Nghiên cứu, tuyển chọn và thử nghiệm một số biện pháp kỹ thuật nhằm phát triển các giống hoa trồng thảm cho Hà Nội

Môc lôc PhÇn I. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: Hoa là tượng trưng cho cái đẹp. Ngay từ thủa sơ khai, con người đã có nhu cầu sử dụng hoa để trang trí tô điểm cho cuộc sống thêm tươi đẹp, mỗi loài hoa đều gắn liền với tình cảm của con người và nó mang sắc thái riêng của từng vùng, của các dân tộc khác nhau trên thế giới. Người Nga rất ưa thích hoa cẩm chướng thơm, là thứ hoa tượng trưng cho tâm hồn cao quý, tình yêu thiêng liêng, sự may mắn và hạnh phúc. Hoa tuy líp luôn là vườn xuân kiều diễm của tất cả các dân tộc Châu Âu và Bắc Mỹ, là vẻ đẹp huy hoàng và mạnh mẽ. Tuy líp kiêu sa mà dịu dàng đằm thắm. Hoa hồng là biểu tượng sức mạnh của tình yêu, sôi nổi, dịu dàng. Không một dân tộc nào trên thế giới lại không ưa thích hoa hồng. Hoa hồng đã san sẻ cho cả thế giới này một thứ tình cảm chan hoà và hữu nghị. Hoa cúc không thể thiếu được trong ngày hội Đại Hoàng gia của các dân tộc Trung Hoa và Nhật Bản, nó tượng trưng cho chiến thắng, hạnh phúc thiêng liêng, sự giàu sang và quyền quý. Chậu quất, cành đào là sắc xuân riêng của người Hà Nội, của các dân tộc thuộc các tỉnh phía Bắc, và cành mai vàng luôn đem mùa xuân ấm áp đến mäi nhà. Trong sù ®a d¹ng cña c¸c loµi hoa th× hoa trång th¶m, trång chËu hay cßn gäi lµ hoa trang trÝ ®em ®Õn cho con ng­êi nh­ mét s¶n phÈm vÒ tinh thÇn. Khi ®øng tr­íc mét kiÕn tróc phong c¶nh hay cßn gäi lµ “Bøc tranh sinh häc” d­êng nh­ ta ®ang ®­îc ®¾m m×nh tr­íc thiªn nhiªn, mang l¹i cho chóng ta mét t©m hån trong s¸ng khoÎ m¹nh. §Æc biÖt hoa trång th¶m cßn ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc t¹o c¶nh quan m«i tr­êng vµ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong trang trÝ v­ên c¶nh c«ng viªn, trªn c¸c trôc ®­êng giao th«ng, trong c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc c«ng céng, c¸c cung v¨n ho¸ thÓ thao, nhµ thê, ®×nh chïa…. HiÖn nay do sù ph¸t triÓn của nền kinh tế - thị trường và tốc độ đô thị hoá ngày càng cao đã làm cho thiên nhiên ngày càng bị đẩy xa cuộc sống con người, thì nhu cầu về hoa cây cảnh là sự cần thiết hơn lúc nào hết. Sản xuất hoa cây cảnh còn mang lại lợi nhuận to lớn cho nền kinh tế một số nước nhất là những nước đang phát triển. Việc sản xuất hoa chậu, hoa thảm ở Thái Lan đã trở thành một ngành xuất khẩu quan trọng, theo ước tính của FAO là 900 triệu USD/năm [8]. Hoa trồng thảm đã xuất hiện ở Việt Nam từ xa xưa nhưng số lượng và chủng loại hoa còn ít, chất lượng hoa chưa đảm bảo. Tr­íc ®©y cã mét sè ®¬n vÞ nh­ Trung t©m Hoa C©y C¶nh – ViÖn Di TruyÒn N«ng nghiÖp ®· ®­a ra 3 gièng cóc lµ CN93, CN98, CN01 nh­ng víi chiÒu cao c©y tõ 60 – 70cm nªn vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trang trÝ. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu chñng lo¹i hoa míi nh­ Zinnia, Cosmos, Mµo gµ, Dõa c¹n… ®­îc trång trang trÝ vµo mïa hÌ, c¸c gièng hoa nµy cã chiÒu cao c©y rÊt cao tõ 60 – 80cm do vËy mµ c©y rÊt dÔ bÞ g·y ®æ khi gÆp m­a b·o. §©y lµ mét nh­îc ®iÓm c¬ b¶n cña hoa th¶m Hµ Néi. Thµnh phè Hµ Néi cã tốc độ đô thị hoá ngày càng mạnh, nhu cầu xây dựng các công viên, vườn sinh cảnh ngày càng cao, nªn yªu cÇu ®èi víi hoa trång th¶m ngµy cµng nhiÒu ®ßi hái chÊt l­îng tèt h¬n, chñng lo¹i ph¶i ®a d¹ng h¬n ®Ó phôc vô trang trÝ c¸c ngµy lÔ héi. H¬n bÊt cø mét lo¹i hoa hoa nµo kh¸c, tiªu chuÈn chän hoa th¶m cho Hµ Néi ph¶i lµ thÊp c©y, th©n khoÎ, kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt, hoa ph¶i lé râ trªn mÆt t¸n, ®é bÒn tù nhiªn cao. Vµi n¨m tr­íc ®©y C«ng ty C«ng Viªn Thèng NhÊt còng ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ tuyÓn chän mét sè gièng hoa th¶m ®­a tõ MiÒn Nam ra Bãng n­íc, V¹n thä… nh­ng viÖc nhËp néi c¸c gièng míi th× cßn rÊt h¹n chÕ. Do vËy, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Nghiªn cøu, tuyÓn chän vµ thö nghiÖm mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m ph¸t triÓn c¸c gièng hoa trång th¶m cho Hµ Néi” lµ cÇn thiÕt, lµm c¬ së cho viÖc nhËp néi, tuyÓn chän c¸c gièng hoa míi vµo Hµ Néi, phôc vô cho viÖc trang trÝ v­ên c¶nh, gãp phÇn t¹o c¶nh quan m«i tr­êng xanh, s¹ch, ®Ñp. 1.2. Môc ®Ých, yªu cÇu: 1.2.1. Môc ®Ých: TuyÓn chän ®­îc nh÷ng gièng hoa th¶m míi cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m duy tr× vµ ph¸t triÓn hoa trång th¶m t¹i Hµ Néi. 1.2.2. Yªu cÇu: - §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh cña c¸c gièng hoa th¶m vµ tuyÓn chän ®­îc nh÷ng gièng míi cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao ë 2 vô lµ vô HÌ vµ vô §«ng. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hoa th¶m trang trÝ t¹i Hµ Néi. 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi: 1.3.1. ý nghÜa khoa häc: - Tõ nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét sè ®Æc tÝnh n«ng sinh häc cña c¸c gièng hoa trång th¶m ®Ó ph¸t hiÖn ra c¸c tÝnh tr¹ng quý nh­: Kh¶ n¨ng chèng chÞu, sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, ®é bÒn tù nhiªn cao, mµu s¾c ®Ñp ... lµm c¬ së cho c«ng t¸c chän t¹o gièng míi nh»m gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hoa trång th¶m. - KÕt qu¶ nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch