ nh÷ng lÜnh vùc rÊt cÇn cã sù quan t©m vµ trî gióp cña Nhµ n­íc. ChÝnh phñ nªn hç trî x©y dùng c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ TCMN truyÒn thèng (nhÊt lµ c¸c dù ¸n vÒ th«ng tin thÞ tr­êng, n©ng cao chÊt l­îng, n¨ng lùc qu¶n lý, tiÕp thÞ, ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu...), qua ®ã gãp phÇn ph¸t triÓn nguån hµng xuÊt khÈu chñ lùc æn ®Þnh vµ cã chÊt l­îng cao. 2. Nhãm biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc 2.1. N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸, chÊt l­îng hµng ho¸ lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó gi÷ ®­îc b¹n hµng vµ thÞ tr­êng tiªu thô, ®Æc biÖt lµ ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. V× vËy ®Ó gi÷ v÷ng vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi th× kh©u kiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo, kiÓm so¸t chÊt l­îng s¶n phÈm ®Çu ra ph¶i ®­îc thùc hiÖn nghiªm ngÆt, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo æn ®Þnh, ®óng h¹n. NhÊt lµ trong khi cã tíi 7 trong tæng sè 13 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt nam thuéc nhãm hµng n«ng thuû s¶n, cho nªn cÇn l­u ý b¶o qu¶n tèt nguyªn liÖu ®Çu vµo, tr¸nh hµng xuèng phÈm cÊp. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn mua hµng n­íc ngoµi vÒ c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt, chÊt l­îng theo ®óng mÉu hµng hoÆc tµi liÖu kü thuËt bªn mua hµng cung cÊp vÒ m· hµng, quy c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×, tu©n thñ ®óng quy tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng tr­íc khi xuÊt khÈu. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra b¾t buéc lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt. 2.2. §¶m b¶o yªu cÇu vÒ giao hµng Giao hµng ®óng h¹n lµ mét yªu cÇu rÊt kh¾t khe cña c¸c nhµ nhËp khÈu n­íc ngoµi, nhÊt lµ trong giai ®o¹n gÇn ®©y vµ trong t­¬ng lai, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®· ®­îc ®Èy m¹nh th©m nhËp vµo EU vµ Mü, ®©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng næi tiÕng trong sù kh¾t khe vÒ giao hµng ®óng h¹n. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn chñ ®éng trong kh©u s¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn bèc dì hµng. 2.3. Ph¸t triÓn vµ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu Ph¸t triÓn vµ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu lµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn míi ®èi víi ®a sè doanh nghiÖp ViÖt Nam nh­ng l¹i cã ý nghÜa v« cïng quan träng. Nã gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, b¶o vÖ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp còng nh­ kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §©y lµ viÖc mµ doanh nghiÖp ph¶i tù lµm lµ chÝnh. Do vËy, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn th­¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu. NÕu ngµnh nµy ë ViÖt Nam ch­a ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cã thÓ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc sö dông dÞch vô cña nhµ cung øng n­íc ngoµi. Chi phÝ t­ vÊn th­¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu nªn ®­îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh, kh«ng ph¶i chÞu thuÕ vµ kh«ng h¹n chÕ møc trÇn. 2.4. C«ng t¸c ®Çu t­ vµ liªn doanh liªn kÕt Nh­ ®· tr×nh bµy ë ch­¬ng 1, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã 3 ®Æc ®iÓm, trong ®ã ®Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng æn ®Þnh, réng lín trong mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi vµ ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong n­íc hiÖu qu¶ chÝnh lµ 2 ®Æc ®iÓm hÕt søc quan träng. Song suy cho cïng, ®Ó ®¹t ®­îc 2 yªu cÇu nµy ®Òu phô thuéc lín vµo c«ng t¸c ®Çu t­ cã ®óng møc kh«ng, viÖc sö dông c¸c nguån lùc cã hiÖu qu¶ kh«ng, quy m« cã hîp lý kh«ng. V× vËy, c«ng t¸c ®Çu t­ vµ liªn doanh liªn kÕt nh»m huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ lµ mét biÖn ph¸p quan träng trong nhãm biÖn ph¸p nh»m x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Nguån vèn ®Çu t­ th­êng ®­îc huy ®éng tõ 2 nguån chÝnh: Nguån vèn trong n­íc Nh»m thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc, mét gi¶i ph¸p cã ý nghÜa trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. BiÖn ph¸p nµy cßn gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c ®ang lµm chËm tiÕn tr×nh nµy nh­ nh÷ng bÊt cËp trong ®¸nh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp, trong c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c ®èi t­îng mua cæ phÇn, hiÖn t­îng “ph©n biÖt ®èi xö” trong quyÒn ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i nh­ ®­îc vay vèn t¹i ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông nhµ n­íc gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ hiÖn vÉn tån t¹i ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng. Nguån vèn n­íc ngoµi Nh»m thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó phôc vô cho viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc cÇn: + Bæ sung mét sè ®iÒu kho¶n ­u ®·i vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c c©y n«ng nghiÖp nh­ lóa, rau qu¶, c©y c«ng nghiÖp ë luËt ®Çu t­ nh»m t¹o sù th«ng tho¸ng h¬n n÷a. Lµm nh­ vËy sÏ t¨ng ®­îc nguån vèn ®Çu t­ cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp. + §­a ra thªm c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i , t¹o ra c¸c khu vùc thuËn lîi vÒ c¬ së h¹ tÇng nh»m thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã hµm l­îng vèn vµ c«ng nghÖ cao. §èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, cÇn thµnh lËp mét sè khu vùc d¹ng khu chÕ xuÊt hoÆc khu c«ng nghiÖp tËp trung ®Ó gieo trång, chÕ biÕn (c«ng n«ng nghiÖp kÕt hîp) ë ViÖt Nam. + §Çu t­ mét c¸ch dång bé tõ kh©u b¾t ®Çu s¶n xuÊt ®Õn khi cã s¶n phÈm xuÊt khÈu (gåm c¶ bao b×, bao gãi, kho tµng, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i). 3. Nhãm biÖn ph¸p tµi chÝnh 3.1. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vµ më réng ®iÒu kiÖn vay vèn cho doanh nghiÖp §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt- kinh doanh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam, vÊn ®Ò vay vèn tõ ng©n hµng hay c¸c tæ chøc cung cÊp tÝn dông ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu, nhÊt lµ ®èi víi c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chñ lùc víi khèi l­îng lín lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu. Tuy nhiªn, mçi khi doanh nghiÖp muèn vay vèn th­êng ph¶i qua rÊt nhiÒu c¸c thñ tôc vµ rÊt mÊt thêi gian. Do ®ã, ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp mong muèn lµ Nhµ n­íc xem xÐt vµ quy ®Þnh ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a thñ tôc còng nh­ më réng ®iÒu kiÖn vay vèn cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá, c¸c tæ chøc kinh tÕ ®ang tham