Bán hàng đa cấp ở TP.HCM .Thực trạng và hoàn thiện

MUÏC LUÏC Lôøi noùi ñaàu Chöông 1. Toång quan veà baùn haøng đa caáp ................................................. .4 1. . Thực traïng baùn haøng ña caáp treân theá giôùi hieän nay .............................. .4 2. Moâ hình baùn haøng ña caáp ..................................................................... .7 2.1. Moâ hình kinh doanh ña caáp hôïp phaùp & Moâ hình kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp. ............................................................................ .7 2.2. Phaân bieät moâ hình kinh doanh theo maïng & hình thaùp aûo ............. 12 3. Moät soá noäi dung veà baùn haøng ña caáp ..................................................... 14 Ñieàu kieän gia nhaäp .................................................................................. 14 Saûn phaåm cuûa doanh nghieäp .................................................................... 15 Taàng caáp trong kinh doanh theo maïng ................................................... 19 Chöông 2. Baùn haøng ña caáp ôûû thaønh phoá Hoà Chí Minh – Thöïc traïng vaø höôùng hoøan thieän .......................................................................................... 21 1. Quaûn lyù nhaø nöôùc veà baùn haøng ña caáp ..................................................... 21 2. Thöïc Traïng kinh doanh ña caáp ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh ..................... 24 2.1 Về phía doanh nghiệp .................................................................... 24 2.2 Về phía ngöôøi tham gia vaø ngöôøi tieâu duøng .................................. 31 3. Moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän baùn haøng ña caáp ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh ............................................................................................................... 32 Keát Luaän ....................................................................................................... 34 Danh mục tài liệu tham khảo ....................................................................... 37 _ _ __ _ _ PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Baùn haøng ña caáp ñaõ xuaát hieän töø raát laâu treân theá giôùi, baét ñaàu töø nhöõng naêm 1934 khi coâng ty baùn haøng ña caáp ñaàu tieân “Vitamins California” ñöôïc thaønh laäp taïi Myõ cho tôùi thôøi ñieåm hieän taïi ñaõ coù raát nhieàu taäp ñoaøn, coâng ty baùn haøng ña caáp toàn taïi vaø phaùt trieån. Baùn haøng ña caáp ñang daàn trôû thaønh söï löïa choïn cho nhieàu doanh nghieäp aùp duïng ñeå baùn saûn phaåm cuûa mình. Caùc taäp ñoaøn, coâng ty baùn haøng ña caáp hoaït ñoäng töø raát laâu vaø baây giôø ñaõ xaây döïng ñöôïc haøng traêm chi nhaùnh ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi phaûi keå ñeán nhö: Taäp ñoaøn Amway, Avon, … Cuøng vôùi söï phoå bieán roäng raõi cuûa baùn haøng ña caáp treân nhieàu quoác gia, nhieàu boä luaät veà baùn haøng ña caáp ñaõ ra ñôøi. Söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp coù uy tín haøng ñaàu theá giôùi ñaõ chöùng minh cho tính öu vieät cuûa phöông thöùc baùn haøng ña caáp trong vieäc kinh doanh. Vieät Nam gia nhaäp WTO ñaùnh daáu cho söï hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam vaøo neàn kinh teá theá giôùi. Vôùi chính saùch phaùt trieån ñeå Vieät Nam trôû thaønh quoác gia coù neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, ñaûng ñaõ vaø ñang töøng böôùc khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän cho caùc thaønh phaàn xaõ hoäi phaùt trieån beàn vöõng vaø laâu daøi. Kinh doanh ña caáp xuaát hieän ôû Vieät Nam ñaõ 10 naêm, chuùng ta ñaõ chöùng kieán söï taùc ñoäng cuûa baùn haøng ña caáp ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam, Baùn haøng ña caáp laø phöông thöùc giuùp saûn phaåm tôùi tay ngöôøi tieâu duøng nhanh choùng baèng