øng, kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m trong tõng thêi vô kh¸c nhau lµm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp, nh»m ph¸t triÓn c¸c gièng hoa trång th¶m. 1.3.2. ý nghÜa thùc tiÔn: - ViÖc nhËp néi ®Ó tuyÓn chän c¸c gièng míi ®· lµm ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hoa trång th¶m nh»m kh¾c phôc vµ thay thÕ dÇn c¸c gièng cò ®· bÞ tho¸i ho¸. - §­a ra s¶n xuÊt trªn diÖn réng nh÷ng gièng hoa th¶m míi cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao ë 2 vô HÌ vµ vô §«ng. - §­a ra mét sè biÖn ph¸p kü thuËt cho c¸c gièng hoa th¶m ®­îc tuyÓn chän nh»m n©ng cao chÊt l­îng hoa trang trÝ. PhÇn II: Tæng quan tµi liÖu 2.1. Nguån gèc, vÞ trÝ, ph©n lo¹i, gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ sö dông: 2.1.1. Nguån gèc, vÞ trÝ trång hoa vµ c©y c¶nh [16,21]: Trªn thÕ giíi, trång hoa vµ c©y c¶nh cã tõ l©u ®êi, v­ên cæ Ph­¬ng §«ng, trong ®ã cã c¸c v­ên cæ Trung hoa ra ®êi sím nhÊt: cã tõ 2800 n¨m tr­íc C«ng nguyªn. Sau 30 thÕ kû ph¸t triÓn, c¸c v­ên cæ ®¹i Ph­¬ng T©y ®· cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p phèi trÝ vµ x©y dùng hiÖn ®¹i theo kiÓu v­ên ®a chøc n¨ng. Tõ thÕ kû thø XX trë l¹i ®©y, ngµnh trång hoa c©y c¶nh míi thùc sù trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cã sù giao l­u th­¬ng m¹i quèc tÕ. ë ViÖt Nam lÞch sö ph¸t triÓn chËm h¬n: c¸c nhµ v­ên Cè ®« HuÕ lµ h×nh ¶nh c¸c v­ên mang phong c¸ch c¸c v­ên cæ Trung Hoa, nh­ng vÉn cã nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng cña ®Êt n­íc con ng­êi ViÖt Nam. Tõ 1908 ®Õn 1911 lµ thêi kú nhËp néi c¸c gièng hoa ch©u ¢u trong ph¹m vi nghiªn cøu. Tõ 1990 ®Õn 2000 cã sù nhËp khÈu å ¹t c¸c gièng hoa c¾t cµnh, hoa trång chËu, c¸c gièng lo¹i ®Þa lan, lan hå ®iÖp,… tõ Trung Quèc vµ Th¸i Lan. Vµ sau 1990 ®Õn nay, diÖn tÝch, s¶n l­îng, chñng lo¹i, chÊt l­îng hoa kh«ng ngõng t¨ng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, loµi ng­êi ®· t¹o ra nh÷ng chñng lo¹i c©y trång cã hoa, l¸, d¸ng c©y ®Ñp ®Ó th­ëng thøc v× thÕ nghÖ thuËt trång hoa vµ c©y c¶nh ra ®êi. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hoa vµ c©y c¶nh lu«n g¾n liÒn víi t×nh c¶m con ng­êi, tËp qu¸n vµ b¶n s¾c d©n téc, g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ c¸c ®« thÞ, siªu ®« thÞ. 2.1.2. Ph©n lo¹i c¸c lo¹i hoa vµ c©y c¶nh [3, 8, 16]: - ViÖc ph©n lo¹i c¸c lo¹i hoa vµ c©y c¶nh rÊt phøc t¹p. Qu¸ ®iÒu tra nguån gens vÒ c¸c lo¹i hoa vµ c©y c¶nh ë ViÖt Nam (1996 - 2000), cã thÓ chia hoa, c©y c¶nh thµnh 2nhãmchÝnh: + Nhãm nh÷ng loµi cho hoa: Tr­íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn hä phong lan víi sè l­îng loµi kh¸ lín, cã tíi trªn 100 chi, gÇn 2000 loµi; ®¸ng quan t©m ®Õn mét sè loµi cña c¸c chi lín nh­: Chi Hoµng Th¶o (Dendrobium) cã hoa nhiÒu mµu s¾c : Tr¾ng, vµng, ®á, tÝm, hoa to, hoa nhiÒu; Chi Lan KiÕm (Cymbidium) sèng trªn ®Êt, dÔ trång, hoa còng ®a d¹ng vÒ mµu s¾c, l©u tµn, côm hoa rÊt dµi cã khi tíi hµng mÐt vµ cã tíi 30-40 côm hoa trång trong 1 bôi; Hä §ç Quyªn (Ericaceae) võa cã nhiÒu hoa, l¹i cã d¸ng c©y ®Ñp cã thÓ ch¬i hoa vµ c©y, mµu hoa tr¾ng, ®á, vµng, tÝm, lµ hä ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m; Hä §Ëu (Fabaceae) cã nhiÒu d¹ng sèng (c©y gç, c©y bôi, c©y leo), hoa nhiÒu, rÔ hoa tËp trung tr­íc khi ra l¸,nhiÒu mµu s¾c nªn khi c©y në hoa t¹o ra c¶ 1 khèi mµu sÆc sì: tr¾ng, vµng, ®á… + Nhãm c©y c¶nh, c©y thÕ: bao gåm rÊt nhiÒu hä cã sè loµi kh¸ nhiÒu: * Nhãm d­¬ng xØ: HÇu nh­ ch­a cã nghiªn cøu vÒ vai trß lµm c©y c¶nh cña nhãm nµy, ®©y còng lµ nhãm cã sè loµi rÊt lín. ë ViÖt Nam, cã tíi 2000 loµi, nhãm nµy cã h×nh d¹ng l¸, th©n ®éc ®¸o, cã thÓ sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt ®Æc biÖt: b¸m trªn th©n c©y, mäc trªn ®Êt, trªn ®¸ trªn t­êng, chÞu kh«, kh¶ n¨ng tiÒm sinh lín, chÞu rîp, thuËn lîi cho sù trång trät. * Hä nh©n s©m (Araliceae): ChØ riªng chi Schefflera ®· cã tíi 12 lo¹i, ®©y lµ nh÷ng loµi rÊt tèt cho viÖc t¹o c©y c¶nh, c©y thÕ, v× chóng cã thÓ sèng tèt trong ®iÒu kiÖn dinh d­ìng nghÌo, chÞu n¾ng, dÔ chiÕt, c¾t tØa. L¸ xÎ thuú cã nhiÒu h×nh d¹ng ®éc ®¸o. * Hä cau dõa (Arecaceae): Cã trªn 15 loµi; 1 sè loµi cã d¸ng ®Ñp, chÞu rîp, th­êng sèng d­íi t¸n rõng nguyªn sinh; 1 sè loµi kh¸c th©n th¼ng, cao to, bÒ thÕ. - NÕu ®Ó tiÖn cho viÖc bè trÝ v­ên ­¬m hîp lý vµ cã ph­¬ng ph¸p nh©n gièng thÝch hîp, t¹m ph©n chia theo tÝnh chÊt sö dông nh­ sau: + Lo¹i c©y cã bé phËn th­ëng ngo¹n lµ hoa (bao gåm hoa 1 n¨m vµ hoa l©u n¨m): c©y hoa 1 n¨m nh­ c¸c lo¹i cóc, cÈm ch­íng th¬m, cÈm ch­íng gÊm, hoa cóc b­ím, hoa cosmos, hoa lay ¬n, hoa loa kÌn; c©y hoa l©u n¨m gåm c¸c lo¹i nh­ hoa ®µo, hoa ngäc tr©m, hoa cóc, hoa ®ång tiÒn, hoa ngäc lan, hoa nhµi, hoa trµ, hoa h¶i ®­êng, hoa thu h¶i ®­êng, hoa mai… phÇn lín c¸c lo¹i hoa l©u n¨m lµ c¸c lo¹i th©n gç d¹ng bôi hoÆc d¹ng h×nh b¸n bôi, th©n hµnh. + C©y c¶nh mµ bé phËn th­ëng ngo¹n cã thÓ lµ hoa vµ th©n l¸ hoÆc cã thÓ chØ lµ th©n l¸: * C©y hoa bon sai: lµ c¸c c©y hoa vµ c©y c¶nh trång trong chËu, ®­îc t¹o d¸ng, t¹o thÕ c«ng phu theo ý t­ëng riªng cña ng­êi trång vµ ng­êi th­ëng ngo¹n. * C©y c¶nh bãng m¸t: chñ yÕu lµ nh÷ng c©y gç to hoÆc nh÷ng c©y nhì ®­îc trång trong nh÷ng v­ên c«ng viªn hay s©n, hiªn nhµ, c©y ®­¬ng