Một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu trái cây đồng bằng Sông Cửu Long

1 1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH W ™ X TRAÀN HÖÕU LOÄC MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU TRAÙI CAÂY ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG Chuyeân ngaønh : Quaûn trò kinh doanh Maõ soá : 60.34.05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc : TS. Hoà Tieán Duõng THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2006 2 2 MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU ................................................................................................................ 1 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG TRAÙI CAÂY THEÁ GIÔÙI ..................... 4 1.1. Vai troø cuûa xuaát khaåu trong quaù trình phaùt trieån kinh teá......................................4 1.2. Tình hình xuaát – nhaäp khaåu traùi caây treân theá giôùi. ..............................................5 1.2.1. Giôùi thieäu khaùi quaùt veà thò tröôøng xuaát – nhaäp khaåu traùi caây theá giôùi. .....5 1.2.2. Caùc quoác gia xuaát - nhaäp khaåu traùi caây chuû yeáu treân theá giôùi. ....................6 1.3. Moät soá quoác gia xuaát khaåu traùi caây haøng ñaàu Chaâu AÙ. .......................................9 1.3.1. Thaùi Lan..............................................................................................................9 1.3.2. Trung quoác........................................................................................................10 1.3.3. AÁn Ñoä ................................................................................................................10 1.3.4. Phi-líp-pin .........................................................................................................11 1.4. Những baøi học kinh nghiệm về xuaát khaåu traùi caây. ............................................12 CHÖÔNG 2: HIEÄN TRAÏNG SAÛN XUAÁT VAØ XUAÁT KHAÅU TRAÙI CAÂY ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG.......................................................................................... 15 2.1. Toàng quan veà Ñoàng baèng soâng Cöûu Long .........................................................15 2.2. Vai troø cuûa xuaát khaåu traùi caây Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long. .............................19 2.3. Tình hình saûn xuaát - xuaát khaåu traùi caây trong thôøi gian qua. .............................19 2.3.1. Veà saûn löôïng traùi caây . ...................................................................................20 2.3.2. Veà giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây. ......................................................21 2.3.3. Veà chaát löôïng traùi caây.....................................................................................22 2.3.4. Veà thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây. ..................................................................23 2.3.5. Veà giaù saûn xuaát - xuaát khaåu. ...........................................................................25 2.4. Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán saûn xuaát – xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long...................................................................................................................26 3 3 2.4.1. Khaâu saûn xuaát ..................................................................................................27 2.4.1.1. Ñieàu kieän töï nhieân. ........................................................................................27 2.4.1.2. Caây gioáng......................................................................................................27 2.4.1.3. Voán, qui moâ saûn xuaát.....................................................................................28 2.4.1.4. Nguoàn nhaân löïc. ............................................................................................28 2.4.1.5. Coâng ngheä- kyõ thuaät, maùy moùc thieát bò........................................................29 2.4.1.6. Qui hoaïch vuøng. ............................................................................................29 2.4.2. Khaâu tieâu thuï ...................................................................................................30 2.4.2.1. Khaâu vaän chuyeån, baûo quaûn – tieâu thuï..........................................................30 2.4.2.2. Thò tröôøng vaø thoâng tin thò tröôøng. ................................................................31 2.4.2.3. Ñoái thuû caïnh tranh. .......................................................................................32 2.4.2.4. Chính saùch hoaït ñoäng marketing...................................................................32 2.4.2.5. Chính saùch xaây döïng thöông hieäu. ................................................................34 2.5. Chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long........35 2.5.1. Chính saùch ñoái vôùi noâng daân vaø noâng thoân...................................................35 2.5.2. Chính saùch ñoái vôùi xuaát khaåu traùi caây...........................................................36 2.6. Ñaùnh giaù chung veà hieän traïng traùi caây Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long .................36 2.6.1. Thuaän lôïi ...........................................................................................................36 2.6.2. Khoù Khaên .........................................................................................................37 CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU TRAÙI CAÂY ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG. ................................................................... 39 3.1. Quan ñieåm vaø muïc tieâu ñaåy maïnh xuaát khaåu traùi caây ñeán 2010.......................39 3.2. Moät soá giaûi phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. ....40 3.2.1. Ñaåy maïnh vieäc saûn xuaát traùi caây xuaát khaåu ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.............................................................................................................................41 3.2.1.1. Hoaøn thieän quy hoaïch toång theå vuøng traùi caây coù lôïi theá caïnh tranh. ...........41 3.2.1.2. Choïn loïc vaø taïo gioáng coù chaát löôïng toát. ......................................................42 4 4 3.2.1.3. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc.............................................................................43 3.2.1.4. Xaây döïng vaø cuõng coá moái lieân keát giöõa giöõa 4 nhaø: nhaø vöôøn – nhaø kinh doanh – nhaø khoa hoïc vaø nhaø nöôùc (GAP). ...............................................................45 3.2.2. Phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï. ..................................................46 3.2.3. Ñaåy maïnh tieâu thuï traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long .............................47 3.2.3.1. Giaûi phaùp hoaøn thieän heä thoáng phaân phoái, baûo quaûn. ...................................47 3.2.3.2. Giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. ..................................................................................................................49 3.2.3.3. Giaûi phaùp veà hoaøn thieän chieán löôïc marketing. ............................................50 3.2.3.4. Xaây döïng thöông hieäu. .........................................................................53 3.2.4. Hoaøn thieän cô cheá chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc. .........................................54 3.2.4.1. Chính saùch ñoái vôùi nhaø vöôøn.........................................................................54 3.2.4.2. Taïo khung phaùp lyù thuaän lôïi cho xuaát khaåu. .................................................54 3.2.4.3. Giaûi phaùp phaùt trieån heä thoáng thoâng tin thò tröôøng . .....................................55 3.2.4.4. Chính saùch khuyeán khích phaùt trieån vuøng traùi caây. .......................................56 3.2.4.5. Chính saùch veà ñaàu tö khoa hoïc - coâng ngheä ..................................................56 3.2.4.6. Chính saùch hoã trôï veà taøi chính ......................................................................56 3.2.4.7. Chính saùch thò tröôøng....................................................................................57 3.3. Moät soá kieán nghò ñoái vôùi Nhaø nöôùc vaø ngaønh chöùc naêng ..................................58 KEÁT LUAÄN .................................................................................................................. 60 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 5 5 BAÛÛNG CAÙÙC KYÙÙ HIEÄÄU VIEÁÁT TAÉÉT EU Khoái thò tröôøng chung Chaâu Aâu FAO Toå chöùc löông noâng Lieân Hieäp Quoác GAP Saûn xuaát vaø tieâu thuï traùi caây an toaøn HCCAP Chöông trình hoã trôï söùc khoûe ngöôøi tieâu duøng L/C Tín duïng thö NNVN Noâng nghieäp Vit Nam SQF An toaøn thöïc phaåm TTXVN Thoâng Taán Xaõ Vit Nam USDA Boä Noâng Nghieäp Hoa Kyø Vinanet Trang Wed cuûa Trung Taâm Thoâng Tin Thöông Maïi VnEconomy Trang Wed cuûa Thôøi Baùo kinh Teá Vit Nam WTO Toå Chöùc Thöông Maïi Theá Giôùi EU European Union FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations GAP Good Agricultural Practise HCCAP Health Care Consumer Assistance Program L/C Letter of Credit SQF Safe Quality Food USDA United States Department of Agriculture WTO World Trade Organization 6 6 DANH MUÏÏC CAÙÙC BAÛÛNG TRONG LUAÄÄN VAÊÊN Baûng 1: Thò phaàn cuûa moät soá nöôùc chaâu AÙ treân thò tröôøng traùi caây theá giôùi giai ñoaïn 2001- 2004 (bình quaân theo tyû leä %) ...................................................... 12 Baûng 2: Baûng thoáng keâ khoái löôïng saûn xuaát – xuaát khaåu traùi caây töø 2001-2005....21 Baûng 3: ........Baûng thoáng keâ giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây töø 1990-1994.....21 Baûng 4: ................Baûng giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây töø naêm 2001-2005....22 Baûng 5: Baûng kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long sang caùc thò tröôøng chính töø 1997 – 2005........................................................................ 