heä thoáng maïng löôùi Phaân phoái vieân, Ñaïi dieän baùn haøng (IBO) cuûa doanh nghieäp. Taïi Vieät Nam, phöông thöùc baùn haøng ña caáp ñaõ vaø ñang thu huùt raát nhieàu thaønh phaàn trong xaõ hoäi tham gia trong suoát thôøi gian qua vaø ñaõ ñaït ñöôïc khaù nhieàu thaønh töïu ñaùng keå cuõng nhö ñoùng goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo nguoàn toång doanh thu cuûa caû nöôùc. Beân caïnh ñoù, söï phaùt trieån ngaøy caøng khoâng ngöøng cuûa phöông thöùc baùn haøng ña caáp vôùi moâ hình kinh doanh theo maïng, bieán töôùng cuûa moâ hình naøy xuaát hieän, ñoù laø moâ hình “hình thaùp aûo” cuõng ñaõ xuaát hieän vaø gaây ra söï phöùc taïp trong xaõ hoäi, kinh teá vaø caûn trôû cuûa chính moâ hình “hình thaùp aûo” naøy laø gaây ra tình traïng khoù phaân bieät vôùi moâ hình kinh doanh thep maïng. Nhaèm laøm roõ vaán ñeà naøy, taùc giaû maïnh daïn choïn ñeà taøi: “Baùn haøng ña caáp ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh Thöïc traïng vaø höôùng hoaøn thieän” ñeå nhaän daïng baùn haøng ña caáp hôïp phaùp vaø baùn haøng ña caáp baát hôïp phaùp ôû khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh baèng vieäc tìm kieám nhöõng thoâng tin phaùp luaät lieân quan vaø thaâm nhaäp thöïc teá ñeå coù ñöôïc cô sôû lí luaän chính xaùc, roõ raøng. Ñeà taøi naøy seõ giuùp ta naâng cao phaàn naøo kieán thöùc cuûa chuùng ta veà phöông thöùc baùn haøng ña caáp, vaø coù ñöôïc caùi nhìn ñuùng ñaén veà phöông thöùc kinh doanh naøy. Trong ñeà taøi naøy, toâi muoán coù nhöõng caùi nhìn thöïc teá veà thöïc traïng baùn haøng ña caáp ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vaø moät soá yù kieán, giaûi phaùp ñöa ra nhaèm taïo ra nhieàu söï löïa choïn phöông höôùng giaûi quyeát phuø hôïp nhaát ñoái vôùi tình hình hieän traïng cuûa baùn haøng ña caáp ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Trong ñeà taøi taùc giaû ñöa ra nhöõng lí luaän chung veà baùn haøng ña caáp hieän nay ñoøng thôøi döïa vaøo luaät vaø thöïc traïng baùn haøng ña caáp cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå phaân bieät moâ hình “kinh doanh theo maïng” vaø moâ hình “hình thaùp aûo”. Ñaëc bieât, taùc giaû noùi veà thöïc traïng cuûa moät soá doanh nghieäp söû duïng phöông thöùc baùn haøng ña caáp ñeå kinh doanh ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh nhaèm ñöa ra caùi nhìn thöïc söï thöïc teá veà baùn haøng ña caáp. 2. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn Ñeà taøi goùp phaàn naâng cao nhaän thöùc vaø lyù luaän veà baùn haøng ña caáp ôû Vieät Nam, giuùp thaønh phaàn ngöôøi tham gia trong maïng löôùi ña caáp coù cô sôû hieåu bieát ñuû ñeå phaân bieät ñöôïc baùn haøng ña caáp hôïp phaùp vaø baùn haøng ña caáp baát hôïp phaùp. 3. Muïc ñích nghieân cöùu: Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu veà vaán ñeà thöïc traïng baùn haøng ña caáp ôû khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh laøm cô sôû xem xeùt, ñöa ra nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng caùc doanh nghieäp baùn haøng ña caáp baát hôïp phaùp vaãn toàn taïi, nhöõng phaân tích veà phöông thöùc baùn haøng ña caáp , so saùnh hai moâ hình baùn haøng ña caáp laø kinh doanh theo maïng vaø hình thaùp aûo nhaèm hình thaønh cô sôû cho vieäc phaân bieät hai moâ hình naøy. 4. ñoái töôïng vaø phöông phaùp nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi taäp trung vaøo thöïc traïng baùn haøng ña caáp ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán phöông thöùc baùn haøng ña caáp. Phaïm vi nghieân cöùu: hoaït ñoäng cuûa moät soá doanh nghieäp baùn haøng ña caáp ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän nay. Veà noäi dung: ñeà taøi taäp trung cô sôû phaùp lyù ñeå phaân bieät moâ hình kinh doanh theo maïng vaø hình thaùp aûo, tìm ra vaán ñeà cô baûn nhaát trong bieán töôùng hình thaùp aûo gaây ra söï nhaàm laãn cuûa moâ hình naøy vôùi moâ hình kinh doanh theo maïng. 