Xây dựng một số biện pháp phi thuế bảo hộ sản xuất của Việt Nam

Tài liệu Xây dựng một số biện pháp phi thuế bảo hộ sản xuất của Việt Nam: ... Ebook Xây dựng một số biện pháp phi thuế bảo hộ sản xuất của Việt Nam

doc91 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1285 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Xây dựng một số biện pháp phi thuế bảo hộ sản xuất của Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 3 Ch­¬ng I: LÝ luËn chung vÒ b¶o hé vµ kinh nghiÖm ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi” I/ Xu h­íng toµn cÇu hãa 5 II/ Sù cÇn thiÕt cña c¸c biÖn ph¸p b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc 7 III/ Kinh nghiÖm ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi 24 Ch­¬ng II: §¸nh gi¸ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña ViÖt Nam trong thêi gian qua (1996 – 2000) I/ Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam thêi kú 1996 – 2000 38 II/ C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan liªn quan ®Õn nhËp khÈu ViÖt Nam ®· sö dông 50 III/ §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ViÖt Nam ®· sö dông 63 Ch­¬ng III: §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ViÖt Nam cã thÓ ¸p dông trong thêi gian tíi I/ C¬ së khoa häc ®Ó duy tr× c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan trong viÖc b¶o hé s¶n xuÊt. 69 II/ Mét sè ®Ò xuÊt vÒ c¸c NTM ViÖt Nam sÏ sö dông ®Ó b¶o hé 71 KÕt luËn 91 Tµi liÖu tham kh¶o 92 Lêi nãi ®Çu Xu h­íng toµn cÇu ho¸ hiÖn ®ang ®­îc c¸c quèc gia trªn thÕ giíi coi lµ gi¶i ph¸p tÊt yÕu ®Ó ®Èy m¹nh vµ th¸o gì nh÷ng khã kh¨n cña vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Còng nh­ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, viÖc ViÖt Nam kh«ng ngõng t¨ng c­êng héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ kh«ng n»m ngoµi môc tiªu khai th¸c nh÷ng ­u thÕ s½n cã trong n­íc còng nh­ tËn dông nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi vÒ thÞ tr­êng, vèn, c«ng nghÖ, ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ tiªn tiÕn. Tuy nhiªn tr­íc bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi víi nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu, cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp so víi c¸c quèc gia kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi nh­ hiÖn nay th× viÖc ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng bÊt lîi vµ t¸c ®éng tiªu cùc trong qu¸ tr×nh héi nhËp lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. §Ó h¹n chÕ nh÷ng bÊt lîi vµ t¸c ®éng tiªu cùc ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p nhÊt ®Þnh vµ mét trong sè ®ã lµ viÖc b¶o hé tÝch cùc nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh thuÕ quan lµ c«ng cô b¶o hé ®· ®­îc c¸c ®Þnh chÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ thõa nhËn th× c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan còng ®­îc rÊt nhiÒu quèc gia sö dông trong thêi gian qua bëi nh÷ng ­u ®iÓm nh­ kh¶ n¨ng t¸c ®éng nhanh, m¹nh, phong phó vµ cã thÓ ®¸p øng nhiÒu môc tiªu trong cïng mét thêi ®iÓm. Tuy nhiªn mÆt tr¸i cña c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan vèn g©y ra nhiÒu tranh c·i lµ chóng bao gåm nhiÒu biÖn ph¸p ch­a ®­îc thõa nhËn bëi c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ cã thÓ ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia, mét khu vùc còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi. V× vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt víi bÊt cø quèc gia nµo trªn thÕ giíi. §èi víi mét nÒn kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi nh­ ViÖt Nam, c«ng t¸c nghiªn c­ó vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ con cã vai trß quan träng h¬n rÊt nhiÒu bëi nã gióp cho chóng ta hiÓu thªm vÒ m«i tr­êng ph¸p lÝ cña c¸c quèc gia kh¸c tõ ®ã cã thÓ t×m ra h­íng tiÕp cËn tèi ­u thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ. Ngoµi ra kinh nghiÖm rót ra trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu còng cã gi¸ trÞ kh«ng nhá ®èi víi qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c c«ng cô b¶o hé phi thuÕ ®Ó chóng thùc sù h÷u Ých vµ phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ. Víi ®Ò tµi nµy ngoµi viÖc thèng kª, ph©n lo¹i nh÷ng biÖn ph¸p phi quan thuÕ ®· ®­îc sö dông trªn thÕ giíi, kinh nghiÖm ¸p dông cña mét sè n­íc nh­ MÜ, Th¸i Lan vµ thùc tiÔn ¸p dông cña ViÖt Nam t«i còng xin ®­a ra mét vµi ý kiÕn c¸ nh©n mang tÝnh chÊt tham kh¶o ®èi víi vÊn ®Ò x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Do lÇn ®Çu tiªn thùc hiÖn mét c«ng viÖc nghiªn cøu quy m«, ®Ò tµi nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. KÝnh mong c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n gãp ý ®Ó cho ®Ò tµi ®­îc toµn vÑn h¬n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Ch­¬ng I: LÝ luËn chung vÒ b¶o hé vµ kinh nghiÖm ¸P dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi I/ Xu h­íng toµn cÇu hãa: Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu h­íng vËn ®éng næi bËt hiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nã l«i cuèn tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ vµo mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu thèng nhÊt vµ duy nhÊt. TÊt c¶ nh÷ng quèc gia vµ vïng l·nh thæ nµo kh«ng héi nhËp vµo qu¸ tr×nh nµy tÊt yÕu sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng tôt hËu trong ph¸t triÓn. Toµn cÇu hãa kinh tÕ ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt th«ng qua hai qu¸ t×nh chñ yÕu lµ toµn cÇu hãa thÞ tr­êng vµ toµn cÇu s¶n xuÊt. Toµn cÇu hãa thÞ tr­êng ®­îc thÓ hiÖn ë sù lo¹i bá dÇn c¸c qu¸ tr×nh vµ rµo c¶n chia c¾t thÞ tr­êng ®Ó h×nh thµnh mét thÞ tr­êng cã tÝnh toµn cÇu. C¸c yÕu tè c¬ b¶n nh­ cung cÇu, gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh vµ vËn ®éng thèng nhÊt trªn toµn cÇu. Toµn cÇu hãa s¶n xuÊt ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc h×nh thµnh m¹ng l­íi s¶n xuÊt mang tÝnh toµn cÇu, c«ng nghÖ cao ®­îc sö dông phæ biÕn vµ c¸c s¶n phÈm ®­îc tiªu chuÈn hãa… Ngoµi ra, toµn cÇu ho¸ cßn ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c khÝa c¹nh vÒ x· héi, v¨n hãa, chÝnh trÞ … Toµn cÇu hãa ®­îc thóc ®Èy bëi c¸c lùc l­îng nhÊt ®Þnh. Tr­íc hÕt, ®ã lµ qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan gi÷a c¸c quèc gia ®Ó cã nÒn th­¬ng m¹i tù do hãa h¬n, gi¶m dÇn c¸c rµo c¶n b¶o hé h÷u h×nh hoÆc v« h×nh. Hµng hãa vµ dÞch vô ®­îc l­u chuyÓn dÔ dµng gi÷a c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ víi khèi l­îng vµ c­êng ®é ngµy cµng t¨ng. TiÕp theo lµ qu¸ tr×nh tù do hãa vÒ ®Çu t­ víi viÖc më réng cña ®Çu t­ quèc tÕ trªn ph¹m vi vµ quy m« lín, c¸c hiÖp ®Þnh thóc ®Èy tù do hãa ®Çu t­ ®­îc ký kÕt. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ vµ t¸c ®éng cña c¸c tËp ®oµn, c«ng ty ®a quèc gia ®ang thóc ®Èy theo chiÒu s©u qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa. C¸c quèc gia, vïng l·nh thæ còng ®ang t¨ng c­êng nh÷ng nç lùc ®Ó héi nhËp quèc tÕ, më cöa thÞ tr­êng, chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ c¬ chÕ kinh tÕ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa. Toµn cÇu hãa ®ßi hái c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ ph¶i hµnh ®éng dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc quèc tÕ nhÊt ®Þnh trong th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, dÞch vô nh­ “nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i, nguyªn t¾c ®·i ngé quèc gia …”. VÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng cã thÓ dÔ dµng thùc hiÖn ®­îc. Thùc tÕ cho thÊy, qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa ®ang lµm cho nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia tõng buíc vËn ®éng theo xu h­íng míi, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, ®­a nÒn kinh tÕ sang giai ®o¹n ph¸t triÓn míi víi cÊp ®é cao h¬n vµ ph¹m vi lín h¬n. Kh«ng thÓ nãi chØ cã c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc XHCN cò chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ë trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi mµ kÓ c¶ c¸c nÒn kinh tÕ cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao nh­ nÒn kinh tÕ MÜ, NhËt B¶n, Liªn minh ch©u ¢u … còng ë trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ th«ng tin vµ kinh tÕ tri thøc. Sù chuyÓn ®æi nµy trë thµnh mét hiÖn t­îng phæ biÕn hiÖn nay. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ang ®Æt ra hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò cÇn ph¶i xö lý, ®Æc biÖt lµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn sang c¬ cÊu kinh tÕ cã c¸c ngµnh sö dông c«ng nghÖ cao, c¸c ngµnh ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh vµ c¸c ngµnh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh l©u dµi trªn thÞ tr­êng, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao vµ nh÷ng c¶i c¸ch vÒ hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ phï hîp víi xu h­íng toµn cÇu hãa còng ®­îc ®Ò cao. Nãi tãm l¹i, toµn cÇu hãa diÔn ra cã tÝnh gia tèc. §©y lµ mét qu¸ tr×nh kh¸ch quan vµ lµ mét xu h­íng vËn ®éng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. ViÖt Nam ®ang chñ ®éng, tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa ®Ó thùc hiÖn môc tiªu hiÖn ®¹i hãa, c«ng nghiÖp hãa ®Êt n­íc. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, ViÖt Nam còng ®ang tiÕn hµnh x©y dùng lé tr×nh phï hîp, héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ tiÕp ®Õn lµ kinh tÕ toµn cÇu. II/ Sù cÇn thiÕt cña c¸c biÖn ph¸p b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc: 1.Sù cÇn thiÕt cña c¸c biÖn ph¸p b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc: 1.1. TÝnh thiÕt yÕu chung cña b¶o hé ®èi víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi: B¶o hé lµ c«ng cô phæ biÕn ®­îc chÝnh phñ c¸c n­íc sö dông ®Ó n©ng ®ì c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp cã ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n hoÆc c¸c doanh nghiÖp tËp trung nguån nh©n lùc vµ tµi chÝnh lín. Minh ho¹ thùc tÕ râ rµng nhÊt cã thÓ nhËn thÊy ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ c¸c n­íc ch©u MÜ latinh, Asean n¬i tån t¹i sè l­îng lín c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ë c¸c quèc gia nµy ®Òu lµ c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong vÊn ®Ò c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa còng nh­ quèc tÕ mµ nguyªn nh©n s©u xa cã thÓ lµ thiÕu vèn, h¹n chÕ trong vÊn ®Ò ®µo t¹o nh©n lùc hoÆc thËm chÝ lµ yÕu kÐm trong kh©u qu¶n lÝ... MÆc dï vËy viÖc gi¶i thÓ c¸c doanh nghiÖp nµy lµ vÊn ®Ò nan gi¶i bëi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy thu hót mét lùc l­îng lao ®éng lín hoÆc ®­îc ®Çu t­ nh÷ng nguån tµi chÝnh kh«ng nhá. HËu qu¶ cña viÖc gi¶i thÓ cã thÓ lµ nh÷ng có sèc lín c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. H¬n n÷a nguyªn nh©n chÝnh phñ kh«ng gi¶i thÓ c¸c doanh nghiÖp nµy cßn cã thÓ lµ do hä vÉn cßn ®Æt niÒm tin vµo kh¶ n¨ng biÕn chuyÓn t×nh thÕ cña ®éi ngò l·nh ®¹o hoÆc ®©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn theo chiÕn l­îc dµi h¹n. Mét lÝ do kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn khi duy tr× c¸c biÖn ph¸p b¶o hé lµ mong muèn c¶i thiÖn c¸c ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa. BÊt cø mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ nhÊt ®Þnh vµ trong ®ã lu«n x¸c ®Þnh nh÷ng lÜnh vùc ­u tiªn ®Æc biÖt. Nh­ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc nµy ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ tèi ­u vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong n­íc vµ quèc tÕ nhµ n­íc lu«n ph¶i cã nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt. VÝ dô ®iÓn h×nh lµ MÜ mét n­íc ®­îc coi lµ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi trong thêi gian qua vÉn duy tr× kh¸ nhiÒu ph­¬ng thøc b¶o hé ®èi víi lÜnh vùc n«ng nghiÖp, trong ®ã cã c¶ nh÷ng ph­¬ng thøc ®i ng­îc l¹i lîi Ých th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ bÞ nhiÒu ph¶n kh¸ng cña c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. Mét lÝ do riªng ®èi víi c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn lµ hä ph¶i th­êng xuyªn xem xÐt vÊn ®Ò duy tr× mét c¸n c©n thanh to¸n cã lîi vµ c¶i thiÖn nguån ng©n s¸ch. Cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy c¸c quèc gia ®ang vµ chËm ph¸t triÓn hÇu hÕt ®Òu cã mét c¸n c©n thanh to¸n bÞ th©m hôt vµ mét nguån ng©n s¸ch h¹n hÑp vèn ®­îc tµi trî chñ yÕu th«ng qua thu thuÕ vµ vay nî n­íc ngoµi. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®ã c¸c quèc gia cã thÓ ¸p dông nhiÒu h×nh thøc b¶o hé kh¸c nhau nh»m ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh hµng thay thÕ nhËp khÈu hoÆc h­íng xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng kh«ng cÇn thiÕt hay xa xØ tõ ®ã h¹n chÕ chi tiªu ngo¹i tÖ vµ thu vÒ nhiÒu h¬n th«ng qua xuÊt khÈu. XuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n thø nhÊt b¶o hé cßn gióp c¸c quèc gia trªn thÕ giíi duy tr× viÖc lµm cho nh÷ng tæ chøc hoÆc nhãm ng­êi nhÊt ®Þnh vµ gi¶m bít nh÷ng søc Ðp vÒ chÝnh trÞ tõ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ. Nguyªn nh©n nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu ®Ó chÝnh phñ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi duy tr× c¸c biÖn ph¸p b¶o hé ®èi víi mét sè ngµnh nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy còng t­¬ng tù ®èi víi vÊn ®Ò b¶o hé mét sè ngµnh ë c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ kh¸ ph¸t triÓn nh­ MÜ vµ c¸c n­íc thuéc liªn minh ch©u ¢u. §Ó b¶o hé ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may vèn lµ ngµnh kinh tÕ thu hót kh¸ nhiÒu lao ®éng EU ®· ®­a ra nh÷ng tho¶ thuËn vÒ h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn víi c¸c n­íc kh¸c ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc cã nguån nguyªn liÖu phong phó vµ lùc l­îng nh©n c«ng rÎ m¹t. §èi víi c¸c quèc gia cã tiÒm lùc c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ c¸c biÖn ph¸p b¶o hé cßn cã thÓ ®­îc duy tr× nh­ mét c«ng cô chÝnh trÞ ®Ó ®¬n ph­¬ng g©y søc Ðp víi c¸c quèc gia kh¸c. MÆc dï ®©y lµ môc ®Ých hÕt søc c¸ biÖt trong mét thÕ giíi ngµy cµng ph¸t triÓn theo h­íng ®a cùc song trªn thÕ giíi hiÖn t­îng nµy ®· vµ ®ang tiÕp tôc x¶y ra. MÜ lµ quèc gia l¹m dông c«ng cô b¶o hé nhiÒu nhÊt vµo môc ®Ých nµy. Trong luËt ph¸p Hoa K× cã nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt cho phÐp quèc héi ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p th­¬ng m¹i ®¬n ph­¬ng ®èi víi bÊt cø quèc gia nµo ®­îc coi lµ cã thÓ ®e do¹ ®Õn vÊn ®Ò an ninh cña n­íc MÜ. 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o hé ®èi víi ViÖt Nam: Nh÷ng lÝ do chñ yÕu ®èi víi vÊn ®Ò b¶o hé nÒn kinh tÕ ViÖt Nam xuÊt ph¸t tõ hai yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan trong ®ã yÕu tè chñ quan lµ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ yÕu tè kh¸ch quan lµ bèi c¶nh chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n hiÖn nay. Theo ®¸nh gi¸ chung th× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu, ®ang chuyÓn ho¸ tõ kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c yÕu tè cña kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a ®­îc t¹o lËp mét c¸ch ®ång bé vµ cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt. HÖ thèng c¸c qui ph¹m ph¸p luËt c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lÝ nhµ n­íc cña ViÖt Nam hiÖn nay còng bÞ ®¸nh gi¸ lµ thiÕu nhÊt qu¸n vµ qu¸ chång chÐo, ch­a t¹o ra ®­îc m«i tr­êng ph¸p lÝ b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, xuÊt nhËp khÈu còng trong t×nh tr¹ng t­¬ng tù. V× vËy, trong qu¸ tr×nh x©y dùng mét m«i tr­êng kinh tÕ giµu tÝnh c¹nh tranh vµ lµnh m¹nh h¬n nhµ n­íc còng cÇn cã sù n©ng ®ì hîp lÝ ®èi víi c¸c mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o thÕ ®ßn bÈy cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã kh«ng thÓ phñ nhËn mét thùc tr¹ng lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc qu¶n lÝ, nguån nh©n lùc, kh¶ n¨ng thÝch nghi vµ mang nÆng t­ t­ëng dùa dÉm cña mét thêi k× dµi bao cÊp. ViÖc ngay lËp tøc thóc Ðp c¸c doanh nghiÖp nµy tù t¹o lËp mét thÕ ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng trong n­íc ®· lµ mét nhiÖm vô qu¸ khã kh¨n chø ch­a ®Ò cËp ®Õn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ. H¬n n÷a ngay c¶ khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· cã mét tiÒm lùc nhÊt ®Þnh còng kh«ng thÓ cho r»ng hä kh«ng cßn cÇn tíi sù b¶o trî cña nhµ n­íc n÷a. Nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ cao ngoµi mong muèn nhËn ®­îc sù hç trî vÒ vèn th× sù hç trî trong vÊn ®Ò nghiªn cøu vµ øng dông c¸c thµnh tùu míi còng hÕt søc quan träng ®«Ý víi hä. Còng nh­ hÇu hÕt c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®ã ­u tiªn ph¸t triÓn mét sè ngµnh. C¸c ngµnh nµy lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp cã tiÒm n¨ng song cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c¹nh tranh cÇn ®­îc sù hç trî tÝch cùc cña nhµ n­íc vµ c¶ nh÷ng ngµnh nhÊt thiÕt ph¶i ­u tiªn ph¸t triÓn do c¸c lÝ do kh¸c nh­ chÝnh trÞ vµ x· héi. §©y lµ lÝ do c¬ b¶n nhÊt ®Ó ViÖt Nam duy tr× c¸c h×nh thøc b¶o hé nh­ng víi ®Æc thï mang nhiÒu mµu s¾c chÝnh trÞ h¬n lµ kinh tÕ c¸c h×nh thøc b¶o hé cña ViÖt Nam trong thêi gian qua ch­a h¼n ®· ph¸t huy ®­îc tÝnh chÊt tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ. §øng tr­íc xu thÕ kh¸ch quan cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt Nam còng cÇn duy tr× c¸c ph­¬ng thøc b¶o hé v× nh÷ng nguyªn nh©n nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i nÒn kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng t¸c ®éng xÊu nh­ sù x©m nhËp cña hµng ho¸, sù lòng ®o¹n cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi... NÕu kh«ng cã chiÕn l­îc b¶o hé s¶n xuÊt phï hîp nÒn kinh tÕ cña chóng ta sÏ ph¸t triÓn bÊt c©n xøng vµ phô thuéc nÆng nÒ vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi. Thø hai ®Ó hoµ nhËp vµo mét nÒn kinh tÕ chung vèn ®· ph¸t triÓn h¬n chóng ta rÊt nhiÒu ViÖt Nam cÇn c¶i thiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn ph­¬ng diÖn quèc gia còng nh­ trªn ph­¬ng diÖn doanh nghiÖp/ngµnh. C¸c biÖn ph¸p hç trî mang tÝnh cÊp thiÕt sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t¹o ®­îc nh÷ng lîi thÕ nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh b¾t kÞp nhÞp ®é ph¸t triÓn chung vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta tranh thñ hoµn thiÖn c¸c yÕu tè cßn l¹i . Cuèi cïng còng kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn mét lÝ do Ýt ®­îc ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ ®Ó t¹o lËp mét thÕ v÷ng ch¾c trªn tr­êng quèc tÕ b¶o hé còng lµ mét c«ng cô ®Ó chóng ta cã thÓ mang ra “mÆc c¶” ®Ó ®æi lÊy nh÷ng ­u ®·i chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh. 2.C¸c ph­¬ng thøc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc: 2.1.ThuÕ vµ thuÕ quan: Ngoµi môc ®Ých chÝnh lµ thu ng©n s¸ch thuÕ cßn lµ mét biÖn ph¸p h­íng dÉn tiªu dïng vµ trong mét chõng mùc nµo ®ã lµ mét biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu h÷u hiÖu.ViÖc ®¸nh thuÕ néi ®Þa hay thuÕ quan cao vµo mét mÆt hµng nhËp khÈu sÏ cã t¸c ®éng kh«ng nhá tíi viÖc thu hÑp cÇu trong n­íc tõ ®ã dÉn ®Õn h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy. Bªn c¹nh thuÕ vµ thuÕ quan th× c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ còng lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. §©y còng chÝnh lµ néi dung mµ ®Ò tµi muèn ®Ò cËp tíi. 2.2. C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ:(NTM- non-tarrif measure) C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p kh¸c ngoµi c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan ®­îc qui ®Þnh vÒ mÆt ph¸p lÝ hay ®¬n thuÇn tån t¹i trªn thùc tÕ cã ¶nh h­ëng ®Õn møc ®é hoÆc ph­¬ng h­íng nhËp khÈu. C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cã thÓ mang mét hay nhiÒu thuéc tÝnh kh¸c nhau nh­ ¸p dông ë biªn giíi hay néi ®Þa, ®­îc duy tr× mét c¸ch chñ ®éng hay bÞ ®éng, nh»m môc ®Ých b¶o hé hay kh«ng b¶o hé, phï hîp hay kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ... 2.2.1.¦u ®iÓm: a.Phong phó vÒ h×nh thøc : nhiÒu biÖn ph¸p phi thuÕ kh¸c nhau cã thÓ ®¸p øng cïng mét môc tiªu, ¸p dông cho cïng mét mÆt hµng C¸c NTM trong thùc tÕ rÊt phong phó vÒ h×nh thøc nªn t¸c ®éng, kh¶ n¨ng vµ møc ®é ®¸p øng môc tiªu cña chóng còng rÊt ®a d¹ng. Do ®ã, nÕu sö dông NTM ®Ó phôc vô mét môc tiªu ®Ò ra th× cã thÓ cã nhiÒu sù lùa chän, kÕt hîp h¬n mµ kh«ng bÞ gß bã chËt hÑp trong khu«n khæ mét c«ng cô duy nhÊt nh­ thuÕ quan. VÝ dô: ®Ó nh»m h¹n chÕ nhËp khÈu mét mÆt hµng bÊt k×, cã thÓ ®ång thêi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n ng¹ch nhËp khÈu, cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu kh«ng tù ®éng, ®Çu mèi nhËp khÈu, phô thu nhËp khÈu. b.§¸p øng nhiÒu môc tiªu: mét NTM cã thÓ ®ång thêi ®¸p øng nhiÒu môc tiªu víi hiÖu qu¶ cao Mçi quèc gia th­êng theo ®uæi nhiÒu môc tiªu trong chÝnh s¸ch kinh tÕ, th­¬ng m¹i cña m×nh. C¸c môc tiªu ®ã cã thÓ lµ: (i) b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ; (ii) b¶o vÖ an toµn søc kháe con ng­êi, ®éng thùc vËt, m«i tr­êng; (iii) h¹n chÕ tiªu dïng; (iv) ®¶m b¶o c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n; (v) b¶o ®¶m an ninh quèc gia, trËt tù an toµn x· héi, v.v... C¸c NTM cã thÓ ®ång thêi phôc vô hiÖu qu¶ nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau khi viÖc sö dông c«ng cô thuÕ quan kh«ng kh¶ thi hoÆc kh«ng h÷u hiÖu b»ng. VÝ dô: quy ®Þnh vÒ vÖ sinh kiÓm dÞch ®èi víi n«ng s¶n nhËp khÈu võa ®¶m b¶o an toµn søc kháe con ng­êi, ®éng thùc vËt l¹i võa gi¸n tiÕp b¶o hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong n­íc mét c¸ch hîp ph¸p. Hay cÊp phÐp kh«ng tù ®éng ®èi víi d­îc phÈm nhËp khÈu võa gióp b¶o hé ngµnh d­îc néi ®Þa, dµnh ®Æc quyÒn cho mét sè ®Çu mèi nhËp khÈu nhÊt ®Þnh, qu¶n lý chuyªn ngµnh mét mÆt hµng quan träng ®èi víi søc kháe con ng­êi, cßn cã t¸c dông ph©n biÖt ®èi xö víi mét sè n­íc cung cÊp nhÊt ®Þnh. c.NhiÒu NTM ch­a bÞ cam kÕt rµng buéc c¾t gi¶m hay lo¹i bá Do NTM th­êng mang tÝnh mËp mê, møc ®é ¶nh h­ëng kh«ng râ rµng nh­ nh÷ng thay ®æi ®Þnh l­îng cña thuÕ quan, nªn t¸c ®éng cña chóng cã thÓ lín nh­ng l¹i lµ t¸c ®éng ngÇm, cã thÓ che ®Ëy hoÆc biÖn hé b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. HiÖn nay c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO chØ míi ®iÒu chØnh viÖc sö dông mét sè NTM nhÊt ®Þnh. Trong ®ã, tÊt c¶ c¸c NTM h¹n chÕ ®Þnh l­îng ®Òu kh«ng ®­îc phÐp ¸p dông, trõ tr­êng hîp ngo¹i lÖ. Mét sè NTM kh¸c tuy cã thÓ nh»m môc tiªu h¹n chÕ nhËp khÈu, b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc nh­ng vÉn ®­îc WTO cho phÐp ¸p dông víi ®iÒu kiÖn tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng, kh¸ch quan. Ch¼ng h¹n nh­ tiªu chuÈn kü thuËt, biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt, tù vÖ, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c biÖn ph¸p chèng trî cÊp, thuÕ ®èi kh¸ng, hç trî n«ng nghiÖp d¹ng hép xanh. Ngoµi ra, vÉn cã thÓ tiÕp tôc ¸p dông mµ ch­a bÞ yªu cÇu c¾t gi¶m hay lo¹i bá nh÷ng NTM ch­a x¸c ®Þnh ®­îc sù phï hîp hay kh«ng phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO. Nh÷ng NTM nµy cã thÓ do WTO ch­a cã quy ®Þnh ®iÒu chØnh hoÆc cã quy ®Þnh nh­ng rÊt chung chung vµ trªn thùc tÕ rÊt khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc tÝnh phï hîp hay kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh ®ã, hoÆc chóng vÉn lµ mét thùc tÕ ®­îc thõa nhËn chung. Ch¼ng h¹n nh­ yªu cÇu ®Æt cäc, tr¶ thuÕ nhËp khÈu tr­íc, v.v... 2.2.2.Nh­îc ®iÓm: a.Kh«ng râ rµng vµ khã dù ®o¸n C¸c NTM trªn thùc tÕ th­êng ®­îc vËn dông dùa trªn c¬ së dù ®o¸n chñ quan, thËm chÝ tuú tiÖn, cña nhµ chøc tr¸ch vÒ s¶n xuÊt vµ nhu cÇu tiªu thô trong n­íc. Ch¼ng h¹n ®Ó x¸c ®Þnh h¹n ng¹ch nhËp khÈu ph©n bãn trong n¨m tíi, ChÝnh phñ ph¶i dù kiÕn ®­îc c«ng suÊt s¶n xuÊt trong n­íc cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc bao nhiªu phÇn tr¨m tæng nhu cÇu vÒ ph©n bãn cña toµn ngµnh n«ng nghiÖp. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ngµy nay rÊt phøc t¹p vµ th­êng xuyªn biÕn ®éng, viÖc ®­a ra mét dù ®o¸n t­¬ng ®èi chÝnh x¸c lµ rÊt khã kh¨n. NÕu dù ®o¸n kh«ng chÝnh x¸c sÏ cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt trong n­íc. VÝ dô nh­ g©y ra thiÕu hôt trÇm träng nguån cung cÊp ph©n bãn khi s¶n xuÊt trong n­íc vµo thêi vô, ®Èy gi¸ t¨ng vät (sèt nãng) hoÆc tr¸i l¹i, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cung v­ît cÇu qu¸ lín trªn thÞ tr­êng lµm gi¸ sôt gi¶m (sèt l¹nh). §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh sÏ chÞu rñi ro cao h¬n. Sö dông NTM còng th­êng lµm nhiÔu tÝn hiÖu chØ dÉn quyÕt ®Þnh cña ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng trong n­íc, tÝn hiÖu chØ dÉn viÖc ph©n bæ nguån lùc trong néi bé nÒn kinh tÕ (chÝnh lµ gi¸ thÞ tr­êng), ph¶n ¸nh kh«ng trung thùc lîi thÕ c¹nh tranh thùc sù. Do ®ã, kh¶ n¨ng x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶ trong trung vµ dµi h¹n cña ng­êi s¶n xuÊt bÞ h¹n chÕ. T¸c ®éng cña c¸c NTM th­êng khã cã thÓ l­îng hãa ®­îc râ rµng nh­ t¸c ®éng cña thuÕ quan. NÕu møc b¶o hé th«ng qua thuÕ quan ®èi víi mét s¶n phÈm cã thÓ dÔ dµng ®­îc x¸c ®Þnh b»ng chÝnh thuÕ suÊt ®¸nh lªn s¶n phÈm ®ã th× møc ®é b¶o hé th«ng qua NTM lµ tæng møc b¶o hé cña c¸c NTM riªng rÏ ¸p dông cho cïng mét s¶n phÈm. B¶n th©n møc ®é b¶o hé cña mçi NTM còng chØ cã thÓ ®­îc ­íc l­îng mét c¸ch t­¬ng ®èi. Còng v× møc ®é b¶o hé cña c¸c NTM kh«ng dÔ x¸c ®Þnh nªn rÊt khã x©y dùng mét lé tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i râ rµng nh­ víi b¶o hé chØ b»ng thuÕ quan. b.Khã kh¨n, tèn kÐm trong qu¶n lý V× khã dù ®o¸n nªn c¸c NTM th­êng ®ßi hái chi phÝ qu¶n lý cao vµ tiªu tèn nh©n lùc cña nhµ n­íc ®Ó duy tr× hÖ thèng ®iÒu hµnh, kiÓm so¸t b»ng NTMs. Mét sè NTM thuéc thÈm quyÒn vµ ph¹m vi qu¶n lý cña nhiÒu c¬ quan víi nh÷ng môc tiªu kh¸c nhau, ®«i khi cßn m©u thuÉn nhau, nªn cã thÓ g©y khã kh¨n cho b¶n th©n c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lý, vµ c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ trong viÖc x©y dùng, sö dông, tiÕp cËn th«ng tin còng nh­ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c NTM nµy. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ch­a chó träng ®Õn tiÕp cËn th«ng tin vµ ch­a cã ý thøc x©y dùng, ®Ò xuÊt c¸c NTM ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt, cßn tr«ng chê vµo nhµ n­íc tù quy ®Þnh. Do ®ã, thùc tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp th­êng ph¶i tèn kÐm chi phÝ vËn ®éng hµnh lang ®Ó c¬ quan chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh ¸p dông NTM nhÊt ®Þnh cã lîi cho m×nh. Ngoµi ra, cã nh÷ng NTM bÞ ®éng lµ nh÷ng NTM tån t¹i trªn thùc tÕ ngoµi ý muèn cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nh­ bé m¸y qu¶n lý th­¬ng m¹i quan liªu, n¨ng lùc thÊp cña c¸c nh©n viªn h¶i quan, c¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh«ng ®­îc c«ng bè c«ng khai,... c.Kh«ng t¨ng thu ng©n s¸ch, g©y bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp: ViÖc sö dông c¸c NTM phôc vô môc tiªu h¹n chÕ nhËp khÈu, b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc hÇu nh­ kh«ng ®em l¹i nguån thu tµi chÝnh trùc tiÕp nµo cho nhµ n­íc mµ th­êng chØ lµm lîi cho mét sè doanh nghiÖp hoÆc ngµnh nhÊt ®Þnh ®­îc b¶o hé hoÆc ®­îc h­ëng ­u ®·i, ®Æc quyÒn, nh­ ®­îc ph©n bæ h¹n ng¹ch, ®­îc chØ ®Þnh lµm ®Çu mèi nhËp khÈu. §iÒu nµy cßn dÉn ®Õn sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong néi bé nÒn kinh tÕ. 2.3. Sù kÕt hîp gi÷a hai biÖn ph¸p ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ NTM lµ hai c«ng cô b¶o hé s¶n xuÊt quan träng ®èi víi mäi quèc gia. Do mçi c«ng cô ®Òu cã ®iÓm m¹nh, yÕu ®Æc thï nªn chóng th­êng ®­îc sö dông bæ sung lÉn nhau nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. MÆc dï vÒ lý thuyÕt, WTO vµ c¸c ®Þnh chÕ th­¬ng m¹i khu vùc th­êng chØ thõa nhËn thuÕ quan lµ c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p duy nhÊt nh­ng thùc tÕ ®· chøng minh r»ng c¸c n­íc kh«ng ngõng sö dông c¸c NTM míi, võa ®¸p øng môc ®Ých b¶o hé, võa kh«ng tr¸i víi th«ng lÖ quèc tÕ. Møc ®é hiÖu qu¶ cña b¶o hé cã t¨ng lªn nhiÒu hay kh«ng cßn phô thuéc vµo tÝnh linh ho¹t cã chän läc, cã ®Þnh h­íng cña chÝnh phñ c¸c n­íc trong viÖc ¸p dông c¸c NTM bæ trî cho biÖn ph¸p thuÕ quan. NÕu biÕt kÕt hîp hµi hßa vµ tinh tÕ hai c«ng cô nµy, s¶n xuÊt trong n­íc sÏ ®­îc b¶o hé, hç trî cã thêi h¹n ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh nh»m tõng b­íc thÝch nghi víi c¸c ®Þnh chÕ vµ nguyªn t¾c chung cña m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ. 3. C¸c NTMs ®­îc sö dông ®Ó b¶o hé: 3.1. Nh÷ng c¨n cø ph©n lo¹i 3.1.1. B¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc: §©y lµ thuéc tÝnh quan träng nhÊt cña mét NTM mµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn c©n nh¾c khi ®­a ra quyÕt ®Þnh cã ¸p dông chóng hay kh«ng. §iÒu nµy phô thuéc chñ yÕu vµo vÊn ®Ò ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng kinh tÕ trong n­íc tõ ®ã lùa chän ngµnh b¶o hé, thêi gian vµ møc ®é b¶o hé. 3.1.2.Phï hîp víi qui ®Þnh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ: Khi x©y dùng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nh»m héi nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ cÇn quan t©m ®Õn nh÷ng qui ®Þnh cña nh÷ng tæ chøc nµy ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÖn ph¸p ®· cã cam kÕt c¾t gi¶m. HiÖn t¹i ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ APEC do ®ã viÖc c¾t gi¶m nh÷ng biÖn ph¸p phi thuÕ cho phï hîp víi nh÷ng tæ chøc nµy lµ vÊn ®Ò b¾t buéc. Ngoµi ra muèn trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO-mét tæ chøc th­¬ng m¹i cã quy m« toµn cÇu trong mét t­¬ng lai gÇn, ViÖt Nam cÇn ph¶i c¶i c¸ch m¹nh mÏ h¬n n÷a nh÷ng biÖn ph¸p thuÕ quan còng nh­ phi thuÕ.. C¸c nguyªn t¾c vµ qui ®Þnh cña WTO th«ng th­êng còng lµ nh÷ng chuÈn mùc cho mèi quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia víi c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ hay cho c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i kh¸c. Do ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng viÖc thùc hiÖn triÖt ®Ó b­íc ®Çu c¸c cam kÕt më ®­êng cho ViÖt Nam tham gia WTO còng ®ång thêi gióp ViÖt Nam phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nh÷ng cam kÕt trong ASEAN vµ APEC. 3.2. Ph©n lo¹i c¸c NTM: Trªn c¬ së c¸c thuéc tÝnh nãi trªn cña c¸c NTM cã thÓ ph©n lo¹i c¸c NTM nµy thµnh bèn nhãm lín víi c¸c thuéc tÝnh sau: - PH: phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c vµ qui ®Þnh cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ. - KPH: kh«ng phï hîp víi nh÷ng qui ®Þnh cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ. - BH: cã môc tiªu b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. - KBH : kh«ng cã môc tiªu b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc 3.2.1.Nhãm 1:KPH C¸c NTM thuéc nhãm nµy hoÆc lµ vi ph¹m râ rµng qui ®Þnh cña WTO ( vÝ dô ¸p dông gi¸ nhËp khÈu tèi thiÓu ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan), hoÆc chØ phï hîp trong nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt (vÝ dô cÊm nhËp khÈu hµng ho¸ cã h¹i cho m«i tr­êng). Do ®ã tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu sau ®©y ®Òu thuéc nhãm nµy: a.C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ®Þnh l­îng H¹n ng¹ch: lµ qui ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ sè l­îng hoÆc gi¸ trÞ mét mÆt hµng nµo ®ã ®­îc nhËp khÈu nãi chung hoÆc tõ mét thÞ tr­êng nµo ®ã, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Bao gåm: H¹n ng¹ch toµn cÇu (6210) C¸c ch÷ sè trong ngoÆc ®¬n lµ m· sè theo thèng kª cña UNCTAD. Kh«ng x¸c ®Þnh (6211) X¸c ®Þnh ®èi víi c¸c thµnh phÇn xuÊt khÈu (6212) H¹n ng¹ch song ph­¬ng (6220) H¹n ng¹ch theo mïa (6230) H¹n ng¹ch liªn quan ®Õn thùc hiÖn xuÊt khÈu (6250) H¹n ng¹ch liªn quan ®Õn b¸n hµng ho¸ néi ®Þa (6250) H¹n ng¹ch cña c¸c h¹ng môc s¶n phÈm nh¹y c¶m (6270) Ng¨n cÊm (6300). Bao gåm: CÊm hoµn toµn (6310):trõ tr­êng hîp ®èi víi lÝ do m«i tr­êng, søc khoÎ, thuÇn phong mÜ tôc,an ninh quèc phßng. Ngõng cÊp giÊy phÐp (6320) CÊm theo mïa (6330) CÊm t¹m thêi (6340) §a d¹ng nhËp khÈu (6350) CÊm trªn c¬ së nguån gèc (cÊm vËn) (6360) CÊm ®èi víi c¸c h¹ng môc s¶n phÈm nh¹y c¶m (6370) C¸c tho¶ thuËn h¹n chÕ xuÊt khÈu (6600): c¸c h¹n chÕ ®­îc ®Æt ra bëi n­íc nhËp khÈu nh­ng ®­îc n­íc xuÊt khÈu qu¶n lÝ. C¸c tho¶ thuËn h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn (6610) C¸c tho¶ thuËn tiÕp thÞ cã trËt tù (6620) Tho¶ thuËn ®a d¹ng (6630) Tho¶ thuËn h¹n ng¹ch (6631) Tho¶ thuËn t­ vÊn (6632) Tho¶ thuËn hîp t¸c hµnh chÝnh (6633) Tho¶ thuËn h¹n chÕ xuÊt khÈu hµng dÖt may ngoµi MFA(6640) CÊp phÐp kh«ng tù ®éng (6100) ®­îc x¸c ®Þnh nh­ lµ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é cÊp phÐp nhËp khÈu, ®ßi hái ®Ö tr×nh ®¬n hay c¸c tµi liÖu kh¸c (kh«ng liªn quan tíi môc ®Ých h¶i quan) tíi c¸c c¬ quan hµnh chÝnh thÝch hîp lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ®­îc phÐp nhËp khÈu. GiÊy phÐp kh«ng cã tiªu chuÈn thanh to¸n cô thÓ (6110) GiÊy phÐp ®èi víi ng­êi mua chän läc (6120) GiÊy phÐp ®èi víi viÖc sö dông cô thÓ (6130) Liªn quan tíi th­¬ng m¹i xuÊt khÈu (6131) §èi víi môc ®Ých ngoµi xuÊt khÈu( 6132 GiÊy phÐp liªn quan ®Õn s¶n phÈm ®Þa ph­¬ng (6140): B¸n hµng ho¸ ®Þa ph­¬ng (6141) Yªu cÇu néi dung ®Þa ph­¬ng (6142) Th­¬ng m¹i trao ®æi hoÆc tÝnh to¸n (6143) GiÊy phÐp liªn quan ®Õn ngo¹i hèi kh«ng chÝnh thøc (6150) ChuyÓn ®æi ngo¹i tÖ bªn ngoµi (6151) ChuyÓn ®æi ngo¹i tÖ cña chÝnh c¸c nhµ nhËp khÈu (6152) b.C¸c biÖn ph¸p t­¬ng ®­¬ng thuÕ quan §­îc ®Þnh nghÜa nh­ nh÷ng biÖn ph¸p lµm t¨ng chi phÝ theo c¸ch t­¬ng tù ®èi víi c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan. Bao gåm: Phô phÝ h¶i quan (2100): cßn ®­îc gäi lµ phÝ thu thªm hoÆc thuÕ bæ sung lµ mét ph­¬ng tiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®éc lËp ®Ó t¨ng thu nhËp tµi chÝnh hoÆc b¶o hé c«ng nghiÖp trong n­íc. ThuÕ vµ chi phÝ bæ sung (2200): Chi phÝ bæ sung bao gåm thuÕ vµ lÖ phÝ kh¸c nhau ®Æt ra ®èi víi hµng hµng ho¸ nhËp khÈu cïng víi thuÕ vµ phô phÝ h¶i quan . ThuÕ ®èi víi c¸c giao dÞch chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ (2210) ThuÕ gi¸n tem (2220) LÖ phÝ giÊy phÐp nh©p khÈu (2230) LÖ phÝ ho¸ ®¬n l·nh sù (2240) ThuÕ thèng kª (2250) ThuÕ ®èi víi c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng (2260) ThuÕ vµ phô phÝ ®èi víi c¸c h¹ng môc s¶n phÈm nh¹y c¶m (2270), vµ nh÷ng lo¹i thuÕ kh¸c (2280) ThuÕ vµ chi phÝ néi ®Þa ®¸nh vµo nhËp khÈu (2300) ThuÕ hµng ho¸ chung (2310) ThuÕ hµng ho¸ (2320) ThuÕ vµ phÝ tæn ®èi víi hµng ho¸ thuéc h¹ng môc s¶n phÈm nh¹y c¶m (2370) §¸nh gi¸ h¶i quan theo qui ®Þnh (2400) ThuÕ h¶i quan vµ c¸c chi phÝ kh¸c ®èi víi nhËp khÈu chän läc cã ®­îc ¸p dông trªn c¬ së ®¸nh gi¸ theo qui ®Þnh vÒ hµng ho¸. BiÖn ph¸p nµy ®­îc ®­a ra nh­ mét ph­¬ng tiÖn ®Ó tr¸nh gian lËn hoÆc b¶o vÖ c«ng nghiÖp trong n­íc. §¸nh gi¸ h¶i quan theo qui ®Þnh lµm biÕn ®æi thuÕ theo gÝa hµng thµnh mét d¹ng thuÕ ®Æc biÖt. C¸c biÖn ph¸p t­îng ®­¬ng thuÕ quan kh¸c (2900). c.C¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh (4000) C¸c biÖn ph¸p qui ®Þnh sù tham gia vµ chi phÝ cña viÖc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ ®èi víi viÖc nhËp khÈu vµ x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n. C¸c yªu cÇu thanh to¸n tr­íc (4100) Thanh to¸n tr­íc c¸c gi¸ trÞ giao dÞch nhËp khÈu trong mét thêi gian cho phÐp tr­íc khi nhËp khÈu vµ\ hoÆc thuÕ nhËp khÈu liªn quan ®­îc yªu cÇu t¹i thêi ®iÓm giao dÞch hoÆc cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu. Yªu cÇu giíi h¹n tiÒn mÆt (4120) NghÜa vô göi toµn bé sè tiÒn liªn quan ®Õn gi¸ trÞ giao dÞch hoÆc mét phÇn ®­îc x¸c ®Þnh cña sè tiÒn ®ã trong ng©n hµng ngo¹i th­¬ng tr­íc khi më th­ tÝn dông; viÖc thanh to¸n cã thÓ ®­îc yªu cÇu b»ng ngo¹i tÖ. TiÒn göi cã thÓ tr¶ l¹i ®èi víi c¸c h¹ng môc s¶n phÈm nh¹y c¶m (4170): ViÖc göi l¹i tiÒn göi lµ chi phÝ ®­îc tr¶ l¹i khi c¸c thïng h._.µng hoÆc c¸c s¶n phÈm ®· sö dông ®­îc tr¶ l¹i hÖ thèng giao nhËn. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®a d¹ng (4200) X¸c ®Þnh tØ gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc h¹n chÕ (4300) Uû quyÒn ng©n hµng (4320) Yªu cÇu giao l¹i chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ (4400) C¸c qui ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn chi tr¶ ®èi víi nhËp khÈu (4500) C¸c qui ®Þnh cô thÓ liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n cña qu¸ tr×nh nhËp khÈu vµ viÖc ®¹t ®­îc vµ sö dông tÝn dông (n­íc ngoµi vµ trong n­íc) ®èi víi vÊn ®Ò nhËp khÈu tµi chÝnh. Tr× ho·n chuyÓn giao xÕp hµng (4600) d. C¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn doanh nghiÖp: C¸c h¹n chÕ ®èi víi c«ng ty cô thÓ (®Çu mèi xuÊt nhËp khÈu) (6700): Phª chuÈn chän läc c¸c nhµ nhËp khÈu (6710) H¹n ng¹ch ®èi víi c«ng ty cô thÓ (6720) C¸c biÖn ph¸p ®éc quyÒn (7000) C¸c biÖn ph¸p t¹o nªn mét t×nh huèng ®éc quyÒn,b»ng c¸ch ®­a ra c¸c quyÒn riªng biÖt cho mét hoÆc mét nhãm h¹n chÕ c¸c nhµ kinh doanh v× nh÷ng lÝ do x· héi tµi chÝnh hoÆc kinh tÕ. Bao gåm: Mét kªnh ®èi víi nhËp khÈu (7100) : tÊt c¶ viÖc nhËp khÈu hoÆc viÖc nhËp khÈu mét lo¹i hµng ho¸ chän läc ph¶i th«ng qua c¸c c¬ quan nhµ n­íc hoÆc c¸c doanh nghiÖp do nhµ n­íc qu¶n lÝ. §«i khi c¸c khu vùc t­ nh©n còng d­îc ­u ®·i nh÷ng quyÒn nhËp khÈu riªng biÖt. Bao gåm: Qu¶n lÝ th­¬ng m¹i nhµ n­íc (7110) C¬ quan nhËp khÈu duy nhÊt (7120) C¸c dÞch vô quèc gia b¾t buéc (7200): c¸c quyÒn riªng biÖt ®­îc chÝnh phñ thõa nhËn vÒ b¶o hiÓm quèc gia vµ c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn ®èi víi toµn bé hoÆc mét phÇn cô thÓ cña viÖc nhËp khÈu. B¶o hiÓm quèc gia b¾t buéc (7210) VËn t¶i quèc gia b¾t buéc (7220) e.C¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn ®Çu t­ (9100) C¸c biÖn ph¸p nµy bao gåm c¸c chÝnh s¸ch phi thuÕ trong n­íc ph©n biÖt ®èi xö hoÆc t¹o ra nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt hoÆc ®Çu t­ cña c¸c nhãm c«ng ty tõ ®ã ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp ®Õn møc ®é vµ thµnh phÇn xuÊt nhËp khÈu. 3.2.2. Nhãm 2 : PH vµ KBH C¸c NTM thuéc nhãm nµy lµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn râ rµng ®­îc thõa nhËn chung kh«ng mang tÝnh chÊt b¶o hé. C¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt (8000) Lµ c¸c biÖn ph¸p ®Ò cËp ®Õn s¶n phÈm cã ®Æc tr­ng liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kÜ thuËt nh­ chÊt l­îng, an toµn, kÝch cì, trong ®ã bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n hµnh chÝnh cã thÓ ®­îc yªu cÇu ¸p dông cho mét s¶n phÈm nh­ thuËt ng÷, kÝ hiÖu, thö nghiÖm, ®ãng gãi, ®ãng dÊu vµ c¸c yªu cÇu d¸n nh·n. C¸c qui ®Þnh kÜ thuËt (8100) C¸c qui ®Þnh ®­a ra c¸c yªu cÇu kÜ thuËt, trùc tiÕp hoÆc b»ng viÖc ®Ò cËp ®Õn hoÆc kÕt hîp néi dung cña viÖc ®Þnh râ kÜ thuËt, tiªu chuÈn hoÆc m· sè thùc hiÖn ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ con ng­êi (qui ®Þnh vÖ sinh); b¶o vÖ søc khoÎ thùc vËt (qui ®Þnh vÒ vÖ sinh thùc vËt); b¶o vÖ m«i tr­êng vµ b¶o vÖ cuéc sèng hoang d·; b¶o ®¶m an toµn con ng­êi; b¶o ®¶m an ninh quèc gia, ng¨n ngõa c¸c ho¹t ®éng gian lËn . C¸c yªu cÇu ®Ëc tr­ng cña s¶n phÈm (8110) Yªu cÇu ®¸nh dÊu (8120): c¸c biÖn ph¸p x¸c ®Þnh th«ng tin qui ®Þnh viÖc ®ãng gãi hµng ho¸ ph¶i ®­îc thùc hiÖn cho viÖc vËn chuyÓn; h¶i quan (n­íc xuÊt xø, c©n nÆng, kÝ hiÖu ®èi víi néi dung nguy hiÓm,...) Yªu