Một số công trình kiến trúc cổ - Tài liệu, ebook, giáo trình

Một số công trình kiến trúc cổ Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Thi im: 1238-1527 a im: Granada, Andalúia, Tây Ban Nha Vng quc Granada thuc vng triu Nasrid là thành trì sau cùng ca Al-Andalus, s thng tr ca H i giáo trên bán o Iberia hình thành cnh phía Tây ca th gii H i giáo thi Trung c. Ti p theo trn ánh quy t nh Las Navas de Tolosa (1212), các thành ph quan trng ca Al-Andalus u b tín C c xâm chi m: Cordoba, kinh thành t

119 trang | Chia sẻ: huongnhu95 | Lượt xem: 291 | Lượt tải: 0

Tóm tắt tài liệu Một số công trình kiến trúc cổ, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

rc ây ca vua H i, tht th vào nm 1236 và Seville nm 1248. Ch còn li vng quc Granada bé xíu là t tr khi ngi sáng lp vng triu Nasrid, Muhammad I (1232-72), t xng mình là mt ch hu ca Vua x Castile. Vng quc Granada t n ti n nm 1492, lúc y mi b các nhà vua C c xâm chi m, Ferdinand x Aragon và Isabella x Castile. Trong cùng nm ngi ta phát hin ra châu M, ánh du s chm dt thi k Reconquista ca Tây Ban Nha và thi k xâm hi m Tân th gii bt u. Cung in Alhambra nhìn t hng Nam (nh: cs.cmu.edu) Mt khng nh nn vn hóa Hi giáo Thành tu l n nh t ca các vua Hi v ng triu Nasrid chc chn là cung in Alhambra, nhm mc ích qung bá nn vn hó, s thích và ch n chnh nn vn minh Hi giáo. S khng nh c im này liên kt mt thit v i nhn thc s yu kém ca riêng mình ca Granada và có l vì lý do này, cung in Alhambra b bao trùm mt tâm trng luyn tic quá kh, không thng và thi v. Thc ra, mt trong nhng c im ni bt nht là dùng th trang trí phòng c và không gian, mt s bài th do thi s cung ình ni ti ng sáng tác nh Ibn al-Yayyab, Ibn al-Jatib và Ibn Zamrak. Ch h i t ng quá kh c!ng có th nhìn thy trong k t cu ki n trúc ca cung in. Ngoài s ám ch c bit v o H i, cung in còn mang nhiu hình dng c trng ca ki n trúc Hy Lp, La Mã c i. Vì th cung in Alhambra không ch có th mà còn cha ng ki n thc uyên bác nht nh v Hy-La c in. Lch s thi công Cung in Alhambra xây dng trên nh i nhìn xung thành ph Granada. S t" ni ti ng, nhìn t mt trong nhng mái cng trong cung. 4 rãnh d#n nc cùng vào vòi phun n$m gia, vi 12 con s t" làm gi % (nh: classics.nd.edu) Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Tên cung in ly t al-Qalat al Hamra, có ngh&a là "lâu ài ", vì màu gch và t ly t pháo ài trc kia. Khu phc h'p 'c bao quanh b$ng mt tng bao bo v và cách bit cung in vi thành ph. Nhng khu c nht ca pháo ài có niên i t th k( XI và XII, nhng chính Muhammad I mi là ngi bt u kh i công xây dng mt cung in làm ni ti a im này. Nhiu ngu n t liu lch s" gii thích vào nm 1238, "vua Hi i n cung in gi là Alhambra, kh o sát, ánh d u nn móng lâu ài và giám sát công trình ra sao. Vic thi công các vách t ng hoàn t t trc cui nm. Ông cng khai mt kênh ào dn nc t sông vào". Th k( 13 này, Alhambra là mi quan tâm úng mc, mang c im ca công trình quân s. Vua H i u tiên mun dùng cung in này là Muhammad IV (1303 - 1309), nhng di triu vua H i Yusuf I (1333 - 1354) ni tht ca mt s tháp Alhambra 'c trang trí sinh ng theo s thích ca nhà vua. Thi k này trang trí Torre de Comares (Tháp Co- mares) và Torre de la Cautiva (tháp giam cm), bên trong tháp Giam cm có th tìm thy các bài th ch khc do thi s& Ibn al-Yayyab (1274 - 1349) sáng tác ca ng'i vic làm ca Yusuf I. Cung in Alhambra t thi cc thnh nht di triu vua Muhammad V, cai tr t nm 1354 n 1359 và ln th 2 t 1362 n 1391, triu i ca ông b chia r) do s bt hòa ni b vn là iu thng thy trong lch s" Granada. Chính ông là ngi xây dng Palacio de los Leones (Cung in S t"), bao quanh sân có cùng tên c!ng nh Patio de los Arrayanes (sân Hoa Mua) và nhiu khu vc khác ca Palacio de Comares. Thit k và t chc S liu thc t : Sàn Hoa Mua: 36,6 x 23,4m Sala de Comares: 11,3 x 11,3 m Chiu cao: 18,22m Sân S t": 28,5 x 15,7m Ha ti t trang trí trên tng chm khc trên lp va không xoa láng. (nh: home.cs.utwente.nl) Không còn t liu nào cp trc ti p n quá trình thi công, vì th không th có 'c bt c thông tin nào v ki n trúc s xây dng các cung in trong vng triu Nasrid, th' lành ngh tham gia hay thm chí chi phí xây dng. Cung in Alham- bra là mt công trình nc danh. C!ng không có thông tin chính xác v sinh hot thng nht trong cung in hay ngay c tên gi ban u ca phòng c và i snh. Vì thi u ngu n t liu chi ti t nên vic xác nh niên i ca nhiu b phn khác nhau trong cung in Alhambra ch có th kh*ng nh b$ng cách vn d+ng gi thuy t và xét oán b ngoài. Vic xây dng khu phc h'p cung in ch y u xây b$ng gch, cùng vi bê tông và xi mng. ,á chm s" d+ng tng i ít, á hoa cng s" d+ng hn ch hu nh ch dùng lót ng i và làm ct, m! ct. Trang trí ph khp các vách, trn và sàn nhà ch y u làm b$ng g-, gm s và va trát không xoa láng. Mt minh ha tuyt vi ca công on chm khc g- là trn nhà ca Sala de Comares hay Sala de Embajadores (Phòng S thn). Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Cung in Generalife: Công viên, có rãnh d#n nc gia và vòi phun, tr ng hoa mua, cam chanh, cây bách, hoa h ng và các loài hoa khác (nh: travelaboutinc) Ngói gm a sc lp kín nhiu khong không gian ni ngoi tht, thành phn hình hc ca ngói vi tt c s phn chi u và màu chói. Nhng chc chn c im n tng nh t ca cung in Alhambra là công trình trát v a không xoa láng, trang trí bng các motif thc vt và nh ng câu khc, v a trát không xoa láng c!ng áp dng khi làm tr"n nhà #p mt muqarnas trong Sala de las Dos Hermanas (Phòng 2 ch em) và Sala de los Abencerrajes. Trong khu có tng bao ca cung in Alhambra có 3 phn riêng bit: Alcazaba, n$m trên im cao nht, s" d+ng cho các m+c ích quân s kht khe, Medina và cung in. Có thi lên n 7 cung in, nhng ch có 2 cung in còn li th hin tt nht cung in Alhambra ca vng triu Nasird: Palacio de Comares và Palacio de los Leones. Các sân hình thành mt y u t th t quan trng, nc trong hình dng các b cha và vòi phun c!ng óng vai trò quan trng. Sân trong Palacio de Comares (Patio de los Arrayanes) có hình ch nht, 'c ct ngay b i mt b cha chy dc theo hng Bc Nam. Phc tp và tinh vi hn nhiu là Patio de los Leones, trong cung in có cùng tên. Sân này bao quanh b$ng mt mái cng có tng cng 124 ct hoa cng, tp trung quanh Vòi phun S t" ni ti ng. K t cu hình ch thp 'c nhn mnh b$ng các máng d#n nc chy xuyên qua c!ng nh b trí 4 phòng xung quanh dc theo các tr+c ngang dc. Gn Alhambra, nhng bên ngoài vách tng, là cung in Generalife, ta nh mt bit th ngh mát, do vua H i Muham- mad II (1272 - 1302) xây dng, và ni ti ng vi công viên, phn ánh trung thành các c im in hình nht ca thi t k công viên kiu H i giáo. Lch s sau này (nh: nmhschool) Hu nh sut th k( 15, t triu i ca Muhammad V cho n khi tín C c xâm l'c, cung in Alhambra ph"n Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: l n v$n gi nguyên din mo th k% 14 ca mình, không có s thay i nào áng k. Sau ó t nm 1492 tr i, các nhà cm quyn Tây Ban Nha bt u mt lot phát trin công trình có ý ngh&a chính tr t'ng trng Granada. Hoàng Charles V thm chí còn in du v t ca mình trên vách tng ca cung in Alhambra. Tác ph.m quan trng ca ông chính là cung in ca ông, do ki n trúc s Pedro Machuca (1527) thi t k : công trình theo kiu c in cùng vi trang trí mc thc và b c+c hình hc (mt hình tròn bên trong hình vuông) t'ng trng cho s tng phn có ch ý gia phong cách H i giáo và C c giáo. Charles V không h sng trong cung in, tuy nhiên sau triu i ca ông, không xây thêm công trình khác. Ti p n ch là trùng tu và bo d%ng c!ng nh phá hy. Chính nhng ngi theo trng phái lãng mn, và gii ha s Anh nói riêng, là nhng ngi phát hin ra cung in và làm cho th gii phng tây chú ý trong th k( 19, lý t ng hóa và bi n cung in thành mt ni huyn thoi, thm #m tính ngoi li và thú vui nh+c d+c. Hình nh này 'c phn ánh trong ngh thut ca David Robert và John Frederick Lewis c!ng nh trong các trc tác g'i nh ca Chateaubriand, Théophile Gautier và hn h t là Washington Irving trong tác ph.m "Con quest of Granada" (1829) và "Tales of the Alhambra" (1832). ,óng góp áng k khác trong vic vc dy ngh thut H i giáo là ca Owen Jones trong tác ph.m Plans, Elevations, Sections and Details of the Alhambra (1842 - 1845). T th k( 19, cung in Alhambra tr thành ni thu hút du khách ni ti ng. Nm 1984, c Alhambra l#n Generalife u n$m trong doanh sách Di sn vn hóa th gii ca Unesco. K& quan ca Alhambra không n$m tính cht bt h, v/ hùng v& hay s phong phú, c!ng không phi cung in có bt k s h'p nht phong cách nào, sau khi xây dng, phá hy và xây dng li trong nhng thi k khác nhau. Thay vào ó, nét quy n r! ca Alhambra ch y u là s trang trí phi th'ng và trên ht là nm trong s quân bình và hiu bit sáng sut mà thiên nhiên và kin trúc cùng mang n. Khp ni trong cung in, nc và thc vt u óng vai trò hài hòa và tích cc. Thi im xây dng: 1753 - 1762 a im: St. Petersburg, Nga Cung in Mùa (ông St Petersburg là mt trong nh ng công trình mang tính ch t b c ngot trong lch s. (a im ca nh ng bin c ánh d u t)ng th'i k& lch s t) th k% 18 n cui th k% 20, và hin nay là Bo tàng di sn quc gia Hermitage, tuyt nhiên không h làm gim t"m quan tr*ng ca cung in. Trang trí Baroque phong phú trên mt tin phía Tây, vi các motif trang trí. Các cung in Mùa ,ông u tiên 'c xây dng trong triu i Peter ,i : Cung in th nht do ki n trúc s Georg Mattarnovi trong nm 1711, th 2 trong nm 1716-1719. Trong thi gian N hoàng Anna Loannovna tr vì, nm 1732 kh i công cung in Mùa ,ông vi quy mô ln hn, do Bartolomeo Francesco Rastrelli thi t k , nhng cung in này cui cùng c!ng không thích h'p vi ý nh ca hoàng gia. Bàn bc xây dng mt cung in mi th 4 dành cho N hoàng Elizabeth bt u vào u thp niên 1750, nm 1753 Ras- trelli trình phiên bn d án sa i sau cùng ca ông. D án rt phc tp do nhu cu phi k t h'p cu trúc hin có (Cung in Mùa ,ông th 3 ông thi t k lúc trc) vào thi t k mt công trình có quy mô ln hn, c v kích thc l#n phí tn. Lúc ang ti n hành thi công trong nm 1754, Rastrelli k t lun cung in mi bao g m không ch là s m rng, mà Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: còn xây dng trên nn móng ca cung in c! vì th cn phi san b$ng cu trúc trc. Rastrelli không khi vng áp ng 'c yêu cu ca Elizabeth phi hoàn tt trong 2 nm, nhng ông vn d+ng kinh nghim áng k ca mình trong vic ch o d án quy mô này, t chc vi mt mc