phè, c©y c¶nh bãng m¸t cã thÓ lµ c¸c c©y ¨n qu¶ vµ c¸c c©y l©m nghiÖp cho khai th¸c gç. * C©y trång th¶m: chñ yÕu lµ nh÷ng c©y gç nhá hoÆc c©y bôi, mµu s¾c l¸, hoa phong phó, chñ yÕu trång ë v­ên c«ng viªn, ®­êng phè, hiªn nhµ, s©n, trong nhµ. 2.1.3. VÒ gi¸ trÞ kinh tÕ: N¨m 1995, s¶n l­îng hoa thÕ giíi ®¹t kho¶ng 31 tû ®« la, trong ®ã hoa hång chiÕm tíi 25 tû ®« la; gi¸ trÞ nhËp khÈu hoa vµ c©y c¶nh n¨m 1996 lµ 7,5 tû ®« la, tû lÖ t¨ng hµng n¨m kho¶ng 10% [21]. ë ViÖt Nam: Qua ®iÒu tra ë tÊt c¶ c¸c vïng cho thÊy trång hoa vµ c©y c¶nh cã hiÖu qu¶ cao h¬n trång c¸c c©y kh¸c; so víi lóa, hiÖu qu¶ trång hoa c©y c¶nh th­êng cao h¬n tõ 5-20 lÇn. §iÒu tra s¶n xuÊt hoa c©y c¶nh ë vïng hoa Hµ Néi: gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa ®¹t b×nh qu©n 118triÖu ®ång/ha/n¨m, chi phÝ b×nh qu©n 28triÖu ®ång/ha (b»ng 23,57% so víi gi¸ trÞ s¶n l­îng), lîi nhuËn b×nh qu©n thu ®­îc 90 triÖu ®ång/ha/n¨m; nÕu s¶n xuÊt 2 vô lóa vµ 1 vô ®«ng, gi¸ trÞ s¶n l­îng b×nh qu©n ®¹t 19 triÖu ®ång/ha/n¨m víi chi phÝ 11,4 triÖu ®ång/ha/n¨m; Nh­ vËy, so víi s¶n xuÊt 2 vô lóa – 1 vô mïa th× s¶n xuÊt hoa cã gi¸ trÞ s¶n l­äng t¨ng 6,2 lÇn, chi phÝ t¨ng 2,5 lÇn, lîi nhuËn t¨ng 11,8 lÇn [ 17]. 2.1.4. VÒ gi¸ trÞ sö dông [12]: Hoa vµ c©y c¶nh ph¸t triÓn cïng víi sù tiÕn triÓn cña nÒn kinh tÕ ®« thÞ cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. C«ng viªn c©y xanh, hoa vµ c©y c¶nh còng gãp mét phÇn kh«ng nh÷ng läc s¹ch bÇu kh«ng khÝ ®ang bÞ « nhiÔm mµ cßn cã kh¶ n¨ng phãng ra c¸c lo¹i phitonxit tiªu diÖt c¸c lo¹i nÊm bÖnh vµ vi khuÈn trong kh«ng khÝ (th«ng, tïng, b¸ch t¸n). Ban ngµy c©y xanh lµm gi¶m l­îng c¸cbonic vµ t¨ng l­îng oxy trong kh«ng khÝ, cã lîi cho søc khoÎ con ng­êi. C©y xanh cã t¸c dông ®iÒu hoµ kh«ng khÝ do cã kh¶ n¨ng lµm gi¶m nhiÖt ®é trong m«i tr­êng t¹o giã côc bé trong c¸c rõng c©y, mét c©y xanh cao 7-8 mÐt, ®­êng kÝnh réng 5-6 mÐt cã kh¶ n¨ng gi÷ ®­îc 10kg bôi/ngµy. C©y xanh cã t¸c dông chèng ån hiÖu qu¶: nh÷ng c©y l¸ nhän trung b×nh cã thÓ hÊp thu ®­îc 75% tiÕng ån ë m«i tr­êng xung quanh. C©y xanh lµm gi¶m nhiÖt ®é trong m«i tr­êng vÒ mïa hÌ tõ 1-2oC; rõng c©y, c«ng viªn cã kh¶ n¨ng gi÷ Èm tèt, Èm ®é th­êng cao h¬n m«i tr­êng bªn ngoµi 20% kÐo theo gi¶m nhiÖt ®é 3-5 oC vµ t¹o giã côc bé víi tèc ®é 1m/s/ha t¹o c¶m gi¸c cña con ng­êi dÔ chÞu nhÊt trong mïa hÌ. 2.2. §Æc ®iÓm thùc vËt häc cña c©y hoa trång th¶m: 2.2.1. Th©n: HÇu hÕt c©y hoa th¶m ®Òu thuéc d¹ng th©n bôi, song cã thÓ chia lµm 03 lo¹i: th©n th¶o, th©n gç vµ th©n cá. C©y hoa th¶m cã thÓ cao trung b×nh tõ 20 – 50cm, thËm chÝ cã khi lªn tíi 1,0 m, song chiÒu cao nµy còng tuú