24 DANH MUÏÏC CAÙÙC PHUÏÏ LUÏÏC KEØØM THEO LUAÄÄN VAÊÊN Phuï luïc 01: Cô caáu maët haøng xuaát khaåu töø naêm 2001- 2005 Phuï luïc 02: Cô caáu xuaát khaåu nhoùm haøng noâng, laâm, thuyû saûn töø naêm 2001- 2005 Phuï luïc 03: Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi moät thaùng theo giaù thöïc teá phaân theo thaønh thò, noâng thoân vaø phaân theo vuøng Phuï luïc 04: Hieäp ñònh veà raøo caûn kyõ thuaät ñoái vôùi thöông maïi (WTO Agreement on TBT) Phuï luïc 05: Giaù trò saûn xuaát noâng, laâm nghieäp vaø thuyû saûn naêm 2005 theo giaù so saùnh 1994 Phuï luïc 06: Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp theo giaù so saùnh 1994 phaân theo ñòa phöông Phuï luïc 07: Nöôùc ngheøo bò thieät trong buoân baùn noâng saûn Phuï luïc 08: Xuaát khaåu traùi caây 2006: nhöõng nghòch lyù... 7 7 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Hieän nay, Vieät Nam trong tieán trình gia nhaäp WTO. Trong boái caûnh môû cöûa vaø hoäi nhaäp ngaøy caøng cao, Vieät Nam seõ coù ñieàu kieän môû roäng thò tröôøng, môû roäng qui moâ saûn xuaát ñeå taêng cöôøng xuaát khaåu, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Khi Vieät Nam gia nhaäp WTO, cuøng vôùi xu theá töï do hoùa thöông maïi vaø ñaàu tö laø vieäc môû roäng thò tröôøng noäi ñòa vaø thò tröôøng ngoaøi nöôùc; do ñoù taïo ra quyeàn bình ñaúng trong kinh doanh cho taát caû loaïi hình doanh nghieäp. Trong ñieàu kieän môùi, yeáu toá quyeát ñònh laø naêng löïc caïnh tranh, saûn phaåm vaø dòch vuï, thöông hieäu haøng hoùa, coâng ngheä hieän ñaïi, quaûn lyù tieân tieán, chaát löôïng toát, maãu maõ phong phuù vaø giaù caû caïnh tranh. Khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc ñeå caùc doanh nghieäp Vieät Nam tieán leân baèng chính ñoâi chaân cuûa mình vaø söï hôïp taùc trong töøng ngaønh haøng ñeå cuøng phaùt trieån. Tham gia quaù trình toaøn caàu hoùa, ngöôøi noâng daân Vieät Nam coù cô hoäi môû roäng thò tröôøng. Song vôùi trình ñoä saûn xuaát coøn thaáp, hoï cuõng seõ gaëp nhieàu baát lôïi do caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån thöôøng coù nhöõng bieän phaùp baûo veä vaø hoã trôï neàn noâng nghieäp. Maët khaùc, trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá, haøng hoùa Vieät Nam noùi chung, traùi caây noùi rieâng phaûi ñoái ñaàu vôùi nhöõng thaùch thöùc khi thöïc hieän caùc hieäp ñònh song phöông veà thöông maïi töï do (FTA), cuõng nhö haøng raøo thueá quan, haïn ngaïch noâng saûn xuaát khaåu seõ ñöôïc thay theá daàn baèng caùc tieâu chuaån chaát löôïng, an toaøn thöïc phaåm vaø kieåm dòch thöïc vaät khi gia nhaäp WTO. Ñeå giaûi quyeát caùc thaùch thöùc treân, noâng saûn Vieät Nam noùi chung vaø traùi caây noùi rieâng phaûi ñöôïc saûn xuaát töø moät neàn noâng nghieäp saïch, an toaøn, chaát löôïng vaø beàn vöõng. Laø trung taâm kinh teá noâng nghieäp lôùn nhaát nöôùc, Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñöùng ñaàu veà saûn xuaát noâng nghieäp, ñaët bieät gaïo, thuûy saûn vaø traùi caây. 8 8 Ngoaøi gaïo vaø thuûy saûn laø maët hai maët haøng saûn xuaát vaø xuaát khaåu lôùn nhaát nöôùc, beân caïnh ñoù traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long cuõng chieám moät löôïng lôùn veà saûn xuaát vaø xuaát khaåu trong toång saûn löôïng traùi caây cuûa caû nöôùc, (naêm 2005 saûn löôïng traùi caây caû nöôùc öôùc ñaït 6,2 trieäu taán trong ñoù Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaït hôn 3,2 trieäu taán), ñaëc bieät laø döùa, saàu rieâng, nhaõn, xoaøi, chuoái, thanh long, vuù söûa, böôûi…. Tuy nhieân saûn löôïng traùi caây xuaát khaåu Ñoàng baèng soâng Cöûu Long chæ chieám khoaûng 10% - 15% toång saûn löôïng saûn xuaát cuûa caû vuøng, trong khi ñoù nhu caàu traùi caây cuûa theá giôùi coøn raát lôùn, ñaây laø tieàm naêng, cô hoäi cuõng nhö thaùch thöùc ñoái vôùi traùi caây cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long trong thôøi gian tôùi. Chính vì vaäy, ñaõ ñeán luùc khoâng theå maïnh ai naáy laøm, nhaø vöôøn khoâng theå ñöùng rieâng moät mình töï saûn xuaát, töï baûo quaûn, töï cheá bieán, töï giaûi quyeát ñöôïc ñaàu ra cho saûn phaåm traùi caây cuûa mình, maø phaûi lieân keát vaø chæ coù theå giaûi quyeát ñöôïc khi coù moät toå chöùc lieân keát ñoàng boä caùc khaâu trong chuoãi giaù trò töø saûn xuaát ñeán tieâu thuï ñeå coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu traùi caây saïch, an toaøn vaø chaát löôïng cuûa theá giôùi. Beân caïnh ñoù Nhaø nöôùc caàn phaûi coù söï quan taâm chæ ñaïo, hoã trôï saâu saéc ñeå giuùp caùc doanh nghieäp Vieät Nam taêng cöôøng xuaát khaåu traùi caây treân thöông tröôøng quoác teá. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn nhaän thöùc treân, taùc giaû choïn ñeà taøi: “MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU TRAÙI CAÂY ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG ” vôùi mong muoán goùp phaàn thuùc ñaåy vaø phaùt trieån xuaát khaåu traùi caây caùc tænh ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL) nhaèm thuùc ñaåy quaù trình taêng tröôûng kinh teá noâng thoân, caûi thieän ñôøi soáng noâng daân, cuõng nhö goùp phaàn vaøo quaù trình taêng tröôûng kinh teá caû nöôùc. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø caùc loaïi traùi caây nhieät ñôùi coù lôïi theá caïnh tranh: xoaøi, chuoái, döùa, thanh long, choâm choâm, nhaõn, böôûi, saàu rieâng … coù giaù trò saûn xuaát vaø xuaát khaåu cao nhaát ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long 9 9 nhöng tæ leä xuaát khaåu coøn raát thaáp chæ ñaït 10%-15% toång giaù trò saûn löôïng saûn xuaát. Moät soá phöông phaùp taùc giaû tieáp caän, söû duïng trong luaän vaên : + Phöông phaùp phaân tích thoáng keâ moái quan heä giöõa dieän tích canh taùc vaø saûn löôïng traùi caây ñaàu ra phuïc vuï cho xuaát khaåu vaø cheá bieán xuaát khaåu. + Phöông phaùp phaân tích ñònh tính nhö laø phöông phaùp phaân tích yeáu toá nguoàn löïc, khoa hoïc kyõ thuaät, moâi tröôøng kinh doanh laøm caûn ngaïi ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. + Phöông phaùp khaûo saùt ñeå coù ñöôïc thoâng tin veà quaù trình saûn xuaát cuûa ngöôøi noâng daân Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi ñi saâu vaøo vieäc phaân tích nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long; töø ñoù tìm ra moät soá giaûi phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Vôùi muïc tieâu treân keát caáu luaän vaên goàm 3 chöông: Chöông I: Toång quan veà thò tröôøng traùi caây theá giôùi. Chöông II: Hieän traïng traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Chöông III: Moät soá giaûi phaùp nhaèm ñaåy maïnh xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Do thôøi gian vaø kieán thöùc cuûa taùc giaû coøn haïn cheá, neân luaän vaên khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh. Raát mong ñöôïc söï goùp yù cuûa thaày coâ vaø baïn ñoïc. 10 10 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG TRAÙI CAÂY THEÁ GIÔÙI 1.1. Vai troø cuûa xuaát khaåu trong quaù trình phaùt trieån kinh teá. Xuaát khaåu laø vieäc baùn haøng vaø dòch vuï cho nöôùc ngoaøi, xuaát khaåu ñaõ ñöôïc thöøa nhaän laø moät hoaït ñoäng raát cô baûn cuûa hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi, laø phöông tieän thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. Vieäc môû roäng xuaát khaåu ñeå taêng thu nhaäp ngoaïi teä cho ñaát nöôùc vaø cho nhu caàu nhaäp khaåu phuïc vuï cho söï phaùt trieån kinh teá laø moät muïc tieâu quan troïng nhaát cuûa chính saùch thöông maïi. Nhaø nöôùc ñaõ vaø ñang thöïc hieän caùc bieän phaùp thuùc ñaåy caùc ngaønh kinh teá höôùng theo xuaát khaåu, khuyeán khích khu vöïc tö nhaân môû roäng xuaát khaåu ñeå giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm vaø taêng thu ngoaïi teä cho ñaát nöôùc. Trong boái caûnh hieän nay, hoaït ñoäng xuaát khaåu ngaøy caøng coù vai troø quan troïng trong neàn kinh teá, cuï theå laø: Thöù nhaát, xuaát khaåu taïo nguoàn voán chuû yeáu cho nhaäp khaåu phuïc vuï coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc. Thöù hai, xuaát khaåu ñoùng goùp vaøo vieäc chuyeån dòch cô caáu kinh teá, thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån, cuï theå nhö: - Xuaát khaåu giuùp caùc quoác gia taän duïng ñöôïc caùc nguoàn löïc dö thöøa trong neàn kinh teá. Xuaát khaåu laø loái thoaùt cho nguoàn löïc thaëng dö hoaëc nguoàn löïc tieàm naêng thaëng dö cuûa caùc quoác gia. Ñaëc bieät ñoái vôùi caùc quoác gia ñang phaùt trieån, xuaát khaåu noâng saûn laø loái thoaùt cho nguoàn nguyeân vaät lieäu vaø nhaân löïc noâng thoân. - Xuaát khaåu taïo ñieàu kieän cho caùc ngaønh khaùc coù cô hoäi phaùt trieån thuaän lôïi. - Xuaát khaåu giuùp caùc quoác gia môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, taùc ñoäng ñeán quaù trình phaân coâng laïi lao ñoäng theá giôùi, goùp phaàn cho saûn xuaát phaùt trieån vaø oån ñònh. 11 11 - Xuaát khaåu taïo ñieàu kieän môû roäng khaû naêng cung caáp ñaàu vaøo cho saûn xuaát, naâng cao naêng löïc saûn xuaát trong nöôùc. - Xuaát khaåu taïo ra nhöõng tieàn ñeà kinh teá – kyõ thuaät nhaèm caûi taïo vaø naâng cao naêng löïc saûn xuaát trong nöôùc. Ñieàu naøy muoán noùi ñeán xuaát khaåu laø phöông tieän quang troïng taïo ra voán vaø kyõ thuaät, coâng ngheä töø nöôùc ngoaøi vaøo Việt Nam, nhaèm hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc, taïo ra moät naêng löïc saûn xuaát môùi. - Thoâng qua xuaát khaåu, haøng hoùa cuûa Việt Nam seõ tham gia vaøo caùc cuoäc caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi veà giaù caû, chaát löôïng. Cuoäc caïnh tranh naøy ñoøi hoûi Việt Nam phaûi toå chöùc laïi saûn xuaát, hình thaønh cô caáu saûn xuaát luoân thích nghi ñöôïc vôùi thò tröôøng. - Xuaát khaåu coøn ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp phaûi luoân ñoåi môùi vaø hoaøn thieän coâng vieäc quaûn trò saûn xuaát kinh doanh, thuùc ñaåy saûn xuaát môû roäng thò tröôøng. Thöù ba, xuaát khaåu coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán vieäc giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân. Thöù tö, xuaát khaåu laø cô sôû môû roäng vaø thuùc ñaåy caùc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi cuûa Việt Nam. Toùm laïi, ñaåy maïnh xuaát khaåu ñöôïc coi laø vaán ñeà coù yù nghóa chieán löôïc ñeå phaùt trieån kinh teá vaø thöïc hieän coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc. 1.2. Tình hình xuaát – nhaäp khaåu traùi caây treân theá giôùi. 1.2.1. Giôùi thieäu khaùi quaùt veà thò tröôøng xuaát – nhaäp khaåu traùi caây theá giôùi. Cuøng vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, dieän tích ñaát saûn xuaát noâng nghieäp ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån bò thu heïp daàn. Maëc duø, vôùi söï tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, naêng suaát caây troàng ôû caùc quoác gia naøy ñaït ôû möùc cao, tuy nhieân vaãn khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu tieâu duøng cuûa theá giôùi do nhu caàu tieâu duøng bình quaân cuûa ngöôøi daân taêng coäng vôùi möùc taêng daân soá cuûa theá giôùi. Ñoái vôùi caùc quoác gia ñang phaùt trieån, quaù trình coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa chöa cao, do ñoù dieän tích ñaát noâng nghieäp coøn nhieàu, coäng vôùi löïc löôïng lao 12 12 ñoäng noâng thoân doài daøo, ñaây chính laø nguoàn cung caáp saûn phaåm caây troàng chính cho caùc quoác gia coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån. Tuøy vaøo ñaëc ñieåm kinh teá, ñieàu kieän töï nhieân … maø moãi quoác gia coù moät theá maïnh veà moät hoaëc moät vaøi loaïi saûn phaåm haøng hoùa naøo ñoù. Chính vì vaäy, caùc quoác gia nhaäp khaåu traùi caây chuû yeáu laø caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, coù dieän tích ñaát noâng nghieäp ít, khoâng coù ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå troàng caây aên quaû nhö EU(Anh, Phaùp, Ñöùc …), Myõ, Nhaät Baûn, Canada, Hoàng Koâng…. Caùc quoác gia xuaát khaåu traùi caây chuû yeáu treân theá giôùi laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån, coù dieän tích ñaát noâng nghieäp nhieàu, ñieàu kieän thieân nhieân öu ñaõi cho canh taùc caây aên quaû: Trung Quoác (rau quaû oân ñôùi) Thaùi Lan (rau quaû nhieät ñôùi), AÁn Ñoä (rau quaû nhieät ñôùi), Braxin, Uruguay… Theo nhaän ñònh cuûa boä noâng nghieäp Myõ, vôùi nhu caàu tieâu thuï rau quaû theá giôùi ngaøy moät taêng nhö hieän nay, bình quaân taêng 3,6%/ naêm, nhöng möùc cung chæ taêng 2,8%/naêm (trong ñoù rau taêng 1,8%, quaû taêng 8%). Ñaây chính laø tieàm naêng cho caùc quoác gia saûn xuaát rau quaû, ñaëc bieät laø caây aên quaû ñaåy maïnh saûn xuaát - xuaát khaåu. 