Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần may nông nghiệp

LỜI MỞ ĐẦU Nghị quyết đại hội VI của Đảng và Nhà nước đã đưa đất nước ta chuyển đổi từ nền kinh tế tập chung (quan liêu ,bao cấp) sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của Nhà nước. Do đó, trong những năm qua nền kinh tế nước ta đã có những bước đột phá, phát triển mạnh mẽ trong sự nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước với xu hướng hội nhập cùng nền kinh tế thế giới. Cùng chung với sự đổi mới toàn diện cả đất nước, hệ thống kế toán việt nam có những bước đổi mới tiến bộ đáng kể nhằm phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế đang phát triển. Với tư cách là một công cụ quản lý góp phần đảm bảo hiệu quả kinh doanh, công tác kế toán trở thành mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp, vì kế toán đóng vai trò rất quan trọng và không thể thiếu trong mỗi doanh nghiệp, mỗi đơn vị cũng như toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Trong nền kinh tế thị trường xu thế cạnh tranh là tất yếu. Việc sản xuất cái gì? sản xuất cho ai? Và sản xuất như thế nào? Là những câu hỏi đặt ra luôn đòi hỏi các chủ doanh nghiệp phải tìm ra được lời giải đáp thỏa đáng nhất. Hoạt động có hiệu quả và mang lại lợi nhuận cao là mục tiêu hàng đầu của các doanh nghiệp. Muốn vậy, ngoài việc nắm bắt nhu cầu thị trường, các doanh nghiệp cần phải nâng cao chất lượng sản phẩm và hạ giá thành sản phẩm. Như vậy đứng trên góc độ kế toán để giải quyết vấn đề này thì doanh nghiệp phải tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Thông qua số liệu do bộ phận kế toán chi phí và giá thành cung cấp, các nhà doanh nghiệp nắm được chi phí sản xuất và giá thành thực tế của từng loại sản phẩm, lao vụ, dịch vụ, từ đó cã quyết định đúng đắn, hợp lý trong việc xác định giá bán sản phẩm . Nhận thức được vai trò quan trọng và ý nghĩa thiết thực đó, qua quá trình tìm hiểu về mặt lý luận mà trong thời gian thực tập tại Công ty cổ phần may Nông nghiệp, cũng như được sự quan tâm giúp đỡ của cán bộ , nhân viên công ty cùng với sự hướng dẫn của Ths - Bïi ThÞ Thu H­¬ng em đã chọn đề tài: “KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY NÔNG NGHIỆP” Nội dung báo cáo của em ngoài phần mở đầu và kết luận , gồm ba phần chính: Chương I: Lý luận chung về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở các doanh nghiệp. Chương II: Thực trạng công tác tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại C«ng ty cổ phần May N«ng nghiệp. Chương III: Một số nhận xét và đóng góp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cæ phần May Nông nghiệp. Do trình độ lý luận và thời gian tiếp cận còn hạn chế nên báo cáo của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em mong được tiếp thu thêm nhiều ý kiến đóng góp để báo cáo của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viªn thùc hiÖn Đặng Mạnh Cường CHƯƠNG I LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM Ở CÁC DOANH NGHIỆP I/ SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN PHẢI HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM MỘT CÁCH ĐẦY ĐỦ VÀ CHÍNH XÁC: 1. Ý nghĩa của công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: Trong nền kinh tế thị trường, quy luật cạnh tranh luôn diễn ra gắt gắt và quyết liệt, đặc biệt là khi đất nước đang ở giai đoạn mở cửa nền kinh tế. Bởi vậy một doanh nghiệp, một đơn vị sản xuất muốn đứng vững và phát triển trên thị trường đòi hỏi sản phẩm mà họ sản xuất ra phải đạt hai yêu cầu là chất lượng sản phẩm và giá thành hợp lý. Để làm được điều này thì ban lãnh đạo doanh nghiệp cần phải có thông tin chính xác, đầy đủ, kịp thời về quá trình sản xuất sản phẩm từ khâu đầu vào đến khâu tiêu thụ. Qua quá trình này, ban lãnh đạo đưa ra những biện pháp, chính sách, chiến lược điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và tiết kiệm tối đa chi phí sản xuất. Vì vậy việc công tác tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm có ý nghĩa rất lớn không chỉ đối với doanh nghiệp mà còn có ý nghĩa đối với nhà nước và các tổ chức liên quan. - Với nhà nước : Giúp nhà nước nhìn nhận một cách tổng thể khách quan sự phát triển của nền kinh tế. Từ đó đưa ra những chính sách, đường lối đúng đắn thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. - Với doanh nghiệp: Sẽ cung cấp những thông tin đầy đủ, kịp thời giúp những nhà quản lý nhìn nhận đúng đắn thực trạng sản xuất, từ đó có những chính sách phù hợp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và hạ giá thành sản phẩm … 2. Vai trò của công tác kế toán trong việc tổ chức quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: Với chức năng ghi chép, tính toán và phản ánh một cách chính xác, thường xuyên liên tục các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, sự biến động của vật tư, tiền vốn bằng thước đo giá trị và hiện vật, kế toán đã cung cấp kịp thời những số liệu cần thiết về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, đáp ứng nhu cầu quản lý. Trong quản lý, người ta thường sử dụng công cụ khác nhau nhưng kế toán luôn luôn là một công cụ thiết yếu nhất, có vai trò quan trọng trong quản lý tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. II / CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC TỔ CHỨC TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 1. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất: 1.1.Chi phí sản xuất (C P S X): CPSX là toàn bộ lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp phải chi ra trong quá trình sản xuất trong một kỳ nhất định, biểu hiện bằng tiền. Để hoạt động sản xuất được tiến hành thì doanh nghiệp phải có ba yếu tố cơ bản, đó là : - Tư liệu lao động: nhà xưởng, máy móc, thiết bị và các tài sản cố định khác … - Đối tượng lao động: nguyên vật liệu, nhiên liệu … - Lao động con người. Sự tham gia của các yếu tố sản xuất vào quá trình sản xuất của doanh nghiệp có sự khác nhau và nó hình thành các khoản tương ứng. Các chi phí mà doanh nghiệp chi ra cấu thành nên giá trị sản phẩm, lao vụ , dịch vụ để đáp ứng nhu cầu xã hội gồm ba phần chính được thể hiện qua công thức sau: Giá trị sản phẩm, lao vụ, dịch vụ = C + V + M Trong đó: - C: Là toàn bộ giá trị tư liệu sản xuất đã tiêu hao trong quá trình tạo ra sản phẩm, lao vụ ,dịch vụ, như: tài sản cố định , chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng, năng lượng … Đây là hao phí lao động vật hóa. -V: Là hao phí tiền công, tiền lương phải trả cho người bán tham gia quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm, lao vụ, dịch vụ. Nó được gọi là hao phí lao động sống cần thiết. - M : Là giá trị mới do lao động sống tạo ra trong quá trình tạo ra sản phẩm mà đơn vị phải bỏ ra hai bộ phận chi phí sản xuất là C và V. 1.2.Phân loại chi phí sản xuất: CPSX trong doanh nghiệp gồm nhiều loại chi phí có tính chất kinh tế, nội dung, công việc và mục đích sử dụng không như nhau. Vì vậy, công tác kế toán cần phải tập hợp từng loại CPSX cụ thể để đáp ứng nhu cầu quản lý từng loại CPSX góp phần làm tăng hiệu quả sử dụng CPSX, phấn đấu hạ giá thành sản phẩm. Trong doanh nghiệp sản xuất có nhiều cách phân loại CPSX. Để phục vụ cho công tác quản lý nói chung và công tác quản lý nói riêng, có thể tiến hành phân loại CPSX theo các tiêu thức dưới đây: a) Phân loại CPSX theo nội dung tính chất kinh tế của chi phí: Theo cách phân loại này, căn cứ vào nội dung, tính chất kinh tế của chi phí không phân biệt chúng phát sinh ở đâu, dùng vào mục đích gì để chia thành các yếu tố chi phí, bao gồm các yếu tố sau: - Chi phí nguyên vật liệu ; - Chi phí nhân công ; - Chi phí khấu hao TSCĐ; - Chi phí dịch vụ mua ngoài; - Chi phí khác bằng tiền. b) phân loại chi phí theo mục đích và công dụng của chi phí: Căn cứ vào mục đích công dụng của CPSX để sắp xếp những CPSX có cùng công dụng, mục đích vào một nhóm (khoản mục ). Cách phân loại này còn gọi là CPSX theo khoản