thuéc vµo tõng gièng. Theo TrÇn Hîp (1993)[7], c©y hoa cóc thuéc nhãm c©y th©n cá, cã hoa lµm c¶nh (cã thÓ dïng lµm hoa c¾t cµnh hoÆc trång th¶m, trång chËu). C©y D· yªn th¶o lµ c©y th©n cá, th­êng ®­îc trång trong chËu ®Ó trang trÝ cho c¸c khu v­ên vµ lµ c©y hµng n¨m; D· yªn th¶o ®­îc chia thµnh hai kiÓu c©y: D· yªn th¶o kÐp cã d¹ng c©y th©n leo, cßn D· yªn th¶o ®¬n cã d¹ng c©y th©n bôi [8]. Hoa th¶m cã kh¶ n¨ng ph©n cµnh m¹nh nªn trong s¶n xuÊt tuú theo c¸c ®Æc ®iÓm cña th©n, cµnh mµ cã thÓ tØa bít c¸c cµnh t¨m hoÆc c¸c cµnh nhá kh«ng cÇn thiÕt ®Ó tËp trung dinh d­ìng cho cµnh chÝnh ph¸t triÓn, ®èi víi nh÷ng gièng c©y cao cã thÓ bÊm ngän ®Ó h¹n chÕ ®­îc chiÒu cao cña c©y. 2.2.2. L¸: L¸ lµ c¬ quan quang hîp cña c©y, kh¶ n¨ng quang hîp cña c©y ®­îc nhiÒu hay Ýt ®Òu phô thuéc vµo h×nh d¹ng, kÝch th­íc cña l¸. Trong ph©n lo¹i thùc v©t, c©y hoa th¶m cã rÊt nhiÒu lo¹i l¸, tuú theo c¸c gièng kh¸c nhau mµ kiÒu d¸ng l¸ kh¸c nhau, mÇu s¾c vµ h×nh d¹ng l¸ còng kh¸c nhau. Gièng hoa th¶m Melampodium cã thÕ l¸ gän, nhän ®Çu, l¸ cã mÇu xanh nh¹t vµ bãng [3]. Theo Cockushull (1985)[30] ®· m« t¶: l¸ cóc xÎ thuú cã r¨ng c­a, l¸ mäc ®¬n so le nhau, mÆt d­íi bao phñ mét líp l«ng t¬, mÆt trªn nh½n, g©n h×nh m¹ng l­íi; PhiÕn l¸ to nhá, dµy máng, xanh ®Ëm, nh¹t hay vµng cßn tuú theo gièng. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ th©n l¸ cho thÊy: nh÷ng gièng cóc cã bé l¸ gän, th©n cøng, kh¶ n¨ng chèng ®æ tèt lµ nh÷ng gièng rÊt thÝch hîp cho viÖc trång th¶m vµ trång chËu. Sunflower lµ gièng hoa th¶m cã thÓ trång trang trÝ trong c¸c c«ng viªn v­ên c¶nh…, lµ gièng cã phiÕn l¸ h×nh trøng ®Çu nhän, phÝa d­íi h×nh tim, l¸ to, th­êng mäc so le nhau, cuèng l¸ dµi, mÐp l¸ cã r¨ng c­a, hai mÆt ®Òu cã l«ng t¬ mµu xanh [9] 2.2.3. RÔ: RÔ lµ phÇn d­íi ®Êt cña thùc vËt cã chøc n¨ng chuyÓn ho¸, chøc n¨ng hót n­íc, chÊt kho¸ng vµ c¸c chÊt dinh d­ìng, ®ång ho¸ s¬ cÊp, ph©n bè di chuyÓn H2O vµ c¸c chÊt kho¸ng [11]. RÔ c©y ®­îc chia lµm 2 lo¹i lµ rÔ cäc vµ rÔ chïm. RÔ cäc lµ rÔ ph¸t triÓn ®©m s©u xuèng tÇng ®Êt, kh¶ n¨ng ¨n s©u hay ¨n n«ng cña rÔ phô thuéc vµo tõng gièng. RÔ chïm lµ lo¹i rÔ ph¸t triÓn theo chiÒu ngang ë tÇng mÆt ®Êt, sè l­îng rÔ nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng hót n­íc vµ chÊt dinh d­ìng cña c©y, nÕu sè l­îng rÔ nhiÒu kh¶ n¨ng hót n­íc vµ chÊt dinh d­ìng cña c©y m¹nh, sè l­îng rÔ Ýt kh¶ n¨ng hót n­íc vµ dinh d­ìng cña c©y yÕu. RÔ c©y Celosia thuéc lo¹i rÔ chïm, rÔ kh«ng ¨n s©u vµ cã nhiÒu rÔ nhá do vËy rÊt mÉn c¶m víi viÖc bãn nhiÒu ®¹m [10]. Theo Dowrick vµ Bayoumi (1966)[31], rÔ c©y hoa cóc thuéc lo¹i rÔ chïm, rÔ Ýt ¨n s©u mµ ph¸t triÓn theo chiÒu ngang. Khèi l­îng bé rÔ lín do sinh nhiÒu rÔ phô vµ l«ng hót nªn kh¶ n¨ng hót n­íc vµ dinh d­ìng m¹nh. Gièng c©y Salvia cã bé rÔ chïm ¨n ngang, cã nhiÒu rÔ nhá vµ l«ng hót, cã rÔ ho¸ gç ë phÇn gèc, cã kh¶ n¨ng hót n­íc vµ dinh d­ìng m¹nh vµ còng rÊt mÉn c¶m víi viÖc bãn ®¹m. 2.2.4. Hoa: Tuú thuéc vµo tõng gièng mµ h×nh d¹ng hoa vµ kiÓu hoa kh¸c nhau. KiÓu hoa cã thÓ hoa ®¬n, hoa kÐp, hoÆc chïm ®¬n, chïm kÐp…. C¸nh hoa cã h×nh trßn, nhän, tim, bÇu dôc… xÕp dµy hay khÝt tuú theo gièng. Theo c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu cho thÊy: hoa Sunflower, mçi b«ng hoa lµ mét côm hoa d¹ng ®Çu, bao gåm nh÷ng b«ng con tËp hîp cïng nhau; hoa d¹ng ®Üa, c¸c chiÕc hoa trong côm ®­îc s¾p xÕp theo h×nh xo¾n èc; hoa biÓu hiÖn tËp tÝnh h­íng d­¬ng, cã mÇu vµng s¸ng; Sunflower trång th¶m kh¸c víi c¸c lo¹i Sunflower lÊy b«ng lµ ®­êng kÝnh hoa nhá h¬n nhiÒu vµ cã nhiÒu hoa, mçi b«ng hoa mäc ra tõ kÏ l¸ cña c©y [9]. Hoa D· yªn th¶o gèc cã hoa h×nh phÔu, nh­ng c¸c loµi D· yªn th¶o lai t¹o cã h×nh d¸ng ®a d¹ng vµ phong phó h¬n nhiÒu; c¸nh cã thÓ ®¬n líp hoÆc ®a líp, d¹ng gîn sãng; hoa cã thÓ cã säc, ®èm hoÆc viÒn quanh c¸nh víi nhiÒu mµu s¾c kh¸c nhau nh­ ®á tÝa, mµu hoa cµ,mµu o¶i h­¬ng, hång, ®á, tr¾ng, vµng khi ch¹m vµo l¸ vµ cuèng hoa thÊy h¬i dÝnh vµ cã mïi th¬m rÊt kh¸c l¹ [8]. 2.2.5.Qu¶ vµ h¹t: Trong hÖ thèng ph©n lo¹i thùc vËt cã chia thµnh hai lo¹i qu¶ lµ qu¶ nang vµ qu¶ bÕ: Qu¶ nang lµ qu¶ cã nhiÒu h¹t, qu¶ bÕ chØ cã duy nhÊt mét h¹t; h¹t cã mµu ®en, mµu vµng hay tr¾ng, to hoÆc nhá lµ tuú theo tõng gièng. Theo Anderson (1988)[32] vµ Ishiwara (1984)[33]: c©y hoa cóc cã d¹ng qu¶ bÕ kh«, h×nh trô dÑt, chØ chøa mét h¹t; h¹t cã ph«i th¼ng vµ kh«ng cã néi nhò; Hoa h­íng d­¬ng ( Sunflower ) cã d¹ng qu¶ bÕ mµu ®en, cã chøa duy nhÊt mét h¹t mµu tr¾ng bªn trong [9]; Hoa mµo gµ ( Celosia ) l¹i cã d¹ng qu¶ nang më n¾p h¹t dÑt trßn mµu n©u ®á hay ®en bãng, khi qu¶ giµ cã thÓ tù t¸ch vá lµm h¹t r¬i ngoµi vµ n¶y mÇm ngay d­íi gèc c©y; trong ngµnh y d­îc, h¹t hoa mµo gµ cßn dïng lµm thuèc thanh nhiÖt, cÇm m¸u [10]. 2.3. Yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña c©y hoa, c©y c¶nh: Mçi lo¹i c©y trång cã nh÷ng yªu cÇu vÒ ngo¹i c¶nh nhÊt ®Þnh. C©y hoa, c©y c¶nh lµ mét tËp hîp rÊt lín c¸c c©y ë c¸c hä kh¸c nhau nªn yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh còng rÊt ®a d¹ng vµ kh¸c nhau [5]. 