cÇu nh·n m¸c (8130): C¸c biÖn ph¸p qui ®Þnh lo¹i h×nh kÝch cì cña viÖc in gãi hµng hoÆc/ vµ x¸c ®Þnh th«ng tin nªn ®­îc cung cÊp cho kh¸ch hµng. Yªu cÇu ®ãng gãi (8140).: C¸c biÖn ph¸p qui ®Þnh c¸ch thøc vÒ hµng ho¸ phï hîp víi n­íc nhËp khÈu vÒ viÖc ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ hoÆc v× c¸c lÝ do kh¸c vµ x¸c ®Þnh nguyªn liÖu ®ãng gãi ®­îc sö dông. Thö nghiÖm, kiÓm tra vµ yªu cÇu kiÓm dÞch (8150) : Thö nghiÖm b¾t buéc c¸c mÉu s¶n phÈm bëi mét phßng thÝ nghiÖm ®­îc uû quyÒn trong n­íc nhËp khÈu, kiÓm tra hµng ho¸ bëi c¸c c¬ quan thÈm quyÒn vÒ søc khoÎ tr­íc khi ra khái h¶i quan hoÆc yªu cÇu kiÓm dÞch ®èi víi ®éng thùc vËt sèng. ThÈm tra tr­íc khi bèc hµng lªn tµu (8200): Qu¶n lÝ chÊt l­îng, sè l­îng vµ gi¸ c¶ b¾t buéc cña hµng ho¸ tr­íc khi di chuyÓn hµng tõ n­íc xuÊt khÈu,cã hiÖu lùc bëi mét c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n­íc nhËp khÈu uû th¸c. Qu¶n lÝ gi¸ nh»m môc ®Ých tr¸nh d­íi møc vµ trªn møc ho¸ ®¬n do ®ã thuÕ h¶i quan kh«ng bÞ trèn tr¸nh hoÆc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ kh«ng bÞ thÊt tho¸t. 3.2.3. Nhãm 3 : PH & BH C¸c NTM thuéc nhãm nµy lµ c¸c biÖn ph¸p cã môc tiªu b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc nh­ng ®­îc c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ thõa nhËn.C¸c biÖn ph¸p thuéc nhãm nµy ®­îc gäi lµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ th­¬ng m¹i t¹m thêi bao gåm: C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ (3400) C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ c¸c qui ®Þnh vÒ møc thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt khi gi¸ hµng ho¸ cña c¸c n­íc xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸ vµo n­íc nhËp khÈu. §iÒu tra chèng b¸n ph¸ gi¸ (3410) ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ (3420) Cam kÕt gi¸ c¶ (3430) C¸c biÖn ph¸p chèng trî cÊp (3500): §¸nh thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt ®Ó chèng trî cÊp cña chÝnh phñ n­íc ngoµi ®èi víi mÆt hµng nµy. Bao gåm: §iÒu tra chèng trî cÊp (3510) ThuÕ chèng trî cÊp (3520) Cam kÕt gi¸ c¶ (3530) Hç trî n«ng nghiÖp d¹ng hép xanh 3.2.4. C¸c NTM ch­a cã qui ®Þnh cô thÓ cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ : C¸c NTMs thuéc nhãm nµy lµ nh÷ng biÖn ph¸p rÊt khã x¸c ®Þnh ®­îc chóng cã phï hîp hay kh«ng phï hîp víi c¸c qui ®Þnh cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ. MÆt kh¸c chóng cã thÓ ®· ®­îc qui ®Þnh song cßn kh¸ chung chung. Cã thÓ chia c¸c NTMs nµy thµnh hai nhãm nhá sau: a. C¸c biÖn ph¸p nh»m môc tiªu b¶o hé râ rµng cã t¸c dông nhÊt ®Þnh trong tõng hoµn c¶nh cô thÓ, ®©y lµ c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh ch­a bÞ rµng buéc bëi bÊt cø tæ chøc nµo: TiÒn göi nhËp khÈu tr­íc (4110): NghÜa vô göi tr­íc phÇn tr¨m gi¸ trÞ cña c¸c giao dÞch nhËp khÈu trong mét thêi gian cho phÐp tr­íc khi nhËp khÈu, c¸c kho¶n tiÒn göi nµy kh«ng ®­îc tÝnh l·i xuÊt. Tr¶ tr­íc thuÕ h¶i quan (4130): Thanh to¸n tr­íc toµn bé hoÆc mét phÇn kh«ng cho phÐp sinh l·i xuÊt. b. C¸c biÖn ph¸p dÉn ®Õn h¹n chÕ nhËp khÈu nh­ng ph¸t sinh mét c¸ch ngÉu nhiªn chø kh«ng do c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch chñ ®éng v¹ch ra. C¸c biÖn ph¸p nµy cã t¸c ®éng xÊu ®Õn th­¬ng m¹i nh­ng ch­a bÞ c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i yªu cÇu lo¹i bá. C¸c thñ tôc ®Æc biÖt (8310): C¸c thñ tôc kh«ng râ rµng liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lÝ hµnh chÝnh cña bÊt cø biÖn ph¸p nµo ®­îc n­íc nhËp khÈu ¸p dông nh­ nghÜa vô nép th«ng tin s¶n phÈm chi tiÕt h¬n yªu cÇu th«ng th­êng trªn c¬ së yªu cÇu khai h¶i quan, yªu cÇu sö dông c¸c ®Þa ®iÓm nhËp c¶nh cô thÓ,... N¨ng lùc yÕu kÐm cña h¶i quan (8320): thÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng vÒ chuyªn m«n trong qu¸ tr×nh kiÓm tra hµng ho¸, lµm thñ tôc th«ng quan. Tham nhòng (8350): lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ph¸t sinh ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cÇn ph¶i lo¹i bá. BiÓu thuÕ hay thay ®æi vµ th«ng tin vÒ biÓu thuÕ khã tiÕp cËn C¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i kh«ng ®­îc c«ng bè kÞp thêi, c«ng khai III.Kinh nghiÖm ¸p dông c¸c NTM cña mét sè n­íc: 1. Thùc tiÔn ¸p dông c¸c NTM cña Hoa Kú. Hoa Kú lµ mét c­êng quèc kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi vµ lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn s¸ng lËp cña GATT (WTO ngµy nay). MÆc dï cã tiÒm n¨ng to lín trong hÇu hÕt mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt, nh­ng theo qui luËt vÒ lîi thÕ c¹nh tranh t­¬ng ®èi, trong nh÷ng n¨m qua, Hoa Kú ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc rÊt lín nh»m b¶o hé cho nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ®· suy gi¶m søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 1.1. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh l­îng: 1.1.1. CÊm: Hoa Kú cã qui ®Þnh cÊm nhËp khÈu c¸ ngõ víi lÝ do tr¸nh b¾t ph¶i c¸ heo mét c¸ch kh«ng cè ý khi ®¸nh b¾t c¸ ngõ. LuËt b¶o vÖ ®éng vËt cã vó ë biÓn ban hµnh vµo n¨m 1972 cña Hoa Kú cÊm nhËp khÈu c¸ ngõ vµ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn liªn quan tõ Mªhic« vµ c¸c n­íc kh¸c nÕu ph­¬ng ph¸p ®¸nh b¾t c¸ ngõ dÉn ®Õn b¾t c¶ c¸ heo. §Ó ng¨n ngõa c¸c n­íc kh¸c tr¸nh bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt ®ã, Hoa Kú cßn yªu cÇu c¸c n­íc ®ang nhËp khÈu c¸ ngõ cÇn cã biÖn ph¸p h¹n chÕ t­¬ng tù nhËp khÈu c¸ ngõ vµ c¸c s¶n phÈm liªn quan tõ c¸c n­íc trªn. H¬n n÷a, Hoa Kú cßn cÊm c¶ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm nµy tõ nh÷ng n­íc kh«ng tu©n thñ yªu cÇu cña m×nh. Hoa Kú lËp luËn lµ c¸c biÖn ph¸p trªn ®­îc ®­a ra ®Ó b¶o vÖ c¸ heo vµ lµ c¸c biÖn ph¸p "cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ con ng­êi, ®éng vËt vµ thùc vËt" (§iÒu XX(b), GATT 1994) vµ "liªn quan tíi b¶o tån c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn khan hiÕm" (§iÒu XX(g), GATT 1994). Do ®ã c¸c biÖn ph¸p nµy tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh ngo¹i lÖ cña GATT vÒ viÖc cÊm h¹n chÕ sè l­îng nhËp khÈu. Tuy nhiªn c¸c Ban xÐt xö ®· chØ ra r»ng c¸c biÖn ph¸p nµy vi ph¹m nh÷ng qui ®Þnh cña GATT 1994 do chóng kh«ng ®­a ra ®­îc mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a môc tiªu hîp ph¸p cña nã vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sè l­îng còng nh­ kh«ng minh chøng ®­îc sù cÇn thiÕt vµ tÝnh thÝch hîp cña c¸c biÖn ph¸p nµy nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã. 1.1.2. H¹n ng¹ch: Hoa K× h¹n chÕ nhËp khÈu t«m vµ s¶n phÈm tõ t«m. ChÝnh phñ nµy ®Æt ra yªu cÇu c¸c nhµ ®¸nh b¾t t«m ph¶i ®Ö tr×nh chøng nhËn r»ng chÝnh phñ cña hä cã c¸c qui ®Þnh gièng nh­ m×nh ®èi víi l­íi ®¸nh t«m ®Ó b¶o vÖ rïa biÓn. NÕu thiÕu chøng nhËn ®ã, Hoa Kú sÏ kh«ng nhËp khÈu t«m tõ nh÷ng n­íc chÊp nhËn nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®¸nh b¾t t«m g©y nguy h¹i cho rïa biÓn. Ban ®Çu luËt nµy chØ ¸p dông víi c¸c n­íc vïng Caribª vµ vÞnh Mªhic«. Nh­ng tõ gi÷a n¨m 1996 luËt nµy ®­îc ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tr­êng hîp ngo¹i lÖ ®­îc ¸p dông víi t«m nhËp khÈu ®­îc nu«i t¹i c¸c trang tr¹i, ®­îc ®¸nh b¾t b»ng ph­¬ng ph¸p thñ c«ng, hay t«m tõ vïng n­íc l¹nh n¬i mµ rïa biÓn kh«ng sèng ®­îc. NhiÒu thµnh viªn cho r»ng biÖn ph¸p nµy cña Hoa Kú ®· vi ph¹m §iÒu XI, GATT 1994 vÒ h¹n chÕ sè l­îng vµ kh«ng biÖn minh ®­îc theo bÊt cø qui ®Þnh nµo cña §iÒu XX, GATT 1994 vÒ c¸c tr­êng hîp ngo¹i lÖ. 1.1.3. H¹n ng¹ch thuÕ quan: MÆc dï lµ nhµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lín nhÊt trªn thÕ giíi nh­ng Hoa Kú duy tr× danh môc rÊt lín c¸c n«ng s¶n chÞu h¹n ng¹ch thuÕ quan. §¸ng chó ý lµ møc h¹n ng¹ch mµ Hoa Kú cam kÕt cao h¬n møc nhËp khÈu thùc tÕ rÊt nhiÒu. §iÒu nµy chøng tá Hoa Kú ®· rÊt thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vÒ n«ng nghiÖp. Nh÷ng n«ng s¶n chÝnh chÞu h¹n ng¹ch thuÕ quan lµ thÞt bß, mét sè lo¹i s÷a, b¬, pho m¸t, ®­êng, s«c«la, nguyªn liÖu s¶n xuÊt thuèc l¸, b«ng... 1.2. C¸c qui ®Þnh vÒ kÜ thuËt: LuËt Hoa K× ®ßi hái tÊt c¶ xe « t« con vµ xe t¶i nhÑ ph¶i mang nh·n chØ ra phÇn tr¨m hµm l­îng néi ®Þa cña Hoa Kú vµ Canada. Cô thÓ lµ nh·n ph¶i chØ ra: - PhÇn tr¨m hµm l­îng cña c¸c chi tiÕt Hoa Kú vµ Canada (trªn c¬ së model-by-model); - N­íc, bang vµ thµnh phè l¾p r¸p cuèi cïng; - NÕu c¸c n­íc kh«ng ph¶i lµ Hoa Kú vµ Canada cung cÊp tõ 15% chi tiÕt trong xe trë lªn, nh·n ph¶i chØ ra hai n­íc cung cÊp nhiÒu chi tiÕt nhÊt còng nh­ phÇn tr¨m chi tiÕt do mçi n­íc cung cÊp; - N­íc xuÊt xø cña ®éng c¬ vµ n­íc gia c«ng (n­íc thªm 50% gi¸ trÞ trë lªn hoÆc gia t¨ng gi¸ trÞ nhiÒu nhÊt). LuËt nµy cã gi¸ trÞ tõ th¸ng 10/1994. Ng­êi vi ph¹m bÞ ph¹t 1000 USD cho mçi xe. Lêi gi¶i thÝch cho hÖ thèng nµy lµ nã cung cÊp cho ng­êi tiªu dïng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó quyÕt ®Þnh viÖc mua s¾m vÒ phÇn tr¨m gi¸ xe ®­îc s¶n xuÊt t¹i Hoa Kú vµ Canada. Nh­ng trªn thùc tÕ hÖ thèng lµ mét ®iÒu kho¶n "mua hµng MÜ " nh»m ®éng viªn ng­êi tiªu dïng mua hµng néi ®Þa. HÖ thèng nµy cã nhiÒu ®iÓm t¹o ra sù ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi. H¬n n÷a nã lµm t¨ng chi phÝ cho c¸c nhµ s¶n xuÊt còng nh­ b¸n xe « t« ®Ó tÝnh to¸n hµm l­îng theo yªu cÇu, do ®ã t¹o ra trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi th­¬ng m¹i vµ cã thÓ vi ph¹m §iÒu II:1 vµ 2 cña HiÖp ®Þnh TBT. 1.3. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ th­¬ng m¹i t¹m thêi: 1.3.1. Chèng b¸n ph¸ gi¸: LuËt vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cã lÏ lµ nguån lín nhÊt che giÊu chñ nghÜa b¶o hé cña Hoa Kú vµ nhiÒu n­íc kh¸c ®· than phiÒn vÒ vÊn ®Ò nµy. Hoa Kú ®· cã nhiÒu söa ®æi ®Ó luËt vÒ chèng ph¸ gi¸ cña nã phï hîp víi HiÖp ®Þnh vÒ chèng ph¸ gi¸. Tuy nhiªn cßn hai ®iÓm ®¸ng l­u ý: Thø nhÊt, trong mét sè lÜnh vùc, luËt vÒ thùc thi cña Hoa Kú cã thÓ ®­îc gi¶i thÝch hay ®­îc ¸p dông theo c¸ch thøc kh«ng phï hîp víi HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸. Thø hai, thËm chÝ trong nh÷ng lÜnh vùc mµ luËt thùc thi d­êng nh­ ®· râ rµng, vÉn cã mèi lo ng¹i vÒ triÓn khai thùc sù theo c¸c qui ®Þnh cña nã vÉn vi ph¹m HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸. 1.3.2. ThuÕ ®èi kh¸ng Th¸ng 1/1993, Hoa Kú ®· ®Æt thuÕ ®èi kh¸ng lªn mét sè lo¹i thÐp nhËp khÈu tõ Ph¸p, §øc vµ Anh. Bªn c¹nh ®ã Hoa K× còng Ðp c¸c n­íc kh¸c nh­ NhËt vµ Nga ph¶i h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng cña m×nh. 1.3.3. Trî cÊp: EU ®· chØ ra r»ng trong viÖc tÝnh trî cÊp, Hoa Kú ®· sö dông ph­¬ng ph¸p tuú tiÖn kh«ng phï hîp víi §iÒu 4.2 cña HiÖp ®Þnh Trî cÊp (tr­íc Vßng Uruguay) víi qui ®Þnh "thuÕ ®èi kh¸ng kh«ng ®­îc cao qu¸ møc trî cÊp". Mét Ban xÐt xö ®· ®­îc thµnh lËp vµ ®· c«ng bè b¸o c¸o vµo th¸ng 11/1994 nh­ng b¸o c¸o nµy vÉn ch­a ®­îc th«ng qua. Còng theo liªn minh ch©u ¢u th× c¸c biÖn ph¸p trî cÊp cña MÜ vi ph¹m "tÝnh cô thÓ" trong qui ®Þnh cña WTO víi 4 tiªu chÝ sau: (a) trî cÊp chØ ®­îc sö dông bëi mét sè c«ng ty; (b) hÇu hÕt trî cÊp chØ ®­îc sö dông bëi mét sè c«ng ty; (c) phÇn lín trî cÊp ®­îc ban cho mét sè c«ng ty hay ngµnh; (c) c¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¸n xö tuú tiÖn vÒ møc trî cÊp. Ngµy 18/11/1997, liªn minh ch©u ¢u cho biÕt ®· ®Ò nghÞ tham vÊn song ph­¬ng víi Hoa Kú t¹i WTO v× nh÷ng thiÖt h¹i cña c¸c c«ng ty EU do hÖ thèng miÔn thuÕ xuÊt khÈu cña Hoa Kú. Theo EU, hÖ thèng nµy gi¶m thuÕ thu nhËp ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ ®­îc xuÊt khÈu bëi "c¸c c«ng ty b¸n hµng n­íc ngoµi" (foreign sales corporations - FSCs). HÇu hÕt c¸c c«ng ty ®ã lµ nh÷ng chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty Hoa Kú. ViÖc miÔn gi¶m dùa trªn ®iÒu kiÖn lµ hÇu hÕt hµng xuÊt khÈu ®­îc s¶n xuÊt t¹i Hoa Kú. EU lËp luËn r»ng ®iÒu nµy t¹o ra trî cÊp xuÊt khÈu vµ trî cÊp nµy ­u tiªn hµng néi h¬n lµ hµng nhËp khÈu. C¶ hai lo¹i trî cÊp nµy ®Òu vi ph¹m HiÖp ®Þnh Trî cÊp. 1.4. Qui t¾c xuÊt xø Hoa Kú ¸p dông nguyªn t¾c "biÕn ®æi c¬ b¶n" nh­ lµ nguyªn t¾c c¬ së trong viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø cña s¶n phÈm. Nguyªn t¾c nµy ®­îc gi¶i nghÜa kh¸c nhau trong c¸c hiÖp ®Þnh vµ c¸c ch­¬ng tr×nh th­¬ng m¹i cña Hoa Kú. Qui t¾c xuÊt xø cña Mü ®­îc ph¸t triÓn th«ng qua sù gi¶i thÝch cña H¶i quan vµ c¸c vô kiÖn. Nãi chung, h¶i quan x¸c ®Þnh xuÊt xø cña mét s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt gia c«ng t¹i hai n­íc trë lªn trªn c¬ së s¶n phÈm "®­îc biÕn ®æi c¬ b¶n" thµnh mét mÆt hµng míi vµ kh¸c biÖt ë ®©u. Do h¶i quan vµ toµ ¸n quyÕt ®Þnh mét s¶n phÈm ®· tr¶i qua "biÕn ®æi c¬ b¶n" trªn c¬ së tõng tr­êng hîp nªn viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø lµ cùc kú khã dù ®o¸n. §iÒu nµy lµ kh«ng phï hîp víi §iÒu X:3 cña GATT vµ §iÒu 2(e) cña HiÖp ®Þnh Qui t¾c xuÊt xø r»ng c¸c qui ®Þnh th­¬ng m¹i ph¶i ®­îc ¸p dông theo mét c¸ch thøc hîp lý vµ thèng nhÊt. ChÝnh Hoa Kú còng thõa nhËn lµ c¸ch tiÕp cËn theo tõng tr­êng hîp lµ thiÕu tÝnh dù ®o¸n. Víi mong muèn c¶i thiÖn t×nh h×nh, lµm cho qui t¾c xuÊt xø râ rµng vµ kh¸ch quan h¬n, n¨m 1993 ChÝnh phñ Hoa Kú ®· ®Ò xuÊt söa ®æi qui t¾c xuÊt xø ¸p dông víi nhËp khÈu cña nã. Qui t¾c söa ®æi sÏ x¸c ®Þnh xuÊt xø theo sù thay ®æi ph©n lo¹i dßng thuÕ. Tuy nhiªn mét