Nghiên cứu giá thể trồng và dinh dưỡng sau in vitro cho cây hoa Hồng môn (Anthurium tropical)

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi ------- š&› ------- Phïng T«n QuyÒn Nghiªn cøu gi¸ thÓ trång vµ dinh d­ìng sau in vitro cho c©y hoa Hång m«n (Anthurium tropical) LuËn v¨n th¹c sÜ N¤NG NGHIÖP Hµ néi – 2009 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Trêng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi ------- š&› ------- Phïng T«n QuyÒn Nghiªn cøu gi¸ thÓ trång vµ dinh d­ìng sau in vitro cho c©y hoa Hång m«n (Anthurium tropical) LuËn v¨n th¹c sÜ N¤NG NGHIÖP Chuyªn ngµnh: TRåNG TRäT M· sè : 60.62.01 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: TS §oµn Duy Thanh Hµ néi - 2009 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan rằng số liệu kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa sử dụng để bảo vệ trong một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ trong luận văn này đã được cảm ơn, mọi thông tin trích trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, tháng 10 năm 2009 Tác giả Phïng T«n QuyÒn Lời c¸m ơn Tôi xin tr©n träng c¸m ¬n các Thầy Cô giáo Khoa nông học, Khoa c«ng nghÖ sinh häc, ViÖn ®µo t¹o sau ®¹i häc Trường Đại học nông nghiệp Hà Nội; Khoa C«ng nghÖ sinh häc vµ m«i tr­êng Tr­êng ®¹i häc Ph­¬ng ®«ng đ· t¹o ®iÒu kiÖn vµ giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập cao häc võa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn TS §oµn Duy Thanh, người đã trực tiếp hướng dẫn vµ giúp đỡ tôi thực hiện luận văn này. Tôi xin tr©n träng c¸m ơn tập thể cán bộ công nhân viên Viện Di truyền Nông nghiệp ®·· tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành c¸m ơn gia ®×nh, bạn bÌ vµ đồng nghiệp đã động viên giúp đỡ tôi hoàn thành khoá học. Hà Nội, tháng 10 năm 2009 Tác giả Phïng T«n QuyÒn MôC LôC DANH Môc B¶ng B¶ng 1: ¶nh h­ëng cña gi¸ thÓ tíi tû lÖ sèng (%) vµ sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y sau 30 ngµy ­¬m. 35 B¶ng 2: ¶nh h­ëng cña dinh d­ìng ®Õn sinh tr­ëng cña c©y con giai ®o¹n v­ên ­¬m 37 B¶ng 3: Thêi gian ­¬m c©y ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y giai ®o¹n trång 39 B¶ng 4: ¶nh h­ëng cña bÇu ®Êt ®Õn sinh tr­ëng cña c©y giai ®o¹n trång 42 B¶ng 5: ¶nh h­ëng cña tû lÖ dinh d­ìng (NPK) ®Õn sinh tr­ëng cña c©y giai ®o¹n v­ên trång 44 B¶ng 6: ¶nh h­ëng cña tû lÖ NO3-/NH4+ ®Õn ph¸t triÓn cña c©y con giai ®o¹n trång 47 B¶ng 7: ¶nh h­ëng cña chu kú bãn ph©n cã hµm l­îng Nit¬ d¹ng NO3-/NH4+ = 3: 2 ®Õn sinh tr­ëng cña Hång m«n 50 PhÇn I. Më ®Çu 1.1. §Æt vÊn ®Ò ViÖt Nam cã khÝ hËu vµ thæ nh­ìng thuËn lîi ®Ó cã thÓ trång ®­îc nhiÒu loµi hoa vµ c©y c¶nh, ®ang së h÷u mét nguån tµi nguyªn hoa rÊt ®a d¹ng, tõ c¸c loµi hoa miÒn nhiÖt ®íi ®­îc trång ë vïng ®ång b»ng ®Õn c¸c lo¹i hoa xø l¹nh trång trªn c¸c cao nguyªn L©m §ång, §µ L¹t, SaPa… Sù ph¸t triÓn cña ngµnh hoa n­íc ta trong thêi gian qua ®· mang l¹i nhiÒu s¶n phÈm ®a d¹ng vµ chÊt l­îng v­ît bËc. TÝnh ®Õn n¨m 2005 diÖn tÝch hoa c©y c¶nh c¶ n­íc cã 15000 ha, t¨ng 7% so víi n¨m 2004 [24]. Trªn thùc tÕ thu nhËp tõ c©y hoa cao gÊp 10 – 20 lÇn so víi c©y lóa, xÐt vÒ mÆt kinh tÕ nghÒ trång hoa vµ kinh doanh hoa lµ ngµnh mang l¹i lîi nhuËn cao cho ng­êi n«ng d©n. ThÞ tr­êng trong n­íc réng lín vµ phong phó, bªn c¹nh ®ã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu còng ®Çy høa hÑn, hoa vµ c©y c¶nh ViÖt Nam t¹o tiÒm lùc kinh tÕ lín cho ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh thay ®æi c¬ cÊu c©y trång. S¶n xuÊt hoa cho thu nhËp cao b×nh qu©n ®¹t kho¶ng 70 - 130 triÖu ®ång/ha/n¨m nªn rÊt nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc ®ang më réng diÖn tÝch hoa trªn nh÷ng vïng ®Êt cã tiÒm n¨ng. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa to lín cña ngµnh cã nhiÒu tiÒm n¨ng nµy mµ chÝnh phñ ®· phª duyÖt vµ giao cho bé NN & PTNT chØ ®¹o thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn rau, hoa, qu¶ phôc vô víi môc tiªu ®Õn n¨m 2010 ®¹t tæng kinh ng¹ch xuÊt khÈu lµ 1.2 tû USD [24]. Hång m«n (Anthurium tropical) lµ mét loµi hoa ®­îc nhiÒu ng­êi ­a chuéng v× chóng lµ mét loµi hoa ®Ñp, ®a d¹ng vÒ h×nh th¸i, mµu s¾c, bªn c¹nh ®ã hoa Hång m«n cßn cã ®Æc tÝnh rÊt bÒn vµ t­¬i l©u. Lîi nhuËn thu ®­îc tõ c©y Hång m«n lµ rÊt lín, t¹i Maurititus ng­êi ta cã thÓ thu ®­îc 225.000 b«ng hoa th­¬ng phÈm/ha/n¨m. L·i xuÊt ®¹t ®­îc trªn mét b«ng hoa lµ 1 – 1.25 Rs (Ruspi). Mét n¨m lîi nhuËn thu ®­îc tèi thiÓu t­¬ng ®­¬ng víi 500 – 700 triÖu ViÖt Nam ®ång [12]. Hång m«n cã thÓ ®­îc nh©n gièng b»ng h¹t hay b»ng nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh truyÒn thèng nh­ ph­¬ng ph¸p t¸ch chåi, chia bôi… tuy nhiªn nh÷ng ph­¬ng ph¸p nµy cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh: sè l­îng c©y nh©n ra Ýt, kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng c©y con gièng, kh«ng ®ñ ®¸p øng cho quy m« s¶n xuÊt lín vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Mét sè n­íc trªn thÕ giíi nh­ NhËt, Mü, Hµ Lan… nhê ¸p dông thµnh tùu cña c«ng nghÖ sinh häc (CNSH) vµo nh©n gièng ®· s¶n xuÊt hoa Hång m«n trªn quy m« c«ng nghiÖp. Riªng ë Mü trong tæng sè 6 triÖu chËu Hång m«n ®­îc trång th× cã 90% ®­îc nh©n gièng b»ng kü thuËt in vitro. ë n­íc ta hiÖn nay đã có các nghiên cứu dông c«ng nghÖ nh©n gièng in vitro như: nh©n gièng in vitro c©y Hång m«n b»ng ph­¬ng ph¸p t¸i sinh c©y tõ callus [5], t¹o ph«i v« tÝnh tõ m« l¸, m« l¸t c¾t th©n cña c©y Hång m«n in vitro, nghiªn cøu t¹o ph«i v« tÝnh vµ h¹t nh©n t¹o [7]. §©y lµ nghiªn cøu mang tÝnh chÊt c¬ b¶n, ®ét ph¸ phôc vô tèt cho c«ng t¸c nhân và chän gièng. Tuy nhiên các nghiên cứu về công nghệ trồng sau Invitro như: gi¸ thÓ trång và dinh dưỡng trồng giai ®o¹n ­¬m, gi¸ thÓ và chÕ ®é dinh d­ìng ở các thời kỳ sinh trưởng phát triển của caay hoa Hồng môn còn nhiều hạn chế. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trªn, víi mong muèn x©y dùng quy trình c«ng nghÖ trång c©y Hång m«n giai đoạn sau Invitro, nh»m tiÕp cËn víi c«ng nghÖ cao trong s¶n xuÊt hoa và từ đó t¹o c¬ së x©y dùng c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoa Hång m«n víi quy m« c«ng nghiÖp, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “ Nghiªn cøu gi¸ thÓ trång vµ dinh d­ìng sau in vitro cho c©y hoa Hång m«n (Anthurium tropical)” 1.2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi Nghiªn cøu c«ng nghÖ trång c©y hoa Hång m«n giai đoạn sau Invitro bao gåm: Gi¸ thÓ và dinh dưỡng thÝch hîp cho giai đoạn v­ên ­¬m, gi¸ thÓ và dinh d­ìng thÝch hîp giai ®o¹n đầu của vườn trồng, nh»m làm tài liệu cung cấp cho các nghiên cứu ở các thời kỳ tiếp theo, trên cơ sở đó x©y dùng c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoa Hång m«n hoàn chỉnh víi quy m« c«ng nghiÖp. 1.3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi + X¸c ®Þnh gi¸ thÓ thÝch hîp cho tû lÖ c©y sèng cao vµ sinh tr­ëng tèt cña c©y con sau in vitro giai ®o¹n v­ên ­¬m. + X¸c ®Þnh chế độ dinh dưỡng kho¸ng thÝch hîp cho c©y sau in vitro giai ®o¹n v­ên ­¬m. + X¸c ®Þnh tuæi c©y thÝch hîp giai ®o¹n v­ên ­¬m cho giai ®o¹n v­ên trång. + X¸c ®Þnh hçn hîp bÇu đất thÝch hîp ®Ó trång c©y giai ®o¹n ®Çu cña v­ên trång. + X¸c ®Þnh tû lÖ dinh d­ìng NPK thÝch hîp cho c©y ë giai ®o¹n ®Çu cña v­ên trång. + X¸c ®Þnh tû lÖ dinh d­ìng Nit¬ (NO3- / NH4+) thÝch hîp cho c©y ë giai ®o¹n ®Çu cña v­ên trång. + X¸c ®Þnh chu kú bãn ph©n thÝch hîp cho c©y ë giai ®o¹n ®Çu cña v­ên trång v­ên trång. 1.4. ý nghÜa cña ®Ò tµi: øng dông c«ng nghÖ trång giai ®o¹n v­ên ­¬m vµ giai ®o¹n ®Çu v­ên trång trong viÖc x©y dùng quy tr×nh hoµn chØnh s¶n xuÊt hoa Hång m«n quy m« lín, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ n©ng cao thu nhËp cho ng­êi s¶n xuÊt. PhÇn II. Tæng quan tµi liÖu 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.1.