gia xuÊt khÈu . ¸p dông tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t Tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc hiÓu lµ gi¸ c¶ cña mét lo¹i tiÒn tÖ ®­îc biÓu hiÖn qua mét lo¹i tiÒn tÖ kh¸c. Sù thay ®æi tû gi¸ do chÝnh phñ c¸c n­íc th«ng qua ng©n hµng nhµ n­íc c«ng bè. Mçi khi tû gi¸ thay ®æi cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Khi ®ång néi tÖ mÊt gi¸ so víi ®ång ngo¹i tÖ sÏ lµm cho hµng xuÊt khÈu rÎ h¬n, dÔ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi dÉn ®Õn xuÊt khÈu t¨ng nh­ng nhËp khÈu gi¶m. Tr¸i l¹i, khi ®ång néi tÖ t¨ng gi¸ so víi ngo¹i tÖ th× sÏ lµm cho hµng xuÊt khÈu trë nªn rÎ h¬n, cã søc c¹nh tranh cao h¬n so víi hµng néi, ®iÒu nµy dÉn ®Õn nhËp khÈu t¨ng nh­ng xuÊt khÈu gi¶m. Song kh«ng ph¶i v× muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc mµ thùc hiÖn ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ m¹nh vµ ®ét ngét. Bëi lÏ, viÖc ph¸ gi¸ ®ét ngét sÏ kh«ng chØ g©y ¶nh h­ëng kh«ng l­êng tíi viÖc nhËp khÈu nh÷ng thiÕt bÞ ®Çu vµo quan träng phôc vô viÖc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc mµ cßn ¶nh h­ëng c¶ nh÷ng ngµnh liªn quan kh¸c hç trî viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng chñ lùc. ChÝnh v× vËy, ChÝnh phñ nªn ®iÒu chØnh tû gi¸ mét c¸ch linh ho¹t c¨n cø vµo tõng ®iÒu kiÖn, thêi gian kh¸c nhau. Trong thêi gian tr­íc m¾t, kh«ng nªn duy tr× trÞ gi¸ ®ång néi tÖ qu¸ cao so víi c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc xuÊt khÈu cã danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc t­¬ng ®èi gièng ViÖt Nam, vÝ dô nh­ Th¸i Lan, Malayxia 4. Nhãm gi¶i ph¸p thÞ tr­êng- Marketing 4.1. Gi¶i ph¸p chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng YÕu tè sèng cßn quyÕt ®Þnh mét lo¹i hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn hay kh«ng ®ã lµ nã ph¶i ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn. V× vËy, vÊn ®Ò x©y dùng c¬ cÊu thÞ tr­êng thùc chÊt còng lµ mét néi dung chÝnh trong chÝnh s¸ch c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu. Mçi lo¹i thÞ tr­êng ®ßi hái mét lo¹i mÆt hµng nhÊt ®Þnh, tr¸i l¹i tuú theo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt mµ t×m thÞ tr­êng ®Ó b¸n ®­îc nhiÒu hµng víi gi¸ cao nhÊt nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao. VÒ chÝnh s¸ch c¬ cÊu thÞ tr­êng trong giai ®o¹n tíi, tr­íc hÕt ph¶i rÊt coi träng thÞ tr­êng l¸ng giÒng vµ thÞ tr­êng khu vùc, trong ®ã chó ý tíi thÞ tr­êng Trung quèc, thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN v× ®©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng gÇn ta, cã quan hÖ quen biÕt l©u ®êi, cã thÞ hiÕu vµ ph­¬ng thøc tiªu dïng t­¬ng ®èi gièng ta. §èi víi thÞ tr­êng ASEAN, chóng ta tÝch cùc vµ nghiªm chØnh thùc hiÖn AFTA, thùc hiÖn CEPT theo lÞch tr×nh ®· cam kÕt. Lo¹i thÞ tr­êng còng cÇn ®­îc ­u tiªn n÷a ®ã lµ thÞ tr­êng c¸c n­íc thuéc SNG vµ c¸c n­íc §«ng ¢u lµ nh÷ng b¹n hµng l©u ®êi cña ta. Trong ®ã, cÇn quan t©m ®Æc biÖt ®Õn thÞ tr­êng Nga v× ®©y lµ thÞ tr­êng réng lín, dÔ tÝnh, cã quan hÖ l©u ®êi víi ta, nh­ng ®· bá qua gÇn mét thËp niªn võa qua, nay ®ang cã c¬ héi nèi l¹i nhÊt lµ khi thùc hiÖn cam kÕt tr¶ nî 1,6 tû USD trong vßng 23 n¨m, trong ®ã 90% mãn nî ®­îc tr¶ b»ng hµng ho¸. Chóng ta còng cÇn coi träng thÞ tr­êng NhËt B¶n, EU vµ Mü v× ®©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã tiÒm n¨ng to lín c¶ vÒ nhu cÇu hµng tiªu dïng cao