sè vÊn ®Ò vÉn cßn tån t¹i: Tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh xuÊt xø c¸c linh kiÖn ®­îc sö dông cho ®ång hå vµ m¸y in ®­îc c©n nh¾c cho c¶ qu¸ tr×nh l¾p r¸p vµ gi¸m ®Þnh còng nh­ viÖc gia c«ng c¸c bé phËn chÝnh. - Chän lùa mét trong ba tiªu chuÈn vÒ l¾p r¸p vµ gi¸m ®Þnh khi x¸c ®Þnh xuÊt xø cña c¸c s¶n phÈm b¸n dÉn ng¨n c¶n tÝnh kh¸ch quan, nhÊt qu¸n cña viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø. Riªng ®èi víi mÆt hµng dÖt may th¸ng 10 n¨m 1995 Hoa Kú ®· söa ®æi qui t¾c xuÊt xø ®èi víi mÆt hµng nµy (§iÒu 334 cña LuËt vÒ viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh WTO). Nh÷ng söa ®æi chÝnh lµ: - Víi hµng dÖt, tr­íc kia n­íc xuÊt xø lµ n­íc tiÕn hµnh c¾t, nay lµ n­íc tiÕn hµnh may; - Víi hµng dÖt kim (®an), tr­íc kia xuÊt xø lµ n­íc tiÕn hµnh nhuém, in vµ hai c«ng ®o¹n kh¸c (qui t¾c "2+2"), nay lµ n­íc tiÕn hµnh dÖt bÊt chÊp c¸c c«ng ®o¹n kh¸c. Môc tiªu cña sù söa ®æi lµ thÝch øng víi h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt víi Trung quèc vµ Hµn quèc khi mµ c«ng ®o¹n c¾t tiÕn hµnh chñ yÕu ë Hongkong vµ may ë Trung quèc, vµ hµng dÖt kim ë Hµn quèc ®­îc gia c«ng theo d¹ng "2+2" t¹i NhËt b¶n. Th¸ng 6 n¨m 1997, EU ®· ®Ò nghÞ tham vÊn song ph­¬ng víi Hoa Kú vÒ söa ®æi nµy. EU nhËp dÖt kim lôa tõ Trung quèc vµ dÖt kim b«ng tõ Thæ NhÜ Kú vµ Ai cËp, gia c«ng chóng thµnh kh¨n quµng vµ c¸c mÆt hµng kh¸c sau ®ã xuÊt khÈu sang Hoa Kú nh­ lµ s¶n phÈm cña EU. Theo qui ®Þnh míi th× nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng ®­îc mang nh·n hiÖu "S¶n xuÊt t¹i EU" n÷a, vµ sÏ r¬i vµo h¹n ng¹ch cña Hoa Kú cho c¸c n­íc dÖt chóng. Mét sè n­íc kh¸c trong ®ã cã NhËt b¶n, Th¸i lan, Thuþ sü, Hongkong ®· tham gia tham vÊn. Tuy nhiªn nh÷ng tham vÊn tiÕp theo ®· bÞ ho·n l¹i do Hoa Kú vµ EU cã mét tho¶ thuËn t¹m thêi. §Õn nay WTO vÉn ch­a ®­îc th«ng b¸o vÒ tho¶ thuËn nµy, ®Æc biÖt lµ nã cã ®­îc ¸p dông trªn c¬ së MFN hay kh«ng. 1.5. C¸c biÖn ph¸p ®¬n ph­¬ng: Mét ®Æc ®iÓm næi bËt trong c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ cña Hoa Kú lµ c¸c biÖn ph¸p ®¬n ph­¬ng ®­îc quèc gia nµy tù ®­a ra cã t¸c dông h¹n chÕ th­¬ng m¹i rÊt lín. Cã thÓ kÓ ra mét sè biÖn ph¸p ®¸ng chó ý nhÊt nh­ sau: 1.5.1 BiÖn ph¸p ®¶m b¶o an ninh quèc gia: víi lý do b¶o ®¶m an ninh quèc gia, Hoa Kú ®· h¹n chÕ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc bÞ coi lµ cã thÓ ®e do¹ ®Õn an ninh cña Hoa Kú, ch¼ng h¹n nh­ Cu ba, Angola, Ruanda... 1.5.2. C¸c hµnh ®éng th­¬ng m¹i ®¬n ph­¬ng: §iÒu 301 cña LuËt Th­¬ng m¹i Hoa Kú (1974), Super 301, Special 301 cho phÐp Hoa Kú cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®¬n ph­¬ng h¹n chÕ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc mµ Hoa Kú cho lµ cã ph­¬ng h¹i tíi lîi Ých cña m×nh. LuËt Helm-Burton h¹n chÕ kh«ng chØ c¸c c«ng ty Hoa Kú mµ thËm chÝ c¶ c¸c c«ng ty vµ thÓ nh©n cña c¸c n­íc kh¸c tiÕn hµnh ®Çu t­ bu«n b¸n víi Cu ba. Hoa Kú còng ban hµnh vµ thùc thi biÖn ph¸p h¹n chÕ th­¬ng m¹i víi Iran. 2. Thùc tiÔn ¸p dông c¸c NTM cña Th¸i Lan. 2.1.C¸c biÖn ph¸p qu¶n lÝ ®Þnh l­îng: 2.1.1. CÊm: Th¸i Lan cÊm nhËp khÈu mét sè mÆt hµng chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ an ninh, m«i tr­êng hay ®¹o ®øc x· héi phï hîp víi c¸c qui ®Þnh cña WTO. Tuy nhiªn, Th¸i Lan còng cÊm nhËp khÈu mét sè mÆt hµng v× lÝ do b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc khã cã thÓ biÖn minh ®­îc theo mäi tiªu chuÈn cña WTO. VÝ dô nh­ mét sè lo¹i ®¸ x©y dùng, m« t« ®· qua sö dông, hay c¸c trß ch¬i ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng c¬ häc hay ®iÖn tö. Mét sè s¶n phÈm kh¸c bÞ cÊm nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn, ch¼ng h¹n nh­ kerosene, m« t«, mét sè lo¹i xe buýt.. 2.1.2. H¹n ng¹ch nhËp khÈu. Th¸i Lan ®Æt c¸c h¹n chÕ sè l­îng nhËp khÈu theo §iÒu 5 vµ c¸c qui ®Þnh kh¸c cña LuËt xuÊt khÈu vµ nhËp kh©ñ n¨m 1979. C¸c h¹n chÕ sè l­îng kh«ng chØ ®Ó b¶o vÖ an ninh quèc gia, trËt tù vµ ®¹o ®øc x· héi, mµ cßn c¶ v× môc ®Ých kinh tÕ nh­ b¶o vÖ c«ng nghiÖp trong n­íc. Nh÷ng mÆt hµng cô thÓ ®­îc liÖt kª trong c¸c nghÞ ®Þnh hoµng gia hay th«ng t­ cña Bé th­¬ng m¹i. HiÖn nay Th¸i Lan chØ ¸p dông h¹n ng¹ch nhËp khÈu ¸p ®èi víi sè Ýt c¸c mÆt hµng nh­ m¸y mãc, giÊy, hãa chÊt, m¸y n«ng nghiÖp, b×nh chøa gas ®Ó nÊu n­íng, m¸y c­a ®Üa cßn l¹i chuyÓn sang qu¶n lÝ chñ yÕu b»ng biÖn ph¸p cÊp phÐp nhËp khÈu. b. CÊp phÐp nhËp khÈu. Th¸i Lan duy tr× ba kiÓu cÊp phÐp: cÊp phÐp tù ®éng, cÊp phÐp kh«ng tù ®éng vµ "c¸c biÖn ph¸p ®Æc biÖt". CÊp phÐp kh«ng tù ®éng ¸p dông cho hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ n«ng s¶n. "BiÖn ph¸p ®Æc biÖt" chØ ¸p dông víi c¸ ngõ (gi÷ g×n m«i tr­êng) vµ gç tõ MiÕn ®iÖn (do duy tr× quan hÖ chÝnh trÞ tèt). Ngoµi lÝ do b¶o vÖ søc khoÎ vµ ®¹o ®øc x· héi, cÊp phÐp nhËp khÈu ®­îc duy tr× chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc. Th¸i Lan ®· gi¶m sè nhãm hµng nhËp khÈu cÇn cã giÊy phÐp tõ 42 (n¨m 1995-96) xuèng cßn 23 (n¨m 1997). C¸c mÆt hµng ph¶i cã giÊy phÐp míi ®­îc nhËp khÈu bao gåm nguyªn vËt liÖu, d­îc phÈm, x¨ng dÇu, hµng c«ng nghiÖp, hµng dÖt, n«ng s¶n vµ tÊt c¶ c¸c lo¹i l­¬ng thùc thùc phÈm phôc vô tiªu dïng cña con ng­êi. GiÊy phÐp nhËp khÈu kh«ng tù ®éng còng ®­îc ¸p dông ®èi víi ®éng c¬, bé phËn, phô tïng ®· qua sö dông cña xe m¸y cã dung tÝch kh«ng qu¸ 50cc, vµ b¸nh xe cã b¸n kÝnh kh«ng qu¸ 10 inches. GÇn ®©y Th¸i Lan ®· chuyÓn biÖn ph¸p cÊp phÐp ®èi víi 23 nhãm n«ng s¶n sang h¹n ng¹ch thuÕ quan vµ thuÕ hãa c¸c NTM ®èi víi c¸c n«ng s¶n nµy. HÇu hÕt chóng lµ n«ng s¶n nguyªn liÖu th« (n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn) bao gåm s÷a ch­a c« ®Æc, khoai t©y, hµnh, tái, cµ phª, chÌ, h¹t tiªu, ng«, g¹o, ®Ëu t­¬ng, l¸ thuèc l¸. ThuÕ suÊt trong h¹n ng¹ch ban ®Çu ®èi víi c¸c n«ng s¶n nµy thay ®æi tõ 20% ®Õn 60%. ThuÕ suÊt ngoµi h¹n ng¹ch thay ®æi tõ 40% ®Õn 242%. Bªn c¹nh yªu cÇu vÒ cÊp phÐp nhËp khÈu thuéc thÈm quyÒn cña Bé Th­¬ng m¹i, nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm l­¬ng thùc thùc phÈm, thuèc men, mü phÈm, chÊt ®éc h¹i, chÊt g©y nghiÖn, chÊt kÝch thÝch, c¸c dông cô vµ trang thiÕt bÞ y tÕ cßn ph¶i ®­îc sù chÊp thuËn cña C¬ quan qu¶n lý Thuèc vµ Thùc phÈm cña Th¸i Lan. Nh×n chung, c¸c quy ®Þnh nhËp khÈu l­¬ng thùc, thùc phÈm, thuèc men cña Th¸i Lan lµ mét rµo c¶n ®èi víi nhËp khÈu do thêi gian chËm trÔ kÐo dµi tr­íc khi ®­îc chÊp thuËn ®­a vµo thÞ tr­êng vµ hÖ thèng giÊy phÐp nhËp khÈu ®éc quyÒn. 2.2.C¸c biÖn ph¸p t­¬ng ®­¬ng thuÕ quan: 2.2.1.X¸c ®Þnh TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan Gi¸ trÞ h¶i quan ë Th¸i Lan nãi chung dùa trªn gi¸ trÞ giao dÞch cña hµng ho¸ nhËp khÈu. Nh­ng cã kho¶ng 10% tr­êng hîp khi mµ gi¸ trÞ giao dÞch khai b¸o bÞ coi lµ kh«ng x¸c ®¸ng ph¶i sö dông hÖ thèng "gi¸ kiÓm tra". Theo hÖ thèng nµy, cã sù so s¸nh gi÷a gi¸ trÞ giao dÞch ®­îc khai b¸o víi gi¸ trong b¶ng gi¸ do H¶i quan x©y dùng. HÖ thèng gi¸ kiÓm tra ®­îc sö dông chñ yÕu cho mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh (vµ ®«i khi cho nhËp khÈu tõ mét sè n­íc nhÊt ®Þnh). Nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó sö dông hÖ thèng nµy ®­îc dùa trªn nh÷ng chØ dÉn tõ Côc tr­ëng H¶i quan. Khi gi¸ trÞ khai b¸o thÊp h¬n gi¸ kiÓm tra th× gi¸ kiÓm tra sÏ ®­îc ¸p dông. Trong giai ®o¹n 1996-1999, Côc H¶i quan Th¸i Lan th­êng sö dông gi¸ hãa ®¬n cao nhÊt cña s¶n phÈm cïng lo¹i nhËp khÈu tõ bÊt kú n­íc nµo trong thêi gian tr­íc ®ã ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. C¸c nh©n viªn h¶i quan Th¸i Lan sö dông c«ng thøc gi¸ CIF ®Ó tÝnh gi¸ trÞ chÞu thuÕ, hoÆc c«ng thøc gi¸ FOB + 10% c­íc vËn t¶i + 5% phÝ b¶o hiÓm. Nh­ vËy cã thÓ nhËn thÊy r»ng thñ tôc vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan cña Th¸i Lan kh¸ tuú tiÖn, phô thuéc vµo c¸ch ¸p dông cña c¸c nh©n viªn h¶i quan. Tuy nhiªn tõ th¸ng 5/2000, Th¸i Lan ®· sö dông ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu theo trÞ gi¸ giao dÞch nh­ quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vÒ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thuÕ quan cña WTO. 2.2.2. Phô thu: Th¸i Lan vÉn duy tr× phô thu vµ c¸c thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt ®èi víi c¸ (fish meal), bét mú vµ meslin, ng« cho ch¨n nu«i, thÐp tÊm vµ thÐp l¸. Môc tiªu cña phô thu nhËp khÈu lµ duy tr× møc gi¸ thÝch hîp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc. C¬ së ph¸p lý ®èi víi phô thu lµ LuËt xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu n¨m 1979. NhËp khÈu kh«ng theo qui chÕ MFN cßn ph¶i chÞu phô thu bæ sung. N¨m 1992 Th¸i Lan ®· bá phô thu nhËp khÈu (tõ 20% ®Õn 50%) ®èi víi xe cã ®éng c¬ nh­ lµ mét phÇn cña c¸c biÖn ph¸p tù do ho¸ liªn quan tíi ngµnh c«ng nghiÖp nµy. Ban §Çu t­ (BOI) cã quyÒn ®Æt phô thu nhËp khÈu theo §iÒu 49 cña LuËt KhuyÕn khÝch §Çu t­ (1977) ®Ó b¶o vÖ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®ang nhËn ®­îc khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®Ó chèng l¹i viÖc ph¸ gi¸ hay cÊu tróc thuÕ kh«ng thÝch hîp (tøc lµ thuÕ ®èi víi nguyªn liÖu cao h¬n víi thµnh phÈm). Phô thu kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 50% gi¸ nhËp khÈu cña hµng liªn quan vµ giai ®o¹n ¸p dông ban ®Çu chØ giíi h¹n lµ mét n¨m, sau ®ã cã thÓ ®­îc gia h¹n. BOI ¸p dông kh¸ nhiÒu phô thu trong nh÷ng n¨m 1970 vµ 1980, nh­ng sau ®ã gi¶m nhanh chãng. Phô thu cuèi cïng ®­îc ¸p dông cho thiÕc n¨m 1991 vµ bÞ b·i bá vµo n¨m 1994. 2.3. C¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn doanh nghiÖp: HÇu hÕt 22 doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc (DNTMNN) cña Th¸i Lan ®­îc thµnh lËp tõ nh÷ng thËp kû 50 vµ 60. Mét sè doanh nghiÖp nµy lµ nh÷ng nhµ nhËp khÈu ®éc quyÒn, vÝ dô Public Warehouse Organization ®èi víi khoai t©y vµ chÌ. Kh«ng cã ®Çy ®ñ sè liÖu thèng kª vÒ møc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp nµy. Tuy nhiªn ¶nh h­ëng cña c¸c doanh nghiÖp nµy lªn kinh tÕ Th¸i lan ®ang ngµy cµng gi¶m dÇn. Mét sè DNTMNN cã nh÷ng ®Æc quyÒn nhÊt ®Þnh liªn quan tíi s¶n xuÊt trong n­íc, vÝ dô nh­ Liquor Distillery Organazation hay Thailand Tobacco Monopoly. Hai doanh nghiÖp cã ¶nh h­ëng nhÊt lµ Public Warehouse Organization cña Bé Th­¬ng m¹i vµ Marketing Organization for Farmers cña Bé N«ng nghiÖp. C¶ hai doanh nghiÖp nµy ®Òu liªn quan tíi mua b¸n n«ng s¶n. Mét sè doanh nghiÖp cã ®Æc quyÒn ®­îc ­u tiªn 10% vÒ gi¸ khi b¸n hµng cho chÝnh phñ. §Ó thùc hiÖn viÖc qu¶n lý thuÕ ho¸ vµ h¹n ng¹ch thuÕ quan cho 23 nhãm n«ng s¶n, ph©n bæ h¹n ng¹ch nhËp khÈu chØ cÊp cho c¸c DNTMNN. VÝ dô h¹n ng¹ch nhËp khÈu thuèc l¸ nguyªn liÖu vµ thµnh phÈm chØ cÊp cho Tobacco Monopoly, h¹n ng¹ch nhËp khÈu khoai t©y chØ cÊp cho Public Warehouse Organization, vµ hµnh (onion seeds) cho Onion Growers' Cooperative. 2.4. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ th­¬ng m¹i t¹m thêi: 2.4.1. Chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ thuÕ ®èi kh¸ng: Mét tiÓu ban thuéc Bé th­¬ng m¹i gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh vÒ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ thuÕ ®èi kh¸ng (1991). C¸c biÖn ph¸p ®­îc thùc thi trªn c¬ së ®¬n khiÕu n¹i cña c¸c nhµ s¶n xuÊt chÝnh ë trong n­íc cã liªn quan. ThuÕ chèng ph¸ gi¸ chØ ®­îc ®Æt ra trong thêi gian 5 n¨m kh«ng ®­îc phÐp kÐo dµi h¬n vµ kh«ng cã thñ tôc rµ so¸t tù ®éng.ThuÕ chèng ph¸ gi¸ míi chØ ®­îc ®Æt ra víi nhËp khÈu hydrogen peroxide tõ Ên §é n¨m 1994, møc thuÕ t¹m thêi vµ cuèi cïng lµ 30% kÐo dµi tõ 6/1994 ®Õn 11/1994. 2.4.2.Trî cÊp Ng©n hµng Trung ­¬ng Th¸i Lan ®­îc giao nhiÖm vô hç trî tµi chÝnh ®èi víi c¸c dù ¸n ­u tiªn th«ng qua ch­¬ng tr×nh t¸i tµi trî tÝn dông c«ng nghiÖp. Mçi c«ng ty, víi tæng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng v­ît qu¸ 200 triÖu baht ®Òu ®­îc ph©n bæ ®Þnh møc tÝn dông ®Ó ph¸t hµnh lÖnh phiÕu. Tæng gi¸ trÞ t¸i tµi trî lµ 50% mÖnh gi¸ lÖnh phiÕu. Uû ban quèc gia vÒ Xóc tiÕn ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ch­¬ng tr×nh nµy. Ch­¬ng tr×nh nµy h­íng môc tiªu vµo hç trî tµi chÝnh cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô ph¸t triÓn n«ng th«n. 2.5. C¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn ®Çu t­: 2.5.1.Yªu cÇu vÒ tû lÖ néi ®Þa: Th¸i lan ®· cã yªu cÇu vÒ hµm l­îng néi ®Þa ®èi víi s¶n xuÊt « t« con (54% hµm l­îng néi ®Þa), xe t¶i nhÑ (65-80%), xe t¶i vµ xe buýt (40-50%), xe m¸y (70%) vµ s¶n phÈm s÷a (ph¶i mua tèi thiÓu 50 tÊn s÷a nguyªn liÖu ®Þa ph­¬ng mét ngµy trong n¨m ho¹t ®éng ®Çu tiªn). S÷a ®· chÕ biÕn vµ s¶n phÈm s÷a, ®éng c¬ cña « t« xe m¸y, ®éng c¬ diesel cho n«ng nghiÖp vµ c¸c ®éng c¬ ®a n¨ng kh¸c còng ph¶i tu©n theo ®åi hái hµm l­îng néi ®Þa. Xe « t« con vµ xe t¶i nhÑ tho¶ m·n yªu cÇu hµm l­îng néi ®Þa sÏ ®­îc miÔn thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Tuy nhiªn, Th¸i Lan ®· cam kÕt lo¹i bá toµn bé c¸c yªu cÇu vÒ néi ®Þa hãa vµo cuèi n¨m 1999 theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh TRIMs cña WTO. Th¸i Lan ®· tiÕn hµnh söa ®æi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trong n­íc ®Ó lo¹i bá dÇn yªu cÇu vÒ hµm l­îng néi ®Þa ho¸ trong n¨m 1999, phï hîp víi thêi h¹n qu¸ ®é cho phÐp trong HiÖp ®Þnh TRIMs. 