5. Phöông phaùp nghieân cöùu: Khoâng chæ taän duïng nhöõng kieán thöùc phaùp luaät veà baùn haøng ña caáp laøm cô sôû phaân tích, ñeà taøi söû duïng nguoàn döõ lieäu töø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, vaän duïng lyù luaän ñeå ñaùnh giaù tình hình thöïc teá baùn haøng ña caáp ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh nhaèm ñeà xuaát nhöõng phöông höôùng hoaøn thieän baùn haøng ña caáp. 6. Keát caáu ñeà taøi: Chöông 1: Toång quan veà baùn haøng ña caáp Chöông 2: Baùn haøng ña caáp taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Thöïc traïng vaø höôùng hoaøn thieän CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN VEÀ BAÙN HAØNG ÑA CAÁP 1. Thöïc traïng baùn haøng ña caáp treân theá giôùi hieän nay Tröôùc tieân haõy noùi veà moâ hình baùn haøng ña caáp hay coøn goïi laø kinh doanh theo maïng (Multi Level Marketing) vaø tieáp thò ña taàng (Multi Level Sales) laø moät phöông thöùc baùn leû saûn phaåm ñaõ xuaát hieän treân theá giôùi trong khoaûng thaäp nieân 70 cuûa theá kyû XX, vaø phaùt trieån vôùi toác ñoä raát nhanh choùng, noù ñaõ vaø ñang daàn trôû thaønh xu theá phaùt trieån môùi cuûa neàn kinh teá caùc nöôùc treân theá giôùi. Ñaây laø moät moâ hình kinh doanh döïa theo nguyeân lyù maïng, ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng laø ngöôøi quaûng baù, tieáp thò vaø baùn saûn phaåm cuûa coâng ty mình laøm ñaïi dieän. Theo moâ hình giôùi thieäu theâm ngöôøi trôû thaønh ñaïi dieän baùn haøng döôùi söï baûo trôï cuûa mình, khi ñoù ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng seõ coù ñöôïc thu nhaäp töø nhöõng saûn phaåm mình baùn ñöôïc ñem laïi, khoaûn phaàn traêm hoa hoàng töø ngöôøi mình baûo trôï…. Xuaát hieän laàn ñaàu tieân töø Myõ, noù ñaõ coù moät lòch söû töø trong quaù khöù ñeán hieän taïi gaén lieàn vôùi teân tuoåi cuûa nhöõng caây gaïo coäi noåi tieáng khaép theá giôùi vôùi maïng löôùi kinh doanh roäng khaép toaøn caàu nhö: Amway (American Way Corporation) cuûa Rich De vos vaø Jey Van Andel, Avon (Avon Product) cuûa David H. Mc Connell, Cretive Memories, Longaberger, Alticor, Mary Kay, The Pampered Chef vaø Shaklee... caùc doanh nghieäp baùn haøng ña caáp kinh doanh nhieàu maët haøng khaùc nhau, chuû yeáu laø myõ phaåm, thöùc uoáng dinh döôõng vaø maùy moùc thieát bò. Khi hình thaønh, baùn haøng ña caáp baét ñaàu chuyeån mình vaø trôû thaønh coâng cuï ñaéc löïc ñoái vôùi caùc nhaø kinh doanh, caùc coâng ty aùp duïng moâ hình kinh doanh môùi naøy ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh coâng röïc rôõ. Nhöng ñeán nhöõng naêm cuoái cuûa thaäp nieân 70, moâ hình kinh doanh ña caáp baét ñaàu bò söï phaûn ñoái gay gaét, maõnh lieät töø nhieàu phía. Naêm 1975, trong hoäi ñoàng Lieân Bang Hoa Kyø coù nhöõng nhaân vaät phaûn ñoái “kinh doanh theo maïng”, vaø ñoàng nghóa noù vôùi moâ hình “hình thaùp aûo”_ hình thöùc kinh doanh löøa ñaûo ñang bò caám ôû Hoa Kyø. Ñaây laø ñoøn ñaùnh ñaàu tieân cuûa Chính phuû vaøo “kinh doanh theo maïng”. Baét ñaàu cuoäc chieán cuûa caùc coâng ty “kinh doanh theo maïng”. Ñaàu tieân laø coâng ty Amway, suoát töø naêm 1975 ñeán naêm 1979. Cuoái naêm 1979 toøa aùn thöông maïi Lieân Bang Hoa kyø coâng nhaän phöông phaùp kinh doanh cuûa Amway khoâng phaûi laø “hình thaùp aûo”, vaø ñöôïc chaáp nhaän veà maët luaät phaùp. Töø ñoù, Boä Luaät ñaàu tieân veà “kinh doanh theo maïng” ñaõ ra ñôøi taïi Myõ. Töø naêm 1979 trôû ñi ñeán naêm 1990, moâ hình naøy “buøng noå”, noù ñöôïc raát nhieàu doanh nghieäp treân theá giôùi aùp duïng vaø vôùi nhieàu loaïi saûn phaåm ngaøy caøng phong phuù. Phöông thöùc “Baùn haøng ña caáp” nhanh choùng lan truyeàn vaø phoå bieán ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö: Myõ, Anh, Ñöùc, Thuïy Ñieån,.. Vaø xuaát hieän vaøi chuïc naêm gaàn ñaây ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ, trong ñoù coù Trung