1.2.2. Caùc quoác gia xuaát - nhaäp khaåu traùi caây chuû yeáu treân theá giôùi. Theo döï baùo cuûa boä noâng nghieäp Hoa Kyø vaø moät soá quoác gia khaùc cho bieát nhu caàu cuûa caùc loaïi traùi caây (caây aên quaû) cuûa theá giôùi töø ñaây ñeán naêm 2010 nhö sau: Moät laø: chuoái. Nhaäp khaåu chuoái toaøn caàu döï baùo seõ ñaït 14,3 trieäu taán naêm 2010. Nhaäp khaåu chuoái vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø ñang chuyeån ñoåi seõ taêng maïnh hôn caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ñöa tyû troïng cuûa caùc nöôùc naøy trong toång löôïng nhaäp khaåu toaøn caàu töø 25% hieän nay leân ñeán gaàn 50% vaøo naêm 2010. 13 13 Nhaäp khaåu chuoái cuûa caùc nöôùc phaùt trieån döï baùo seõ taêng 1-2%/naêm trong nhöõng naêm tôùi, trong ñoù Canada vaø Hoa Kyø ñoùng goùp tôùi 80% möùc taêng tröôûng nhaäp khaåu naøy, tuy nhieân EU vaãn laø khu vöïc nhaäp khaåu chuoái chuû yeáu. Hieän nay chuoái ñöôïc saûn xuaát treân toaøn caàu ñaõ vöôït quaù 80 trieäu taán/naêm, ñöa chuoái trôû thaønh loaïi hoa quaû coù tröõ löôïng lôùn nhaát treân theá giôùi. Braxin laø quoác gia xuaát khaåu chuoái lôùn nhaát treân theá giôùi khoaûng 250.000 – 260.000 taán vaøo naêm 2003 vaø soá löôïng naøy tieáp tuïc taêng vaøo nhöõng naêm gaàn ñaây, bôûi vì Braxin laø quoáùc gia coù toác ñoä troàng chuoái nhanh nhaát treân theá giôùi. Malaixia vôùi saûn löôïng xuaát khaåu chuoái töø 20.000 – 35.000 taán/naêm trong voøng hôn 10 naêm trôû laïi ñaây, Malaixia seõ vöôn leân trôû thaønh nöôùc saûn xuaát vaø xuaát khaåu chuoái lôùn treân theá giôùi. Ecuador cuõng laø quoác gia xuaát khaåu chuoái, moãi naêm quoác gia naøy coù khaû naêng xuaát khaåu sang Trung Quoác khoaûng 30.000 taán chuoái, ñaây cuõng laø nguoàn ñem laïi ngoaïi teä lôùn thöù hai (khoaûng 1.1 tyû USD) sau daàu moû cuûa quoác gia naøy. Hai laø: quaû coù muùi. Saûn xuaát taêng nhanh trong khi nhu caàu taêng tröôûng chaäm ñaõ gaây söùc eùp leân giaù caû caùc loaïi quaû coù muùi töôi cuõng nhö cheá bieán, laøm giaûm caùc dieän tích troàng môùi trong nhieàu naêm qua. Vì vaäy, toác ñoä taêng saûn löôïng vaãn ôû möùc thaáp trong thôøi gian tôùi. Sao Paolo cuûa Brazil vaø Florida cuûa Myõ vaãn laø nhöõng khu vöïc cung caáp quaû coù muùi lôùn nhaát theá giôùi, keá ñeán laø Trung Quoác vaø moät soá quoác gia khaùc. Saûn löôïng cam cuûa Braxin nieân vuï naêm 2005/2006 ñaït 18,2 trieäu taán, theo döï ñoaùn cuûa caùc chuyeân gia thì Braxin seõ cheá bieán khoaûng 13,4 trieäu taán cam trong nieân vuï naêm 2005/2006, do ñoù chæ coù moät phaàn nhoû quaû töôi ñöôïc xuaát khaåu; Myõ ñaït 10,8 trieäu taán;Trung Quoác 14.4 trieäu taán. Theo döï baùo cuûa Boä Noâng Nghieäp Myõ, saûn löôïng quaû coù muùi theá giôùi taïi caùc nöôùc saûn xuaát chuû yeáu trong nieân vuï 2005/2006 ñaït 72,8 trieäu taán, taêng nheï 14 14 so vôùi nieân vuï naêm 2004/2005. Trong ñoù coù 47,1 trieäu taán cam, 15 trieäu taán quyùt, 4,3 trieäu taán tranh, boán trieäu taán böôûi vaø 2,4 trieäu taán caùc loaïi quaû coù muùi khaùc. Tieâu thuï quaû coù muùi cuûa caùc nöôùc saûn xuaát chính trong nieân vuï 2005/2006 öôùc tính ñaït 65,5 trieäu taán, trong ñoù coù 35 trieäu taán ñöôïc tieâu thuï töôi vaø 27,1 trieäu taán ñaõ qua cheá bieán, trong ñoù cam chieám tôùi 85% quaû coù muùi cheá bieán. Caùc quoác gia nhaäp khaåu chuû yeáu laø Nhaät Baûn, Haøn Quoác….. Ba laø: quaû nhieät ñôùi. Nhu caàu veà quaû nhieät ñôùi theo döï baùo seõ taêng tröôûng nhanh tôùi naêm 2010, vôùi toác ñoä taêng tröôûng 8% trong giai ñoïan 2006 - 2010. Nhaäp khaåu toaøn caàu seõ ñaït 4,3 trieäu taán naêm 2010, trong ñoù caùc nöôùc phaùt trieån nhaäp khaåu 87%. Hai khu vöïc EU vaø Hoa Kyø chieám 70% toång nhaäp khaåu quaû nhieät ñôùi toaøn caàu. EU vaãn laø khu vöïc nhaäp khaåu quaû nhieät ñôùi lôùn nhaát theá giôùi, Phaùp laø thò tröôøng tieâu thuï chính vaø Haø Lan laø thò tröôøng trung chuyeån lôùn nhaát Chaâu Aâu. Ngoaøi Hoa Kyø vaø EU, Nhaät Baûn, Canada vaø Hoàng Koâng cuõng laø nhöõng thò tröôøng nhaäp khaåu nhieät ñôùi lôùn. Thaùi Lan laø quoác gia saûn xuaát rau quaû nhieät ñôùi lôùn nhaát, chieám 16% toång saûn löôïng toaøn caàu, keá tieáp laø Phillippin chieám 12%. Theo thoáng keâ cuûa moät soá coâng ty xuaát nhaäp khaåu rau quaû, saûn löôïng caây aên quaû nhieät ñôùi bình quaân treân theá giôùi ñaït khoaûng 69 trieäu taán, trong ñoù döùa vaãn tieáp tuïc giöõ vò trí chi phoái treân thò tröôøng rau quaû nhieät ñôùi, chieám 45% ñeán 47% toång giaù trò xuaát khaåu toaøn caàu (chuû yeáu laø cheá bieán); keá tieáp laø xoaøi, chieám 24%; bô 11%; ñu ñuû 8% vaø caùc loaïi khaùc (raàu rieâng, choâm choâm, nhaõn. thanh long…) chieám 9% - 10%. Trong ñoù Thaùi Lan laø quoác gia saûn xuaát rau quaû nhieät ñôùi lôùn nhaát, chieám 16% toång saûn löôïng toaøn caàu, keá tieáp laø Philippin chieám12%. Hieän nay, ñaõ coù hôn 200 quoác gia tham gia vaøo thöông maïi veà caây aên quaû theá giôùi, nhöng thöông maïi theá giôùi khoâng coù söï phaân phoái ñeàu. Moät soá khu vöïc maø ñaëc bieät laø caùc khu vöïc coù thu nhaäp cao hieän laø nôi thoáng trò thöông maïi theá 15 15 giôùi veà caây aên quaû. Trong ñoù, caùc nhaø nhaäp khaåu caây aên quaû lôùn nhaát theá giôùi laø caùc nöôùc EU, Hoa Kyø, Nhaät Baûn. Tuy nhieân, muoán xuaát khaåu saûn phaåm sang caùc thò tröôøng naøy, phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu: thoâng tin veà caùc saûn phaåm treân nhaõn hieäu phaûi coâng khai vaø trung thöïc, phaûi coù chöùng nhaän ñaït tieâu chuaån HCCAP, SQF (Safe Quality Food)…. Vì nhu caàu tieâu thuï saûn phaåm höõu cô ñang buøng noå ôû moät soá nöôùc Chaâu Aâu vôùi giaù baùn saûn phaåm höõu cô thöôøng cao hôn saûn phaåm thoâng thöôøng töø 15% -20%. Trong thôøi gian qua, Vieät Nam cuõng ñaõ xuaát sang Trung Quoác gaàn 100.000 taán thanh long, nhaõn, choâm choâm, vaûi, xoaøi chuoái, döa haáu, chanh, mít…. Gaàn 40.000 taán traùi caây cheá bieán vaø 17.000 taán traùi caây töôi ñöôïc xuaát sang Hoàng Koâng, Singapore, Ñaøi Loan. Ngoaøi ra moät soá thò tröôøng ñaày tieàm naêng ôû Chaâu AÙ nhö: Trung Quoác, Hoàng Koâng, Ñaøi Loan, Nhaät Baûn … vaø caùc nöôùc Chaâu Aâu nhö: Anh, Phaùp, Haø Lan… vaø moät soá nöôùc Chaâu Myõ nhö: Canada, Hoa Kyø…. ñang coù nhu caàu tieâu thuï quaû töôi vaø saûn phaåm cheá bieán töø rau quaû cuûa Vieät Nam ngaøy caøng taêng. Tuy nhieân, saûn phaåm cuûa Việt Nam phaûi ñaùp öùng ñöôïc tieâu chuaån an toaøn thöïc phaåm vaø saûn phaåm höõu cô. Ñaây laø cô hoäi, cuõng laø thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi caùc nhaø saûn xuaát kinh doanh xuaát khaåu rau quaû Vieät Nam. 1.3. Moät soá quoác gia xuaát khaåu traùi caây haøng ñaàu Chaâu AÙ. 1.3.1. Thaùi Lan. Thaùi Lan laø quoác gia saûn xuaát rau quaû nhieät ñôùi lôùn nhaát, chieám 16% toång saûn löôïng traùi caây nhieät ñôùi theá giôùi. Saûn phaåm traùi caây xuaát khaåu chính cuûa Thaùi Lan laø saàu rieâng, choâm choâm töôi vaø cheá bieán , nhaõn khoâ vaø töôi, maêng cuïc, böôûi, mít …, caùc saûn phaåm naøy vöôït troäi hôn traùi caây cuûa Việt Nam caû veà chaát löôïng, maãu maõ, bao bì, vaø ñaëc bieät hôn laø veà giaù caû caïnh tranh hôn saûn phaåm traùi caây cuûa Việt Nam. Maët khaùc chính phuû Thaùi Lan cuõng ñang coù nhieàu chính saùch hoã trôï cho ngaønh noâng nghieäp neân trong töông lai saûn löôïng traùi caây cuûa Thaùi Lan coøn taêng nhieàu hôn. 16 16 Thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa Thaùi Lan laø Trung Quoác, keá ñeán laø caùc nöôùc ASEAN, AÁn Ñoä vaø Trung Ñoâng, Heä thoáng phaân phoái chính cuûa traùi caây Thaùi Lan vaøo Trung Quoác laø Quaûng Chaâu, Thanh Ñaûo, Coân Minh vaø Thöôïng Haûi, trong khi ñoù heä thoáng phaân phoái chính cuûa Vieät Nam vaøo Trung Quoác laø Quaûng Ñoâng, Quaûng Taây vaø Coân Minh. 1.3.2. Trung quoác. Haàu heát caùc vuøng ñaát troàng troït cuûa Trung Quoác ñöôïc ñeàu naèm doïc theo hai con soâng chính laø Döông Töû vaø Hoaøng Haø, vaø ñaây cuõng laø trung taâm phaùt sinh caùc neàn vaên minh coå ñaïi röïc rôõ cuûa Trung Quoác. Trung quoác laø moät trong nhöõng quoác gia xuaát khaåu rau quaû ñöùng ñaàu theá giôùi, nhöng cuõng laø moät trong nhöõng nöôùc nhaäp khaåu rau quaû nhieàu nhaát theá giôùi, haøng naêm Trung quoác nhaäp khaåu khoaûng hôn 1 tyû USD. Rau quaû xuaát khaåu chuû yeáu laø caùc loaïi quaû oân ñôùi: taùo, leâ, bôm, cam… vaø caùc loaïi rau quaû nhaäp khaåu chuû yeáu laø traùi caây nhieät ñôùi: nhaõn, saàu rieâng, ch._.oâm choâm maêng cuïc, xoaøi… (töø Thaùi Lan, Việt Nam, AÁn Ñoä…) Ñaát nöôùc Trung Hoa roäng lôùn, coù nhöõng vuøng maø vieäc vaän chuyeån haøng ñeán coøn xa hoaëc khoù khaên hôn laø xuaát khaåu qua nöôùc khaùc, chaúng haïn vuøng Quaûng Taây Trung quoác coù vò trí caùch xa vuøng saûn xuaát noâng nghieäp, doù ñoù seõ khoù khaên ñeå vaän chuyeån ñeán ñoù, taïo ñieàu kieän cho Vieät Nam xuaát khaåu vaøo vuøng naøy. 1.3.3. AÁn Ñoä. AÁn Ñoä laø nöôùc coù hôn 1.000 loaïi xoaøi, vôùi maøu saéc, hình daïng vaø kích côõ khaùc nhau. Hieän thò tröôøng theá giôùi ñaõ bieát ñeán teân tuoåi cuûa loaïi xoaøi ñaét tieàn Alphonso, ñöôïc ngöôøi AÁn Ñoä goïi laø “vua cuûa caùc loaïi xoaøi”. Theo thoáng keâ cuûa Boä Thöông maïi Nhaät Baûn, nhaäp khaåu xoaøi cuûa nöôùc naøy naêm 2004 töø AÁn Ñoä ñaït 13.500 taán, taêng gaàn 20% so vôùi naêm 2003, vaø ñaõ seõ tieáp tuïc taêng maïnh trong caùc naêm gaàn ñaây. 17 17 Kinh teá AÁn Ñoä laø neàn kinh teá lôùn thöù tö theá giôùi neáu tính theo söùc mua ngang giaù (treân ñaàu ngöôøi), vôùi GDP tính theo ñoâla Myõ ñaït 3,63 nghìn tyû. Neáu tính theo tyû giaù hoái ñoaùi vôùi USD, noù laø neàn kinh teá lôùn thöù möôøi hai theá giôùi vôùi GDP tính theo ñoâla Myõ ñaït 775 tyû (2005). AÁn Ñoä laø neàn kinh teá phaùt trieån nhanh thöù hai theá giôùi, vôùi tyû leä taêng tröôûng GDP ñaït 8.1% ôû cuoái quyù ñaàu tieân naêm 2005–2006. Tuy nhieân, daân soá khoång loà cuûa AÁn Ñoä khieán thu nhaäp treân ñaàu ngöôøi ñöùng ôû möùc $3,400 vaø ñöôïc xeáp vaøo haïng nöôùc ñang phaùt trieån. AÁn Ñoä coù moät löïc löôïng lao ñoäng 496,4 trieäu ngöôøi trong soá ñoù noâng nghieäp chieám 60%, coâng nghieäp 17%, vaø dòch vuï 23%. Noâng nghieäp AÁn Ñoä saûn xuaát ra gaïo, luùa mì, xoaøi, haït daàu, coát toâng, sôïi ñay, cheø, mía, khoai taây; gia suùc, traâu, cöøu, deâ, gia caàm vaø caù. Caùc ngaønh coâng nghieäp chính goàm deät may, hoùa chaát, cheá bieán thöïc phaåm, theùp, thieát bò vaän taûi, xi maêng, moû, daàu khí vaø cô khí. 1.3.4. Phi-líp-pin. Philippin laø quoác gia noâng nghieäp, chieám 12% saûn löôïng traùi caây nhieät ñôùi cuûa theá giôùi, caây troàng chính cuûa Philippin laø luùa, ngoâ, döøa, mía, chuoái, döùa, caø pheâ, thuoác laù… coù khoâng nhieàu traùi caây xuaát khaåu cuøng loaïi vôùi traùi caây xuaát khaåu cuûa ta. Chính vì vaäy, Philippin khoâng phaûi laø ñoái thuû caïnh tranh veà xuaát khaåu traùi caây ñaùng chuù yù nhö Thaùi Lan. Maët khaùc, noâng nghieäp Philippin cuõng chöa phaùt trieån maïnh neân traùi caây cuûa ta coù theå caïnh tranh ñöôïc. Baïn haøng chuû yeáu cuûa Philippin laø Myõ, Nhaät, Ñaøi Loan, EU, ASEAN, Trung Ñoâng vaø Trung Quoác. Caùc maët haøng xuaát khaåu chính laø: saûn phaåm döøa, ñöôøng, goã, ñoàng thoûi, haøng may saün, ñieän töû, ñoà ñieän, hoa quaû... Nhaäp khaåu chính laø: daàu moû, than ñaù, saét, theùp, vaät lieäu xaây döïng, thieát bò maùy moùc, löông thöïc, hoaù chaát... 18 18 Baûng 1: Thò phaàn cuûa moät soá nöôùc chaâu AÙ treân thò tröôøng traùi caây theá giôùi giai ñoaïn 2001- 2004 (bình quaân theo tyû leä %) . Vieät Nam Trung Quoác Thaùi Lan Indonesia AÁn Ñoä Quaû töôi 4,8 5,5 32,6 3 5,2 Quaû khoâ 5,8 10,6 16 7 1,6 Döùa hoäp 2,5 4,4 34,2 11,5 1,2 (Nguoàn tin toånh hôïp töø Vinanet, VnEconomy, thoâng tin thöông maïi). 