Giáo trình Lịch sử Đảng - Chương 1: Sự ra đời của đảng cộng sản Việt Nam và cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng

iêu thụ 3  Chủ nghĩa Mác – Lênin đã đem lại cho nhân loại một nhận thức mới về con đường phát triển của mình, mở ra thời đại mới để giải phóng nhân dân lao động thoát khỏi áp bức và có cuộc sống ngày càng tốt đẹp. 4 1. HOÀN CẢNH QUỐC TẾ CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX  Chủ nghĩa Mác – Lênin là nền tảng tư tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam. TUYÊN NGÔN ĐẢNG CỘNG SẢN (1848) 1. HOÀN CẢNH QUỐC TẾ CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX • Cách mạng tháng Mƣời Nga thành công ( 1917): Cuộc cách mạng vô sản thành công đầu tiên trên thế giới mở ra thời đại của các cuộc cách mạng chống chủ nghĩa đế quốc và giải phóng dân tộc V.I Lª nin (1870- 1924) C¸ch m¹ng th¸ng M-êi Nga 1917 5 “Cách mạng tháng Mƣời nhƣ tiếng sét đã đánh thức nhân dân châu Á tỉnh giấc mê hàng ngàn thế kỷ nay” Nguyễn Ái Quốc 1. HOÀN CẢNH QUỐC TẾ CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX • Quốc tế cộng sản đƣợc thành lập (1919):Là tổ chức lãnh đạo phong trào cộng sản quốc tế và truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin Mét sè thµnh viªn cña Quèc tÕ céng s¶n 6 Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI SỰ THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP PHONG TRÀO YÊU NƢỚC THEO KHUYNH HƢỚNG PHONG KIẾN VÀ TƢ SẢN CUỐI 19 ĐẦU 20 PHONG TRÀO YÊU NƢỚC THEO KHUYNH HƢỚNG VÔ SẢN 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC 7 Ph¸p tÊn c«ng ®µ N½ng (31/8/1858) KhÈu sóng thÇn c«ng cña Nhµ NguyÔn 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xã hội Việt Nam dƣới sự thống trị của thực dân Pháp - Năm 1858 thực dân Pháp nổ súng xâm lƣợc nƣớc ta 8 Nhµ NguyÔn ký víi Ph¸p ®iÒu -íc Pat¬nèt 1884 ViÖt Nam trë thµnh thuéc ®Þa cña Ph¸p 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xã hội Việt Nam dƣới sự thống trị của Thực dân Pháp 9 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP Văn hoá xã hội Chính sách kinh tế bảo thủ Chế độ cai trị trực tiếp Nô dịch ngu dân Chính sách của thực dân Pháp Chính trịKinh tế 10 11 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP Hậu quả: Nền kinh tế Việt Nam ngày càng kiệt quệ, lạc hậu, mất cân đối và lệ thuộc vào Pháp Nền văn hóa dân tộc bị chà đạp bằng chính sách ngu dân. Hơn 95% dân số bị mù chữ Nhân dân lao động, trƣớc hết là công nhân và nông dân bị bần cùng hóa Dân tộc Việt Nam hoàn toàn mất độc lập, tự do. 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP • §Þa chñ. – Ph¸p sö dông lµm c«ng cô tay sai, – 2 tÇng líp: §¹i ®Þa chñ (®èi lËp víi c¸ch m¹ng); trung, tiÓu ®Þa chñ (cã kh¶ n¨ng tham gia ®Êu tranh chèng thùc d©n) • N«ng d©n. – §«ng nhÊt (90% DS)  lùc l-îng c¬ b¶n cña CM. 3 tÇng líp (Phó n«ng, trung n«ng, bÇn cè n«ng – ChÞu ba tÇng ¸p bøc  triÖt ®Ó c¸ch m¹ng. – Ch-a tõng ®i theo t- s¶n lµm CM thuÇn khiÕt. – Kh«ng cã hÖ t- t-ëng riªng  ko cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o. Tình hình giai cấp và mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam 12 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP • T- s¶n. – Ra ®êi muén: Sau CTTG thø nhÊt. – Sè l-îng Ýt: – Nhá yÕu vÒ kinh tÕ, b¹c nh-îc vÒ chÝnh trÞ. – 2 tÇng líp: TS m¹i b¶n (®èi lËp víi d©n téc), TS d©n téc (cã tinh thÇn CM) • C«ng nh©n – Ra ®êi tõ tr-íc CTTG I. Lµ s¶n phÈm trùc tiÕp cña chÝnh s¸ch khai th¸c thuéc ®Þa. – §Æc ®iÓm chung: §¹i diÖn cho PTSX míi TiÕn bé Cã ý thøc tæ chøc kû luËt cao Tinh thÇn kiªn quyÕt, triÖt ®Ó CM . 