cha tng có St Petersburg. Thi công ti n hành trong sut nm, bt chp nhiu mùa ông khc nghit, và n hoàng xem cung in nh vn uy tín quc gia trong cuc Chin By Nm (1756 - 1763), v#n ti p t+c ra lnh phi hoàn tt và yêu cu phi b sung thêm. Tht ra, chính s ch trích mnh m) tình hình tài chính ca Elizabeth khi ban u cn n 859.555 rúp xây dng Cung in Mùa ,ông, trong mt s do cn thn petr Shuvalov ngh& ra, ly t l'i tc ca các quán r'u do nhà nc cp phép hot ng, chc chn i quân lao ng ca Rastrelli thng hay lui ti, phn ln s lao ng này l&nh lng tháng ch có 1 rúp. Bt k khon tin khng l dành cho Cung in Mùa ,ông, chi phí c liên t+c phát sinh, thi công thng xuyên ình hoãn do thi u vt liu và tài chính vào thi im các tài nguyên ca nc Nga b cng th*ng n gii hn tuyt i vì tham gia cuc Chin By Nm. Sau cùng, chi phí d án khong 2.500.000 rúp, ly t thu r'u, thu mui ánh vào dân chúng ch ng cht bao khon thu . Elizabeth không sng chng ki n nhim v+ trng i nht ca bà hoàn thành - bà mt ngày 25/12/1761. Nhng cn phòng sang trng và cn h dành cho hoàng vào nm sau s0n sàng ph+c v+ Nga Hoàng Peter III cùng phu nhân Catherine. S và trang trí S c bn ca Cung in Mùa ,ông hình thành mt mt khong sân trong hình t giác trang trí theo cách ging nh vách ngoài. Mt tin bên ngoài - ba trong s này hng ra các khong không gian chung rng ln u thuc v hng công trình b th nht trên th gii. Bên b' sông, t) xa cung in nm ngang liên tc v i chiu dài h n 200m, trong khi mt tin qung trng cung in 'c làm ni bt gia b$ng 3 vòm li vào sân chính, 'c Sergei Eisenstein và vô s các ha s& khác làm cho ngi i nh mãi. H mô t theo hình thc cng iu, "cn bão táp ca Cung in Mùa ông". Mt tin nhìn xung B hi quân là mt khu vc bo t n các y u t tinh túy ca tng cung in c!, và chi ti t trang trí ca phn gia, 2 bên là tng chn, phn ánh phong cách riêng ban u theo kiu Rastrelli. V/ tráng l ca Cung in Mùa ,ông nhìn thy phát huy h t hiu qu t sông Neva. S liu thc t : Mt tin chính: khong 225m Mt tin bên: khong 185m S phòng: hn 700 Gch: 5.000.000 Vt liu: ,á hoa cng t Ý, á hoa cng 1 t Phn Lan, các á khác dãy Ural. Nhân lc nm 1757: 2.300 th' n. Mc dù có s cân i cht ch) trong k t cu mt tin, m-i k t cu u có công thc riêng trong thi t k trang trí trên c"a tng và khong cách ca các ct i kèm, s phân b ct to ra mt nhp iu nht quán vi s dàn tri theo phng n$m ngang, 250 ct phân on khong 700 c"a s (không k nhng ct ca sân trong), các ct bao quanh trang trí b$ng 20 m#u khác nhau phn ánh nhiu motif trang trí, k c mt n s t" và hình dáng k l, do Rastrelli gom góp trong thi gian hn 3 thp niên. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Li vào Cung in trong dp l2 trng là cu thang Jordan hay ,i s. ,ây là b phn duy nht ca Cung in 'c ph+c h i theo phong cách ging vi thi t k ban u ca Rastrelli. Ba tng chính ca Cung in Mùa ,ông t trên mt mc nn móng, vi các c"a s hình bán nguyt bao quanh hình thành mt hiu qu vòm ti p n là các tng c"a s phía trên. Kích thc theo phng n$m ngang ca cung in 'c nhn mnh b$ng mt lp xây ai chia 2 tng trên vi tng th nht, và b$ng mt mt ct phc tp g m khi p ni trang trí hình bc thanh, phía trên là mt lan can % 176 l hoa trang trí ln và các t'ng mang ý ngh&a c trng. Lch s h+n lon S thay i chc chn xy ra trong k t cu và trang trí ca Cung in Mùa ,ông. Trong thp niên 1890, t'ng á t trên lan can, b n mòn do thi ti t khc nghit St Petersburg, sau ó thay b$ng t'ng ng, màu cát ban u phun vào mt tin b$ng va không xoa láng ã b trôi cùng vi thi gian n$m di mt lot các tranh v) có màu 1 +c (thng dùng trong th k( 19) cho n màu xanh l+c hin ti. Ni tht ca Cung in Mùa ,ông, vi hn 700 phòng, ã qua nhiu ln s"a i. Thit k ban "u ca Rastrelli s dng công c trang trí t ng t nh công c ông s dng trong các cung in tr c: trang trí b$ng g- và thch cao m vàng, tr+ áp tng cu k phân on các khong không gian rng ln ch*ng hn nh Phòng Ngai vàng, và sàn lát ván trang trí theo phong cách Rococo ca Rastrelli hin không còn. Công on hoàn thin mt không gian nh th phi ti p t+c trong nhiu thp niên, khi thay i phòng c và trang b li phù h'p vi s thích ca Catherine ,i và nhng ngi k v bà. Thit hi nhiu hn khi trn hon trong nm 1837 hoành hành sut hn 2 ngày mà cha 'c dp tt. Trong khi xây dng li, hu h t các phòng u 'c trang trí theo phong cách Tân c in do nhng ngi k v Rastrelli áp d+ng, ch*ng hn nh Giacomo Quarenghi. Ch có phn chính, cu thang Jordan, cùng vi hành lang d#n n nó (hành lang Rastrelli) do Vasillii Staslov ph+c h i theo phong cách ging vi thi t k ban u ca Rastrelli. Th nhng Cung in Mùa (ông v$n thích hp khi liên kt v i tên tui ca Rastrelli. ,i vi tt c tình hình tht thng ca Elizabeth và các vn c hu trong mt d án quy mô nh th , thiên tài ca Rastrelli thành công không ch trong vic to ra mt công trình duy nht trong s nhng công trình sau cùng mang phong cách Baroque châu Âu mà còn di ánh sáng ca nhng s kin ti p theo sau - mt trong nhng công trình t ng nim trong lch s" th gii hin i. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Thi im xây dng: 1645 - 1695 (vi nhiu b sung sau này) a im: Lhasa, Tây Tng Cung in Potala c xem là mt biu tng ca chính th Tây Tng vào th'i im khi quc gia v)a thng nh t d i s cai tr ca các c (t Lai Lt Ma pht giáo, ã thc hin chc nng y mc thán phc và to ra hình nh biu tng th giác tinh túy ca Tây Tng i v i ng'i ngoài và hình nh này c th hin qua nhiu nhóm khác nhau trong yêu sách òi quyn kim soát i v i Tây Tng. , ng thi, cung in còn giúp chúng ta liên t ng ngu n gc 3n , ca Pht giáo Tây Tng, trong thc t 'c s hu thu#n ca Mông C làm cho vic thi công tr thành kh thi, và trang hoàng ki n trúc kiu Trung Hoa. 4nh ch+p ca Hugh Richardson, ngi i din cho chính ph Anh Tây Tng, ch+p vào thp niên 1940. Mt lá c hiu có hình ,c Pht bay pht phi trên tòa nhà trong mt l2 hi. ,t theo tên ca mt cung in huyn bí Nam 3n , ca ,c Pht bo tr' Tây Tng Avalokiteshvara, cung in Potala 'c xây dng trên a im 'c cho là mt cung in nh1 ca nhà sáng lp Tây Tng vào th k( th VII, ,c vua Songt- sen Gampo, chính là ngi ngh& ra d án xây dng Potala, c ,t Lai Lt Ma th 5 (khong 1642-1682) 'c nhc n nh mt s hóa thân ca Avalokiteshvara. Vì th tính liên t+c và s ph+c hng ca nhà nc Tây Tng sau các thi k chia ct ã 'c tái kh*ng nh có ch ý. Cung in Potala chy dc theo nh mt dãy núi thp nhìn xung thành ph Lhasa hng Nam, c!ng là mt b phn ca khu t có hng bao hình ch nht n$m chân núi. Phn trung tâm ca khu t có 2 thành phn chính: Bch cung phía ,ông và Hng cung phía Tây. Sau khi 'c Gushri Khan - vua Mông C làm l2 nhm chc cho c ,t Lai Lt Ma th 5 trong t cách nhà cai tr Tây Tng nm 1642, c ,t Lai Lt Ma th 5 xây dng Bch cung t nm 1645 n 1648 và chn ni ây làm ni chính thc ca mình. Nhi p chính sau cùng ca ông, Sangye Gyasho, xây dng H ng cung t nm 1690 n 1694 h'p nht lng m ca c ,t Lai Lt Ma. Bt chp s phát trin ca Lhasa trong nhng thp niên gn ây, cùng vi s phát trin nhanh chóng ca các công trình theo phong cách hin i, cung in Potala v#n còn ni bt trong cnh quan thành ph. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: C Bch l#n H ng cung sau cùng là s phát trin thit k tu vin ,n ( c i. Phòng hp tng 1 hình ch nht 'c bao quanh b$ng nhng phòng nhìn vào bên trong, bên trên ch ng thêm t 2 tng hay nhiu hn vi các phòng nh1 khác, cha mt di t b$ng to bc phía trong, l thiên, làm hành lang phía trên phòng ln. Các khong không gian bên trong hu h t là nhà nguyn, phòng tu vin, cn h sinh hot ca các c ,t Lai Lt Ma hay am hài ct ca h. M ca c ,t Lai Lt Ma t 13 (kho ng 1895 - 1933) to ra s phát trin theo kiu Tây phng cho n H ng cung xây dng t nm 1934 và 1936. Các công trình ngoi vi ch*ng hn nh nhng khu nhà sinh hot trong tu vin u phía Tây, nhà khoa và công s bên ngoài có v/ tr ng'c li th k( 17, mc dù nhiu s b sung không áng k ã ti n hành qua nhiu nm. Li vào qua cng h5p, có th phòng th sau khi bc qua nhiu 'c hc có bc thang mà nghiêng thoai thoi ca chúng rt thun tin cho nga th hàng hóa. Bt chp mt s ln b bao vây trong thi gian ngn, và nguy c thng xuyên xy ra ng t và h1a hon, thit hi do Cách mng vn hóa, cung in Potala cha h b tàn phá nghiêm trng và nói chung thng 'c duy tu h'p lý. Thi công S cung in Potala 1. Tháp trung tâm 2. Tháp góc 3. Chi u ngh phía di ca ng góc phía Nam 4. Công trình dành cho thangkas 5. Ni ca tng n 6. Tháp tròn phía Tây 7. Am hài ct ca ,t Lai Lt Ma th 13. 8. Sân ngoài ca H ng cung 9. Tin snh ca H ng cung 10. H ng cung 11. Nhà nguyn 12. Thành l!y trên ng phía Bc 13. Công trình trên ct chng phía Bc 14. Am hài ct ca ,t Lai Lt Ma th 5 15. Am hài ct ca ,t Lai Lt Ma th 7 16. Am hài ct ca ,t Lai Lt Ma th 8 17. Am hài ct ca ,t Lai Lt Ma th 9 18. Bch cung 19. Sân ngoài ca Bch cung 20. Trng ào to chc sc tôn giáo 21. Thành l!y phía Nam 22. ,ng dc d#n n li vào phía Nam 23. ,ng dc d#n n li vào phía Tây 24. Pháo ài phía Tây 25. Tháp tròn. ,nh i có v/ san b$ng thành di t b$ng to bc b$ng cách ct và lp y, mt k thut Tây Tng chu.n, tng ngoài ca công trình i xung bên di di t b$ng nhiu cao trình khác nhau to cm giác dãy núi ang ln dn lên. Trong công ngh và cách s" d+ng vt liu, cung in Potala nói chung không khác my vi ngôi nhà vùng nông thôn Tây Tng - không phi ngc nhiên s l'ng nhân công khng l ch có th chiêu m t s nông dân a phng. K- thut kt c u là mt trong nh ng vách t'ng khi xây chu ti s bên ngoài - trong trng h'p á )o thô trát va bùn - t các dm trn nhà b$ng g- chc chn, n l't dm g- này làm gi cho các dm g- % sàn t lên tng. Bên trong dm 'c gi b$ng ct g- qua các gi ta dài. Vì th khi xây bên ngoài nhng ch- cho phn ln g- súc bên trong. Mt khác bit không quan trng vi cu trúc nhà nông thôn là trong các tháp nh1 phòng th các u phía Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: ,ông và phía Tây, vi các tng cong ch không phi tng th*ng. Phn ln á 'c vn chuyn t các a im th'ng lu ,ông Bc Lhasa, b$ng phu khuân vác và thuyn thúng, trong khi bùn phn ln ào ngay phía di a im, li nhiu h sau này ci to thành h trang trí. Mt tin Bch cung in hình cho ki n trúc tôn giáo Tây Tng, tng dc hng v bên trong, s tng phn màu sc sng ng và tp trung trang trí hng v phn nh. Lp v1 tng bên trong và ngoài u xây b$ng các lp á n$m ngang, thông thng sâu khong 25cm, và dài 30-50cm, ngn cách b$ng các lp m1ng g m nhiu á nh1, hi ph*ng hn lèn cht