Quoác, Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Thaùi Lan, Vieät Nam,... Töø naêm 1990 trôû ñi, nhôø tieán boä cuûa coâng ngheä thoâng tin truyeàn thoâng, moâ hình naøy mang moät dieän maïo môùi. Coâng ngheä thoâng tin ñöôïc ñöa vaøo söû duïng laøm cho coâng vieäc kinh doanh naøy trôû neân phoå bieán, deã daøng hôn. Chính vì söï phaùt trieån ñoù, thôøi ñieåm naøy chính laø thôøi ñieåm caùc taäp ñoaøn lôùn kinh doanh theo phöông thöùc truyeàn thoáng ñaõ aùp duïng phöông thöùc kinh doanh môùi naøy ñeå kinh doanh saûn phaåm cuûa mình nhö: Ford, Colgate, Canon, Coca – Cola, Unilever, ...... Töø khi moâ hình kinh doanh ña caáp du nhaäp vaøo khu vöïc Chaâu AÙ, laøn soùng kinh doanh ña caáp ñaõ ñöôïc raát nhieàu caùc cô quan chöùc naêng vaø coâng chuùng quan taâm. Nhieàu coâng ty kinh doanh theo maïng ñaõ ra ñôøi vaø cuõng khoâng ít oâng chuû cuûa caùc coâng ty kinh doanh ña caáp ñaõ bieán maát sau moät thôøi gian ngaén kinh doanh, mang theo toaøn boä soá tieàn kinh doanh ñeå laïi nhöõng khoaûn nôï ñoái vôùi xaõ hoäi laø voâ cuøng lôùn. Moâ hình kinh doanh theo maïng ñaït ñeán ñoä phaùt trieån phoå bieán thì moâ hình “aûo” cuûa noù, caùc coâng ty kinh doanh ña caáp löøa ñaûo cuõng lôùn maïnh khoâng keùm, chính vì theá, giaûi thích taïi sao hieän nay caùc coâng ty vi phaïm kinh doanh ña caáp ngaøy nhieàu, ôû Myõ, caùc nöôùc Chaâu AÂu, Chaâu AÙÙ,...vôùi voû boïc kinh doanh theo maïng ngaøy tinh vi. Thoáng keâ naêm 1998 cuûa tôø “Taïp chí kinh teá theá giôùi” coù khoaûng 30.000 coâng ty kinh doanh theo maïng, trong ñoù coù hôn 5.000 coâng ty, taäp ñoaøn lôùn. Doanh soá toaøn ngaønh ñaït hôn 400 tæ USD. Toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm ñaït 20% - 30%. Hieän nay chöa thoáng keâ ñöôïc chính xaùc soá lieäu coâng ty kinh doanh theo maïng vaø caùc coâng ty kinh doanh ña caáp baát chính söû duïng moâ hình “hình thaùp aûo”. Moâ hình naøy ñang gaây ra xaùo troän lôùn ñeán xaõ hoäi vaø neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc, keå caû nôi ñaõ sinh ra noù (Myõ). Söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc coâng ty kinh doanh ña caáp noåi tieáng nhö: Amway, Avon,… ñem laïi cho xaõ hoäi nhöõng khoaûn lôïi nhuaän khoång loà beân caïnh vieäc caûi thieän ñöôïc moät phaàn lôùn ñôøi soáng cuûa moät boä phaän ngöôøi daân ñaõ chöùng minh raèng phöông thöùc kinh doanh ña caáp laø moät moâ hình ñang daàn phaùt trieån treân theá giôùi, ñöôïc nhieàu quoác gia chaáp nhaän vaø aùp duïng, söùc lan roäng raát nhanh töø quoác gia naøy tôùi caùc quoác gia khaùc. Kinh doanh ña caáp ñang daàn trôû thaønh xu höôùng, laø nguoàn kieám theâm thu nhaäp vaø chuû theå tham gia kinh doanh ña caáp raát roäng, töø ngöôøi noäi trôï, nhöõng nhaân vieân coâng ty, ngöôøi giaø ñeán treû, taát caû ñeàu coù theå tham gia vaøo maïng löôùi kinh doanh ña caáp ñeå trôû thaønh moät maïng löôùi vaø xaây döïng nhöõng tuyeán döôùi kinh doanh cho mình ñeå ñem laïi lôïi nhuaän, boå sung theâm thu nhaäp haøng thaùng trang traûi cho cuoäc soáng. Thaäm chí vôùi nhöõng ngöôøi coù khaû naêng giao tieáp gioûi coäng vôùi khaû naêng quaûng baù vaø maïng löôùi cuûa hoï caû ngaøn ngöôøi thì moãi thaùng thu nhaäp töø tuyeán döôùi cuûa hoï coù theå laø moät khoûan tieàn khoång loà lôùn hôn gaáp boäi so vôùi löông chính cuûa hoï taïi moät coâng ty naøo ñoù. Vôùi tính chaát cuûa moät coâng vieäc khoâng ñoøi hoûi baét buoäc veà thôøi gian, noù coù theå laø moät coâng cuï giuùp ta kieám theâm thu nhaäp ngoaøi giôø lao động chính. Kinh doanh ña caáp daàn theå hieän tính öu vieät cuûa noù, ñieàu ñoù lí giaûi taïi sao xu höôùng theá giôùi ngaøy caøng nhieàu ngöôøi tham gia vaøo maïng löôùi kinh doanh ña caáp. 2. Moâ hình baùn haøng ña caáp 2.1.moâ hình kinh doanh ña caáp hôïp phaùp vaø moâ hình kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp a/ Kinh doanh ña caáp hôïp phaùp Kinh doanh ña caáp laø phöông thöùc kinh