1.4. Những baøi học kinh nghiệm về xuaát khaåu traùi caây. Nghieân cöùu nhöõng thaønh coâng cuõng nhö nhöõng thaát baïi cuûa caùc quoác gia xuaát khaåu traùi caây treân theá giôùi, ñeå töø ñoù ruùt ra ñöôïc nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm quyù giaù, giuùp ích cho quaù trình xuaát khaåu traùi caây. ° AÁn Ñoä. AÁn Ñoä laø quoác gia ñaõ thaønh coâng trong vieäc xaây döïng thöông hieäu traùi xoaøi Alphonso. AÁn Ñoä coù hôn 1.000 loaïi xoaøi, vôùi maøu saéc, hình daïng vaø kích côõ khaùc nhau. Hieän thò tröôøng theá giôùi ñaõ bieát ñeán teân tuoåi cuûa loaïi xoaøi ñaét tieàn Alphonso, ñöôïc ngöôøi AÁn Ñoä goïi laø “vua cuûa caùc loaïi xoaøi”. Xoaøi cuûa AÁn Ñoä xuaát khaåu qua Nhaät Baûn taêng maïnh, khoaûng 11.300 taán naêm 2003 vaø 13.500 taán naêm 2004 … Chính phuû hai nöôùc AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñaõ kyù nghò ñònh thö veà yeâu caàu veä sinh thöïc phaåm ñoái vôùi xoaøi xuaát khaåu töø AÁn Ñoä sang Trung Quoác trong naêm 2004, trôû thaønh quoác gia Nam AÙ ñaàu tieân giaønh ñöôïc quyeàn xuaát khaåu xoaøi sang Trung Quoác, vaø döï ñoaùn seõ thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Myõ trong nieân vuï 2006/2007. AÁn Ñoä seõ ñaûm baûo toaøn boä löôïng xoaøi xuaát khaåu khoâng bò nhieãm khuaån vaø ñeàu ñöôïc caáp giaáy xaùc nhaän veà veä sinh an toaøn thöïc phaåm. Ñaëc bieät, quaù trình thu hoaïch vaø ñoùng goùi ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ. Toaøn boä löôïng xoaøi töø AÁn Ñoä ñeàu ñöôïc caäp caûng qua caùc thaønh phoá nhö Baéc Kinh, Ñaïi Lieân, Thieân Taân, Thöôïng Haûi, Thanh Ñaûo vaø Nam Kinh. 19 19 ° Thaùi Lan. Moät vaøi loaïi traùi caây Thaùi Lan nhö: choâm choâm, saàu rieâng haït leùp, nhaõn … ñöôïc nhieàu quoác gia khaùc bieát ñeán nhôø vaøo caùc loaïi traùi caây naøy coù chaát löôïng cao vaø oån ñònh, maãu maõ ñeïp hôn caùc traùi caây cuøng loaïi trong khu vöïc. Caùc loaïi traùi caây naøy coù giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu ngaøy caøng taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây trong kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Thaùi Lan. Naêm nay, Thaùi Lan döï kieán chi 220 trieäu baht ñaàu tö vaøo taùi cô caáu saûn xuaát traùi caây vuøng mieàn ñoâng Thaùi Lan, goàm saàu rieâng, choâm choâm vaø maêng cuït. Döï kieán xuaát khaåu traùi caây Thaùi töø vuøng mieàn ñoâng seõ taêng treân 40% trong naêm nay, trong khi tieâu thuï trong nöôùc seõ taêng ít nhaát 20%. ° Ecuador. Trong naêm 2004, Ecuador baùn ñöôïc khoaûng 30.000 taán chuoái sang thò tröôøng Trung Quoác. Ñaây laø moät phaàn trong chính saùch taêng cöôøng xuaát khaåu cuûa Chính phuû Ecuador. Ñaït ñöôïc saûn löôïng xuaát khaåu treân laø keát quaû cuûa vieäc xaùc ñònh môû roäng caùc thò tröôøng quoác teá vaø xuùc tieán caùc saûn phaåm noâng nghieäp cuûa Ecuador hôïp taùc vôùi khu vöïc tö nhaân. Ñöôïc bieát, Ecuador laø nöôùc xuaát khaåu chuoái lôùn nhaát theá giôùi vôùi kim ngaïch ñaït khoaûng 1,1 tyû USD trong naêm 2003 vaø xuaát khaåu chuoái laø nguoàn ñem laïi ngoaïi teä lôùn thöù 2 cho nöôùc naøy, sau xuaát khaåu daàu moû. ° Urugoay. Nhôø chöông trình hoã trôï taøi chính cho 26 coâng ty trong vieäc xuaát khaåu rau quaû sang thò tröôøng Chaâu AÂu, do toå chöùc taøi chính Nam Myõ BID thöïc hieän, khoái löôïng rau, traùi caây xuaát khaåu sang thò tröôøng Chaâu cuûa nöôùc naøy naêm 2004 taêng töông öùng laø 40% vaø 66% so vôùi naêm 2003. Hieän nay, khoaûng 74 % löôïng hoa quaû nhaäp khaåu cuûa Lieân minh chaâu aâu (EU) coù xuaát xöù töø Urugoay ° Ñaøi Loan. 20 20 Xoaøi Ñaøi Loan ñaõ thaønh coâng trong vieäc phaù boû 2 raøo caûn - kieåm dòch vaø nhaän bieát cuûa thò tröôøng - ñeå thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn töø naêm 2004 khi chuyeán xoaøi ñaàu tieân xuaát tôùi Nhaät Baûn. Trong naêm 2004, Haït Taina cuûa Ñaøi Loan ñaõ xuaát khaåu 501 taán xoaøi trò giaù 2 trieäu USD vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn. Sau khi ñöa vaøo hoaït ñoäng 2 thieát bò xöû lyù ôû Chuochen vaø Yuching vaøo ñaàu thaùng 7, xuaát khaåu xoaøi cuûa Ñaøi Loan döï ñoaùn seõ taêng leân 1.500 taán trong naêm nay, vôùi kim ngaïch khoaûng 10 trieäu USD. ° Pakistan. Vôùi phöông phaùp giaûm ruûi ro sau thu hoaïch vaø aùp dung caùc tieâu chuaån chaát löôïng, khoái löôïng xoaøi xuaát khaåu cuûa Pakistan đñaõ taêng gaáp ñoâi trong naêm 2003. Tuy nhieân, thò phaàn xuaát khaåu xoaøi cuûa Pakistan chieám khoâng ñaùng keå so vôùi caùc nöôùc khaùc. Neáu nhö Braxin coù tyû leä thò phaàn xuaát khaåu xoaøi ôû Chaâu AÂu laø 37% thì con soá naøy ôû Pakistan chæ laø 1%. Nguyeân nhaân laø do tröôùc ñaây löôïng xoaøi xuaát khaåu sang caùc nöôùc Nhaät Baûn, Myõ, Ñöùc vaø UÙc ñaõ töøng bò phaùt hieän laø coù aáu truøng. Söï thieáu hieåu bieát veà an toaøn thöïc phaåm cuõng nhö veà caùc quy ñònh chaát löôïng saûn phaåm coù theå gaây aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán thöông maïi saûn phaåm. Nhöõng naêm gaàn ñaây, chính phuû Pakistan ñaõ xem xeùt thöïc hieän nhieàu keá hoaïch ñeå caûi thieän tình hình treân. Döï tính doanh thu xuaát khaåu xoaøi seõ taêng leân ñaùng keå. 21 21 CHÖÔNG 2: HIEÄN TRAÏNG SAÛN XUAÁT VAØ KHAÅU TRAÙI CAÂY ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG. 2.1. Toàng quan veà Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, moät trong nhöõng ñoàng baèng chaâu thoå roäng vaø phì nhieâu ôû Ñoâng Nam AÙ vaø theá giôùi. Ñoàng baèng soâng Cöûu Long goàm 13 tænh thaønh, ñoù laø: Long An, Tieàn Giang, Beán Tre, Ñoàng Thaùp, Vónh Long, Traø Vinh, TP.Caàn Thô, Haäu Giang, An Giang, Kieân Giang, Soùc Traêng, Baïc Lieâu vaø Caø Mau. Dieän tích töï nhieân gaàn 40.000 km2 chieám 12% dieän tích caû nöôùc. Daân soá hieän nay khoaûng 17 trieäu ngöôøi, chieám 22% daân soá caû nöôùc. Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñöôïc ñaùnh giaù laø moät vuøng naêng ñoäng, taêng tröôûng GDP khoaûng 11,5%/naêm. Coù nguoàn lao ñoäng treû chieám 60% daân soá; laø thò tröôøng saûn xuaát vaø tieâu thuï haøng hoaù lôùn. Vôùi dieän tích töï nhieân gaàn 40.000 km2, trong ñoù coù gaàn 30.000 km2 ñaát noâng nghieäp, haøng naêm ÑBSCL cung caáp cho caû nöôùc khoaûng: treân 50% saûn löôïng luùa, hôn 50% löôïng traùi caây, 52% saûn löôïng thuyû saûn, ñaëc bieät ñoùng goùp 90% löôïng gaïo xuaát khaåu, gaàn 60% thuyû saûn xuaát khaåu vaø hôn 60% traùi caây xuaát khaåu, ñoùng goùp 18% GDP caû nöôùc. Hieän nay, phaàn lôùn dieän tích troàng traùi caây taäp trung ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL), vôùi dieän tích vöôøn traùi caây hôn 260.000 ha, chieám khoaûng 35% dieän tích traùi caây caû nöôùc, saûn löôïng hôn 3,2 trieäu taán/naêm, (saûn löôïng caû nöôùc 6,2 trieäu taán/naêm). Saûn löôïng chuû yeáu ñöôïc troàng ôû caùc tænh Tieàn Giang, Vónh Long, Kieân Giang, Beán Tre, Caàn Thô, Ñoàng Thaùp, ... Nhöõng loaïi traùi caây chuû yeáu laø: döùa, chuoái, caùc loaïi caây coù muùi (böôûi, cam, quít, saàu rieâng..), xoaøi, nhaõn, thanh long, choâm choâm, maêng cuït... trong ñoù coù moät soá traùi caây ngon ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán nhö: böôûi Naêm Roi, saàu rieâng Ri 6 (Vónh Long), saàu rieâng söõa haït leùp - Chín Hoùa (Beán Tre), xoaøi caùt Hoøa Loäc (Caùi Beø), vuù söõa Loø Reøn (Tieàn Giang), thanh long, cam saønh Vónh long.... Tuy nhieân trong quaù trình saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coøn gaëp nhieàu khoù khaên: thieáu 22 22 nguyeân lieäu, phöông tieän, saûn xuaát manh muùng, töï phaùt, thieáu thoâng tin, thieáu söï lieân keát chaëc cheõ giöõa caùc nhaø vöôøn laïi vôùi nhau, cuõng nhö thieáu söï lieân keát chaëc cheõ giöõa nhaø vöôøn vôùi caùc doanh nghieäp saûn xuaát vaø tieâu thuï xuaát khaåu. Töø neàn noâng nghieäp ñoäc canh luùa, naêng suaát thaáp tröôùc giaûi phoùng, ngaøy nay ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaõ coù moät neàn noâng nghieäp ña canh, ña daïng hoùa saûn phaåm, coù cô caáu troàng troït - chaên nuoâi khaù hôïp lyù vaø ñang chuyeån dòch theo höôùng tích cöïc, roõ neùt nhaát laø trong gaàn 20 naêm ñoåi môùi. Ñoù laø yeáu toá baûo ñaûm cho noâng nghieäp ñoàng baèng soâng Cöûu Long taêng tröôûng vôùi toác ñoä nhanh vaø beàn vöõng so vôùi caùc vuøng khaùc cuûa caû nöôùc. Bình quaân thôøi kyø 1985 - 2004, toác ñoä taêng tröôûng cuûa noâng nghieäp vuøng naøy (theo giaù coá ñònh naêm 1994) ñaït 7,5%, cao hôn nhieàu so vôùi toác ñoä taêng trung bình cuûa caû nöôùc (4,9%) trong cuøng thôøi kyø. Trong phaùt trieån noâng nghieäp, ñoàng baèng soâng Cöûu Long khoâng nhöõng ñaït toác ñoä cao nhaát trong taát caû 8 vuøng kinh teá cuûa caû nöôùc, maø coøn coù xu höôùng taêng daàn theo thôøi gian: naêm 2004 noâng nghieäp vuøng naøy taïo ra 40% toång giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp caû nöôùc, so vôùi 38,3% cuûa naêm 1998, 37,9% cuûa naêm 1995, 35,7% naêm 1990 vaø 34,17% cuûa naêm 1985. Neáu tính theo giaù trò noâng saûn haøng hoùa vaø xuaát khaåu thì vò theá cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long coøn cao hôn nhieàu. Ñoù laø nhöõng thaønh töïu ngoaïn muïc, raát ñaùng töï haøo cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh töïu to lôùn, noâng nghieäp ñoàng baèng soâng Cöûu Long cuõng coøn nhieàu khoù khaên vaø thaùch thöùc: Thöù nhaát, daân soá taêng nhanh cuøng vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa ñaõ laøm cho quyõ ñaát noâng nghieäp trong vuøng giaûm nhanh caû veà soá tuyeät ñoái vaø bình quaân ñaàu ngöôøi: maät ñoä daân soá naêm 1988 laø 366 ngöôøi/km2 ñeán naêm 2004 leân 456 ngöôøi/km2, dieän tích ñaát noâng nghieäp bình quaân ñaàu ngöôøi töø treân 2.000 m2 giaûm xuoáng 1.800 m2, rieâng ñaát luùa töø 1.600 m2 xuoáng coøn 1.278 m2 trong thôøi gian töông öùng. Coù thôøi kyø: 1980 - 1990 quyõ ñaát noâng nghieäp toaøn 23 23 vuøng giaûm hôn 100 nghìn heùc-ta, trong ñoù ñaát luùa giaûm 40 nghìn heùc-ta. Ñeán nay ñaát coù khaû naêng khai hoang phuïc hoùa khoâng coøn nhieàu trong khi daân soá vaø caùc nhu caàu ñaát cho xaây döïng cô baûn vaø ñoâ thò hoùa vaãn tieáp tuïc taêng nhanh. Thöù hai, nguoàn nöôùc soâng Cöûu Long tuy doài daøo, nhöng cuõng ñang xuaát hieän xu höôùng khoâng oån ñònh. Naêm 1998 khoâng coù luõ, naêm 1999 luõ nhoû vaø naêm 2000, 2003 thôøi tieát laïi dieãn bieán thaát thöôøng, khoâng coù luõ hoaëc luõ nhoû ñaõ haïn cheá khaû naêng boài tuï phuø sa cho vuøng chaâu thoå naøy, ñoàng thôøi taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho saâu beänh, chuoät phaù hoaïi muøa maøng. Caùc naêm khaùc laïi luõ lôùn, veà sôùm gaây khoù khaên cho saûn xuaát vuï heø thu vaø vuï muøa, ñoàng thôøi gaây thieät haïi raát lôùn veà caây troàng. Trong vaán ñeà naøy caàn phaûi tính toaùn nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán ñoàng baèng soâng Cöûu Long töø yeáu toá khai thaùc nguoàn lôïi töø soâng Meâ Coâng cuûa caùc quoác gia phía thöôïng nguoàn. Thöù ba, xu höôùng taêng leân 3 vuï, theâm vuï cheùt ôû nhieàu ñòa phöông trong vuøng (Vónh Long, Caàn Thô, Ñoàng Thaùp, An Giang) ñang coù nguy cô laøm baïc maøu ñaát luùa, nhöng chöa ñöôïc quan taâm xöû lyù. Moät xu höôùng ngöôïc laïi, chuyeån ñaát luùa thaønh ñaát vöôøn ñeå troàng caây aên traùi moät caùch töï phaùt, maø phoå bieán laø leân moâ, leân lieáp ôû caùc tænh Tieàn Giang, Long An. Taát caû ñieàu ñoù ñang caàn moät söï quy hoaïch phaùt trieån thaät khoa hoïc ñeå traùnh nhöõng haäu quaû tieâu cöïc do thò tröôøng, caûn doøng chaûy vaøo muøa luõ... Thöù tö, thò tröôøng vaø giaù caû noâng saûn khoâng oån ñònh, nhaát laø caùc loaïi noâng saûn haøng hoùa chuû löïc ñaõ vaø ñang laøm cho noâng daân chöa yeân taâm ñaàu tö voán vaø lao ñoäng ñeå môû roäng quy moâ saûn xuaát noâng nghieäp haøng hoùa. Trong 2 naêm 2003 vaø 2004 tuy giaù luùa gaïo, traùi caây taêng cao nhöng giaù phaân boùn, thuoác tröø saâu coøn taêng nhanh hôn giaù luùa vaø traùi caây neân lôïi nhuaän thu ñöôïc töø caây luùa vaãn khoâng oån ñònh. Thöù naêm, tình traïng töï phaùt trong chuyeån dòch cô caáu caây troàng - vaät nuoâi, nhaát laø chuyeån ñaát luùa sang nuoâi toâm ôû vuøng baùn ñaûo Caø Mau, tuy coù theå ñem 24 24 laïi nguoàn thu, nguoàn lôïi tröôùc maét, nhöng veà laâu daøi seõ aûnh höôûng lôùn tôùi moâi tröôøng sinh thaùi, ñaát, nöôùc, röøng ngaäp maën, röøng phoøng hoä. Nhöõng baát caäp trong quy hoaïch vaø keá hoaïch phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng cuûa vuøng vaãn ñang laø vaán ñeà toàn taïi lôùn hieän nay. Thöù saùu, moät boä phaän noâng daân khoâng coù ñaát, hoaëc thieáu ñaát noâng nghieäp laø vaán ñeà noåi coäm cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaãn chöa coù giaûi phaùp phuø hôïp... Thöù baûy, Cô sôû haï taàng, vaät chaát kyõ thuaät, giaùo duïc ñaøo taïo ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coøn ôû möùc ñoä thaáp. Do vaäy, ñôøi soáng cuõng nhö nhaän thöùc vaø möùc ñoä thuï höôûng vaên hoùa cuûa phaàn lôùn daân cö nhaát laø noâng daân coøn thaáp. Maëc duø laø vuøng noâng nghieäp troïng ñieåm cuûa caû nöôùc, ñöùng ñaàu veà saûn xuaát luùa gaïo, thuûy saûn vaø rau quaû, nhöng ñôøi soáng daân cö trong vuøng vaãn chöa oån ñònh, tröôùc maét vaãn coøn raát nhieàu nhöõng khoù khaên. Thöù taùm, maëc duø coù nhieàu tieàm naêng, nhöng vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coøn yeáu. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø nhieàu nguyeân nhaân, maø chuû yeáu laø do ñoäi nguõ caùn boä bò haïn cheá veà chuyeân moân, thieáu kieán thöùc veà hoaït ñoäng trong neàn kinh teá thò tröôøng; thieáu kinh nghieäm veà hôïp taùc ñaàu tö; thieáu taùc phong coâng nghieäp hieän ñaïi vaø coâng nhaân coù trình ñoä vaên hoùa, kyõ thuaät tay ngheà coøn haïn cheá. Toùm laïi, ñeå noâng nghieäp ñoàng baèng soâng Cöûu Long phaùt trieån nhanh hôn vaø vöõng chaéc hôn trong theá kyû 21, beân caïnh söï noã löïc chuû quan cuûa caùc ñòa phöông vaø baø con noâng daân trong vuøng, raát caàn söï quan taâm vaø hoã trôï tích cöïc cuûa Nhaø nöôùc veà cô cheá, chính saùch, voán ñaàu tö, khoa hoïc - coâng ngheä vaø thò tröôøng tieâu thuï noâng saûn haøng hoùa trong vaø ngoaøi nöôùc. Tin töôûng naêm 2006 vaø caùc naêm tieáp theo, noâng nghieäp ñoàng baèng soâng Cöûu Long seõ coøn tieáp tuïc phaùt trieån toaøn dieän vaø taêng tröôûng cao vaø laø moät moâ hình tieâu bieåu veà saûn xuaát noâng nghieäp haøng hoùa lôùn theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa cuûa Vieät Nam. 25 25 2.2. Vai troø cuûa xuaát khaåu traùi caây Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long. Trong quaù trình coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp vaø noâng thoân, nhaèm phaùt huy nhöõng tieàm naêng saün coù ôû noâng thoân Ñoàng baèng soâng Cöûu Long caàn phaûi giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà vöøa cô baûn vöøa böùc xuùc. Ñoù laø xaây döïng ñöôïc neàn noâng nghieäp maïnh song song vôùi ngaønh coâng ngieäp ñeå thuùc ñaåy khaû naêng caïnh tranh, xuaát khaåu haøng hoùa …nhaèm ñaåy maïnh phaùt trieån neàn kinh teá. Traùi caây laø maët haøng noâng nghieäp caàn phaûi ñöôïc quan taâm vì noù laø moät boä phaän khoâng theå thieáu cuûa neàn saûn xuaát haøng hoùa, laø ñaàu vaøo quan troïng ñoái vôùi ngaønh cheá bieán thöïc phaåm…. Vai troø cuûa xuaát khaåu traùi caây theå hieän nhö sau: - Laøm taêng giaù trò vaø söùc caïnh traïnh cuûa ngaønh saûn xuaát traùi caây vaø cheá bieán thöïc phaåm - Taïo ñieàu kieän cho ngöôøi noâng daân khai thaùc, söû duïng coù hieäu quaû ñaát ñai, tieàn voán, söùc lao ñoäng. Töø ñoù taïo theâm vieäc laøm, taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng ôû noâng thoân. - Keùo theo söï phaùt trieån cô sôû haïn taàng ôû noâng thoân, thu huùt caùc ngaønh coâng nghieäp – dòch vuï khaùc. Töø ñoù seõ hình thaønh tuï ñieåm coâng nghieäp - dòch vuï ôû noâng thoân gaén lieàn vôùi noâng nghieäp. - Thu huùt ñaàu tö, kích thích chuyeån giao coâng ngheä – hoa hoïc _ kyõ thuaät töø caùc quoác gia phaùt trieån. - Goùp phaàn taêng tích luõy noâng nghieäp, taêng kim ngaïch xuaát khaåu. Do ñoù, phaùt trieån xuaát khaåu traùi caây vöøa coù yù nghóa lôùn veà kinh teá, vöøa coù yù nghóa saâu saéc veà xaõ hoäi. 2.3. Tình hình saûn xuaát - xuaát khaåu traùi caây trong thôøi gian qua. Trong nhieàu naêm qua thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây cuûa Vieät Nam noùi chung vaø Ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi rieâng, nhìn chung ñaõ giaûm maïnh. Neáu naêm 2001, xuaát khaåu ñeán 42 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå, thì naêm 2004, chæ coøn laïi 39 nöôùc vaø naêm 2005 coøn laïi 36 nöôùc. 26 26 Coù nhieàu nguyeân nhaân cuûa söï suy giaûm naøy, trong ñoù chuû yeáu vaãn laø do saûn xuaát manh muùn, chaát löôïng khoâng oån ñònh, quy caùch khoâng ñoàng ñeàu, soá löôïng khoâng taäp trung, giaù cao…. Beân caïnh ñoù, dö löôïng thuoác baûo veä thöïc vaät luoân vöôït möùc cho pheùp chieám tyû troïng lôùn cuõng laø moät nguyeân nhaân khoâng keùm quan troïng. Töø naêm 2004 ñeán nay, kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû Vieät Nam coù xu höôùng taêng, ñaït 231 trieäu USD naêm 2005, tuy nhieân giaù trò xuaát khaåu naøy coøn raát khieâm toán so vôùi tieàm naêng cuûa ñaát nöôùc vaø coøn thaáp so vôùi naêm 2001 (344,2 trieäu USD). Chaát löôïng laø nhaân toá quan troïng aûnh höôûng ñeán khaû naêng xuaát khaåu traùi caây cuûa Việt Nam, beân caïnh ñoù giaù thaønh saûn xuaát cuõng laø nhaân toá khoâng keùm phaàn quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy taêng giaù trò xuaát khaåu traùi caây cuûa nöôùc ta. 2.3.1. Veà saûn löôïng traùi caây . Cuøng vôùi vieäc taêng dieän tích troàng caây vaø caûi tieán kyõ thuaät saûn xuaát, aùp duïng khoa hoïc kyõ thuaät ñaõ thuùc ñaåy quaù trinh saûn xuaát – xuaát khaåu traùi caây ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaõ taêng qua caùc naêm. Tuy nhieân vôùi khoái löôïng saûn xuaát töông ñoái lôùn nhö vaäy, maø tæ leä khoái löôïng xuaát khaåu vaãn chöa cao ñaây laø vaán ñeà maø caùc tænh Ñoàng baèng soâng Cöûu Long caàn neân xem xeùt laïi. Baûng 2: Baûng thoáng keâ khoái löôïng saûn xuaát – xuaát khaåu traùi caây từ 2001- 2005. Ñôn vò tính: ngaøn taán Chæ tieâu 2002 2003 2004 2005 Toång saûn löôïng saûn xuaát caû nöôùc 4.000 4.200 4.500 6.200 Saûn löôïng saûn xuaát ôû ÑBSCL 2.500 2.700 2.800 3.200 Saûn löôïng xuaát khaåu caû nöôùc 391 400 430 650 Saûn löôïng xuaát khaåu ÑBSCL 300 310 370 400 (Nguoàn tin toång hôïp töø Vinanet, TTXVN, NNVN ) 27 27 2.3.2. Veà giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây. ° Thôøi kyø 1990-1994: kim ngaïch xuaát khaåu suït giaûm lieân tuïc töø 52,3 trieäu USD naêm 1990 xuoáng coøn 20,8 trieäu naêm 1994. Baûng 3: Baûng thoáng keâ giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây từ 1990- 1994. Ñôn vò tính :trieäu USD Noäi dung 1990 1991 1992 1993 1994 Toång kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû 52,3 33,2 32,3 23,6 20,8 Kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây ÑBSCL 28 16 17 14 12 (Nguoàn tin toång hôïp töø VnEconomy, Vinanet, TTXVN) Coù 3 nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán kim ngaïch xuaát khaåu bò suït giaûm laø: - Thò tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu cuûa rau quaû Vieät Nam laø Lieân Xoâ (cuõ) vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu nay bò huït haãng sau khi caùc nöôùc naøy bò thay ñoåi cheá ñoä. - Việt Nam vaãn trong thôøi gian coøn bò caám vaän, neân vieäc xuaát khaåu ra caùc thò tröôøng môùi coøn raát nhieàu bò haïn cheá. - Trong thôøi gian naøy Vieät Nam coøn ñang taäp trung vaøo vieäc giaûi quyeát an ninh löông thöïc ô trong nöôùc vaø xuaát khaåu gaïo, neân chöa coù ñieàu kieän ñaåy maïnh saûn xuaát vaø xuaát khaåu rau quaû. ° Thôøi kyø 1995-1998: 1996 xuaát khaåu rau quaû ñaït ñænh cao ngang baèng vôùi naêm 1990, nhöng laïi suït giaûm vaøo 2 naêm 1997-1998. ° Thôøi kyø 1998-2001: kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû taêng nhanh lieân tuïc qua caùc naêm, ñaït ñænh cao nhaát vaøo naêm 2001. Nguyeân naân chính laø do thò tröôøng xuaát khaåu rau quaû chuû yeáu ôû Trung quoác vaø moät soá thò tröôøng khaùc taêng maïnh. ° Thôøi kyø 2001-2003: kim ngaïch xuaát khaåu bò suït giaûm maïnh, chuû yeáu laø do xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Trung Quoäc bò suït giaûm maïnh. 28 28 ° Thôøi kyø 2004-2006: Töï naêm 2004 ñeán 2005 kim ngaïch xuaát khaåu taêng trôû laïi, vaø coù daáu hieäu khaû quan hôn trong naêm 2006, moät soá chuyeân gia öôùc tính kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû cuûa ta naêm nay coù theå ñaït 300 trieäu USD. Baûng 4: Baûng giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây töø naêm 2001-2005 Ñôn vò tính :trieäu USD Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 2005 Toång kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû 344,3 221,2 151,5 178,8 235 Kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây ÑBSCL 197 120,6 91,5 107 138,6 (Nguoàn tin toång hôïp töø: VnEconomy, Vnnanet, TTXVN) Trong 6 thaùng ñaàu naêm 2006, kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû cuûa Vieät Nam öôùc ñaït khoaûng 136 trieäu USD, taêng treân 14,3% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc; trong ñoù kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long chieám khoaûng gaàn 50% toång kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû caû nöôùc, xuaát sang gaàn 50 quoác gia treân theá giôùi. 2.3.3. Veà chaát löôïng traùi caây. Hieän nay, ñeå xuaát khaåu traùi caây thì ñoøi hoûi caàn phaûi coù caùc tieâu chuaån chaát löôïng nhö laø: traùi caây ñeïp; ñoàng ñeàu veà maøu saéc; troïng löôïng, kích thöôùc, ñoä daøi, ñoä chín. Tuy nhieân, caùc tieâu chuaån naøy traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long khoâng nhieàu. Hieän traïng naøy ñaõ laøm cho kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long giaûm trong caùc naêm 2002 vaø 2003, tuy ñaõ taêng laïi trong naêm 2004 vaø 2005, nhöng tyû leä naøy vaãn chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng saûn xuaát traùi caây ngaøy caøng taêng cuûa vuøng nhö hieän nay. Traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñang ñöông ñaàu vôùi nhieàu thöû thaùch, tröôùc heát ñoái vôùi caùc nöôùc môùi gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO), trong ñoù Trung Quoác laø nöôùc mua khoaûng 40% - 50% soá löôïng traùi caây xuaát khaåu cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaõ baét ñaàu ñoøi hoûi chaát löôïng cao hôn tröôùc, trong khi traùi caây cuûa vuøng chöa theå ñaùp öùng ngay yeâu caàu ñoù. Theâm vaøo 29 29 ñoù Trung Quoác vaø Thaùi Lan ñaõ kyù hieäp ñònh caét giaûm thueá nhaäp khaåu rau quaû baèng 0% töø thaùng 10/2003, vieäc boû thueá nhaäp khaåu traùi caây laøm cho traùi caây Thaùi Lan coù chaát löôïng cao, giaù reû xuaát khaåu vaøo Trung Quoác coù lôïi theá caïnh tranh hôn traùi caây Vieät Nam ôû thò tröôøng naøy. Nhö vaäy coù theå noùi chaát löôïng chính laø lôïi theá cuûa traùi caây Vieät Nam, nhöng lôïi theá naøy hieän coøn quaù yeáu. Vaø ngöôøi thöïc hieän taïo ra lôïi theá naøy tröôùc heát chính laø nhaø vöôøn vì lôïi theá naøy ñöôïc sinh ra trong quaù trình troàng troït goàm quaù trình