Dịch vụ cảng biển và các biện pháp phát triển

Ch­¬ng ITæng quan vÒ c¶ng biÓn vµ dÞch vô c¶ng biÓn I. Kh¸i qu¸t vÒ c¶ng biÓn 1. Kh¸i niÖm vÒ c¶ng biÓn 1.1. Kh¸i niÖm Kh¸i niÖm cña c¶ng biÓn g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng h¶i. Tr­íc ®©y c¶ng biÓn chØ ®­îc coi lµ n¬i tró giã to b·o lín cho tµu thuyÒn. Trang thiÕt bÞ cña c¶ng biÓn rÊt ®¬n gi¶n vµ th« s¬. Ngµy nay c¶ng biÓn kh«ng nh÷ng chØ lµ n¬i b¶o vÖ an toµn cho tµu biÓn tr­íc c¸c hiÖn t­îng tù nhiªn bÊt lîi, mµ tr­íc hÕt c¶ng biÓn lµ mét ®Çu mèi giao th«ng, mét m¾t xÝch hÕt søc quan träng cña qu¸ tr×nh vËn t¶i. Do ®ã, kü thuËt x©y dùng, trang thiÕt bÞ vµ c¬ cÊu tæ chøc cña c¶ng biÓn ngµy cµng ®­îc hiÖn ®¹i ho¸. Ranh giíi cña mét c¶ng biÓn gåm hai khu vùc: vïng ®Êt c¶ng vµ vïng ®Êt ngoµi c¶ng. Trªn mçi phÇn cña c¶ng cã nh÷ng c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ nhÊt ®Þnh. Theo ®iÒu 57 - Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam (30/6/1990), c¶ng biÓn ®­îc ®Þnh nghÜa lµ c¶ng ®­îc më ra ®Ó tµu biÓn ra, vµo ho¹t ®éng: - Vïng ®Êt c¶ng lµ khu vùc gåm kho b·i, cÇu c¶ng, nhµ x­ëng, khu vùc hµnh chÝnh vµ dÞch vô hµng h¶i. - Vïng ngoµi c¶ng lµ khu vùc gåm vïng n­íc tr­íc cÇu c¶ng, vïng neo ®Ëu chuyÓn t¶i, luång ra, vµo c¶ng vµ vïng tr¸nh b·o. Nh­ vËy, c¶ng biÓn lµ mét c«ng tr×nh cã hµng lo¹t thiÕt bÞ kü thuËt ®Ó phôc vô tµu vµ hµng ho¸. Trang thiÕt bÞ cña c¶ng bao gåm: - ThiÕt bÞ kü thuËt phôc vô tµu ra vµo, tµu chê ®îi, tµu neo ®Ëu. Nhãm thiÕt bÞ nµy gåm: luång l¹ch, hÖ thèng phao tiªu, tÝn hiÖu, phao næi, cÇu tµu,… - ThiÕt bÞ kü thuËt phôc vô c«ng viÖc xÕp dì hµng ho¸ lªn xuèng c«ng cô vËn t¶i vµ ë trong kho b·i cña c¶ng. ThiÕt bÞ xÕp dì lµ yÕu tè kü thuËt quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¶ng. Nã quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt xÕp dì, kh¶ n¨ng th«ng qua vÒ tµu vµ hµng ho¸ cña c¶ng… - ThiÕt bÞ kho b·i cña c¶ng dïng ®Ó phôc vô chøa ®ùng vµ b¶o qu¶n hµng ho¸. Tæng diÖn tÝch kho b·i, sù bè trÝ hÖ thèng kho b·i, trang thiÕt bÞ bªn trong kho b·i,… ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp nhËn hµng ho¸ vµ chÊt l­îng dÞch vô kinh doanh cña c¶ng. - HÖ thèng ®­êng giao th«ng trong ph¹m vi c¶ng vµ c¸ch nèi liÖn víi hÖ thèng vËn t¶i thèng nhÊt nh­ thÕ nµo quyÕt ®Þnh ph¹m vi hËu ph­¬ng phôc vô cña c¶ng. Th«ng th­êng, trong mét c¶ng cã hÖ thèng ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû vµ c«ng cô vËn t¶i thÝch hîp ®Ó phôc vô vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ c¶ng vµo hËu ph­¬ng vµ ng­îc l¹i. - C¸c thiÕt bÞ næi trªn phÇn mÆt n­íc cña c¶ng nh­: phao næi, cÇu næi, cÇn cÈu næi, tµu hoa tiªu,… - C¸c thiÕt bÞ kü thuËt phôc vô c«ng t¸c th«ng tin liªn l¹c, ¸nh s¸ng, cung cÊp n­íc, nhµ lµm viÖc, c©u l¹c bé thuû thñ,… 1.2. Ph©n lo¹i c¶ng biÓn a) Theo chøc n¨ng cña c¶ng: th­êng cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i C¶ng tæng hîp lµ c¸c c¶ng th­¬ng m¹i, giao nhËn nhiÒu lo¹i hµng ho¸. C¶ng tæng hîp bao gåm hai lo¹i: - C¶ng tæng hîp quèc gia: lµ c¶ng tæng hîp cã quy m« lín, c«ng suÊt tõ 1 triÖu tÊn trë lªn; vïng hÊp dÉn cña c¶ng réng lín, cã tÝnh khu vùc. - C¶ng tæng hîp cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c ngµnh: lµ c¶ng tæng hîp cã quy m« nhá phôc vô cho mét ®Þa bµn kinh tÕ cña mét Bé, Ngµnh. C¶ng chuyªn dïng: lµ c¸c c¶ng giao nhËn mét lo¹i hµng ho¸ hoÆc chØ phôc vô riªng cho mét ®èi t­îng. C¶ng chuyªn dïng bao gåm ba lo¹i: - C¶ng chuyªn dïng cho hµng rêi nh­ xim¨ng, than, quÆng, l­¬ng thùc, ph©n bãn,… - C¶ng chuyªn dïng cho hµng láng nh­ x¨ng dÇu,… - C¶ng chuyªn dïng cho riªng mét nhµ m¸y hoÆc khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt,… b) Theo ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ së h÷u: th­êng ph©n thµnh ba lo¹i C¶ng chñ nh©n: lµ lo¹i c¶ng do chñ së h÷u ®Çu t­ x©y dùng, b¶o d­ìng vµ cho tæ chøc, c¸ nh©n thuª khai th¸c. Nh©n lùc thùc hiÖn khai th¸c th­êng do tæ chøc hay c¸ nh©n ®ã thuª hoÆc do c¶ng cung cÊp. C¶ng c«ng céng: lµ lo¹i c¶ng do chñ së h÷u ®Çu t­ x©y dùng vµ b¶o d­ìng toµn bé c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cña c¬ së h¹ tÇng c¶ng biÓn. §ång thêi chñ së h÷u lµ ng­êi trùc tiÕp khai th¸c. Nh©n lùc thùc hiÖn khai th¸c th­êng do c¸c tæ chøc kh¸c cung cÊp trªn c¬ së hîp ®ång víi c¶ng. C¶ng dÞch vô: chñ së h÷u ®Çu t­ x©y dùng, b¶o d­ìng vµ khai th¸c trªn c¬ së h¹ tÇng còng nh­ mäi ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ cña c¶ng. Nh©n lùc sö dông theo hîp ®ång. c) Theo ph¹m vi phôc vô: c¶ng biÓn ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i C¶ng néi ®Þa: lµ c¶ng phôc vô chñ yÕu cho giao th«ng ®­êng thuû néi ®Þa, ë ViÖt Nam th­êng lµ c¸c c¶ng ®Þa ph­¬ng. C¶ng quèc tÕ: lµ c¶ng th­êng cã tµu thuyÒn n­íc ngoµi cËp bÕn lµm hµng. §©y lµ c¸c c¶ng tæng hîp, c¶ng chuyªn dông quèc gia vµ mét d¹ng n÷a ®Æc tr­ng cho c¶ng quèc tÕ ®ã lµ c¶ng trung chuyÓn. d) Theo c¸c tiªu chÝ kh¸c, c¶ng biÓn cßn ®­îc ph©n thµnh: C¶ng c¸, C¶ng qu©n sù, C¶ng th­¬ng m¹i,..vv. 1.3. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô c¶ng biÓn. C¶ng biÓn thùc hiÖn nhiÒu nhiÖm vô kh¸c nhau: lµ n¬i ra vµo, neo ®Ëu cña tµu biÓn, lµ n¬i phôc vô tµu bÌ vµ hµng ho¸, lµ ®Çu mèi giao th«ng quan träng cña mét n­íc. NÕu kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng chøc n¨ng qu¶n lý chuyªn ngµnh (hµng h¶i, h¶i quan, thuÕ quan, y tÕ, kiÓm dÞch ®éng - thùc vËt, biªn phßng) th× phÇn lín c¸c n­íc ®Òu ph©n phèi chøc n¨ng qu¶n lý - khai th¸c c¶ng biÓn nh­ sau: a) Theo c¬ cÊu c¶ng biÓn: bao gåm c¸c chøc n¨ng sau - Qu¶n lý vµ khai th¸c c¬ së h¹ tÇng c¶ng biÓn - Kinh doanh dÞch vô bèc dì t¹i c¶ng biÓn - C¸c kinh doanh khai th¸c tæng hîp kh¸c b) Theo khai th¸c kinh tÕ c¶ng biÓn: bao gåm c¸c chøc n¨ng sau - DÞch vô bèc dì, l­u chuyÓn hµng ho¸ - Khai th¸c th­¬ng vô - DÞch vô c«ng nghiÖp: bao gåm c¸c dÞch vô kü thuËt thñ c«ng, c«ng nghiÖp c¬ khÝ vµ khai th¸c, xö lý d÷ liÖu vµ th«ng tin c¶ng biÓn. C¶ ba nhiÖm vô nµy ®Òu thuéc kinh doanh khai th¸c dÞch vô c¶ng biÓn vµ th­êng gäi lµ c¸c chøc n¨ng hËu cÇn cña c¶ng. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh chøc n¨ng bèc dì hµng ho¸ t¹i c¶ng biÓn lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cña c¶ng biÓn, cßn chøc n¨ng khai th¸c th­¬ng vô vµ dÞch vô c«ng nghiÖp lµ c¸c chøc n¨ng hç trî. Nh­ vËy chøc n¨ng c¶ng biÓn cã thÓ ph©n thµnh hai nhãm c¬ b¶n sau: - Nhãm chøc n¨ng hËu cÇn: gåm c¸c chøc n¨ng nh­ dÞch vô bèc dì vµ l­u chuyÓn hµng ho¸, khai th¸c th­¬ng vô vµ xö lý th«ng tin. - Nhãm chøc n¨ng dÞch vô c«ng nghiÖp: gåm c¸c chøc n¨ng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dÞch vô c¬ khÝ… t¹i c¶ng biÓn. c) Theo chøc n¨ng phôc vô: bao gåm C¶ng phôc vô c¸c c«ng cô vËn t¶i ®­êng thuû, tr­íc hÕt lµ tµu biÓn. Víi chøc n¨ng nµy, c¶ng ph¶i ®¶m b¶o cho tµu bÌ ra vµo vµ neo ®Ëu an toµn. Tõ ®ã c¶ng cã nhiÖm vô phôc vô c¸c c«ng viÖc cô thÓ: ®­a ®ãn tµu bÌ ra vµo, bè trÝ n¬i neo ®Ëu, lµm vÖ sinh tµu, söa ch÷a tµu, cung øng c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt cho tµu… V× vËy, ho¹t ®éng cña c¶ng th­êng v­ît ra ngoµi ph¹m vi ®Þa giíi cña c¶ng, tøc lµ trªn ph¹m vi thµnh phè c¶ng, vÝ dô thµnh phè c¶ng H¶i Phßng. Thµnh phè c¶ng trë thµnh mét trong nh÷ng trung t©m c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i - dÞch vô vµ trung t©m d©n c­ ®«ng ®óc. C¶ng cã chøc n¨ng phôc vô hµng ho¸. T¹i c¶ng biÓn, qu¸ tr×nh chuyªn chë hµng ho¸ cã thÓ ®­îc b¾t ®Çu, kÕt thóc hoÆc tiÕp tôc hµnh tr×nh. Chøc n¨ng nµy ®­îc tËp trung ë nhiÖm vô phôc vô viÖc xÕp dì hµng ho¸ lªn xuèng c¸c c«ng cô vËn t¶i. Ngoµi ra, c¶ng cßn thùc hiÖn nhiÒu nghiÖp vô kh¸c liªn quan ®Õn hµng ho¸ nh­: b¶o qu¶n hµng ho¸ t¹i kho b·i, ph©n lo¹i hµng, söa ch÷a bao b×, kÎ ký m· hiÖu, kiÓm tra sè l­îng chÊt l­îng, thñ tôc giao nhËn hµng ho¸. 2. HÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam 2.1. Nhãm c¶ng biÓn phÝa B¾c Gåm c¸c c¶ng biÓn tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Ninh B×nh, cã t¸c dông gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ khu vùc, nhÊt lµ vïng träng ®iÓm kinh tÕ Hµ Néi- H¶i Phßng- Qu¶ng Ninh. §ång thêi lµ cöa ngâ h­íng ra biÓn cña c¸c n­íc l¸ng giÒng mµ hµnh lang cho hµng ho¸ qu¸ c¶nh ViÖt Nam ®ang ®­îc c¸c quèc gia h÷u quan nghiªn cøu xem xÐt. Trong ®ã, c¶ng H¶i Phßng lµ th­¬ng c¶ng tæng hîp phôc vô trùc tiÕp cho xuÊt nhËp khÈu vµ trao ®æi néi ®Þa trªn c¸c tµu hµng b¸ch ho¸, tµu container cã søc chë kho¶ng 10.000 DWT vµ c¶ng C¸i L©n lµ c¶ng n­íc s©u tæng hîp, phôc vô cho c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung vµ hµng xuÊt nhËp khÈu ngo¹i th­¬ng vËn t¶i trªn c¸c tµu lín tõ 10.000 – 50.000 DWT hç trî cho c¶ng H¶i Phßng. Ngoµi ra cßn cã c¸c c¶ng n­íc s©u tiÒm n¨ng nh­: §×nh Vò, CÈm Ph¶ vµ Nam §å S¬n. Tæng l­îng hµng ho¸ dù kiÕn th«ng qua khu vùc nµy lµ 60,6 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. a) C¶ng CÈm Ph¶ (c«ng ty CÈm Ph¶ qu¶n lý) §©y lµ c¶ng xuÊt khÈu than chÝnh cho c¶ n­íc vµ cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu 30.000 – 40.000 DWT, tuyÕn luång vµo c¶ng kh¸ s©u vµ æn ®Þnh. Dù kiÕn c«ng suÊt c¶ng ®¹t 4 - 5 triÖu tÊn n¨m 2010 vµ cho phÐp tµu 30 - 50 ngh×n tÊn ra vµo c¶ng. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 300 m - DiÖn tÝch kho 0 - DiÖn tÝch b·i 22.600 m2 - Mín n­íc tµu cho phÐp - 9,5 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 50.000 DWT - N¨ng suÊt xÕp hµng b×nh qu©n 8.000 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 3 triÖu tÊn/n¨m -ThiÕt bÞ chÝnh 2 b¨ng chuyÒn vµ 2 cÈu C¶ng Hßn Gai ( c«ng ty than Hßn Gai qu¶n lý) §©y lµ c¶ng chuyªn xuÊt than, n»m bªn vÞnh H¹ Long vµ B¸i Tö Long kÝn giã. Mét sè th«ng sè kÜ thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 200 m - DiÖn tÝch kho 0 - DiÖn tÝch b·i 6.600 m2 - Mín n­íc tµu cho phÐp - 8,5 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 12.500 DWT - N¨ng suÊt xÕp hµng b×nh qu©n 3.600 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 2 triÖu tÊn/n¨m -ThiÕt bÞ chÝnh 02 cÈu lo¹i 08 tÊn c) C¶ng C¸i L©n (Côc Hµng h¶i ViÖt Nam qu¶n lý) §©y lµ c¶ng míi ®­îc x©y dùng trªn vïng vÞnh C¸i L©n. §©y lµ vïng vÞnh lín ®­îc che ch¾n tù nhiªn kh¸ lý t­ëng. HiÖn nay c¶ng võa kh¸nh thµnh ®­a vµo sö dông mét bÕn tµu 10.000 DWT dµi 166 m cho hµng b¸ch ho¸. ChÝnh phñ ®· phª duyÖt kÕ ho¹ch x©y dùng c¶ng C¸i L©n thµnh c¶ng tæng hîp c«ng suÊt 1,8 ¸ 2,8 triÖu tÊn/n¨m vµo n¨m 2003 vµ ®¹t 16-17 triÖu tÊn, n¨m 2010, cho phÐp tµu 40 ¸ 50 ngh×n tÊn ra vµo. Mét sè th«ng sè kÜ thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 166 m - DiÖn tÝch kho 2.720 m2 - DiÖn tÝch b·i 39.000m2 - Mín n­íc tµu cho phÐp -8,6 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 25.000 DWT - N¨ng suÊt xÕp hµng b×ng qu©n 960 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 0,6 triÖu tÊn/n¨m - ThiÕt bÞ chÝnh 02 cÈu lo¹i 12T & 01 cÈu lo¹i 10T d) C¶ng x¨ng dÇu B12 (c«ng ty x©y dùng B12 qu¶n lý) C¶ng n»m phÝa th­îng l­u phµ B·i Ch¸y trong vÞnh H¹ Long, cã c¬ së kh¸ hoµn thiÖn, c«ng suÊt c¶ng theo thiÕt kÕ ®¹t 1,5 triÖu tÊn/ n¨m. §©y lµ ®Çu mèi tiÕp nhËn hÇu hÕt c¸c lo¹i x¨ng dÇu nhËp ngo¹i (hoÆc tõ nhµ m¸y läc x¨ng dÇu trong n­íc) b»ng c¸c tµu träng t¶i 10.000 ¸ 30.000 DWT vµ th«ng qua hÖ thèng tiÕp chuyÓn néi ®Þa b»ng ®­êng èng, c¸c tÇu vËn t¶i d­íi 30.000 DWT … ®Ó cung øng toµn bé x¨ng dÇu cho khu vùc phÝa B¾c. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 225 m - DiÖn tÝch kho 70.000 m2 - DiÖn tÝch b·i --------- - Träng t¶i tµu cho phÐp 20.000 DWT - N¨ng suÊt xÕp hµng b×nh qu©n 1.200 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 1 triÖu tÊn/n¨m -ThiÕt bÞ chÝnh 06 ®­êng èng ngÇm j219 e) C¶ng H¶i Phßng C¸c c¶ng n»m tËp trung bê ph¶i dßng s«ng CÊm, c¸ch phao sè "0" kho¶ng 36 km. §©y lµ mét côm c¶ng ®­îc khai th¸c h¬n 100 n¨m nay. C¸c c«ng tr×nh cÇu bÕn ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu träng t¶i 10.000 DWT. Mét khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi côm c¶ng H¶i Phßng lµ tuyÕn luång bÞ sa båi rÊt lín. §Ó duy tr× ®é s©u -4,0 m ¸ -4,8 m hµng n¨m ph¶i n¹o vÐt duy tu kho¶ng 1,5 triÖu m3 ¸ 1,6 triÖu m3. MÆc dï bÞ h¹n chÕ vÒ luång tµu song vïng hËu ph­¬ng hÊp dÉn c¶ng réng lín, cã c¬ së h¹ tÇng vÒ giao th«ng s¾t - bé - thuû, cung cÊp ®iÖn, n­íc vµ c¸c dÞch vô sinh ho¹t, dÞch vô hµng h¶i kh¸ hoµn thiÖn. C¶ng H¶i Phßng lµ c¶ng biÓn cã quy m« lín nhÊt miÒn B¾c, n­íc ta hiÖn nay. §©y lµ c¶ng tæng hîp cho hµng b¸ch ho¸ vµ hµng rêi, cã ®­êng s¾t vµo tËn c¶ng. C¶ng n»m däc s«ng CÊm víi tæng chiÒu dµi kho¶ng 20 km tõ vËt c¸ch ®Õn cöa B¹ch §»ng. Bao gåm ba khu c«ng nghiÖp Hoµng DiÖu, VËt C¸ch, Chïa VÏ. C¶ng cã mét vÞ trÝ chiÕn l­îc kinh tÕ quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc còng nh­ kinh tÕ vïng. C¶ng H¶i Phßng c¸ch phao sè "0" kho¶ng 22 h¶i lý, chÞu ¶nh h­ëng cña chÕ ®é nhËt triÒu (mùc n­íc triÒu cao nhÊt 4,0 m vµ thÊp nhÊt 0,48 m), ¶nh h­ëng cña giã, b·o biÓn (giã §«ng nam vµ giã §«ng b¾c) vµ ®é Èm rÊt cao (70% ¸ 80%). Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 2.576 m2 - DiÖn tÝch kho 52.052 m2 - DiÖn tÝch b·i 259.846 m2 - ChiÒu dµi tµu cho phÐp 200 m - Mín n­íc tµu cho phÐp -3,0 m ¸ -8,7 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 7000 DWT - N¨ng suÊt xÕp hµng b×nh qu©n 2500 tÊn/m cÇu tµu/n¨m - Kh¶ n¨ng th«ng qua 8 triÖu tÊn/n¨m - ThiÕt bÞ chÝnh 35 cÈu lo¹i 5T ¸ 50T 2 cÇn cÈu næi, 70 xe n©ng hµng 2.2. Nhãm c¶ng biÓn B¾c Trung bé Gåm c¸c c¶ng biÓn tõ Thanh Ho¸ ®Õn Hµ TÜnh, phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ 3 tØnh Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh vµ thu hót hµng qu¸ c¶nh Th¸i Lan, Lµo qua ®­êng 7, ®­êng 8, trong ®ã cã c¶ng Nghi S¬n, Cöa Lß, Vòng ¸ng lµ c¶ng tæng hîp trung t©m cña vïng phôc vô cho xuÊt nhËp khÈu b»ng tµu biÓn ®Õn 15.000 DWT. Ngoµi ra, chó träng ph¸t triÓn c¶ng chuyªn dïng Nghi S¬n, Th¹ch Khª. a) C¶ng NghÖ TÜnh (Cöa Lß - BÕn Thuû) Do Côc Hµng h¶i ViÖt Nam qu¶n lý khai th¸c. C¶ng hiÖn n»m trªn bê ph¶i cöa s«ng CÊm. §iÒu kiÖn tù nhiªn t­¬ng ®èi thuËn lîi: phÝa B¾c cã nói Nghi ThiÕt kÐo dµi ®Õn th«n Lè lµ mét ®ª thiªn nhiªn che ch¾n sãng vµ giã §«ng b¾c; phÝa Nam cã Hßn Ng­ vµ LÌn Chu cã t¸c dông gi¶m sãng. PhÇn mÆt b»ng trªn bê ®ñ réng, ®Þa chÊn thÝch hîp cho viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¶ng lo¹i lín. Song luång tµu ®i tõ phao sè "0" vµo c¶ng kho¶ng 03 km chÞu ¶nh h­ëng cña dßng bïn c¸t tõ cöa biÓn kh¸ lín vµ g©y båi l¾ng rÊt nghiªm träng. Cao ®é tù nhiªn luång vµ khu n­íc ®¹t ±0,0 ¸ -2,0 m. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 421 m - DiÖn tÝch kho 19.200 m2 - DiÖn tÝch b·i 51.000 m2 - ChiÒu dµi tµu cho phÐp 120 m - Mín n­íc tµu cho phÐp -5,8 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 5.000 DWT - N¨ng suÊt bèc xÕp hµng 800 tÊn/ ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 1 triÖu tÊn/n¨m - ThiÕt bÞ chÝnh cÇn cÈu ch©n ®Õ 3, xe n©ng hµng 7 C¬ së h¹ tÇng, giao th«ng ®­êng s¾t, thuû, bé quanh vïng kh¸ ph¸t triÓn. Chøc n¨ng chñ yÕu cña c¶ng lµ phôc vô hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña NghÖ An, nam Thanh Ho¸, mét phÇn Hµ TÜnh vµ ®¶m nhËn khèi l­îng Ýt hµng qu¸ c¶nh cña b¾c Lµo vµo ViÖt Nam theo trôc ®­êng sè 8. b) C¶ng Xu©n H¶i (Hµ TÜnh) Do së giao th«ng vËn t¶i Hµ TÜnh qu¶n lý. Cïng n»m trong khu vùc víi c¶ng Cöa Lß, c¶ng Xu©n H¶i n»m bªn bê s«ng Lam c¸ch bê biÓn 15 ¸ 20 km. Vïng cöa luång chÞu ¶nh h­ëng sa båi dßng bïn c¸t ven biÓn g©y mÊt æn ®Þnh lín. Dßng s«ng hÑp, bÞ t¸c ®éng lín dßng ch¶y vµ mùc n­íc d©ng cao trong mïa lò Ýt nhiÒu g©y c¶n trë khã kh¨n trong khai th¸c. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 81 m - DiÖn tÝch kho 1.300 m2 - DiÖn tÝch b·i 1.300 m2 - ChiÒu dµi tµu cho phÐp 105 m - Mín n­íc cho phÐp tµu -5 m - Träng t¶i cho phÐp tµu 5.000 DWT - N¨ng suÊt bèc xÕp 800 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 2 v¹n tÊn/n¨m - Ph­¬ng tiÖn xÕp dì chÝnh 02 cÈu 12T ¸ 16T 2.3. Nhãm c¶ng biÓn Trung Trung bé Gåm c¸c c¶ng biÓn tõ Qu¶ng B×nh ®Õn Qu¶ng Ng·i, phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c tØnh khu vùc, trong ®ã cã vïng kinh tÕ träng ®iÓm §µ N½ng, Qu¶ng Ng·i, c¸c tØnh T©y Nguyªn, nam Lµo vµ ®«ng b¾c Th¸i Lan, th«ng qua quèc lé 9 vµ 19B. C¸c c¶ng ®­îc coi lµ träng ®iÓm ph¸t triÓn gåm: c¶ng tæng hîp quèc gia Liªn ChiÓu - Ch©n M©y, cho tµu ®Õn 40.000 ¸ 50.000 DWT; c¶ng tæng hîp quèc gia §µ N½ng (Tiªn Sa - S«ng Hµn), cho tµu ®Õn 50.000 DWT; c¶ng Dung QuÊt phôc vô khu c«ng nghiÖp läc ho¸ dÇu vµ luyÖn kim cho tµu ®Õn 200.000 DWT. L­îng hµng ho¸ dù kiÕn th«ng qua vµo n¨m 2010 lµ 45,6 triÖu tÊn/n¨m C¶ng §µ N½ng VÞnh §µ N½ng n»m ë vÞ trÝ cña mét cöa ngâ lín th«ng ra biÓn cho c¶ khu vùc tõ Qu¶ng B×nh ®Õn Qu¶ng Ng·i vµ mét phÇn c¸c tØnh Nam Lµo, §«ng b¾c Th¸i Lan, §«ng b¾c Campuchia, c¸ch tuyÕn hµng h¶i quèc tÕ tõ Ên §é D­¬ng sang Th¸i B×nh D­¬ng 302 h¶i lý. VÞnh réng 1.200 ha, trªn 3/4 chu vi vÞnh ®­îc che ch¾n bëi d¶i ®Êt liÒn, d·y H¶i V©n vµ b¸n ®¶o S¬n Trµ t¹o thµnh vïng n­íc kÝn, ¶nh h­ëng sãng giã kh«ng lín, ®é s©u vïng vÞnh trung b×nh 10 ¸ 17 m. Luång tµu ra vµo c¶ng ng¾n, ®é s©u tù nhiªn lín ®Õn 10 ¸ 11 m, Ýt bÞ sa båi vµ æn ®Þnh. §µ N½ng n»m gi÷a c¸c trôc giao th«ng chÝnh cña c¶ n­íc, cã c¸c c¬ së h¹ tÇng kh¸ hoµn thiÖn, ®­êng quèc lé 1A, cã s©n bay quèc tÕ xÕp thø ba c¶ n­íc (hÖ thèng ®­êng b¨ng 3.100 m cho c¸c lo¹i m¸y bay cì lín). C¸c c«ng tr×nh cung cÊp ®iÖn, n­íc, th«ng tin vµ c¸c ®iÒu kiÖn cung cÊp dÞch vô hµng h¶i kh¸ ®Çy ®ñ, ®a d¹ng. Víi c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi, vÞnh §µ N½ng cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c c¶ng biÓn cho lo¹i tµu cã träng tÈi lín cËp cÇu lµm hµng tæng hîp, hµng container … HÖ thèng c¶ng biÓn hiÖn nay t¹i §µ N½ng bao gåm c¸c c¶ng: §µ N½ng, NguyÔn V¨n Trçi, dÞch vô söa ch÷a tµu biÓn, s«ng Hµn 9, xÝ nghiÖp söa ch÷a tµu H¶i S¬n, Kú Hµ, N¹i HiÖn, Mü Khª, Liªn ChiÓu, Tiªn Sa. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 1.750 m - DiÖn tÝch kho 137.809 m2 - DiÖn tÝch b·i 90.000 m2 - Ph­¬ng tiÖn xÕp dì chÝnh 16 cÇn cÈu, 31 xe n©ng hµng 2.4. Nhãm c¶ng biÓn Nam Trung bé Gåm c¸c biÓn tõ B×nh §Þnh ®Õn B×nh ThuËn, phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c tØnh tõ B×nh §Þnh ®Õn B×nh ThuËn, c¸c tØnh T©y Nguyªn (§¾c L¾c, L©m §ång) vµ vïng ®«ng b¾c Campuchia, ®«ng b¾c Th¸i Lan theo quèc lé 19, quèc lé 24. Hai c¶ng ®­îc coi lµ träng ®iÓm ph¸t triÓn lµ c¶ng tæng hîp Quy Nh¬n vµ Nha Trang víi quy m« cho c¸c tµu ®Õn 30.000 DWT. Khu vùc vÞnh V¨n Phong (Kh¸nh Hoµ) sÏ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¶ng trung chuyÓn quèc tÕ. C¶ng Quy Nh¬n (B×nh §Þnh) Do Côc Hµng h¶i ViÖt Nam qu¶n lý. N»m t¹i thµnh phè Quy Nh¬n tØnh B×nh §Þnh, c¶ng cã vïng vÞnh réng 30 ha, ®é s©u tù nhiªn ®¹t 10 ¸ 11 m. Luång vµo c¶ng dµi kho¶ng 5 km, ®é s©u luång ®¹t -9 ¸ -10 m vµ æn ®Þnh. Khu ®Êt cã diÖn tÝch réng song bÞ chia c¾t khóc khuû. Vïng vÞnh ®­îc b¸n ®¶o Ph­íc Mai che ch¾n, ¶nh h­ëng sãng giã kh«ng lín vµ khu vùc kh¸ yªn tÜnh. Vïng hÊp dÉn c¶ng chñ yÕu lµ néi tØnh B×nh §Þnh vµ mét sè tØnh l©n cËn Phó Yªn, Gia Lai, Kontum … cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ chËm. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 660 m - DiÖn tÝch kho 15.414 m2 - DiÖn tÝch b·i 118.640 m2 - ChiÒu dµi tµu cho phÐp 175 m - Mín n­íc tµu cho phÐp -7,5 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 25.000 DWT - N¨ng suÊt bèc xÕp 4.000 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 1,7 triÖu tÊn/n¨m - Ph­¬ng tiÖn xÕp dì chÝnh 08 lo¹i cÈu 40T, 02 xe n©ng hµng 2.5. Nhãm c¶ng TP. Hå ChÝ Minh - §ång Nai - Bµ RÞa - Vòng Tµu Phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c tØnh Nam bé, mét phÇn Nam T©y Nguyªn, trong ®ã cã vïng tam gi¸c kinh tÕ träng ®iÓm TP. Hå ChÝ Minh - Biªn Hoµ - Vòng Tµu, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt c¶ n­íc; dù b¸o tæng s¶n l­îng hµng ho¸ th«ng qua ®Õn n¨m 2010 lµ 102,5 triÖu tÊn, gåm: c¸c c¶ng khu vùc thµnh phè Hå ChÝ Minh: lµ th­¬ng c¶ng tæng hîp, tµu container ®Õn 20.000 DWT, tµu dÇu vµ tµu hµng rêi ®Õn 25.000 DWT, c¸c c¶ng khu vùc Vòng Tµu- ThÞ V¶i: hç trî c¸c c¶ng Tp Hå ChÝ Minh vµ chuyÓn t¶i cho ®ång b»ng s«ng Cöu Long, tiÕp nhËn tµu träng t¶i 30.000 ®Õn 60.000 DWT, trong ®ã cã c¶ng container, c¶ng chuyªn dïng phôc vô cho c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ trong vïng cã khèi l­îng nhiÒu, vËn t¶i trªn c¸c tµu lín vµ c¨n cø dÞch vô dÇu khÝ (Vòng Tµu). H×nh thµnh c¶ng container cho tµu 50.000 vµ 80.000 DWT, träng ®iÓm lµ C¸i MÐp, ThÞ V¶i, Gß DÇu vµ BÕn §×nh - Sao Mai. a) C¶ng Sµi Gßn Lµ mét c¶ng tæng hîp, c¶ng n»m trªn s«ng Sµi Gßn vµ trong vïng kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt ®Êt n­íc. HiÖn t¹i c¶ng ®¶m nhËn khèi l­îng hµng ho¸ th«ng qua lín nhÊt trong hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam vµ chiÕm 80% - 85% sè l­îng hµng ho¸ toµn khu vùc. Mét sè th«ng sè kÜ thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 2.931 m - DiÖn tÝch kho 500.000 m2 - DiÖn tÝch b·i 500.000 m2 - ChiÒu dµi tµu cho phÐp 230 m - Mín n­íc tµu cho phÐp -10,8 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 30.000 DWT - N¨ng suÊt bèc xÕp 22.000 tÊn/ngµy - Kh¶ n¨ng th«ng qua 9 triÖu tÊn/n¨m - Ph­¬ng tiÖn xÕp dì chÝnh 7 cÈu lo¹i 05T - 150T, 86 xe n©ng hµng b) C¶ng BÕn NghÐ N»m trªn s«ng Sµi Gßn, do Uû ban Nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh qu¶n lý. §©y lµ mét c¶ng ®ang cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu ®Õn 20.000 DWT cho hµng tæng hîp Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 816 m - DiÖn tÝch kho 15.000 m2 - DiÖn tÝch b·i 52.000 m2 - Ph­¬ng tiÖn xÕp dì chÝnh 7 cÇn cÈu, 18 xe n©ng hµng c) T©n C¶ng ( do c«ng ty T©n C¶ng Sµi Gßn qu¶n lý) §©y lµ c¶ng qu©n sù n»m s©u trong thµnh phè. HiÖn t¹i c¶ng ®ang ®­îc dïng khai th¸c container cho tµu d­íi 10.000 DWT. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 1.260 m - DiÖn tÝch kho 18.786 m2 - DiÖn tÝch b·i 17.900 m2 - Ph­¬ng tiÖn xÕp dì chÝnh 2 cÇn cÈu giµn, 16 xe n©ng hµng, d) C¶ng dÇu thùc vËt Do c«ng ty dÇu thùc vËt Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT qu¶n lý, n»m c¸ch kho¶ng 1,5 km vÒ phÝa h¹ l­u mòi §Ìn ®á. Chøc n¨ng cña c¶ng lµ phôc vô viÖc xuÊt, nhËp trùc tiÕp c¸c lo¹i nguyªn s¶n phÈm cho khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu thùc vËt vµ hµng n«ng s¶n thùc phÈm b»ng c¸c tÇu 10.000 - 15.000 DWT e) C¶ng x¨ng dÇu Nhµ BÌ (Do Bé Th­¬ng m¹i qu¶n lý) N»m trªn s«ng Nhµ BÌ, c¶ng ®ang ®­îc khai th¸c trªn chiÒu dµi 2,3 km/9 km s«ng víi chøc n¨ng chÝnh lµ mét ®Çu mèi chñ lùc tiÕp nhËn c¸c lo¹i x¨ng dÇu nhËp ngo¹i (hoÆc tõ nhµ m¸y läc dÇu trong n­íc) b»ng c¸c tµu träng t¶i ®Õn 25.000 DWT vµ th«ng qua hÖ thèng tiÕp chuyÓn néi ®Þa b»ng c¸c tµu träng t¶i d­íi 5.000 DWT ®Ó cung øng x¨ng dÇu toµn bé khu vùc phÝa Nam, mét phÇn miÒn Trung. g) C¶ng x¨ng dÇu Petechim Do Bé th­¬ng m¹i qu¶n lý, cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu ®Õn 25.000 DWT. HiÖn t¹i c«ng suÊt khai th¸c míi chØ ®¹t 20% ®Õn 25% so víi kh¶ n¨ng. h) C¶ng VITAICO Do c«ng ty liªn doanh Vitaico qu¶n lý. §©y lµ c¶ng chuyªn dïng cho gç nguyªn liÖu giÊy. Nguån nguyªn liÖu chÝnh lµ ë khu vùc §ång Nai, vµ l­îng hµng nµy ®­îc dÞch chuyÓn vÒ khu vùc c¶ng ThÞ V¶i lµ phï hîp h¬n. 2.6. Nhãm c¶ng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Lµ nhãm c¶ng tiÕp chuyÓn néi ®Þa c¸c c¶ng lín trong n­íc phôc vô kinh tÕ tõng tØnh vµ cã thÓ xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp phôc vô víi mét sè n­íc trong khu vùc b»ng tµu ®Õn 10.000 DWT, trong ®ã c¶ng tæng hîp CÇn Th¬ ®­îc coi lµ c¶ng trung t©m cña vïng. Víi trªn 650 km bê biÓn vµ mét hÖ thèng s«ng kªnh dµy ®Æc (gÇn 4500km), ®ång b»ng s«ng Cöu Long hiÖn nay lµ vïng cã hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i thuû ph¸t triÓn m¹nh nhÊt ®Êt n­íc. Song c¸c vïng cöa s«ng vµ ven s«ng cã hiÖn t­îng båi l¾ng, diÔn biÕn luång tµu ngoµi cöa biÓn phøc t¹p lµm cho c¸c tµu vËn t¶i lín ra vµo gÆp nhiÒu khã kh¨n. Do båi l¾ng trªn s«ng, kªnh, ­íc t×nh b×nh qu©n tõ 0,07% ¸ 0,25%/n¨m vµ trªn c¸c cöa s«ng ven biÓn tõ 0,1 ¸ 0,35%/n¨m, cã n¬i h¬n 0,1m/n¨m nªn viÖc x©y dùng c¶ng ë ven biÓn ®ång b»ng s«ng Cöu Long, luång cho tµu ch¹y ph¶i ®­îc c¶i t¹o l¹i vµ duy tu th­êng xuyªn theo ®Þnh k×. VÒ ®Þa chÊt cÊu t¹o ®¸y ven bê biÓn cña vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long, hÇu hÕt cã líp bïn phï sa båi (pha c¸t) kh¸ dµy ®Æc thuéc lo¹i ®Êt mÒm yÕu nªn viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¶ng gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ chi phÝ x©y dùng tèn kÐm h¬n, mµ tuæi thä c«ng tr×nh l¹i kh«ng cao. Thuû triÒu thuéc lo¹i nhËt triÒu (vÞnh Th¸i Lan) vµ b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu (phÝa biÓn §«ng). Vïng cöa biÓn cã biªn ®é triÒu lín, cã lîi cho khai th¸c tµu ch¹y vµo luång. Do ®Æc ®iÓm dßng ch¶y, chÕ ®é sãng triÒu nªn ven bê c¸c s«ng kªnh vµ cöa biÓn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long th­êng cã hiÖn t­îng mét bªn lë vµ bê bªn kia bÞ båi lÊp. C¶ng CÇn Th¬ N»m trªn s«ng HËu, ngay trung t©m kinh tÕ ph¸t triÓn cña vïng nµy, nhu cÇu vËn t¶i hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn kh¸ lín, c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô c¶ng kh¸ ®Çy ®ñ. Khu n­íc tr­íc c¶ng réng vµ s©u. PhÇn ®Þa h×nh trªn bê bÒ réng chØ ®¹t 120 ¸ 150 m (bÞ giíi h¹n bëi trôc lé chÝnh cña vïng), chiÒu dµi kho¶ng 200 ¸ 250 m (bÞ giíi h¹n bëi khu vùc qu©n sù vµ c¸c c¬ së kinh tÕ kh¸c cña vïng), kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kh«ng cßn n÷a. Mét sè th«ng sè kü thuËt cña c¶ng: - ChiÒu dµi cÇu c¶ng 144 m - DiÖn tÝch kho 3.420 m2 - DiÖn tÝch b·i 5.200 m2 - ChiÒu dµi cho phÐp tµu 140 m - Mín n­íc tµu cho phÐp - 8 m - Träng t¶i tµu cho phÐp 5.000 DWT - ThiÕt bÞ chÝnh 03 cÈu lo¹i 5-10T 2.7. Nhãm c¶ng biÓn c¸c ®¶o T©y Nam vµ nhãm c¶ng biÓn C«n §¶o §­îc qui ho¹ch lµ nh÷ng nhãm c¶ng tiÒm n¨ng. II. Kh¸i qu¸t chung vÒ dÞch vô c¶ng biÓn 1. Kh¸i qu¸t chung Nh÷ng n¨m tõ n¨m 1990 trë vÒ tr­íc, trong thêi k× kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kinh doanh chÝnh ®Òu do Nhµ n­íc thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t. Khi ®ã, hµng h¶i ®­îc coi lµ ngµnh tiÕp xóc nhiÒu víi ng­êi n­íc ngoµi nªn cµng ®­îc gi¸m s¸t chÆt chÏ. Mäi ho¹t ®éng liªn quan ®Õn dÞch vô c¶ng biÓn nh­ bèc xÕp, l­u kho l­u b·i,… vµ dÞch vô kh¸c ®Òu do c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc n¾m gi÷, ch¼ng h¹n nh­ dÞch vô bèc xÕp ®Òu do c¸c c¶ng thùc hiÖn, Vietalco ®éc quyÒn lµm dÞch vô kiÓm ®Õm, cung øng tµu biÓn còng do mét vµi ®¬n vÞ cña ®Þa ph­¬ng cã c¶ng thùc hiÖn. Trong thêi kú ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp dÞch vô t¹i c¶ng biÓn kh«ng cã c¹nh tranh v× mçi doanh nghiÖp thùc hiÖn mét dÞch vô ®éc lËp theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc. NhiÖm vô cña c¸c doanh nghiÖp lµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch mµ Nhµ n­íc giao cho. Sau n¨m 1990, do chÝnh s¸ch më cöa cña kinh tÕ thÞ tr­êng vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nªn l­îng hµng th«ng qua c¸c c¶ng biÓn cña ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn. Sè l­ît tµu cËp c¶ng ®Ó bèc dì hµng ho¸ còng t¨ng kÐo theo nhu cÇu vÒ c¸c dÞch vô kh¸c. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c lo¹i h×nh dÞch vô t¹i c¶ng ph¸t triÓn, c¨n cø vµo Bé LuËt Hµng h¶i (ngµy 30-6-1990), LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc 1995, LuËt Doanh nghiÖp 1999, ChÝnh phñ ®· ra NghÞ ®Þnh N§-CP 10, trong ®ã cã quy ®Þnh vÒ viÖc kinh doanh dÞch vô t¹i c¶ng biÓn. Theo NghÞ ®Þnh nµy, cã 9 h×nh thøc kinh doanh dÞch vô hµng h¶i vµ do ®ã cã c¸c h×nh thøc kinh doanh dÞch vô t¹i c¶ng biÓn sau ®©y: DÞch vô lai d¾t tµu biÓn DÞch vô cung øng tµu biÓn DÞch vô söa ch÷a DÞch vô bèc dì hµng ho¸ t¹i c¶ng biÓn DÞch vô vÖ sinh tµu biÓn DÞch vô kiÓm ®Õm hµng ho¸ 2. C¸c lo¹i h×nh kinh doanh dÞch vô c¶ng biÓn Theo NghÞ ®Þnh 10 N§-CP, 2001, ta cã c¸c lo¹i h×nh kinh doanh dÞch vô c¶ng biÓn sau ®©y: DÞch vô lai d¾t tµu biÓn DÞch vô lai d¾t tµu biÓn lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c t¸c nghiÖp lai, kÐo, ®Èy hoÆc hç trî tµu biÓn vµ c¸c ph­¬ng tiÖn næi kh¸c trªn biÓn hoÆc t¹i vïng n­íc liªn quan ®Õn c¶ng biÓn mµ tµu biÓn ®­îc phÐp vµo, ra ho¹t ®éng. DÞch vô cung øng tµu biÓn DÞch vô cung øng tµu biÓn lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau ®©y liªn quan ®Õn tµu biÓn: - Cung cÊp cho tµu biÓn l­¬ng thùc, thùc phÈm, n­íc ngät, vËt t­, thiÕt bÞ, nhiªn liÖu, dÇu nhên, vËt liÖu chÌn, lãt, ng¨n c¸ch hµng; - Cung cÊp c¸c dÞch vô phôc vô nhu cÇu vÒ ®êi sèng, ch¨m sãc y tÕ, vui ch¬i, gi¶i trÝ cña hµnh kh¸ch vµ thuyÒn viªn, tæ chøc ®­a ®ãn, xuÊt nhËp c¶nh, chuyÓn ®æi thuyÒn viªn. DÞch vô söa ch÷a tµu t¹i c¶ng biÓn DÞch vô söa ch÷a tµu t¹i c¶ng lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc söa ch÷a vµ b¶o d­ìng tµu biÓn khi tµu ®ç t¹i c¶ng. DÞch vô bèc dì hµng ho¸ t¹i c¶ng biÓn DÞch vô bèc dì hµng ho¸ t¹i c¶ng biÓn lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc bèc, dì hµng ho¸ t¹i c¶ng theo qui tr×nh c«ng nghÖ bèc, dì tõng lo¹i hµng DÞch vô vÖ sinh tµu biÓn DÞch vô vÖ sinh tµu biÓn lµ dÞch vô thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc thu gom vµ xö lý r¸c th¶i, dÇu th¶i, chÊt th¶i kh¸c tõ tµu biÓn khi neo, ®Ëu t¹i c¶ng. DÞch vô kiÓm ®Õm hµng ho¸ DÞch vô kiÓm ®Õm hµng ho¸ lµ dÞch vô thùc hiÖn kiÓm ®Õm sè l­îng hµng ho¸ thùc tÕ khi giao hoÆc nhËn víi tµu biÓn hoÆc c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c theo uû th¸c cña ng­êi giao hµng, ng­êi nhËn hµng hoÆc ng­êi vËn chuyÓn. 3. Vai trß cña dÞch vô c¶ng biÓn ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n Theo lý thuyÕt kinh tÕ chÝnh trÞ häc, chu tr×nh lu©n chuyÓn hµng hãa gåm s¶n xuÊt - ph©n phèi - l­u th«ng - tiªu dïng. Nh­ vËy ®Ó thùc hiÖn ®­îc chu tr×nh nµy kh«ng thÓ thiÕu ®­îc kh©u l­u th«ng hay nãi c¸ch kh¸c l­u th«ng ®ãng mét vai trß quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña loµi ng­êi, vµ qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn nhê vËn t¶i. "L­u th«ng cã nghÜa lµ hµnh tr×nh thùc tÕ cña hµng ho¸ trong kh«ng gian ®­îc gi¶i quyÕt b»ng vËn t¶i. VËn t¶i lµ sù tiÕp tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë trong qu¸ tr×nh l­u th«ng vµ v× qu¸ tr×nh l­u th«ng Êy" (C¸c M¸c). Trong c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i, vËn t¶i ®­êng biÓn chiÕm vai trß chñ ®¹o. Hµng n¨m, h¬n 80% hµng ho¸ thÕ giíi ®­îc vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn. C¶ng biÓn vµ dÞch vô c¶ng biÓn g¾n liÒn víi viÖc vËn t¶i ®­êng biÓn, cïng ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tiÔn cho thÊy, hÇu hÕt c¸c quèc gia ven biÓn trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc ®Òu trë thµnh nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn rÊt nhanh, nhÊt lµ ngµnh kinh tÕ biÓn. Bëi v× c¶ng biÓn lµ ®Çu mèi quèc gia quan träng, nèi liÒn c¸c khu vùc cña quèc gia vµ nèi quèc gia ®ã víi thÕ giíi bªn ngoµi b»ng c¸c huyÕt m¹ch giao th«ng nh­ ®­êng s«ng, ®­êng bé, ®­êng s¾t, hµng kh«ng phôc vô vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch. ë ViÖt Nam, hµng xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu do vËn t¶i biÓn ®¶m nhËn. Trong n¨m 1990, ®ãng gãp cña xuÊt nhËp khÈu vµo GDP chØ lµ 42% th× ®Õn n¨m 1999 tû lÖ nµy lµ 81% GDP, n¨m 2001 lµ 85%. Gi¸ trÞ cña sè l­îng ngo¹i tÖ vµo kho¶ng 23 tû USD do xuÊt nhËp khÈu mang vÒ vµ nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp cña nguån vèn nµy ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc nÕu kh«ng cã hÖ thèng c¶ng biÓn vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô t¹i c¶ng biÓn. HiÓn nhiªn, ®iÒu nµy còng chøng minh vµ gi¶i thÝch tÇm quan träng cña c¶ng biÓn ®èi víi viÖc ph¸t triÓn c¶ng biÓn vµ c¸c dÞch vô c¶ng biÓn. Nh­ vËy c¶ng biÓn ViÖt Nam lµ ®Çu mèi cña l­u th«ng hµng ho¸, lµ trung gian cña qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng cña hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸. Nãi c¸ch kh¸c c¶ng biÓn vµ dÞch vô c¶ng biÓn lµ mét m¾t xÝch cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. C¶ng biÓn kh«ng chØ ®ãng mét vai trß quan träng trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ ho¹t ®éng cña nã cßn liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nh­ bu«n b¸n, giao dÞch, ®¹i lý, m«i giíi, b¶o hiÓm, luËt ph¸p, tµi chÝnh, ng©n hµng, du lÞch,… Vµ chÝnh nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®em l¹i mét nguån lîi ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c quèc gia cã biÓn. Ch¼ng h¹n, mét con tµu ra vµo cÇu c¶ng kÐo theo bao dÞch vô ®i kÌm ch¼ng h¹n nh­ dÞch vô lai d¾t, hoa tiªu cho tµu vµo vÞ trÝ an toµn. Khi tµu ®· vµo vÞ trÝ neo ®Ëu an toµn, dÞch vô bèc xÕp hoÆc dì hµng tiÕp tôc ph¸t huy hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã cßn hµng lo¹t c¸c dÞch vô kh¸c nh­ l­u kho l­u b·i hµng ho¸ hay cung øng cho tµu l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ nhiªn liÖu. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®Òu ®­îc thu phÝ vµ ®em l¹i mét nguån lîi ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch quèc gia. §èi víi chøc n¨ng th­¬ng m¹i vµ bu«n b¸n quèc tÕ cã thÓ nãi c¶ng biÓn lµ “c¸i cæng” cña kinh tÕ ®èi ngo¹i. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng th­¬ng m¹Ø ë ®©y kh«ng chØ thÓ hiÖn ë sù trao ®æi hµng xuÊt nhËp khÈu, chuyÓn t¶i hµng néi ®Þa mµ cßn lµ n¬i l­u th«ng bu«n b¸n theo h×nh thøc qu¸ c¶nh th­¬ng m¹i. §Æc biÖt trong qu¸ tr×nh giao l­u quèc tÕ ®ang ngµy cµng më réng th× sù hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia vÒ dÞch vô c¶ng biÓn._. nh­ h×nh thøc qu¸ c¶nh ngµy cµng lín. ViÖt Nam n»m trªn tuyÕn ®­êng biÓn quèc tÕ, n¬i cã mËt ®é tµu bÌ qua l¹i cao, nèi liÒn c¸c khu vùc hµng h¶i §«ng vµ T©y b¸n cÇu. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô qu¸ c¶nh th­¬ng m¹i. C¶ng biÓn cßn g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn thµnh phè c¶ng cïng víi nh÷ng trung t©m gi¶i trÝ, nghØ ng¬i cho thuû thñ, sÜ quan vµ kh¸ch du lÞch. Râ rµng, c¶ng biÓn cã mét ý nghÜ cùc k× quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®em l¹i nh÷ng nguån lîi ®¸ng kÓ cho quèc gia. §ång thêi ta còng ph¶i thÊy r»ng muèn khai th¸c nh÷ng lîi thÕ mµ c¶ng biÓn ®em l¹i th× c¶ng biÓn ®ã ph¶i cã mét søc hÊp dÉn ®ã chÝnh lµ c¸c dÞch vô mµ c¶ng biÓn ®em l¹i cho ng­êi sö dông nh÷ng dÞch vô ®ã. Nh­ vËy vai trß cña c¶ng biÓn ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo phô thuéc phÇn lín vµo c¸c dÞch vô t¹i c¶ng biÓn. ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ ph¸t triÓn c¶ng biÓn, nh­ng trong nh÷ng n¨m qua khèi l­îng hµng ho¸/ng­êi th«ng qua c¶ng ch¼ng ®¸ng lµ bao. ChØ sè nµy ë ViÖt Nam n¨m 1993 lµ 0,35 tÊn/ng­êi/n¨m, ®Õn n¨m 2001 lµ 1,3 tÊn/ ng­êi/ n¨m, trong khi chØ sè nµy ë Singapore lµ 60 tÊn/ ng­êi/ n¨m vµo n¨m 2001. Do ®ã, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô t¹i c¶ng biÓn ®Ó khai th¸c lîi thÕ cña c¶ng ViÖt Nam lµ nhiÖm vô quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay. 4. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn ë ViÖt Nam DÞch vô c¶ng biÓn cã mét ý nghÜa quan träng trong viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng, ph¸t triÓn ngµnh hµng h¶i vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tuy nhiªn, d­êng nh­ trong nh÷ng n¨m qua, chóng ta ch­a ®¸nh gi¸ hÕt vai trß cña khèi dÞch vô c¶ng biÓn vµ ch­a cã sù quan t©m, ®Çu t­ thÝch ®¸ng vµo c¶ng vµ dÞch vô t¹i c¶ng. Do ®ã, viÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh t¹i c¶ng, ph¸t triÓn dÞch vô t¹i c¶ng lµ nh÷ng viÖc lµm cÊp thiÕt hiÖn nay. Tr­íc hÕt, chóng ta cÇn ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm, c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña dÞch vô c¶ng. 4.1. ThÕ m¹nh ®èi víi viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia hµng h¶i n­íc ngoµi, ViÖt Nam cã nh÷ng thÕ m¹nh sau ®©y ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn: - N»m ë vÝ trÝ gÇn víi c¸c tuyÕn ®­êng vËn t¶i hµng h¶i quèc tÕ chÝnh vµ trong khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. - N­íc ta cã bê biÓn dµi h¬n 3200 km víi nhiÒu vÞ trÝ thuËn lîi, ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i, cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¶ng - VÒ thÞ tr­êng, chóng ta ®éc quyÒn phôc vô thÞ tr­êng 78 triÖu d©n, kh«ng bÞ chia sÎ víi c¸c n­íc kh¸c trõ c¶ng VICT lµ c¶ng liªn doanh: - VÒ viÖc ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng vµ thiÕt bÞ c¶ng tõ l©u vÉn tån t¹i c¬ chÕ "xin-cho". C¶ng chØ viÖc lËp luËn chøng kinh tÕ kÜ thuËt tr×nh lªn Nhµ n­íc lµ xin ®­îc vèn ®Ó ®Çu t­. - Møc ®é c¹nh tranh vÉn ch­a khèc liÖt do ®­îc Nhµ n­íc b¶o hé, kh«ng cho phÐp c¸c yÕu tè n­íc ngoµi khai th¸c thÞ tr­êng. 4.2. Khã kh¨n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn ViÖt Nam - Thùc tr¹ng cña hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam (c¬ së h¹ tÇng, thiÕt bÞ, ®é s©u cÇu bÕn, vÞ trÝ c¶ng ®Ó ph¸t triÓn, më réng c¶ng…) cßn ®ang trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, kh«ng ®ång bé thèng nhÊt vµ ch­a phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña vËn t¶i biÓn thÕ giíi. - HiÖu qu¶ khai th¸c c¶ng thÊp, kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¶ng trong khu vùc vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ dÞch vô. HiÖn t¹i chóng ta ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó l«i kÐo c¸c tµu container trªn 1.200 TEU, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c dÞch vô trung chuyÓn container còng nh­ dÞch vô tiÕp vËn, ph©n phèi hµng, vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc theo tiªu chuÈn quèc tÕ. §©y lµ lÜnh vùc mòi nhän ®Ó c¹nh tranh hiÖn nay trong khu vùc vµ còng lµ ®iÓm yÕu chñ yÕu cña dÞch vô c¶ng biÓn ViÖt Nam (V¨n kiÖn §¹i héi lÇn II HiÖp héi c¶ng biÓn ViÖt Nam, th¸ng 11/1999) - Ph­¬ng thøc qu¶n lý cßn thñ c«ng vµ l¹c hËu (vÒ con ng­êi, bé m¸y, thÓ chÕ vµ c«ng nghÖ khoa häc kÜ thuËt, tin häc). - ThiÕu vèn trÇm träng vµ thiÕu c¬ chÕ huy ®éng vèn ®Ó n©ng cÊp vµ c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng vµ thiÕt bÞ m¸y mãc c¶ng. 4.3. Nh÷ng c¬ héi cña viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn Còng theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia hµng h¶i n­íc ngoµi, c¶ng biÓn ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nh­ng chóng ta cÇn t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tËn dông nh÷ng c¬ héi nµy: - TiÒm n¨ng cña c¶ng ViÖt Nam lµ rÊt lín - Do héi nhËp kinh tÕ, thÞ tr­êng cho dÞch vô c¶ng t¨ng lªn (nh­ thuÕ quan gi¶m dÉn ®Õn bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng t¨ng) vµ c¸c tuyÕn ®­êng s¾t, ®­êng bé xuyªn ¸ ®i vµo ho¹t ®éng. - Héi nhËp kinh tÕ vµ ngo¹i th­¬ng cña APEC, ASEAN, ASEM vµ sù ph¸t triÓn cña m¹ng l­íi giao th«ng xuyªn ¸ t¹o ®iÒu kiÖn më ra thÞ tr­êng míi cho dÞch vô c¶ng biÓn. - C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t­ nh©n ®Çu t­ vµ khai th¸c vµo dÞch vô c¶ng biÓn ®ang dÇn ®­îc ¸p dông. 4.4. Nh÷ng th¸ch thøc cña viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn Tuy cã nh÷ng thuËn lîi nh­ng ViÖt Nam vÉn cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn n­íc nhµ: - C¶ng ViÖt Nam còng gièng nh­ c¶ng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c ®Òu gÆp ph¶i hai th¸ch thøc cïng mét lóc, ®ã lµ: viÖc qu¶n lý bèc dì kh«ng phï hîp víi tèc ®é ph¸t triÓn vÒ sè l­îng hµng ho¸ vµ ®¸p øng c¸c ®ßi hái cña c«ng nghÖ tµu biÓn liªn tôc thay ®æi. - Sù c¹nh tranh kh«ng t­¬ng søc víi c¸c c¶ng trong khu vùc - Thay ®æi cña c¬ chÕ kh«ng theo kÞp víi yªu cÇu thùc tÕ. Trªn ®©y lµ nh÷ng thu©n lîi vµ khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn c¶ng biÓn ViÖt Nam. §iÒu quan träng lµ chóng ta cÇn ph¶i biÕt ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi, vµ v­ît qua nh÷ng khã kh¨n ®Ó thóc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña dÞch vô t¹i c¶ng ViÖt Nam Ch­¬ng IIThùc tr¹ng dÞch vô c¶ng biÓn ViÖt Nam I. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn dÞch vô c¶ng biÓn 1. C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt Ngµy nay, víi h¬n 3200 km chiÒu dµi bê biÓn, ViÖt Nam cã trªn 90 c¶ng biÓn lín nhá víi tæng chiÒu dµi cÇu c¶ng gÇn 24000 m, nh­ng n¨ng suÊt khai th¸c c¶ng rÊt thÊp chØ b»ng 40 ¸ 50% so víi khu vùc. Thùc tÕ khai th¸c t¹i c¶ng biÓn ViÖt Nam thÊp do ViÖt Nam ch­a cã hÖ thèng c¶ng hoµn thiÖn, hîp lý. Trong xu h­íng ph¸t triÓn hiÖn nay cña ngµnh vËn t¶i biÓn thÕ giíi lµ sö dông tµu träng t¶i lín vµ chuyªn chë b»ng container th× hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam vÉn thiÕu c¶ng chuyªn dông, c¶ng n­íc s©u, c¶ng trung chuyÓn…do vËy ®· bá lì mét m¶ng thÞ tr­êng réng lín. H¬n n÷a, trang thiÕt bÞ cña c¸c c¶ng hiÖn cã th× qu¸ cò kÜ, l¹c hËu kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®­a ®ãn vµ bèc xÕp hµng ho¸ ®èi víi c¸c tµu cã träng t¶i lín vµ hiÖn ®¹i… Kh¶ n¨ng khai th¸c dÞch vô cña c¶ng bÞ h¹n chÕ xuÊt ph¸t tõ chÝnh thùc tr¹ng yÕu kÐm cña hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam. 1.1. ¶nh h­ëng ®Õn dÞch vô khai th¸c tµu Khai th¸c thÞ tr­êng dÞch vô liªn quan ®Õn tµu lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô vµ chøc n¨ng quan träng cña c¶ng biÓn bao gåm cã dÞch vô ®­a ®ãn tµu ra vµo c¶ng, dÞch vô cung øng cho tµu vµ dÞch vô söa ch÷a nhá t¹i c¶ng. Muèn ®Èy m¹nh ®­îc c¸c lo¹i dÞch vô nµy th× yÕu tè quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i t¹o mäi thuËn lîi cho tµu vµo c¶ng, råi tõ ®ã míi cã c¸c dÞch vô kh¸c ph¸t sinh. Sè l­ît tµu ra vµo c¸c c¶ng phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan (nh­ s¶n l­îng hµng xuÊt nhËp trong n¨m), vµ chñ quan hay chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp tõ c¬ së vËt chÊt cña c¶ng biÓn. Mçi c¶ng dÆc tr­ng bëi nh÷ng th«ng sè kÜ thuËt riªng nh­ chiÒu dµi cÇu c¶ng cho biÕt sè l­îng tµu tèi ®a cã thÓ vµo c¶ng lµm hµng cïng mét lóc hoÆc ®é s©u luång cho biÕt träng t¶i tèi ®a cña tµu cho phÐp ra vµo c¶ng,…So víi c¸c n­íc trong khu vùc, c¶ng ViÖt Nam thuéc d¹ng cã qui m« nhá. Tæng chiÒu dµi cÇu c¶ng cña h¬n 90 c¶ng cña c¶ n­íc lµ 24.000 m, chØ b»ng 3 c¶ng lín cña Singapore. Ta còng cã thÓ nhËn thÊy møc ®é nhá bÐ cña c¶ng biÓn ViÖt Nam b»ng c¸ch so s¸nh ®Ó thÊy r»ng tæng chiÒu dµi cÇu c¶ng cña 8 c¶ng tæng hîp quèc gia lµ 8.267 m, chØ gÇn b»ng cña c¶ng Tanjung Priok t¹i Jakarta lµ 8.911 m, cña c¶ng Klang cña Malaysia lµ 8.648 m, hay cña c¶ng Manila lµ 7.592 m. Qui m« cña c¸c c¶ng nhá bÐ ®i kÌm theo th­êng lµ uy tÝn cña c¸c c¶ng thÊp, kh«ng thu hót ®­îc tµu sö dông dÞch vô t¹i c¶ng. Mét c¶ng cña c¸c n­íc trong khu vùc th­êng cã tõ 40 ¸ 70 bÕn cho phÐp c¸c tµu vµo cËp c¶ng nh­ng ë ViÖt Nam c¶ng lín nh­ c¶ng H¶i Phßng còng chØ cã 11 bÕn víi chiÒu dµi lµ 2366 m, c¶ng Tiªn Sa (§µ N½ng) chØ cã 4 bÕn, chiÒu dµi 897 m. Thùc tr¹ng cña hÇu hÕt c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam lµ sè l­îng cÇu tµu Ýt, tæng chiÒu dµi cña c¶ng th­êng chØ cã vµi tr¨m mÐt. Do vËy, cã nh÷ng lóc tµu ph¶i chê ë phao sè 0 v× kh«ng s¾p xÕp ®­îc vÞ trÝ cËp c¶ng. Trong khi ®ã theo Côc Hµng h¶i Hongkong cø 1,2 phót l¹i cã mét tµu viÔn d­¬ng ®Õn hoÆc ®i ë c¶ng Hongkong. Nh­ vËy cã thÓ tÝnh ®­îc sè l­ît tµu ra vµo c¶ng Hongkong hµng n¨m ®Ó biÕt ®­îc kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu cña c¶ng Hongkong ë møc nµo. §iÒu nµy còng g©y h¹n chÕ ®Õn tèc ®é gi¶i phãng hµng, gi¶i phãng tµu,… lµm h¹n chÕ sè l­îng tµu cËp c¶ng vµ gi¶m n¨ng suÊt khai th¸c c¶ng. N¨ng suÊt khai th¸c c¶ng n¨m 1997 lµ 1300 ¸ 1600 tÊn/m cÇu tµu/n¨m th× cña khu vùc lµ 3.000 ¸ 3.500 tÊn/m cÇu tµu/n¨m. N¨m 2001 n¨ng suÊt cña ViÖt Nam ®¹t 2.800 tÊn/m th× cña khu vùc lµ 5.000 tÊn/m. B¶ng 1: L­îng hµng ho¸ vµ l­ît tµu th«ng qua c¶ng ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 - 2002 N¨m Sè l­ît tµu qua c¶ng (l­ît) Tæng dung tÝch tµu qua c¶ng (GRT) L­îng hµng th«ng qua c¶ng (tÊn) 1995 18.705 -------- 34.000.000 1996 21.583 74.500.000 36.600.000 1997 22.405 85.200.000 45.763.820 1998 22.639 96.100.000 56.576.260 1999 30.543 121.993.902 72.782.392 2000 38.830 152.060.758 83.043.013 2001 41.725 176.784.050 91.415.974 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 24.492 99.595.781 46.265.887 (Nguån: Côc Hµng h¶i ViÖt Nam ) Qua b¶ng trªn ta thÊy sè l­ît tµu qua c¶ng vµ sè l­îng hµng th«ng qua hµng n¨m vÉn t¨ng nh­ng so víi khu vùc c¸c con sè nµy ë møc thÊp. Riªng n¨m 2001, Hongkong ®· xÕp dì 178 triÖu tÊn hµng ho¸. Mét h¹n chÕ n÷a cña hÖ thèng c¶ng ViÖt Nam lµ ch­a cã c¶ng n­íc s©u. Thùc tÕ còng cã nh÷ng vÞ trÝ cã ®é s©u -30 m (C¸i L©n, ThÞ V¶i- Vòng Tµu), nh­ng hiÖn nay míÝ ®­îc triÓn khai ®Çu t­, x©y dùng. C¸c c¶ng ®ang khai th¸c th× cã ®é s©u luång l¹ch thÊp nh­ c¶ng H¶i Phßng lµ -4 m, ®é sa båi lín, kh«ng cho phÐp c¸c tµu lín, tµu container ra vµo c¶ng. Muèn vµo ®­îc nh÷ng c¶ng nµy ph¶i tiÕn hµnh chuyÓn t¶i sang c¸c tµu nhá h¬n hoÆc phô thuéc rÊt lín vµo thuû triÒu. §iÒu nµy còng lµm h¹n chÕ sè l­ît tµu ra vµo c¶ng. Trong khi ®ã, xu h­íng khai th¸c c¸c c¶ng n­íc s©u trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn tõ l©u. ë NhËt B¶n, ®é s©u thiÕt kÕ cña c¸c cÇu bÕn container phÇn lín lµ -12 m, ®· cã 92 bÕn trong sè 11 c¶ng ®èi ngo¹i ®­îc c¶i t¹o n©ng cÊp, ®¹t ®é s©u -13 m nh­ c¶ng Yokohama, Tokyo, Nagoya. ë Mü, ®é s©u luång l¹ch vµ ®é s©u nhiÒu bÕn th­êng ë møc -15 m nh­ c¶ng Houston, c¶ng New Orleand… C¸c c¶ng ë ch©u ¢u còng t­¬ng tù ë møc -15 ¸ -22 m nh­ c¶ng Antwerp, Rotterdam, … Do c¸c n­íc ph¸t triÓn c¶ng n­íc s©u tõ l©u nªn vËn t¶i container thÕ giíi hiÖn nay rÊt ph¸t triÓn. Hµng container chuyªn chë cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua chiÕm kho¶ng 20% l­îng hµng ho¸ chuyªn chë, trong khi ®ã con sè nµy cña ASEAN lµ 60 - 70%, cña Hongkong lµ 80%. C¸c c¶ng cña Hongkong, Singapore, §µi Loan hiÖn ®ang lµ nh÷ng trung t©m trung chuyÓn container lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 2001, Hongkong ®· th«ng qua 17,8 triÖu TEU. Còng theo Côc Hµng h¶i Hongkong, cø 2 gi©y th× th«ng qua 1 TEU container. C¸c c¶ng Th­îng H¶i còng th«ng qua 6,1 triÖu TEU, Th©m QuyÕn 4,7 triÖu TEU trong n¨m 2001. Con sè nµy cña ViÖt Nam l¹i rÊt khiªm tèn, tæng l­îng hµng container cña ViÖt Nam n¨m 2001 xÊp xØ 1,3 triÖu TEU. NÕu tÝnh riªng tõng c¶ng th× lín nhÊt nh­ T©n C¶ng còng chØ ®¹t 392.000 TEU. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nãi trªn lµ do ViÖt Nam ch­a cã c¶ng n­íc s©u, ®é s©u luång l¹ch cña c¸c c¶ng hiÖn cã cßn thÊp (xem phô lôc). Do ®ã, víi mét vÞ trÝ ®Þa lý ®Çy tiÒm n¨ng lµ n»m gÇn nhiÒu con ®­êng hµng h¶i quèc tÕ, nèi §«ng vµ T©y b¸n cÇu nh­ng ViÖt Nam vÉn ch­a tËn dông ®­îc nh÷ng thuËn lîi cña m×nh ®Ó trë thµnh trung t©m trung chuyÓn cña khu vùc. Ng­îc l¹i, do ch­a cã ®Çu t­ ®óng møc vµo c¬ së h¹ tÇng nh­ khai th«ng luång l¹ch hay ®Çu t­ vµo c¸c c¶ng n­íc s©u nªn sè l­ît tµu ra vµo, sè l­îng hµng th«ng qua chØ ®¹t ®­îc nh÷ng con sè khiªm tèn. Nh­ vËy, dÞch vô ®­a ®ãn tµu ra vµo c¶ng cña ViÖt Nam cã t¨ng qua c¸c n¨m nh­ng ch­a ph¶n ¸nh ®óng tiÒm n¨ng cña c¶ng. Theo Côc Hµng h¶i, c«ng suÊt khai th¸c c¶ng hiÖn nay míi chØ ®¹t 50 ¸ 60%. Do h¹n chÕ bëi sè l­ît tµu ra vµo nªn c¸c dÞch vô kh¸c nh­ dÞch vô cung øng, … vÉn ch­a ph¸t triÓn ®óng møc. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng yÕu kÐm truyÒn thèng cña dÞch vô ViÖt Nam còng lµm cho dÞch vô cung øng kÐm ph¸t triÓn. §ã lµ, th¸i ®é phôc vô kh«ng nhiÖt t×nh, chu ®¸o; s¶n phÈm cung cÊp th× ®¬n ®iÖu, nhiÒu khi kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng,… ®«i khi lµ do kh¶ n¨ng giao tiÕp h¹n chÕ còng khiÕn cho c¸c tµu ®· cËp c¶ng ViÖt Nam kh«ng sö dông c¸c dÞch vô cung cÊp t¹i c¶ng. 1.2. ¶nh h­ëng ®Õn dÞch vô khai th¸c hµng a) DÞch vô bèc dì hµng ho¸ N¨ng suÊt bèc dì t¹i c¶ng biÓn ViÖt Nam hiÖn nay rÊt thÊp vµ lý do chÝnh còng lµ trang thiÕt bÞ qu¸ cò kü, l¹c hËu vµ thiÕu thèn, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kü thuËt cña bèc dì hµng hiÖn nay. Trang thiÕt bÞ cña c¶ng biÓn nãi chung ®· l¹c hËu, sö dông qu¸ l©u vµ kh«ng ®­îc ®Çu t­ ®æi míi, cho ®Õn nay, mét vµi c¶ng lín nh­ H¶i Phßng, Sµi Gßn, VICT… ®· cã nh÷ng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cho xÕp dì hµng ho¸ nh­ng hÇu hÕt c¸c c¶ng cßn l¹i c¸c thiÕt bÞ xÕp dì ®Òu ®· cò kÜ, l¹c hËu, víi h¬n 15-20 n¨m khai th¸c. C¶ng VICT cã thiÕt bÞ kh¸ nhÊt víi hai dµn cÈu Gantry, nh­ng còng chØ cã 300 m cÇu tµu. Cho ®Õn n¨m 1996, chØ cã c¶ng Sµi Gßn vµ H¶i Phßng cã cÇn cÈu bÕn, nh­ng hÇu hÕt c¸c cÇn cÈu bÕn nµy ®Òu ®· cò, vÝ dô nh­ ë H¶i Phßng, cã 25 cÈu nh­ng 20 cÈu cã ®é dµi khai th¸c h¬n 22 n¨m. C¶ n­íc x©y dùng ®­îc 90 c¶ng c¸c lo¹i víi gÇn 24.000 m cÇu c¶ng, 10 khu chuyÓn t¶i vµ 10 triÖu m2 kho b·i nh­ng chØ cã 6 thiÕt bÞ chuyªn dïng cÈu container ®¹t møc ®é kh¸ víi gi¸ trÞ ®Çu t­ kho¶ng 4,5-6,5 triÖu USD/chiÕc. Trong khi ®ã, mét c¶ng cña Singapore cã ®Õn 100 cÈu trÞ gi¸ 8,5-11 triÖu USD/chiÕc. Theo thèng kª cña Bé Giao th«ng vËn t¶i tÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 2001 sè l­îng thiÕt bÞ thuéc qu¶n lÝ Bé lµ 150 cÇn cÈu c¸c lo¹i, 180 xe n©ng hµng, 12 m¸y xóc vµ 88 m¸y ngo¹m hµng. B¶ng 2: Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i do Bé giao th«ng vËn t¶i qu¶n lÝ STT Tªn ph­¬ng tiÖn Sè liÖu 1 CÇu tµu (c/m) Wharf (piece/m) 52/19331 2 DiÖn tÝch kho b·i (ngh×n m2) Storage area (thous. m2) 1007,2 3 CÇn cÈu c¸c lo¹i (c) Variety of crane (piece) 150 4 M¸y xóc c¸c lo¹i (c) Variety of excavator 12 5 M¸y ngo¹m hµng (c) Taking freight machine (piece) 88 6 Xe n©ng hµng (c) Lifted freight tructs (piece) 180 (Niªn gi¸m thèng kª -NXB thèng kª 2001 -Trang 386) Do vËy, nh×n chung c«ng t¸c xÕp dì t¹i c¶ng biÓn kh«ng hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt thÊp. N¨ng lùc thiÕt bÞ xÕp dì cña c¶ng biÓn ViÖt Nam ®¹t kho¶ng 3000 tÊn/m cÇu tµu/n¨m, cßn n¨ng lùc cña c¸c n­íc trong khu vùc ®¹t 5000 tÊn/m cÇu tµu/n¨m. Nh­ vËy, n¨ng lùc xÕp dì cña ViÖt Nam chØ b»ng 60% so víi khu vùc. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y, c¸c c¶ng cña Tæng c«ng ty ®· nhanh chãng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ bèc xÕp hiÖn ®¹i nh­: c¶ng H¶i Phßng trong n¨m 2000 ®· ®Çu t­ thªm hai cÇn cÈu Sokol søc n©ng 32 tÊn/chiÕc ®Ó bèc xÕp hµng nÆng, ®ång thêi trong n¨m 2001 sÏ ®­a thªm hai cÈu giµn Gantry vµ 4 cÈu b·i RTG ®Ó lµm hµng container t¹i Chïa VÏ. C¶ng H¶i Phßng cßn ®Çu t­ mét sè thiÕt bÞ vËn t¶i bé vµ ®Çu kÐo ®Ó lµm hµng container. C¶ng BÕn NghÐ còng míi ®­îc ®Çu t­ 2 cÇn cÈu, søc n©ng 100 tÊn/chiÕc, xe n©ng chuyªn dïng cã søc n©ng 40 tÊn. HiÖn nay, c¶ng BÕn NghÐ lµ c¶ng container hiÖn ®¹i bËc nhÊt ë ViÖt Nam. N¨m 2001, l­îng hµng container th«ng qua c¶ng BÕn NghÐ lµ 320.000 TEU. Theo tæng kÕt cña ALMEC (1997) nh÷ng yÕu tè sau vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ m¸y mãc thiÕt bÞ c¶ng biÓn khiÕn cho n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña xÕp dì hµng ho¸ thÊp: C¸c thiÕt bÞ cã thÓ bÞ háng bÊt k× lóc nµo vµ c«ng viÖc söa ch÷a kÐo dµi. Lý do nµy còng thËt sù dÔ hiÓu v× thiÕt bÞ t¹i c¶ng ViÖt Nam cã thêi gian khai th¸c ®· qu¸ l©u, thêi gian vËn hµnh lín, trong khi ®ã kh«ng cã vèn ®Çu t­ söa ch÷a, b¶o d­ìng. Cho ®Õn nay, ®Çu t­ vµo c¶ng biÓn vÉn do Nhµ n­íc tiÕn hµnh. Nh­ng nghÞch lÝ ë chç, sau khi ®Çu t­ vµo c¸c c¶ng biÓn, Nhµ n­íc giao cho c¸c doanh nghiÖp dÞch vô khai th¸c vµ sö dông nªn Nhµ n­íc kh«ng thu håi ®­îc vèn ®Ó t¸i ®Çu t­. NhiÒu thiÕt bÞ kh«ng ®­îc söa ch÷a cÈn thËn vÉn tiÕp tôc sö dông. Thùc tÕ nµy còng do nguyªn nh©n ®· nªu trªn. Trong khi kh«ng cã vèn ®Ó t¸i ®Çu t­, t×nh tr¹ng thiÕu thiÕt bÞ vÉn diÔn ra nªn thiÕt bÞ háng ch­a ®­îc duy tu b¶o d­ìng ®· ph¶i ®em vµo sö dông. Mét lÝ do n÷a khiÕn n¨ng suÊt bèc dì hµng ho¸ thÊp lµ thiÕu nhiÒu c¸c thiÕt bÞ phï hîp víi c«ng viÖc bèc dì t¹i c¶ng. ThiÕu thèn trang thiÕt bÞ lµ t×nh tr¹ng chung cña c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam. C¸c cÇn cÈu vµ xe n©ng hµng cã c«ng suÊt thÊp, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c container träng l­îng lín. HiÖn nay c¸c tµu n­íc ngoµi cËp c¶ng Viªt Nam th­êng sö dông cÇn cÈu cña tµu nhiÒu h¬n lµ cña c¶ng ®Ó lo¹i trõ viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ cña c¶ng kh«ng phï hîp. Bªn c¹nh ®ã c¸c thiÕt bÞ kh¸c cho c«ng t¸c xÕp dì còng trong t×nh tr¹ng thiÕu. Cßn c¸c lo¹i d©y thõng, ch·o, neo ®Òu trong t×nh tr¹ng cò kÜ. C¸c go, mãc, d©y ch»ng cho cao b¶n, bao kiÖn lín th× thiÕu trÇm träng. (Theo Thµnh tùu vµ thö th¸ch cña ngµnh GTVT, WB, th¸ng 4/1999, trang 107). b) DÞch vô l­u kho, l­u b·i C¶ng cßn cã mét chøc n¨ng n÷a lµ phôc vô hµng l­u kho l­u b·i, ®ång thêi ®©y còng lµ mét dÞch vô tèt ®Ó c¶ng khai th¸c. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay dÞch vô nµy cña chóng ta vÉn ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶. Hµng s¶n xuÊt xong th­êng ®Ó trong kho cña nhµ m¸y ®Õn khi tµu ®Õn míi chë ra c¶ng hoÆc hµng vÒ, nhiÒu khi ph¶i chë vµo kho néi ®Þa ®Ó chê chñ hµng lÊy. Lý do lµ diÖn tÝch kho b·i cña chóng ta cßn nhá, ®iÒu kiÖn an toµn cña nhµ kho ch­a ®­îc ®¶m b¶o ch­a t¹o ®­îc sù tin t­ëng cho kh¸ch hµng. §¬n cö nh­ c¶ng H¶i Phßng, mét trong nh÷ng c¶ng lín nhÊt cña n­íc ta, diÖn tÝch b·i chØ cã 96.000 m2, diÖn tÝch kho lµ 3.000 m2; c¶ng Tiªn Sa cña §µ N½ng, diÖn tÝch b·i lµ 115.000 m2, diÖn tÝch kho lµ 5.000 m2. Cßn hÇu hÕt c¸c c¶ng kh¸c, toµn bé diÖn tÝch cña c¶ng d­íi 4.000 m2. 2. HÖ thèng chÝnh trÞ ph¸p luËt BÊt kÓ ho¹t ®éng kinh tÕ nµo còng ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn hai yÕu tè quan träng nhÊt lµ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt vµ c¬ së ph¸p lý. Kinh doanh dÞch vô c¶ng còng lµ mét ho¹t ®éng nh­ vËy. ë môc tr­íc chóng ta ®· bµn vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, phÇn nµy xin ®­îc ®Ò cËp c¬ së ph¸p lý. C¬ së ph¸p lý chÝnh lµ hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt do Nhµ n­íc ban hµnh, c¸c C«ng ­íc, HiÖp ®Þnh quèc tÕ mµ n­íc ta tham gia ký kÕt. Bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng chÝnh trÞ còng ¶nh h­ëng ®Õn tÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy, gãp mét phÇn vµo c¬ së ph¸p lý. 2.1. VÒ chÝnh trÞ ChÝnh trÞ vµ ph¸p luËt cña mét quèc gia cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng h¶i nãi chung vµ dÞch vô c¶ng biÓn nãi riªng. NÕu hÖ thèng chÝnh trÞ cña mét quèc gia æn ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ho¹t ®éng ®Çu t­ ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh trong mäi lÜnh vùc. ViÖc më réng s¶n xuÊt vµ ®Çu t­ sÏ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸. H¬n n÷a chÝnh trÞ æn ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c quèc gia kh¸c hay thóc ®Èy xuÊt khÈu. Qu¸ tr×nh nµy dÉn ®Õn nhu cÇu vËn t¶i hµng ho¸ sÏ t¨ng lªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh hµng h¶i vµ dÞch vô c¶ng biÓn ph¸t triÓn. Thö xem xÐt chØ tiªu ph¶n ¸nh mèi t­¬ng quan gi÷a sù ph¸t triÓn cña c¶ng biÓn vµ nÒn kinh tÕ quèc gia: chØ sè vÒ b×nh qu©n hµng qua c¶ng theo ®Çu ng­êi/n¨m; chØ sè khèi l­îng hµng qua c¶ng/thu nhËp tæng s¶n phÈm quèc néi; chØ sè tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng ho¸ qua c¶ng/tæng s¶n phÈm quèc néi; c¸c chØ sè nµy ë ViÖt Nam n¨m 1993 lµ: 0,35 tÊn/ng­êi/n¨m; 1,0 ¸ 1,1 kg/USD vµ 1,07 (tøc lµ GDP t¨ng 1% th× khèi l­îng hµng hãa cña c¶ng 1,07%). H¬n n÷a, chÝnh trÞ æn ®Þnh còng gãp phÇn thu hót ®Çu t­ vµo c¶ng biÓn vµ kÝch thÝch c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi sö dông dÞch vô t¹i c¶ng biÓn. Nh­ vËy, chÝnh trÞ æn ®Þnh gãp phÇn thóc ®Èy th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ vµo nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, trong ®ã cã c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ dÞch vô c¶ng biÓn. ViÖt Nam cã mét lîi thÕ ®ã lµ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ quèc gia cã nÒn chÝnh trÞ vµ m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh nhÊt thÕ giíi. LuËt ph¸p còng cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña dÞch vô hµng h¶i vµ dÞch vô c¶ng biÓn. LuËt ph¸p t¸c ®éng ®Õn c¸c dÞch vô nµy thÓ hiÖn qua HiÕn ph¸p, LuËt Hµng h¶i vµ hµng lo¹t c¸c NghÞ ®Þnh, NghÞ quyÕt h­íng dÉn thi hµnh kh¸c. TÊt c¶ c¸c v¨n b¶n trªn t¹o thµnh hµnh lang ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp hµng h¶i ho¹t ®éng. NÕu hÖ thèng ph¸p luËt trªn thèng nhÊt víi nhau, phï hîp víi th«ng lÖ, tËp qu¸n vµ c«ng ­íc quèc tÕ th× sÏ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp cã c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh trong ph¹m vi quèc gia hay quèc tÕ. Nh×n vµo hÖ thèng chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt ViÖt Nam, mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã nÒn chÝnh trÞ kh¸ æn ®Þnh. Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp tù do vµ thèng nhÊt n­íc nhµ vµo n¨m 1975, th× tõ ®ã ®Õn nay hÇu nh­ kh«ng cã sù kiÖn chÝnh trÞ bÊt æn lín nµo x¶y ra. H¬n n÷a, ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ mét quèc gia ®a §¶ng, ®a s¾c téc, ®a t«n gi¸o nªn kh«ng cã nh÷ng cuéc xung ®ét hay b¹o ®éng x¶y ra. ThËm chÝ ngay c¶ ®×nh c«ng còng kh«ng cã. ChÝnh trÞ æn ®Þnh cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Thùc tÕ cho thÊy sè c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng ®¸ng kÓ c¶ trong lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¶ng biÓn. HiÖn t¹i ViÖt Nam ®· cã c¶ng liªn doanh víi n­íc ngoµi nh­ c¶ng VICT (TP Hå ChÝ Minh). Xem xÐt nguån vèn dµnh cho qui ho¹ch c¶ng biÓn ®Õn 2010 th× nguån vèn xuÊt ph¸t tõ n­íc ngoµi chiÕm phÇn kh¸ quan träng. §iÒu nµy chøng tá ®­êng lèi chÝnh trÞ mµ chóng ta ®· chän ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam. 2.2. VÒ luËt ph¸p Tõ ngµy thµnh lËp ®Õn nay, ngµnh Hµng h¶i ViÖt Nam ®· nhiÒu lÇn thay ®æi tæ chøc, qu¶n lý theo chñ tr­¬ng ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña §¶ng. Côc §­êng biÓn ViÖt Nam sau 13 n¨m ho¹t ®éng ®· ®­îc n©ng cÊp thµnh Tæng côc §­êng biÓn, tiÕp ®ã chuyÓn thµnh Liªn hiÖp Hµng h¶i ViÖt Nam vµ nay lµ Côc Hµng h¶i ViÖt Nam. Tæ chøc thay ®æi, chøc n¨ng c¬ quan còng thay ®æi tõ võa qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, võa thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô thuéc chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh, ®Õn nay chØ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh. Qu¸ tr×nh ®æi míi tæ chøc qu¶n lý ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶. C¬ quan qu¶n lý lu«n phÊn ®Êu v× sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ, æn ®Þnh, bÒn v÷ng vµ ®· t¹o ®­îc nÒ nÕp qu¶n lý phï hîp. C¬ quan qu¶n lý kh«ng chØ lµ n¬i tæ chøc triÓn khai kÞp thêi, nghiªm tóc luËt ph¸p mµ cßn lµ n¬i khëi x­íng mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ ph¸t triÓn hµng h¶i, tËp hîp vµ ®¹i diÖn tiÕng nãi cña Hµng h¶i ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan. T¹o ®­îc hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý chuyªn ngµnh t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ, bao gåm luËt quèc gia vµ c¸c C«ng ­íc quèc tÕ. V¨n b¶n qu¶n lý chuyªn ngµnh cã gi¸ trÞ cao nhÊt ®èi víi hµng h¶i lµ Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam cã hiÖu lùc tõ n¨m 1991. HÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m d­íi LuËt lµ hµng chôc NghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ qu¶n lý h¶i c¶ng, khu vùc hµng h¶i, ®¨ng ký tµu biÓn, thuyÒn viªn, mua b¸n tµu biÓn, vÒ kinh doanh vËn t¶i biÓn, dÞch vô hµng h¶i, vÒ xö lý tµi s¶n ch×m ®¾m ë biÓn, xö lý hµng ho¸ do ng­êi vËn chuyÓn ®­êng biÓn l­u gi÷ t¹i ViÖt Nam, vÒ tæ chøc ho¹t ®éng. KÌm theo ®ã lµ hµng lo¹t th«ng t­ h­íng dÉn cña Bé, liªn Bé vµ c¸c v¨n b¶n tæ chøc thùc hiÖn cña Côc Hµng h¶i ViÖt Nam (®· xuÊt b¶n 4 tuyÓn tËp). ViÖt Nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ (IMO). HiÖp héi H¶i ®¨ng quèc tÕ (IALA). V× thÕ, ngoµi LuËt quèc tÕ vÒ biÓn 1982, ngµnh Hµng h¶i cßn ph¶i triÓn khai thùc hiÖn cô thÓ mét sè C«ng ­íc mµ Nhµ n­íc ®· phª chuÈn nh­ SOLAS 74/78, TONNAGE 69, LOAD LINE 66, COLREG 72, MARPOL 73/78, STCW 78/95 … §ã lµ ch­a kÓ ®Õn c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc kh¸c mµ ViÖt Nam lµ thµnh viªn nh­ IALA, HiÖp héi chñ tµu, C¶ng biÓn, Giao nhËn vËn t¶i cña ASEAN. Víi môc tiªu ®· ®Ò ra lµ: '' … T¹o ®­îc m«i tr­êng ph¸p lý vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng h¶i ®Ó trªn c¬ së ®ã cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ cã ®iÒu kiÖn héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ … ", vµ nh»m x©y dùng ph¸p luËt chuyªn ngµnh, Côc Hµng h¶i ViÖt Nam ®· nghiªn cøu, ®Ò xuÊt vµ x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ: gi¶m thiÓu c¸c thñ tôc hµnh chÝnh t¹i c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam; mua b¸n, ®¨ng ký tµu biÓn vµ thuyÒn viªn; an toµn hµng h¶i, an ninh hµng h¶i, b¶o vÖ m«i tr­êng; qu¶n lý vµ ph¸t triÓn ®éi tµu, c¶ng biÓn, dÞch vô hµng h¶i… nh»m t¹o cho ngµnh hµng h¶i ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, ph¸t huy hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i h×nh dÞch vô vµ tõng b­íc sím hoµ nhËp víi ngµnh hµng h¶i cña khu vùc vµ thÕ giíi. NhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ®­îc ban hµnh hoÆc hoµn thiÖn ®Ó ban hµnh ®ã lµ: - Hoµn thµnh vµ tr×nh ChÝnh phñ cho phÐp thùc hiÖn "§Ò ¸n thÝ ®iÓm c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh t¹i c¸c c¶ng biÓn khu vùc thµnh phè Hå ChÝ Minh" vµ ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. - §ang hoµn chØnh tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh míi vµ söa ®æi, bæ sung mét sè v¨n b¶n nh­: C¬ chÕ qu¶n lý c¬ së h¹ tÇng c¶ng biÓn, Quy chÕ ®¨ng ký tµu biÓn vµ thuyÒn viªn, Quy chÕ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña Thanh tra an toµn hµng h¶i ViÖt Nam, Quy ®Þnh vÒ tµu biÓn n­íc ngoµi vËn chuyÓn hµng ho¸, hµnh kh¸ch gi÷a c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam, Quy chÕ phèi hîp ho¹t ®éng qu¶n lý gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng t¹i c¶ng biÓn ViÖt Nam, Quy ho¹ch chi tiÕt 8 nhãm c¶ng biÓn ViÖt Nam vµ quy ho¹ch chi tiÕt c¸c c¶ng biÓn quan träng, c¸c c¶ng biÓn cöa ngâ … - Tr×nh vµ ®· ®­îc ChÝnh phñ chÊp thuËn cho phÐp tiÕn hµnh thñ tôc ký kÕt, gia nhËp 2 C«ng ­íc cña Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ: C«ng ­íc quèc tÕ vÒ ng¨n ngõa c¸c hµnh ®éng phi ph¸p chèng l¹i an toµn hµng h¶i (SUA - 88) vµ NghÞ ®Þnh th­ vÒ ng¨n ngõa c¸c hµnh ®éng phi ph¸p chèng l¹i an toµn cña c¸c dµn khoan cè ®Þnh ë thÒm lôc ®Þa (SUA PROT - 88). - Hoµn thµnh viÖc nghiªn cøu, lÊy ý kiÕn ®Ó Bé GTVT tr×nh ChÝnh phñ cho phÐp gia nhËp mét sè c«ng ­íc nh­: C«ng ­íc quèc tÕ vÒ tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi tæn thÊt « nhiÔm dÇu (CLC 92), C«ng ­íc vÒ t¹o thuËn lîi cho giao th«ng hµng h¶i quèc tÕ (FAL-65)… - TËp trung x©y dùng c¸c qui chÕ, v¨n b¶n h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn kho¸n biªn chÕ vµ chi qu¶n lý hµnh chÝnh cho c¬ quan hµng h¶i ViÖt Nam, thùc hiÖn chÕ ®é tµi chÝnh víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp cã chi nh¸nh thuéc Côc. Bªn c¹nh ®ã, viÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn ph¸p luËt trong toµn ngµnh ®· ®­îc t¨ng c­êng trªn tÊt c¶ c¸c mÆt vµ ë tÊt c¶ c¸c cÊp tõ Côc ®Õn ®¬n vÞ c¬ së, tõ c¸n bé l·nh ®¹o ®Õn toµn thÓ CBCNV vµ c¸c ®èi t­îng qu¶n lý. §èi víi hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ hµng h¶i, mét mÆt, Côc Hµng H¶i ViÖt Nam ®ang tõng b­íc hoµn thiÖn, mÆt kh¸c b»ng mäi biÖn ph¸p ®Ó tuyªn truyÒn phæ biÕn, tæ chøc thùc hiÖn nh»m tiÕn tíi qu¶n lý b»ng ph¸p luËt. Song song víi viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt hµng h¶i cña ViÖt Nam lµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt quèc tÕ vÒ hµng h¶i, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ­íc quèc tÕ mµ n­íc ta lµ thµnh viªn nh»m thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña quèc gia cã cê, cã c¶ng vµ quèc gia ven biÓn, ®ång thêi t¹o niÒm tin cho c¸c chñ hµng, chñ tµu… n­íc ngoµi khi ®Õn hîp t¸c kinh doanh víi ViÖt Nam. Nh÷ng viÖc lµm nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho dÞch vô hµng h¶i nãi chung vµ dÞch vô c¶ng biÓn nãi riªng ph¸t huy hiÖu qu¶. TÝnh ®Õn n¨m 1998, sè l­îng doanh nghiÖp ho¹t ®éng dÞch vô hµng h¶i ®· lªn tíi 168 doanh nghiÖp, n¨m 2001 con sè nµy ®· lµ 273 doanh nghiÖp víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c nhau. Xem xÐt sè l­îng tµu ra vµo c¶ng mçi n¨m ta cã thÓ thÊy ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cña dÞch vô c¶ng biÓn. B¶ng 3: Sè l­ît tµu ra vµo c¶ng N¨m L­ît tµu ra vµo c¶ng C«ng suÊt khai th¸c b×nh qu©n(%) 1995 18705 50 1996 21583 55 1997 22405 60 1998 22639 65 1999 30543 70 2000 38830 75 2001 41725 80 (Nguån: T¹p chÝ Giao th«ng v©n t¶i - Sè 5/2002) TÊt c¶ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ Hµng h¶i nãi trªn lµ c¬ së ®Ó tæ chøc thùc hiÖn thèng nhÊt c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng tæ chøc c¶ng vô ë n­íc ta. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy, mÆc dï cã nh÷ng b­íc tiÕn bé cña dÞch vô hµng h¶i nh­ng hÖ thèng luËt ph¸p vÉn béc lé nh÷ng ®iÓm bÊt cËp, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc liªn quan ®Õn khai th¸c c¶ng biÓn. VÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña c¶ng vô Theo ®iÒu 5, Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam (30/6/90), C¶ng vô hµng h¶i ®­îc ®Þnh nghÜa lµ c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh vÒ hµng h¶i t¹i c¸c khu vùc hµng h¶i vµ vïng n­íc c¶ng biÓn. Tr­íc ®©y, ho¹t ®éng cña c¶ng vô chñ yÕu c¨n cø theo qui ®Þnh cña Bé luËt vµ mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c nh­: Qui chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng hµng h¶i t¹i c¶ng biÓn vµ c¸c khu vùc hµng h¶i ë ViÖt Nam, ban hµnh theo NghÞ ®Þnh sè 13/CP ngµy 25/2/1994 cña ChÝnh phñ, c¸c quyÕt ®Þnh sè 202/TTg, 204/TTg ngµy 28/12/1992 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, 16 v¨n b¶n qui ®Þnh vÒ vïng n­íc, c¶ng biÓn vµ khu vùc tr¸ch nhiÖm cña c¶ng do Bé GTVT ban hµnh vµ nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan kh¸c. Nh­ng tõ n¨m 1995 ®Õn nay, Nhµ n­íc ®· ban hµnh mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hµng h¶i liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¶ng vô, trong ®ã cã quyÕt ®Þnh sè 639/TTg ngµy 12/8/1997 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ qui ®Þnh vÒ "Tæ chøc, chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña C¶ng vô Hµng h¶i". Ngoµi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt do Nhµ n­íc ban hµnh, ho¹t ®éng cña c¶ng vô ë n­íc ta cßn bÞ ®iÒu chØnh bëi 9 ®iÒu ­íc quèc tÕ do Liªn hiÖp quèc, Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ th«ng qua vµ 12 HiÖp ®Þnh Hµng h¶i mµ n­íc ta ®· ký kÕt hoÆc c«ng nhËn. TÊt c¶ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hµng h¶i nãi trªn lµ c¬ së ®Ó tæ chøc thùc hiÖn thèng nhÊt hÖ thèng tæ chøc C¶ng vô ë n­íc ta. Thùc tÕ cho thÊy, tuy hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh t¹i c¶ng biÓn vµ c¸c khu vùc hµng h¶i ngµy cµng ®­îc t¨ng c­êng, nh­ng do gi÷a chøc n¨ng víi nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña C¶ng vô ch­a râ rµng hoÆc cã m©u thuÉn, nªn ch­a thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng tæ chøc bé m¸y thËt sù phï hîp vµ hiÖu qu¶. HiÖn nay, qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ c¶ng biÓn ®· ®­îc ®Ò cËp trong Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam. Theo qui ®Þnh nµy, c¶ng biÓn ®­îc chia thµnh 2 khu vùc: vïng n­íc vµ vïng ®Êt c¶ng. Còng theo Bé luËt nµy, c¶ng vô lµ lµ c¬ qu¶n thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh vÒ hµng h¶i, nh­ng nhiÖm vô cña C¶ng vô míi chØ giíi h¹n lµ qu¶n lý ho¹t ®éng Nhµ n­íc trong "vïng n­íc c¶ng vµ c¸c khu vùc hµng h¶i" cßn viÖc qu¶n lý Nhµ ._.c nhiÒu hµng, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn. Víi ®Þa h×nh tr¶i dµi tõ B¾c xuèng Nam vµ chia thµnh 3 vïng cã ®iÒu kiÖn ®Þa lý kinh tÕ râ rµng. Ba cöa ngâ sÏ ®­îc x©y dùng t¹i ba miÒn B¾c Trung Nam lµ c¸c c¶ng H¶i Phßng, §µ N½ng vµ Sµi Gßn. T¹i MiÒn B¾c vµ MiÒn Nam, c¸c c¶ng cöa ngâ hiÖn t¹i lµ H¶i Phßng, Sµi Gßn cã nh­îc ®iÓm chiÒu s©u kh«ng lín vµ khu vùc dµnh cho ph¸t triÓn c¶ng bÞ h¹n chÕ nªn cÇn cã c¶ng n­íc s©u t¹i Qu¶ng Ninh vµ Vòng Tµu-ThÞ V¶i. Sau n¨m 2010, c¸c chøc n¨ng c¶ng cöa ngâ sÏ dÇn ®­îc chuyÓn sang c¸c c¶ng míi nµy. T¹i miÒn Trung, chøc n¨ng c¶ng cöa ngâ sÏ ®­îc tËp trung vµo vÞnh §µ N½ng. §Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ë khu vùc c¶ng nµy, c¶ng Tiªn Sa sÏ ®­îc më réng ®Çu tiªn, sau ®ã c¶ng Liªn ChiÓu sÏ ®­îc x©y dùng. C¸c c¶ng cöa ngâ hç trî trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc, ChÝnh phñ sÏ trùc tiÕp qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng t¸c ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng t¹i c¸c c¶ng cöa ngâ nµy. §Ó cã thÓ ph¸t triÓn c¶ng biÓn n­íc s©u cã hiÖu qu¶, ng­êi sö dông c¶ng cÇn cã ph­¬ng ph¸p khai th¸c c¶ng hiÖn ®¹i vµ kÕt nèi ph­¬ng thøc hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc: Ký kÕt hîp ®ång vÒ sè dÞch vô c¶ng ®èi víi chñ khai th¸c cã n¨ng lùc trªn thÕ giíi, vÝ dô c¸c chñ khai th¸c c¸c bÕn container §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc c¶ng vµ ¸p dông hÖ thèng th«ng tin ®iÖn tö vÒ c¶ng Ph¸t triÓn c¸c ®­êng ra vµo c¶ng ®Ó cã thÓ ch¹y xe víi tèc ®é cao nh­ ®­êng bé vµ ®­êng s¾t kÕt hîp víi c¶ng container néi ®Þa (ICD) víi qui m« hoµn chØnh t¹i c¶ Hµ Néi vµ Tp Hå ChÝ Minh vµ §µ N½ng. c) C¸c c¶ng chuyªn dïng C¸c c¶ng chuyªn dïng cïng víi c¸c tµu chuyªn dông nh­ tµu chë dÇu, tµu chë xi m¨ng, tµu chë than... lµ c¸c c«ng cô hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn vËn chuyÓn khèi l­îng lín víi chi phÝ vËn chuyÓn thÊp. Tuy nhiªn, ngoµi c¸c c¶ng tæng hîp vµ c¸c tµu th«ng th­êng, sè l­îng ng­êi h­ëng lîi tõ c¸c tµu chuyªn dïng kh«ng nhiÒu. Do ®ã, cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c c¶ng nµy, cÇn cã mét chÝnh s¸ch thÝch hîp nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i biÓn chuyªn dông vµ thùc hiÖn an toµn hµng h¶i ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng xung quanh c¸c c¶ng chuyªn dông C¶ng chuyªn dïng Dung QuÊt b­íc ®Çu ®­îc x©y dùng ®Ó phôc vô cho c¸c s¶n phÈm dÇu th« vµ dÇu tinh. Sau n¨m 2010 sÏ tiÕn hµnh më réng thµnh c¶ng tæng hîp t­¬ng xøng víi tèc ®é ph¸t triÓn cña khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt. d) C¸c c¶ng ®Þa ph­¬ng vµ c¶ng cña c¸c Bé ngµnh liªn quan Theo quan ®iÓm quèc gia vµ vïng, viÖc ph¸t triÓn c¸c c¶ng ven biÓn ®Þa ph­¬ng sÏ kh«ng quan träng b»ng viÖc ph¸t triÓn vËn t¶i s¾t vµ bé. C¸c c¶ng ®Þa ph­¬ng sÏ ho¹t ®éng khai th¸c phï hîp víi nhu cÇu vËn t¶i ®Þa ph­¬ng. Côc Hµng h¶i ViÖt Nam chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt an toµn hµng h¶i vµ m«i tr­êng xung quanh c¸c c¶ng ven biÓn ®Þa ph­¬ng. §èi víi c¸c c¶ng ®Þa ph­¬ng, chØ x©y dùng trªn c¬ së c©n nh¾c kÜ l­ìng hiÖu qu¶ ®Çu t­, chøc n¨ng vµ qui m« thÝch hîp víi møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng vµ quan träng lµ x©y dùng c¶ng ph¶i gãp phÇn ph¸t triÓn ®­îc kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng liªn quan ®Õn c¶ng. e) C¶ng trung chuyÓn quèc tÕ ViÖc x©y dùng c¸c c¶ng chuyÓn t¶i container lµ cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi ViÖt Nam mµ cßn ®èi víi c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c ®ang cã ý ®Þnh ph¸t triÓn c¸c c¶ng n­íc s©u ®Ó chia sÎ mét phÇn chøc n¨ng chuyÓn t¶i hiÖn t¹i cña Singapore hoÆc Hongkong. §iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh mét c¶ng trung chuyÓn quèc tÕ lµ: C¬ së h¹ tÇng ph¶i tèt Cã vÞ trÝ gÇn ®­êng hµng h¶i quèc tÕ Cã ®ñ nhu cÇu vËn t¶i container Cã nhiÒu tµu ra vµo, ®­îc tÝch luü vèn cña c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn n­íc ngoµi HiÖn t¹i khu vùc vÞnh V¨n Phong lµ n¬i cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng, lµ c¶ng n­íc s©u tù nhiªn, khu c¶ng réng vµ gÇn ®­êng hµng h¶i quèc tÕ. Tuy nhiªn, viÖc c¬ së h¹ tÇng t¹i ®©y hÇu nh­ kh«ng cã g×, ph¶i ®Çu t­ x©y dùng míi hoµn toµn. Nhu cÇu vËn t¶i container tr­íc m¾t sÏ thu hót hµng ho¸ ®i Ch©u ¢u, Ch©u Phi vµ Ch©u Mü cña c¸c khu vùc MiÒn B¾c, MiÒn Trung vµ MiÒn Nam. Thùc tÕ vÉn cã c¬ héi cã thÓ x©y dùng c¶ng mµ kh«ng cÇn tÝnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña khu vùc xung quanh c¶ng nÕu cã mét h·ng vËn t¶i biÓn lín ®Çu t­ x©y dùng c¶ng chuyÓn t¶i t­ nh©n. ViÖt Nam cÇn cã chÝnh s¸ch míi cho viÖc khai th¸c vµ kinh doanh c¶ng ®Ó cã thÓ tËn dông ®­îc c¬ héi nµy. II. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn dÞch vô c¶ng biÓn t¹i ViÖt Nam 1. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa Nhµ n­íc 1.1. KiÕn nghÞ vÒ qu¶n lý qui ho¹ch vµ qu¶n lý x©y dùng hÖ thèng c¶ng biÓn Quy ho¹ch cÇn ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt lµ mét qui ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh g¾n víi qui ho¹ch cña l·nh thæ toµn quèc. Bé GTVT, Côc Hµng h¶i ViÖt Nam chØ cho phÐp c¶i t¹o ph¸t triÓn më réng c¶ng biÓn theo kh«ng gian qui ho¹ch ®· x¸c ®Þnh. C¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng khi x©y dùng ph¸t triÓn c¶ng cÇn coi ®©y lµ mét h­íng dÉn ®Ó lËp dù ¸n ®Çu t­. C¶i t¹o n©ng cÊp ®Çu t­ chiÒu s©u c¸c c¶ng cò, x©y dùng ph¸t triÓn c¸c c¶ng míi cÇn tu©n theo NghÞ ®Þnh sè 177/CP ngµy 20/10/1994 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ x©y dùng vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p qui kh¸c vÒ ®Çu t­ x©y dùng. Trong ®ã chó träng c¸c b­íc vÒ lËp dù ¸n ®Çu t­. Trong b­íc nµy, cÇn cô thÓ vµ chÝnh x¸c ho¸ mét b­íc n÷a vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña qui ho¹ch qua nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi ®Þa ®iÓm ®Ó lËp b¸o c¸o lµ nh÷ng ®Þa ®iÓm ®· ®­îc x¸c ®Þnh trong qui ho¹ch. Cïng víi thùc hiÖn nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ nghiªn cøu kh¶ thi c¸c chñ ®Çu t­ cÇn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 13/CP ngµy 25/02/1994 cña ChÝnh phñ vÒ "Qui chÕ ho¹t ®éng Hµng h¶i t¹i c¶ng biÓn vµ c¸c khu vùc Hµng h¶i ë ViÖt Nam". Trong ®ã cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc më ®ãng cöa vµ luång giµnh cho tµu biÓn. Tr­íc khi lËp dù ¸n ®Çu t­ c¶ng biÓn chñ ®Çu t­ c«ng tr×nh cÇn tr×nh Côc Hµng h¶i ViÖt Nam ®Ò ¸n më c¶ng biÓn, nÕu ®­îc Côc Hµng h¶i ViÖt Nam chÊp thuËn chñ ®Çu t­ míi tiÕn hµnh c¸c b­íc lËp dù ¸n ®Çu t­ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. 1.2. KiÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý tæ chøc C¶ng biÓn lµ lo¹i c«ng tr×nh h¹ tÇng ®­îc ®Çu t­ kh«ng chØ phôc vô cho tù th©n cho khai th¸c hµng ho¸ qua c¶ng mµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña nã nh­ ®· nªu ë trªn cßn v­ît ra ngoµi ph¹m vi c¶ng biÓn. C¶ng biÓn lµ lo¹i c«ng tr×nh h¹ tÇng sinh lîi cô thÓ trong sinh lîi chung cña c«ng t¸c xÕp dì hµng ho¸. HiÖn nay ë n­íc ta hÇu hÕt c¸c c¶ng biÓn ®Òu thuéc quyÒn sö dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp c¶ng. §©y lµ nh÷ng c«ng tr×nh c¬ b¶n hµng ®Çu phôc vô cho kinh doanh khai th¸c hµng ho¸ th«ng qua c¶ng biÓn. Hµng n¨m c¸c doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm duy tu, söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh vµ nép khÊu hao c¬ b¶n cho Nhµ n­íc. §æi míi qu¶n lý trong lÜnh vùc nµy còng cÇn ph©n ®Þnh gi÷a qu¶n lý Nhµ n­íc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t×m ra ®­îc néi dung qu¶n lý khai th¸c c¶ng biÓn cho phï hîp víi c¬ chÕ míi. HiÖn t¹i chóng ta ®ang cã hai h×nh thøc qu¶n lý c«ng tr×nh h¹ tÇng: Lo¹i Nhµ n­íc qu¶n lý th«ng qua c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp mµ phÇn lín nh÷ng c«ng tr×nh h¹ tÇng nµy kh«ng tÝnh ®­îc sinh lîi nh­ tr­êng häc, bÖnh viÖn, cÇu ®­êng, ®ª ®iÒu… Lo¹i thø hai lµ Nhµ n­íc kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý mµ giao cho c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¶ng biÓn. Chóng ta cÇn ph©n tÝch nh÷ng ­u ®iÓm, nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc thø hai ®Ó cã nh÷ng ®Ò xuÊt qu¶n lý tèt h¬n. VÒ ­u ®iÓm: C«ng tr×nh c¶ng biÓn lµ ®Çu mèi giao th«ng gåm nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó phôc vô bèc xÕp hµng ho¸. Trong t¸c nghiÖp, xÝ nghiÖp c¶ng cã toµn quyÒn chñ ®éng khai th¸c mét c¸ch cã lîi nhÊt cho doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ khi l­îng hµng nhiÒu ®a d¹ng vµ ®a d¹ng chñng lo¹i tµu. C¶ng ngoµi vai trß lµ doanh nghiÖp cßn tham gia vµo viÖc ®iÒu phèi ®Çu mèi giao th«ng ®Ó gi¶i phãng nhanh hµng ho¸, gióp cho c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i tham gia ho¹t ®éng ë c¶ng an toµn vµ thuËn lîi. C¶ng còng tham gia vµ c«ng viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc phèi hîp cïng c¶ng vô, c«ng an biªn phßng thuÕ quan ®Ó thùc thi ph¸p luËt t¹i ®Þa bµn c¶ng. C«ng t¸c duy tr× n¨ng lùc söa ch÷a n©ng cÊp vµ ngay c¶ chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¶ng còng ®­îc doanh nghiÖp c¶ng quan t©m ®óng møc. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay duy tr× n¨ng lùc ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¶ng lµ mét yÕu tè thu hót tµu ®Õn c¶ng. C¶ng ph¶i tæ chøc mét lùc l­îng ®Ó thùc hiÖn viÖc b¶o tr× mét hÖ thèng c«ng tr×nh ®a d¹ng phøc t¹p (®Æc biÖt lµ nh÷ng c¶ng lín). Gi÷a khai th¸c vµ b¶o tr× cã sù t­¬ng hç qua l¹i trong mäi ho¹t ®éng. Víi c¬ chÕ kinh doanh lùc l­îng b¶o tr× nµy còng sÏ linh ho¹t h¬n, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n so víi viÖc thùc hiÖn b¶o tr× cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp (nÕu hä qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng c¶ng). Tuy nhiªn nh÷ng ­u ®iÓm nµy chØ lµ lý thuyÕt. Thùc tÕ, khi khai th¸c c¶ng, doanh nghiÖp c¶ng trªn lîi Ých côc bé, th­êng sö dông qu¸ c«ng suÊt, qu¸ t¶i trong sö dông, l·ng phÝ ®Êt ®ai c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng dÉn ®Õn lµm gi¶m tuæi thä c«ng tr×nh. C¶ng trong chõng mùc nµo ®ã khi kh«ng ®ñ vèn söa ch÷a th× th­êng chØ tËp trung söa ch÷a nh÷ng h¹ng môc c«ng tr×nh cã lîi cho khai th¸c. VÒ mÆt kinh doanh: c¸c phÝ thu ë c¶ng do c«ng tr×nh mang l¹i, c¸c kho¶n khÊu hao c¬ b¶n, khÊu hao söa ch÷a lín s÷a ch÷a th­êng xuyªn cña h¹ tÇng c«ng tr×nh ®Òu hoµ ®ång vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña c¶ng, do vËy sÏ kh«ng cã ho¹ch ®Þnh râ ®Ó gióp cho duy tr× n¨ng lùc vµ t¸i ®Çu t­ ®­îc tèt. Nhµ n­íc lµ ng­êi ®i vay nî n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ nh­ng l¹i kh«ng thu håi ®­îc vèn. Mét vÊn ®Ò quan träng lµ qu¶n lý c¶ng theo luËt ph¸p t¹i c¶ng: Do c¬ chÕ hiÖn nay c¶ng võa lµm s¶n xuÊt kinh doanh võa tham gia qu¶n lý Nhµ n­íc nh­ng kinh doanh vÉn lµ nhiÖm vô chÝnh, do vËy viÖc phèi hîp ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò hiÖn ®¸ng quan t©m nh­ ®ãng më c¶ng, qu¶n lý vïng n­íc, b¶o vÖ m«i tr­êng chèng « nhiÔm ch­a ®­îc ®Çy ®ñ. ViÖc khai th¸c tµi nguyªn vïng ®Êt vµ n­íc cña c¶ng hiÖn cßn kh¸ l·ng phÝ. PhÇn lín c¸c c¶ng hiÖn nay ®Òu cã nh÷ng vòng ®Êt, b·i, kho vµ mét sè cÇu bÕn ch­a xö lý hÕt c«ng suÊt, nh­ng quan niÖm ®ã lµ tµi s¶n cña c¶ng nªn kh«ng san sÎ, nh­êng hoÆc tr¶ l¹i cho Nhµ n­íc. Mét sè doanh nghiÖp c¶ng còng thùc hiÖn lËp b¸o c¸o c¸c dù ¸n kh¶ thi, ph¸t triÓn tiÕn hµnh ®Çu t­ b»ng vèn cña Nhµ n­íc, theo chñ quan vµ lîi Ých riªng rÏ mµ ch­a kÓ ®Õn quy ho¹ch, ch­a hiÓu hÕt ph¸t triÓn h¹ tÇng lµ mét chiÕn l­îc cña Nhµ n­íc, dÉn ®Õn ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶ g©y ®Õn l·ng phÝ vèn ®Çu t­. Tõ nh÷ng ­u khuyÕt ®iÓm ®· nªu trªn, ®ång thêi ph©n ®Þnh gi÷a qu¶n lý Nhµ n­íc vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh t¹i c¶ng cña chóng ta cÇn chän hai h×nh thøc qu¶n lý c¶ng hiÖn nay lµ: TiÕp tôc ®Ó c¸c doanh nghiÖp c¶ng qu¶n lý c¶ng, hoÆc giao l¹i viÖc qu¶n lý c¶ng nh­ lµ c«ng tr×nh h¹ tÇng cña Nhµ n­íc mµ ®¹i diÖn lµ c¶ng vô thùc hiÖn. Khi ®ã c¶ng vô sÏ tiÕn hµnh cho thuª cÇu bÕn, kho b·i ®ång bé. C¸c doanh nghiÖp c¶ng sÏ trë thµnh nh÷ng doanh nghiÖp bèc xÕp vËn t¶i. Do ®ã xin ®­îc ®Ò xuÊt nh­ sau: VÒ mÆt chiÕn l­îc: Giao cho c¶ng vô lµ c¬ quan Nhµ n­íc b­íc ®Çu thùc hiÖn qu¶n lý quy ho¹ch ph¸t triÓn c¶ng trªn tæng thÓ lîi Ých quèc gia t¹i mét khu vùc hµng h¶i. Cã thÓ c¶ng vô sÏ thùc hiÖn qu¶n lý ®Çu t­ míi c¶ng biÓn quèc gia tæng hîp t¹i khu vùc. Trong c¬ chÕ hiÖn nay, viÖc thuª t­ vÊn ®Ó gióp cho c¸c mÆt ®Çu t­ lµ kh¸ thuËn lîi, cÇn thµnh lËp c¸c chñ nhiÖm qu¶n lý lËp dù ¸n gióp viÖc cho c¶ng vô. HoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc trªn ®­îc giao cho Côc Hµng h¶i ViÖt Nam qu¶n lý trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Nh÷ng c¶ng chuyªn dïng trong thµnh phÇn c«ng tr×nh cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt c¸c xÝ nghiÖp c«ng ty ë d¹ng xÝ nghiÖp quèc doanh hay liªn doanh th× do c¬ së ®ã qu¶n lý h¹ tÇng c«ng tr×nh c¶ng. §èi víi c¶ng quèc gia b¸ch ho¸ tæng hîp ®Çu t­ x©y dùng míi kh«ng nªn liªn doanh mµ tèt nhÊt lµ Nhµ n­íc ®Çu t­ hoÆc vay vèn n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­, ®Ó ®¶m b¶o chñ quyÒn quèc gia vµ quyÒn qu¶n lý c«ng tr×nh h¹ tÇng, cßn nÕu cã liªn doanh vèn x©y dùng th× Nhµ n­íc còng cÇn qu¶n lý h¹ tÇng. KhÊu hao, lîi nhuËn ®­îc ph©n phèi theo tû lÖ gãp vèn vµ theo luËt ®Çu t­ cña ViÖt Nam. ViÖc x©y dùng theo vèn BOT giao cho phÝa Nhµ n­íc tham gia qu¶n lý c¶ng. §èi víi nh÷ng lo¹i c«ng tr×nh nªu trªn, cÇn ®­îc h­íng dÉn thùc hiÖn ®Çy ®ñ theo ph¸p luËt ViÖt Nam, lÊy lîi Ých hîp lý cña c¶ hai bªn (phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp) ®Ó thùc hiÖn qu¶n lý. Nh­ng vÒ mÆt an ninh quèc phßng, b¶o vÖ m«i tr­êng cÇn ®Æc biÖt chó träng. §Ó chuyÓn dÇn sang Nhµ n­íc qu¶n lý c¶ng biÓn quèc gia tæng hîp biÕn c¸c doanh nghiÖp c¶ng thµnh doanh nghiÖp bèc xÕp vËn t¶i cÇn cã thÝ ®iÓm tr­íc. CÇn nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh vÒ m« h×nh qu¶n lý c¶ng, c¸c khÝa c¹nh vÒ kinh tÕ x· héi, ®¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ cßn l¹i cña c¶ng, ph©n chia tµi s¶n cho c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, vµ doanh nghiÖp vµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ ph­¬ng ¸n kinh tÕ, x· héi cÇn nghiªn cøu ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Khi ®· lµm thÝ ®iÓm, lóc ®ã míi cã ®¸nh gi¸ vµ tiÕn hµnh b­íc ®i cho toµn bé c¸c c¶ng biÓn mang tÝnh chÊt quèc gia tæng hîp. 1.3. KiÕn nghÞ vÒ c¶i thiÖn t×nh h×nh ®Çu t­. Ph©n ®Þnh c¸c nguån vèn: - Vèn Nhµ n­íc bao gåm vèn ng©n s¸ch, vèn viÖn trî, vèn vay cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ quèc tÕ ®Ó c¶i t¹o vµ x©y dùng míi c¸c c¶ng biÓn chÝnh vµ lín, n¹o vÐt luång l¹ch, mua s¾m c¸c ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ. - ViÖc ®Çu t­ x©y dùng c¸c c¶ng biÓn ®Þa ph­¬ng do ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng trang tr¶i, hoÆc cã thÓ ®­îc ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp mét phÇn. C¸c ®Þa ph­¬ng còng cÇn cã c¸c biÖn ph¸p gäi vèn vay nh­ vay cña n­íc ngoµi, cña c¸c tæ chøc kinh tÕ chÝnh trÞ trong n­íc, hoÆc b»ng tÝn phiÕu cho nh©n d©n ®Ó huy ®éng vèn cña ®Þa ph­¬ng ®Ó x©y dùng c¶ng. - Vèn liªn doanh do c¸c bªn ®ãng gãp ®Ó x©y dùng c¶ng vµ mua s¾m thiÕt bÞ. Tuy nhiªn chóng ta còng cÇn t¨ng tû lÖ gãp vèn trong liªn doanh ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña chóng ta. PhÇn nµy còng cÇn ph¶i cã sù ®Çu t­ cña Nhµ n­íc. Chóng ta phÇn lín gãp vèn vµo liªn doanh lµ quyÒn sö dông ®Êt, do ®ã còng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt cho ®óng ®¾n chÝnh x¸c. - C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®Çu t­ thiÕt bÞ c«ng nghÖ, nhµ x­ëng b»ng vèn tù cã, b»ng vèn vay cña n­íc ngoµi. TÊt nhiªn ®©y còng lµ vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc nh­ng ®iÒu kiÖn huy ®éng nhanh h¬n v× n»m trong nguån c©n ®èi cña doanh nghiÖp. Vay vµ gäi vèn ®Çu t­: - Vèn vay: Ph¸t triÓn h¹ tÇng c¶ng biÓn b»ng vèn vay cña ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh Quèc tÕ, hoÆc cña t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. Nguån vèn tr¶ dùa vµo vèn ng©n s¸ch cÊp tr¶ hµng n¨m vµ mét phÇn qua nguån khÊu hao c«ng tr×nh. V× h¹ tÇng c¶ng biÓn kinh doanh sinh lîi cho nªn phÇn tr¶ nî (c¶ gèc lÉn l·i) cÇn ph¶i giao cho c¸c doanh nghiÖp c¶ng tr¶. Tuy vËy còng cÇn ph¶i xem xÐt lµ th­êng tû lÖ l·i suÊt cña ChÝnh phñ c¸c n­íc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh Quèc tÕ cho chóng ta vay lµ thÊp (cã khi chØ 1% n¨m). Nh­ng khi Nhµ n­íc cho vay l¹i lµ kh¸ cao tíi 5 - 7% n¨m ®Ó ®Ò phßng tr­ît gi¸ b¶o hiÓm vµ lÖ phÝ… Nªn cÇn ph¶i tÝnh to¸n kü cµng ®Ó cã mét l·i suÊt võa ph¶i gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chi tr¶ ®­îc. Khi lËp dù ¸n kh¶ thi vµ h¹ng môc thùc thi cÇn ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp thùc hiÖn cïng víi c¸c tæ chøc cho vay. Bëi chÝnh hä míi hiÓu ®­îc c¸c yªu cÇu ®Çu t­, c¸c yªu cÇu vÒ tµi chÝnh vµ nh­ thÕ dù ¸n míi cã tÝnh kh¶ thi cao trong kinh doanh vµ tµi chÝnh. Còng cÇn thiÕt lµ trong c¸c dù ¸n vay vèn nµy Nhµ n­íc còng ph¶i cã ®Õn 25% vèn ®èi øng trong tæng sè cÇn ph¶i ®Çu t­. - Gäi vèn ®Çu t­: Lµ gäi vèn liªn doanh liªn kÕt, c¶ng biÓn còng lµ mét m«i tr­êng tèt ®Ó chóng ta gäi vèn liªn doanh ph¸t triÓn. §Õn n¨m 2000 tæng vèn liªn doanh lµ 351,3 triÖu USD chiÕm tû träng 33% tæng vèn ®Çu t­. §©y còng lµ nh÷ng dù ¸n kh¶ thi, do vËy chóng ta cÇn t¹o nªn sù hÊp dÉn vµ chuÈn bÞ thËt chu ®¸o c¸c nghiªn cøu kh¶ thi cã ®ñ ®é tin cËy. Nh÷ng ®iÒu hÊp dÉn, ®· ®­îc LuËt §Çu t­ cña Nhµ n­íc c«ng bè vµ ®· ®­îc nhiÒu nhµ doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ lµ râ rµng vµ cã tÝnh khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo ®Êt n­íc ta. Chóng ta còng ®ang thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®Ó gi¶m bít phiÒn hµ, nhanh chãng c¸c thñ tôc t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ tèt. Tuy vËy, chóng ta còng cÇn ph¶i x©y dùng ph¸t triÓn h¹ tÇng nh­ ®­êng x¸, s©n bay, ®iÖn n­íc, b­u chÝnh viÔn th«ng… ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ®Çu t­. CÇn l­u ý c¸c nhµ ®Çu t­ vµo liªn doanh víi chóng ta, ngoµi luËt ®Çu t­ hä ph¶i thùc hiÖn mµ cßn ph¶i thùc hiÖn LuËt Hµng h¶i ViÖt Nam; NghÞ ®Þnh 13/CP ngµy 25/2/1994 cña ChÝnh phñ vÒ "Quy chÕ ho¹t ®éng hµng h¶i t¹i c¶ng biÓn vµ c¸c khu vùc hµng h¶i t¹i ViÖt Nam". Ph©n bæ ®Çu t­: - Ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn ®Õn n¨m 2010 ®· xem xÐt ®Õn c¸c yªu cÇu cÊp b¸ch cña nÒn kinh tÕ, do ®ã cã cã mang tÝnh kh¶ thi vµ nÕu kh«ng thùc hiÖn kÞp thêi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nµy th× sÏ kh«ng gióp cho kinh tÕ ph¸t triÓn, lµm chËm qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c¶ng vµ ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn ë giai ®o¹n ®Õn sau 2010. Tuy vËy, vèn ®Çu t­ ®­îc ph©n bè cho c¸c ngµnh kinh tÕ cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c¶ng biÓn, trong ®ã Bé Giao th«ng VËn t¶i chiÕm mét tû träng lín. ViÖc ®Çu t­ vµo c¸c th­¬ng c¶ng quèc tÕ tæng hîp t¹i c¸c träng ®iÓm kinh tÕ cña ®Êt n­íc, cÇn ®­îc ë h¹ng ­u tiªn nhÊt. Nh÷ng th­¬ng c¶ng nµy cã t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ vïng. C¸c c¶ng chuyªn dïng cña c¸c ngµnh kinh tÕ cña c¸c liªn doanh th­êng lµ mét bé phËn phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ ®ã. Do vËy tÝnh thóc ®Èy t¸c ®éng chung ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi kh«ng nhiÒu. - VÒ nguyªn t¾c viÖc ph©n bæ vèn trong ®iÒu kiÖn vèn cã h¹n cÇn tËp trung cho nh÷ng dù ¸n mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. §ã lµ ph­¬ng ¸n ph©n bæ phï hîp víi chiÕn l­îc ®Çu t­, ph©n bæ xuÊt ph¸t tõ lîi Ých tæng thÓ tøc lµ trªn gãc ®ä toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n lÊy ®ã lµm ®Þnh h­êng cho ®Çu t­ hÖ thèng c¶ng biÓn. - Chóng ta cÇn ph¶i t×m mét ph­¬ng ¸n ph©n bæ vèn cho c¸c ngµnh kinh tÕ cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c¶ng biÓn ®Ó cã ®­îc thu nhËp quèc d©n cao nhÊt trong lÜnh vùc nµy vµ ®¶m b¶o quan hÖ tû lÖ cÇn thiÕt gi÷a c¸c ngµnh. Muèn vËy, trong thêi kú ®Çu t­ tõ 2000 - 2005 cÇn yªu cÇu tÊt c¶ c¸c ngµnh lËp c¸c b¸o c¸o kh¶ thi ®Çu t­ cho hÖ thèng c¶ng biÓn theo quy ho¹ch ®· ®­îc duyÖt. C¬ quan Nhµ n­íc sÏ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ theo c¸c tiªu chÝ ®Ó cã ®Þnh h­êng cho ph©n bæ vèn ®Çu t­. - Tuy nhiªn, nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn vai trß ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc cña hÖ thèng th­¬ng c¶ng tæng hîp do Bé Giao th«ng VËn t¶i vµ Côc Hµng h¶i ViÖt Nam qu¶n lý, qua c¸c sè liÖu ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c¶ng ®ã tõ n¨m 1995 - 2000 cã thÓ kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n lµ so víi hÇu hÕt c¸c c¶ng kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c c¶ng ®Þa ph­¬ng th× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c¶ng nµy lµ kh¸ tèt. Do vËy, trong giai ®o¹n 2000 - 2005 ®Ò nghÞ Nhµ n­íc tËp trung vèn ®Çu t­ cho c¸c c¶ng biÓn ë ba khu vùc B¾c, Trung, Nam theo danh môc ®· nªu víi tæng sè vèn lµ 434,4 triÖu USD, trong ®ã cho h¹ tÇng lµ 268,7 triÖu USD, cho thiÕt bÞ lµ 165,7 triÖu USD, ­u tiªn hµng ®Çu lµ cho c¬ së h¹ tÇng. Vèn cho thiÕt bÞ cÇn t¹o c¬ chÕ cho doanh nghiÖp bá vèn ra hoÆc vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó mua s¾m cho ®ång bé, víi h¹ tÇng ®­îc x©y dùng 165,7 triÖu USD. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn §©y lµ mét yªu cÇu rÊt quan träng, muèn sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ cÇn lµm tèt c¸c kh©u sau: - X©y dùng c¸c dù ¸n kh¶ thi mét c¸ch khoa häc vµ thùc tiÔn. CÇn ph¶i n¾m b¾t ®­îc thÞ tr­êng cã c«ng nghÖ cao nh­ng phï hîp víi ®Çu t­, ®Çu t­ h¹ tÇng ph¶i tiÕt kiÖm nh­ng an toµn. N¾m ®­îc t­¬ng lai cña dù ¸n vµ ph¶i thùc hiÖn dù ¸n chÆt chÏ víi ®Çy ®ñ thñ tôc theo luËt ®Þnh. - Ph¶i cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o so s¸nh lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n vay vèn vµ liªn doanh. Trong c¸c dù ¸n nµy ®Æc biÖt chó ý c¸c b¶n chµo hµng nhËp thiÕt bÞ kü thuËt míi. Do ®ã, cÇn cã c¸c t­ vÊn tin cËy am hiÓu c«ng nghÖ vµ gi¸ c¶ cÇn thiÕt ph¶i cã ®Êu thÇu quèc tÕ, lùa chän c«ng nghÖ tèt vµ gi¸ c¶ hîp lý. - Cã biÖn ph¸p tiÕt kiÖm gi¸ thµnh ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh b»ng c¸ch cã thiÕt kÕ tèt, tin cËy víi c«ng nghÖ thi c«ng cao, vËt liÖu tèt ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng x©y dùng, cã chØ tiªu chÊt l­îng, ®Þnh møc, gi¸ c¶ vµ thÓ lÖ ®Êu thÇu tèt. - CÇn cã néi quy, quy chÕ khi khai th¸c c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ theo ®óng tiªu chuÈn thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c b¶o d­ìng kü thuËt vµ duy tu ®Þnh kú, c¸c cÊp cña c«ng tr×nh thiÕt bÞ ®Ó ®¶m b¶o tuæi thä duy tr× n¨ng lùc c«ng tr×nh, thiÕt bÞ vµ thùc hiÖn t¸i ®Çu t­ nh÷ng tµi s¶n nµy. - CÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p kinh doanh ®Ó tõng thêi kú ®¹t vµ v­ît c¸c chØ tiªu ®· nªu trong dù ¸n. 2. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¶ng biÓn 2.1. N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô Cïng víi nh÷ng nç lùc cña Nhµ n­íc nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña dÞch vô c¶ng biÓn ViÖt Nam th× b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp khai th¸c dÞch vô t¹i c¶ng còng ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô t¹i c¶ng m×nh. §Ó n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, c¸c c¶ng tr­íc hÕt ph¶i nhËn thøc râ víi dÞch vô c¶ng biÓn th× t×nh tr¹ng c¬ së vËt chÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi chÊt l­îng dÞch vô, vµ ®©y còng lµ kh©u yÕu nhÊt cña c¶ng biÓn ViÖt Nam. §èi víi c¸c trang thiÕt bÞ nh­ cÇu tµu, nhµ kho, bÕn b·i, luång l¹ch, trang thiÕt bÞ bèc dì,…c¶ng cÇn cã kÕ ho¹ch khai th¸c hîp lý, khai th¸c kÕt hîp víi b¶o d­ìng duy tr× ®Ó kÐo dµi tuæi thä vµ n©ng cao n¨ng suÊt khai th¸c. Bªn c¹nh ®ã, víi nh÷ng trang thiÕt bÞ nµy, c¶ng ph¶i cã kÕ ho¹ch mua míi, bæ sung cho phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh vËn t¶i biÓn thÕ giíi. §Æc biÖt, trong thêi ®¹i hiÖn ®¹i ho¸, tù ®éng ho¸ hiÖn nay, c¶ng ph¶i chó träng ®Õn ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo ho¹t ®éng khai th¸c dÞch vô cña m×nh. C«ng nghÖ th«ng tin cã mét vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. §­a c¸c øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ®ang lµ xu h­íng cña mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng. §©y lµ mét cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lín, lµm thay ®æi bé mÆt thÕ giíi. NhËn thøc s©u s¾c tÇm quan träng cña cuéc c¸ch m¹ng nµy, ngµy 17/10/2000, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh ChØ thÞ sè 58/CT/TW vÒ ®Èy m¹nh øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. ChØ thÞ nªu râ: C«ng nghÖ th«ng tin lµ mét trong c¸c ®éng lùc quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn cïng víi mét sè ngµnh c«ng nghÖ cao kh¸c ®ang lµm biÕn ®æi s©u s¾c ®êi sèng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña thÕ giíi hiÖn ®¹i. øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ë n­íc ta nh»m gãp phÇn gi¶i phãng søc m¹nh vËt chÊt, trÝ tuÖ vµ tinh thÇn cña toµn d©n téc, thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi, ph¸t triÓn nhanh vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh kinh tÕ, t¨ng c­êng n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp, hç trî cã hiÖu qu¶ cho qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña nh©n d©n, ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng vµ t¹o kh¶ n¨ng ®i t¾t ®ãn ®Çu ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp CNH, H§H. V× vËy, chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ®Çu t­ ®Ó hÖ thèng th«ng tin thèng nhÊt víi c¸c trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®Ó kÞp thêi nèi m¹ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp cña ta víi c¸c c¶ng, c¸c h·ng tµu còng nh­ nh÷ng n¬i giao nhËn hµng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Cïng víi viÖc trang bÞ, chóng ta ph¶i tæ chøc ®µo t¹o c¸c nh©n viªn sö dông thµnh th¹o m¸y tÝnh ®Ó tho¸t mï vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, cã kh¶ n¨ng sö dông Internet. 2.2. X¸c ®Þnh biÓu c­íc hîp lý Mçi n­íc ®Òu cã hÖ thèng c­íc phÝ riªng cña m×nh víi møc ®é phøc t¹p kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh sö dông. Nh­ vËy, vÊn ®Ò chÝnh lµ ph¶i lµm ®¬n gi¶n ho¸ vµ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng hÖ thèng kÕ to¸n cña c¶ng. ESCAP ®· ®i tiªn phong trong lÜnh vùc nµy vµ cã ý t­ëng tiªu chuÈn ho¸ c¶ng phÝ cña c¸c n­íc Ch©u ¸. HÖ thèng c­íc phÝ c¶ng biÓn ViÖt Nam cã nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i ®Ò cËp. Lo¹i trõ c¸c biÓu c­íc phÝ ¸p dông cho xÕp dì container t¹i khu vùc I, II, vµ III, c­íc phÝ t¹i tÊt c¶ c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam ®èi víi vËn chuyÓn hµng quèc tÕ ®Òu nh­ nhau. NÕu nh­ c­íc phÝ lµ c«ng cô ®Ó kÝch thÝch c¹nh tranh, th× mçi c¶ng ph¶i ®­îc tù x¸c ®Þnh biÓu c­íc phÝ cña m×nh phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc thï vÒ tù nhiªn, vËt chÊt, qu¶n lý vµ khai th¸c, ®©y lµ nh÷ng ®iÓm t¹o nªn mét c¬ së chi phÝ kh¸c biÖt. C¸c yªu cÇu ®èi víi biÓu c­íc phÝ: BiÓu c­íc phÝ lµ mét c«ng cô h÷u Ých nh»m ®¶m b¶o viÖc sö dông thiÕt bÞ c«ng tr×nh c¶ng cã hiÖu qu¶ th«ng qua qu¶n lý c¶ng vµ ®éi tµu. BiÓu c­íc phÝ cÇn ph¶i "cè ®Þnh" trªn c¬ së cña "chi phÝ thùc" trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô t­¬ng øng (tøc lµ: HÖ thèng c­íc phÝ ph¶i liªn quan víi chi phÝ), tuy nhiªn ph¶i lu«n l­u ý tÝnh ®Õn nh÷ng chi phÝ mµ tµu biÓn cã thÓ chÞu ®ùng ®­îc. C¶ng kh«ng nªn bao cÊp c¸c dÞch vô cña m×nh, nh­ng mÆt kh¸c c¶ng còng kh«ng thÓ b¾t tµu bÌ ph¶i chÞu nh÷ng chi phÝ do nh÷ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña c¶ng. Cuèi cïng nh÷ng chi phÝ nµy ®Òu ®­îc thÓ hiÖn trong chi phÝ vËn t¶i biÓn. Tuy nhiªn, mét vÊn ®Ò cÇn ®Æt ra khi x©y dùng hÖ thèng c­íc phÝ lµ lµm sao ph¶i thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng c­íc, gióp cho ng­êi sö dông cã kh¶ n¨ng tÝnh chi phÝ liªn quan mét c¸ch dÔ dµng. HÖ thèng c­íc phÝ míi cÇn ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh vÒ møc ®é vµ c¬ cÊu HÖ thèng c­íc phÝ míi cÇn ph¶i linh ho¹t vµ theo kÞp víi nh÷ng thay ®æi cña c«ng nghÖ xÕp dì hµng ho¸. Cñng cè chøc n¨ng cña c¶ng biÓn nh­ lµ mét Terminal Do c¸ch thøc vËn t¶i ®­êng biÓn thay ®æi, sè l­îng c¸c tµu ®a dông t¨ng lªn nh»m ®¸p øng nhu cÇu sö dông tèi ®a kh¶ n¨ng chÊt t¶i cña tµu. §Ó thùc hiÖn nhu cÇu nµy, nhiÒu bÕn c¶ng ®¬n lÎ ®· söa thµnh c¸c Terminal ®a chøc n¨ng ®Ó cã thÓ xÕp dì c¸c lo¹i hµng b¸ch ho¸, container hµng rêi, « t«. Sù t¨ng nhu cÇu vÒ c¸c thiÕt bÞ nµy tû lÖ thuËn víi t¨ng nhu cÇu hµng container còng nh­ tû lÖ nghÞch víi vËn t¶i hµng b¸ch ho¸. Nh­ vËy, nhu cÇu cho c¸c thiÕt bÞ cÇu c¶ng tæng hîp c¶ nhµ kho sÏ gi¶m ®i. V× vËy, ®Õn thêi ®iÓm nµy, viÖc x©y dùng c¸c cÇu c¶ng lo¹i nµy nªn dõng l¹i. §ãng vai trß nh­ mét Terminal, c¶ng sÏ cã thªm c¸c chøc n¨ng kh¸c phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña mét hÖ thèng míi nèi c¶ng víi c¸c trung t©m GTVT trong néi ®Þa, tøc lµ c¶ng sÏ trë thµnh c¸c trung t©m ph©n phèi hËu cÇn. ChÝnh quan ®iÓm nµy sÏ cã kh¶ n¨ng n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c trung t©m nµy trong t­¬ng lai xa. Nh­ vËy, sÏ cã hai vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi viÖc ®Çu t­ c¸c thiÕt bÞ míi ®¸p øng nhu cÇu trong t­¬ng lai. §ã lµ thiÕu vèn vµ t¸c ®éng xÊu cña ®Çu t­ l©u dµi. Tuy nhiªn, c¸c c¶ng chÝnh cÇn ph¶i ®­îc Terminal ho¸ ®Ó cñng cè c¶ thiÕt bÞ vµ c«ng tr×nh c¶ng ®Ó cã thÓ ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu quèc tÕ vµ ®¸p øng ®ñ nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng cña c¶ng. 2.3. §a d¹ng ho¸ dÞch vô §Ó t¨ng søc hÊp dÉn cho c¶ng biÓn ViÖt Nam, mét biÖn ph¸p quan träng lµ ®a d¹ng ho¸ dÞch vô. HiÖn nay, ngoµi nh÷ng dÞch vô chÝnh nh­: ®­a ®ãn tµu ra vµo vµ bèc xÕp hµng ho¸,… cña c¶ng, chóng ta còng cÇn ph¶i chó träng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô bæ trî kh¸c. Ch¼ng h¹n nh­ dÞch vô cung øng. Ngoµi viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, nhiªn liÖu vµ n­íc ngät cho tµu, c¶ng cã thÓ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i l­¬ng thùc, thùc phÈm cho phï hîp víi nhu cÇu, thÞ hiÕu cña tõng quèc gia. DÞch vô cung øng cho sÜ quan, thuû thñ còng lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®Ó khai th¸c. §Æc ®iÓm cña c¸c sÜ quan thñy thñ lµ sau nh÷ng hµnh tr×nh dµi ngµy trªn biÓn, khi cËp c¶ng hä rÊt mong muèn ®­îc gi¶i lao, vui ch¬i, sinh ho¹t trªn bê. Do ®ã chóng ta cã thÓ thµnh lËp c©u l¹c bé thñy thñ t¹i c¶ng c¸c biÓn ®Ó phôc vô cho thuû thñ ®oµn. ThiÕt nghÜ dÞch vô nµy còng mang l¹i mét nguån ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho n­íc nhµ, ®Æc biÖt khi sè l­ît tµu ra vµo c¶ng ngµy cµng t¨ng nh­ hiÖn nay. §a d¹ng ho¸ dÞch vô cßn t¹o ra mét chu tr×nh c«ng nghiÖp khÐp kÝn, ®¸p øng vµ khai th¸c tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ång thêi lµm cho doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng linh ho¹t trªn nhiÒu lÜnh vùc cã thÓ thÝch øng ®­îc ®èi víi nh÷ng t×nh huèng xÊu nhÊt khi bÞ giµnh giËt thÞ phÇn. 2.4. Héi nhËp quèc tÕ Tù do ho¸ hoµn toµn c¸c dÞch vô hµng h¶i lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i. Võa qua, trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n thùc hiÖn hiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô (trong ®ã cã ngµnh dÞch vô c¶ng biÓn), Bé GTVT ®· x©y dùng chÝnh s¸ch hîp t¸c dÞch vô vËn t¶i biÓn trong ASEAN vµ ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ chÊp thuËn. ChÝnh s¸ch nµy cho phÐp doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô hµng h¶i liªn doanh víi n­íc ngoµi (trõ dÞch vô ®¹i lý tµu biÓn vµ m«i giíi hµng h¶i). §©y lµ mét chÝnh s¸ch hîp lý võa b¶o hé mét sè ngµnh dÞch vô hµng h¶i, võa më cöa cho c¸c yÕu tè n­íc ngoµi tham gia. Khi tiÕn hµnh liªn doanh, liªn kÕt víi n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c dÞch vô t¹i c¶ng sÏ tËn dông ®­îc vèn, kü thuËt vµ kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi, nhê ®ã, sÏ n©ng cao ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh cña dÞch vô mµ m×nh cng cÊp. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó héi nhËp s©u h¬n vµo thÞ tr­êng quèc tÕ mét c¸ch chñ ®éng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i cã chiÕn l­îc qu¶ng b¸ m×nh víi kh¸ch hµng quèc tÕ. §Æc biÖt, trong thêi ®¹i hiÖn nay, qu¶ng c¸o trªn Internet lµ mét biÖn ph¸p cùc kú h÷u hiÖu. 2.5. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh hµng h¶i phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè cña ®Çu t­ c«ng nghÖ, c¬ së vËt chÊt nh­ ®· nªu ë trªn. Nh­ng viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt ®ã l¹i lµ yÕu tè con ng­êi. Cã mét nghÞch lý hiÖn nay lµ ng­êi cña chóng ta ®«ng, nh­ng tay nghÒ ch­a cao, cßn thua kÐm c¸c n­íc trong khu vùc. Do vËy, trong nh÷ng n¨m tíi, viÖc ®µo t¹o, thu hót chÊt x¸m lµ rÊt cÇn thiÕt. Ng­êi lµm hµng h¶i võa ph¶i cã tr×nh ®é kiÕn thøc vËn t¶i biÓn, ngo¹i th­¬ng, võa ph¶i cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷. TiÕp xóc víi mét ng­êi Genaral Manager cña Singapore chóng ta nhËn thÊy hä héi tô rÊt nhiÒu ­u ®iÓm: kiÕn thøc hµng h¶i, kiÕn thøc ngo¹i th­¬ng, tµi chÝnh vµ ngo¹i ng÷. HÇu hÕt c¸c chuyªn gia kinh tÕ ®Òu cã nhËn xÐt chung lµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, ®µm ph¸n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cao, hiÓu biÕt vÒ luËt quèc tÕ cßn h¹n chÕ, tµi liÖu vµ c¸c th«ng tin liªn quan cßn thiÕu vµ n¾m b¾t ch­a kÞp thêi. V× vËy, ®Ó cã thÓ c¹nh tranh th¾ng lîi víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô n­íc ngoµi, ngay tõ b©y giê, ngoµi viÖc cñng cè vÒ tæ chøc vµ ®Çu t­ n©ng cÊp s¬ së h¹ tÇng, chóng ta ph¶i t×m c¸ch båi d­ìng, ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô vµ n¨ng lùc chuyªn m«n vÒ c¸c lÜnh vùc dÞch vô hµng h¶i. CÇn cã c¸c trung t©m ®µo t¹o hµng h¶i nh­ cña c¸c n­íc cã truyÒn thèng, giµu kinh nghiÖm. C¸c c¬ së ®µo t¹o cÇn thiÕt ph¶i c¶i tiÕn néi dung ch­¬ng tr×nh cho thËt phï hîp, cËp nhËt c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ míi, n©ng cao tr×nh ®é ®µo t¹o vµ chÊt l­îng ®µo t¹o. Ngoµi viÖc ®µo t¹o, më líp trong n­íc, Nhµ n­íc cÇn tæ chøc vµ khuyÕn khÝch cho nh©n viªn, c¸n bé cña ngµnh ®­îc ®i häc hoÆc thùc tËp ë n­íc ngoµi ®Ó cã thÓ lÜnh héi ®­îc nh÷ng kiÕn thøc cËp nhËt nhÊt cña thÕ giíi. §ång thêi, tranh thñ viÖc ®µo t¹o cña c¸c tæ chøc mµ ta gia nhËp vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó göi c¸n bé ®i ®µo t¹o, t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c tæ chøc cã liªn quan. Còng nªn xem xÐt ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tuyÓn dông, bæ nhiÖm g¾n quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mét sè chøc danh víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Môc Lôc ._.