2.5.2.KhuyÕn khÝch ®Çu t­. Uû ban ®Çu t­ (Board of Investment-BOI) cña Th¸i Lan ®­a ra nh÷ng ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®èi víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®¹t nh÷ng môc tiªu cô thÓ vÒ tû lÖ xuÊt khÈu hoÆc chÊp nhËn c¸c yªu cÇu vÒ c©n b»ng th­¬ng m¹i. H×nh thøc khuyÕn khÝch cã thÓ lµ miÔn, gi¶m thuÕ, phÝ, thuÕ nhËp khÈu, quü khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ c¸c h×nh thøc ­u ®·i thuÕ kh¸c. Nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, kh¾c phôc hËu qu¶ khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc võa qua, BOI ®· t¹m thêi níi láng nhiÒu ®iÒu kiÖn vÒ miÔn thuÕ vµ phÝ. Ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®­a ra c¸c h×nh thøc ­u ®·i chñ yÕu sau: miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, khÊu trõ 5% phÇn thu nhËp t¨ng lªn cña n¨m tr­íc do xuÊt khÈu khái phÇn thu nhËp chÞu thuÕ, v.v... Tuy nhiªn, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ kh«ng quy ®Þnh tiªu chuÈn cô thÓ ®Ó ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i, khuyÕn khÝch nµy. 2.5.3.Yªu cÇu xuÊt khÈu: Yªu cÇu vÒ xuÊt khÈu s¶n phÈm vÉn cßn lµ mét ®iÒu kiÖn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó gi÷ trªn 49% vèn ®¨ng ký trong mét doanh nghiÖp còng nh­ ®­îc h­ëng c¸c khuyÕn khÝch trªn c¬ së ®Çu t­ t¹i mét sè vïng nhÊt ®Þnh. Tõ 1993 BOI kh«ng cßn ®Æt ra yªu cÇu xuÊt khÈu ®èi víi c¸c ngµnh cô thÓ nh­ lµ mét ®iÒu kiÖn ®Ó nhËn ®­îc c¸c ­u ®·i, trõ èng h×nh cho ti vi mÇu 12 ®Õn 27 inch, nh­ng tõ 1995 yªu cÇu xuÊt khÈu còng bÞ huû bá víi c¸c dù ¸n míi cho s¶n phÈm nµy. Theo HiÖp ®Þnh TRIMs, BOI sÏ dÇn dÇn lo¹i bá yªu cÇu xuÊt khÈu. 2.6. Qui t¾c xuÊt xø: NhËp khÈu vµo Th¸i Lan nãi chung kh«ng cÇn ph¶i cã chøng nhËn vÒ xuÊt xø, trõ nhËp khÈu h­ëng ­u ®·i trong ASEAN vµ c¸c mÆt hµng trong c¸c tho¶ thuËn hµng ho¸ quèc tÕ. C¸c thµnh viªn ASEAN ®· tho¶ thuËn lµ "biÕn ®æi c¬ b¶n" cã thÓ ®­îc sö dông nh­ nh÷ng tiªu chuÈn bæ sung trong viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø ASEAN ®èi víi c¸c s¶n phÈm dÖt may. C¸c qui t¾c tr­íc ®ã qui ®Þnh s¶n phÈm ®­îc coi lµ xuÊt xø ASEAN nÕu Ýt nhÊt 40% gi¸ trÞ s¶n phÈm ®­îc t¹o ra tõ c¸c thµnh viªn ASEAN. §Ó ®¶m b¶o c¸c qui t¾c xuÊt sø cña Th¸i lan phï hîp víi WTO, Th¸i Lan ®· thµnh lËp Nhãm lµm viÖc vÒ qui t¾c xuÊt xø n¨m 1995 thuéc Bé Tµi chÝnh. 2.7. C¸c thñ tôc h¶i quan: Thêi gian th«ng quan nãi chung kh«ng dµi h¬n mét ngµy vµ cã thÓ ng¾n ®i sau khi thùc hiÖn hÖ thèng ASYCUDA (UNCTAD) nh»m m¸y tÝnh ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan. Côc H¶i quan còng nç lùc ®Ó x©y dùng nh÷ng ®iÓm th«ng quan míi. DÞch vô h¶i quan "mét cöa" ®· tån t¹i ë hÇu hÕt c¸c ®iÓm th«ng quan. Tõ th¸ng 12 n¨m 1994 ChÝnh phñ ®· b¾t ®Çu ¸p dông mét hÖ thèng cho c¸c hµng ho¸ ®­îc nhËp khÈu t¹m thêi trªn c¬ së miÔn thuÕ (A.T.A Carnet System) Ch­¬ng II: §¸nh gi¸ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua (1996-2000) I.Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam thêi k× 1996-2000. 1.Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i: Tr¸i víi t×nh h×nh suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ nãi chung trong giai ®o¹n 1996 - 2000 ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn rÊt ®¸ng khÝch lÖ c¶ vÒ quy m«, tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ diÖn mÆt hµng, ®ãng gãp tÝch cùc vµo GDP, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc, phôc vô tèt cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, vµ gãp phÇn t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. 1.1.XuÊt khÈu XuÊt khÈu trong thêi kú 1996 - 2000 ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao, b×nh qu©n 20,8% mét n¨m (trong ®ã n¨m 2000 t¨ng 24%). Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ giai ®o¹n ®· ®¹t 51,34 tû USD (trong ®ã n¨m 2000 ®¹t 14,308 tû USD), ®­a møc xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng lªn 151,2 USD/ng­êi vµo n¨m 1999 vµ kho¶ng180 USD/ng­êi vµo n¨m 2000. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña xuÊt khÈu ®¹t ®­îc lµ do sù më réng kh«ng ngõng diÖn mÆt hµng xuÊt khÈu, sù t¨ng tr­ëng còng nh­ sù ph¸t triÓn vÒ._. ®­îc c¸c NTBs víi mét sè Ýt n«ng s¶n). Do ®ã cã thÓ c¶i c¸ch biÖn ph¸p h¹n ng¹ch theo h­íng sau: C«ng bè c«ng khai møc h¹n ng¹ch vµ møc t¨ng tr­ëng lµ mét tÝn hiÖu râ rµng ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng h¬n trong viÖc ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ còng nh­ t¹o ra ¸p lùc c¹nh tranh t¨ng dÇn víi hä. §ång thêi, trong khi vÉn duy tr× mét sè h¹n ng¹ch cÇn më réng viÖc ®Êu thÇu h¹n ng¹ch, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc tham gia ®Êu thÇu khi tho¶ m·n nh÷ng tiªu chuÈn chung mang tÝnh kh¸ch quan. ViÖc ®Êu thÇu h¹n ng¹ch sÏ lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, t¨ng thu ng©n s¸ch còng nh­ lµm gi¶m gi¶m tham nhòng hoÆc lîi dông quota cña mét sè doanh nghiÖp . 2.1.2.C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý gi¸ Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ lµ nh©n tè ®­îc coi lµ quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh ®Õn øng xö cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh ®èi víi gi¸ ®· lµm lÖch l¹c tÝn hiÖu gi¸ vµ do ®ã lµm bãp mÐo c¹nh tranh. V× vËy, ngoµi qu¶n lý gi¸ ®èi víi c¸c mÆt hµng ®éc quyÒn tù nhiªn nh­ ®iÖn, n­íc v.v... cÇn lo¹i bá tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý gi¸ mang tÝnh hµnh chÝnh kh¸c. C¸c biÖn ph¸p phô thu ®· ®­îc ¸p dông ®èi víi nhiÒu mÆt hµng xuÊt, nhËp khÈu ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau chñ yÕu ®Ó æn ®Þnh gi¸, nh­ng ®«i khi còng ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc hay t¨ng thu ng©n s¸ch. C¸c phô thu nµy còng hay thay ®æi vµ do ®ã kh«ng thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc vµ g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp. C¸c biÖn ph¸p phô thu nh×n chung còng n»m trong diÖn cÇn lo¹i bá theo c¸c nghÜa vô ViÖt nam ®· cam kÕt ®èi víi AFTA vµ sÏ ph¶i thùc hiÖn trong khu«n khæ WTO. ChÝnh v× vËy cÇn rµ so¸t l¹i hÖ thèng phô thu hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông theo h­íng: X©y dùng vµ c«ng bè c«ng khai lÞch tr×nh c¾t gi¶m phô thu víi môc ®Ých ng©n s¸ch hay b¶o hé. Trong tr­êng hîp thÝch hîp, cã thÓ thay thÕ mét sè phô thu b»ng thuÕ trong n­íc (vÝ dô ®¸nh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt víi x¨ng dÇu). Trong nh÷ng tr­êng hîp mÊt c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i: cã thÓ ¸p dông phô thu víi tÊt c¶ mÆt hµng trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh (®©y lµ biÖn ph¸p b¶o vÖ c¸n c©n thanh to¸n phï hîp víi c¸c qui ®Þnh cña c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ vµ ®· tõng ®­îc nhiÒu n­íc nh­ Hungary, Bulgaria ¸p dông thµnh c«ng). 2.1.3. Rµ so¸t l¹i c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc mang tÝnh ®éc quyÒn cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. H¬n n÷a, ho¹t ®éng cña mét sè doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc còng cã t¸c ®éng h¹n chÕ nhËp khÈu. Trong tiÕn tr×nh ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp vµ c¶i tæ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i th× rµ so¸t vµ ®æi míi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu, trong ®ã cÇn tËp trung ®æi míi theo h­íng: Bá bít c¸c ®Æc quyÒn vÒ nhËp khÈu; Më réng quyÒn kinh doanh dÞch vô ph©n phèi. 2.1.4.ChÝnh s¸ch néi ®Þa ho¸ MÆc dï ViÖt nam th­êng nh¾c ®Õn ®Þnh h­íng xuÊt khÈu nh­ lµ mét ph­¬ng h­íng chÝnh cña nÒn kinh tÕ, tuy nhiªn thùc tÕ chÝnh s¸ch trong thêi gian qua kh«ng thùc sù diÔn biÕn nh­ vËy. Xu h­íng nhÊn m¹nh ®Õn chiÕn l­îc “néi ®Þa ho¸” ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu ngµnh nh­ « t«, xe m¸y, ®iÖn tö, ®éng c¬, v.v... Ngoµi viÖc xu h­íng trªn ®i ng­îc l¹i ®Þnh h­íng “h­íng vÒ xuÊt khÈu”, cßn cã mét nguy c¬ tiÒm Èn n÷a lµ c¸c chÝnh s¸ch trªn trong nhiÒu tr­êng hîp ®· vi ph¹m mét sè ®Þnh chÕ quèc tÕ, mµ ®iÓn h×nh lµ HiÖp ®Þnh c¸c biÖn ph¸p §Çu t­ liªn quan ®Õn Th­¬ng m¹i (TRIMs) cña WTO. ViÖc lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p TRIMs lµ mét nghÜa vô kh«ng thÓ tr¸nh khái trong ®µm ph¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ víi WTO còng nh­ mét sè cuéc ®µm ph¸n song ph­¬ng. ChÝnh v× vËy, ViÖt Nam cÇn: X¸c ®Þnh râ vµ c«ng bè c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ kh«ng phï hîp víi HiÖp ®Þnh TRIMs; X©y dùng ch­¬ng tr×nh lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p trªn vµ c«ng bè c«ng khai ch­¬ng tr×nh nµy. Kh«ng ph¶i mäi biÖn ph¸p TRIMs kh«ng phï hîp víi WTO ®Òu cã ¶nh h­ëng xÊu ®èi víi nÒn kinh tÕ (vÝ dô mét sè biÖn ph¸p TRIMs ®­îc ¸p dông ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu). Mét sè n­íc nh­ Malaysia ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nµy mét c¸ch khÐo lÐo vµ do vËy ®· ®Þnh h­íng ®­îc luång ®Çu t­ n­íc n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh mµ hä thùc sù cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy, lÞch tr×nh lo¹i bá TRIMs cÇn hÕt søc thËn träng, tr¸nh ¶nh h­ëng ®ét ngét ®Õn c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng. Song song víi viÖc lo¹i bá TRIMs còng cã thÓ nghiªn cøu ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kh¸c cã t¸c ®éng t­¬ng tù nh­ng kh«ng tr¸i víi c¸c qui ®Þnh hiÖn hµnh cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. 2.1.5. ChÝnh s¸ch vÒ ngo¹i hèi Mét trong nh÷ng quan ng¹i th­êng trùc ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt nam lµ c¸n c©n thanh to¸n vµ nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ cña ®Êt n­íc. Qu¶ thùc trong thêi gian qua hÇu nh­ ch­a bao giê c¸n c©n th­¬ng m¹i cña ViÖt nam c©n b»ng hoÆc nghiªng vÒ xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy, mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu ®· ®­îc ¸p dông nh»m môc tiªu trªn chø kh«ng ph¶i lµ nh»m môc ®Ých b¶o hé (vÝ dô ®iÓn h×nh lµ viÖc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù c©n ®èi ngo¹i tÖ trong mét kho¶ng thêi gian tr­íc ®©y hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng kh«ng v­ît qu¸ 20% kim ng¹ch xuÊt khÈu). §Æc ®iÓm cña c¸c biÖn ph¸p vÒ ngo¹i hèi lµ chóng th­êng thiÕu râ rµng, khã dù ®o¸n tr­íc vµ trong nhiÒu tr­êng hîp rÊt khã qu¶n lý. ChÝnh v× vËy, cÇn ®­a ra ®­îc mét sè c¬ chÕ kh¸c còng nh»m môc tiªu t­¬ng tù nh­ng mang tÝnh minh b¹ch cao h¬n, Ýt g©y ¶nh h­ëng ®ét ngét ®èi víi c¸c doanh nghiÖp h¬n. C¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó b¶o vÖ c¸n c©n thanh to¸n ®­îc qui ®Þnh trong HiÖp ®Þnh GATT (§iÒu XII) cña WTO lµ vÝ dô cã thÓ tham kh¶o. 2.1.6.C¶i tiÕn thñ tôc hµnh chÝnh HÖ thèng qu¶n lý chuyªn ngµnh hiÖn nay ®· béc lé nhiÒu khiÕm khuyÕt cÇn sím kh¾c phôc. Nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã lµ: cã qu¸ nhiÒu c¬ quan qu¶n lý, thñ tôc trong nhiÒu tr­êng hîp cßn qu¸ phøc t¹p vµ ®«i khi mang tÝnh tuú tiÖn, hiÖu qu¶ kiÓm so¸t c¸n c©n th­¬ng m¹i nãi chung thÊp v.v...ChÝnh v× vËy trong thêi gian tíi cÇn kh¾c phôc b»ng c¸ch: Gi¶m bít c¸c mÆt hµng thuéc diÖn qu¶n lý chuyªn ngµnh; N©ng cao h¬n n÷a tÝnh râ rµng trong cÊp phÐp; Th«ng b¸o c«ng khai theo c¸c qui ®Þnh cña HiÖp ®Þnh vÒ thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu cña WTO (tiÕn tíi tu©n thñ hoµn toµn HiÖp ®Þnh nµy). 2.2.§Ò xuÊt mét sè NTM míi: 2.2.1.H¹n ng¹ch thuÕ quan: Néi dung: H¹n ng¹ch thuÕ quan thùc ra lµ mét biÕn t­íng cña biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh l­îng theo ®ã cho phÐp duy tr× møc thuÕ suÊt thÊp ®èi víi hµng nhËp khÈu n»m trong ph¹m vi h¹n ng¹ch vµ møc thuÕ suÊt cao h¬n ®èi víi hµng nhËp khÈu n»m ngoµi h¹n ng¹ch. Cã thÓ nãi h¹n ng¹ch thuÕ quan lµ mét ®Æc tr­ng cña th­¬ng m¹i n«ng s¶n. H¹n ng¹ch thuÕ quan liªn quan trùc tiÕp ®Õn tiÕp cËn hiÖn t¹i vµ tiÕp cËn tèi thiÓu. §èi víi c¸c s¶n phÈm ®· ®­îc thuÕ ho¸ c¸c n­íc thµnh viªn WTO cam kÕt ®­a ra møc tiÕp cËn thÞ tr­êng hiÖn t¹i. NghÜa lµ møc tiÕp cËn thÞ tr­êng Ýt nhÊt ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi l­îng nhËp khÈu trung b×nh cña giai ®o¹n 86-89 t¹i møc thuÕ tr­íc khi thuÕ ho¸. §èi víi c¸c n­íc gia nhËp sau th× giai ®o¹n c¬ së cã thÓ lµ 3 n¨m gÇn nhÊt. ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®· ®­îc thuÕ ho¸ nh­ng tr­íc ®ã v× mét lÝ do nµo ®ã ch­a cã nhËp khÈu th× ¸p dông tiÕp cËn tèi thiÓu. NghÜa lµ møc tiÕp cËn cho hµng nhËp khÈu Ýt nhÊt lµ 3% l­îng tiªu dïng néi ®Þa vµ møc tiÕp cËn nµy ®­îc më réng lªn 5% trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (5 n¨m). ý nghÜa: H¹n ng¹ch thuÕ quan cã thÓ coi lµ mét biÖn ph¸p phi thuÕ kh¸ hiÖn ®¹i bëi nh÷ng lÝ do sau: - phï hîp víi nh÷ng qui ®Þnh cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ - b¶o hé tÝch cùc nÒn kinh tÕ bëi th«ng qua h¹n ng¹ch thuÕ quan cã thÓ h¹n chÕ sè l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu song vÉn ®¶m b¶o cung cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc. §©y cã thÓ coi lµ mét biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu kh¸ ®èi víi ViÖt Nam, cÇn cã thªm nhiÒu nghiªn cøu vÒ nh÷ng kinh nghiÖm ¸p dông cña c¸c n­íc kh¸c ®Ó trong thêi gian tíi chóng ta cã thÓ ®­a vµo sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶. 