tröôùc, trong vaø sau thu hoaïch, trong ñoù quaù trình tröôùc vaø trong thu hoaïch quyeát ñònh keát quaû quaù trình sau thu hoaïch. Do ñoù khi quy hoaïch troàng caây gì, ngoaøi yeáu toá ñaát ñai, khí haäu, dieän tích, gioáng caây, thò tröôøng... nhaø vöôøn phaûi khoâng ngöøng caäp nhaät thoâng tin, naâng cao kieán thöùc, aùp duïng nghieâm ngaët quy trình kyõ thuaät troàng, phöông phaùp troàng ñeå traùi caây khi saûn xuaát ra ñaït ñöôïc 03 tieâu chuaån ñeïp, ngon, vaø saïch Ngaønh traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñang coù nhieàu thuaän lôïi do Vieät Nam ñang hoäi nhaäp neàn kinh teá theá giôùi, coù theå hôïp taùc, hoïc hoûi caùc nöôùc trong lónh vöïc traùi caây. Vieät Nam coù chöông trình xuaát khaåu 10 naêm (2000-2010) cuûa Chính phuû, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân ñang trieån khai thöïc hieän; coù Vieän Nghieân cöùu Traùi caây, nhieàu trung taâm gioáng traùi caây, neân hy voïng trong töông lai seõ coù nhieàu gioáng traùi caây môùi, toát vaø kyõ thuaät troàng troït ngaøy caøng tieân tieán, saûn phaåm traùi caây xuaát khaåu chaát löôïng seõ ngaøy caøng cao hôn. 2.3.4. Veà thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây. Töø naêm 1990-1996 thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long chuû yeáu laø Lieân Xoâ cuõ vaø caùc nöôùc Ñoâng Aâu. Töø naêm 1996-1998 thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long môû roäng sang caùc nöôùc Chaâu AÙ, ñaëc bieät laø Trung Quoác, moät quoác gia nhaäp khaåu gaàn 50% toång kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû cuûa Vieät Nam. 30 30 Töø naêm 1998-2001 thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long môû roäng treân 42 quoác gia, ñaây cuõng laø thôøi ñieåm kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû cuûa Việt Nam ñaït ñænh cao nhaát trong suoát thôøi gian qua (344,2 trieäu USD naêm 2001). Töø naêm 2002-2005 thò tröôøng xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaõ giaûm daàn chæ coøn 39 quoác gia vaøo naêm 2004, vaø coøn 36 quoác gia vaøo naêm 2005. Theo döï baùo naêm 2006, kim ngaïch xuaát khaåu rau quaû Vieät Nam seõ ñaït 300 trieäu USD; trong ñoù traùi caây xuaát khaåu Ñoàng baèng soâng Cöûu Long chieám khoaûng gaàn 70% toång kim ngaïch vaø seõ môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu leân ñeán 50 quoác gia. Hieän nay, thò tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu cuûa traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long laø Trung Quoác, Ñaøi Loan, Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Myõ, Haø Lan, Nga, Indonexia, singapore, Laøo, Hoàng Koâng, Phaùp, Italia, Malaixia, Ñöùc … Baûng 5: Baûng kim ngaïch xuaát khaåu traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long sang caùc thò tröôøng chính töø 1997 – 2005. Ñôn vò tính : trieäu USD 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 KNXK rau quaû ÑBSCL 42,7392 32,035 62,9532 127,86 197,983 120,694 91,482 107 138,6 Trung Quoác 14,696 6,272 21,412 72,211 85,681 72,917 40,24 38,5 53 Ñaøi Loan 7,377 3,633 7,137 12,505 13,991 12,538 12,95 15,5 15,07 Nhaät Baûn 5,2056 3,942 5,619 7,0374 8,7162 8,7162 10,03 15,3 18 Haøn Quoác 1,5594 2,453 6,0444 8,2146 12,116 4,6698 5,796 7,4 9,0 Nga 2,1798 0,749 597 2,7924 3,018 5,1036 4,976 5,4 6,0 Hoa Kyø 1,9176 1,535 1,9254 1,3068 1,1826 3,1908 4,844 6,2 7,5 Haø Lan 528 0,756 0,9534 1,296 1,4286 2,322 3,539 4,3 8,4 Campuchia 0 141 1,6752 478,8 1,3656 2,6466 2,791 3,2 4,2 Singapore 1,4652 1,393 1,2438 0,7356 7,8 2,0406 2,672 3,3 3,78 Laøo 153 2,674 5,5404 1,2516 0,9756 2,643 2,58 2,9 3,5 Hoàng Koâng 1,8732 3,056 1,9332 1,9896 2,6004 2,7486 2,219 2,6 4,3 Moät soá nöôùc khaùc 5,7846 5,4306 8,8728 18,042 59,1078 1,1568 0,84 1,82 5,85 (Nguoàn toång hôïp cuûa Vinanet vaø thoâng tin thöông maïi) 31 31 Trung Quoác: nhu caàu nhaäp khaåu rau quaû nhöõng naêm gaàn ñaây khoaûng hôn 1 tyû USD/naêm, xuaát khaåu cuûa Vieät Nam naêm 2005 vaøo Trung Quoác chieám 5% kim ngaïch nhaäp khaåu cuûa nöôùc naøy, phaán ñaáu ñeán 2010 naâng tyû leä naøy leân khoaûng 15% (ñaït 150 trieäu USD); trong ñoù kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coù theå ñaït ñöôïc 60% trong toång giaù trò xuaát khaåu sang quoác gia naøy. Ñaøi Loan: nhu caàu nhaäp khaåu nhöõng naêm gaàn ñaây khoaûng 270 trieäu USD/naêm, xuaát khaåu cuûa Vieät Nam naêm 2005 vaøo Ñaøi Loan chieám 9,3% kim ngaïch nhaäp khaåu cuûa nöôùc naøy, phaán ñaáu ñeán 2010 naâng tyû leä naøy leân treân 18% (ñaït kim ngaï._.ính saùch khuyeán khích phaùt trieån vuøng traùi caây. - Khuyeán khích phaùt trieån noâng nghieäp theo hình thöùc trang traïi gaén vôùi xaây döïng hôïp taùc xaõ. - Caàn coù nhieàu chính saùch öu ñaõi cho Hieäp Hoäi Traùi Caây hôn nöõa, ñeå töø ñoù taïo thuaän lôïi cho ngaønh saûn xuaát traùi caây. - Nhöõng vuøng ñaát roäng, maät ñoä daân soá thaáp nhö vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi, Nhaø nöôùc caàn khuyeán khích noâng daân vaø caùc thaønh phaàn kinh teá ñaàu tö phaùt trieån noâng nghieäp theo höôùng trang traïi coù quy moâ hôïp lyù. 3.2.4.5. Chính saùch veà ñaàu tö khoa hoïc - coâng ngheä. Xaây döïng chöông trình chuyeån giao coâng ngheä môùi, taêng ñaàu tö cho caùc chöông trình döï aùn saûn phaåm môùi, coâng ngheä môùi. - Mieãn giaûm thueá cho caùc doanh nghieäp ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä vaø thieát bò, cho phaàn voán nghieân cöùu vaø ñoåi môùi coâng ngheä, cho thôøi haïn saûn xuaát thöû, cho caùc saûn phaåm ñaït tieâu chuaån chaát löôïng thay theá haøng nhaäp khaåu hoaëc xuaát khaåu. - Mua vaø lieân doanh ñeå nhaäp coâng ngheä môùi 3.2.4.6. Chính saùch hoã trôï veà taøi chính. Coù theå noùi, khoù khaên chung cuûa doanh nghieäp Ñoàng baèng soâng Cöûu Long hieän nay laø thieáu voán ñeå phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Phaàn lôùn voán cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát, cheá bieán, xuaát khaåu traùi caây laø voán töï coù nhaøn roãi, tích luõy cuûa caù nhaân hoaëc vay möôïn baïn beø, tín duïng thöông maïi, doù ñoù caùc doanh nghieäp naøy thöôøng coù qui moâ voán khoâng nhieàu, do ñoù raát caàn söï hoã trôï cuûa caùc toå chöùc tín duïng: - Thöïc hieän chính saùch hoã trôï tín duïng: Hieän nay, caùc nhaø vöôøn, caùc doanh nghieäp Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coù khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn voán raát haïn cheá, ñaëc bieät veà voán trung haïn vaø daøi haïn. Maët khaùc, laõi suaát cho vay cuûa ngaân 63 63 haøng hieän nay noùi chung coøn cao, thuû tuïc vay voán coøn phöùc taïp, khoù khaên. Thaäm chí, trong nhöõng tröôøng hôïp coù ñieàu kieän tín duïng deã daøng, nhöng doanh nghieäp cuõng khoù nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ veà taøi chính cuûa ngaân haøng. Chính vì vaäy, Nhaø nöôùc caàn phaûi coù nhöõng chính saùch hoã trôï veà voán ñaëc bieät cho hoï trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh nhö: + Öu ñaõi veà thuû tuïc cho vay + Öu ñaõi veà haïn möùc cho vay voán + Öu ñaõ laõi suaát cho vay + Öu ñaõ veà thôøi haïn traû nôï … Ñeå giuùp caùc doanh nghieäp naøy chuû ñoäng voán trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, xuaát khaåu. - Caàn phaûi coù caùc cô cheá, chính saùch lieân quan ñeán voán cho phaùt trieån nguyeân lieäu, ñaàu tö cheá bieán, xaây döïng caùc chôï ñaàu moái vôùi ñieàu kieän hôïp lyù veà haï taàng nhö ñöôøng giao thoâng, heä thoáng kho baûo quaûn, phöông tieän vaän chuyeån, cô cheá thuùc ñaåy lieân keát 4 nhaø (GAP)... cuõng taïo ñoäng löïc ñaùng keå trong vieäc ñaït muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaønh trong nhöõng naêm tôùi. 3.2.4.7. Chính saùch thò tröôøng. - Laáy thò tröôøng trong nöôùc laø chuû yeáu, ñoàng thôøi chuù troïng thò tröôøng nöôùc ngoaøi, taêng thò phaàn ôû Myõ, Chaâu AÂu, quan taâm thò tröôøng truyeàn thoáng nhö Trung Quoác, Ñaøi Loan, …. - Taêng cöôøng nghieân cöùu thò tröôøng, xaây döïng chính saùch xaâm nhaäp thò tröôøng ñoái vôùi töøng thò tröôøng (loaïi saûn phaåm, giaù caû, keânh phaân phoái, caùch phaân phoái, thoâng tin quaûng caùo). Ñoåi môùi, hoaøn thieän chính saùch veà cô cheá quaûn lyù hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu theo höôùng töï do hoaù trong hoaït ñoäng ngoaïi thöông; mieãn giaûm thueá xuaát khaåu. Môû roäng cheá ñoä trôï caáp xuaát khaåu, ñaëc bieät ñoái vôùi traùi caây xuaát khaåu (huyû boû cheá ñoä haïn ngaïch...). Keát hôïp hôïp lyù trong töøng thôøi kyø töï do hoùa thöông maïi vaø baûo hoä. 64 64 - Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá, gia nhaäp caùc toå chöùc thöông maïi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho xuaát khaåu traùi caây. Caùc hieäp hoäi ngaønh ngheà vaø caùc toå chöùc phi Chính phuû caàn ñöôïc huy ñoäng toát hôn vaøo quaù trình ñaøm phaùn caùc hieäp ñònh song phöông, nhaát laø caùc hieäp ñònh chuyeân ngaønh; bôûi chính hoï laø nhöõng ngöôøi coù naêng löïc nhaát veà chuyeân moân khi ñaøm phaùn quoác teá; ñeå baûo ñaûm nhöõng lôïi ích cuûa ñaát nöôùc cuõng nhö cuûa doanh nghieäp trong caùc hieäp ñònh ñoù. Caùc hieäp hoäi ngaønh haøng cuõng laø nôi taäp hôïp caùc doanh nghieäp theo nhöõng phöông thöùc ña daïng, caùc hình thöùc hôïp taùc phong phuù tuøy töøng hoaøn caûnh, töøng tröôøng hôïp, khoâng bieán thaønh caùc toå chöùc haønh chính, höôùng vaøo muïc tieâu hôïp taùc ñeå taïo thaønh söùc maïnh cuûa töøng coäng ñoàng doanh nghieäp trong cuoäc caïnh tranh vôùi caùc ñoái taùc beân ngoaøi treân töøng thò tröôøng xuaát khaåu. 3.3. Moät soá kieán nghò ñoái vôùi Nhaø nöôùc vaø ngaønh chöùc naêng. Ñeå oån ñònh saûn xuaát vaø ñaåy maïnh xuaát khaåu traùi caây trong thôøi gian tôùi, Ñoàng baèng soâng Cöûu Long neân thöïc hieän ñoàng boä caùc giaûi phaùp neâu treân. Ñeå caùc giaûi phaùp ñoù coù tính khaû thi vaø mang laïi hieäu quaû cao taùc giaû ñeà xuaát moät soá kieán nghò sau: Moät laø, veà qui hoaïch vuøng, Nhaø nöôùc caàn phaûi quan taâm hôn nöõa caùc chính saùch hoã trôï ngaønh traùi caây vaø ñòa phöông ñeå nghieân cöùu, quy hoaïch, chuyeån ñoåi cô caáu vaø ñaàu tö caùc vuøng caây aên traùi coù lôïi theá caïnh tranh cuûa tuøng ñòa phöông, ñeå töø ñoù phaùt huy theá maïnh cuûa noù. Ngaønh traùi caây caàn nhanh choùng hình thaønh, xaây döïng caùc vuøng traùi caây chuyeân canh coù lôïi theá nhö : xoaøi caùt Hoøa Loäc (Caùi Beø), böôûi da xanh (Beán Tre), böôûi naêm roi (Bình Minh), nhaõn tieâu da boø, nhaõn xuoàng côm vaøng (Vónh Long), choâm choâm, thanh long, döùa, saàu rieâng Chín Hoùa, vuù söûa Vónh Kim(Tieàn Giang), cam saønh Vónh Long … coù dieän tích töø 5.000 - 7.000 ha trôû leân môùi ñuû söùc xuaát khaåu. 