b$ng bùn hình thành lp lót b$ng ph*ng xây các lp á lên trên. 6 các phn tng phía di và công s ph+ phòng th, lp á chính tng có hình dng rt g gh và các lp chèn chi m mt t( l ln hn so vi tng s các lp. 6 nhng ni các lp á chính b bao quanh hoàn toàn b$ng các lp á chèn, k thut này gi là kiu "lót t ". (in hình trong kin trúc Tây Tng là dc h ng v bên trong hay nghiêng 6-9 ca t'ng ngoài tính t) chiu thng ng, thng ln hn mt chút trong phn ct ngang phía di xây thô hn. ,iu này nht thi t phi to nghiêng các lp chèn tht c.n thn hng v các góc. Gia lp v1 bên trong và ngoài, tng dày n 5m 'c chèn y t, á hc và các nhánh li2u bn chéo vi nhau. ,i vi vic s" d+ng ng nu chy trong chân móng có th ch là quy c trong vn hc. Mái ph kim loi theo kiu Trung Hoa % các hình chm u mái có xut x 3n ,. Mái hiên cu trúc che mát c"a ra vào và c"a s và phn tng chn có trang trí. Dc nghiêng ca tng hng vào bên trong nhìn b ngoài 'c i trng b$ng các ct ca c"a s khung g-, ging nh ch) ra tng thp nht và ôi lúc ni rng ra n các ban công các tng phía trên. Lanh tô ca chúng b bt li b$ng các mút dm % sàn nhô ra và mái che b$ng bùn. Mái ph*ng liên k t vi tng chn, theo chiu th*ng ng hn là trát va, trong lp mt bên ngoài là mt tp h'p g m rt nhiu cây li2u hay b+i cây thánh li2u, các u mút hng ra ngoài u sn Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: 1. ,ây là mt phiên bn hóa thch g m rt nhiu cht t hay c1 khô v#n còn cht ng vòng quanh mái nhà nông thôn Tây Tng. T'ng trang trí bng l p s n vôi hay màu t son màu ., th'ng xuyên c làm m i bng cách n c t) phía trên xung. K t cu g gh ca b mt ngoài các khu nhà k nhau làm tng cm giác quê mùa, cht phác ca công trình. K t cu g- bên trong và b mt tng u nng n vi trang trí chm khc và sn. ,im quan trng nht trong khu phc h'p 'c ánh du cao trình cao nht b$ng nhng mái nhà nh1 m vàng theo kiu Trung Hoa ca th' th công Trung Hoa và các trang trí mng vàng có xut x 3n , ca th' th công Nepal, mt im khác bit vi kiu nhà nông thôn. S liu thc t : S tng: 13 Chiu cao: 117m Vt liu: á, g-, bùn Cao trình: 3.700m Thi im xây dng: 1850 - 1851 a im: Lodon - Anh Nh mt sn ph/m ca quá trình sn xu t và lp ráp công nghip, Cung in Pha lê ca Joseph Paxton là mt trong nh ng tòa nhà sáng to nh t trong th k% 19. Cung in th'ng c xem là biu tng ca tính hin i, ph"n l n thành tu ca cung in ngày nay v$n cha có i th. Thi t k và xây dng cha y 8 tháng, ây chính là lúc xây dng tng bao s nht hình thành mt cnh quan nhân to vi kích thc quy mô bao bc trong lp v1 m1ng, trong sut không sao t xi t. ,'c xem là tòa nhà tm thi ch ta lc trong công viên trong thi gian mt nm, sau ó phi tháo d% tht nhanh nh lúc xây dng - mt thành tu ngon m+c nhng ch thong qua. Xây dng trong công viên Hyde, trung tâm Lodon k( nim thành tu kinh t , vn hóa ca quc Anh. Cung in Pha lê 'c xem là mt h thng b1 ng1 'c làm t mt b g m nhiu b phn sn xut công nghip 'c ráp ni li. Ý t ng xem cuc Trin lãm quy mô nh s tán dng hòa bình, thnh v'ng cá nhân và t do mu dch - tt c 'c nhìn qua lng kính ca , quc Anh - phát xut t Hip hi Ngh thut Hoàng gia, vi s bo tr' ca hoàng t" Albert, ch ng N hoàng Victoria. Vào u nm 1850, 7y ban hoàng gia 'c thành lp giám sát d án, xut thi t k và u thu thi công mt tòa nhà rng 74.350m2 (800.000 b vuông) vi kinh phí 100.000 bng hoàn tt ch trong 15 tháng. H s u thu có ghi rõ "t t c phng pháp thi công chi phí tn th t u c xem xét". Mc dù ngi ta ã np hàng trm s , nhng thành viên trong 7y ban không sao nht trí nên chn s nào và quy t nh t mình thi t k tòa nhà. K t qu phi mang c im ca s n- lc ca mt y ban, thi t k xây dng khong 17 triu viên gch, rõ ràng không th áp ng ngân sách và thi khóa biu theo yêu cu. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Thi công bng kính. V1 bao kính và g- ca Cung in Pha lê, phát trin nh mt h thng lp kính theo sng và ng xoi trên module 1,2m; rt nhiu phát minh gim bt trng l'ng k t cu và tiêu chu.n hóa sn xut các thành phn ca tòa nhà. D án 'c Joseph Paxton h- tr', mt ngi làm vn có 20 nm kinh nghim thi công nhà kính. Thành tu áng k nht ca ông cho n thi gian y là Lò s i ln, hoàn thành nm 1840, trong tòa nhà sang trng Chatsworth, Derbyshire, ni ông làm s p nhng ngi gi vn. Phn ln ci ti n ca ông trong d án này u 'c áp d+ng trc ti p vào vic thi công công trình Trin lãm ln lao mc dù quy mô ln hn nhiu. Cng tác vi ngi th' làm kính Robert Lucas Chance, các t m kính trong công trình Lò si l n dài 1,2m nhng ch dày 2mm và cc nh#. Vì trc nay cha làm ra các tm kính ln hn, nên kính dày phù h'p vi khái nim module 1,2m ca Paxton, vi trng l'ng nh5 giúp ông gim phn ln s khung kính tr't phi lp và k t cu gi %. K t cu còn làm cho nh5 hn b$ng h thng kính lp sng và ng xoi gim bt nhp ca các thanh khung kính tr't b$ng cách tr't theo ng chéo t phn sng n ng xoi hay vì tr't theo chiu dài. , ti t kim thi gian và tin bc, và nh$m gia tng chính xác - Paxton ngh& ra mt máy chy b$ng hi nc chu.n hóa khâu sn xut các thanh g- lót khung kính tr't thi t k cho phù h'p vi các ng xoi nh$m tp trung hi nc ngng t+ bên trong và gom nc ma bên ngoài. Sau cùng, ông phát trin "máng xi Paxton", mt máng xi b$ng g- b$ng ph*ng 'c làm khum lên b$ng mt giàn kéo t cnh di làm thoát nc ma. Phát minh ca Paxton trong công trình Lò s i ln tp trung vào g- và kính, ông s" d+ng st rt ti t kim ch ni nào tht cn thi t trong k t cu. Ông xem v1 bao kính và g- nh mt h$ng s có h thng, lp i lp li - mt "t m v i" ph lên trên mt khung st có th thay i có th t iu chnh theo yêu cu c+ th ca công trng và k hoch thi công. , cng và tính n nh theo phng ngang ca bàn giúp cho "t m v i" m1ng và có trng l'ng nh5. Nm 1849, Paxton xây dng mt nhà kính khác Chatsworth vi hoa súng Victoria regia ni ti ng, ông kh*ng nh các gân cng mt di lá cây súng ã truyn cm hng cho ông ngh& ra chi c bàn k t cu tri rng hai chiu. S liu thc t : Chiu dài: 554,4m Chiu rng: 122,4m Chiu cao gian gia: 19,2m Chiu cao cánh ngang: 32,4m Din tích sàn s" d+ng 3 tng: 92.000m2 Din tích xây dng: 7,7ha Gang: 3800 tn St rèn: 700 tn G-: 55.762m3 Kính: 293.655 tm, 250mmx1225mm, 83.610m3 Rãnh máng xi: 38,6km. Giá b1 thu: 79.800 bng Khi xây dng (tính c thi t b c nh & b phn ni): 169.998 bng. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Nh$m .y nhanh ti n thi công, cu kin tin ch ca mái vòm trung tâm lp s0n di t. , không còn thy chiu rng bên trong hi h5p ca li i gia, mái vòm hoàn chnh kéo b$ng ti lên mt góc nào ó. Tháng 6/1851, Paxton 'c bn bè cho bi t 7y ban hoàng gia gp khó khn không chn 'c thi t k va ý và thuy t ph+c h cho phép ông 'c tham gia. Cng tác vi anh em nhà Chance và nhà thu xây dng Fox Henderson & Co., s" d+ng h thng mà ông phát trin trong các nhà kính ông thi công trc ây, thit k ca Paxton là thit k duy nh t áp ng yêu c"u ngân sách và th'i gian biu, vào lúc này gim xung ch còn 8 tháng. Tin trình thi công Hai tun sau khi giá b1 thu thi công ca Paxton 'c chp thun, Fox Henderson bt u kh i công. Thi t k , sn xut và lp ráp tòa nhà chi ti t 'c xúc ti n mt ti n quá nhanh. D án 'c hoan nghênh nh s áp d+ng nguyên tc phân công lao ng ca Adam Smith ln u tiên vào công trình ki n trúc. Vi s tng phn áng kinh ngc vi c im ki n trúc ca thi i, thi công không 'c xem là hình thc, mà 'c xem nh mt quá trình. Ging nh ng st, vn tiêu im tp trung quá nhiu phát minh trong th k( 19, v hì...á c 'c siêu thoát. Ý nh dành th ph+ng St Lawrence, mt thánh t" o ngi Tây Ban Nha 'c Philip tôn kính t thi th u, d nh nh mt li t n i vi chi n thng ca Tây Ban Nha vi quan Pháp St Quentin nm 1557 vào ngày L2 thánh Lawrence, mùng 10 tháng 8. Nhng thng câu truyn lp i lp li cho r$ng s mt b$ng ca an vin Escorial 'c ly cm hng t chi c ging st hình thánh St Lawrence t" o ch là truyn hoang ng. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Quan tài b$ng á hoa cng (nh: lunapark) Trc tiên, an vin Escorial là mt lng m c!ng là an vin, nhng bên trong s hình ch nht an vin 'c thi t k k t h'p mt lot các chc nng khác. Khong 1/4 s mt b$ng (cnh phía ,ông và ,ông Bc) dành cho hoàng cung. Thông thng ti Madrid, Triu thn thng lui v Escorial có thi ti t mát m/ hn, vì cao 1125m vào mùa hè, mt thông l có l) d oán 'c khi a im 'c chn n$m gn ngôi làng bé xíu El Escorial hay Escurial di chân dãy Sier- ra de Guadarrama. M+c ích khác chn không gian này là có s0n c s giáo d+c và y t . Hi ng Trent (1545 - 1563) ngh m-i c s tôn giáo ln nên thành lp mt trng i hc, dy hc cho thng dân l#n ào to giáo s& C ,c. Nhng c s này n$m phn Tây Bc ca công trình, trong khi góc Tây Nam là nhng cn phòng dành cho du khách, bnh xá và tnh d%ng, cùng vi mt phòng bào ch có kh nng cung cp thuc rt áng k. Thit k và thi công Kin trúc s c vua Philip II ch*n là Juan Bautista Alfonsis de Toledo, vì ã có 11 nm làm ki n trúc s kiêm k s trong cung ph+c v+ tng trn thành Naples, và trc ó là ki n trúc s th 2 sau Michelangelo tham gia thánh ng St Pe- ter Rome. S sau cùng 'c nhà vua chp thun vào nm 1562, xác nh phi thi công theo h thng hình hc Vitru- vius g m các hình tam giác u ni ti p trong mt hình tròn. Nghiên cu chi ti t s mt b$ng có v/ biu th vic hình thành nhiu s phân chia bên trong, Juan Bautista s" d+ng mt module b$ng 1/6 ca 100, khong 5m. S phác ha bao g m mt khi xây hình ch nht chính cnh Bc Nam dài 204m nhân ôi vi cnh ,ông Tây dài 160m, vi phn nhô ra v hng ,ông (các t tht ca nhà vua) và Tây Nam (hành lang tnh d%ng). Bao quanh khi xây và gn lin vi thi t k là các di t b$ng to bc làm li i hay công viên trng khong 30m. Thi t k ban u ca Juan Bautista hình dung 10 tháp quanh chu vi ca khi, nhng con s này gim còn li 6, 1 tháp t m-i góc và 2 tháp t gia khi có thay i trong thi t k vào nm 1563 và 1564. Escorial nhìn t trên cao qua bn khc g- th hin khu phc h'p a chc nng nhìn t hng Tây Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: S mt b$ng ca Juan Bautista nm 1562 v#n gi nguyên không i nhng ông 2 ln phi thay i cao trình. Ln th nht, vào nm 1563, ngay sau khi kh i công xây dng, thi t k nhà th phi s"a i áp ng ngh trit ca mt ki n trúc s t vn ngi Ý - Francesco Paciotto of Urbino. Ln th 2 vào nm 1564, cao ca mt n"a công trình phía Tây phi nâng lên thêm 1 tng na to ra iu kin n b sung khi cn khi Philip II nht trí s giáo s& gia tng t 50 lên 100. S liu thc t : Khi xây chính: 204 