13 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP • TiÓu t- s¶n. – Gåm nhiÒu thµnh phÇn (trÝ thøc, tiÓu th-¬ng, nghÒ tù do, ) – BÞ ®Õ quèc khinh rÎ, bãc lét. – TTS trÝ thøc: häc vÊn cao, nh¹y bÐn, dÔ tiÕp thu c¸i míi • C«ng nh©n: – §Æc ®iÓm riªng: • Chịu 3 tầng áp bức bóc lột: ĐQ, PK, TS • Cã mèi quan hÖ ruét thÞt víi n«ng d©n lµ c¬ së cho viÖc thiÕt lËp khèi liªn minh c«ng n«ng. • Sím cã truyÒn thèng ®oµn kÕt. • Ra ®êi tr-íc g/c TSDT nªn sím chiÕm ®-îc -u thÕ chÝnh trÞ, tinh thÇn so víi giai cÊp t- s¶n. 14 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP Chế độ thuộc địa Phong kiến Địa chủ TTS Nông dân QUAN HỆ GIAI CẤP 15 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC Xà HỘI VIỆT NAM DƢỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP DTVN ĐQXL NDVN ĐCPK Mâu thuẫn cơ bản Mâu thuẫn chủ yếu 16 Phim: Tình cảnh nhân dân thuộc địa ở Đông Dƣơng 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC SỰ CHUYỂN BIẾN CỦA Xà HỘI VIỆT NAM THUỘC ĐỊA 17 2. HOÀN CẢNH TRONG NƢỚC b. PHONG TRÀO YÊU NƢỚC THEO KHUYNH HƢỚNG PHONG KIẾN VÀ TƢ SẢN CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU XX Dân chủ tư sản Đầu thế kỷ XX Sau CTTG I Phan Bội Châu Phan Chu Trinh Phong trào Quốc gia cải lương Phong trào dân chủ công khai Phong trào CM quốc gia tư sản (VNQDĐ) Khuynh hướng phong kiến Cuối thế kỷ XIX Phong trào Cần Vương Khởi nghĩa Yên Thế 18 19 KHUYNH HƢỚNG PHONG KIẾN * Mục đích: Chống ĐQ, giành độc lập, xây dựng VN theo mô hình xã hội phong kiến. Lấy vua làm ngọn cờ tập hợp lƣợng. * Nguyên nhân: Các văn thân sĩ phu yêu nƣớc lãnh đạo chƣa thoát khỏi ý thức hệ phong kiến, các cuộc khởi nghĩa mới chỉ thu hút đƣợc nông dân lại không có sự liên kết giữa các địa phƣơng Phong trào nhanh chóng bị thực dân Pháp đàn áp. 20 KHUYNH HƢỚNG DÂN CHỦ TƢ SẢN • Mục đích: Chống ĐQ, giành độc lập, xây dựng VN theo mô hình TBCN • Nguyên nhân: Các phong trào này chƣa đánh vào ĐQ và PK một cách triệt để, không nhìn thấy lực lƣợng cách mạng to lớn ở trong nƣớc là công nhân và nông dân. Đƣờng lối chính trị không phù hợp với xu thế của thời đại Phong trào đã bị thất bại - Thất bại của con đường cứu nước theo hệ tư tưởng Phong kiến và Tư sản đã dẫn đến cuộc khủng hoảng sâu sắc về đường lối cứu nước ở Việt Nam „‟ Tình hình đen tối như không có đường ra”. Đêm sao đêm tối mò mò Biết đến bao giờ mới sáng cho ! NHẬN XÉT CHUNG KHỦNG HOẢNG 22 NGUYÊN NHÂN Thiếu một cƣơng lĩnh, đƣờng lối đúng đắn để giải quyết những mâu thuẫn cơ bản. Thiếu lực lƣợng: Không tập hợp đƣợc lực lƣợng của toàn dân tộc mà chỉ mang tính bộ phận Thiếu phƣơng pháp đấu tranh thích hợp Thiếu một tổ chức lãnh đạo chặt chẽ... 23 • H-íng ®i: Sang ph-¬ng T©y? – Khoa häc, kü thuËt ph¸t triÓn. – C¸c cuéc c¸ch m¹ng t- s¶n ®iÓn h×nh: Anh, Ph¸p, Mü – N-íc Ph¸p lµ n-íc trùc tiÕp thèng trÞ • C¸ch ®i: Võa lµm, võa häc, võa ho¹t ®éng thùc tiÔn, võa t×m hiÓu, nghiªn cøu, kiÓm nghiÖm lý luËn 2. c. PHONG TRÀO YÊU NƢỚC THEO KHUYNH HƢỚNG VÔ SẢN Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tƣ tƣởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 24 Ngƣời tìm hiểu không phải chỉ qua sách báo mà sang tận nơi để tận mắt nhìn thấy, đến thăm những khu ngƣời da đen ... Đi qua những khu vực mênh mông thuộc dịa của các nƣớc tu bản Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tƣ tƣởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 25 B¶n yªu s¸ch 8 ®iÓm cña NguyÔn ¸i Quèc göi tíi Héi nghÞ VÐc – xay Héi nghÞ VÐc – xay (Ph¸p) cña c¸c n-íc ®ång minh th¾ng trËn 1919 - 1919, NguyÔn ¸i Quèc göi b¶n yªu s¸ch t¸m ®iÓm ®Õn Héi nghÞ VÐc-xai. Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tƣ tƣởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 26 Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tƣ tƣởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam - 7- 1920 Nguyễn Ái Quốc đọc đƣợc bản sơ thảo lần thứ nhất “ Những luận cƣơng về các vấn đề dân tộc và thuộc địa” của Lênin đăng trên báo Nhân Đạo. Sự kiện này đánh dấu mốc quan trọng đối với lịch sử Cách mạng Việt Nam 27 B¶n S¬ th¶o LÇn thø nhÊt NHỮNG LUẬN CƢƠNG VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ THUỘC ĐỊA V.I. Lªnin + Lần đầu tiên Nguyễn Ái Quốc đến với Chủ nghĩa Mác – Lênin + Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy con đƣờng giải phóng cho dân tộc Việt Nam: Theo con đƣờng cách mạng vô sản + Mở đƣờng cho việc giải quyết tình trạng khủng hoảng về đƣờng lối và giai cấp lãnh đạo của Cách mạng Việt Nam Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tƣ tƣởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam - 12-1920 Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội lần thứ XVIII của Đảng Xã hội Pháp. Ngƣời đã bỏ phiếu tán thành Quốc tế III và tán thành sáng lập Đảng cộng sản Pháp NguyÔn ¸i Quèc t¹i ®¹i héi Tua th¸ng 12 năm 1920 28 B×a cuèn B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p (1925)B¸o “Ng-êi cïng khæ” (1922) ChuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc thµnh lËp ®¶ng (1921 – 1929) a. chÝnh trÞ, t- t-ëng - Ng-êi viÕt s¸ch, b¸o: tËp trung lªn ¸n chñ nghÜa thùc d©n Ph¸p, v¹ch trÇn b¶n chÊt x©m l-îc, ph¶n ®éng, bãc lét, ®µn ¸p tµn b¹o cña chóng, thøc tØnh lßng yªu n-íc, ý chÝ ph¶n kh¸ng cña c¸c d©n téc thuéc ®Þa. 29 ChuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc thµnh lËp ®¶ng (1921 – 1929) a. chÝnh trÞ, t- t-ëng - Trong những năm ở Pháp, Liên Xô, Trung Quốc, Ngƣời vừa hoạt động tích cực trong phong trào công nhân và phong trào giải phóng dân tộc, vừa nghiên cứu lý luận, vừa học hỏi kinh nghiệm CM các nƣớc, CM tháng Mƣời Nga, dần hình thành tƣ tƣởng về con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc. Phác thảo đƣờng lối cứu nƣớc ( thể hiện trong Đƣờng kách mệnh 1927) 30 ChuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc thµnh lËp ®¶ng (1921 – 1929) chÝnh trÞ, t- t-ëng - Tích cực tiến hành công tác truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin + Con đƣờng truyền bá Thông qua sách báo ( ít phổ biến vì do Pháp ngăn cấm và trình độ dân trí của nƣớc ta còn thấp) Thông qua con đƣờng truyền miệng trực tiếp ( mở lớp huấn luyện chính trị tại Quảng Châu) + Đối tƣợng truyền bá: Trí thức? 31 ChuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc thµnh lËp ®¶ng (1921 – 1929) tæ chøc - 1921, NguyÔn ¸i Quèc cïng 1 sè nhµ c¸ch m¹ng ë c¸c n-íc thuéc ®Þa Ph¸p lËp ra Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc thuéc ®Þa - 1924, khi ®Õn Qu¶ng Ch©u thành lập Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc ë ¸ D«ng. - 6-1925, NguyÔn ¸i Quèc thµnh lËp Héi ViÖt Nam c¸ch m¹ng thanh niªn 32 Sự phát triển của phong trào Yêu nước theo khuynh hướng vô sản Thời gian Trình. Độ 1924 1927 1929 TỰ PHÁT BƯỚC ĐẦU CÓ TỔ CHỨC, LÃNH ĐẠO TỰ GIÁC Héi ViÖt Nam c¸ch m¹ng thanh niªn §«ng D-¬ng CS§ 6/1929 T©n ViÖt §«ng D-¬ng CSL§ 