65 65 Hai laø, veà lónh vöïc saûn xuaát, Nhaø nöôùc caàn chuù troïng vaøo caây gioáng, phaûi coù nhöõng chính saùch hoã trôï ñaàu tö nghieân cöùu caây gioáng, caàn taïo nhieàu caây gioáng toát phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, ñeå cung caáp gioáng cho caùc vuøng caây aên traùi chuyeân canh. Ba laø, Nhaø nöôùc vaø caùc ban ngaønh caàn phaûi noã löïc hôn nöõa trong vieäc nghieân cöùu ñaàu tö xaây döïng caùc heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät, baûo quaûn sau thu hoaïch toát hôn, goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình vaän chuyeån thuaän lôïi, giaûm thieåu hao huït, mang laïi nhieàu lôïi ích hôn cho nhaø noâng vaø caùc nhaø kinh doanh. Boán laø, Nhaø nöôùc vaø caùc ban ngaønh caàn phaûi ñoåi môùi coâng taùc taøi chính, tín duïng hoã trôï xuaát khaåu, traùnh tình traïng thuû tuïc röôøm raø, khoù tieáp caän; caàn phaûi luoân ñoåi môùi ñeå phuø hôïp vôùi nhöõng qui ñònh chung cuûa quoác teá. Caàn phaûi coù caùc chính saùch quaûn lyù xuaát - nhaäp khaåu bieân maäu vaø chính saùch lieân quan ñeå thöïc söï taïo thuaän lôïi cho caùc ñòa phöông taän duïng toái ña cô hoäi vaø lôïi theá cuûa mình trong vieäc ñaåy maïnh quan heä xuaát-nhaäp khaåu vôùi caùc nöôùc laùng gieàng. Naêm laø, Nhaø nöôùc vaø caùc ban ngaønh, doanh nghieäp caàn ñaåy maïnh hôn nöõa coâng taùc xuùc tieán thöông maïi: toå chöùc hoäi chôï trieãn laõm, tieáp thò giôùi thieäu saûn phaåm, xaây döïng website, quaûng caùo… ñeå saûn phaåm traùi caây Việt Nam noùi chung, traùi caây Ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi rieâng coù moät thöông hieâu nhaát ñònh naøo ñoù treân thò tröôøng quoác teá. Taêng cöôøng heä thoáng thoâng tin thöông maïi, döï baùo thò tröôøng ñeå hoã trôï cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc cuõng nhö hoã trôï doanh nghieäp xuaát khaåu. Saùu laø, veà coâng taùc ngoaïi giao, Nhaø nöôùc caàn taêng cöôøng caùc moái quan heä song phöông, ña phöông, hôïp taùc quoác teá, gia nhaäp caùc toå chöùc thöông maïi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho xuaát khaåu traùi caây. 66 66 KEÁT LUAÄN Xuaát khaåu traùi caây laø moät giaûi phaùp cöùu caùnh giöït daäy tieàm naêng lôïi theá saün coù cuûa vuøng kinh teá Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Xuaát khaåu laø giaûi phaùp höõu hieäu nhaát cho vieäc phaùt trieån kinh teá cuûa vuøng, caûi thieän ñôøi soáng vaät chaát noâng thoân, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Vieäc xuaát khaåu traùi caây ñang ñaët ra yeâu caàu caáp baùch cho caùc ngaønh chöùc naêng cuõng nhö caùc doanh nghieäp kinh doanh maët haøng traùi caây caàn phaûi naêng ñoäng vaø tích cöïc hôn trong quaù trình xaây döïng moái quan heä vôùi ñoái taùc phaùt trieån caùc thöông hieäu traùi caây Vieät Nam; xaây döïng chöông trình xuùc tieán thöông maïi quaûng baù thöông hieäu, môû roäng thò phaàn traùi caây Vieät Nam noùi chung vaø Ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi rieâng taïi caùc thò tröôøng tieàm naêng nhö: Trung Quoác, Haøn Quoác, Nhaät Baûn, Asean, EU …; thöïc hieän qui hoaïch khai thaùc traùi caây coù lôïi theá caïnh tranh, töø ñoù coù theå khai thaùc ñöôïc trieät ñeå tieàm naêng lôùn cuûa Vieät Nam trong vieäc saûn xuaát vaø xuaát khaåu traùi caây theo höôùng chieán löôïc laâu daøi. Ñaëc bieät, caàn qui hoaïch veà chuûng loaïi, qui hoaïch vuøng traùi caây coù lôïi theá, nhaát laø veà gioáng vaø bieän phaùp canh taùc, qui trình thu haùi vaø baûo quaûn sau thu hoaïch ñeå coù theå cung öùng caùc loaïi traùi caây ñoàng nhaát vaø ñaït chaát löôïng cao. Ngoaøi ra, nhaø nöôùc caàn phaûi coù nhöõng chính saùch thueá, tieàn teä, tæ giaù hoái ñoái, laõi xuaát, thöông maïi, giaù caû, lao ñoäng, coâng ngheä, thu huùt ñaàu tö … theo höôùng coù lôïi ñoái vôùi vieäc taêng tröôûng vaø môû roäng ngheà troàng caây xuaát khaåu. Tuy nhieân, ñeå caùc chính saùch, giaûi phaùp treân ñaït ñöôïc hieäu quaû thì caùc cô quan ban ngaønh, caùc doanh nghieäp, nhaø saûn xuaát phaûi coù söï phoái hôïp ñoàng boä töø khaâu saûn xuaát ñeán khaâu tieâu thuï. Nhaø saûn xuaát vaø caùc doanh nghieäp caàn phaûi thaét chaët hôn nöõa moái lieân keát chaët cheõ vôùi nhau, hoã trôï nhau trong quaù trình saûn xuaát cuõng nhö tieâu thuï xuaát khaåu, xaây döïng thöông hieäu ….phaùt huy lôïi theá traùi caây Việt Nam noùi chung vaø cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi rieâng. 67 67 TAØØI LIEÄÄU THAM KHAÛÛO 1. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö – Baùo ñaàu tö (2004,2005) 2. Boä Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân – Thoâng tin noâng nghieäp (2005) 3. Boä thöông maïi – Taïp chí thöông maïi (2003, 2004, 2005, 2006). 4. Sôû Thöông maïi Tp.HCM - Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (2005, 2006) 5. Taïp chí khoa hoïc kyõ thuaät noâng nghieäp (2004,2005) 6. Thôøi Baùo Kinh Teá Vieät Nam (2005, 2006) 7. Toång cuïc thoáng keâ – nieân giaùm thoáng keâ naêm (2003,2004) 8. Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá Tp.HCM - Taïp chí phaùt trieån kinh teá (2004,2005), 9. TS. Hoà Tieán Duõng – Baøi giaûng quaûn trò saûn xuaát. 10. PGS.TS. Leâ Thanh Haø (chuû bieân), Hoaøng Laâm Tònh, Ths.Nguyeãn Höõu Nhuaän,1998, ÖÙng duïng lyù thuyeát heä thoáng trong quaûn trò doanh nghieäp, NXB Treû, Tp.HCM. 11. Michael E.Porter (1996), Chieán löôïc kinh doanh, Nxb Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät, Haø Noäi 12. Toân Thaát Nguyeãn Thieâm (2004), Thò tröôøng, chieán löôïc, cô caáu: Caïnh tranh veà giaù trò gia taêng vaø phaùt trieån doanh nghieäp, NXB Tp.HCM. 13. PGS.TS Traàn Vaên Tuøng (2004), Caïnh tranh kinh teá, NXB Theá giôùi, Haø Noäi. 14. Thoâng tin treân Internet. Websites 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 68 68 Phuï luïc 01: Cô caáu maët haøng xuaát khaåu töø naêm 2001- 2005 Ñôn vò: trieäu USD, % Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Giai ñoaïn 2001-2005 Noäi dung KN Tyû troïng KN Tyû troïn g KN Tyû troïn g KN Tyû troïn g KN Tyû troï ng KN Tyû troïng Toång XK haøng hoaù 15.029 100 16.706 100 20.149 100 26.503 100 32.4 42 100 110.8 29 100 - Nhoùm noâng, laâm , thuyû saûn 3.649 24,3 3.989 23,9 4.452 22,1 5.437 20,5 6.85 1 21,1 24.37 9 22 - Nhoùm nhieân lieäu, khoaùng saûn 3.239 21,6 3.426 20,5 4.005 19,9 6.026 22,7 8.04 2 24,7 24.73 8 22,3 - Nhoùm coâng nghieäp vaø TCMN 5.102 33,9 6.340 40,0 8.164 40,5 10.697 40,4 12.459 38,4 42.76 1 38,6 - Nhoùm haøng khaùc 3.039 20,2 2.952 15,6 3.528 17,5 4.344 16,4 5.089 15,6 19.03 7 17,2 (Nguoàn: Ñeà aùn cô caáu xuaát khaåu 2006-2010 cuûa Boä Thöông Maïi) 69 69 Phuï luïc 02: Cô caáu xuaát khaåu nhoùm haøng noâng, laâm, thuyû saûn töø naêm 2001- 2005 Ñôn vò: trieäu USD, % Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Giai ñoaïn 2001-2005 Noäi dung KN Taêng KN Taêng KN Taêng KN Taêng KN Taêng KN Taêng Toång caû nhoùm 3.649 5,8 3.989 9,3 4.452 11,6 5.437 22,1 6.852 22,4 24.180 14,0 Tyû troïng trong toång KNXK 24,3 23,9 22,1 20,5 21,1 21,9 - Thuyû saûn 1.778 20,3 2.023 13,8 2.200 8,7 2.360 7,3 2.739 16,0 11.100 13,1 - Gaïo 625 -6,3 726 16,2 721 -0,7 950 31,8 1.407 48,1 4.429 15,9 - Caø pheâ 391 -22,0 322 -17,6 505 56,8 641 26,9 735 14,7 2.594 7,7 - Rau quaû 330 54,9 201 -39,1 151 -24,9 179 18,5 235 31,3 1.096 1,9 - Cao su 166 0 268 61,4 378 41,0 597 57,9 804 34,7 2.202 36,5 - Haït tieâu 91 -37,7 107 17,6 105 -1,9 152 44,8 150 -0,1 605 0,8 - Nhaân ñieàu 152 -9,0 209 37,5 284 35,9 436 53,5 502 15,1 1.573 23,8 - Cheø caùc loaïi 78 13,0 83 6,4 60 -27,7 96 60,0 97 0,1 413 7,7 - Laïc nhaân 38 -7,3 51 34,2 48 -5,9 27 -43,8 33 22,2 197 -3,7 (Nguoàn: Ñeà aùn cô caáu xuaát khaåu 2006-2010 cuûa Boä Thöông Maïi) 70 70 Phuï luïc 03: Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi moät thaùng theo giaù thöïc teá phaân theo thaønh thò, noâng thoân vaø phaân theo vuøng Ñôn vò tính: Ngaøn ñoàng (Nguoàn: Boä Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân) Phuïc luï 04: 1995 1996 1999 2002 2004 CẢ NƯỚC 206.1 226.7 295.0 356.1 484.4 Phân theo thành thị, nông thôn Thành thị 452.8 509.4 516.7 622.1 815.4 Nông thôn 172.5 187.9 225.0 275.1 378.1 Phân theo vùng Đồng bằng sông Hồng 201.2 223.3 280.3 353.1 488.2 Đông Bắc Bộ 268.8 379.9 Tây Bắc Bộ 160.7 173.8 210.0 197.0 265.7 Bắc Trung Bộ 160.2 174.1 212.4 235.4 317.1 Duyên hải Nam Trung Bộ 176.0 194.7 252.8 305.8 414.9 Tây Nguyên 241.1 265.6 344.7 244.0 390.2 Đông Nam Bộ 338.9 378.1 527.8 619.7 833.0 Đồng bằng sông Cửu Long 222.0 242.3 342.1 371.3 471.1 71 71 Hieäp ñònh veà raøo caûn kyõ thuaät ñoái vôùi thöông maïi (WTO Agreement on TBT) Caùc Thaønh vieân - Tham gia Voøng ñaøm phaùn Urugoay veà Thöông maïi Ña bieân; - Mong muoán thuùc ñaåy caùc muïc tieâu cuûa GATT 1994. - Thöøa nhaän söï ñoùng goùp quan troïng cuûa caùc tieâu chuaån quoác teá vaø caùc heä thoáng ñaùnh giaù söï phuø hôïp coù theå mang laïi trong vaán ñeà naøy thoâng qua vieäc naâng cao hieäu quaû saûn xuaát vaø thuùc ñaåy hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá; - Do ñoù mong muoán taêng cöôøng vieäc xaây döïng caùc tieâu chuaån quoác teá vaø caùc heä thoáng ñaùnh giaù söï phuø hôïp naøy; - Tuy nhieân cuõng mong muoán ñaûm baûo raèng caùc tieâu chuaån vaø quy ñònh kyõ thuaät bao goàm caû caùc yeâu caàu veà bao goùi, ghi daáu vaø ghi nhaõn vaø caùc quy trình ñaùnh giaù söï phuø hôïp vôùi caùc tieâu chuaån vaø quy ñònh kyõ thuaät ñoù khoâng taïo ra caùc trôû ngaïi khoâng caàn thieát ñoái vôùi thöông maïi quoác teá, - Thöøa nhaän raèng khoâng nöôùc naøo bò ngaên caûn aùp duïng caùc bieän phaùp caàn thieát ñeå ñaûm baûo chaát löôïng haøng hoaù xuaát khaåu cuûa mình hoaëc ñeå baûo veä cuoäc soáng hoaëc söùc khoeû cuûa con ngöôøi, ñoäng vaät hoaëc thöïc vaät, baûo veä moâi tröôøng hoaëc ñeå ngaên ngöøa caùc haønh ñoäng gian laän ôû caùc möùc ñoä maø nöôùc ñoù cho laø thích hôïp, vôùi ñieàu kieän laø chuùng khoâng ñöôïc söû duïng theo caùch coù theå taïo ra moät phöông thöùc phaân bieät ñoái xöû khaùc nhau hoaëc khoâng coâng baèng giöõa caùc nöôùc coù nhöõng ñieàu kieän nhö nhau hoaëc moät söï haïn cheá ñöôïc nguïy trang ñoái vôùi thöông maïi quoác teá, vaø chuùng phaûi phuø hôïp vôùi caùc ñieàu khoaûn cuûa Hieäp ñònh naøy; - Thöøa nhaän raèng khoâng nöôùc naøo bò ngaên caûn aùp duïng caùc bieän phaùp caàn thieát ñeå baûo veä nhöõng lôïi ích an ninh cô baûn cuûa mình; - Thöøa nhaän nhöõng ñoùng goùp cuûa hoaït ñoäng tieâu chuaån hoaù quoác teá coù theå taïo ra nhaèm chuyeån giao coâng ngheä töø caùc nöôùc phaùt trieån sang caùc nöôùc ñang phaùt trieån; - Thöøa nhaän raèng caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù theå gaëp nhöõng khoù khaên ñaëc bieät trong vieäc xaây döïng vaø aùp duïng caùc tieâu chuaån, quy ñònh kyõ thuaät vaø caùc quy trình ñaùnh giaù söï phuø hôïp vôùi caùc tieâu chuaån vaø quy ñònh kyõ thuaät ñoù, vaø mong muoán giuùp ñôõ hoï trong vaán ñeà naøy; Thoáng nhaát caùc ñieàu döôùi ñaây: • Caùc ñieàu khoaûn chung • Quy ñònh kyõ thuaät vaø tieâu chuaån • Söï phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh kyõ thuaät vaø tieâu chuaån • Thoâng tin vaø trôï giuùp • Caùc cô quan, tö vaán vaø giaûi quyeát tranh chaáp • Ñieàu khoaûn cuoái cuønG • Caùc phuï luïc 72 72 Phuïc luï 05: Giaù trò saûn xuaát noâng, laâm nghieäp vaø thuyû saûn naêm 2005 theo giaù so saùnh 1994 Thöïc hieän (Tyû ñoàng) Naêm 2004 Öôùc tính naêm 2005 Naêm 2005 so vôùi naêm 2004 (%) Toång soá 173569.3 182023.1 104.9 Noâng nghieäp 132888.0 137114.9 103.2 Troàng troït 106422.5 107839.9 101.3 Chaên nuoâi 23438.6 26168.3 111.6 Dòch vuï 3026.9 3106.7 102.6 Laâm nghieäp 6242.4 6317.3 101.2 Thuûy saûn 34438.9 38590.9 112.1 Nuoâi troàng 19048.2 22715.1 119.3 Khai thaùc 15390.7 15875.8 103.2 73 73 Phuï luïc 06: Giá trị sản xuất nông nghiệp theo giá so sánh 1994 phân theo địa phương 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Cả nước 82307,1 87647,9 93783,2 99096,2 106367,9 112111,7 114989,5 Đồng bằng sông Hồng 16575,8 17314,7 18345,7 19402,0 20250,6 20898,1 21261,8 Hà Nội 890,3 951,8 1017,4 1071,5 1091,9 1142,8 1146,3 Vĩnh Phúc 911,4 937,8 998,2 1040,9 1105,2 1200,8 1254,1 Bắc Ninh 850,6 942,9 1065,5 1151,7 1203,2 1319,4 1351,6 Hà Tây 2300,3 2436,0 2486,7 2709,7 2847,0 2947,4 3028,2 Hải Dương 1982,3 2104,8 2242,0 2360,8 2461,1 2536,0 2547,4 Hải Phòng 1328,5 1409,2 1502,2 1580,3 1640,0 1699,2 1728,2 Hưng Yên 1482,9 1571,5 1669,2 1764,6 1851,6 1897,1 1899,0 Thái Bình 2969,4 3042,8 3115,3 3239,1 3332,4 3356,4 3431,9 Hà Nam 916,8 947,0 1046,1 1111,1 1113,3 