doanh haøng hoùa hay dòch vuï cuûa doanh nghieäp thoâng qua nhieàu ngöôøi tham gia ôû caùc caáp khaùc nhau, theo ñoù ngöôøi tham gia seõ ñöôïc höôûng tieàn hoa hoàng vaø nhöõng lôïi ích khaùc nhaát ñònh töø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình hoaëc töø maïng löôùi do mình taïo ra ñöôïc doanh nghieäp kinh doanh ña caáp chaáp thuaän. Ñeå ñöôïc coi laø moät phöông thöùc kinh doanh ña caáp caàn ñaûm baûo hoäi ñuû caùc yeáu toá, ñieàu kieän coù maïng löôùi kinh doanh vôùi nhieàu nhaùnh, nhieàu taàng (ña caáp) vaø kinh doanh thoâng qua maïng löôùi baùn haøng ñoù. Nguyeân lyù phaùt trieån cuûa moâ hình naøy döïa vaøo hai nguyeân lyù cô baûn laø chia seû vaø boäi taêng. Phöông thöùc boäi taêng: coøn goïi laø caáp soá nhaân, nghóa laø maïng löôùi caøng veà sau caøng ñöôïc phaùt trieån roäng ra, giaù trò tieàn töø ngöôøi tieâu duøng ñi leân caùc taàng cuûa maïng löôùi kinh doanh, giaù trò ñi xuoáng chính laø saûn phaåm hoaëc dòch vuï coù chaát löôïng cao, mang laïi giaù trò töông xöùng vôùi ñoàng tieàn boû ra khi mua saûn phaåm. Phöông thöùc naøy ñöôïc toå chöùc nhö moät chuoãi caùc baäc keá tieáp nhau trong maïng. Khi tuyeån ñöôïc tuyeán döôùi, tuyeán treân thoâng thöôøng seõ ñöôïc höôûng lôïi nhuaän töø tuyeán döôùi maø mình chòu traùch nhieäm. baäc I baäc II baäc III Moät nhaùnh trong hoaït ñoäng cuûa maïng löôùi kinh doanh ña caáp: Baäc I: nhaùnh treân tuyeán (nhö baäc director, chuû nhieäm,...) Baäc II, Baäc III : Caùc nhaùnh tuyeán döôùi,… Nguyeân lyù chia seû: Chuùng döïa vaøo thoâng tin veà chaát löôïng saûn phaåm ñöôïc truyeàn khaåu töø ngöôøi naøy ñeán ngöôøi khaùc. Moät ví duï ñôn giaûn laø khi baïn söû duïng saûn phaåm thaáy toát, thì chaéc chaén seõ chia seû thoâng tin mình bieát veà saûn phaåm cho baïn beø, ngöôøi thaân cuûa mình. Phöông thöùc kinh doanh ña caáp ñaõ taän duïng phöông thöùc quaûng caùo truyeàn mieäng vöøa coù hieäu quaû cao, vöøa tieát kieäm chi phí quaûng caùo. Moâ hình kinh doanh theo maïng khoâng aùp duïng caùc phöông thöùc quaûng caùo treân caùc phöông tieän thoâng tin truyeàn thoâng thoâng thöôøng maø thoâng qua caùc ñaïi dieän baùn haøng tieáp thò ñeå baùn saûn phaåm baèng nhöõng kieán thöùc veà saûn phaåm vaø kinh nghieäm khi söû duïng saûn phaåm cuûa hoï. Nhö vaäy, thöïc chaát noù ñaõ tính chi phí quaûng caùo, tieáp thò saûn phaåm ñoù cho ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng ñöôïc höôûng vaø ngöôøi tieâu duøng vaãn phaûi gaùnh chòu chi traû cho nhöõng chi phí ñoù thoâng qua vieäc mua haøng. Töø khi ra ñôøi, trong khoaûng vaøi chuïc naêm ñaàu, kinh doanh theo maïng ñaõ mang moät baûn chaát môùi vaø thay ñoåi cuoäc soáng cuûa raát nhieàu ngöôøi, vai troø cuûa noù raát lôùn ñoái vôùi söï thaønh ñaït cuûa moãi caù nhaân vaø khôi daäy khaû naêng tieàm aån cuûa con ngöôøi thoâng qua caùc chöông trình taäp huaán veà kó naêng baùn haøng cuûa doanh nghieäp kinh doanh ña caáp ñeå moãi caù nhaân coù nhieàu cô hoäi ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa mình. Phöông thöùc hoaït ñoäng caùc coâng ty kinh doanh ña caáp kinh doanh caùc saûn phaåm cuûa mình thoâng qua caùc coâng ty phaân phoái, caùc ñaïi dieän baùn haøng cuûa mình. Sau khi saûn xuaát, caùc saûn phaåm ñi qua caùc coâng ty phaân phoái vaø ñaïi dieän baùn haøng roài sau ñoù ñeán tay ngöôøi tieâu duøng maø khoâng coù moät chi phí naøo cho vieäc quaûng caùo, vaän chuyeån. Ñoái vôùi haøng hoùa kinh doanh theo moâ hình kinh doanh ñôn thuaàn, noù ñi qua nhieàu khaâu trung gian: Coâng ty nhaäp khaåu, ñaïi lyù khu vöïc, ñaïi lyù baùn sæ, cuûa haøng baùn leû,… Vaø khoaûn chi phí maø doanh nghieäp seõ phaûi chi traû cho caùc ñaïi lyù, vaän chuyeån, quaûng caùo laø raát lôùn. Chính nhöõng khoaûn phí ñoù, doanh nghieäp kinh doanh laáy laïi thoâng qua saûn phaåm, laøm cho giaù thaønh saûn phaåm taêng leân. Cuoái cuøng, khaùch haøng - ngöôøi tieâu duøng - laø ngöôøi gaùnh chòu caùc