mục. Theo cách phân loại này, tất cả các CPSX phát sinh trong kì đều được chia ra thành ba khoản mục: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. - Chi phí nhân công trực tiếp. - Chi phí sản xuất chung. c) Phân loại CPSX theo phương pháp tập hợp CPSX vào các đối tượng chịu chi phí: Theo tiêu thức này, CPSX được chia thành hai loại : - Chi phí trực tiếp: là những chi phí liên quan trực tiếp đến một đối tượng chịu chi phí (một loại sản phẩm, một giai đoạn công nghệ, một phân xưởng sản xuất… ) - Chi phí gián tiếp: là những chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí, do vậy cần tiến hành phân bổ chi phí đó cho các đối tượng bằng phương pháp gián tiếp thông qua các tiêu chuẩn phân bổ hợp lý. d) Phân loại CPSX theo mối quan hệ với khối lượng hoạt động: cách phân loại này xem xét mối quan hệ giữa chi phí với kết quả sản xuất: khối lượng thực hiện hoạt động được, đó là những sản phẩm, công việc lao vụ dịch vụ đã hoàn thành, đã cung cấp thực hiện. Theo cách phân loại này, toàn bộ CPSX được chia thành: - Chi phí khả biến ( biến phí ): là những chi phí có sự thay đổi về lượng tương quan tỷ lệ thuận với sự thay đổi của khối lượng sản phẩm sản xuất trong kì. - Chi phí cố định (định phí ): là những chi phí không đổi về tổng số dù có sự thay đổi về mức độ hoạt động sản xuất hoặc khối lượng sản phẩm, công việc, lao vụ sản xuất trong kì. - Chi phí hỗn hợp: là khoản CPSX mà bản thân nó bao gồm cả biến phí và định phí (ví dụ chi phí điện thoại + fax) e) Phân loại CPSX theo mối quan hệ với quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm: Căn cứ vào mối quan hệ với quy trình công nghệ sản xuất, toàn bộ CPSX được chia thành: - Chi phí cơ bản: là những chi phí có mối quan hệ trực tiếp với quy trình công nghệ, sản xuất chế tạo sản phẩm như: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, khấu hao TSCĐ dùng trực tiếp vào sản xuất, chế tạo sản phẩm. - Chi phí chung : là những chi phí phục vụ và quản lý sản xuất mang tính chất chung toàn phân xưởng, bộ phận sản xuất. 2. Giá thành sản phẩm và phân loại sản phẩm: 2.1. Khái niệm giá thành sản phẩm: Hiện nay các doanh nghiệp thực hiện hạch toán kinh doanh độc lập soa cho đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất đảm bảo nguyên tắc hạch toán lấy thu bù chi để có lợi nhuận. Để làm được như vậy thì phải cần có nhiều biện pháp khác nhau, song hạ giá thành sản phẩm là một biện pháp lâu dài. Tuy nhiên, giá thành sản phẩm vẫn phải phản ánh đầy đủ, chính xác và kịp thời. Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống và lao động vật hóa có liên quan đến khối lượng công tác, sản phẩm, lao vụ đã hoàn thành. Giá thành là một phạm trù kinh tế gắn liền với sản xuất hàng hóa. Nó vừa mang tính chất khách quan, lại vừa mang tính chất chủ quản trong một giới hạn nhất định. Bên cạnh đó, giá thành còn là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh toàn bộ chất lượng sản xuất kinh doanh, quản lý tài sản của doanh nghiệp. Mức hạ giá thành và tỷ lệ hạ giá thành có thể phản ánh sử dụng hợp lý và tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, tình hình trang thiết bị , máy móc sử dụng; sử dụng hợp lý lao động và tăng năng xuất lao động. Tất cả thể hiện trình độ quản lý của doanh nghiệp. Chính vì thế càng hạ thấp được giá thành là mục tiêu chung của bất kỳ doanh nghiệp nào. 2.2.Phân loại giá thành sản phẩm: Giá thành sản phẩm là căn cứ tính toán hiệu quả kinh tế các hoạt động sản xuất trong doanh nghiệp, cho nên để giúp cho việc nghiên cứu và quản lý tốt giá thành sản phẩm, kế toán cần phân biệt các loại giá thành khác nhau: a)Phân loại theo thời gian và cơ sở số liệu tính toán: Theo cách phân loại này, giá thành sản phẩm được chia thành: - Giá thành kế hoạch: là giá thành được tính trên cơ sở CPSX kế hoạch và sản lượng kế hoạch do bộ phận kế toán tính toán trước khi bắt đầu quá trình sản xuất. Giá thành kế hoạch là căn cứ để so sánh, phân tích ,đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành của doanh nghiệp. - Giá thành định mức: Cũng như giá thành kế hoạch, giá thành định mức cũng được xác định trước khi bắt đầu sản xuất sản phẩm. Tuy nhiên định mức được xác định trên cơ sở các định mức về chi phí hiện hành tại từng thời điểm nhất định trong kì kế hoạch (thường là ngày đầu tháng ) nên giá thành kế hoạch luôn thay đổi phù hợp với sự thay đổi của định mức chi phí đạt trong quá trình thực hiện kế hoạch giá thành. - Giá thành thực tế: Là giá thành tính trên cơ sở CPSX thực tế đã phát sinh và tập hợp được trong kì và sản lượng thực tế đã hoàn thành, giá thành thực tế chỉ biết được sau khi kết thúc quá trình sản xuất. Giá thành này là căn cứ để so sánh với giá thành kế hoạch, từ đó phân tích các biện pháp thực hiện để hạ giá thành và làm căn cứ để xác định kết quả. Cách phân loại này có tác dụng trong việc quản lý và giám sát chi phí, xác định nguyên nhân hụt hay vượt định mức chi phí kỳ hạch toán. Từ đó điều đỉnh kế hoạch hoặc định mức chi phí cho phù hợp. b) Phân loại giá thành theo phạm vi phát sinh chi phí: Theo phạm vi chi phí, giá thành chia làm hai loại: - Giá thành sản xuất (còn gọi là giá thành công xưởng): là chỉ tiêu phản ánh tất cả những chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm trong phạm vi phân xưởng sản xuất. - Giá thành tiêu thụ (còn gọi là giá thành toàn bộ hay đầy đủ) : Là chỉ tiêu phản ánh toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Giá thành tiêu thụ được tính theo công thức: Giá thành Giá thành Chi phí quản Chi phí toàn bộ của = sản xuất của + lý doanh + bán sản phẩm sản phẩm nghiệp hàng Cách phân loại này có tác dụng giúp cho nhà quản lý biết được kết quả kinh doanh ( lãi hay lỗ ) cho từng mặt hàng, từng loại dịch vụ mà doanh nghiệp kinh doanh. Tuy nhiên do những hạn chế nhất định khi lựa chọn tiêu thức phân bổ chi phí bán hàng và chi phí quản lý từng mặt hàng, từng loại dịch vụ nên cách phân loại này chỉ mang tính học thuật, nghiên cứu. 3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: Chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là hai mặt của quá trình sản xuất, giữa chúng có quan hệ chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất để tạo ra sản phẩm. Chi phí sản xuất thể hiện mặt hao phí , còn giá thành biểu hiện mặt kết quả của quá trình sản xuất. Về bản chất, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm giống nhau vì đều thể hiện lượng lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí khác mà doanh nghiệp đã chi ra trong quá trình sản xuất. Nhưng giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có sự khác nhau về mặt lượng. Cụ thể: - Chi phí sản xuất chỉ là những chi phí phát sinh trong một kỳ nhất định (tháng, quý, năm), không tính đến chi phí đó có liên quan đến số sản phẩm đã hoàn thành. Giá thành sản phẩm là giới hạn số chi phí sản xuất liên quan đến khối lượng sản phẩm, dịch vụ hoàn thành ( thành phẩm) . - Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ, còn giá thành sản phẩm liên quan đến chi phí sản xuất kỳ trước chuyển sang kỳ này, chi phí phát sinh kỳ này và số chi phí kỳ này chuyển sang kỳ sau. - Chi phí sản xuất không gắn liền với số lượng, chủng loại sản phẩm hoàn thành, trong khi đó giá thành sản phẩm lại quan tâm đến khối lượng, chủng loại sản phẩm hoàn thành. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm được thể hiện qua công thức sau: Giá thành sản phẩm = CPSX sản phẩm dở dang đầu kỳ + CPSX phát sinh trong kỳ - CPSX sản phẩm dở dang cuối kỳ Mặt khác chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là những chỉ tiêu phản ánh chất lượng của hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Tuy nhiên để có thể tính được giá thành sản phẩm thực tế thì phải tiến hành hạch toán chi phí sản xuất một cách đúng đắn, đầy đủ và chính xác. Từ đó có thể phân tích, đánh giá tình hình thực hiện các định mức chi phí và dự toán chi phí, tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm giúp cho doanh nghiệp đưa ra những quyết định, chính sách đúng đắn. 4. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: 4.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất: Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất mà phạm vi giới hạn mà các chi phí sản xuất cần tập hợp theo nó. Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất thực chất là xác định địa điểm phát sinh các chi phí sản xuất cần tập hợp theo nó.Đối tượng chịu chi phí ở doanh nghiệp khác nhau thì việc xác định được căn cứ vào các yếu tố như: - Căn cứ vào tính sản xuất và tính chuyên môn hóa. - Căn cứ vào tính chất sản xuất, loại hình sản xuất,địa điểm sản xuất của doanh nghiệp. - Căn cứ vào chỉ tiêu kế hoạch, đối tượng tính giá thành, yêu cầu về trình độ quản lý của doanh nghiệp. Xác định đúng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là vấn đề then chốt, đảm bảo tổ chức đúng đắn công tác kế toán chi phí sản xuất từ khâu hạch toán ban đầu đến khâu ghi sổ kế toán, phục vụ tốt cho việc tăng cường công tác hạch toán kinh tế, giảm bớt khối lượng công tác kế toán và phục vụ cho công tác tính giá thành sản phẩm được kịp thời đúng đắn. 4.2. Đối tượng tính giá thành: Đối tượng tính giá thành là lượng thành phẩm, công việc, lao vụ, dịch vụ hoàn thành đòi hỏi phải tính tổng giá thành và giá thành đơn vị. Căn cứ vào đặc điểm, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh loại sản phẩm , lao vụ,dịch vụ của doanh nghiệp để xác định đối tượng giá thành cho phù hợp. Ngoài ra cần căn cứ vào quy trình công nghệ của doanh nghiệp. Nếu quy trình giản đơn thì đối tượng tính giá thành là sản phẩm hoàn thành ở cuối quy trình công nghệ. Ngược lại, nếu quy trình công nghệ phức tạp theo kiểu liên tục thì đối tượng tính giá thành có thể là bán thành phẩm ở giai đoạn cuối. Xác định đúng đối tượng tính giá thành phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp giúp kế toán mở sổ sách kế toán, các bảng tính giá thành và tính giá thành cho từng đối tượng quản lý và kiểm tra tình hình kế hoạch giá thành sản phẩm có hiệu quả, đáp ứng nhu cầu quản lý của doanh nghiệp. 4.3. Sự giống và khác nhau giữa đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành: Đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành giống nhau ở bản chất chung: Chúng đều là phạm vi, giới hạn để tập hợp chi phí, theo đó cùng phục vụ cho công tác quản lý, phân tích, kiểm tra chi phí và tính giá thành. Song bên cạnh đó chúng còn có những điểm khác nhau: - Xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là nơi phát sinh chi phí và chịu chi phí. - Xác định đối tượng tính giá thành là việc xác định thành phẩm,bán thành phẩm, công việc ,lao vụ có thể cần thiết và tính giá thành đơn vị. 5. Nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: Để tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, đáp ứng tốt yêu cầu quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành cần thực hiện tốt các nhiệm vụ sau: - Xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm phù hợp với chế độ của nhà nước và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. - Tổ chức vận dụng các tài khoản kế toán phù hợp với phương pháp kế toán hàng tồn kho mà doanh nghiệp đã áp dụng. - Tổ chức tập hợp, phân bổ, kết chuyển hoặc phân bổ chi phí sản xuất theo đúng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất đã xác định, theo các yếu tố chi phí và các khoản mục giá thành. - Lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố, định kỳ tổ chức chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp. - Tổ chức kiểm kê và đánh giá khối lượng sản phẩm dở dang khoa học, hợp lý, xác định giá thành và hạch toán giá thành sản5 phẩm hoàn thành sản xuất trong kỳ một cách đầy đủ và chính xác. III / NỘI DUNG KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT: Để phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành, các chi phí được tập hợp vào tài khản tính giá thành theo ba khoản mục: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. - Chi phí nhân công trực tiếp. - Chi phí sản xuất chung. 