x 160m Di t b$ng to bc: rng 30m (60m hng Tây) S tháp: 6 Cái cht không phi lúc ca Juan Bautista nm 1567 khin m*i ng'i bàng hoàng. Nhng nn móng ã làm xong, nhiu vách t'ng xây d dang. Ki n trúc s c!ng li mt mô hình bng g+ và y bn v) ã 'c nhà vua ng ý. Juan de Herrera (1530 - 1597) ti p t+c mt s công on khác. Ông là mt binh s& chính quy, trong thi gian ti ng! nm 1564 ph+ vi Jaun Bautista trong t cách nhân viên v) s thi t k . Sau khi Juan Bautista mt, Herrera v$n gi quyn qun lý phòng thit k, do ó có th có mt s nh hng nh t nh trong thi công. Toàn cnh an vin Escorial nhìn t phía Tây Nam, xa xa cách h nc vuông là nhng vòm xây kín tng 'c thi t k tng phn vi phn tng phía trên nó, bc tng có n 259 c"a s xuyên qua (nh: umwelt-verkehr) Gn ây, ngi ta công nhn ông ã có công thi t k li nhng chi ti t quan trng ca an vin Escorial, trong ó có nhà th và cu thang rc l2 rng rãi trong an vin, nhng nhng c oán này mâu thu#n vi phát biu ca chính José de Sigtilenza ngi chc chn phi bi t nhng gì ã di2n ra. Ông nói rõ nhà th khi xây dng phi tuân theo thi t k ã 'c Francesco Paciotto x Bergamo, qua chng c khác chúng ta bi t ông là mt nhà thi t k cu thang có kinh nghim. Th nhng, Herrera chc chn ã thi t k li mái nhà, tht ra là óng góp thi t k duy nht mà chính bn thân ông xác nhn. 6 các im khác nhau trong 21 nm thi công, nhiu toán th' th công và lao ng 'c an vin thuê trc ti p, theo ch khoán, trong khi các thi im khác, t chc u thu cho các công on c+ th, cách nào c!ng có ý ki n ng tình và ch trích. Tt c tng bên ngoài ã xây xong, p mt b$ng á ct - loi á hoa cng Guadarrama màu xám a phng làm cho công trình hài hòa vi b c+c. Vn chuyn á t m1 n công trng b$ng xe bò rt hiu qu, m-i xe o mt cp bò c kéo - tng cng cn n 200 chuy n mi vn chuyn xong, mt giáo s& cp cao 'c phân công chm sóc y t cho h. Phong cách Escorial, do chính nhà vua quyt nh, là phong cách ca th'i k& Phc Hng trong giai on sau này, k t h'p vi nhiu ki n trúc s Ý nh Giorgio Vasari và Giacamo Barozzi da Vignola. Nhng ngi cùng thi nh Siguenza xem phong cách nh phong cách Vitruvius và chc chn trong công trình có vô s im liên quan ti nguyên tc trong giáo trình ki n trúc s La Mã c i. S ganh ua xây dng theo phong cách c in là tham vng chính ca các nhà tài tr' và ki n trúc s trong thi k Ph+c Hng, u nm 1578, an vin Escorial ang 'c cp octavo molagro hay K quan th 8 ca th gii, hn h*n 7 k quan khác. Mt tin bên ngoài ca khi xây chính ã b ch trích vì v/ xu xí nhng iu này không tha nhn d nh ca ki n trúc s khi to ra s tng phn gia tng thông thng và không gian k cn - vn treo có tr ng cây n qu và công viên bên di, n$m hng Nam và ,ông, hng Tây và Bc, các di t b$ng to bc b$ng á rng ln kéo dài s ni khp tr+c áp tng mt tin thành mt chiu th 3 b$ng hoa vn lát nn. Tng t, cao trình thông thng ca sân tng phn và vì th làm ni bt ni tht trang trí phong phú ca công trình. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Cung thánh và bàn th chính ca nhà th Escorial nhìn t ch- ng giao nhau. (nh: lunapark) Trang trí ni th t Philip II rt quan tâm n trang trí hình v) và tác ph.m iêu khc phn ni tht ca an vin Escorial c!ng nh quan tâm phn ki n trúc. Bích ha có các ch bao quát do Luca Cambiaso và Pelliegrino Pellegrini (Tibaldi) v) trong nhà th, an vin và th vin chính. Rt nhiu chi ti t trên bàn th u t hàng các ha s& Ý và Tây Ban Nha, trong ó hình thánh t" do St Lawrence ca Titian và St Maurice ca El Greco, tác ph.m ca El Greco b nhà vua loi b1 vì không nh tác ph.m Nararrete ngi Tây Ban Nha, chi ti t bàn th ca El Greco không truyn cm hng m o. Nhng ngi k v Philip II ti p t+c thông l miêu t b$ng trang v) ca ông i vi an vin, th hin trong các phòng hp ca tu s&, g m các tác ph.m ca Tintoretto, Rubens và Velázquez. M-i chi ti t thi t k và trang trí an vin Escorial u phi tham kho ý ki n và ch quy t nh ca Philip II. Thm chí chính ông c!ng tham gia bàn bc nên tr ng loi cây nào vn treo trc thi gian sao cho s cây do ông chn u phát trin xanh tt khi công trình hoàn tt. Xây dng là mt trong nhng quan tâm chính ca ông ít nht t khi ông 14 tui ln u tiên bt u c giáo trình v ki n trúc. Thm chí ngi ta mô t l) ra ông phi làm ki n trúc s mi phi. Trong s các danh hiu dành cho ông có danh hiu vua Jerusalem, vì th bn thân ông c!ng 'c xem là ngi k v 6 ông vua xây dng Do Thái, vi nhng pho t'ng khng l nhìn xung sân có li vào phía trc, 'c gi là Patio de los Reyes. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Toàn cnh an vin Escorial (nh: faculty-staff) -'. / Vào thi k La Mã C i, Roma ã có mt thi k thnh v'ng kéo dài my th k( t nm 27 trc Công nguyên n nm 476 sau Công nguyên. Các thành tu v ki n trúc và xây dng u tp trung vào thi k này. Ngi La Mã có u óc thc d+ng, chú trng công nng, a thích s b th , s. Ki n trúc ca h có hình thc ln áp ng nhng chc nng s" d+ng muôn v/, còn ng ph và cu cng thì ph*ng phiu, bn chc. Công trình ki n trúc tiêu biu nht thng 'c nhc u u tiên trong nn ki n trúc La Mã C i, có th xem nh là i din u tiên ca nn vn minh La Mã C i là u trng Colisée. ( u tr'ng Colisée Roma khi công vào nm 72 sau Công Nguyên (vào các i vua Vespasien và Tittus), là mt công trình vt cht nhng phn nh rt y i sng tinh thn ca ngi La Mã C i. Vào thi k y, ngi La Mã rt thích xem u mãnh thú, u vt gia ngi vi ngi, ngi vi mãnh thú, và ua xe nga cùng các trò vui biu di2n khác. Nhng trò vui Circence - trong ó có nhiu trò phi i b$ng nhiu máu ngi - li 'c coi là mt nhu cu cn thi t không Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: kém bánh mì (Panem). Vì vy, nhà Vua cho xây dng nhiu hý trng (Xiêccut), và u trng Colisée là mt công trình c ln thuc loi hình này. V kích thc tuyt i và sc cha, nó ch thua kém nhà th Maximux (dài 600m, rng 200m cha 'c 26.000 ngi) nhng v phc tp ca công nng, k t cu th.m m thì nó có phn hn. ,'c t gia hai Qung trng Cáesar và Rômurô, mt b$ng ca công trình có dng hình elíp vi chu vi 527m, 'c chia làm bn phn i xng b i hai tr+c dài và ngn, tr+c dài có kích thc 188m, tr+c ngn có kích thc 156m. Khán ài hình elíp ca u trng Colisée 'c nâng cao dn lên, t chc theo kiu nn dc bc Amphitheatre và cha c 50.000 ng'i trong ó có 45.000 ch+ ngi và 500 ch+ ng. Hàng khán gi u tiên cao hn bãi u 5m bo m an toàn cho ngi xem, còn hàng khán gi cui cùng có cao tng ng vi 5 tng nhà. S dãy gh chy vòng tròn t di lên trên có ti 60 hàng, chia làm 5 khu vc theo chiu cao, riêng r) thoát ngi vào nhng li ra và cu thang ca mình. Toàn b công trình có 80 li thoát nh vy, trong khi ó, nhà Vua có li ra vào riêng gn vi ng ngm di t, m bo ng i li ngn gia ch- ng i danh d trên khán ài vi cung in Hoàng gia. Di khán ài có nhng h thng không gian dành cho vic ngh ngi, chy vòng tng ng vi ba tng nhà. Hình thc mt bng ca u tr'ng Colisée c phn ánh trung thc trên mt ng, toàn b công trình cao 48m, ch có 3 tng dùng k t cu cun á, t di lên trên dùng các thc ct Dôrich, Iônic và Coranh, chuyn t nng n nh5 dn, sau ó thêm mt tng th t na dùng mng c là chính, thnh thong tr c"a s nh1 và trang trí c xí phù h'p vi không khí ca ngày hi. Công trình có phong cách hùng v& nh kích thc to ln và v/ khoa trng ca các vòm cun t các tng. Các chi ti t ki n trúc c!ng 'c chú ý to nên không khí kch tính trong trng u. Bãi u bên trong là mt hình ch nht có kích thc 86x64m. Toàn th ki n trúc thành Rome xung quanh ,u trng Colisée ( u tr'ng Colisée có h thng kt c u hoàn thin, h tng ct chy vòng quanh mt ng công trình to nên 80 cái Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: vòm cun á cùng vi h thng tng ngang hình r/ qut - 80 bc c thy - % toàn b khán ài và các sàn tng ca công trình. Không ch là h thng k t cu h'p lý mà còn cách tuyn chn vt liu ã chng t1 ngi La Mã C i nm vng mt s k thut xây dng quan trng. Hình thc k t cu mt ngoài u trng ã s" d+ng hai y u t cun và ct thc rt thành công. Tuy ngày nay u trng Colisée không còn 'c nguyên v5n, mt phn ã b mt i, nhng v trí và ý ngh&a ca nó i vi Roma thì không suy chuyn 0 1+2345!67 Acropole là tên g*i ca nh ng qu"n th công trình n ài, t'ng thành, xây dng trên nh ng khu i cao, dùng vào mc ích l1 nghi hay tôn giáo. Khi ta dùng ch Acropole vi ch A vi t hoa u dó có ngh&a là Acropole Athènes cao 70 mét so vi khu vc xung quanh, có kích thc 300x130 mét 'c xây dng vào th k( th V Tr. C.N. Qun th công trình n ài, tng thành Acropole (n Athèna N Thn Athèna N Thn Athèna, mt v Thn ni ti ng trong các truyn thuy t C Hy Lp, là ngi bo v kinh ô nc Hy Lp xa (nay là thành ph Athènes, Th ô ca Hy Lp). Nhân dân ã xây dng mt qun th ki n trúc tuyt vi th ph+ng N Thn Athèna trên mt ngn i là Acropole. Qun th ki n trúc Acropole g m có n Parthénon, n Erechtheion, cng Propy- Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: lées, n Nikê và t'ng Thn Athèna. Các ngh s2 Hy Lp ã dành t t c tâm huyt tôn th' N Th"n Athèna bng nh ng kit tác kin trúc và iêu khc. (n Parthénon c lit vào danh sách by k& quan ca Th gi i C i. Tác gi phn ki n trúc là các ki n trúc s Ich- tinos và Calicrates, ã thi t k và ch o xây dng ngôi n t nm 447 n nm 438 Tr.C.N. Phn iêu khc 'c ngh s& bc thy Phidias hoàn thành vào nm 431 Tr.C.N. Ngôi n 'c làm b$ng á c.m thch theo h thng kiu ct ,ôrich mnh m) và trang nghiêm, có t( l 5p ) nht ã tr thành chu.n mc ca ki n trúc c n phng Tây. ,n Erechtheion c!ng là mt kit tác ca ki n trúc Hy Lp nhng theo h thng ct Iônic, tác gi là ki n trúc s Phiôclex ã a ra mt dng ct c áo là ct hình thi u n 'c gi là Caratít. T'ng sáu cô gái 5p duyên dáng vi nhng n p áo mm mi ng thay v trí các ct á làm nhim v+ % các dm mái. Dng ct Cariatít t ây 'c ph bi n trong ki n trúc c in phng Tây! ,n Erechtheion (n Erechtheion dành th' hai Th"n Athèna và Poseidon. Trong ki n trúc n ài Hy Lp thì Erechtheion là n duy nht có mt b$ng không i xng, ó là mt hin t'ng k l nhng li tr thành mt kit tác! ,n Erechtheion 'c xây dng sau Parthénon. Kh i công nm 424 và hoàn thành nm 406 Tr.C.N. S xut hin Erechtheion cnh n Parthénon ã làm tôn v/ 5p ca qun th ki n trúc Acropole. Hai công trình vi hai v/ 5p hoàn toàn khác nhau ã i thoi vi nhau to nên không gian phong phú. Parthénon thì mnh m), cao ln có mt b$ng hoàn toàn i xng vi ct thc Dôrich, Erechtheion thì nh1 hn, ng nép mt bên, duyên dáng vi thc ct Iônic, và hàng ct Cariatít (nhng cô gái nô l x Ca- ria), và