2.2.2.ThuÕ thêi vô: Néi dung: ThuÕ thêi vô lµ h×nh thøc qui ®Þnh møc thuÕ kh¸c nhau cho cïng mét lo¹i s¶n phÈm tuú thuéc vµo thêi ®iÓm chÞu thuÕ cña s¶n phÈm. VÝ dô t¹i thêi ®iÓm vô mïa cña mét lo¹i s¶n phÈm, khi s¶n phÈm nµy trë lªn b·o hoµ ë thÞ tr­êng néi ®Þa, ®Ó khuyÕn khÝch tiªu dïng mÆt hµng nµy trong n­íc, chóng ta cã thÓ ®¸nh mét møc thuÕ cao ®èi víi hµng nhËp khÈu do ®ã ng¨n chÆn s¶n phÈm ®ång lo¹i ë n­íc ngoµi trµn vµo. Ngoµi thêi ®iÓm nµy nhu cÇu tiªu thô mÆt hµng ë trong n­íc vÉn lín trong khi cung trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®ñ cÇu chóng ta cã thÓ qui ®Þnh møc thuÕ suÊt thÊp thËm chÝ tíi 0% ®Ó kÝch cung. ý nghÜa: ThuÕ thêi vô còng nh­ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ th­¬ng m¹i t¹m thêi kh¸c ®­îc sù thõa nhËn réng r·i cña c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ. ThuÕ thêi vô cã ­u ®iÓm rÊt lín lµ tÝnh chÊt linh ho¹t. Cã thÓ ¸p dông thuÕ thêi vô trong bÊt cø thêi ®iÓm nµo khi cã sù biÕn ®éng mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇuvµ kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm bãp mÐo thÞ tr­êng cña c¸c biÖn ph¸p kh¸c. 2.2.3 Tù vÖ vµ tù vÖ ®Æc biÖt: Néi dung: Theo ®iÒu II HiÖp ®Þnh tù vÖ cña WTO c¸c thµnh viªn cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi mét s¶n phÈm kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø khi thµnh viªn nµy ®· x¸c ®Þnh theo nh÷ng qui ®Þnh chÆt chÏ r»ng sè l­îng nhËp khÈu ®ang t¨ng lªn mét c¸ch tuyÖt ®èi hoÆc t­¬ng ®èi cña s¶n phÈm nµy ®ang g©y ra hoÆc ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù hoÆc c¹nh tranh trùc tiÕp víi s¶n phÈm nhËp khÈu ®ã. N­íc cã qui ®Þnh vÒ biÖn ph¸p tù vÖ ®­îc quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn thiÕt trong tr­êng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu ®e do¹ ®Õn nÒn kinh tÕ cña quèc gia nµy. T­¬ng tù nh­ vËy ®iÒu kho¶n tù vÖ ®Æc biÖt ®­îc qui ®Þnh trong ®iÒu V HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp cña WTO nh­ sau: nÕu s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña mét quèc gia thµnh viªn ®· ®­îc thuÕ ho¸ vµ b¶o l­u ®iÒu kho¶n tù vÖ ®Æc biÖt trong biÓu cam kÕt quèc gia th× ®­îc quèc gia nµy ®­îc phÐp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t­¬ng tù nh­ biÖn ph¸p tù vÖ khi l­îng nhËp khÈu v­ît qu¸ sè l­îng giíi h¹n nhËp khÈu hoÆc khi gi¸ nhËp khÈu xuèng thÊp h¬n møc gi¸ giíi h¹n. BiÖn ph¸p nµy ®­îc phÐp ¸p dông mµ kh«ng cÇn bÊt cø mét sù chøng minh nµo vÒ viÖc c¸c lÜnh vùc cã liªn quan trong n­íc bÞ tæn th­¬ng hay bÞ ®e do¹ tæn th­¬ng. ý nghÜa: BiÖn ph¸p nµy cã tÇm quan träng rÊt lín bëi kh¶ n¨ng ph¸t huy t¸c ®éng nhanh chãng vµ m¹nh mÏ cña nã. Tuy nhiªn mét nh­îc ®iÓm kh«ng thÓ phñ nhËn cña biÖn ph¸p nµy lµ nã kh«ng thÓ ®­îc duy tr× trong mét thêi gian dµi vµ dÔ g©y ra c¸c hµnh ®éng tr¶ ®òa. Trong thêi gian qua ViÖt Nam ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nµy ®Ó b¶o vÖ mét sè ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. Tuy vËy cho tíi nay ViÖt Nam vÉn ch­a cã c¸c v¨n b¶n luËt qui ®Þnh cô thÓ ®Ó lµm c¬ së cho viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy. §©y cã thÓ coi lµ mét khiÕm khuyÕt lín cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch bëi biÖn ph¸p nµy kh«ng nh÷ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ mµ cßn cã t¸c ®éng b¶o hé rÊt nhanh chãng vµ kÞp thêi. 2.2.4. Trî cÊp: Néi dung: Trî cÊp lµ viÖc mét lîi Ých ®­îc chuyÓn giao nhê cã sù hç trî cña chÝnh phñ vÒ gi¸ hay thu nhËp, hay cã sù ®ãng gãp tµi chÝnh cña chÝnh phñ hay c¸c tæ chøc nhµ n­íc, ch¼ng h¹n nh­ chuyÓn giao trùc tiÕp c¸c kho¶n tiÒn hay b¶o l·nh tÝn dông; hoÆc bá qua c¸c kho¶n tiÒn lÏ ra ph¶i thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, ch¼ng h¹n nh­ c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ (trõ thuÕ gi¸n thu); hoÆc chÝnh phñ cung cÊp c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô kh«ng thuéc nhãm c¬ së h¹ tÇng, hay th«ng qua viÖc mua hµng ho¸. ý nghÜa: Trî cÊp mét biÖn ph¸p rÊt cã lîi cho ViÖt Nam vµo thêi ®iÓm nµy víi nh÷ng lÝ do chÝnh sau ®©y: Trî cÊp lµ phæ biÕn vµ tÊt yÕu. Trî cÊp lµ mét c«ng cô chÝnh s¸ch ®­îc sö dông réng r·i vµ phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c n­íc. Trong bèi c¶nh thÞ tr­êng kh«ng hoµn h¶o, chÝnh phñ c¸c n­íc ®Òu muèn ng¨n c¶n c¸c c«ng ty n­íc kh¸c tham gia c¹nh tranh ®Ó giµnh thÞ tr­êng bÐo bë cho c«ng ty n­íc m×nh. Do ®ã, chÝnh phñ ph¶i chñ ®éng tiÕn hµnh trî cÊp cho c«ng ty, s¶n phÈm trong n­íc. XuÊt ph¸t tõ lý thuyÕt chiÕn l­îc nµy, mäi quèc gia ®Òu nhËn thÊy trî cÊp lµ cÇn thiÕt vµ ®Òu tiÕn hµnh trî cÊp d­íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c. Trî cÊp ®­îc WTO cho phÐp. §iÒu XVI:1 cña GATT 1994 vµ HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng cña WTO cho phÐp c¸c n­íc duy tr× c¸c h×nh thøc trî cÊp kh«ng g©y bãp mÐo th­¬ng m¹i hoÆc g©y tæn h¹i tíi lîi Ých cña c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. §iÒu 27 cña HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng thõa nhËn trî cÊp lµ mét c«ng cô ph¸t triÓn hîp ph¸p vµ quan träng cña c¸c thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn vµ quy ®Þnh dµnh ®·i ngé ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt liªn quan ®Õn trî cÊp cho c¸c thµnh viªn nµy. Trî cÊp gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tæng thÓ. a.Trî cÊp gãp phÇn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp néi ®Þa: Mäi quèc gia ®Òu mong muèn x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän hoÆc ngµnh cã tÇm quan träng chiÕn l­îc ®èi víi lîi Ých quèc gia, an ninh quèc phßng, v.v... §Ó ®¹t môc tiªu nµy, chÝnh phñ c¸c n­íc cã thÓ trî cÊp trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho ngµnh ®ã. Nhê vËy, lîi thÕ c¹nh tranh cña nh÷ng ngµnh ®­îc trî cÊp sÏ t¨ng lªn, do ®ã më réng tiÒm n¨ng xuÊt khÈu vµ tham gia m¹nh mÏ h¬n vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Trî cÊp cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc cã t¸c dông h¹n chÕ nhËp khÈu s¶n phÈm c¹nh tranh vµo trong n­íc, ®ång thêi cã thÓ lµm gi¶m t¸c dông cña cam kÕt rµng buéc hoÆc c¾t gi¶m thuÕ quan trong khu«n khæ WTO. Trî cÊp xuÊt khÈu cã thÓ lµm v« hiÖu hãa thuÕ nhËp khÈu mµ n­íc kh¸c ®¸nh lªn s¶n phÈm xuÊt khÈu cña n­íc trî cÊp, lµm t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu cña n­íc trî cÊp so víi hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh¸c vµo thÞ tr­êng thø ba. §èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ, b­íc ®Çu cßn nhá bÐ vÒ quy m«, yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh th× trî cÊp tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, më réng quy m«, gãp phÇn khëi ®éng vµ ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña ngµnh. §èi víi nh÷ng c«ng ty míi gia nhËp thÞ tr­êng, thiÕu vèn ®Ó trang tr¶i chi phÝ rÊt cao trong thêi gian ®Çu, khã c¹nh tranh næi víi nh÷ng c«ng ty lín ®· trô v÷ng trªn thÞ tr­êng th× hç trî cña chÝnh phñ cã thÓ bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n thua lç ph¸t sinh trong nh÷ng n¨m ®Çu, ®­a c«ng ty vµo quü ®¹o ph¸t triÓn æn ®Þnh. b.Trî cÊp gãp phÇn ph¸t triÓn vïng . ChÝnh s¸ch hç trî vïng khã kh¨n gióp thu hÑp kho¶ng c¸ch giµu nghÌo, chªnh lÖch thu nhËp còng nh­ tr×nh ®é vµ quy m« ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng trong cïng mét n­íc. Nhê trî cÊp cña chÝnh phñ, c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc bï ®¾p phÇn nµo chi phÝ ®Çu t­ cao h¬n møc b×nh th­êng khi quyÕt ®Þnh lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh t¹i mét ®Þa bµn khã kh¨n hoÆc ®ang cÇn ®­îc ph¸t triÓn. c.Trî cÊp gãp phÇn ®iÒu chØnh c¬ cÊu. Trî cÊp gãp phÇn duy tr× æn ®Þnh c«ng ¨n viÖc lµm, h¹n chÕ thÊt nghiÖp, b¶o ®¶m trËt tù vµ æn ®Þnh x· héi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kho¶n trî cÊp dµnh cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, ®øng tr­íc nguy c¬ bÞ ®ãng cöa, ph¸ s¶n. Sù hç trî cña chÝnh phñ cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp nµy khái bÞ sôp ®æ nhanh chãng, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp c¬ cÊu l¹i s¶n xuÊt, tù ®iÒu chØnh kh¶ n¨ng thÝch nghi vµ c¹nh tranh trong thêi kú qu¸ ®é do nh÷ng khã kh¨n mµ m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ t¹o ra. Trî cÊp còng cã thÓ ®­îc sö dông nh»m khuyÕn khÝch nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kÐm søc c¹nh tranh gi¶m c«ng suÊt d­ thõa hoÆc rót khái nh÷ng lÜnh vùc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ hoÆc kh«ng sinh lîi. Nhê ®ã, qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng ®­îc diÔn ra su«n sÎ h¬n, gãp phÇn thóc ®Èy ph©n bæ nguån lùc thÝch hîp, hiÖu qu¶ vµ khuyÕn khÝch nhËp khÈu s¶n phÈm c¹nh tranh tõ bªn ngoµi thay v× tù cè g¾ng s¶n xuÊt vµ cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm kÐm c¹nh tranh víi chi phÝ ®Çu t­ tèn kÐm. d.Trî cÊp ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng. Trî cÊp gióp nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cung cÊp nhiÒu hµng hãa h¬n trong ®iÒu kiÖn chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thay ®æi. Do ®ã ng­êi tiªu dïng sÏ ®­îc lîi do mua ®­îc nhiÒu hµng hãa víi gi¸ rÎ h¬n. MÆc dï mang tÝnh chÊt b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc nh­ng trong tr­êng hîp nµy trî cÊp l¹i ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng v× gi¸ s¶n phÈm liªn quan ®­îc gi¶m xuèng. e.Trî cÊp kÝch thÝch sù lan truyÒn cña hiÖu øng tÝch cùc vµ kh¾c phôc hiÖu øng tiªu cùc. Theo nguyªn lý sù lan truyÒn cña hiÖu øng tÝch cùc (external benefit), trî cÊp cßn cã kh¶ n¨ng t¹o ra hiÖu øng tÝch cùc theo d©y chuyÒn. VÝ dô, viÖc chÝnh phñ hç trî ngµnh viÔn th«ng sÏ gãp phÇn ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng th«ng tin cña nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Nh­ vËy, lîi Ých cña trî cÊp cã thÓ lan réng sang c¸c ngµnh kh¸c ngoµi chÝnh b¶n th©n ngµnh ®­îc trî cÊp trùc tiÕp. Bªn c¹nh t¸c dông kÝch thÝch sù lan truyÒn cña hiÖu øng tÝch cùc, trî cÊp cßn cã thÓ kh¾c phôc c¸c thÊt b¹i cña thÞ tr­êng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. VÝ dô, mét c«ng ty bá c«ng søc ®µo t¹o nh©n c«ng, ®Çu t­ vµo nghiªn cøu c«ng nghÖ míi nh­ng råi c«ng nghÖ míi bÞ sao chÐp hoÆc nh©n c«ng ®· ®­îc ®µo t¹o l¹i bÞ l«i kÐo vµ sö dông bëi ®èi thñ c¹nh tranh kh«ng ph¶i tèn c«ng søc vµ chi phÝ ban ®Çu ®Ó ®Çu t­ cho ®µo t¹o hoÆc nghiªn cøu. Chi phÝ ®èi thñ ph¶i bá ra rÊt nhá (tr¶ l­¬ng cao h¬n mét chót cho ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o so víi møc l­¬ng cò cña hä, ...) trong khi lîi Ých thu vÒ l¹i rÊt lín. Cßn c«ng ty ban ®Çu khã duy tr× ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­ tr­íc trªn th­¬ng tr­êng v× chi phÝ s¶n phÈm bao hµm c¶ chi phÝ ®µo t¹o kiÕn thøc cho c«ng nh©n, v.v... Do t¸c ®éng ngo¹i øng nµy, nÕu kh«ng cã sù hç trî tõ phÝa chÝnh phñ, kh«ng c«ng ty nµo muèn ®Çu t­ vµo ®µo t¹o nghÒ nghiÖp chuyªn m«n cho nh©n viªn hoÆc ®Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, c¶i tiÕn c«ng nghÖ trong khi nh÷ng ho¹t ®éng nµy l¹i rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn ngµnh vµ x· héi trªn tæng thÓ. 4.Trî cÊp cã thÓ ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô ®Ó mÆc c¶. NÕu mét n­íc kh«ng duy tr× trî cÊp th× vÞ thÕ mÆc c¶ cña n­íc ®ã trong ®µm ph¸n th­¬ng m¹i cã thÓ kÐm h¬n mét n­íc duy tr× trî cÊp. Ch¼ng h¹n, n­íc duy tr× trî cÊp cã thÓ chÊp nhËn lo¹i bá mét sè biÖn ph¸p trî cÊp hoÆc c¾t gi¶m møc trî cÊp nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸nh ®æi lÊy nh©n nh­îng gi¶m thuÕ cña n­íc kh¸c. 2.2.5. C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Néi dung: ViÖc b¸n ph¸ gi¸ mét s¶n phÈm lµ viÖc s¶n phÈm nµy ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña mét n­íc kh¸c víi møc gi¸ trÞ thÊp h¬n th«ng th­êng. B¸n ph¸ gi¸ x¶y ra nÕu gi¸ xuÊt khÈu cña s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu tõ mét n­íc ®Õn mét n­íc kh¸c thÊp h¬n gi¸ so s¸nh cña c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù dïng ®Ó tiªu thô t¹i n­íc xuÊt khÈu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng. BiÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ biÖn ph¸p ®Æt ra møc thuÕ suÊt cao ®èi víi hµng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó ng¨n ch¨n kh«ng cho c¸c mÆt hµng nµy th©m nhËp thÞ tr­êng trong n­íc. ý nghÜa: 1.