khoaûn phí treân khi mua saûn phaåm ñöôïc baùn theo phöông thöùc truyeàn thoáng. Doanh nghieäp kinh doanh ña caáp seõ khoâng phaûi chi traû caùc khoaûn chi phí söû duïng cho quaûng caùo, ñaïi lyù baùn haøng,… maø söû duïng cho vieäc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, hoa hoàng cho nhaân vieân. Trong moâ hình kinh doanh ña caáp saûn phaåm mang tính ñoäc quyeàn vaø khoâng ñöôïc baùn roäng raõi ngoaøi caùc cöûûa haøng taïp phaåm, caùc ñaïi lyù haøng hoaù thoâng thöôøng neân seõ traùnh bò nhaùi saûn phaåm, loaïi boû ñöôïc chi phí quaûng caùo khoång loà, traùnh ñöôïc nhieàu ruûi ro trong kinh doanh, vaø giuùp naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, ñaåy maïnh khaû naêng toàn taïi cuûa caùc doanh nghieäp. Nieàm tin saûn phaåm ñöôïc ñeà cao vaø moâ hình quaûng caùo, tieáp thò ñöôïc truyeàn baù baèng thoâng tin truyeàn mieäng vì theá chaát löôïng saûn phaåm ñoùng laø yeáu toá coù vai troø quan troïng trong coâng taùc quaûng baù vaø baùn saûn phaåm. Yeâu caàu veà saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp kinh doanh ña caáp seõ coù taùc ñoäng lôùn ñeán vieäc thöôøng xuyeân naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, naâng cao khaû naêng thu huùt khaùch haøng, taïo ñöôïc nhieàu cô hoäi huy ñoäng ñöôïc nguoàn voán, taän duïng söùc lao ñoäng nhaøn roãi, dö thöøa, coù theå taän duïng thôøi gian laøm theâm beân caïnh nhöõng coâng vieäc khaùc. Ngöôøi tham gia vaøo maïng löôùi baùn haøng ña caáp töï xaây döïng cho mình nhöõng maïng löôùi kinh doanh roäng raõi. Baùn haøng ña caáp ñaõ taïo ra nhöõng löïc löôïng tieáp thò quaûng baù saûn phaåm ñoâng ñaûo, nhöõng ñoäi nguõ baùn haøng roäng lôùn vaø phaùt trieån moät caùch nhanh choùng, beàn vöõng, deã choïn loïc. Ñoùng goùp cho vieäc taïo coâng vieäc laøm cho moät soá thaønh phaàn kinh teá, taêng cöôøng nguoàn thu nhaäp theâm cho cuoäc soáng, sinh hoaït cuûa ngöôøi tham gia. Nhö vaäy ta coù theå noùi, thöïc chaát cuûa vieäc naøy laø daønh cô hoäi kieám theâm khoaûn tieàn quaûng caùo, tieáp thò saûn phaåm cho ngöôøi baùn haøng, vôùi hình thöùc nhö vaäy, ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng seõ nhaän ñöôïc moät khoaûn lôïi nhuaän khoâng heà nhoû. Moâ hình naøy thöïc chaát noù cuõng khoâng khaùc xa laém so vôùi moâ hình kinh doanh truyeàn thoáng, caùi khaùc ôû ñaây ñoù laø chuyeån coâng vieäc quaûng caùo vaø baùn haøng tröïc tieáp qua caùc ñaïi dieän baùn haøng, ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng chòu traùch nhieäm quaûng baù cho saûn phaåm maø hoï baùn vaø chi phí ñoù vaãn do ngöôøi mua haøng gaùnh chòu. Hình thöùc naøy chaúng qua laø ñoåi vai troø quaûng caùo töø nhaø saûn xuaát sang ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng. Laøm nhö vaäy seõ ñaûm baûo ñöôïc coâng vieäc quaûng caùo ñöôïc dieãn ra lieân tuïc, beàn vöõng, thaønh coâng vaø traùnh ñöôïc nhöõng khoaûn tieàn quaûng caùo khoång loà vôùi nhöõng ruûi ro seõ ñöôïc haïn cheá. Beân caïnh ñoù, khi coù ñöôïc nguoàn lôïi nhuaän khaù cao töø coâng vieäc quaûng caùo, tieáp thò vaø baùn saûn phaåm seõ thu huùt, níu giöõ ñöôïc nhöõng ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng, nhö vaäy heä thoáng nguoàn nhaân löïc seõ luoân ñöôïc ñaûm baûo. b/ Moâ hình kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp Nguyeân lyù phaùt trieån: Nguyeân lyù boäi taêng: Giaù trò ñi leân laø khoaûn ñoùng goùp baèng caùch baét buoäc mua saûn phaåm cuûa coâng ty ñoái vôùi ngöôøi tham gia trôû thaønh ñaïi dieän baùn haøng. Giaù trò ñi xuoáng laø saûn phaåm mang tính chaát chæ laø ñieàu kieän ñeå ngöôøi mua tham gia vaøo maïng löôùi kinh doanh maø giaù trò söû duïng cuûa noù khoâng coù. Nguyeân lyù “chia seû”: Thoâng tin chuû yeáu laø lôïi nhuaän lôùn khi tham gia maïng löôùi kinh doanh naøy, thoâng tin veà saûn phaåm haàu nhö khoâng coù. Kinh doanh ña caáp baát chính aùp duïng moâ hình “hình thaùp aûo” laø