mt b$ng n th t do không i xng. Hàng nm Athènes có t chc l2 tôn vinh N Thn Athèna Acropole và c bn nm có mt l2 trng. Ti ây, ngi ta t chc thành mt oàn rc l2 di2u hành v Acropole, trên ng i quanh i Acropole h có th nhìn ngm các công trình trên i xut hin ln ln di nhng góc khác nhau. Sau ó, theo các bc á oàn rc l2 lên i vào cng Pro- pylées; t ây qun th ki n trúc và t'ng ài tri rng ra khang trang lng l#y vi ba công trình chính là Parthénon, Erech- theion và t'ng Athèna ngoài tri (vì trong n còn có t'ng Athèna na). Cuc l2 bt u, các thi u n ang áo choàng mi cho t'ng N Thn Athèna, t'ng này b$ng ng, cao 9m khm ngà voi và vàng (s l'ng trên mt tn vàng). ,ây là mt tác ph.m iêu khc ln ca Phidias, nay không còn na. (n Parthénon ,n Parthénon Trên Acropole Athènes n Parthénon là ngôi n #p nh t Hy Lp lúc b y gi', 'c thi t k và ch o thi công b i hai ki n trúc s kit xut thi C i là Ichtinos và Callicrates, xây dng t nhng nm 447 - 438 Tr.C.N mi hoàn thành. ,n Parthénon trên mt b$ng 'c chia làm ba phn rõ rt. Pronaos (tin snh), Naos (gian th, có ch- t'ng n Thn Athèna phn cui) và Opictodom (Phòng châu báu). Ngôi n có hành lang ct bao quanh, hai mt chính có tám ct, dùng thc ct Dorich, và do chú ý n s tng quan n Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: kích thc con ngi, nên trông dáng v/ rt sáng sa, cao sang nh5 nhàng và gn g!i. Công trình dùng loi á c.m thch trng, có mt bình thng lnh và du, nhng ti p xúc vi ánh nng hay hi .m thì b mt tr lên sáng hn và .m hn các phn trên ca mái b phn sn tng hình tam giác vi các chi ti t trang trí li 'c dùng màu sc mnh m) bc l v/ hào hoa rc r%. Narthéno có kích thc 30*70 mét ngoài nhng giá tr v ki n thc, v iêu khc c!ng rt có giá tr. Thn Poseidon Ngày nay, các di tích Parthénon, Erechtheion, Propylées và Nikê v#n còn tuy không toàn v5n nhng v#n là mt im du lch ni ti ng Hy Lp, là m#u mc cho gii ki n trúc s và ngh thut to hình trên th gii n hc tp. Các ngh s2 Hy Lp th'i xa là nh ng bc th"y v ngh thut th giác: nhng ct biên ca công trình Parthénon ln hn khong cách các ct gia mt chút, tt c nhng th pháp tài tình này u nh$m iu chnh nhng sai s th giác ca mt công trình s trong không gian. Phn iêu khc ca Phidias Parthénon là nhng kit tác vi mt khi l'ng ln iêu khc hai mái h i, chín mi hai hình iêu khc trên khung mêtp, 200m di bng trang trí u ct. Cái #p m$u mc mà Phidias t c là s hài hòa gi a th ch t và tinh th"n ca con ng'i, mang tính ch t nhân vn cao. Con ngi 'c ca ng'i và tr thành thc o mi giá tr th.m m. ,iu y 'c th hin rõ nht trên cái iêu khc v s ra i ca Athèna trên mái h i phía ,ông và cuc chi n u gia Athèna và Poseidon trên mái h i phía Tây. ,n Parthenon xng áng là kit tác m#u mc nht v cái 5p ca ki n trúc Hy Lp c in, nó là chu.n mc v ki n trúc và iêu khc cho ngh thut phng Tây sut hàng ch+c th k( sau. 0.)84 / Vào th k% th V (Tr.C.N), nhân dân thành ph Ephese, nay thuc Th Nh2 K&, ã xây dng mt ngôi n tráng l th' phng n Th"n Artémis. Ngôi n làm theo kiu kin trúc Hy Lp tuyt #p, c lit vào mt trong 7 k& quan ca Th gi i C i. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Khách thp phng mang l2 vt quý giá hành hng n dâng lên n Thn hàng ngày rt ông; vàng bc châu báu ùn ùn tuôn v ct trong kho khi n cho n Artémis ni ti ng là mt kho báu ca th gian. N Thn Artémis c!ng tc là Diana theo tên gi ca ngi La Mã. Nàng là con ca n Thn Lêtô và Thn Zeus, em sinh ôi ca Thn Apollon. Diana ni ti ng là n Thn sn bn có tính khí mnh m) nh con trai. Chính vì th , ngôi n này, các ki n trúc s ã s" d+ng loi ct Iônic là mt trong hai loi ct "n gii", nhng ct Iônic có dáng mnh m) hn ct Côr- anh. Tính khí nóng ny khc nghit ca Artémis 'c th hin rõ trong cuc trng pht tên khng l Tisios (Tixiox) k/ ã can ti truy ui n Thn Lêtô, m5 ca nàng và Apollon. Anh em nàng ã dùng nhng m!i tên vàng h th tên khng l này. Cùng vi nhng m!i tên ó, anh em nàng li trng tr nàng Niôbê vì ti ngo mn ã khinh th xúc phm n n Thn Lêtô. Thn Zeus Artémis là mt cô gái #p, nhng nàng trinh n này li kh c t) m*i tình yêu la ôi tr"n tc. Chính vì th , khi chàng th' sn 5p trai tài ba Artéon vô tình i lc vào khu hang ng cm rng Kitêrông, ni các tiên n tm, vui chi, chàng ã "phm ti" l% trông thy tm thân trng ngc ngà ca Artémis, th là t xu h chuyn sang tc gin, nàng ã bi n Artéon thành mt con hu vàng m en và chính àn chó sn ca chàng ã xông vào xé xác con hu khn kh. Cái ch t oan ung ca Artéon càng làm tng uy quyn d di ca Artémis. T xa xa, ngi ta tôn th Artémis là n Thn bo h cho muông thú trong rng, sau chuyn sang là n Thn sn bn và ti p theo là n Thn ca c1 cây hoa lá. T ó, Artémis 'c coi là n Thn ca s phì nhiêu, cây sai qu, lúa 'c mùa. Và nh vy thì theo suy di2n, Artémis tr thành n Thn bo h cho sinh n ca tr/ s sinh và hnh phúc gia ình. T s suy di2n này mà vic th ph+ng n Thn Artémis c phát trin. Nhng ni bt nht và ph bi n nht, Artémis v#n là n Thn sn bn, mt nàng trinh n x th tuyt vi. Vào nm 356 Tr.C.N, ngôi n b t thành tro bi bi mt gã hoang tng tên là Erostrate. Hn tin r$ng vi hành ng này hn s) 'c ni ti ng muôn thu và nhân loi s) không bao gi thôi nguyn ra tên vô li ã phá hoi mt kit tác ngh thut ca loài ngi. 9 Thi im xây dng: 1475 tr i a im: Moscow, Nga Mt vài hình dáng ki n trúc ni ti ng vang di nhiu hn c là in Kremlin Moscow trong nhiu thp niên chính t "in Kremlin" t'ng trng cho mt th lc bí .n. Thc t , nhiu thành ph Nga thi Trung c u có in "Kremlin" - hay thành l!y công s - nhng các in Kremlin khác không ni ti ng hay ai ai c!ng bi t n b$ng in Kremlin Mos- cow. ,iu này có th gii thích nhiu mc nhng lý do cn bn tht n gin: Quyn lc. Mc dù Moscow 'c xây dng khong nm 1147 là mt thành ph tng i mi trong s nhiu thành ph c ca Nga, nhng phát trin thông qua s vn ng hoàn cnh tht nh#n tâm cho n khi t nc Nga b thng tr. (in Kremlin, mt thành l!y ngay trung tâm thành ph, có s x p x hình tam giác ven sông. Là a im quyn lc công quc Muscovite - và sau này là n c Nga nói chung - in Kremlin bao gm nhiu i giáo 'ng trong vùng c!ng nh là n i ca nhà c"m quyn cho n khi Peter (i d'i ô v St Petersburg nm 1711. ,in Kremlin c!ng có nhiu tòa nhà hành chính quan trng, tu vin và các nhà th nh1 hn do cung ình s" d+ng. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: S in Kremlin (nh: architectnetwork) Lch s xây dng Tng thành in Kremlin tr thành mt biu t'ng quyn lc Nga nh phn ln v/ ngoài ni ti ng i vi trí t ng t'ng Nga nht là khi gii ki n trúc s a phng b sung ng xon c tháp trong th k( 17. Nhng các tháp chính và tng thành rt ging sn ph.m k thut xây công s Ý Quattrocento, vào thi im xây dng in Kremlin Moscow, k thut này ã l-i thi Ý t lâu. Trong thp nhiên 1460, tình trng tng á vôi hin hu ca in Kremlin có niên i vào cui th k( 14 ã n mc cn phi trùng tu kh.n cp. (nh: capitaltours) Các nhà thu a phng 'c tuyn d+ng s"a cha chp vá nhng i vi tái thi t c bn, Ivan III phi hng v nc Ý tìm chuyên gia xây dng công s. T nm 1485 - 1516, pháo ài c! 'c thay b$ng tng và tháp gch. Tng kéo Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: dài n 2.235m vi chiu dày thay i t 3,5 n 9m, vi l- châu mai " uôi én" kiu Ý c bit. Trong s 20 tháp làm ni bt tng in Kremlin, tháp công phu nht t các góc hay li ra vào chính vào thành. Trong s các tháp b th nht là tháp Frolow (sau này là tháp Spassky, hay ,ng cu th ), ln u tiên do Vasily Ermolin xây dng vào nm 1464-1466 nhng Pietro Antonio Solan xây dng li vào nm 1491, ông t Milan n Moscow nm 1490. Vng min trang trí do Bazhen Ogurtsov và mt ngi Anh tên Christopher Halloway b sung nm 1624 - 1625. 6 góc ,ông Nam ca tng thành, tháp Beklemishev (1487 - 1488, có ng xon c bát giác t nm 1680) 'c Marco Friazin xây dng, ông thng làm vic chung vi Solari. Tháp này và các tháp tng t in Kremlin g'i ý so sánh vi pháo ài xây Ý. Solari óng vai trò quan trng trong vic trùng tu in Kremlin, không ch nhng vi 4 tháp li vào, tháp Borovitsky, Con- stantine và Helen, tháp Frolov, và tháp Nikolsky (tt c xây dng trong khong thi gian 1490 - 1493), c!ng nh tháp Binh công x ng nguy nga và tng in Kremlin i mt vi Qung trng 1, ông còn xây dng "Cung in nhiu mt" - Granovitaica palata, t tên này là do s trát va nhám lên á vôi có hình dng thoi mt tin chính. S" d+ng t chc y n tic và ti p th'ng khách trong khu phc h'p in Kremlin, công trình do Marco Friazin kh i công nm 1487. Thánh 'ng Kremlin S liu thc t : Din tích: 24ha Tng: Dài: 2.235m Cao: 8-19m Tháp: 20 Tháp vuông Ivan ,i : cao 81m Vic xây dng li thánh ng chính ca Moscow, " c m! yên gi c ngàn thu", kh i công vào u thp niên 1470 vi s h- tr' ca ,i hoàng t" Ivan III và Metropolitan Philip, ngi ng u giáo hi Chính thng Nga. Các th' xây dng a phng chng t1 không kh nng m nhn mt công trình s và phc tp nh th , khi mt phn tng b , Ivan nh n s giúp % ca ki n trúc s kiêm k s ngi Ý Aristotle Fioravanti, n Moscow nm 1475. Ông 'c lnh phi lp mô hình công tình xây dng Thánh ng ,c m5 yên gic ngàn thu Vladimir. Trong khi thi t k ca ông k t h'p vi mt s c im thuc phong cách Nga - Byzantine (nht là mái cupôn s gia, và các mái cupôn nh1 hn các góc), ki n trúc s c!ng a ra nhiu sáng ki n v k t cu: ct b$ng g- s i vng chc làm chân móng, thanh kéo b$ng st % mái vòm và gch cng (thay cho á) xây mái vòm và tng di mái cupôn. ,in Kremlin nhìn bên kia sông, t hng Tây Nam (nh: studyrussian) Bên ngoài b$ng á vôi phn ánh t( l hoàn ho ca các b phn nhô ra kh1i phn chính u cnh trong s , và phn bên trong xây dng b$ng ct tròn thay cho các tr+ b tng s - nh5 hn và to nhiu không gian hn tt c nhà th khác vùng Moscow. Trong cùng thi k ngi ta c!ng chng ki n vic thi công các nhà th nh1 hn theo phong cách truyn thng ca Nga nh Nhà th ,c ca Robe (1484 - 1488) và Thánh ng truyn tin (1848 - 1489). Toàn b các thánh ng Kremlin u do Ivan III t hàng, k c Thánh ng Tng lãnh thiên thn Michael, do Aleviz Novy xây dng vào nm 1505 - 1508. Công trình th hin nhng c im Ý ngôn cu ng nht ca "Thi k Ý" Kremlin, và v#n t'ng trng cho s tr v các hình thc c truyn hn ca các nhà th ni ti p ngang ca Nga. Motif "v1 sò" - mt c im ca thành Venice ít lâu sau tr thành ph bi n trong các ki n trúc s vùng Moscow - to ra s nhn mnh dt khoát n cách vách bên ngoài, 'c chia thành mt dãy các khi p ni trang trí hình bc thang, vòm và tr+ b tng. Hình v) trên tng trong ni tht 'c ti n hành vào th k( 17 và bao g m, ngoài các ch tôn giáo ra còn có tranh chân dung ca các nhà cm quyn Nga, k c nhng nhà cm quyn mai táng trong thánh ng t th k( 16 n cui th k( 17. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: ,in Kremlin v êm (nh: bestofrussia) Công trình t ng nim sau cùng và c!ng là nh im trong vic tái thi t in Kremlin là Tháp chuông Ivan ,i , kh i công nh Thánh ng Tng lãnh thiên thn vào nm 1505 và hoàn công nm 1508. Hu nh ngi ta không bi t gì v ki n trúc s xây dng Tháp chuông, Bon Friazin. Th nhng rõ ràng ông là mt k s l-i lc, không ch vì tháp chuông cao 60m chia thành 2 tng v#n ng vng sau bao trn h1a hon và thiên tai vn theo nh k thng tàn phá phn ln in Kremlin, Tháp chuông v#n không suy suyn sau v+ Pháp gài cht n vào nm 1812 cho thy sc nâng cao 2 công trình k cn. Tháp chuông, cao tng thêm 21m trong triu i ca Boris Godunov, gi lên tng gch chc chn dày 5m phn chân và 2,5m tng th 2. Tng ca tng th nht 'c gia c b$ng dm st t trong khi xây. B sung áng k nht trong th k( 17 in Kremlin là Nhà th 12 Thánh tông , do Th'ng ph+ Nikon t hàng nh là mt phn trong Cung in T ph+ trong khu phc h'p Kremlin. Nhà th s này ban u dành th ph+ng Thánh tông Phillip, nhng .n ý là t1 lòng tôn kính Metropolitan Phillip, ngi 'c phong thánh t" o do phn i khng b ca Ivan IV. Thi t k và lp chi ti t nhà th gch s này, xây dng nm 1652 - 1656, ly t mô hình các nhà th xây b$ng á vôi vào th k( 12 Vladimir. Nikon d nh tr v hình dng t'ng trng chính xác trong thi t k nhà th. (in Kremlin th'i Nga hoàng Trong n"a u th k( 18, các nhà cm quyn Nga u bn tâm vi vic xây dng kinh ô mi St Petersburg. Nhng di thi Catherine ,i tr vì, in Kremlin mt ln na tr thành i t'ng chú ý ca nhà vua. Catherine tài tr' k hoch tái thi t toàn b khu phc h'p, k c tng thành, theo phong cách Tân c in. May thay, nhng k hoch này không i n âu. Ngay tc khc, Catherine t hàng cho mt ki n trúc s tài ba Moscow theo trng phái Tân c Matvei Kazakov thi t k mt trong nhng công trình mang tm c% quc gia quan trng nht trong triu i ca N hoàng - Th'ng vin trong in Kremlin. Sau cuc ci cách h thng pháp lý nm 1763, Moscow là th ô th hai, 'c ch nh là tr+ s ca 2 trong s nhng c quan pháp lý ti cao ca quc. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: (nh: bestofrussia) Thi t k bc thy ca Kazakov khai thác mt không gian rng ln nhng bt tin nhét vào góc ,ông Bc ca khu Kremlin to ra mt công trình hình tam giác 4 tng. S rt cân i, vi 2 cánh bên trong to ra li i thun tin hn gia các cnh ca hình tam giác và hình thành 3 khong sân. 6 nh ca mt trong các cnh này là c im ni bt ca toàn b k t cu - gian phòng ln hình tròn có th nhìn thy t gia bc tng phía ,ông ca in Kremlin. Gian phòng ln hình tròn là không gian hi hp chính Th'ng vin hay Tòa dân s ti cao làm vic phù h'p vi chc nng ca nó. Quay tròn bên ngoài là dãy ct Doric, ni tht hoàn thin tht tráng l b$ng ct Corinthian và phù iêu g m các nhân vt ng+ ngôn ca Gavrill Zamaraev. Phn phía trên bao g m các chân dung ln trát va ca hoàng thân Nga và Nga hoàng theo hình thc c in hóa. Trong th k( 19, Nicholas I a ra sáng ki n tái thi t in Kremlin ln (1839 - 1849), ã b xung cp nghiêm trng trong thi gian Pháp chi m óng nm 1812 và sau ó 'c s"a cha. Trong thi t k ca mình, ki n trúc s Konstantin Ton xây dng mt mt tin b th cho in Kremlin cao hn sông Moscow, và to ra s k t ni y phong cách ngh thut vi in Terem, Cung in nhiu mt và Thánh ng Truyn tin bên trong. ,i vi thi t k ni tht ca in, Ton cng tác vi ki n trúc s cung ình Friedrich Richter, k t h'p các motif Tân c in, Baroque, Gothic và Nga Trung c. Ton c!ng thi t k công trình C...kh i công vào ngày hi Thánh Joseph, ngày 19/03/1882. Công trình kh i công di s ch o ca ki n trúc s Francisco Villary Lozano, và thi t k tân Gothic ban u ly cm hng trc ti p t i thánh ng Loreto Ý. Nhng, d án c xem li hoàn toàn vào cui nm 1883, Villar c thay bng Antoni Gaudí. K n trúc s Antoni Gaudí trong l2 k( nim tôn giáo Barcelona, nm 1924. Gautí ly b$ng ki n trúc s nm 1878, m nhn thi công thánh ng Sagrada Familia c!ng là lúc s nghip ca mình ang bt u phát trin, ông v#n còn gn bó mt thi t vi d án cho n lúc mt nm 1926. T 1918 tr i, ông dành h t tâm trí ca mình cho thánh ng Sagrada Familia, làm nhà và x ng v) trong khuôn viên nhà th. B i nhà th có th xem là nh cao ki n trúc ca Gaudí, mt công trình tp h'p tt c kinh nghim và sáng ki n ca toàn b s nghip ca ông. Phong cách và tính ch t tinh th"n Ki n trúc ca Gaudí sinh ra trong bi cnh Ngh thut mi, mc dù cá tính mnh ca ông làm công trình ca ông xa cách vi c im in hình ca phong cách y. Trong công trình ca Gaudí là các yu t báo tr c các phong cách ng i khác, nh: ch ngh2a biu hin trong vic s dng vt liu ca ông. Mc dù tt c khái nim i mi này và s d oán ch ngh&a hu hin i, thc t áng kinh ngc v#n còn thánh ng Sagrada Familia v c bn là công trình Gothic gi trong th quân bình và vn d+ng nhiu hn bt k ki n trúc s nào khác trong thi Trung c. Tr b t'ng ca gian gi a nhà th' ta vào phía trong tr thành tr chng t'ng ca chính chúng - s phát trin hp lý h thng lc xô và chng lc xô. Gaudí làm mô hình theo s ni tht không có dây, bên ngoài trát va và treo chng u xung. Khi ông b1 lp va, s) to ra thi t k nh hin nay. Tên k thut ca vòm k t cu này là "móc xích" (t ch catena, dây xích). Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Mt tin Chúa Giáng sinh ca thánh ng Sagrada Familia, vi 3 mái cng và tác ph.m iêu khc dày c. Thi t k ca nhà th y p biu t'ng tôn giáo: 4 tháp, trong s tt c 12 tháp sau cùng t'ng trng cho các thánh tông . Mt trong nhng c im áng chú ý nht trong ki n trúc ca Gaudí là kh nng sáng to hình dáng ca ông. Hình dáng có v/ nh k quái và tùy tin nhng thc ra u da trên c s lp lun logic. Ki n trúc thánh ng Sagrada Familia phát trin t mt nn tng hình hc vng chc, toàn b công trình 'c iu chnh theo mt h thng t( l c nh. Hình dng ch y u là hình paraboloid và hyperboloid, mà Gaudí ti n hành th" nghim, ngày nay s" d+ng h thng thi t k vi s h- tr' ca máy tính (CAD) tính toán nh th . Khía cnh trong kin trúc ca Gaudí biu hin thánh 'ng Sagrada Familia là ý thc tôn vinh tín ng0ng sâu sc. Mc dù tính chính thng ca ông b mt s ngi tranh cãi, nhng nm 2000 giáo hi C c bt u mt quá trình phong á thánh cho ông. Thánh ng Sagrada Familia 'c thi t k nh li bày t1 chi n thng ca Giáo hi trc xung t và bi n ng ca th gii hin i và vì lý do này, Gaudí mun t thánh ng trong mt v trí áp o trên nn tri Barce- lona. Chính ng c tôn giáo này, cùng vi khái nim ki n trúc ganh ua cùng thiên nhiên, dùng làm c s hiu ch ngh&a t'ng trng phong phú trong công trình. S liu thc t : Chiu cao ngoi tht ti a (theo thi t k ): 170m Chiu cao ni tht: 90m Chiu rng ti a (ch- giao nhau): 60m Chiu rng gian gia chính: 45m Chiu cao gian gia: - Gia: 45m - Bên: 30m Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: S và ch ngh2a tng trng Nhà th c vn cao hn na, liên t ng n mt ngn núi, ôi lúc có th ví nh dãy Montserrat, ,iu chnh màu ca thánh ng Sagrada Familia. Cây bách, trên nh phn chính ca mt tin Chúa Giáng sinh t'ng trng cho nhà th C c. mt thành h á gn Barcerlona ni ta lc mt ngôi n tín ng%ng quan trng. (nh cao nh t ca thánh 'ng Sagra- da Familia là mái cupôn hay mái bát úp khng l, d nh t n chiu cao 170m khi hoàn t t. Quanh mái bát úp có 4 vòng xon khác, cho dù không xây dng, cao n 130m t'ng trng cho 4 v Thánh s", trong khi mt vòng xon th 5, cao 140m bên trên gian nhà con hình bán nguyt cui nhà th t'ng trng cho ,c m5 Maria ng trinh. Ch theo chiu th*ng ng 'c hoàn tt b$ng 4 tháp trên nh ca m-i trong s 3 mt tin. 12 tháp này t'ng trng cho 12 v thánh tông , m-i tháp cao khong 100m. Mt tin phía ,ông, hng v phía mt tri mc, t'ng trng cho s Giáng sinh ca Chúa, trong khi mt tin phía Tây hng v phía mt tri ln, t'ng trng cho s Kh nn ca chúa Jésus. Mt tin chính quay mt v hng Nam t'ng trng cho Thiên àng. Ni tht nhà th d nh mô ph1ng rng, ct ging nh cây chìa ra mt cao nht nh % ly mái cong dng vòm, 'c hình thành b$ng mt h thng hình hc phong phú vi nhiu hình dáng ging nh sao. Gaudí thi t k s tng th cho d án vào khong 1890. Nm 1892 bt "u thi công mt tin Chúa Giáng sinh, mt tin duy nh t c thi công d i s giám sát trc tip ca Gaudí. Khi mt, ông ã hoàn tt s chi ti t mt tin Kh nn và gian gia nhà th c!ng nh chng trình t'ng trng và mô t b$ng tranh t'ng cho toàn b khu phc h'p ca nhà th. Ngu n tham kho chính i vi d án là các mô hình theo t( l 1:10 và 1:25, b phá hy vào nm 1936 khi thánh ng Sagrada Familia b cp phá trong cuc Ni chi n Tây Ban Nha, nhng sau này 'c trùng tu. T nm 1936-1952, Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: công tác xây dng b ình hoãn, và xây dng li vi tôn ch phi cho ging vi s ca Gaudí càng nhiu càng tt, mc dù chp nhn s k t h'p công ngh và vt liu mi ch*ng hn nh bê tông. , ng thi, c!ng có nhiu ý ki n phn i vic ti p t+c công trình xây dng thánh ng Sagrada Familia, và giá tr ca d án thng t nghi vn, c lý do tôn giáo - nhà th s có ý ngh&a gì trong th gii hin i?, l#n lý do th.m m - có h'p lý hay không khi ti p t+c phong cách cá nhân cc oan ca riêng Gaudí, hay có nên k t h'p các ngôn ng ngh thut mi? Công tác thi công di2n ra qua nhiu thi k thng trm, vì nhng ngi bo tr' mun có ngu n tài chính t ca t thin và tài sn cá nhân khi ch t làm chúc th li. Nm 1976, mt tin Kh nn cùng vi 4 tháp 'c hoàn tt, iêu khc gia Jo- sep M. Subirachs ti p t+c vic trang trí có tác ph.m iêu khc ca mt tin này t nm 1986. Nm 2002, công trình ang thi công n phn gian gia nhà th, hin nay l'p mái 'c mt phn. Ngày tháng hòan tt công trình xây dng thánh ng Sagrada Familia v#n cha xác nh. Thánh ng Sagrada Familia hin nay nhìn t phía ,ông. Mt tin Chúa Giáng sinh và vách ca gian nhà con hình bán nguyt cui nhà th hoàn tt khi Gaudí còn sng, gian gia (trái) ang xây dng. F'. Thi im xây dng: 1675 - 1711 a im: London, Anh Thánh 'ng St Paul ca Christopher Wren, công trình Baroque l n nh t n c Anh không bao gi' tn ti nu không có thm h*a ca trn i h.a hon London vào nm 1666 phá hy ngôi nhà th' xây vào th'i Trung c và bin h"u ht thành ph thành ng tro tàn. Th nhng, câu truyn liên quan n Wren, và nh t là c im chi phi suy ngh2 ca ông ngay t) "u - là mái bát úp - phi ging nh lúc tr c H.a hon. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: S sau cùng ca Thánh ng St Paul có gian gia nhà th và cung thánh theo quy c, phát trin qua nhiu ln th" nghim và thay i. Wren lúc u mun s trung tâm hình thánh giá Hy Lp, có mái bát úp ni bt hn nhiu. Nm 1663 nhà th c!, t lâu ã khi n nhiu ngi lo ngi, có nhiu du hiu áng báo ng v s bt n bên di tháp ch- giao nhau. , xut ca Wren là phá d% tháp, xây mi ch- giao nhau quy mô ln hn, và che ph tháp b$ng mái bát úp có nh nh qu da khng l , xut này 'c chp nhn. Mái bát úp là vn mà tt c ki n trúc s u mun xây dng, tuy nhiên c hi v#n còn hn ch . Brunelleschi xây dng mái bát úp ca Thánh ng Florence nm 1420. Mái bát úp ca Michelangelo Thánh ng St Peter ni ti p vào cui th k( 16. 6 Paris, Val-de-Grâce ca Francois Mansart và nhà th Sorbonne ca Jacques Lemercier bt u kh i công vào nm 1665, khi ó trong chuy n i nc ngoài duy nht ca mình Wren nhìn thy công trình ang xây dng. Phát trin thit k: Sau h1a hon, tt c s trc ây u không thích h'p, Wren phi bt u li t u. T lúc ó cho n khi hoàn tt nm 1711, trong vn phòng ca Wren v#n luôn y p s và bn v) vô cùng phong phú l) ra làm cho quá trình thi t k thêm rõ ràng nhng thc t ôi lúc li trái ng'c. Các giai on phát trin chính là khong thi gian này. Nm 1670 Wren a ra thit k khiêm tn n mc khó hiu bao gm mt tin snh có mái cupôn và mt nhà th' nh. hình ch nht. Khi ngi ta ánh giá thi t k này không to n t'ng thì ông thi t k mt s da theo hình thánh giá Latin làm mái cupôn phía trên ch- giao nhau và mt s có hình thánh giá Hy Lp (các nhánh có chiu dài b$ng nhau) c!ng có mái bát úp nh s ban u ca Bramante i vi thánh ng St Peter. S thánh giá Hy Lp này 'c Wren yêu thích, nm 1763 ông làm mô hình, cái g*i là "mô hình l n" ã tranh th c s ng tình. Cui cùng, c!ng nh trng h'p thánh ng St Peter, gii chc sc trong giáo hi khng khng theo s truyn thng vi mt gian gia dài (h nói; "không úng theo ki#u thánh ng"). Nhng mô hình ln v#n là li chng nhn sinh ng cho trí t ng t'ng ca Wren. Nh mt công trình ki n trúc l) ra nó thú v hn là xây dng nhà th: 4 nhánh có chiu dài b$ng nhau cng vi ct tin snh thoáng ãng u phía Tây cùng mt mái bát úp gia khng l . Các nhánh liên k t không dùng ng th*ng mà b$ng ng cong, mt ý t ng vô cùng tuyt vi, c áo Anh và trên th gii. , h ca ng cong - vách lõm tng phía di gp ng cong l i ca mái bát úp vn là hình nh thu nh1 ca s th hin phong cách Baroque xut sc. Giai on k tip rc ri nh t, mt thit k trong ó kh nng chuyên môn t tin ca mô hình l n c thay th bng nh ng gì có v3 mang tính không chuyên k& quc. 6 ây, Wren phi tr li s theo chiu dài, nhng ch- giao nhau li k t h'p mái bát úp và tháp 4 tng: nn hình c hành % tng tròn di mái cupôn b$ng cách ct ghép ôi, k n là mt mái bát úp nh1 và sau cùng là mt tháp ging nh chùa tng t nh tháp sau cùng ông ngh xây dng thánh ng St Bride ph Fleet. Chính thi t k này nhn 'c Giy phép ca Hoàng gia vào tháng 5/1675, nhng Wren luôn v#n gi quyn thay i ý nh khi vic xây dng ang ti n trin. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Mt tin phía Tây ca Thánh ng St Paul là b phn thi t k sau cùng. Cnh quan phn trán tng thánh ng St Paul 'c Francis Bird (1706) ci to theo cách hng v Damascus, mt vic làm rt hay nhng b ánh giá thp i vi tác ph.m iêu khc Baroque bt h Anh. Ông không làm iu này ngay lp tc, và t ây s phát công trình hoàn tt khá d2 dàng. Vic dng chuyn Thi t k 'c cp phép thay th b$ng mái bát úp và nâng cao chi ti t tht thn trng. Y u t duy nht còn li cha gii quy t là tháp và mt tin phía Tây, không 'c nh hình cho n sau nm 1700. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Xây dng thánh 'ng St Paul Ba mt bát úp ca Wren: mái bát úp bên ngoài không chu ti, hình cong không nhìn thy chng % mái bát úp, mái bát úp bên trong nhìn thy t bên trong. , thc hin gic m ca mình, Wren gp phi r t nhiu v n , và ông ã gii quyt tht xu t sc nhng b các nhà vn th k% 19 kt hp v i nguyên tc ca A.W.N.Pugin và John Ruskin, buc ti công khai rng ông "không trung thc". S g m các y u t theo quy c: mt gian gia nhà th có li i, gian bên cánh ngang và cung thánh. Mái bát úp không ta lên 4 tr+ b tng chính ni gian gia, cánh ngang và cung thánh gp nhau, b$ng cách b1 nhp u mút ca các li i 4 góc mà ta lên 8 tr+. Nh d nh ban u và chng minh trong mô hình ln, các vòm gia 8 tr+ b tng phi nh nhau, nhng k t qu Wren buc phi gia c chúng n mt mc các vòm chéo góc tr nên h5p hn các vòm các hng chính. , khc ph+c s không nht quán này v mt quang hc, ông a ra các c"a s nh1 bán nguyt hay ban công các thanh chéo phù h'p vi các kh.u chính, ti p t+c kéo dài ng bao phía trên b mt ca các tr+ b tng ti p giáp. K t qu là to ra hiu ng mt vòng g m 8 vòm nh nhau i vi mt nhìn. Thc ra, chúng không ng tâm vi các vòm hình cung khi nhìn t bên di, ây là mt khuy t im thy rõ. S liu thc t : Chiu dài cánh ngang: 76m Tng chiu dài: 156m Chiu rng gian gia (nhà th): 37m Chiu rng mt tin phía Tây có các nhà nguyn: 55m Chiu cao n lan can: 33m Chiu cao n ban công vàng: 86m Chiu cao n ch- giao nhau trên nh mái bát úp: 110m Chiu cao tháp phía Tây: 68m Din tích: 5480m2 Theo d tính, nh ng giá 0 kt c u mái bát úp to không ít khó khn cho Wren h n b t k& c u trúc khác trong thánh 'ng. Ông xây dng 8 tr+ b tng b$ng á hc (vt liu tn d+ng t nhà th St Paul c!) vi lp p mt b$ng á Portland. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: , duy trì n t'ng ca 8 vòm b$ng nhau bên di mái bát úp, Wren ng+y trang 4 thanh chéo có v/ có cùng chiu rng nh nhng thanh chéo các hng chính. Nhng ít lâu sau ông nhn thy á hc không mnh và phi ti n hành mt quá trình thay th phn lõi b$ng cách lp khi xây rn, c tht t m. , tng an toàn cho "Vòng k!p hay xích s+t ln" do th' st bc thy Jean Tijou làm ra, ngi rt ni ti ng vi các tm bình phong b$ng st rt 5p các gian bên cung thánh, t quanh phn chân mái bát úp nm 1706 ngn không cho tri rng và thêm vào các xích kim loi vào nm sau. 6 chính mái bát úp c!ng s" d+ng mt m5o khác tht tài tình. Các mái bát úp trc nh thánh ng Florence và St Peter u có 2 lp - mái bát úp bên trong nhìn thy t bên ngoài và mái bát úp khác nhìn thy t bên trong. Wren mun ph lên mái bát úp b$ng mt mái cupôn nng n khác thng, thêm vào hình cong xây gch, có th nhìn thy t bên trong l#n bên ngoài, nâng cao t cao trình ban công và chng % mái cupôn. Mái bát úp bên trong là khi xây, mái bên ngoài làm b$ng g- và chì. Sau cùng, Wren xây dng mt t'ng bo v trên nh các vách gian bên, to ra mt mt ct ng 2 t"ng h n là 1 t"ng i din cho chiu cao thc ca gian bên. ,iu này cho thy thc t r$ng các chi ti t chính (gian gia, cánh ngang, cung thánh) nhn 'c ánh sáng t các c"a s phía trên c!ng nh trong giáo ng thi Trung c và (trong cùng mt truyn thng) mái cong dng vòm 'c chng % b$ng k t cu chu lc xô ca mái vòm. T bên trong không nhn thy iu này, có ít khách tham quan nhn thy iu này t bên ngoài, nhng úng ra nhìn t phía trên thy rt rõ. Hiu ng này nh Wren d tính, nhìn b ngoài có v/ nh to ra mt phn chân vng chc cho mái bát úp cao vút, v cu trúc to ra k t cu b sung % lc xô ca mái bát úp. Tt c 3 trong nhng gii pháp tài tình này u 'c ti n hành và thánh ng St Paul s) thm hi hn n u không có chúng. Nhng chúng c!ng to cho Pugin có c bào cha s ch gi2u "mt n,a công trình c xây dng # che mt n,a khác". Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Nhìn t bên trên (cnh quan Wren không h ngh& là có th thc hin), vách bình phong che giu tr+ chng tng có th nhìn thy tht lúng túng Phn sau cùng phi hoàn tt là mt tin phía Tây. Có mt s chng c cho th y Wren l ra thích mt kin trúc Ion khng l cho mái cng nhng không th tìm th y á nào chiu dài bc qua khong cách gi 2 ct lin nhau. Hai tháp phn ánh nh h ng ca phong cách Baroque Ý, c!ng mang nhng c im khác ca thánh ng St Paul sau này, nh: phn cui ngang cho thy có tham kho thánh ng S.Maria della Pace ca Pietro da Cortona Rome. ,ây có th là mt s phát trin s thích ca riêng Wren hay có th là s óng góp ca nhng ngi tr/ hn trong vn phòng ca ông. B phn này do nhiu nhân viên thi t k ca ông th hin, mt s là ki n trúc s có quyn l'i riêng. Wren là mt nhà thi t k ch không phi là th' xây, ông tp h'p mt i ng! ông ngi có chuyên môn cao m nhn thi công. Trong gn 40 nm thi công thánh ng St Paul, s" d+ng tay ngh ca 14 nhà thu. H giám sát tng bc hot ng, t khu m1 á Portland cho n khâu th hin chi ti t sau cùng công trng. Trong nm tt bt nht (1694) có n 64 th' xây ti công trng, ngoài s th' mc, th' hàn chì, th' chm khc á và th' trát va. Trong s iêu khc gia, ni ti ng nht là Grinling Gibbons, cùng Edward Pearce chu trách nhim khâu khc chm á ngoi tht, ni có nhiu thiên s có cánh xinh xn nhô mình ra kh1i tr+ gch và khung c"a s c!ng nh khc chm g- ch- ca oàn. Khi v già Wren b i x" t bc, b cách chc Tng giám sát. Mt trong nhng quy t nh sau cùng ca 7y viên hi ng qun lý thánh ng i ng'c li nguyn vng ca ông là t lan can vòng quanh trên nh tng. Wren phát biu chua chát: "Quý bà ngh không có gì áng xem nu không có góc cnh". "N u mun có mt công trình tng nim, b"n hãy nhìn quanh mình" - Con trai ca Wren kh+c bên trong thánh ng St Paul, 1723 F Thi im xây dng: 1173 - khong 1370 a im: Pisa, Ý Tháp nghiêng vn cao Vòi phun Putti, vi nhóm ba putti ang cm huy hiu ca Pisa, tác ph.m ca Giusepe Vaccà, 1764 Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Hãy hình dung mt tháp xây dng bng vt liu mm nh cao su mút, v i nghiêng ch"m chm và chc chn tng d"n n mc sp sa ngã. Khi xây dng trong tháp d1 v0 n mc ng su t to ra do nghiêng gia tng ang n g"n gi i hn bn ca vt liu - nó có th n tung b t c lúc nào. S ri lon phát sinh t s phun va hay s chng % tm thi tng gia c chân móng cnh nhô ra ngoài s) là nguyên nhân khi n tháp , trong khi s chng % b$ng ct hay kéo b$ng cáp s) gây ra s s+p ca khi xây. ,ây chính là hình nh chính xác ca tình trng hn ch ca Tháp nghiêng Pisa, vi s n nh th hin s thách thc k thut xây dng mc cao nht. Tháp nghiêng Pisa không ch là ni thu hút mt s du khách cáu knh, mà tháp chính là hòn ngc ki n trúc và mãi là mt trong nhng công trình t ng nim quan trng nht ca châu Âu thi Trung c cho dù tháp không nghiêng i na. Ta lc Piazza del Duomo, tháp ch là mt b phn ca khu phc h'p g m 4 công trình màu trng bóng quan trng, g m thánh ng (Duomo), tháp chuông (campanile - tháp nghiêng), phòng R"a ti và