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi T×nh h×nh s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ vµ ®· trë thµnh mét ngµnh th­¬ng m¹i mang l¹i lîi nhuËn cao thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C¸c n­íc trång hoa, c©y c¶nh trong ®ã cã c¸c n­íc ch©u ¸ còng ®ang ph¸t triÓn m¹nh vµ c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng hoa, c©y c¶nh thÕ giíi. DiÖn tÝch trång hoa trªn thÕ giíi ngµy cµng ®­îc më réng vµ kh«ng ngõng t¨ng lªn. N¨m 1995 s¶n l­îng hoa thÕ giíi ®¹t kho¶ng 31 tû USD, trong ®ã hoa Hång chiÕm 25 tû USD. Ba n­íc cã s¶n l­îng hoa chiÕm 50% s¶n l­îng hoa thÕ giíi lµ NhËt (3.731 tû USD), Mü (3.720 tû USD) vµ Hµ Lan ( 3.358 tû USD) [31]. Gi¸ trÞ nhËp khÈu hoa cña thÕ giíi n¨m 1995 ®¹t 6.8 tû USD trong ®ã thÞ tr­êng hoa Hµ Lan chiÕm gÇn 50%, s¶n xuÊt hµng n¨m 7 tû bã hoa t­¬i, l·i xuÊt suÊt khÈu ®¹t tíi 2.1 tû USD. T¹i ch©u ¸, Th¸i Lan lµ mét trong nh­ng n­íc ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu hoa víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 800 triÖu USD. ë §µi Loan diÖn tÞch chuyªn canh trång hoa lªn tíi 9000 ha gi¸ trÞ xuÊt khÈu kho¶ng 0.6 USD/cµnh hoa [30]. TÝnh ®Õn n¨m 2005, c¸c n­íc ch©u ¢u vÉn lµ nh÷ng quèc gia nhËp khÈu hoa nhiÒu nhÊt. §øng ®Çu lµ §øc chiÕm 36% thÞ tr­êng hoa thÕ giíi, Mü 21%. So víi n¨m 1995 thÞ tr­êng hoa nhËp khÈu cña Hµ Lan chØ cßn 4%. Mét sè quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi møc nhËp khÈu hoa cßn thÊp 15.9%. Hµ Lan lµ n­íc xuÊt khÈu hoa lín nhÊt chiÕm 69.8% thÞ tr­êng hoa thÕ giíi, c¸c n­íc ch©u Mü, ®øng ®Çu lµ Colombia chiÕm 12%. T¹i khu vùc §«ng Nam ¸, Th¸i Lan lµ quèc gia xuÊt khÈu hoa nhiÒu nhÊt ®¹t 1.6% thÞ tr­êng hoa thÕ giíi, c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi lµ 7.9% [b¶ng 1.1 phô lôc I]. Nhu cÇu hoa cña thÕ giíi rÊt lín do vËy viÖc xuÊt nhËp khÈu hoa, c©y c¶nh ®· trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ cã hiÖu qu¶ lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Hµng n¨m nghÒ trång hoa c©y c¶nh trªn thÕ giíi ®· ®¹t gi¸ trÞ 25 tû USD, dù kiÕn ®Õn n¨m 2010 ®¹t 40 tû USD. Hµ Lan ®­îc coi lµ xø së cña nghÒ trång hoa, ë ®©y s¶n xuÊt vµ kinh doanh hoa ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp víi doanh thu hµng tû USD. ChØ tÝnh riªng hoa Tuylip mçi n¨m ®¹t møc doanh thu kho¶ng 600 triÖu USD. C¸c n­íc c«ng nghiÖp ë Nam Mü, Ch©u Phi còng muèn v­¬n lªn tho¸t khái ®ãi nghÌo th«ng qua viÖc thay ®æi c¬ cÊu c©y trång, trong ®ã cã viÖc ®­a hoa, c©y c¶nh vµo hµng c¸c c©y s¶n xuÊt chÝnh trong c«ng nghiÖp. N¨m 1990 Costarica ®· xuÊt khÈu ®­îc 27 triÖu USD hoa, c©y c¶nh trong ®ã hoa Hång m«n chiÕm phÇn kh«ng nhá. Ngµnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh hoa c©y c¶nh hµng n¨m t¨ng tr­ëng h¬n 10%. Kenia hµng n¨m xuÊt khÈu 25000 tÊn hoa thu 47.2 triÖu USD ®øng thø ba vÒ thu nhËp ngo¹i tÖ cña ®Êt n­íc [26]. 2.1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh ë ViÖt Nam ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thæ nh­ìng thuËn lîi ®Ó cã thÓ trång ®­îc nhiÒu lo¹i hoa vµ c©y c¶nh. S¶n phÈm hoa, c©y c¶nh cã vai trß quan träng trong cuéc sèng khi thu nhËp vµ nhu cÇu thÈm mü cña ng­êi d©n ngµy cµng cao. Thùc tr¹ng ngµnh hoa cña ViÖt Nam + DiÖn tÝch, s¶n l­îng N¨m 2005 diÖn tÝch hoa, c©y c¶nh c¶ n­íc cã 15000 ha, t¨ng 7% so víi 2004. S¶n xuÊt hoa ®ang cho thu nhËp cao b×nh qu©n ®¹t kho¶ng 70 - 130 triÖu ®ång/ha/n¨m nªn rÊt nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc ®ang më réng diÖn tÝch hoa trªn nh÷ng vïng ®Êt cã tiÒm n¨ng [24]. + C¸c vïng miÒn trång tËp trung mét sè lo¹i hoa c©y c¶nh C¸c tØnh phÝa B¾c Hµ néi ®­îc ®¸nh gi¸ lµ vïng hoa lín nhÊt, t¹i huyÖn Tõ Liªm víi diÖn tÝch 500 ha th× x· T©y Tùu cã 330 ha (chiÕm 66% diÖn tÝch trång hoa toµn huyÖn, chiÕm 84.6% diÖn tÝch canh t¸c toµn x·), chñ yÕu trång hoa cóc, hoa hång, hoa ®ång tiÒn, hoa ly, hoa loa kÌn… ngoµi ra mét sè huyÖn thµnh kh¸c vµ mét sè tØnh kh¸c nh­ VÜnh Phóc, H­ng Yªn, Hµ T©y, Th¸i B×nh,… [27]. C¸c tØnh phÝa Nam T¹i c¸c tØnh phÝa Nam tËp trung nhiÒu t¹i TP. Hå ChÝ Minh víi diÖn tÝch hoa c©y c¶nh hiÖn cã 700 ha, tËp trung ë 8 quËn huyÖn nh­: QuËn 12 (110 ha), Thñ §øc (87 ha)… nhiÒu nhÊt lµ Cñ Chi (131 ha) víi kho¶ng 1400 hé s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh ®ang ®­îc ®Ò nghÞ ®­a vµo ch­¬ng tr×nh ba c©y trång chñ lùc cña thµnh phè (c©y døa cayen, c©y rau an toµn, hoa c©y c¶nh). DiÖn tÝch trång hoa cña L©m §ång n¨m 2005 ®¹t 2027 ha chñ yÕu tËp trung t¹i TP. §µ L¹t, c¸c x· HiÖp Thµnh, HiÖp An…s¶n l­îng hoa kho¶ng 640 triÖu cµnh, nghÒ trång hoa ë §µ L¹t ®ang cã xu h­íng ph¸t triÓn m¹nh cïng víi viÖc ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ míi. C¸c gièng hoa cao cÊp nh­ Lyly, Hång m«n, Lay¬n gièng míi, hoa §ång tiÒn gièng míi, Thiªn ®iÓu, Tuylip ®ang ®­îc ­a chuéng [29]. HiÖn nay Đà Lạt đã phá bỏ một số diện tích cà phê chuyển sang trồng hoa hồng môn, hơn nữa nếu chỉ trồng phong lan (treo trên giàn) thì rất lãng phí đất do vậy các nhà sản xuất đã thiết kế 3 tầng, tầng trên treo hoa phong lan, tầng thứ hai trồng hồng môn, tầng sát mặt đất có thể trồng rau dấp cá hoặc rau má rất tốt. Cây hồng môn ưa sống dưới bóng râm nên phải làm giàn che, ánh sáng thích hợp 40-60%, chất liệu để trồng cần tơi xốp, giữ độ ẩm cao, như vỏ cây thông, vỏ cà phê, bụi chè, xơ dừa xay, tro trấu ủ hoai, làm luống rộng 1,6m, dài tùy khổ đất, sung quanh có bờ để đổ giá thể vào dày 20 cm. Mật độ trồng cây cách hàng 40 x 40 cm. Mùa khô tưới ngày 2 lần. Về phân bón, có thể dùng Komix, 100 kg/1.000 m2, mùa mưa 4 tháng bón một lần, mùa khô 3 tháng. Hoặc dùng NPK tỷ lệ 20+20+10 hòa tan vào nước tưới. Từ khi trồng sau 1 năm có 50% bông, sau 18 tháng có 100% bông, hoa có quanh năm thu rộ, tuần cắt 1 lần. Thời gian này không nên tưới trực tiếp mà phải bằng hệ thống phun sương. Giá lan ngoại bán từ 150-200.000 đ/chậu, lan rừng 30.000 đ/giò. Hoa hồng môn giá bán sỉ 2.000 đ/bông. Riêng hoa hồng môn không đủ nguồn hàng cung cấp cho c¸c Cty kinh doanh t¹i Đà Lạt. Mô hình trồng hoa hồng môn, phong lan, cà phê rau má rau dấp cá của bà con nông dân §µ l¹t là một trong những mô hình rất hiệu quả một năm thu kho¶ng 150 - 200 triệu đồng/ ha, tạo công ăn việc làm cho người lao động thường xuyên với mức lương 700.000 đ/tháng. Mô hình này đã được nhân rộng và rất thanh công[29]. Hoa Hång m«n (Anthurium): do viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu cña c«ng nghÖ sinh häc trong nh©n gièng Hång m«n, nghiªn cøu c«ng nghÖ trång phôc vô tiªu dïng vµ xuÊt khÈu lµ mét h­íng ®i ®óng [32]. ë ViÖt Nam, viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa ®ang cµng t¨ng lªn vµ ®· phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu thô hoa ë trong n­íc. Hång m«n tuy lµ hoa míi xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam nh­ng nã ®· nhanh chãng chiÕm ®­îc c¶m t×nh cña ng­êi ch¬i hoa trong n­íc. Hång m«n chñ yÕu ®­îc trång ®Ó s¶n xuÊt hoa c¾t, hoa trång chËu tïy thuéc vµo môc ®Ých cña ng­êi sö dông. Hång m«n chñ yÕu trång ë §µ L¹t, Tam §¶o, Hµ Néi, TP. Hå ChÝ Minh víi diÖn tÝch trång rÊt nhá mang tÝnh thö nghiÖm, cßn s¶n phÈm hoa chÊt l­îng cao chñ yÕu nhËp ë n­íc ngoµi. §µ L¹t lµ vïng s¶n xuÊt hoa næi tiÕng vµ lµ vïng cã tiÒm n¨ng lín nhÊt vÒ s¶n xuÊt hoa cña c¶ n­íc. HiÖn nay c«ng ty TNHH §µ L¹t - Hasfarm 100% vèn n­íc ngoµi ®ang ¸p dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoa tiªn tiÕn víi quy m« diÖn tÝch 15 ha s¶n xuÊt trong nhµ kÝnh vµ 2 ha nhµ thÐp, cã hÖ thèng tù ®éng ®iÒu chØnh nhiÖt ®é, Èm ®é, hÖ thèng t­íi nhá giät b»ng nguån n­íc s¹ch hßa tan víi ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt [28]. Nh×n chung, viÖc ph¸t triÓn ë ViÖt Nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, kü thuËt canh t¸c, chñng lo¹i hoa, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, thÞ tr­êng tiªu thô… s¶n xuÊt hoa chñ yÕu lµ c¸c hé gia ®×nh tù tæ chøc s¶n xuÊt vµ t×m thÞ tr­êng tiªu thô, mét sè n¬i ®· h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n nhá lÎ tham gia nghiªn cøu thö nghiÖm c¸c lo¹i hoa míi vµ lµ ®Çu mèi thu mua cho c¸c hé n«ng d©n. Tiªu thô s¶n phÈm hoa HiÖn nay, s¶n xuÊt hoa ë n­íc ta ®­îc thùc hiÖn bëi hai ®èi t­îng chÝnh: n«ng d©n s¶n xuÊt tù ph¸t theo xu h­íng nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ bëi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trong n­íc liªn doanh víi n­íc ngoµi hoÆc 100% vèn n­íc ngoµi s¶n xuÊt hoa chñ yÕu cho xuÊt khÈu. ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®­îc c¸c s¶n phÈm hoa c¾t cµnh nh­: Hång, Phong lan, Cóc, §ång tiÒn, CÈm ch­íng, Lyly,… sang Trung Quèc, Hång K«ng, NhËt B¶n, Singapore, Australia, ¶rËp. V¹n niªn thanh, Mai chiÕu thñy, Mai c¶nh… sang Trung Quèc, Mü, NhËt b¶n. Tuy nhiªn sè l­îng xuÊt khÈu kh«ng nhiÒu, víi doanh thu h¬n 10 triÖu USD/n¨m. Trong khi tiªu thô trong n­íc l¹i cã xu h­íng ch¹y theo mïa vô (r»m, lÔ, tÕt, c¸c ngµy kû niÖm) lµ chÝnh [27]. C¸c chñng lo¹i hoa C«ng ty §µ L¹t - Hasfarm ®ang s¶n xuÊt bao gåm hoa Hång, Cóc, CÈm ch­íng, Lyly, §ång tiÒn vµ l·ng hoa trang trÝ. S¶n l­îng hoa xuÊt khÈu sang c¸c n­íc Hång K«ng, NhËt B¶n, §µi Loan, Singapore…chiÕm 55%, phÇn cßn l¹i dµnh cho tiªu thô néi ®Þa. Quy tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn khÐp kÝn tõ gieo trång ®Õn thu ho¹ch kÓ c¶ c«ng nghÖ sau thu ho¹ch nh­ xö lý dung dÞch gi÷ hoa, ®ãng gãi b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn trong ngµy ®Ó göi ®Õn n¬i tiªu thô [28]. Môc tiªu dµi h¹n lµ xuÊt khÈu sang c¸c n­íc vïng b¾c Mü - Canada vµ Hoa Kú còng nh­ khu vùc trung ¢u. Hoa t­¬i xuÊt khÈu cña c¸c n­íc khu vùc §«ng Nam ¸ nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng khã cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng khu vùc b¾c Mü hoÆc trung ¢u v× c¸c thÞ tr­êng nµy ®· cã truyÒn thèng nhËp khÈu hoa t­¬i tõ c¸c khu vùc kh¸c nh­ vïng nam Mü vµ trung Mü. C¸c n­íc nam ¢u, Israel vµ ch©u Phi, nh÷ng thÞ tr­êng nµy còng kh¸ xa vÒ kho¶ng c¸ch ®Þa lý nªn chi phÝ vËn chuyÓn sÏ kh«ng ph¶i lµ lîi thÕ. C¸c yÕu tè liªn quan ®Õn viÖc ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu trung h¹n nµy chØ cã thÓ lµ gi¸ c¶ vµ c¸c dÞch vô kh¸ch hµng [24]. 2.1.3. Gi¸ trÞ kinh tÕ ®em l¹i tõ nghÒ trång hoa, c©y c¶nh ChØ trong vßng 10 n¨m, tõ n¨m 1995 - 2005 gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa thÕ giíi t¨ng gÇn gÊp ®«i. NÕu nh­ n¨m 1995 gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa thÕ giíi ®¹t 20 tû USD/n¨m th× cho ®Õn n¨m 2005 ®· ®¹t 31 tû USD/n¨m trong ®ã Hµ Lan chiÕm 65%. Colombia 10%, Italya vµ Israel mçi n­íc 6%, T©y Ban Nha 2%, Kenya 1%, c¸c n­íc kh¸c chiÕm 16%, møc t¨ng tr­ëng hµng n¨m ®¹t 6 - 9%/n¨m [10]. Trªn thÞ tr­êng hoa thÕ giíi, s¶n phÈm th­¬ng m¹i chÝnh vÉn lµ c¸c lo¹i hoa c¾t cµnh truyÒn thèng: Hång, Cóc, Lyly… nh÷ng n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cao còng lµ nh÷ng n­íc cã møc tiªu thô hoa c¾t cµnh lín. C¸c n­íc b¾c ¢u lµ nh÷ng quèc gia cã møc tiªu thô hoa c¾t cµnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi/n¨m lµ lín nhÊt. ChØ tÝnh riªng Thôy Sü tõ n¨m 1990 – 1995 møc tiªu thô b×nh qu©n ®¹t 70 – 87 USD ®Çu ng­êi/n¨m, nh­ng tíi n¨m 2000 con sè nµy ®¹t 120 USD. Mét sè quèc gia kh¸c nh­ BØ møc tiªu thô hoa còng t¨ng gÊp ®«i trong vßng 10 n¨m, n¨m 1990 lµ 25 USD, n¨m 2000 lµ 50 USD [b¶ng 1.3 phô lôc I]. Bªn c¹nh ®ã thÞ tr­êng hoa l¹ còng ®ang më ra c¬ héi míi cho c¸c n­íc trång hoa. NhËt B¶n lµ n­íc cã thÞ tr­êng hoa thêi th­îng nhÊt, cã nhu cÇu hoa l¹ cao nhÊt. ViÖt Nam lµ n­íc nhiÖt ®íi cã nÒn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai ®a d¹ng, hoa c©y c¶nh cã thÓ ®­îc s¶n xuÊt quanh n¨m. H¬n n÷a l¹i cã truyÒn thèng trång hoa nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ nghÒ trång hoa ®em l¹i ngµy cµng cao. Thu nhËp tõ nghÒ trång hoa cao gÊp 10 – 20 lÇn trång c©y l­¬ng thùc, trong khi chi phÝ s¶n xuÊt chØ cao h¬n 6 lÇn nªn l·i thuÇn cña nghÒ trång hoa cao h¬n nhiÒu so víi c©y l­¬ng thùc. ViÖc thu l·i thuÇn cao t­¬ng øng víi viÖc thu lîi nhuËn cao, v× vËy c©y hoa ®ang tõng b­íc thay thÕ dÇn c¸c c©y l­¬ng thùc kÐm hiÖu qu¶. HiÖu suÊt cña mét sè yÕu tè ®Çu vµo nh­ c«ng lao ®éng, ph©n bãn vµ thñy lîi cña c©y l­¬ng thùc ®Òu thÊp h¬n so víi c©y hoa. §iÒu nµy chøng tá viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång sang trång rau vµ hoa sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ lao ®éng, ph©n bãn, thñy lîi [3]. Theo thèng kª, chi phÝ s¶n xuÊt trång hoa cho 1 ha lµ 56.2 triÖu ®ång lín h¬n rÊt nhiÒu so víi trång c©y l­¬ng thùc 8.8 triÖu ®ång, c©y rau 11.5 triÖu ®ång, nh­ng thu nhËp ®em l¹i tõ nghÒ trång hoa th× l¹i v« cïng lín ®¹t 105.8 triÖu ®ång, trong khi c©y l­¬ng thùc vµ c©y rau chØ ®­îc 10, 11.5 triÖu ®ång. L·i thuÇn tõ c©y hoa ®¹t 49.6 triÖu ®ång cao gÊp 5 lÇn so víi c©y rau vµ gÊp 25 lÇn so víi c©y l­¬ng thùc [b¶ng 1.4 phô lôc I]. Bªn c¹nh ®ã viÖc xuÊt khÈu hoa còng ®em l¹i nguån ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ. N¨m 2004 thµnh phè §µ L¹t xuÊt khÈu 40 triÖu cµnh hoa c¸c lo¹i thu ®­îc trªn 6 triÖu USD. Ngµnh s¶n xuÊt hoa ë n­íc ta ®ang cã c¬ héi ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn tr×nh ®é s¶n xuÊt hoa cßn thÊp ch­a øng dông réng r·i thµnh tùu khoa häc trªn quy m« c«ng nghiÖp [28]. 2.1.4. Gi¸ trÞ kinh tÕ ®em l¹i tõ c©y hoa Hång m«n Hång m«n lµ lo¹i hoa cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ë Mü gi¸ trÞ bu«n b¸n c©y l¸ lµm c¶nh nh­: Anthurium, Schefflera (thuéc hä ngò gia b×), Acchmea (thuéc hä døa)… t¨ng tõ 13 triÖu USD n¨m 1949 tíi 574 triÖu USD n¨m 2000. Lîi nhuËn thu ®­îc tõ c©y Hång m«n lµ rÊt lín. T¹i Maurrititus ng­êi ta cã thÓ thu ®­îc 225000 b«ng hoa th­¬ng phÈm/ha/n¨m l·i xuÊt ®¹t ®­îc trªn 1 b«ng hoa lµ 1 - 1.25 Rs. Mét n¨m lîi nhuËn thu ®­îc tèi thiÓu sÏ lµ 225000 Rs/ha t­¬ng ®­¬ng 500 - 700 triÖu ®ång ViÖt Nam [10]. N¨m 1987 diÖn tÝch trång hoa Hång m«n ë Hµ Lan lµ 76 ha, cho s¶n l­îng 16.3 - 20 triÖu cµnh hoa c¾t, doanh thu ®em l¹i lµ 16.9 triÖu France - Thôy Sü. Còng ë thêi ®iÓm nµy th× doanh thu hoa c¾t ë Hawai lµ 9.9 triÖu France - Thôy Sü vµ vµo n¨m 1993 ®· lµ 17.5 triÖu France - Thôy Sü…[33]. Do ®ã viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu cña c«ng nghÖ sinh häc trong nh©n gièng Hång m«n, nghiªn cøu c«ng nghÖ trång phôc vô tiªu dïng vµ xuÊt khÈu lµ mét h­íng ®i ®óng. 2.1.5. T×nh h×nh s¶n xuÊt hoa Hång m«n Nhu cÇu th­ëng thøc hoa cña ng­êi tiªu dïng thay ®æi nhiÒu so víi tr­íc ®©y, trong ®ã thÞ phÇn hoa l¹ t¨ng lªn. ë NhËt, hoa l¹ chiÕm 50% thÞ phÇn hoa, ë Hµ Lan vµ §øc chiÕm 45%. Trong sè c¸c lo¹i hoa ®ang ®­îc chó ý trªn thÞ tr­êng ph¶i kÓ ®Õn hoa Hång m«n. Nhu cÇu vÒ hoa Hång m«n trªn thÕ giíi t¨ng rÊt nhanh, tíi 38% trong giai ®o¹n tõ 1999 - 2002 trong khi c¸c lo¹i hoa truyÒn thèng nh­ Hång, CÈm ch­íng chØ t¨ng 18%. Gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña hoa Hång m«n chØ ®øng sau hoa Lan trong c¸c lo¹i hoa nhiÕt ®íi. Hµ Lan vµ Hawaii ®­îc coi lµ xø së cña hai lo¹i hoa nµy. ë Hµ Lan ­íc tÝnh cã kho¶ng 37 triÖu cµnh Hång m«n ®­îc b¸n t¹i c¸c phiªn ®Êu gi¸ hoa trong n¨m 1993 ®øng thø m­êi bèn trong sè c¸c lo¹i hoa, còng trong n¨m ®ã c¸c trang tr¹i trång Hång m«n ë Hawaii b¸n ®­îc 10.6 triÖu cµnh thu ®­îc 7.5 triÖu USD [2]. ë ViÖt Nam Hång m«n tuy lµ lo¹i hoa míi xuÊt hiÖn nh­ng nã ®· nhanh chãng chiÕm ®­îc c¶m t×nh cña nhiÒu ng­êi ch¬i hoa trong c¶ n­íc, Hång m«n chñ yÕu ®­îc trång ë §µ L¹t, Tam §¶o, Hµ Néi, TP. Hå ChÝ Minh víi diÖn tÝch s¶n xuÊt rÊt nhá chØ mang tÝnh chÊt thö nghiÖm, cßn s¶n phÈm hoa chÊt l­îng cao chñ yÕu ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi. 2.2. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ c©y hoa Hång m«n 2.2.1. Nguån gèc vµ ph©n bè ®Þa lý Cây hoa hồng môn (Anthurium sp.) là giống cây lớn nhất thuộc họ ráy Araceae với khoảng 600 loại phân bố ở vùng Trung và Nam Mỹ. Đây là cây hoa đẹp, sang trọng và đa dạng về màu sắc cũng như hình dáng của hoa. Hồng môn được trồng trong chậu dùng trang trí trong nhà, công viên, vườn hoa hoặc trồng sản xuất hoa cắt cành trong thương mại. Sản xuất hoa hồng môn cắt cành đã đem lại một nguồn lợi lớn đối với một số nơi trên thế giới như: Hà Lan, Nhật Bản, Mỹ… [6]. Hä r¸y Araceae ®­îc ph©n thµnh 8 hä phô, trong ®ã hä phô Pothoideae ®­îc chia thµnh 6 téc, c©y hoa Hång m«n thuéc hä phô Pothoideae vµ téc Anthureae. Trong hä Araceae, Hång m«n lµ chi lín nhÊt, chi nµy cã 900 loµi, trong ®ã cã c¸c loµi næi tiÕng ®­îc trång phæ biÕn nh­ Anthurium andreanum, Anthurium tropical vµ Anthurium scherzerianum. N¨m 1876 c©y Hång m«n b¾t ®Çu ®­îc trång vµ nh©n gièng, hiÖn nay cã h¬n 200 loµi sèng hoang d¹i vµ ®­îc trång ë nhiÒu n­íc. Anthurium andreanum ®­îc trång trong v­ên ­¬m ®Ó s¶n xuÊt hoa c¾t cßn Anthurium scherzerianum ®­îc trång chËu lµm c¶nh [4]. C©y hoa Hång m«n (Anthurium tropical) Cây hoa hồng môn đã được nhập trồng tại Đà Lạt từ nhiều năm trước, tuy nhiên số lượng giống còn ít, hình dáng cây, hoa cũng như màu sắc hoa chưa được phong phú và đa dạng. Mặc dù ngày nay nhiều giống hoa mới đã được nhập trồng tại Việt Nam nhưng thị trường hoa hồng môn vẫn khá ổn định và tiếp tục được mở rộng. Gần đây, một số tổ chức và cá nhân đã đứng ra nhập một số giống hồng môn mới về trồng phục vụ nhu cầu trong nước cũng như xuất khẩu. Tuy nhiên giá thành nhập cây giống khá cao, khó có thể sản xuất trên diện rộng [6]. Hång m«n cã phæ ph©n bè kh¸ réng tõ vïng kh« h¹n cña miÒn t©y Mexico ®Õn vïng m­a nhiÖt ®íi cña Nam Mü, ph©n bè tõ ®é cao 0 – 3000m tuú thuéc vµo loµi kh¸c nhau. HiÖn nay Hång m«n ®­îc trång réng d·i ë Hµ Lan, Mü, NhËt B¶n, §µi Loan, Philippin, ViÖt Nam… c¸c vïng cã ®é cao tõ 600 – 1000m so víi mÆt n­íc biÓn rÊt thÝch hîp cho viÖc trång Hång m«n [4]. 2.2.2. §Æc ®iÓm thùc vËt häc Th©n: Hång m«n lµ loµi c©y th©n th¶o, c©y cã thÓ ®øng hay leo cã kh¶ n¨ng ph©n nh¸nh gåm nhiÒu ®èt, cµng giµ th©n cµng cøng. C©y Hång m«n cã thÓ cao tõ 1 – 2m tuú thuéc vµo gièng vµ ®iÒu kiÖn trång. RÔ: RÔ Hång m«n lµ lo¹i rÔ chïm, Ýt ¨n s©u mµ ph¸t triÓn m¹nh theo chiÒu ngang. C©y th­êng cã nhiÒu rÔ phô mäc ra tõ c¸c ®èt th©n. L¸: L¸ h×nh bÇu dôc, gèc h×nh tim, ®Çu cã mòi nhän, mµu xanh bãng cuèng l¸ dµi, mËp [2]. Hoa: Hoa Hång m«n lµ mét côm hoa trªn cuèng chung dµi, cã mo d¹ng bÇu dôc dµi 10 – 15cm, nh¨n nheo, gèc h×nh tim, réng, cã nhiÒu mµu s¾c tuú vµo gièng. Hoa tËp trung dµy ®Æc thµnh b«ng mµu vµng nh¹t cã c¸c v»n tr¾ng, côm hoa t­¬i rÊt bÒn, qu¶ mäng. Sù biÕn d¹ng lín cña côm hoa ®­îc x¸c ®Þnh bëi h×nh d¸ng, mµu s¾c vµ kÝch cì cña mo. Trªn m« cã nhiÒu hoa l­ìng tÝnh, c¸c hoa cña c©y në kh«ng ®ång nhÊt, trªn mo në ra mét hoa c¸i tr­íc vµ kho¶ng mét th¸ng sau míi në ra mét hoa ®ùc ®Ó tr¸nh sù thô phÊn. Hång m«n thô phÊn chÐo nhê c«n trïng. Hoa Hång m«n cã thÓ gi÷ ®­îc tõ 2-3 th¸ng [2]. Qu¶: Qu¶ Hång m«n cã mµu s¾c sÆc sì, ®­îc h×nh thµnh trªn b«ng mo kho¶ng vµi th¸ng sau khi thô phÊn. Qu¶ cã chøa 1 – 2 h¹t. C©y Hång m«n lµ mét lo¹i c©y th­êng xanh, cã thÓ ra hoa quanh n¨m, mçi n¸ch l¸ cã mét hoa. HiÖn nay ë v­ên Lôc Sinh Ho¸ (TP. Hå ChÝ Minh) cã g©y trång rÊt nhiÒu chñng lo¹i rÊt ®Æc biÖt nh­ c©y cao, lïn nhá, hoa cã mµu s¾c thay ®æi tõ tÝm, hång ®Õn ®á t­¬i… [2]. 2.2.3. Yªu cÇu ngo¹i c¶nh NhiÖt ®é C©y Hång m«n cã nguån gèc nhiÖt ®íi nªn yªu cÇu nhiÖt ®é cao. NhiÖt ®é cùc tiÓu cña Hång m«n lµ 140C cßn nhiÖt ®é cùc ®¹i ph¶i ®­îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi ®é Èm t­¬ng ®èi. ë t0C = 350C, Èm ®é 80% sÏ kh«ng ¶nh h­ëng lín tíi sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y Hång m«n nh­ng víi ®é Èm 20% th× sÏ ¶nh h­ëng xÊu [23]. ¸nh s¸ng Hång m«n lµ c©y ­a bãng tèi vµ chÞu bãng mét phÇn. Trong tù nhiªn c©y Hång m«n th­êng sèng d­íi bãng c©y kh¸c ®­îc che n¾ng bëi c¸c c©y to vµ c©y bôi sung quanh. V× vËy n¬i trång Hång m«n ph¶i ®­îc che n¾ng tr¸nh thõa ¸nh s¸ng. Ng­ìng cña ®é r©m m¸t tïy thuéc vµo gièng kh¸c nhau, thËm chÝ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c©y còng ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh mÉn c¶m cña c©y ®èi víi ¸nh s¸ng. Qu¸ nhiÒu ¸nh s¸ng sÏ lµm mµu hoa bÞ phai (nhÊt lµ c¸c lo¹i hoa cã mµu hång). ¸nh s¸ng m¹nh lµm nhiÖt ®é cña l¸ cã thÓ t¨ng ®ét ngét, ®Æc biÖt lµ d­íi ¸nh s¸ng trùc x¹. NÕu nhiÖt ®é cao l¸ sÏ bÞ ch¸y vµ lµm chËm sù ph¸t triÓn cña c©y. ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi Hång m«n th­êng ®­îc che 60 - 70% ¸nh s¸ng tù nhiªn. §é Èm C©y Hång m«n cÇn ®é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ cao ( ≥ 80%) viÖc c¶i t¹o gièng Hång m«n ®· t¹o ra c¸c gièng thÝch øng víi yªu cÇu cña c¸c vïng trång kh¸c nhau. §iÒu kiÖn nhiÖt ®é nãng Èm, thÝch hîp cho sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y hoa Hång m«n. Dinh d­ìng C©y Hång m«n yªu cÇu cã gi¸ thÓ trång thÝch hîp. §Æc biÖt viÖc trång c©y trªn c¸c gi¸ thÓ h÷u c¬ cÇn ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ vµ ®óng kü thuËt c¸c yÕu tè dinh d­ìng. C©y Hång m«n yªu cÇu c¸c chÊt dinh d­ìng chñ yÕu sau [1]. §¹m (N2): lµ nguyªn tè quan träng ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y. N2 tham gia vµo cÊu t¹o tÕ bµo, cÇn thiÕt cho viÖc s¶n xuÊt c¸c acid amin, enzyme vµ c¸c vËt chÊt di truyÒn. N2 ®­îc hÊp thô qua rÔ c©y d­íi d¹ng ion NH4+ vµ NO3- hay ®­îc hÊp thô qua l¸ d­íi d¹ng ure, triÖu chøng thiÕu ®¹m c©y sinh tr­ëng ph¸t triÓn kÐm l¸ vµng giµ vµ kh« hÐo. L©n (P2O5): ®ãng vai trß quan träng cho sù ph¸t triÓn rÔ vµ s¶n xuÊt enzyme. L©n t¨ng hÖ sè kinh tÕ cho c©y, t¨ng phÈm chÊt, t¨ng søc n¶y mÇm cña h¹t gièng. ThiÕu l©n l¸ cã mµu vµng mÐp l¸ xo¨n. C©y hÊp thô l©n d­íi d¹ng H2PO4- vµ HPO42-. Kali (K2O): lµ nguyªn tè ®a l­îng thø ba cã vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng sèng cña c©y, tham gia vµo ph©n chia tÕ bµo. Kali t¨ng c­êng cho c©y hót c¸c chÊt dinh d­ìng kh¸c, thiÕu kali c©y l¸ mµu nh¹t. Kali ®­îc c©y hÊp thô d­íi d¹ng ion K+. Canxi (Ca): lµ yÕu tè dinh d­ìng cÇn thiÕt cho c©y, thiÕu Ca c©y sinh tr­ëng ph¸t triÓn kÐm. Ca tham gia vµo cÊu t¹o thµnh tÕ bµo. C©y hót Ca d­íi d¹ng Ca2+. Magie (Mg): magie cã trong thµnh phÇn cña diÖp lôc cã vai trß quan träng trong quang hîp, Mg lµm t¨ng søc tr­¬ng tÕ bµo gãp phÇn æn ®Þnh c©n b»ng n­íc cho c©y. ThiÕu Mg l¸ mÊt mµu xanh, g©n l¸ ng¶ mµu vµng kh« dÇn vµ chÕt. D¹ng Mg cung cÊp cho c©y lµ Mg2+. L­u huúnh (S): ®ãng vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng cña c©y, cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh diÖp lôc, thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh h¹t, qu¶. C©y thiÕu S l¸ mµu vµng, nhá, thui chét vµ kh«ng ph¸t triÓn, c©y cã d¸ng kh¼ng khiu. D¹ng dinh d­ìng cung cÊp cho c©y hÊp thô lµ SO42_. C¸c nguyªn tè vi l­îng: Bo, Mn, Cu, Zn, Fe, Co, Cl, Ni, I,… lµ c¸c nguyªn tè c©y hÊp thô víi l­îng rÊt thÊp nh­ng víi mçi nguyªn tè cã mét vai trß x¸c ®Þnh kh«ng thÓ thay thÕ. Trong ®êi sèng thiÕu c¸c nguyªn tè vi l­îng c©y dÔ m¾c mét sè bÖnh, ph¸t triÓn kh«ng b×nh th­êng, ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng c©y. pH: víi Hång m«n pH thÝch hîp vµo kho¶ng 5.2 - 6.6, pH tèi thÝch hîp lµ 5.8. Trong qu¸ tr×nh sèng cña c©y cÇn chó ý ®iÒu chØnh pH trong gi¸ thÓ thÝch hîp cho sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y. NÕu pH cao dïng HCl, pH thÊp dïng NaOH ®Ó ®iÒu chØnh. 2.3. Ph­¬ng ph¸p nh©n gièng in vitro c©y Hång m«n Ph­¬ng ph¸p nh©n gièng in vitro lµ ph­¬ng thøc quan träng ®Ó nh©n gièng nhanh, ®Æc biÖt lµ c¸c c©y khã nh©n b»ng ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng. Ph­¬ng ph¸p nµy cã tÝnh øng dông rÊt cao vµ nhanh chãng ®­îc phæ biÕn réng r·i v× nã t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n vµ ®· ®­îc th­¬ng m¹i hãa [8]. Ngµy nay, ph­¬ng ph¸p nh©n gièng in vitro lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông kh¸ phæ biÕn víi ®èi t­îng Hång m«n. C©y con cã thÓ h×nh thµnh trùc tiÕp tõ ngän c©y t¸ch rêi, chåi n¸ch hoÆc gi¸n tiÕp tõ callus ph¸t sinh tõ mÉu cÊy lµ l¸m b«ng mo, mo… Ph­¬ng ph¸p nh©n gièng in vitro cã ­u ®iÓm lµ hÖ sè nh©n rÊt cao, c©y con cã chÊt l­îng tèt [5]. Bằng phương pháp nhân giống hồng môn từ lá cho phép nhân nhanh một số lượng lớn cây giống hồng môn đồng nhất với giá thành hạ, có thể cung cấp cây giống cho các nhà trồng hoa thương mại để phát triển trồng hoa trên diện rộng. ViÖn sinh häc §µ L¹t ®· cã 1 sè nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ qui trình nhân giống Invitro và trồng nh­ sau: Môi trường cơ bản là môi trường gồm có: Khoáng đa lượng ½ MS, vi lượng Heller, vitamin MS, 2 mg/l casein, pH = 5.8. Môi trường tạo và nhân callus: Môi trường sử dụng là môi trường MS có bổ sung 30 g/l succose, 1.5 mg/l BA, 1 mg/l 2,4-D và 8 g/l agar. Môi trường tái sinh chồi: các callus được cấy trên môi trường MS không có chất kích thích sinh trưởng. Môi trường tạo rễ: là môi trường MS có bổ sung 0.5 mg/l -napthaleneacetic acid (NAA), 20 g/l sucrose và 1 g/l than hoạt tính. Bên cạnh đó, các nghiên cứu quá trình nhân giống từ hạt nhằm lai tạo và chọn lọc giống cũng được thực hiện. Hạt được cấy trên môi trường MS có bổ sung 30 g/l sucrose, 8 g/l agar và 1 mg/l indole-3-acetic acid (IAA). Cây trong ống nghiệm khi đạt chiều cao 5-7 cm, có 3-5 lá với bộ rễ tốt sẽ được rút ra khỏi ống nghiệm, rửa sạch agar và xử lý qua thuốc trừ nấm (thường dùng Daconil 0.5 %). Sau đó, cây ._.được trồng trong dớn, xơ dừa hoặc hỗn hợp gồm 60% vỏ trấu và 40% tro trấu. Tỷ lệ cây sống sau ống nghiệm sau 2 tháng là 100%. Cây ra hoa sau 12 tháng. Bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào, chúng ta có thể nghiên cứu thành công quy trình nhân giống cây hồng môn Anthurium andreanum L. từ lá với thời gian khoảng 10-12 tháng. Trong đó: tạo callus (2 tháng), nhân callus (4 tháng), tái sinh chồi (3 tháng) và tái sinh rễ (1.5 tháng). Tỷ lệ cây sống sau ống nghiệm cao, cây ra hoa sau 12 tháng. Bằng phương pháp lai hữu tính, có thể tiến hành thu hạt để gieo hạt trên môi trường nuôi cấy nhân tạo nhằm tạo ra một số lượng cây giống nhất định phục vụ công tác chọn lọc giống cây trồng. Tóm lại, hiện nay công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật đã ứng dụng thành công trong việc nhân nhanh một số loại hoa có giá trị kinh tế tại Đà Lạt, đây là một công cụ hữu hiệu để giải quyết nhu cầu giống cho người trồng hoa. Hiện Phòng Công nghệ thực vật đang lưu giữ in vitro rất nhiều loại hoa có giá trị kinh tế, chúng tôi hy vọng rằng sẽ sản xuất được số lớn cây mô cung cấp cho bà con nông dân Đà Lạt. [29] Hµ Lan, gÇn nh­ 100% c©y Hång m«n ®­îc nh©n gièng b»ng kü thuËt nu«i cÊy m« ngay tõ nh÷ng n¨m 1988 víi l­îng 0.5 triÖu c©y/n¨m. ChØ tÝnh riªng c¸c phßng thÝ nghiÖm nu«i cÊy m« th­¬ng m¹i ë 14 n­íc t©y ¢u, c©y Hång m«n xÕp thø m­êi bèn trong sè c¸c loµi ®­îc nh©n gièng in vitro. 2.4. Gi¸ thÓ cho c©y con giai ®o¹n sau in vitro 2.4.1. §Æc ®iÓm cña c©y con C©y nh©n gièng tõ h¹t hay nh©n gièng sinh d­ìng Trong h¹t cã chøa néi nhò ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ dinh d­ìng cho c©y con sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn ®Õn ba l¸. §Õn giai ®o¹n nµy c©y con ®· cã bé l¸ vµ bé rÔ ph¸t triÓn ®Ó tù nu«i c©y. §èi víi c©y nh©n gièng sinh d­ìng th× b¶n th©n nã s½n dinh d­ìng trong th©n, cñ hay qu¶ ®em trång, nã ®¶m b¶o nhiÖm vô cung cÊp dinh d­ìng cho mÇm sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn thµnh c©y hoµn chØnh [7]. Víi hai ph­¬ng ph¸p trªn th× ®iÒu kiÖn b×nh th­êng kh«ng cã giai ®o¹n chuyÓn tiÕp vÒ ngo¹i c¶nh. Gi¸ thÓ th­êng ®­îc trång lµ c¸t, ®¸t pha c¸t, ®Êt viªn hay ®Êt thÞt nhÑ… lµm nhá råi gieo h¹t hay gi©m cµnh xuèng cung cÊp ®ñ n­íc ®Ó ­¬m c©y. Ph­¬ng ph¸p nh©n gièng truyÒn thèng cã ­u ®iÓm rÊt lín lµ rÎ tiÒn, dÔ thao t¸c, nguyªn vËt liÖu s½n cã… nh­ng còng cã nh÷ng nh­îc ®iÓm rÊt khã kh¾c phôc nh­ hÖ sè nh©n gièng rÊt thÊp, gi¸ thÓ ®Êt th× cã rÊt nhiÒu mÇm bÖnh vi khuÈn g©y h¹i cho c©y dÉn ®Õn tû lÖ c©y chÕt sÏ cao vµ mang nhiÒu mÇm bÖnh. C©y nh©n gièng in vitro C©y trång trong ®iÒu kiÖn nu«i cÊy in vitro ®­îc cung cÊp dinh d­ìng ®Çy ®ñ, ®é Èm thÝch hîp, m«i tr­êng s¹ch bÖnh… Tuy nhiªn, khi ®­a ra m«i tr­êng tù nhiªn th­êng gÆp mét sè vÊn ®Ò nh­: c©y bÞ mÊt n­íc do cÊu tróc l¸ cã líp s¸p bÒ mÆt Ýt, dÔ bÞ mÊt n­íc. CÊu tróc bªn trong l¸ vµ khÝ khæng cã c¬ chÕ ®ãng më khÝ khæng kh«ng b×nh th­êng vµ liªn quan tíi quang hîp. Sù cã mÆt cña hÖ thèng rÔ lµm kh¶ n¨ng lÊy n­íc tõ ®Êt cña rÔ t¨ng lªn, nh­ng rÔ nµy rÊt dÔ bÞ chÕt do nguyªn nh©n lµ rÔ h×nh thµnh tõ callus th©n nªn liªn kÕt rÔ, kh«ng bµo vµ th©n kh«ng tèt. RÔ phô h×nh thµnh hÖ thèng kh«ng bµo s¬ cÊp dÉn kÐm. RÔ cña c¸c chåi kh«ng cã kh¶ n¨ng ®ång hãa cacbon. Do vËy, kh«ng ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ trong nh÷ng ngµy ®Çu [11]. Ta cã thÓ kh¾c phôc hiÖn t­îng trªn b»ng c¸ch sö dông tû lÖ mÊt n­íc ®Ó t«i luyÖn c©y v× c©y kh«ng t«i luyÖn mÊt 82% n­íc, c©y t«i luyÖn 15 ngµy mÊt 46% n­íc vµ kh¶ n¨ng sèng sãt ë 66% n­íc t­¬ng ®èi, cßn c©y 14 ngµy t«i luyÖn + 7 ngµy nhµ kÝnh mÊt 6% n­íc. M«i tr­êng dïng ®Ó luyÖn c©y ®èi víi sè l­îng c©y nhá cã thÓ che b»ng kÝnh hay plastic 3 ngµy, cßn víi sè l­îng c©y lín th­êng ®­îc tiÕn hµnh ë nhµ v­ên. Gi÷ Èm nhµ b»ng plastic hoÆc b»ng nilon víi c­êng ®é chiÕu s¸ng tõ 70 - 100 µmolm-2S-1 vµo kho¶ng 6000 - 8000 lux. NhiÖt ®é tïy tõng loµi cã thÓ tõ 15 - 250C. Lµm giµu CO2 gióp cho ra rÔ tèt vµ sinh tr­ëng cña c©y cã thÓ tíi 700 ppm vµ ¸nh s¸ng lµ 250 µmolm-2S-1. Nång ®é Carbon dioxide trong kh«ng khÝ lµ 0.035% tøc 350 vpm (volumes per million) [18]. Ngoµi vÊn ®Ò mÊt n­íc ra th× vÊn ®Ò quang hîp còng lµ mét trë ng¹i lín mµ chóng ra gÆp ph¶i khi ®­a c©y sau in vitro. Do cÊu tróc l¸ khi trong èng nghiÖm mÊt líp tÕ bµo b¶o vÖ vµ kho¶ng kh«ng khÝ cña khÝ khæng l¸ kh«ng cã hoÆc Ýt, bé m¸y quang hîp vµ lôc l¹p kÐm ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh ®ång hãa cacbon th× do l¸ cã hµm l­îng chlorophyll thÊp enzyme Rubt ho¹t tÝnh yÕu vµ sau 7 ngµy míi cè ®Þnh CO2. H« hÊp tèi lín h¬n c©y tõ h¹t cïng tuæi. Sau 14 ngµy th× c©n b»ng míi ®¹t ®­îc. Kh¶ n¨ng quang hîp cña chåi in vitro cã thÓ t¨ng trong m«i tr­êng nghÌo hoÆc kh«ng cã sucrose. Víi khÝ hËu tù nhiÖn th× c©y thuÇn hãa cã thÓ ra rÔ ë ngoµi, chåi cÇn cã kÝch th­íc tèi thiÓu tr­íc khi ra rÔ (kÝch th­íc hîp lý), c©y thuÇn hãa ®· cã rÔ th× gi¸ thÓ ®Ó trång ph¶i tho¸ng khÝ nh­ c¸t, than bïn… lµm s¹ch vi khuÈn vµ nÊm, Hçn hîp trång c©y, vÝ dô: ®Êt/c¸t = 3:1 hay ®Êt/c¸t/®¸ d¨m = 2:2:1. Còng chÝnh v× nh÷ng lý do ¶nh h­ëng ®Õn c©y in vitro khi ®­a ra ngoµi m«i tr­êng nªn chóng ta ph¶i xö lý tr­íc khi ®­a ra ngoµi in vitro. C¸c biÖn ph¸p xö lý ®Ó t¨ng tû lÖ sèng sãt cña c©y khi ra ngoµi in vitro gäi lµ t«i luyÖn. ViÖc luyÖn c©y bao gåm: gi¶m thÕ n­íc cña m«i tr­êng vµ gi¶m ®é Èm trong b×nh nu«i cÊy. C¶ hai d¹ng xö lý nh»m ph¸t triÓn chøc n¨ng cña khÝ khæng vµ líp Cutin. Nh­ng nÕu lµm qu¸ cã thÓ lµm gi¶m sinh tr­ëng c©y nh­ lµm gi¶m thÕ n¨ng n­íc cña m«i tr­êng, gi¶m ®é Èm trong m«i tr­êng nu«i cÊy. C©y nu«i cÊy in vitro ë ®é Èm t­¬ng ®èi lµ 80% dÔ dµng thÝch hîp víi m«i tr­êng ngoµi h¬n c©y nu«i cÊy ë ®é Èm 100%. Tû lÖ quang hîp thuÇn trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch l¸ gi¶m ®é Èm t­¬ng ®èi trong in vitro, nh­ng c©y bÞ mÊt Ýt chÊt kh«, n­íc vµ chÞu øc chÕ sau khi chuyÓn ra ngoµi. Ta cã thÓ kh¾c phôc hiÖn t­îng trªn b»ng c¸ch lµm l¹nh ®¸y b×nh nu«i cÊy, ®¹y nót b×nh b»ng c¸c lo¹i vËt liÖu cã thÓ tho¸t h¬i n­íc. Më l¾p b×nh tõ tõ, tr­íc khi trång vµi ngµy th× më hoµn toµn. §iÒu chØnh ¸nh s¸ng vµ nhiÖt ®é nh»m t¨ng c­êng tho¸t h¬i n­íc vµ t«i luyÖn b»ng c¸ch duy tr× c©y trong ¸nh s¸ng t­¬ng ®èi cao tr­íc, trong vµ sau khi ra rÔ in vitro (®é 50 - 315 µmolm-2S-1 ¸nh s¸ng ®Ìn). Trong ®iÒu kiÖn nu«i cã c­êng ®é chiÕu s¸ng 315 µmolm-2S-1 th× mËt ®é khÝ khæng lín h¬n hiÖu qu¶ cña t«i luyÖn c©y lµ t¹o líp s¸p vµ c¬ chÕ ®ãng më khÝ khæng hai tuÇn ®Çu [11]. 