moâ hình phoûng theo phöông thöùc kinh doanh cuûa moâ hình “kinh doanh theo maïng” neân raát deã bò nhaàm laãn noù vôùi kinh doanh theo maïng. Trong moâ hình naøy, ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng ñöôïc chi traû khi loâi keùo ñöôïc ngöôøi tham gia chöù khoâng phaûi do doanh soá baùn haøng coù ñöôïc. Thoâng thöôøng caùc saûn phaåm cuûa caùc coâng ty baùn haøng ña caáp luoân cao hôn giaù thaønh ngoaøi thò tröôøng, tuy nhieân, caùc coâng ty ña caáp hôïp phaùp thì giaù thaønh khoâng cao quaù möùc, coøn caùc coâng ty baùn haøng ña caáp baát chính thì giaù thaønh coù khi leân ñeán gaàn 200% so vôùi giaù goác cuûa saûn phaåm. Döôùi ñaây laø moät vaøi hình aûnh so saùnh kinh doanh truyeàn thoáng vaø kinh doanh theo maïng trích töø Website: Ñoái vôùi haøng hoùa löu thoâng qua phöông thöùc kinh doanh truyeàn thoáng: Toång chi phí: Quaûng caùo + Caùc khaâu trung gian chieám 70% - 80% giaù thaønh saûn phaåm. Ñoái vôùi haøng hoùa nhaäp khaåu: Toång chi phí: Quaûng caùo + caùc khaâu trung gian chieám 70% - 80% giaù thaønh saûn phaåm. Ñoái vôùi haønh hoùa löu thoâng qua heä thoáng kinh doanh theo maïng. Khi tham gia vaøo maïng löôùi kinh doanh ña caáp hôïp phaùp baïn hoaøn toaøn coù theå coù ñöôïc thu nhaäp cao hôn nhöõng ngöôøi vaøo tröôùc baèng söï noã löïc vaø ñaûm baûo baèng soá löôïng haøng hoùa baùn ñöôïc, coøn ñoái vôùi caùc coâng ty baùn haøng ña caáp baát chính thì ngöôøi vaøo tröôùc môøi goïi ngöôøi tham gia, khi maïng löôùi phaùt trieån ra, sau ñoù khoâng caàn laøm gì maø haøng thaùng vaãn nhaän ñöôïc hoa hoàng. 2..2 Phaân bieät moâ hình kinh doanh theo maïng vaø hình thaùp aûo Nghieân cöùu moâ hình kinh doanh theo maïng cuûa phöông thöùc baùn haøng ña caáp seõ giuùp ta phaân bieät kinh doanh ña caáp hôïp phaùp (kinh doanh theo maïng) vaø kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp (hình thaùp aûo). Veà phöông thöùc hoaït ñoäng naøy ta chuù yù ñeán nhöõng ñieàu cô baûn ñuû ñeå phaân bieät chuùng: a. Kinh doanh theo maïng: - Ñaàu tieân laø phöông thöùc hoaït ñoäng baùn haøng cuûa coâng ty roõ raøng, coù giaáy tôø ñaêng kyù kinh doanh, Giaáy ñaêng kyù toå chöùc baùn haøng ña caáp, kieåm ñònh chaát löôïng, coù chöông trình hoaït ñoäng, thoâng tin veà tieâu chuaån chaát löôïng, chöông trình ñaøo taïo ngöôøi tham gia. - Vieäc tham gia cuûa nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo maïng löôùi baùn haøng ña caáp trôû thaønh ñaïi dieän baùn haøng: khoâng buoäc phaûi mua saûn phaåm cuûa coâng ty döôùi baát kì hình thöùc naøo ñeå kí hôïp ñoàng vôùi coâng ty maø chæ toán 1 khoaûn tieàn raát nhoû cho vieäc mua taøi lieäu, cataloge saûn phaåm. - Lôïi nhuaän ñem laïi cho ñaïi dieän baùn haøng töø doanh nghieäp kinh doanh ña caáp phaàn lôùn laø do keát quaû kinh doanh ñem laïi, vieäc giôùi thieäu ngöôøi tham gia vaøo maïng löôùi kinh doanh ña caáp laøm tuyeán döôùi cuûa mình chæ ñem laïi nguoàn lôïi nhuaän nhoû hôn nguoàn lôïi nhuaän do baùn haøng coù ñöôïc. Ñieàu naøy ñaõ khaúng ñònh raèng trong caùc coâng ty kinh doanh ña caáp hôïp phaùp söû duïng moâ hình kinh doanh theo maïng luoân ñaûm baûo coâng baèng cho vieäc ñem laïi nguoàn lôïi nhuaän chuû yeáu töø vieäc baùn haøng vaø nhöõng ngöôøi coù naêng löïc hoaøn toaøn coù theå kieám ñöôïc nhieàu tieàn hôn ngöôøi baûo trôï cuûa mình. b. Kinh doanh theo moâ hình hình thaùp aûo: - Hoaït ñoäng baùn haøng cuûa caùc doanh nghieäp naøy thoâng thöôøng höôùng ñeán nhöõng khu vöïc vuøng saâu, vuøng xa, nhöõng nôi maø thoâng tin khoù tieáp caän vôùi ngöôøi daân hay nhöõng taàng lôùp ít coù ñieàu kieän tieáp xuùc vôùi nguoàn thoâng tin haøng ngaøy,… - Vieäc tham gia cuûa nhöõng ngöôøi muoán tham gia seõ bò eùp buoäc ñeå mua saûn phaåm cuûa coâng ty döôùi nhieàu hình thöùc traù hình, chaúng haïn nhö ñeå tham gia baïn khoâng phaûi mua baát cöù saûn phaåm gì cuûa coâng ty, nhöng ñeå vieäc kinh doanh cuûa baïn coù theå baét ñaàu thì baïn phaûi mua moät soá loaïi saûn phaåm naøo ñoù. Neáu khoâng vieäc baùn haøng cuûa baïn seõ khoâng theå dieãn ra. - Lôïi nhuaän do caùc doanh nghieäp kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp naøy chi traû cho nhaân vieân cuûa mình chuû yeáu döïa vaøo vieäc baïn kieám ñöôïc ngöôøi tham gia vaøo maïng löôùi kinh doanh vaø trôû thaønh tuyeán döôùi cuûa mình ñi keøm vôùi vieäc ngöôøi tham gia naøy phaûi mua saûn phaåm cuûa coâng ty. Thoâng thöôøng nguoàn lôïi nhuaän naøy raát cao, coù khi ñeán 50% cuûa saûn phaåm. 