ngh&a trang (Camposanto). C!ng nh các công trình khác Piazza, tháp chuông d nh th hin s t hào và vinh quang i thng ca nhà nc thành bang Pisa thnh v'ng, nên tháp mi có v/ 5p c áo và bí .n nh th . Chi tit xây dng Tháp g m 8 tng cao 58,4m; trng l'ng 14.500 tn; móng khi xây có ng kính 19,6m; vi chiu sâu ti a 5,5m bên di cao trình mt t. Móng nghiêng v hng Nam 5,5 so vi phng n$m ngang, do ó tng th 7 nhô ra ngoài 4,5m so vi tng th nht. Công trình xây theo hình dng ca mt hình tr+ r-ng vi các dãy ct bao quanh. Mt trong và ngoài ca hình tr+ u p b$ng c.m thch mi ni rt khít khao, nhng vt liu gia các lp p ngoài này ch toàn là va và á nên phát hin có nhiu l- r-ng rng bên trong. Mt cu thang xoáy c d#n lên nh tháp n$m bên trong vách. Cnh ch+p thánh ng Pisa, cùng vi tháp nghiêng phía sau Lp t di g m ba lp d2 phân bit. Lp A dày khong 10m, g m lp trm tích bùn xp hay thay i di mt ch- nc nông cách ây cha y 10.000 nm. Lp B là t sét bin, xp, y u n$m bên di cách ây khong 30.000 nm, sâu n 40m. Lp C là cát c vi sâu áng k. Nc ngm n$m lp A có sâu t 1m và 2m. Nhiu l- khoan t xung quanh và ngay c bên di, tháp cho thy b mt ca lp B có dng hình &a do trng l'ng ca tháp phía trên, qua ó có th suy lun lún trung bình ca tháp t 2,5 - 3m, cho thy t phía di có th b nén n mc nào. S liu thc t : Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Biu tháp nghiêng cho thy nghiêng ngày càng ln qua các giai on xây dng. Chiu cao t chân móng n tháp chuông: 58,4m ,ng kính chân móng: 19,6m Trng l'ng tháp: 14.500 tn Kh i công xây chân móng: ngày 9 tháng 8 nm 1173 Công trình ình hoãn tng th 4: khong nm 1178 Xây dng n khói p ni trang trí có hình bc thang ( tng th 7): khong nm 1272-1278 Tháp chuông xây dng hoàn tt: khong 1370 ,ào li i quanh chân tháp: nm 1838 Tháp nghiêng v hng Nam: 5,5 Chân móng b lún: khong 3m Lch s xây dng Tháp kh i công xây dng vào ngày 9 tháng 8 nm 1173 di s iu khin ca Bonanno Pisano. Vào khong nm 1178 khi xây n tng th t thì tm dng. Lý do v#n cha rõ, nhng công vic ti p t+c vi s vt v hn rt nhiu lp B có l) không lc chu ti và tháp nh ã b nghiêng. Sau thi gian tm dng gn 100 nm, Giovanni di Simone ngh xây dng vào khong 1272, qua khong thi gian này cng t sét gia tng do s gia c b$ng trng l'ng ca tháp. Khong nm 1278 xây dng n tng th 7 thì li tm dng (nguyên nhân có th do ni chi n). Chc chn tháp ã 'c hoàn thành trong giai on này thì ã b nghiêng. Khong nm 1360, khi s gia c thêm tng t sét di2n ra, Tommaso Pisa- no bt u công trình xây dng trên tháp chuông hoàn tt vào nm 1370 - gn 200 nm sau ngày kh i công. Tháp phi nghiêng khi kh i công xây tháp chuông, nhng c!ng áng lu ý phn tháp chuông th*ng ng hn phn tháp Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: còn li. 6 cnh phía Nam có 6 bc thang trên khi p ni trang trí tng th 7 d#n n tng t tháp chuông, trong khi cnh phía Bc ch có 4 bc thang. Quá trình nghiêng Có chng c cho thy s nghiêng ã bt u ngay khi xây tháp - tr+c tháp không th*ng ng mà nghiêng v hng Bc. Trong mt n- lc un li cho th*ng, các khi xây nh1 dn s" d+ng cao trình ca m-i tng nn tr+c tháp cho th*ng. B$ng cách phân tích t m nghiêng tng i ca các lp khi xây, quá trình nghiêng ca tháp hin rõ. Vào cui giai on u tiên, tháp nghiêng v hng Bc khong 1/4 . Lúc ó khi công trình xây dng n tng th 4 thì tháp li bt u nghiêng v hng Nam, n mc vào nm 1278 khi xây n tng th 7, tháp ã nghiêng v hng Nam khong 0,6 . , n nm 1360, nghiêng tng n 1,6 . Phân tích b$ng máy tính cao cp cho thy nghiêng tng lên nhanh chóng khi xây n tng th 7 và lúc thêm vào gác chu- ông c!ng xây dng ging nh tháp b$ng gch ép khuôn trên mt thm xp. S liên k t cáp an toàn tm thi tng th 3 Có th xây dng n mt cao cho phép nht nh, nhng không 'c cao hn, cho dù có xây c.n thn n âu chng na. Tháp ch cao cho phép ca nó và rt gn gii hn an toàn. Nm 1817, hai ki n trúc s ngi Anh dùng dây di o nghiêng và phát hin r$ng vào thi im này tháp nghiêng n 5 . Vào nm 1838, ki n trúc s Alessandro della Gherardesca ào mt li i quanh móng tháp l ra các phn chân ct và các bc thang ca móng có d+ng ý ban u trc khi tháp lún. K t qu là nc ùa vào cnh phía Nam, vì ây ào t n$m di mc nc ngm. C!ng có chng c cho thy thi im này nghiêng ca tháp ã tng áng k thêm gn n"a , khong 5,4 . ,o c chính xác bt u vào nm 1911 cho thy nghiêng ca tháp c luôn tng qua m-i nm, và sau gia thp niên 1930, nghiêng tng gp ôi. Nm 1990, nghiêng ging nh s chuyn dch theo phng n$m ngang phn nh khong 1,5mm m-i nm. Ngoài ra, tt c tác ng tháp u do nghiêng ca tháp tính theo nghiêng ngày càng nhiu. Ch*ng hn, trong nm 1934 gia c khi xây chân móng b$ng cách phun va gây ra s dch chuyn t ngt v phía Nam khong 10mm và rút nc ngm lp cát phía di trong thp niên 1970 khi n cho tháp dch chuyn khong 12mm. Nhng phn ng này kh*ng nh tháp xây dng trên nn t y u nh th nào, và bt k mt phng pháp dùng n nh tháp u phi tinh vi, phc tp n mc nào. 4n nh tháp B trí thi t b khoan hút t bên di cnh phía Bc ca chân móng tháp. Nm 1990, sau khi tháp chuông Pavia , cho dù không b nghiêng, mt y ban do giáo s Michele Jamiokowski làm ch tch do Th tng Ý thành lp nh$m tham kho ý ki n và thc hin công tác n nh tháp Pisa. Nhiu hi ngh 'c quc t công nhn bàn v công trình t ng nim lch s" vô giá này yêu cu phi bo t n t im c bn ca tháp cùng vi lch s" và trình th công khéo léo. Vì th bt k s can thip ba bãi nào i vi tháp phi mc nh1 nht và k hoch n nh c nh hay chng % nhìn thy u không th chp nhn 'c, và trong mi trng h'p u có nguy c làm tng s s+p ca khi xây vn rt m1ng manh này. Gii pháp tìm thy là gim bt nghiêng ca tháp mc nh1 không nhìn thy b$ng mt thng nhng phi gim ng sut trong khi xây và n nh chân móng. Sau nhiu nm nghiên cu, phân tích và th" nghim trên quy mô rng ngi ta chp nhn phng pháp hút t, bao g m vic lp t nhiu ng hút t n$m k chân móng và ngay bên di cnh phía Bc ca chân móng. Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Mt s ng khoan n$m úng v trí x" lý khâu hút t Kh i công vào tháng 2 nm 1999, trong mt không khí vô cùng cng th*ng, theo cách ti n hành tng bc mt rt chm, 'c giám sát tht c.n thn, tng khi l'ng t không nhiu 'c ly ra kh1i lp A b$ng mt máy khoan c bit. Do t xp, l- r-ng hình thành do m-i ln hút t t khép kín li, k t qu to ra s lún s+t b mt không nhiu và xoay tháp tr li hng Bc mt chút. Công vic hút t di2n ra trong 2,5 nm; nghiêng ca tháp gim n"a . N u tháp bt u nghiêng v hng Nam có th lp li quá trình hút t mt giai on nào ó trong tng lai. Ngoài khâu hút t, c!ng ti n hành gia c mt ít khi xây nhng im d2 b h hi nht cnh phía Nam. Ngn tháp huyn bí, kiu di2m này ã và ang 'c n nh khi áp d+ng phng pháp tôn trng và bo t n c c im l#n s tng tác hp d#n vi tng t cái. Tháp nghiêng nhìn t phía Bc, v#n còn cáp tm thi gn cht trong khu hút cát. Nhng dây cáp này là ai an toàn gi cho tháp kh1i n u có bt k sai lm trong x" lý. 06+0&'." Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: Mt công trình ki n trúc 'c lit vào hàng kit tác ca nhân loi, luôn luôn gn lin vi tên ca mt ph+ n, ó là Vn Treo Babylone. G*i là V'n Treo vì v'n trên cao gm 4 t"ng xây dng bng á thành mt tháp h i ging loi Zicgurát là tháp git c p r t ph bin trong kin trúc L0ng Hà. Tng di cùng ca vn là mt hình vuông kích thc 246m *246m - n$m trên mt h thng ct 25*25 chi c. Tng th hai là mt hình vuông 21*21 ct, tng ba 17*17 ct tng trên cùng 13*13 ct vi kích thc 123m*123m. Trên m-i bc git cp là mt vn ph*ng 'c xây dng b$ng các khi á dài 5m rng 1,2m t trên các tng dày. Trên các tm á này ph mt lp lau sy trn nha ng, lp á lát hai lp gch nung, trên lp này là mt tm chì nc kh1i thm xung tng di. Toàn b h thng ki n trúc xung quanh Vn Treo Trên cùng là mt l p t màu dày trng c c nh ng cây l n. Vic ti nc chm sóc vn cây này làm mt vn ln mà ây ã gii quy t Ph tích Vn Treo khá tt. Theo các nhà kho c thì nc ã 'c a t sông lên b$ng mt h thng gu xêp thành chu-i quay liên t+c ly t Suu tm: Kienthanh@live.com Blog: ba cái gi ng, do mt i quân ông o hàng ngày làm vic ti nc chm sóc cây ci, hoa qu gi cho Vn Treo luôn xanh tt. Ngày nay, Vn Treo ch còn là mt ph tích vi nhng tng á nát, hàng nm ón du khách n chiêm ng%ng nhng phn còn li ca nn móng tng cui cùng ca Vn Treo, chiêm ng%ng ng ã ca tng hình dung ra ngôi vn k diu vi bà Hoàng hu xinh 5p ca x s nghìn l/ mt êm cách ây gn 3000 nm. Các s gia ngày xa ã lit V'n Treo này là mt trong 7 k& quan ca Th gi i C i. Có nhiu gi thuy t v xut x ca Vn Treo, nhng có th qui vào hai hng: Hoàng hu Xêmiramix là tác gi va tác ph.m này hay là ngôi vn này 'c nhà Vua xây dng tng Hoàng hu Amitid. 2500 nm tr c Công nguyên vùng L0ng Hà, tc lu vc hai con sông Tigre va Euphrate (thuc n c Iraq ngày nay) xu t hin thành Babylone. Vào khong th k( XVIII trc Công nguyên, di triu i Vua Hammourabi (1793-1750 trc Công nguyên), Babylone tr thành mt a danh ni ti ng ph n vinh, sm ut. Trong nhng triu i ti p theo, Babylone dn dn suy tàn. Mãi n th k( th VII trc Công nguyên, di triu i vua Nabucodonossor (604 - 561 trc Công nguyên), Babylone mi li 'c h i sinh và tr thành mt trung tâm kinh t , vn hóa, ngh thut ph n thnh nht thi C i. Ni ây là im quy t+ ca mi con ng giao lu buôn bán thun l'i trên c khu vc Trung Cn ,ông rng ln. Sau khi xây dng xong cung in chính ca mình, Nabucodonossor xây dng Vn Treo ni ti ng phía Bc Babylone. Vua Hammourabi Tng truyn r$ng: Nhà Vua ã xây dng ngôi v'n này tng Hoàng hu Amitid , ngi v' yêu ca mình. Nàng Amitid ngi x Mét , con Vua Xiaxarex. , nàng % nh nhà, nhà vua ã quy t nh xây dng ngôi vn quý, trong ó tr ng nhng cây c 5p, quý, hi m có ca x Mét . Gi thuy t th hai là khong 1000 nm sau triu i Hammourabi, Hoàng hu Xêmiramix ch tr ng xây dng Bbylone tht lng l$y, nên ã m rng thành c!, xây dng cu ln qua sông Euphrate ni lin hai khu vc thành ph qua li trên sông. Trong công cuc ki n thi t m rng Babylone, Xêmiranix ã xây dng Vn Treo ni ti ng. Dù Vn Treo Babylone có gn vi Xêmiramix hay Amitit thì kit tác này c!ng xut phát t mt ngi ph+ n. ,ng trên Vn Treo, ngi ta có th nhìn bao quát c thành Babylone vì nó cao ngót 100 mét. Vn Treo là mt khong xanh ti mát, là nim hy vng và im nh hng cho nhng oàn lc à l hành trên sa mc xa xôi nóng b1ng. Su tm t Intenet : Kienthanh@live.com. Blog:

Các file đính kèm theo tài liệu này:

mot_so_cong_trinh_kien_truc_co.pdf