1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm giá trị nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu… được xuất dùng trực tiếp cho chế tạo sản phẩm. đối với những vật liệu khi xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí riêng biệt ( phân xưởng, bộ phận sản xuất hoặc sản phẩm, loại sản phẩm, lao vụ… ) thì tập hợp trực tiếp cho đối tượng đó. Trường hợp vật liệu xuất dùng có liên quan trực tiếp đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí, không thể tổ chức hạch toán riêng được thì phải áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp để phân bổ chi phí cho các đối tượng liên quan. Tiêu thức phân bổ đều được sử dụng là phân bổ theo định mức tiêu hao, theo hệ số, theo trọng lượng, số lượng sản phẩm… Công thức phân bổ như sau: Chi phí vật liệu Tổng tiêu thức Tỷ lệ Phân bổ cho = phân bổ của x ( hay hệ số ) từng đối tượng từng đối tượng phân bổ Trong đó: Tỷ lệ (hệ số ) = _ Tổng chi phí vật liệu cần phân bố________ Phân bổ Tổng tiêu thức phân bổ của tất cả các đối tượng Để theo dõi các khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng tài khoản 621 “ Chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp”. Tài khoản này cuối kì không có số dư và được mở chi tiết theo từng đối tượng kế toán chi phí (phân xưởng, bộ phận sản xuất, sản phẩm, nhóm sản phẩm, đơn đặt hàng…). 1.1. Trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên: Kế toán nguyên vật liệu trực tiếp được tiến hành như sau: * Tập hợp giá trị nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm hay thực hiện lao vụ, dịch vụ: - Trong kì kế toán căn cứ vào phiếu xuất kho nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ sử dụng trực tiếp vào sản xuất sản phẩm. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ( KKTX ) TK 151, 152, 331, 111, 112, 411, … TK 621 TK 154 TK 152 TK 632 Vật liệu dùng trực tiếp Chế tạo sản phẩm, tiến hành lao vụ, dịch vụ Kết chuyển chi phí nguyên , vật liệu trực tiếp Vật liệu dùng không hết nhập kho hay chuyển kỳ sau Chi phí NVL trực tiếp vượt mức bình thường 1.2.Trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ: Để phản ánh các chi phí vật liệu đã xuất dùng cho sản xuất sản phẩm, kế toán sử dụng tài khoản 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp” . Các chi phí được phản ánh trên TK 621 không ghi theo từng chứng từ xuất dùng nguyên vật liệu mà được ghi một lần vào cuối kì hạch toán, sau khi tiến hành kiểm kê và xác định được giá trị nguyên vật liệu tồn kho và đang đi đường. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ( KKĐK ) TK 151,152 TK 621 TK 611 T¨ng trong kú Gi¸ trÞ vËt liÖu TK 331,111, 112, 311,411... dïng chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn dÞch vô Gi¸ trÞ nguyªn,vËt liÖu chua dïng cuèi kú Gi¸ trÞ vËt liÖu TK 631 KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp KÕt chuyÓn gi¸ trÞ vËt liÖu ch­a dïng ®Çu kú 2.Kế toán chi phí nhân công trực tiếp: Chi phí nhân công trực tiếp là khoản thù lao lao động phải trả cho người lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm, trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ như tiền lương chính, tiền lương phụ và các khoản phụ cấp có tính chất lương ( phụ cấp khu vực, đắt đỏ, độc hại, phụ cấp làm đêm, thêm giờ … ). Ngoài ra chi phí nhân công trực tiếp còn bao gồm các khoản đóng góp các quỹ Bảo hiểm xã hội , Bảo hiểm Y tế, Kinh phí công đoàn do chủ sử dụng lao động chịu và được tính vào chi phí kinh doanh theo một tỷ lệ nhất định với tiền lương phát sinh của công nhân sản xuất. Để theo dõi chi phí nhân công trực tiếp kế toán sử dụng tài khoản 622 “ Chi phí nhân công trực tiếp” . Tài khoản này cuối kỳ không có số dư và được mở chi tiết theo từng đối tượng kế toán chi phí giống như tài khoản 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp” ở trên. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 622 Cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt TiÒn lu¬ng vµ phô cÊp lu¬ng ph¶i tr¶ TK 334 TK 338 C¸c kho¶n ®ãng gãp theo tû lÖ víi tiÒn lu¬ng cña CNTTSX thùc tÕ ph¸t sinh TK 154 (631) TK 632 Chi phÝ nh©n c«ng TT v­ît møc b×nh th­êng 3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung : Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh ë c¸c ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ®­îc tËp hîp theo tõng ®i¹ ®iÓm ph¸t sinh. NÕu cã nhiÒu ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xu¸t th× ph¶i tËp hîp chi tiÕt cho tõng ph©n x­ëng, bé phËn. NÕu ph©n x­ëng chØ s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm th× chi phÝ s¶n xuÊt chung theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. Cßn nÕu ph©n x­ëng ®ã s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, thùc hiÖn nhiÒu c«ng viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc cã liªn quan. Mức CPSX chung ph©n bố cho từng đối tượng Tæng CPSX chung cña ph©n bè Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi t­îng = x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 334, 338 TK 627 TK 154 TK 152 (611) TK 153 (611) TK 632 TK 214 TK 331 TK 111, 112, 141 TK 142, 242 (1) (7) (8) (2) (3) (4) (5) (6) TK 133 Ghi chó: (1). TËp hîp chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng (2). TËp hîp chi phÝ vËt liÖu (3). TËp hîp chi phÝ dông cô s¶n xuÊt (4). TËp hîp chi phÝ khÊu hao TSC§ (5). TËp hîp chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (6). TËp hîp chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c (7). Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. (8). PhÇn chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn s¶n phÈm ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. 4. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp. 4.1. §èi víi c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn: C¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung cuèi kú ®­îc tËp hîp vµo bªn Nî TK 154 “ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” . Tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt theo tõng nghµnh s¶n xuÊt, tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ hay tõng lo¹i s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm. S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n phÈm (ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn) TK 622 TK 621 C hi phÝ NVL trùc tiÕp TK 154 TK 627 C hi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp C hi phÝ s¶n xuÊt chung d ®k: xxx d ck: xxx TK 157 TK 152,111... TK 155,152 TK 632 C ¸c kho¶n ghi G i¶m chi phÝ s¶n phÈm T æng gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh N hËp kho vËt tu,sp G i¸ b¸n T iªu thô th¼ng 4.2. §èi víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: §Ó phôc vô cho viÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n sö dông TK 631 “ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” . Tµi kho¶n ®­îc h¹ch to¸n theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ ( ph©n x­ëng , bé phËn s¶n xuÊt… ) vµ theo lo¹i, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, lao vô. S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt (theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú) 5. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang: S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ch­a kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn,cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ®Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm ,doanh nghiÖp cÇn ph¶I tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang. Tïy theo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm mµ doanh nghiệp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ë dang sau : 5.1 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh : Néi