2.4.2. Gi¸ thÓ trång c©y S¬ l­îc lÞch sö N¨m 1930 Dr. Gericke ë tr­êng ®¹i häc Califocrnia ®· trång cµ chua vµ c¸c c©y trång kh¸c trªn bÌ næi, ph­¬ng ph¸p mµ hiÖn nay ®­îc ¸p dông trong trång th­¬ng m¹i nhiÒu lo¹i c©y n«ng nghiÖp vµ «ng gäi lµ Hydroponic (ph­¬ng ph¸p thñy canh) [25]. N¨m 1936 Dr. Gericke vµ Travernetti ®· c«ng bè c«ng tr×nh cña m×nh vÒ sö dông ph­¬ng ph¸p Hydroponic trong nhµ kÝnh ®Ó s¶n xuÊt mét sè lo¹i c©y trång. Sau ®ã hµng lo¹i nhµ lµm v­ên ®· ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy. NhiÒu nhµ khoa häc vµ n«ng häc b¾t ®Çu nghiªn cøu ®Ó x©y dùng quy tr×nh nµy. Kü thuËt nµy sau ®· lan nhanh sang Mexico, Puerto Rico, Hawaii, Israel, Japan, India vµ ch©u ¢u. Riªng ë Mü thêi gian sau ®ã ®· x©y dùng ®­îc 500 nhµ kÝnh Hydroponic [14]. Ph­¬ng ph¸p Hydropyonic trång c©y kh«ng ®Êt cã sö dông m«i tr­êng tr¬ ®¸ d¨m, c¸t, than bïn, chÊt s©u môc, mïn c­a vµ sau ®ã dung dÞch dinh d­ìng ®­îc bæ sung vµo ®ã gäi lµ trång c©y trªn gi¸ thÓ [26]. T¹i NhËt B¶n ®· b¾t ®Çu trång c©y kh«ng ®Êt tõ n¨m 1946. N¨m 1960 bé N«ng L©m NghiÖp NhËt ®· cã dù ¸n c¶i tiÕn cÊu tróc n«ng nghiÖp nh»m ph¸t triÓn ph­¬ng ph¸p nµy cho n«ng d©n trång khoai t©y, cµ chua, bÇu bÝ, ít ngät… §Õn n¨m 1973 ®· ph¸t triÓn diÖn tÝch lªn tíi 70 ha, trong ®ã 60% diÖn tich lµ trång theo ph­¬ng ph¸p Hydroponic, cßn l¹i lµ trång trªn gi¸ thÓ vµ aeroponic (ph­¬ng ph¸p trång c©y tho¸ng khÝ). §Õn n¨m 1980 diÖn tÝch ®· ®¹t 300 ha. HiÖn nay ë NhËt c¸c vïng ®« thÞ ph¸t triÓn ph­¬ng ph¸p nµy m¹nh nh»m tr¸nh « nhiÔm m«i tr­êng vµ s¶n xuÊt an toµn cña c¸c lo¹i rau, cµ chua, khoai t©y, d­a, c©y gia vÞ, hµnh t©y, d©u t©y vµ mét sè lo¹i hoa… [14]. T¹i Trung Quèc, ng­êi ta ®· b¾t ®Çu tr«ng c©y kh«ng ®Êt vµo n¨m 1985 víi diÖn tÝch ban ®Çu chØ lµ 0.1 ha. Tíi n¨m 1995 diÖn tÝch ®· t¨ng lªn ®Õn 117 ha vµ n¨m 2002 ®· ®¹t 668 ha. Ph©n lo¹i gi¸ thÓ Trång c©y kh«ng ®Êt (soilless culture) lµ kü thuËt s¶n xuÊt c©y trång kh«ng cÇn ®Êt. Trong ph­¬ng ph¸p nµy c©y ®­îc trång trong dung dÞch dinh d­ìng hoÆc trong m«i tr­êng thÝch hîp. Do ®ã, nã kh«ng cÇn ®Õn nh­ng ph­¬ng tiÖn lµm ®Êt nh­: cµy quèc, m¸y cµy… nh­ trång c©y trªn ®Êt. Nh÷ng c«ng viÖc nh­ lµm ®Êt, lµm cá ®­îc lo¹i bá, toµn bé c¸c c«ng viÖc bãn ph©n vµ t­íi n­íc ®­îc tù ®éng hãa do ®ã mµ n¨ng suÊt t¨ng. N­íc ®­îc cung cÊp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ v× vËy rÊt thÝch hîp cho nh÷ng vïng kh« h¹n thiÕu n­íc. ViÖc nµy yªu cÇu ph¶i biÕt chÝnh x¸c gi¸ thµnh cña hÖ thèng trång c©y vµ ph©n bãn còng nh­ n­íc t­íi. Nh×n trung nã kh«ng g©y tæn th­¬ng cho c©y sau ®ã. Trång c©y kh«ng ®Êt t¹o ®iÒu kiÖn sinh tr­ëng nhanh h¬n, n¨ng suÊt cao h¬n vµ c©y trång ®Òu h¬n. Ph©n bãn vµ n­íc ®­îc cung cÊp hîp lý vµ cã thÓ thay ®æi ®­îc. Nã rót ng¨n giai ®o¹n sinh tr­ëng cña c©y con vµ cho thu hoÆc nhiÒu lÇn h¬n so víi ph­¬ng ph¸p trång truyÒn thèng [13]. HÖ thèng c©y trång kh«ng ®Êt bao gåm: trång trong n­íc (Hydroponic), trång trªn gi¸ thÓ bao gåm nhiÒu lo¹i nh­: gi¸ thÓ v« c¬ vµ gi¸ thÓ h÷u c¬. Gi¸ thÓ v« c¬ gåm: gi¸ thÓ cã kÝch th­íc nhá (c¸t, sái mÞn, ®Êt sÐt phång…), gi¸ thÓ d¹ng bät (PE, PF, UF), ®¸ d¨m (rockwool) vµ c¸c lo¹i kh¸c. Gi¸ thÓ h÷u c¬ cã than bïn (peatmoss), mïn c­a (sawdust), vá c©y (bark)… Ph­¬ng ph¸p trång c©y trong n­íc: sö dông ®Ó trång nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ c¸c c©y ¨n l¸ nh­: hµnh, c¶i, cµ chua, bÇu bÝ…ng­êi ta ®Ó phÇn rÔ c©y nhóng trong dung dÞch dinh d­ìng. Ph­¬ng ph¸p trång c©y tho¸ng khÝ (aeroponic): rÔ c©y n»m trong kh«ng khÝ, dung dich dinh d­ìng cung cÊp cho c©y ë d¹ng phun mï vµ tiÕp xóc víi phÇn rÔ. Ph­¬ng ph¸p nu«i c©y trªn gi¸ thÓ: ®©y lµ hÖ thèng trång c©y trªn chÊt nÒn cøng kh«ng ph¶i lµ ®Êt vµ chÊt dinh d­ìng ®­îc cung cÊp qua chÊt nÒn. Gi¸ thÓ c¸t: c¸t cã kÝch th­íc nhá h¬n 3mm vµ dinh d­ìng cung cÊp b»ng ph­¬ng ph¸p nhá giät. Gi¸ thÓ ®¸ d¨m: chÊt nÒn sö dông lµ sái mÞn, ®¸ bät hay ®¸ dung nham cã kÝch th­íc trªn 3mm, cã lç hæng hay kh«ng cã. Nã bao gåm c¸c d¹ng kh¸c nhau nh­ sØ lß, tiÒn kho¸ng. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc du nhËp tõ ch©u ¢u vµo NhËt. Gi¸ thÓ ®¸ d¨m cã pH kh¸ cao cßn kh¶ n¨ng trao ®æi cation l¹i rÊt thÊp. Dung dÞch dinh d­ìng cung cÊp ®­îc ch¶y theo chu kú. Gi¸ thÓ ®Êt c¸t phång: ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ¸p dông cho c©y trång cµnh. §Êt sÐt nh©n t¹o ®­îc chÕ b»ng nung trong lß quay cã nhiÖt ®é 11000C. Dung dÞch dinh d­ìng cung cÊp b»ng t­íi ngÊm. Gi¸ thÓ trÊu hun: lµ vËt liÖu nhÑ cã kh¶ n¨ng gi÷ n­íc, tuy nhiªn còng cã nh­îc ®iÓm vÒ mÆt hãa häc nh­: ®é pH cao, hµm l­îng Kali cao. Ngoµi yªu cÇu vÒ gi¸ thÓ thÝch hîp th× cïng mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kü thuËt trång trät nh­ nång ®é vµ sù phèi hîp cña chÊt kho¸ng, ®é pH cña dung dÞch dinh d­ìng cÇn thay ®æi phï hîp cho suèt thêi kú sinh tr­ëng. Ng­êi trång th­êng kiÓm tra b»ng pHmeter vµ ECmeter (electric condudtivity - ®é dÉn ®iÖn), nh­ng ph­¬ng ph¸p nµy kh«ng chØ ra thµnh phÇn cña dung dÞch dinh d­ìng [19]. Ng­¬× ra cã thÓ thay1/2 dung dÞch dinh d­ìng b»ng dung dÞch míi mçi th¸ng mét lÇn. Trong nu«i trång trªn ®¸ thÓ ®¸ d¨m ë NhËt B¶n ng­êi tha sö dông dung dÞch dinh d­ìng tiªu chuÈn: KNO3 (8mM), Ca(NO3)2.4H2O (4mM), NH4H2PO4 (3/4mM), MgSO4.7H2O (2mM). Dung dÞch nµy cßn sö dông cho nu«i cÊy Hydroponic vµ cho nhiÒu nhãm c©y kh¸c nhau. Tuy nhiªn hiÖn nay ng­êi ta ®· ph¸t triÓn cho lo¹i c©y cô thÓ vµ vµo c¸i giai ®o¹n sinh tr­ëng nhÊt ®Þnh. Ta cã thÓ thÊy ®­îc ­u nh­îc ®iÓm rÊt râ cña viÖc sö dông gi¸ thÓ so víi ®Êt v× ®Êt lµ nguån sinh bÖnh vµ c«n trïng g©y h¹i, cßn gi¸ thÓ lo¹i trõ ®­îc. C«ng lao ®éng ch¨m sãc v©y gi¶m, trång c©y trªn gi¸ thÓ cho phÐp trång ®­îc nhiÒu c©y trong cïng mét kho¶ng kh«ng. C©y nhanh tr­ëng thµnh vµ cho n¨ng suÊt cao h¬n. N­íc vµ dinh d­ìng ®­îc b¶o tån v× cã thÓ sö dông l¹i. Cã thÓ kiÓm tra ®iÒu khiÓn ®­îc dÔ dµng h¬n trong cung cÊp dinh d­ìng, n­íc…[22]. Nghiªn cøu gi¸ thÓ cho c©y Hång m«n Trªn thÕ giíi ®· nghiªn cøu vµ ®­a ra kÕt luËn: Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña trång Hång m«n lµ viÖc lùa chän gi¸ thÓ hay m«i tr­êng ®Ó trång. Hång m«n sinh tr­ëng tèt trong chÊt nÒn tho¸ng khÝ cã kh¶ n¨ng duy tr× vµ tho¸t n­íc tèt. Mét chÊt nÒn tèt cÇn cã kh¶ n¨ng gi÷ rÔ vµ th©n kh«ng ®æ khi ph¸t triÓn lín vµ cung cÊp cã hiÖu qu¶ ®é Èm, dinh d­ìng vµ kh«ng khÝ cho c©y. ChÊt nÒn th­êng sö dông cã thÓ lµ c¸c chÊt tr¬ vËt lý (®¸ d¨m, h¹t nhùa, ®¸ vôn dung nham vµ c¸c d¹ng kh¸c nhau cña bät) hoÆc vËt liÖu h÷u c¬ (s¬ dõa, than bïn, mïn c­a, b· mÝa, trÊu hun, cá c©y…). Gi¸ thÓ v« c¬ cã ­u ®iÓm lµ cã thÓ æn ®Þnh mét vµi n¨m, ®èi víi nh÷ng gi¸ thÓ nµy viÖc quan träng nhÊt lµ viÖc sö dông ph©n bãn hîp lý. §èi víi gi¸ thÓ h÷u c¬ chóng ph©n hñy theo thêi gian g©y ra sù thèi rÔ ë ®¸y bÇu do sù ®ãng kÕt vµ tÝch lòy n­íc. Do vËy cÇn bæ sung thªm líp gi¸ thÓ míi ®Ó kÝch thÝch trÎ hãa c©y [17]. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ gi¸ thÓ ®Ó trång Hång m«n cho thÊy chóng cã thÓ trång ®­îc trªn hµng lo¹t c¸c chÊt nÒn kh¸c nhau [14]. Hång m«n Anthurium cã thÓ sinh tr­ëng tèt trªn hçn hîp cña ®Êt: b· mÝa (2:1) (Anon, 1987). ViÖc trång ®¹i trµ cã thÓ sö dông sù phèi hîp khac nhau cña ®Êt, ph©n chuång, b· mÝa, tro b· mÝa [13]. Nh÷ng vËt liÖu nh­ ®¸ d¨m, ®¸ nghiÒn (2 - 4 mm), b· mÝa, mïn c­a, r¸c ®én æ gia cÇm phèi hîp víi ph©n chuång vµ ®Êt (1:1:1) t¹o nªn chÊt nÒn cho c©y cã hoa víi kÝch th­íc, ®é dµi hoa vµ s¶n xuÊt hoa tèt h¬n, ë ViÖt Nam nh÷ng nghiªn cøu vÒ chÊt nÒn cho c©y giai ®o¹n sau in vitro nãi chung vµ c©y Hång m«n nãi riªng ®ang cßn rÊt míi mÎ. C¸c nghiªn cøu tr­íc ®©y trªn ®èi t­îng nµy cßn mang tÝnh chÊt th¨m dß ch­a ®­îc hoµn thiÖn nªn tiÒm n¨ng nghiªn cøu trªn lÜnh vùc nµy cßn rÊt lín vµ ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu vµ ®Çu t­ thÝch ®¸ng ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt vµ tiÕp cËn víi tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cña thÕ giíi ë n­íc ta. Dinh d­ìng cho s¶n xuÊt hoa Hång m«n ChÊt nÒn trång lµ vËt liÖu h÷u c¬ hoÆc trång kh«ng ®Êt cÇn cung cÊp N2, P2O5 vµ K2O theo tû lÖ 20:20:20 vµo thêi kú sinh tr­ëng vµ tû lÖ 6:14:7 hoÆc 20:30:20 vµo thêi kú në hoa. Ph©n bãn cã chøa mét l­îng nhá Ca vµ Mg cÇn ph¶i cung cÊp ë d¹ng láng. ChÊt nÒn cßn lµ vËt liÖu h÷u c¬ hoÆc ®Êt cã thÓ bãn ph©n d¹ng r¾n. Mçi chËu trång bãn 8g ph©n hçn hîp gåm Ammonium sulfate (30kg), Superphosphate (55kg) vµ Kalisulfate (15kg) [21]. ViÖc s¶n xuÊt hoa c¾t cã thÓ thu ho¹ch sau trång 1,5 n¨m vµ tiÕp tôc thu hoÆc trong vßng 5 n¨m. S¶n l­îng thu ho¹ch cã thÓ ®¹t 250000 hoa ë n¨m thø 2, 300000 hoa vµo n¨m thø 3, c¸c n¨m tiÕp theo ®¹t 350000 hoa. Dinh d­ìng ®èi víi s¶n xuÊt hoa trång chËu th× vËt liÖu trång cÇn tho¸t n­íc tèt, ph©n bãn cã thÓ ¸p dông nitrogen ë nång ®é 200ppm phèi hîp víi ph©n l©n, kali theo tû lÖ 1:2:2. Magie cã thÓ bãn ë d¹ng Magnesium sulfate vµ chÊt nÒn (tõ 1-2g cho 1m3) còng cã thÓ mçi th¸ng bæ sung 0.5 - 1,5g vµo 380 lÝt n­íc t­íi. Ngoµi ra, thÝ nghiÖm víi c©y Hång m«n 2 n¨m tuæi gièng tropical vµ gièng CuBa trång trªn gi¸ thÓ h¹t nhùa vµ ®­îc t­íi b»ng dung dÞch dinh d­ìng cã ®é dÉn ®iÖn (EC) dao ®éng trong kho¶ng 0.8 - 3.0 ds/m. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy t¨ng nång ®é dinh d­ìng lµm gi¶m ra hoa vµ sinh tr­ëng cña c©y (tõ 8 - 11%) víi mçi gi¸ trÞ t¨ng ®iÖn thÕ, gi¸ trÞ ®iÖn thÕ tèi ­u lµ 0.7 [15]. T¹i Hµ Lan ng­êi ta ®· nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña dinh d­ìng ®¹m (N2) vµ canxi ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng Hång m«n Cancan. KÕt qu¶ thÊy sinh tr­ëng vµ n¨ng suÊt tèt nhÊt khi dung dÞch t­íi cã 2.25meq Ca/l vµ 2.43meq NH4/l. Kali lµ yÕu tè quan träng c©n b»ng dinh d­ìng cña Hång m«n [13]. 2.5. Mét sè nghiªn cøu trong n­íc vÒ c©y Hång m«n C©y hoa Hång m«n ®­îc nhËp trång t¹i §µ L¹t tõ nhiÒu n¨m tr­íc, nh­ng sè l­îng gièng cßn Ýt, h×nh d¸ng c©y, hoa còng nh­ mµu s¾c hoa ch­a ®­îc phong phó vµ ®a d¹ng. GÇn ®©y, mét sè tæ chøc vµ c¸ nh©n ®· ®øng ra nhËp mét sè gièng Hång m«n míi vÒ trång phôc vô nhu cÇu trong n­íc còng nh­ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, gi¸ thµnh nhËp c©y gièng kh¸ cao, khã cã thÓ s¶n xuÊt trªn diÖn réng. NhiÒu c¬ së nghiªn cøu nh­: ViÖn Di TruyÒn N«ng NghiÖp, Khoa C«ng nghÖ sinh häc , Tr­êng §¹i häc n«ng nghiÖp Hµ néi, ViÖn sinh häc §µ L¹t… ®· tiÕn hµnh nh÷ng nghiªn cøu nh©n gièng Hång m«n nh»m ®¸p øng c©y con gièng phôc vô s¶n xuÊt. Nghiªn cøu míi nhÊt hiÖn nay thùc hiÖn trªn c©y Hång m«n: N¨m 1999, Chu B¸ Phóc vµ céng sù ®· hoµn thiÖn quy tr×nh nh©n gièng in vitro c©y Hång m«n b»ng ph­¬ng ph¸p t¸i sinh c©y tõ callus [5]. N¨m 2003, §oµn Duy Thanh vµ céng sù c«ng bè mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu t¹o ph«i v« tÝnh tõ m« l¸, m« l¸t c¾t th©n cña c©y Hång m«n in vitro [7]. “Nghiªn cøu t¹o ph«i v« tÝnh vµ h¹t nh©n t¹o”. §©y lµ nghiªn cøu mang tÝnh chÊt c¬ b¶n, ®ét ph¸ phôc vô tèt cho c«ng t¸c chän gièng. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy vµo s¶n xuÊt hiÖn t¹i cßn Ýt kh¶ thi. Ngoµi ra cßn gÆp c¸c vÊn ®Ò nh­: m«i tr­êng t¹o vµ nh©n callus in vitro cã sö dông 2,4D cã thÓ g©y ra nh÷ng biÕn dÞ, lµm c©y con kh«ng gi÷ nguyªn ®Æc ®iÓm di truyÒn cña c©y mÑ, thêi gian h×nh thµnh callus cßn kÐo dµi (2 th¸ng). M«i tr­êng t¸i sinh chåi chØ ®­îc nghiªn cøu trªn m«i tr­êng ®Æc (cã bæ sung 8g agar/l) [24]. Trong m«i tr­êng ®Æc c¸c chåi ph¸t triÓn kh«ng ®Òu nhau, lµ ®iÒu cßn h¹n chÕ lµm gi¶m chÊt l­îng c©y con gièng. ë ViÖt Nam hiÖn nay cßn Ýt c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ chÊt nÒn cho c©y Hång m«n nh»m tiÕp cËn víi c«ng nghÖ cao trong trång hoa. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt ®Ó cã thÓ ®­a c©y Hång m«n vµo s¶n xuÊt víi quy m« lín h¬n. PhÇn III. VËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. §èi t­îng vµ vËt liÖu nghiªn cøu Vật liệu được sö dông lµm nghiªn cøu là cây con được lấy từ các kết quả nghiên cứu giai đoạn nhân Invitro, tõ quy tr×nh sau: T¹o callus: M«i tr­êng: MS/2 + 1.0 mg/l BAP + 0.2mg/l IAA + 30gr/l ®­êng + 6,5gr/l agar + 100mg/l Myo-inozytol + 200mg/l CH + 15% CW – 45 ngµy (nu«i tèi) T¸i sinh chåi: MS/2 + 30gr/l ®­êng + 15% CW + 100mg/l Myo-inozytol + 1mg/l BAP. V = 20ml/b×nh – 90 ngày ( chiếu s¸ng 10/14 giờ). C¸c gi¸ thÓ ®­îc sö dông cho c©y giai ®o¹n sau in vitro (giai ®o¹n v­ên ­¬m) lµ: t¶o biÓn, x¬ dõa (sîi x¬ dõa vµ m¹t dõa, kÝch th­íc sîi tõ 0.05 x 5 - 7cm ®Õn 0.1 x 5 - 7cm), mïn c­a (kÝch th­íc 0.1 - 0.5cm) vµ c¸t s¹ch (kÝch th­íc 0.05 - 0.07cm). Hçn hîp bÇu ®Êt trång c©y (hçn hîp bÇu) gåm: ®Êt pha c¸t, ®Êt mïn, ®¸ nghiÒn (kÝch th­íc 0.3 - 1.5cm) vµ ph©n chuång. Gi¸ thÓ ®èi chøng lµ ®Êt nÒn n«ng hãa: gi¸ thÓ TN. 1 trång hoa c©y c¶nh, s¶n xuÊt t¹i ViÖn thæ nh­ìng n«ng hãa. Ngoài các công thức thí nghiệm chúng tôi ra còn trồng hàng loạt cây của các công thức thí nghiệm tương ứng để làm vật liệu cây con cho phục vụ cho yêu cầu của các thí nghiệm sau. 3.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.2.1. §iÒu kiÖn thÝ nghiÖm C¸c thÝ nghiÖm ngoµi v­ên ­¬m giai ®o¹n sau in vitro ®­îc thùc hiÖn trong nhµ l­íi cã m¸i che b»ng tÊm lîp nhùa tæng hîp hoÆc l­íi cã ®é che s¸ng 50% ¸nh s¸ng tù nhiªn vµ ®¶m b¶o nhiÖt ®é dao ®éng tõ 28 - 330C. 3.2.2. Địa điểm thÝ nghiÖm: ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh t¹i Phßng thí nghiệm trọng điểm công nghệ tế bào thực vật - Viện di truyền nông nghiệp n¨m 2008 - 2009. 3.2.3. ChØ tiªu theo dâi vµ ph­¬ng ph¸p thu thËp - C¸c công thức thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ ngÉu nhiªu víi 3 lÇn nhắc l¹i, - ChØ tiªu theo dâi: ChØ tiªu theo dâi lµ: Tû lÖ c©y sèng, sè l¸, sè rÔ, cao c©y, Ph­¬ng ph¸p thu thËp: + Tû lÖ mÉu sèng (%) = (∑ mÉu sèng / ∑ mÉu ®­a ra trång) x 100 + Sè l¸, sè rÔ: quan s¸t b»ng m¾t, ®¬n vÞ lµ sè l­îng (chiÕc). + Cao c©y: ®o chiÒu cao th©n c©y, tÝnh tõ mÆt ®Êt tíi ®Ønh sinh tr­ëng cña c©y, ®¬n vÞ tÝnh lµ cm. 3.2.4. TiÕn hµnh thÝ nghiÖm: 3.2.4.1. Thí nghiệm giai đoạn vườn ươm ThÝ nghiÖm 1: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña gi¸ thÓ ®Õn sù sinh tr­ëng cña c©y con giai ®o¹n sau in vitro. Mét trong nh÷ng trë ng¹i cña viÖc øng dông kü thuËt nh©n gièng in vitro vµo s¶n xuÊt lµ giai ®o¹n sau in vitro. Do vËy, viÖc nghiªn cøu gi¸ thÓ ®­a c©y ra ­¬m vµ chÕ ®é dinh d­ìng, ch¨m sãc phï hîp ®Ó n¨ng cao tû lÖ c©y con sèng, sinh tr­ëng tèt lµ rÊt quan träng. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chóng t«i sö dông c©y con in vitro cã 5 - 6 l¸, chiÒu cao trung b×nh kho¶ng 5 - 6cm. C¸c c©y nµy ®­îc trång vµo khay nhùa (200 x 220cm) cã chøa gi¸ thÓ dµy tõ 7 - 9cm víi mËt ®é 50 c©y cho mét lo¹i gi¸ thÓ. C¸c gi¸ thÓ ®­îc bè trÝ theo c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm sau: C«ng thøc 1 (®èi chøng) CT1 (ĐC): C¸t C«ng thøc 2 (CT 2) : T¶o biÓn C«ng thøc 3 (CT 3) : X¬ dõa C«ng thøc 4 (CT 4) : Mïn c­a C©y Hång m«n in vitro ®­îc ®­a tõ phßng thÝ nghiÖm trång ra m«i tr­êng tù nhiªn nªn cßn rÊt yÕu, cã thÓ nhiÔm bÖnh nªn chóng t«i phun thuèc trõ bÖnh c©y Man 80 WP (do c«ng ty TiÕn N«ng cung cÊp) víi liÒu l­îng 30 – 40g/ 8l n­íc. Ch¨m sãc t­íi phun n­íc gi÷ Èm hµng ngµy. Sau 30 ngµy tiÕn hµnh theo dõi và ®o ®Õm c¸c chØ tiªu cña c©y. ThÝ nghiÖm 2: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña dinh d­ìng tíi sù ph¸t triÓn cña c©y con giai ®o¹n v­ên ­¬m. C©y Hång m«n in vitro ­¬m trªn gi¸ thÓ tèt nhÊt ë thÝ nghiÖm 1 ®­îc sö dông ®Ó tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, mçi c«ng thøc trång 50 c©y, c¸c thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ nh­ sau: C«ng thøc 1 (®èi chøng) CT1( §C) : Kh«ng phun dinh d­ìng C«ng thøc 2 (CT 2) : Phun dung dÞch dinh d­ìng A1 C«ng thøc 3 (CT3) : Phun dung dÞch dinh d­ìng A2 Dung dich dinh d­ìng A1 (NPK cã tû lÖ 1 : 1 : 2), hµm l­îng nh­ sau: 12mg/l NH4NO3 + 33mg/l NH4H2PO4 + 87mg/l KNO3 cã bæ sung thªm 20mg/l CaSO4 vµ 35mg/l MgCl2 Dung dÞch dinh d­ìng A2 hµm l­îng nh­ sau: MS/2 Chóng t«i thùc hiÖn chÕ ®é ch¨m sãc phun n­íc gi÷ Èm cho c©y ­¬m hµng ngµy. Sau 15 ngµy ­¬m, ë c«ng thøc 1 và 2 t«i tiÕn hµnh phun dung dÞch dinh d­ìng liÒu l­îng 1 lÝt/ 1m2gi¸ thÓ/ngµy, chu kú 3 ngµy/1 lÇn. Sau 30 ngµy tiÕn hµnh theo dâi và ®o ®Õm c¸c chØ tiªu cña c©y 3.2.4.2. Thí nghiệm giai đoạn vườn trång ThÝ nghiÖm 3: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña tuæi c©y ­¬m ®Õn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y giai ®o¹n trång. Sau khi đã xác định được giá thể và dinh dưỡng thích hợp của cây con hoa Hồng môn giai đoạn vườn ươm, chúng tôi tiếp tục làm thí nghiệm thÝ nghiÖm xác định tuæi c©y ®­îc x¸c ®Þnh b»ng thêi gian ­¬m c©y kh¸c nhau. Mçi c«ng thøc trång 50 c©y, thêi gian ­¬m c©y ®­îc chia thµnh c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm sau: C«ng thøc 1 (CT 1): 30 ngµy C«ng thøc 2 (CT 2): 45 ngµy C«ng thøc 3(CT 3): 60 ngµy Môc ®Ých cña thÝ nghiÖm nµy lµ nh»m x¸c ®Þnh tuæi c©y ­¬m thÝch hîp khi ®em trång sao cho c©y sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn tèt nhÊt.Ch¨m sãc t­íi gi÷ Èm hµng ngµy, quan s¸t vµ ®o ®Õm c¸c chØ tiªu cña thÝ nghiÖm sau 45 ngµy trång. ThÝ nghiÖm 4: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña hçn hîp bÇu ®Êt ®Õn sù sinh tr­ëng cña c©y giai ®o¹n ®Çu cña v­ên trång. Trªn c¬ së c¸c nghiªn cøu trªn chóng t«i lµm c¬ së cho viÖc bè trÝ thÝ nghiÖm nghiªn cøu hçn hîp bÇu ®Êt. C©y con trong giai ®o¹n v­ên ­¬m ®­îc dïng