§èi phã víi hµnh vi th­¬ng m¹i kh«ng lµnh m¹nh cña n­íc kh¸c. Khi mét n­íc trî cÊp cho ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa hoÆc ngµnh s¶n xuÊt xuÊt khÈu, lîi thÕ c¹nh tranh tù nhiªn cña c¸c ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng sÏ bÞ bãp mÐo. Hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh«ng trî cÊp khã x©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc trî cÊp cho dï cã lîi thÕ c¹nh tranh cao h¬n trong thÞ tr­êng c¹nh tranh tù do. Hµng nhËp khÈu ®­îc trî cÊp trµn vµo g©y thiÖt h¹i cho s¶n xuÊt néi ®Þa cña c¸c n­íc nhËp khÈu. §Ó ®èi phã víi hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®ã, c¸c n­íc bÞ ¶nh h­ëng cã thÓ sö dông thuÕ ®èi kh¸ng ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu ®­îc trî cÊp nh»m triÖt tiªu t¸c ®éng tiªu cùc cña trî cÊp hoÆc nh»m kh¾c phôc, bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt bÞ mÊt do hµnh ®éng trî cÊp cña n­íc kh¸c g©y ra. Trong tr­êng hîp ngo¹i lÖ ®Æc biÖt, ®iÒu VI.6 GATT 1994 cßn cho phÐp n­íc nhËp khÈu ®­îc phÐp ®¸nh thuÕ ®èi kh¸ng lªn hµng nhËp khÈu ®­îc trî cÊp cña mét n­íc xuÊt khÈu khi trî cÊp cña n­íc xuÊt khÈu nµy g©y tæn h¹i hoÆc ®e däa g©y tæn h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt cña n­íc kh¸c cïng c¹nh tranh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu. 2.C¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ cã thÓ ®em l¹i nguån thu cho ng©n s¸ch Thay v× ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cã thÓ g©y tèn kÐm nguån lùc x· héi ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu hµng hãa ®­îc trî cÊp nh­ trÞ gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiÓu, h¹n ng¹ch..., n­íc bÞ ¶nh h­ëng cã thÓ sö dông biÖn ph¸p thuÕ ®èi kh¸ng. ThuÕ ®èi kh¸ng lµ mét kho¶n thuÕ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ trî cÊp,trong tr­êng hîp nhÊt ®Þnh do tÝnh chÊt kh«ng râ rµng cña nã n­íc nhËp khÈu cã thÓ ®Æt ra møc thuÕ cao h¬n møc trî cÊp cña n­íc xuÊt khÈu tõ ®ã lµm t¨ng thu ng©n s¸ch. 3.T¸c dông mang tÝnh chÊt c¶n trë th­¬ng m¹i cña thuÕ ®èi kh¸ng. NhiÒu khi t¸c ®éng vÒ mÆt tµi chÝnh cña b¶n th©n thuÕ ®èi kh¸ng ®èi víi nhµ xuÊt khÈu cña n­íc tiÕn hµnh trî cÊp lµ kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ng sù kh«ng ch¾c ch¾n, bÊt æn ®Þnh, chi phÝ vÒ ph¸p luËt vµ c¸c chËm trÔ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thñ tôc ®iÒu tra vÒ trî cÊp l¹i cã t¸c ®éng tiªu cùc rÊt lín g©y c¶n trë ®¸ng kÓ ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ cã thÓ ®­îc sö dông mét c¸ch tinh vi lµm mét rµo c¶n th­¬ng m¹i ®­îc ngôy trang khÐo lÐo. Trong thêi gian qua ViÖt Nam ch­a ¸p dông biÖn ph¸p nµy dï sè l­îng c¸c mÆt hµng nhËp khÈu b¸n ph¸ gi¸ trªn thÞ tr­êng cña ta kh«ng nhá ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ tõ Trung Quèc BiÖn ph¸p nµy rÊt cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh më cöa thÞ tr­êng vµ trong t­¬ng lai gÇn mét v¨n b¶n chÝnh thøc ra ®êi qui ®Þnh chi tiÕt vÒ vÊn ®Ò nµy lµ ®iÒu ®· ®­îc tiªn liÖu tr­íc. Tuy vËy do tÝnh chÊt nh¹y c¶m cña biÖn ph¸p (nh÷ng qui ®Þnh chÆt chÏ cña WTO vµ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc tíi quan c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ) ViÖt Nam cÇn cã sù nghiªn cøu kÜ l­ìng tr­íc khi ¸p dông vµo thùc tÕ. 2.2.6.C¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt, kiÓm dÞch ®éng thùc vËt vµ c¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn m«i tr­êng kh¸c. Néi dung: - Quy ®Þnh kü thuËt vµ tiªu chuÈn: Theo Phô lôc 1 cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c hµng rµo kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i, c¸c yªu cÇu nµy cã thÓ liªn quan tíi kÝch th­íc, h×nh d¸ng, thiÕt kÕ, ®é dµi vµ c¸c chøc n¨ng cña s¶n phÈm. C¸c yªu cÇu nµy còng cã thÓ quy ®Þnh vÒ nh·n m¸c, ®ãng gãi, ký hiÖu s¶n phÈm vµ më réng tíi c¸c quy tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt liªn quan tíi s¶n phÈm. Tuy nhiªn, ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a tiªu chuÈn vµ quy ®Þnh kü thuËt lµ ë chç sù tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn lµ mang tÝnh tù nguyÖn trong khi sù tu©n thñ víi c¸c quy ®Þnh kü thuËt lµ b¾t buéc. Trªn thùc tÕ, nÕu mét s¶n phÈm nhËp khÈu kh«ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña quy ®Þnh kü thuËt th× nã sÏ kh«ng ®­îc phÐp b¸n ra thÞ tr­êng. Cßn ®èi víi tiªu chuÈn, nÕu hµng nhËp khÈu kh«ng tu©n thñ c¸c yªu cÇu cña tiªu chuÈn ®Æt ra th× vÉn ®­îc phÐp b¸n ra thÞ tr­êng, mÆc dï cã thÓ bÞ ng­êi tiªu dïng tÈy chay. Môc ®Ých cña c¸c quy ®Þnh kü thuËt vµ tiªu chuÈn lµ b¶o vÖ an toµn, søc khoÎ cña con ng­êi, b¶o vÖ søc khoÎ, ®êi sèng ®éng thùc vËt, b¶o vÖ m«i tr­êng, ng¨n chÆn c¸c hµnh vi lõa dèi. - C¸c thñ tôc ®¸nh gi¸ sù phï hîp: C¸c thñ tôc ®¸nh gi¸ sù phï hîp bao gåm xÐt nghiÖm, thÈm tra x¸c thùc, kiÓm ®Þnh, chøng nhËn ®­îc sö dông ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c s¶n phÈm ®¸p øng c¸c yªu cÇu kü thuËt do c¸c quy ®Þnh kü thuËt vµ tiªu chuÈn ®Æt ra. - BiÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng vËt vµ thùc vËt: bao gåm tÊt c¶ c¸c luËt, nghÞ ®Þnh, qui ®Þnh, yªu cÇu vµ thñ tôc liªn quan nh­ c¸c tiªu chuÈn ®èi víi s¶n phÈm cuèi cïng; c¸c ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn; c¸c thñ tôc xÐt nghiÖm, gi¸m ®Þnh, chøng nhËn vµ chÊp thuËn; nh÷ng xö lý c¸ch ly bao gåm c¸c yªu cÇu liªn quan g¾n víi vËn chuyÓn c©y trång vµ vËt nu«i, hay c¸c chÊt nu«i d­ìng chóng trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn; nh÷ng qui ®Þnh vÒ c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª, thñ tôc chän mÉu vµ c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ rñi ro liªn quan; c¸c yªu cÇu vÒ ®ãng gãi vµ nh·n m¸c liªn quan trùc tiÕp tíi an toµn thùc phÈm. ý nghÜa: C¸c biÖn ph¸p qui ®Þnh chÊt l­îng, kiÓm tra sù phï hîp, kiÓm dÞch ®éng thùc vËt gióp h¹n chÕ nh÷ng mÆt hµng kÐm chÊt l­îng ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña nh©n d©n. Ng¨n chÆn sù th©m nhËp th¸i qu¸ cña hµng ho¸ n­íc ngoµi, c©n b»ng cung cÇu trong n­íc. C¸c biÖn ph¸p nµy còng cã t¸c dông n©ng cao tr×nh ®é kÜ thuËt c«ng nghÖ cña c¸c ngµnh ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Trong giai ®o¹n hiÖn nay nhu cÇu tiªu thô n«ng s¶n cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi trong ®ã cã ViÖt Nam kh«ng cßn chÞu chi phèi nhiÒu bëi yÕu tè gi¸ c¶ nh­ tr­íc kia mµ bëi nhiÒu yÕu tè kh¸c nh­ m«i tr­êng, søc khoÎ con ng­êi. T­¬ng tù nh­ vËy c¸c mÆt hµng cã chÊt l­îng kÜ thuËt cao, ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ còng ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n vÒ vÊn ®Ò chÊt l­îng. Thêi gian qua ViÖt nam ®· cã qui ®Þnh vÒ vÊn ®Ò kiÓm dÞch ®éng thùc vËt c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt còng ®· ®­îc ban hµnh tuy nhiªn c«ng t¸c qu¶n lÝ cßn nhiÒu h¹n chÕ. Trong khi ®ã HiÖp ®Þnh vÒ c¸c hµng rµo kÜ thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i (hiÖp ®Þnh TBT), HiÖp ®Þnh vÒ vÖ sinh kiÓm dÞch ®éng thùc vËt (hiÖp ®Þnh SPS) cña WTO ®· cho phÐp c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc sö dông c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh kiÓm dÞch ®­îc coi lµ thÝch hîp hoÆc cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ con ng­êi, ®êi sèng con ng­êi, ®éng thùc vËt, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng, víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c biÖn ph¸p ®ã kh«ng t¹o ra sù ph©n biÖt ®èi sö tuú tiÖn hay h¹n chÕ v« lÝ ®«Ý víi th­¬ng m¹i quèc tÕ. NÕu biÕt khÐo lÐo vËn dông trªn c¬ së tÝnh "thÝch hîp" vµ "cÇn thiÕt" th× ViÖt Nam kh«ng nh÷ng lùa chän ®­îc cho m×nh c¸c mÆt hµng cã chÊt l­îng cao ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô trong n­íc mµ cßn cã thÓ lîi dông biÖn ph¸p nµy ®Ó c¶n trë hµng ho¸ n­íc ngoµi mµ vÉn biÖn minh ®­îc lµ kh«ng tr¸i víi qui ®Þnh cña WTO. §Ó hîp thøc ho¸ hai biÖn ph¸p nµy Tæng côc ®o l­êng vµ chÊt l­îng ViÖt Nam cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn danh môc c¸c mÆt hµng cã yªu cÇu qui ®Þnh chÊt l­îng tiªu chuÈn ViÖt Nam, x©y dùng danh môc c¸c mÆt hµng ph¶i kiÓm tra SPS b¾t buéc. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p qui ®Þnh vÒ vÊn ®Ò kiÓm dÞch ®éng thùc vËt vµ tiªu chuÈn kÜ thuËt cßn cã rÊt nhiÒu qui ®Þnh mµ ViÖt Nam cã thÓ viªn dÉn ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o vÖ c¸c sinh vËt quÝ hiÕm mµ môc ®Ých lµ ng¨n chÆn c¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña n­íc ngoµi. T¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i chóng ta khã cã thÓ ®­a ra mét khung ph¸p lÝ cho c¸c biªn ph¸p nµy song viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn m«i tr­êng Ýt nhÊt còng gióp cho chóng ta cã c¨n cø x¸c ®¸ng ®Ó buéc c¸c ®èi t¸c lo¹i bá nh÷ng biÖn ph¸p c¶n trë hµng ho¸ ViÖt Nam víi lÝ do b¶o vÖ m«i tr­êng. 2.2.7.H¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn: Néi dung: Tr­íc 1995 do GATT cÊm sö dông h¹n ng¹ch nhËp khÈu, nªn mét sè n­íc ®· sö dông biÖn ph¸p h¹n chÕ xuÊt khÈu "t×nh nguyÖn". H¹n chÕ xuÊt khÈu t×nh nguyÖn lµ mét tho¶ thuËn song ph­¬ng gi÷a hai chÝnh phñ. Khi ngµnh c«ng nghiÖp cña n­íc nhËp khÈu ®ang ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng nhËp khÈu t­¬ng tù n­íc nµy sÏ g©y ¸p lùc víi n­íc xuÊt khÈu ®Ó ®µm ph¸n vÒ sè l­îng xuÊt khÈu. Th«ng th­êng kÕt qu¶ cña sù ®µm ph¸n lµ n­íc xuÊt khÈu sÏ giíi h¹n xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh tíi n­íc nhËp khÈu tõ ®ã gi¶m bít ¸p lùc c¹nh tranh cho c¸c ngµnh hµng t­¬ng tù cña n­íc nhËp khÈu. C¸c nhµ xuÊt khÈu bÞ "b¾t buéc" chÊp nhËn sè l­îng ®ã vµ bÞ ®e do¹ nhËn ®­îc c¸c hµnh ®éng kh¾c nghiÖt h¬n nÕu kh«ng chÊp nhËn tho¶ thuËn tù nguyÖn h¹n chÕ sè l­îng xuÊt khÈu. ChÝnh phñ xuÊt khÈu hoÆc chÝnh c¸c nhµ xuÊt khÈu qu¶n lý tho¶ thuËn nµy. H¹n chÕ xuÊt khÈu t×nh nguyÖn tõng lµ mét c«ng cô quan träng h¹n chÕ th­¬ng m¹i vµ ®· ®­îc sö dông kh¸ réng r·i. ý nghÜa: Trong khi h¹n ng¹ch ®­îc ¸p dông chung th× h¹n chÕ xuÊt khÈu t×nh nguyÖn chØ ¸p dông víi mét sè n­íc xuÊt khÈu chñ yÕu, do ®ã nÕu ¸p dông biÖn ph¸p nµy kÝn ®¸o th× kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng cam kÕt trong qu¸ tr×nh gia nhËp c¸c ®Þnh chÕ th­¬ng m¹i H¹n chÕ xuÊt khÈu t×nh nguyÖn mang tÝnh chÊt linh ho¹t h¬n bëi n­íc nhËp khÈu cã kh¶ n¨ng lùa chän c¸c thµnh viªn kÝ kÕt tho¶ thuËn. Cã mét sè n­íc trªn thÕ giíi ®· sö dông biÖn ph¸p nµy trong ®ã n­íc sö dông nhiÒu nhÊt biÖn ph¸p nµy ph¶i kÓ ®Õn MÜ. §Ó b¶o hé ngµnh c«ng nghiÖp thÐp MÜ ®· Ðp NhËt vµ Liªn X« ph¶i h¹n chÕ xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ tr­êng cña m×nh th«ng qua nh÷ng nh©n nh­îng mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ. VÒ lÝ thuyÕt còng nh­ thùc tiÔn cã thÓ nãi biÖn ph¸p nµy chØ mang tÝnh chÊt tham kh¶o ®èi víi ViÖt Nam bëi chóng ta kh«ng thÓ g©y søc Ðp ®èi víi c¸c n­íc kh¸c. víi mét ®Þa vÞ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nh­ hiÖn t¹i. KÕt luËn Kho¸ luËn ®· tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ ®­îc sö dông trªn thÕ giíi trong thêi gian qua, c¸c qui ®Þnh cña WTO - tæ chøc th­¬ng m¹i mµ ViÖt Nam ®ang xóc tiÕn ®µm ph¸n ®Ó ®­îc kÕt n¹p. Kho¸ luËn còng ®· ®i s©u vµo ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ ViÖt Nam ®· ¸p dông trong thêi gian tõ 1996 tíi 2000, ¶nh h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, vµ kh¶ n¨ng c¾t gi¶m c¸c biÖn ph¸p nµy trong mét sè ngµnh. Nh­ng trªn hÕt th«ng qua kho¸ luËn nµy ng­êi tr×nh bµy ®· ®­a ra nh÷ng ý kiÕn riªng dùa trªn qu¸ tr×nh nghiªn cøu kh¸ kÜ l­ìng d­íi h×nh thøc ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p phi thuÕ ViÖt Nam cã thÓ ¸p dông trong thêi gian tíi. Cã thÓ nãi c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ ®· lµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¸ quen thuéc víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch trong thêi gian qua. MÆc dï vËy nh­ ®· kh¼ng ®Þnh ®©y lµ nh÷ng c«ng cô qu¶n lÝ th­¬ng m¹i hÕt søc nh¹y c¶m, khã ®Þnh l­îng vµ vÉn cÇn ®Çu t­ nhiÒu thêi gian ®Ó ®i s©u vµo nghiªn cøu. H¬n n÷a c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ mµ chóng ta ®· ¸p dông trong thêi gian qua ch­a h¼n lµ nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp vµ tèi ­u ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh­ phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ.. ChÝnh v× vËy, t«i hi väng luËn v¨n nµy dï ch­a hoµn chØnh, sÏ ®ãng gãp phÇn nµo vµo qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ vµ nh÷ng ®Ò xuÊt ®­a ra lµ thiÕt thùc vµ h÷u Ých. Hi väng r»ng c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ sÏ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u Ých ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh qu¶ h¬n trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. CIE 1998, Vietnam's Trade Policies 1998. 2. CIE 1999, Non-tariff barriers in Vietnam, September 1999. 3. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam, Bé C«ng nghiÖp 1998 4. §Ò tµi " Nghiªn cøu tæng quan c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ cña ViÖt Nam", Vô chÝnh s¸ch ®a biªn, bé Th­¬ng m¹i 1999 5. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 1997 6. Héi nhËp ViÖt Nam víi ASEAN: Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ¶nh h­ëng ®Õn th­¬ng m¹i- Nhµ xuÊt b¶n c«ng an nh©n d©n Hµ Néi-1999 7. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa K× 8. Kinh tÕ ViÖt Nam 1999-200, 2000-2001- Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 9. Tho¶ thuËn Trung Quèc- Hoa K× vÒ viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO, 1999 10. Tæng quan vÒ c¹nh tranh c«ng nghiÖp ViÖt Nam, UNIDO vµ viÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn, 1998 11. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam kho¸ IX- Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia- Hµ Néi 2001 12. WTO Secretariat 1999, US Trade Policies Review. 13. WTO Secretariat 1997, Thailand Trade Review ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docKhoa luan tot nghiep NGAN.doc
  • docbiamau-NGAN.doc