dung: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ bao gåm chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiếp, cßn c¸c chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn (chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung... ) tÝnh c¶ cho gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng thøc tÝnh nh­ sau : Dck = Ddk + Cvl x Sd (*) Sht + Sd Trong ®ã : Dck vµ D®k : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú hoÆc ®Çu kú. Cvl : Chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp (hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp)ph¸t sinh trong kú. Sht : S¶n l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. Sd : S¶n l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú. + Ph­¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi l­îng c«ng viÖc tÝnh to¸n Ýt. + §é chÝnh x¸c kh«ng cao v× chØ tÝnh cã mét kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, kh«ng tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c. + Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông trong tr­êng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú Ýt vµ kh«ng biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú. 5.2 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l­îng ­íc tÝnh t­¬ng ®­¬ng: Néi dung: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ngoµi chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh hay chi phÝ chÕ biÕn tr­íc th× cßn boa gåm c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh t¹i ph©n x­ëng ph©n bæ cho nã. Chi phÝ kh¸c ph©n bæ cho s¶n phÈm dë dang theo s¶n l­îng ­íc tÝnh t­¬ng ®­¬ng hay chÝnh lµ s¶n phÈm quy ®æi, theo nguyªn t¾c sau: - §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu d©y truyÒn c«ng nghÖ th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc (*). - §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc: Dck = Ddk + C x S¢d Shh + S¢d Trong ®ã: C : §­îc tÝnh theo tõng kho¶n môc chi phÝ t­¬ng øng ph¸t sinh trong kú. S’d : Khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ®· tÝnh ®æi ra khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng theo tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh (%H ). S’ d = Sd x %H §èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã khèi l­îng dë dang ë c¸c kh©u trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt t­¬ng ®èi ®ång ®Òu nhau, cã thÓ coi møc ®é hoµn thµnh chung cña tÊt c¶ s¶n phÈm dë dang lµ 50% ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n mµ vÉn ®¶m b¶o tÝnh hîp lý vµ ®é tin cËy cÇn thiÕt cña th«ng tin. Ph­¬ng ph¸p nµy cßn gäi lµ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo møc ®é hoµn thµnh chung 50%. + KÕt qu¶ tÝnh to¸n cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n v× chóng ®­îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c kho¶n môc chi phÝ. + Khèi l­îng tÝnh to¸n lín, mÊt nhiÒu thêi gian, kiÓm kª s¶n phÈm dë dang ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang, c«ng viÖc nµy qu¸ phøc t¹p vµ mang nÆng tÝnh chñ quan. + Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã chi phÝ s¶n xuÊt víi nh÷ng kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng kh«ng lín trong tæng chi phÝ. MÆt kh¸c, khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú nhiÒu vµ biÕn ®éng lín so víi ®Çu kú. 5.3 Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc: Néi dung : Theo ph­¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª, x¸c ®Þnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt t­¬ng øng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc ë khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ë tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Trong ph­¬ng ph¸p nµy, c¸c kho¶n môc chi phÝ ®­îc tÝnh cho s¶n phÈm dë dang ®­îc tÝnh theo møc ®é hoµn thµnh s¶n phÈm cña s¶n phÈm lµm dë. + ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp ®· x©y dùng hÖ thèng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ._.