chän lµm thÝ nghiÖm nµy, chóng t«i lÊy tõ c©y ­¬m trªn gi¸ thÓ thÓ thÝch hîp nhÊt ë thÝ nghiÖm 1, mçi c«ng thøc trång 50 c©y, phun dinh d­ìng vµ cïng ®é tuæi. §­îc ®em ra trång trªn hçn hîp bÇu ®Êt. BÇu ®Êt lµ bÇu nhùa (9x9x7) chøa hçn hîp ®Êt ®Ó trång c©y. C«ng thøc thÝ nghiÖm hçn hîp bÇu ®Êt ®Ó trång c©y nh­ sau: C«ng thøc 1 (®èi chøng) CT1 (ĐC) : §Êt nÒn n«ng ho¸ (gi¸ thÓ TN.1) C«ng thøc 2 (CT 2) : §¸ nghiÒn C«ng thøc 3 (CT 3) : §Êt/ ph©n chuång tû lÖ 1:1 C«ng thøc 4 (CT 4) : §¸ nghiÒn/ ph©n chuång/ ®Êt víi tû lÖ 1:1:1 C«ng thøc 5 (CT 5) : Vá trÊu/ ph©n chuång/ ®Êt víi tû lÖ 1:1:1 C«ng thøc 6 (CT6) : Mïn c­a/ ph©n chuång/ ®Êt víi tû lÖ 1:1:1 C«ng thøc 7 (CT 7) : X¬ dõa/ ph©n chuång/ ®Êt víi tû lÖ 1:1:1 Sau khi trång phun thuèc trõ bÖnh c©y Man 80 WP (do c«ng ty TiÕn N«ng cung cÊp) víi liÒu l­îng 30 – 40g/ 8l n­íc. Ch¨m sãc t­íi gi÷ Èm hµng ngµy, quan s¸t vµ ®o ®Õm c¸c chØ tiªu cña thÝ nghiÖm sau 45 ngµy trång. ThÝ nghiÖm 5: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña tû lÖ dinh d­ìng (NPK) tíi sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y con giai ®o¹n v­ên trång. C¸c c©y con dïng ®Ó nghiªn cøu ®­îc tiÕn hµnh trång trªn gi¸ thÓ thÝch hîp nhÊt ë thÝ nghiÖm 4, t­íi n­íc 15 ngµy, sau ®ã b¾t ®Çu phun dung dÞch dinh d­ìng liÒu l­îng 1 lÝt/ 1m2gi¸ thÓ/ngµy, chu kú 3 ngµy 1 lÇn. Trong thÝ nghiÖm nµy chóng t«i tiÕn hµnh 3 c«ng thøc dinh d­ìng kh¸c nhau A, B, C, mçi c«ng thøc trång 50 c©y ®Ó t×m ra tû lÖ dinh d­ìng thÝch hîp nhÊt cho c©y Hång m«n in vitro giai ®o¹n v­ên trång. C«ng thøc thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ nh­ sau: C«ng thøc 1 (®èi chøng) CT1 (ĐC) : Kh«ng phun dinh d­ìng C«ng thøc 1 (CT 1) : Phun dinh d­ìng A C«ng thøc 2(CT 2) : Phun dinh d­ìng B C«ng thøc 3 (CT 3) : Phun dinh d­ìng C Dinh d­ìng A: (NPK cã tû lÖ 1:1:2) 12mg/l NH4NO3 + 33mg/l NH4H2PO4 + 87mg/l KNO3 cã bæ sung thªm 20mg/l CaCl2 vµ 35mg/l MgSO4. Dinh d­ìng B: (NPK cã tû lÖ 3:1:2) 127mg/l NH4NO3 + 33mg/l NH4H2PO4 + 87mg/l KNO3 cã bæ sung thªm 20mg/l CaCl2 vµ 35mg/l MgSO4 Dinh d­ìng C: (NPK cã tû lÖ 5:1:2) 243mg/l NH4NO3 + 33mg/l NH4H2PO4 + 87mg/l KNO3 cã bæ sung thªm 20mg/l CaCl2 vµ 35mg/l MgSO4. Sau 45, ngµy theo dâi c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y ThÝ nghiÖm 6: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña Nit¬ d¹ng NO3-/NH4+ ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c©y giai ®o¹n trång. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc chÕ ®é bãn ph©n vµ tû lÖ dinh d­ìng (NPK) thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn cña c©y Hång m«n in vitro giai ®o¹n v­ên trång. Chóng t«i tiÕp tôc thùc hiÖn thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh tû lÖ ph©n bãn (NPK) ®Æc biÖt lµ NO3-/NH4+ còng vÉn trªn cïng hçn hîp bÇu TN4, sè l­îng c©y trång cho mçi c«ng thøc lµ 50 c©y. C¸c tû lÖ NO3-/NH4+ ®­îc sö dông trong thÝ nghiÖm nµy lµ: C«ng thøc 1 (CT 1): NO3-/NH4+ = 3:1 C«ng thøc 2 (CT 2): NO3-/NH4+ = 3:2 C«ng thøc 3 (CT 3): NO3-/NH4+ = 3:3 C«ng thøc 4 (CT 4): NO3-/NH4+ = 2:3 C«ng thøc 5 (CT 5): NO3-/NH4+ = 1:3 CT1 TØ lÖ NO3-/NH4+ = 3:1 thµnh phÇn dinh d­ìng gåm NH4H2PO4 33(mg/l) + KNO3 87(mg/l) + NH4NO364(mg/l + Ca(NO3)2.4H2O 183(mg/l) CT2 TØ lÖ NO3-/NH4+ = 3:2 thµnh phÇn dinh d­ìng gåm NH4H2PO4 33(mg/l) + KNO3 87(mg/l) + NH4NO3116(mg/l + Ca(NO3)2.4H2O 34(mg/l) CT3 TØ lÖ NO3-/NH4+ = 3:3 thµnh phÇn dinh d­ìng gåm NH4H2PO4 33(mg/l) + KNO3 28.5(mg/l) + NH4NO3150(mg/l + K2SO4 42.6(mg/l) CT4 TØ lÖ NO3-/NH4+ = 2:3 thµnh phÇn dinh d­ìng gåm NH4H2PO4 33(mg/l) + NH4NO3138(mg/l) + K2SO4 74(mg/l) + (NH4)2SO4123(mg/l) CT5 TØ lÖ NO3-/NH4+ = 1:3 thµnh phÇn dinh d­ìng gåm NH4H2PO4 33(mg/l) + NH4NO388(mg/l) + K2SO4 74(mg/l) + (NH4)2SO441(mg/l) Dung dÞch dinh d­ìng ®­îc t­íi liÒu l­îng 1 lÝt/ 1m2gi¸ thÓ/ngµy, chu kú 7 ngµy/1 lÇn kÕt hîp víi t­íi gi÷ Èm hµng ngµy. TiÕn hµnh kiÓm tra quan s¸t vµ theo dâi ®o ®Õm c¸c chØ tiªu cña c©y sau 45 ngµy. ThÝ nghiÖm 7: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña chu kú bãn ph©n ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y Hång m«n giai ®o¹n v­ên trång. Chóng t«i thùc hiÖn thÝ nghiÖm chu kú bãn ph©n. C«ng thøc ph©n bãn lµ kÕt qu¶ TN5; NO3-/NH4+ = 3:2. ThÝ nghiÖm ®­îc thùc hiÖn víi nh÷ng c©y trång trªn hçn hîp bÇu CT 4, mçi c«ng thøc lµ 50 c©y. C¸c thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ nh­ sau: C«ng thøc 1 (CT 1): Phun dinh d­ìng 3 ngµy/lÇn C«ng thøc 2 (CT 2): Phun dinh d­ìng 7 ngµy/lÇn C«ng thøc 3 (CT 3): Phun dinh d­ìng 10 ngµy/lÇn C«ng thøc 4 (CT 4): Phun dinh d­ìng 15 ngµy/lÇn Thùc hiÖn phun dinh d­ìng liÒu l­îng 1 lÝt/ 1m2gi¸ thÓ/ngµy kÕt hîp víi t­íi n­íc gi÷ Èm. Quan s¸t vµ tiÕn hµnh ®o ®Õm c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c©y sau 45 ngµy . 3.3. Ph­¬ng ph¸p xö lý sè liÖu C¸c sè liÖu ®­îc xö lý theo ph­¬ng ph¸p thèng kª sinh häc, qóa tr×nh xö lý ®­îc tiÕn hµnh trªn m¸y tÝnh theo ch­¬ng tr×nh Microsoft Excel c¸c kÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë phÇn phô lôc IV trang (77 – 80), TeeChartOffice,…. PhÇn IV. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn §Ó cã c¸c tµi liÖu lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng ph­¬ng h­íng nghiªn cøu vµ x©y dùng c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm cho hîp lý chóng t«i ®· tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm kh¶o s¸t, th¨m dß. Song song víi viÖc bè trÝ 7 thÝ nghiÖm cña ®Ò tµi, chóng t«i cßn bè trÝ thªm 1 sè c«ng thøc t­¬ng tù ®Ó tham kh¶o vµ lÊy c©y con lµm nguyªn liÖu trång cho c¸c thÝ nghiÖm sau. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh theo ®óng yªu cÇu cña ®Ò c­¬ng ®Ò ra; t×nh h×nh thêi tiÕt khÝ hËu, c¸c ®iÒu kiÖn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y b×nh th­êng; kh«ng cã sù cè g× x¶y ra trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm. C¸c sè liÖu cña thÝ nghiÖm ®­îc xö lý theo ph­¬ng ph¸p thèng kª sinh häc, theo ch­¬ng tr×nh Microsoft Excel; TeeChart Office. C¸c kÕt qu¶ ®· xö lý ®­îc tr×nh bµy ë phÇn phô lôc IV trang (77 – 80). 4.1. ThÝ nghiÖm giai ®o¹n v­ên ­¬m sau in vitro ThÝ nghiÖm 1: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña gi¸ thÓ ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c©y con giai ®o¹n sau in vitro. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chóng t«i sö dông c©y con in vitro cã 5 - 6 l¸, chiÒu cao trung b×nh kho¶ng 5 - 6cm. C¸c c©y nµy ®­îc trång vµo khay nhùa (200 x 220cm) cã chøa gi¸ thÓ dµy tõ 7 - 9cm víi mËt ®é 50 c©y cho mét lo¹i gi¸ thÓ. C©y Hång m«n in vitro ®­îc ®­a tõ phßng thÝ nghiÖm trång ra m«i tr­êng tù nhiªn nªn cßn rÊt yÕu, cã thÓ nhiÔm bÖnh nªn chóng t«i phun thuèc trõ bÖnh c©y Man 80 WP (do c«ng ty TiÕn N«ng cung cÊp) víi liÒu l­îng 30 – 40g/ 8l n­íc. Ch¨m sãc t­íi phun n­íc gi÷ Èm hµng ngµy. Sau 30 ngµy tiÕn hµnh theo dõi và ®o ®Õm c¸c chØ tiªu cña c©y. Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ®­a c©y ra ngoµi ­¬m khi chåi ®¹t chiÒu cao trung b×nh 3 – 4cm, víi sè l¸ tõ 5 – 6 l¸ vµ chåi cã tõ 4 rÔ trë lªn. Gi¸ thÓ chóng t«i nghiªn cøu gåm: C¸t CT1 (§C), T¶o biÓn (CT 2), X¬ dõa (CT 3) vµ Mïn c­a (CT 4). Sau 30 ngµy chóng t«i thu ®­îc kÕt qu¶ thÓ hiÖn ë b¶ng 1. B¶ng 1: ¶nh h­ëng cña gi¸ thÓ tíi tû lÖ sèng (%) vµ sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y sau 30 ngµy ­¬m. STT Lo¹i gi¸ thÓ Tû lÖ sèng (%) T¨ng chiÒu cao c©y (cm) T¨ng sè l¸ (chiÕc) T¨ng sè rÔ (chiÕc) 1 CT1 (§C) 100 1.2 1.6 1.3 2 CT 2 100 1.5 3.3 2.6 3 CT 3 100 0.6 1.3 2.0 4 CT 4 100 1.1 1.3 1.3 KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ë b¶ng 1 vµ biÓu ®å 1 cho thÊy víi c¶ bèn lo¹i gi¸thÓ ­¬m c©y, tû lÖ sèng ®Òu ®¹t 100%. Gi¸ thÓ t¶o biÓn cho c¸c chØ sè sinh tr­ëng cña c©y ­¬m nh­ t¨ng chiÒu cao c©y (1.5cm/c©y), t¨ng sè l¸ (3.3 chiÕc/c©y), t¨ng sè rÔ (2.6 chiÕc/c©y) lµ lín nhÊt gi÷a c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm, ë gi¸ thÓ nµy c©y ­¬m cã phiÕn l¸ to, mµu xanh ®Ëm. Gi¸ thÓ x¬ dõa cho c¸c chØ sè sinhtr­ëng cña c©y ­¬m lµ t­¬ng ®èi tèt thÓ hiÖn ë bé rÔ ph¸t triÓn tèt h¬n c¸c c«ng thøc kh¸c (t¨ng sè rÔ 2.0 chiÕc/c©y). Tr¸i víi hai gi¸ thÓ trªn, c©y ­¬m trªn gi¸ thÓ mïn c­a._.