3. Moät soá noäi dung veà baùn haøng ña caáp 3.1. Ñieàu kieän khi gia nhaäp Theo khoaûn 1 vaø khoaûn 2, Ñieàu 4, Nghò ñònh 110/2005/NÑ-CP cuûa Chính phuû veà quaûn lyù hoaït ñoäng baùn haøng ña caáp thì ngöôøi tham gia baùn haøng ña caáp laø nhöõng caù nhaân coù haønh vi daân söï ñaày ñuû, ñaõ kí hôïp ñoàng tham gia baùn haøng ña caáp vôùi doanh nghieäp baùn haøng ña caáp tröø nhöõng caù nhaân: ñang chaáp haønh phaït tuø hoaëc coù tieàn aùn veà caùc toäi saûn xuaát, buoân baùn haøng giaû, quaûng caùo gian doái, kinh doanh traùi pheùp, troán thueá, löøa doái khaùch haøng, caùc toäi veà löøa ñaûo, chieám ñoaït taøi saûn, lam duïng tín nhieäm chieám ñoaït taøi saûn, chieám giöõ traùi pheùp taøi saûn; Ngöôøi nöôùc ngoaøi, ngöôøi Vieät Nam ñònh cö ôû nöôùc ngoaøi khoâng coù giaáy pheùp lao ñoäng taïi Vieät Nam do cô quan coù thaåm quyeàn caáp. Doanh nghieäp kinh doanh ña caáp hôïp phaùp khoâng bao giôø eùp buoäc baïn phaûi mua baát kì saûn phaåm naøo cuûa coâng ty ñoù, baïn chæ ñoùng moät khoaûn tieàn raát nhoû töông öùng vôùi giaù trò cuûa caùc loaïi duïng cuï phuïc vuï cho coâng vieäc quaûng caùo, tieáp thò vaø baùn, ñaët haøng saûn phaåm nhö: Cataloge, phieáu ñaët haøng, soå tay kinh doanh, saûn phaåm maãu,… Khi gia nhaäp baïn coù quyeàn tham gia mieãn phí caùc buoåi hoïc veà thoâng tin lieân quan ñeán saûn phaåm baïn seõ baùn. Doanh nghieäp ñoù khoâng coù quyeàn yeâu caàu baïn ñoùng baát kì khoaûn phí naøo cho vieäc naøy. Ñoù laø khi baïn muoán trôû thaønh ñaïi dieän baùn haøng cuûa moät doanh nghieäp baùn haøng ña caáp hôïp phaùp. Caùc coâng ty löøa ñaûo vaø caùc coâng ty aùp duïng moâ hình kinh doanh “aûo” thì luoân yeâu caàu hay noùi chính xaùc hôn laø baét buoäc ngöôøi muoán tham gia phaûi mua saûn phaåm cuûa coâng ty ñeå trôû thaønh ngöôøi ñaïi dieän baùn haøng. 3.2 Veà saûn phaåm cuûa doanh nghieäp Saûn phaåm cuûa coâng ty kinh doanh theo maïng thöôøng laø nhöõng saûn phaåm coù giaù trò söû duïng cao, khi saûn phaåm ñöôïc baùn cho khaùch haøng luoân ñöôïc ñaûm baûo nhö ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoaù thoâng thöôøng, ñaûm baûo ñuùng theo phaùp luaät veà chaát löôïng, khieáu naïi veà saûn phaåm. Neáu ñaïi dieän baùn haøng töï nguyeän mua saûn phaåm cuûa coâng ty nhaèm hieåu bieát veà saûn phaåm phuïc vuï cho tieáp thò vaø quaûng caùo saûn phaåm, thì vaãn ñöôïc mua vôùi giaù ñöôïc chieát khaáu (giaù maø ñaïi dieän baùn haøng traû khi laáy haøng vôùi coâng ty) vaø saûn phaåm ñöôïc ñaûm baûo traùch nhieäm hoaøn laïi tieàn neáu saûn phaåm coù vaán ñeà ñuùng theo quy ñònh vaø ñöôïc baûo haønh saûn phaåm nhö nhöõng loaïi haøng hoùa thoâng thöôøng khaùc. Trong khi ñoù, saûn phaåm cuûa coâng ty kinh doanh theo moâ hình “hình thaùp aûo” thöôøng laø coâng cuï ñeå hình thaønh vai troø cuûa ñaïi dieän baùn haøng maø giaù trò söû duïng khoâng phaûi laø muïc tieâu chuû yeáu cuûa doanh nghieäp vaø ngöôøi tham gia. Coù theå noùi raèng vaán ñeà cô baûn nhaát ñeå phaân bieät moâ hình kinh doanh ña caáp hôïp phaùp vaø kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp ñoù chính laø luaät. Tìm hieåu roõõ luaät veà baùn haøng ña caáp chính laø cô sôû ñeå ta phaân bieät chuùng. Moâ hình kinh doanh theo maïng (network marketing) laø phöông thöùc kinh doanh ña caáp hôïp phaùp vôùi moâ hình hình thaùp aûo laø moät daïng kinh doanh ña caáp baát hôïp phaùp bò nghie._.