1119,2 1136,8 Nam Định 2010,9 2058,7 2185,4 2292,3 2446,1 2488,7 2531,3 Ninh Bình 932,4 912,2 1017,7 1080,0 1158,8 1191,1 1207,0 Đông Bắc Bộ 6549,8 6885,2 7412,5 7723,6 8148,5 8594,5 8956,3 Hà Giang 381,7 388,6 409,5 435,8 470,3 511,8 544,0 Cao Bằng 532,6 545,0 566,4 584,9 607,5 587,3 604,7 Bắc Kạn 214,7 219,3 229,0 234,8 248,2 265,0 275,4 Tuyên Quang 501,6 514,1 571,6 602,4 630,1 655,7 685,9 Lào Cai 304,7 330,9 364,9 385,6 415,2 440,6 471,2 Yên Bái 445,6 475,8 527,4 550,0 572,4 606,8 614,6 Thái Nguyên 766,0 782,9 831,7 871,5 926,4 997,2 1066,9 Lạng Sơn 632,0 663,4 728,9 756,4 772,3 741,3 790,3 Quảng Ninh 482,9 527,5 570,0 596,1 635,6 665,8 711,4 Bắc Giang 1423,6 1549,5 1651,9 1700,8 1806,8 1960,1 1981,6 Phú Thọ 864,4 888,2 961,2 1005,3 1063,7 1162,9 1210,3 Tây Bắc Bộ 1567,5 1604,3 1752,9 1755,8 1973,5 2083,2 2139,0 Điện Biên Lai Châu (*) 349,1 355,2 387,6 410,0 435,8 449,9 459,5 Sơn La 625,8 650,0 719,6 695,5 822,1 885,6 906,7 Hoà Bình 592,6 599,1 645,7 650,3 715,6 747,7 772,8 Bắc Trung Bộ 7395,6 7460,2 8508,8 8503,6 9185,8 9767,3 10105,9 Thanh Hoá 2478,3 2403,5 2883,2 2942,2 3150,5 3270,5 3405,0 Nghệ An 2279,4 2252,4 2544,1 2601,0 2708,8 2961,8 3079,4 Hà Tĩnh 1165,8 1213,9 1377,5 1331,4 1470,8 1525,4 1537,1 Quảng Bình 494,4 528,7 545,8 507,6 606,8 627,7 643,5 Quảng Trị 413,8 463,7 525,6 491,9 636,4 726,6 754,4 Thừa Thiên - Huế 563,9 598,0 632,6 629,5 612,5 655,3 686,5 Duyên hải Nam Trung Bộ 5150,5 5400,7 5665,6 5864,8 6113,6 6153,6 6236,1 Đà Nẵng 206,0 213,7 224,0 245,4 241,7 225,5 227,4 Quảng Nam 1259,5 1303,8 1353,6 1387,0 1421,0 1426,5 1427,9 Quảng Ngãi 1017,1 1055,1 1072,7 1189,5 1247,0 1239,6 1256,3 Bình Định 1237,3 1308,0 1416,6 1449,8 1562,9 1615,0 1645,6 Phú Yên 805,3 854,4 889,5 882,4 907,8 916,0 944,0 Khánh Hoà 625,3 665,7 709,2 710,7 733,2 731,0 734,9 Tây Nguyên 4725,2 5524,8 6794,1 7218,2 9173,2 11448,6 13730,4 Kon Tum 290,4 318,1 392,5 406,9 442,3 494,1 549,7 Gia Lai 784 0 940 7 1155 2 1221 9 1660 1 2103 5 2494 0 74 74 75 75 Phuï luïc 07: Nước nghèo bị thiệt trong buôn bán nông sản (Nguồn VNeconomy 9/13/2005 ) Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) vừa công bố báo cáo "Thực trạng các thị trường nông sản thế giới" cho biết giá nông sản thế giới đã giảm bình quân mỗi năm 2% trong 4 thập kỷ qua. Trong giai đoạn 2001-2003, các nước đang phát triển bị thâm hụt thương mại nông sản bình quân 6 tỷ USD/năm, con số này sẽ tăng lên 15 tỷ USD vào năm 2015 và 35 tỷ USD vào năm 2030. Trong cuộc cạnh tranh về buôn bán nông sản, các nước đang phát triển luôn bị lép vế và khó bề sánh kịp các nước phát triển một khi các nước giàu đã tung ra hàng năm 230 tỷ USD trợ cấp nông nghiệp nhằm bán các nông sản của họ dưới mức chi phí sản xuất. Các nước đang phát triển chịu tổn thất về thu nhập do giá nông sản giảm, tình trạng thất nghiệp gia tăng. Tổng giám đốc FAO Jacques Diouf cho rằng cuộc chiến đòi sự công bằng trong buôn bán nông sản toàn cầu còn gặp rất nhiều khó khăn và phức tạp. FAO kêu gọi WTO cần có những biện pháp thúc ép những nước giảm thuế nông nghiệp, hỗ trợ nhà sản xuất và mở cửa thị trường nông sản trong nước và bãi bỏ trợ cấp xuất khẩu tại các nước phát triển, tạo điều kiện để các nước đang phát triển tận dụng lợi thế của tự do hoá thương mại. Phó TGĐ FAO, ông Hartwig De Haen cho biết sẽ có những biện pháp riêng biệt cho các nước đang phát triển, bảo vệ họ trước những biến động bất lợi của giá nông sản. FAO kiến nghị vòng đàm phán buôn bán tự do toàn cầu của WTO năm nay cần giải quyết những vấn đề còn bất công giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển trong buôn bán hàng nông sản. Các nước đang phát triển phản đối các nước giàu thực hiện "tiêu chuẩn kép" trong buôn bán. Kết thúc cuộc đàm phán 2 ngày vừa diễn ra tại Nairobi, thủ đô Kenya về buôn bán toàn cầu, các tổ chức phát triển quốc tế đã chỉ trích các nước giàu chỉ tìm cách áp dụng tiêu chuẩn kép có lợi cho họ. Tổ chức viện trợ phát triển (Oxfam) nói các nước đang phát triển chấp nhận đề nghị của các nước phát triển giảm thuế nhập khẩu hàng nông sản từ 30% năm 1990 xuống còn 18% năm 2000 để đổi lấy việc các nước giàu giảm trợ cấp nông nghiệp. Tuy nhiên, trong các cuộc thương lượng buôn bán toàn cầu mới đây, các nước phát triển lại đòi gắn chương trình giảm trợ cấp nông nghiệp với việc mở cửa khu vực dịch vụ của các nước nghèo. Các nước phát triển cho rằng một thoả thuận về giảm trợ cấp nông nghiệp của họ phải được tiến hành đồng thời với việc họ được tiếp cận một loạt dịch vụ tại các nước đang phát triển, bao gồm cả tài chính và giáo dục. Các nước giàu còn ép các nước đang phát triển giảm thuế đối với hàng công nghiệp mà các nước đang phát triển nhập khẩu. TIN 76 76 Phụ lục 08: Xuất khẩu trái cây 2006: những nghịch lý... (Ngay phat tin: 21/02/06) Đầu vào khó khăn Cái khó lớn nhất trong xuất khẩu trái cây hiện nay vẫn nằm ở đầu vào. Đây là một nghịch lý lớn trong sản xuất trái cây, vì trên thực tế, trong khi các ngành hàng khác thường chỉ bị bí đầu vào do thiếu hụt sản lượng thì, ngược lại, trong ngành trái cây, sản lượng hàng năm vẫn cứ ê hề. Ấy thế mà nguyên liệu cho các nhà máy chế biến thì thiếu vẫn hoàn thiếu, các nhà xuất khẩu trái cây tươi vẫn khó tìm được đủ lượng hàng theo đúng tiêu chuẩn mà khách nước ngoài đưa ra. Theo bà Võ Mai- Chủ tịch Hiệp hội Trái cây VN, phần lớn trái cây mà chúng ta sản xuất ra không phải là trái cây hàng hóa. Trái cây có chất lượng kém, mẫu mã, kích cỡ không đồng đều, nhiễm sâu bệnh, còn dư lượng chất BVTV… Nguyên nhân chính vẫn là do các địa phương chưa làm được việc quy hoạch, xây dựng thành từng vùng chuyên canh cây ăn quả trên một diện tích lớn, vì vậy, việc sản xuất trái cây Việt Nam vẫn trong tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, không theo một tiêu chuẩn hàng hoá nào. Rất mừng là một số địa phương đã thực sự bắt tay vào việc quy hoạch và đầu tư, phát triển một số vùng chuyên canh rau quả có thế mạnh: Bến Tre đã lên phương án quy hoạch và đang triển khai xây dựng 10.000 ha bưởi da xanh; An Giang quy hoạch vùng trồng khóm Queen nguyên liệu với diện tích 2.400 ha ở xã Lương An Trà (huyện Tri Tôn) để cung cấp nguyên liệu chế biến cho nhà máy của Cty Antesco … Tuy nhiên, thành quả từ những chuyển biến trên thì còn phải đợi vài năm nữa. Trước mắt, trong năm 2006 này, trái cây Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục thất thế trước trái cây của các nước trong khu vực, đặc biệt là trái cây Thái Lan. Kết quả khảo sát của Hiệp hội Trái cây tại các tỉnh của Trung Quốc có biên giới chung với Việt Nam, cho thấy, mặc dù đây chưa phải là thị trường khó tính, nhưng trái cây Việt Nam vẫn bị đánh giá khá thấp. Cụ thể, trái cây Việt Nam có quá nhiều điểm yếu như: bị bầm dập, xây xước (do thu hái, đóng gói, vận chuyển, bốc xếp … không đúng cách); bị sâu bệnh, mau hư hỏng; không đồng đều, xấu mã; bao bì xấu, không có nhãn hiệu hàng hoá; trái nhãn bị xông SO2 quá mức quy định, phải trả lại hoặc huỷ… Trong khi đó, trái cây Thái Lan đẹp hơn, chất lượng cao hơn, mẫu mã, bao bì hấp dẫn hơn. Chính vì vậy, trái cây Việt Nam vẫn chỉ mới vào được các tỉnh biên giới phía Nam của Trung Quốc, với số lượng còn hạn chế, mà chưa thể đi sâu vào nội địa nước này. Không những thế, theo lộ trình cắt giảm thuế của AFTA, năm nay, thuế suất cho trái cây lưu chuyển từ nước này sang nước khác trong nội bộ khối ASEAN chỉ còn ở mức thống nhất chung là từ 0-5%. Với mức thuế này, trái cây Thái Lan và các nước khác càng dễ xâm nhập vào thị trường Việt Nam. Cần mở thêm nhiều cánh cửa xuất khẩu 77 77 Dù vậy, với đà tăng trưởng xuất khẩu trở lại trong 2 năm qua, cùng với những chuyển biến bước đầu trong sản xuất và chế biến trái cây trong nước, trái cây Việt Nam vẫn có quyền hy vọng tăng trưởng xuất khẩu năm nay và những năm tới. Trung Quốc vẫn là một thị trường trọng điểm và lâu dài cho trái cây Việt Nam. Theo Hiệp hội Trái cây, Trung Quốc vẫn khuyến khích mua bán rau quả qua biên giới Việt – Trung, bởi vì vận chuyển gần, mau lẹ, cước phí thấp, hàng đến tay người tiêu dùng rất nhanh chóng trong tình trạng còn tươi mới. Ngoài ra, trái cây Trung Quốc và Việt Nam hoàn toàn có thể bổ sung cho nhau về chủng loại và thời vụ vì Trung Quốc có lợi thế về trái cây ôn đới, còn Việt Nam là trái cây nhiệt đới, thời vụ trái cây 2 nước lại lệch nhau (Việt Nam: mùa xuân, mùa hạ; Trung Quốc: mùa thu, mùa đông)… Tuy nhiên, để đứng vững và xâm nhập sâu hơn vào thị trường này, trái cây Việt Nam cần phải nhanh chóng đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của WTO đối với rau quả nhập khẩu như VSATTP, chất lượng, mẫu mã, bao bì … phải theo tiêu chuẩn quốc tế. Mặt khác, việc mở rộng ra những thị trường đầy tiềm năng khác như Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Nga, Pháp, Mỹ, Đức, Hong Kong … là rất cần thiết để tránh bị phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc như lâu nay. Bởi vậy, ngành trái cây đang rất mong Nhà nước thúc đẩy việc ký kết hiệp định kiểm dịch thực vật với các nước như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật, Úc, New Zealand … Có như vậy, rau quả tươi của Việt Nam mới mở được cánh cửa để đi vào những thị trường này. Được biết, Cục BVTV và Viện CĂQMN đã hợp tác với Mỹ, Nhật, Úc và New Zealand tiến hành khảo kiểm nghiệm thành công phương pháp xử lý ruồi đục quả bằng nước nóng trên xoài và thanh long. Đây là cơ sở ban đầu để trong thời gian tới, xoài và thanh long tươi của Việt Nam có thể được phép nhập khẩu vào 4 nước nói trên. Mới đây, một doanh nghiệp trong nước muốn mua cam tươi để chế biến xuất khẩu. Doanh nghiệp này nhờ Hiệp hội Trái cây hỏi ở khắp các tỉnh trồng cam, nhưng không nơi nào có đủ lượng cam theo đúng yêu cầu chế biến của doanh nghiệp này. (Nguon tin: NNVN) 78 78 Phuï luïc 11 61.591 44.341 90.134 183.03 231.459 199.228 151.07 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 KNXK rau quaû 71.232 53.392 104.922 213.1 329.972 201.156 152.47 179 231 Trung Quoác 24.493 10.454 35.686 120.35 142.801 121.529 63.75 55 Ñaøi Loan 12.295 6.055 11.895 20.841 23.319 20.897 21.584 25.11 Nhaät Baûn 8.676 6.57 9.365 11.729 14.527 14.527 16.71 30 Haøn Quoác 2.599 4.088 10.074 13.691 20.194 7.783 9.66 Nga 3.633 1.248 0.995 4.654 5.03 8.506 8.293 Hoa Kyø 3.196 2.559 3.209 2.178 1.971 5.318 8.073 Haø Lan 0.88 1.26 1.589 2.16 2.381 3.87 5.896 Campuchia 0 0.235 2.792 0.798 2.276 4.411 4.651 Singapore 2.442 2.322 2.073 1.226 13 3.401 4.454 3.8 6.3 Laøo 0.255 4.456 9.234 2.086 1.626 4.405 4.3 Hoàng Koâng 3.122 5.094 3.222 3.316 4.334 4.581 3.699 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 KNXK rau quaû 42.7392 32.0352 62.9532 127.86 197.9832 120.6936 91.482 107.4 138.6 Trung Quoác 14.696 6.2724 21.412 72.211 85.6806 72.9174 38.25 38.50 53.00 Ñaøi Loan 7.377 3.633 7.137 12.505 13.9914 12.5382 12.95 15.50 15.07 Nhaät Baûn 5.2056 3.942 5.619 7.0374 8.7162 8.7162 10.026 15.30 18.00 Haøn Quoác 1.5594 2.4528 6.0444 8.2146 12.1164 4.6698 5.796 7.40 9.00 Nga 2.1798 0.7488 0.597 2.7924 3.018 5.1036 4.9758 5.40 6.00 Hoa Kyø 1.9176 1.5354 1.9254 1.3068 1.1826 3.1908 4.8438 6.20 7.50 Haø Lan 0.528 0.756 0.9534 1.296 1.4286 2.322 3.5376 5.30 8.40 Campuchia 0 0.141 1.6752 0.4788 1.3656 2.6466 2.7906 3.30 4.20 Singapore 1.4652 1.3932 1.2438 0.7356 7.8 2.0406 2.6724 2.28 3.78 Laøo 0.153 2.6736 5.5404 1.2516 0.9756 2.643 2.58 2.90 3.50 Hoàng Koâng 1.8732 3.0564 1.9332 1.9896 2.6004 2.7486 2.2194 3.50 4.30 Moät soá quoác gia khaùc 5.7846 5.4306 8.8728 18.042 59.1078 1.1568 0.84 1.82 5.854 42.739 32.035 62.953 127.86 197.983 120.694 91.482 107.4 138.6 79 79 ._.