cÊp, cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý cao, cã nhiÒu ®iÒu kiÖn cho ta tranh thñ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ vµ tri thøc qu¶n lý. §©y còng lµ thÞ tr­êng võa t¹o c¬ héi, võa ®ßi hái bøc thiÕt ®Ó chóng ta ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt - c«ng nghÖ tuú theo nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña m×nh. §Ó ®¹t ®­îc c¬ cÊu thÞ tr­êng nµy, ®­¬ng nhiªn cÇn cã chÝnh s¸ch thÝch hîp ®­a ho¹t ®éng th­¬ng m¹i n­íc ta tham gia tÝch cùc vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. 4.2. Tham gia vµo céng ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ Thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ viÖc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ, gia nhËp c¸c tæ chøc vµ hiÖp héi kinh tÕ quèc tÕ khi cÇn thiÕt vµ cã ®iÒu kiÖn, n­íc ta ®· trë thµnh thµnh viªn ®Çy ®ñ cña ASEAN vµ AFTA vµo n¨m 1995, cña ASEM vµo n¨m 1996 vµ cña APEC vµo n¨m 1998. Víi WTO, n­íc ta trë thµnh quan s¸t viªn tõ n¨m 1995 vµ hiÖn ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp tæ chøc nµy. GÇn ®©y, sau h¬n 4 n¨m ®µm ph¸n, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü ®· ®­îc ký kÕt theo nh÷ng tiªu chuÈn cña WTO, ®¸nh dÊu mét b­íc míi trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®óng ®¾n ®Ó ViÖt Nam cã thÓ chñ ®éng héi nhËp thµnh c«ng, tËn dông ®­îc c¸c thêi c¬ vµ gi¶m thiÓu nh÷ng th¸ch thøc. Chóng ta cÇn nhanh chãng ¸p dông vµ khai th¸c triÖt ®Ó mäi ph­¬ng thøc kinh doanh ®èi ngo¹i, sö dông hÖ thèng tÝn dông quèc tÕ, tham gia c¸c së giao dÞch quèc tÕ, hoµn chØnh c¸c thÓ chÕ vµ tæ chøc xóc tiÕn xuÊt khÈu, x©y dùng vµ n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c c¬ quan th­¬ng vô cña ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi. 4.3. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i h×nh dÞch vô hç trî cho xuÊt khÈu HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i "cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin" cho hä nh­ng thùc ra c¸i mµ doanh nghiÖp cÇn kh«ng ph¶i lµ th«ng tin mµ lµ kÕt qu¶ ph©n tÝch th«ng tin. Trong hoµn c¶nh dÞch vô ph©n tÝch thÞ tr­êng vµ t­ vÊn doanh nghiÖp cßn ch­a ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cã thÓ cè g¾ng lµm thay ®Ó ®¸p øng nhu cÇu bøc xóc cña c¸c doanh nh©n. Tuy nhiªn, viÖc lµm thay ®ã kh«ng thÓ kÐo dµi bëi sÏ g©y t©m lý û l¹i tõ phÝa doanh nghiÖp, t­ duy kinh doanh thô ®éng, chê ®îi thÞ tr­êng, chê ®îi kh¸ch hµng sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn. BiÖn ph¸p tèt nhÊt lµ cã chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Bªn c¹nh dÞch vô nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ph©n tÝch th«ng tin, rÊt cÇn ph¸t triÓn thªm c¸c dÞch vô kh¸c nh­ dÞch vô giao nhËn vµ th«ng quan, dÞch vô ph©n tÝch tµi chÝnh, bao gåm c¶ ph©n tÝch rñi ro vÒ tû gi¸, dÞch vô ph¸p lý, v.v. CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch phï hîp, kÓ c¶ më cöa thÞ tr­êng cho c¸c c«ng ty cung øng dÞch vô n­íc ngoµi ®Ó nhanh chãng ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô nµy. 5. Nhãm gi¶i ph¸p thÓ chÕ- tæ chøc 5.1. §æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu CÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i, xo¸ bá dÇn nh÷ng c¶n trë ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chñ lùc, ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a thñ tôc hµnh chÝnh, chÝnh s¸ch qu¶n lý ph¶i râ rµng, minh b¹ch, c«ng khai ®Ó c¸c c¬ quan qu¶n lý còng nh­ c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng. Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt vµ v¨n b¶n ph¸p quy, xo¸ bá hoµn toµn t×nh tr¹ng qu¶n lý th«ng qua c¬ chÕ “xin-cho”. Hoµn thiÖn h¬n n÷a LuËt th­¬ng m¹i nh»m t¹o hµnh lang ph¸p lý hoµn chØnh gióp c¸c doanh nghiÖp æn ®Þnh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. C¸c v¨n b¶n, c¸c quy ®Þnh cÇn ®­îc hoµn thiÖn vµ x©y dùng trªn c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn, c©n nh¾c ®Õn lîi Ých tr­íc m¾t vµ l©u dµi, ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh h¬n. Bªn c¹nh ®ã, khi cÇn söa ®æi, bæ sung c¸c v¨n b¶n còng nªn quy ®Þnh thêi h¹n chuyÓn tiÕp hîp lý, Ýt nhÊt lµ hai th¸ng tuú tÝnh chÊt tõng mÆt hµng hay ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp cã thêi gian chuÈn bÞ, ®ång thêi cã biÖn ph¸p xö lý nh÷ng tån t¹i, nh÷ng v­íng m¾c khi thay ®æi chÝnh s¸ch. 5.2. T¹o lËp m«i tr­êng c¹nh tranh n¨ng ®éng Khi nãi ®Õn sù n¨ng ®éng vµ linh ho¹t lµ nãi ®Õn kh¶ n¨ng thÝch nghi víi c¸c thay ®æi cña m«i tr­êng ngoµi ®Ó tù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Kh¶ n¨ng nµy sÏ ®­îc t¨ng c­êng trong mét m«i tr­êng c¹nh tranh n¨ng ®éng. V× vËy, c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p trong thêi gian tíi ®©y cÇn tËp trung h¬n vµo viÖc t¹o ra m«i tr­êng Êy, qua ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i chó ý h¬n ®Õn c¸c vÊn ®Ò nh­ gi¶m chi phÝ, t¨ng n¨ng suÊt, n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh, tù t×m ®Õn lîi thÕ so s¸nh ®éng trong mét m«i tr­êng ®éng. Theo h­íng ®ã, cÇn tiÕp tôc tèi ®a hãa chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cµng nhiÒu ng­êi tham gia cµng tèt, tham gia ®­îc cµng nhiÒu lÜnh vùc cµng tèt. Song song víi ®ã, cÇn cã chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch m¹nh sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c chñ thÓ cã tÝnh linh ho¹t cao, cã h×nh th¸i tæ chøc cho phÐp ra quyÕt ®Þnh nhanh. Cuèi cïng, cÇn cè g¾ng b¶o ®¶m cho tÝn hiÖu thÞ tr­êng kh«ng bÞ lÖch l¹c, gi¶m can thiÖp s©u vµ gi¶m hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. 5.3. TiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo h­íng tÝch cùc C¬ cÊu xuÊt khÈu ®­îc coi lµ chuyÓn dÞch theo h­íng tÝch cùc khi lu«n cã sù xuÊt hiÖn cña hµng xuÊt khÈu míi, xuyªn suèt tõ hµng th« ®Õn hµng cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m cao, gi¸ trÞ gia t¨ng (gi¸ trÞ néi ®Þa) cña nh÷ng mÆt hµng ®· cã ®­îc c¶i thiÖn, tØ träng cña hµng chÕ biÕn, chÕ t¹o ®­îc n©ng cao. §Ó thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt nãi chung vµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nãi riªng, cÇn ph¶i cã ®Çu t­. V× vËy, trong nh÷ng n¨m qua, Nhµ n­íc ®· ban hµnh rÊt nhiÒu chÕ ®é, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­, bao gåm c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. kÕt hîp víi sù th«ng tho¸ng cña LuËt Doanh nghiÖp, nh÷ng chÕ ®é vµ chÝnh s¸ch nµy ®· ph¸t huy t¸c dông rÊt tÝch cùc trong viÖc t¹o ra nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu míi vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo h­íng t¨ng dÇn tû träng cña hµng chÕ biÕn, chÕ t¹o. VÊn ®Ò chÝnh ®Æt ra lµ ph¶i lµm sao t¨ng c­êng ®­îc tÝnh minh b¹ch vµ tÝnh phæ cËp cña nh÷ng ­u ®·i nµy, ®ång thêi thi hµnh chóng mét c¸ch nhÊt qu¸n trªn thùc tÕ, kh«ng ®Ó nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt... k×m h·m t¸c dông tÝch cùc cña chóng. KÕt luËn X©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ chÝnh s¸ch tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nãi riªng vµ trong ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi nÒn ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Song, ®Ó c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt Nam thùc sù ph¸t huy tÊt c¶ c¸c t¸c dông tÝch cùc ®Ó xøng víi vÞ trÝ “chñ bµi” hay “qu¶ ®Êm s¾t” trong nÒn ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ®ßi hái ph¶i cã sù suy ngÉm, ®¸nh gi¸ vµ hµnh ®éng cña mçi doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Ó nhËn biÕt vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc ®èi víi nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ chñ quan còng nh­ t×m gi¶i ph¸p øng phã víi nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc tõ bªn ngoµi mang ®Õn, nhÊt lµ khi n­íc ta ®· gia nhËp ASEAN, AFTA vµ tiÕn tíi xa h¬n n÷a sÏ trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. ViÖc "x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam" ®·, ®ang vµ sÏ lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng vµ ®ång bé sao cho phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Sù nghiªn cøu nµy g¾n liÒn víi sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã tham kh¶o kinh nghiÖm quèc tÕ ®ång thêi cÇn ®­îc kiÓm nghiÖm trong thùc tiÔn. Tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, VII, VIII, IX. ChØ thÞ sè 22/2000/ CT_TTG ngµy 27/10/2000 vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô thêi kú 2001-2010. “Nghiªn cøu cung cÊp th«ng tin phôc vô cho ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp”- ®Ò tµi m· sè: 2000-78-0009, Bé th­¬ng m¹i, Hµ Néi 02/2000( 67 trang) “ ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001-2010” - B¸o c¸o cña Bé Th­¬ng m¹i n¨m 2000. “ VÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña n­íc ta trong t×nh h×nh míi” GS-TS Hå V¨n VÜnh - Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia - T¹p chÝ Céng s¶n sè 14 (7/2001) “XuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµ triÓn väng vµo thÞ tr­êng EU” Th¹c sÜ NguyÔn Thu Thuû- §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, Th¹c sÜ NguyÔn Tó Anh- §¹i häc Th¨ng Long- T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 1(75) 2002. “ Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu 15 n¨m qua cña ViÖt Nam” Tõ Thanh Thuû- ViÖn Nghiªn cøu Th­¬ng m¹i, T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò KINH TÕ THÕ GiíI Sè 4(72) 2001. “Nh÷ng gi¶i ph¸p m¹nh cho xuÊt khÈu” B¸o Hµ néi míi ngµy 20-2-2003 “Th­¬ng m¹i cÇn mét c¸ch nh×n míi, c¸ch lµm míi” B¸o Th­¬ng m¹i ngµy 25-2-2003 “DÇu khÝ nh×n xa tr«ng réng”- Thanh Hoa- T¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 28 (1/2001) Industrial policies for Pacific Economic Growth- t¸c gi¶: Mutoh, Sekiguchi, Suzura, Yamazawa, 1998. Examining Asia’s Tigers: Nine economies challenging common Structure Problem- Institute of Developing Economic (IDE) Tokyo, July 1999. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng: GS-TS Bïi Xu©n L­u “ Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu n¨m 2003” - B¸o c¸o cña Bé Th­¬ng m¹i. ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docKhoa luan - Ha.doc
  • docBia Ha.doc
  • docMuc luc Ha.doc
Tài liệu liên quan