9/1929 An Nam CSĐ 8/1929 -Héi Phôc ViÖt -Héi H-ng Nam -ViÖt Nam CM ®¶ng -T©m t©m x· -Céng s¶n ®oµn ®«ng D-¬ng CS® An Nam CSĐ ®«ng d-¬ng CSL® Møc ®é ¶nh h-ëng cña c¸c tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam 1929 Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tƣ tƣởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 34 35 - Nhƣ vậy, chỉ trong vòng 4 tháng, ba tổ chức Cộng sản đã nối tiếp nhau ra đời ở nƣớc ta. Điều này chứng tỏ các nhân tố cho sự ra đời của Đảng cộng sản đã thực sự chín muồi và việc thành lập Đảng cộng sản là yêu cầu bức thiết của cách mạng Việt Nam (Đäc gi¸o trình ®· dÉn tõ trang 49-53) Sự ra đời các tổ chức cộng sản ở Việt Nam Toµn c¶nh Héi nghÞ thµnh lËp ®¶ng 2/1930 t¹i Cöu Long (H-¬ng C¶ng, Trung Quèc) II.1. HỘI NGHỊ THÀNH LẬP ĐẢNG 36 PHIM “QUÁ TRÌNH THÀNH LẬP ĐẢNG” QUYẾT ĐỊNH THÀNH LẬP RA ĐẢNG CỘNG SẢN VỆT NAM VẠCH RA KẾ HOẠCH BẦU BCHTW LÂM THỜI DO TRỊNH ĐÌNH CỬU ĐỨNG ĐẦU (ĐẾN THÁNG 8 NĂM 1930). THÔNG QUA CHÍNH CƢƠNG, SÁCH LƢỢC VẮN TẮT, CHƢƠNG TRÌNH TÓM TẮT, ĐIỀU LỆ CỦA ĐẢNG  ĐÓ LÀ CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG TA Chñ ®éng triÖu tËp vµ trùc tiÕp chñ tr× héi nghÞ thµnh lËp ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam 1930. II.1. HỘI NGHỊ THÀNH LẬP ĐẢNG 37 II.2. CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG Những nội dung cơ bản của Cƣơng lĩnh chính trị đầu tiên PHIM VỀ CƢƠNG LĨNH ĐẦU TIÊN 38 CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG • Về chính trị:  Đánh đổ đế quốc Pháp và bọn phong kiến  Làm cho nƣớc VN hoàn toàn độc lập  Lập chính phủ công nông binh, tổ chức quân đội công nông • Về kinh tế:  Thủ tiêu hết các thứ quốc trái của ĐQCN Pháp  Tịch thu ruộng đất chia cho dân cày nghèo  Bỏ sƣu thuế, mở mang công nghiệp và nông nghiệp, thi hành luật ngày làm 8 h • Về văn hóa – xã hội:  Dân chúng đƣợc tự do tổ chức  Nam nữ bình quyền  Phổ thông giáo dục theo công nông hóa NHIỆM VỤ CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG Đảng phải hết sức liên lạc với TTS, trí thức, trung nông và thanh niên tân việt để kéo họ đi vào phe vô sản giai cấp. Còn đối với bọn phú, nông, trung, tiểu địa chủ và tƣ bản an nam mà chƣa rõ mặt phản cách mạng thì phải lợi dụng ít lâu mới làm cho họ đứng trung lập. Bộ phận nào đã ra mặt phản cách mạng thì phải đánh đổ LỰC LƢỢNG CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG LÃNH ĐẠO CÁCH MẠNG SỬ DỤNG BẠO LỰC CÁCH MẠNGPHƢƠNG PHÁP CÁCH MẠNG GIAI CẤP VÔ SẢN LÀ LỰC LƢỢNG CÁCH MẠNG VIỆT NAM QUAN HỆ QUỐC TẾ CÁCH MẠNG VIỆT NAM LÀ BỘ PHẬN CỦA CÁCH MẠNG THẾ GIỚI 42 CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG • Lần đầu tiên Cách mạng Việt Nam có một bản Cƣơng lĩnh Phản ánh được quy luật khách quan của xã hội Việt Nam Đáp ứng được nhu cầu cơ bản và cấp bách của xã hội Việt Nam Phù hợp với xu thế thời đại 3. Ý NGHĨA LỊCH SỬ SỰ RA ĐỜI CỦA ĐCS VIỆT NAM VÀ CƢƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG 43 Ý NGHĨA LỊCH SỬ SỰ RA ĐỜI CỦA ĐCS VIỆT NAM Kh¸i qu¸t vÒ sù ra ®êi cña жng Phong trµo c«ng nh©n Phong trµo yªu n-íc Chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®¶ng céng s¶n viÖt nam 44 45 QUY LUẬT RA ĐỜI CỦA ĐẢNG Quy luật chung Quy luật ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam ĐẢNG CỘNG SẢN CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN PHONG TRÀO CÔNG NHÂN ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VIỆT NAM PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHƢƠNG I 46