2.3.1. Yªu cÇu nhiÖt ®é: NhiÖt ®é lµ mét yÕu tè quan träng, quyÕt ®Þnh sù ph©n bè cña c¸c hä c©y hoa, c©y c¶nh trªn ®Þa cÇu; c¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh cã nguån gèc kh¸c nhau th× yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é kh¸c nhau. Yªu cÇu nhiÖt ®é cña c¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh cã thÓ chia lµm 2 nhãm chÝnh (dùa theo yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é cña chóng): - Nhãm hoa nhiÖt ®íi : Hoa lan (Orchidaceae), hoa trµ mi (Cemelia), hoa hång m«n, hoa ®ång tiÒn, hoa cóc v¹n thä… - Nhãm hoa «n ®íi : Hoa hång, hoa cóc, hoa huÖ, hoa cÈm ch­íng… NhiÖt ®é còng lµ mét trong c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y hoa tõ sù n¶y mÇm cña h¹t, sù lín lªn cña c©y, sù ra hoa, kÕt qu¶ ®Õn chÊt l­îng hoa [4]. NhiÖt ®é t¸c ®éng ®Õn c©y qua con ®­êng quang hîp, quang hîp cña c©y t¨ng theo chiÒu t¨ng cña nhiÖt ®é, khi nhiÖt ®é t¨ng 10 oC th× c­êng ®é quang hîp t¨ng 2 lÇn. V× vËy, nhiÖt ®é cµng cao ho¹t ®éng tæng hîp cña c©y cµng m¹nh [5]. NhiÖt ®é cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù ra hoa vµ në hoa cña c©y hoa; cã nh÷ng lo¹i hoa yªu cÇu nhiÖt ®é thÊp míi ra hoa, cßn ë nhiÖt ®é cao chØ sinh tr­ëng mµ kh«ng cho hoa (hoa lan Dendrobium Crumentura cÇn nhiÖt ®é gi¶m tõ 5- 6 oC trong mét thêi gian míi ra hoa…); cã nh÷ng lo¹i hoa yªu cÇu nhiÖt ®é cao míi ra hoa (hoa lay ¬n gÆp rÐt – nhiÖt ®é thÊp th× kh«ng ra hoa…); cã nh÷ng lo¹i hoa ra hoa quanh n¨m, c¸c lo¹i nµy Ýt ph¶n øng víi nhiÖt ®é (hoa hång, mét sè gièng cóc…). Yªu cÇu nhiÖt ®é cña mét sè lo¹i hoa nh­ sau: - Theo Euphytica, 1987[8]: Hoa hång yªu cÇu nhiÖt ®é thÝch hîp tõ 18-23,9oC. - Theo Strelitus V.P, Zhuraviev Y.P (1986)[8]: Tæng tÝch «n cña hoa hång trªn 1700 oC; ë ViÖt Nam, hoa hång sinh tr­ëng ph¸t triÓn vµ ra hoa quanh n¨m, tèt nhÊt lµ mïa thu ®«ng. NhiÖt ®é thÝch hîp cho hoa cóc tõ 20-25 oC; ë ViÖt Nam, c¸c gièng hoa cóc sinh tr­ëng ph¸t triÓn quanh n¨m, chØ trõ nh÷ng vïng vµ nh÷ng mïa qu¸ nãng hoÆc m­a nhiÒu. NhiÖt ®é thÝch hîp ®èi víi hoa lay ¬n tõ 20-25 oC, nÕu nhiÖt ®é thÊp lóc lay ¬n cã 6-7 l¸ sÏ lµm gi¶m sè hoa trªn b«ng vµ gi¶m tû lÖ në hoa. NhiÖt ®é thÝch hîp ®èi víi hoa cÈm ch­íng tõ 17-25 oC, ë miÒn B¾c, hoa cÈm ch­íng sinh tr­ëng thÝch hîp tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 5 n¨m sau; mïa hÌ nãng Èm, c©y hoa cÈm ch­íng ph¸t triÓn kÐm. Hoa lan yªu cÇu nhiÖt ®é «n hoµ m¸t mÎ vµ yªu cÇu nhiÖt ®é ban ®ªm thÊp h¬n ban ngµy tõ 3-5 oC; dùa vµo nguån gèc, xuÊt xø vµ yªu cÇu nhiÖt ®é cña c¸c lo¹i hoa lan cã thÓ chia thµnh 3 nhãm lan [16]: + Nhãm lan nhiÖt ®íi: ph©n bè tõ vÜ ®é 12 o ®Õn 15 o , nhiÖt ®é ban ngµy thÝch hîp 21-30 oC, ban ®ªm tõ 18-22 oC. §iÓn h×nh cña nhãm lan nµy lµ c¸c gièng Vanda, Phalaenopsis. + Nhãm lan cËn nhiÖt ®íi: ph©n bè tõ vÜ ®é 16o ®Õn 28o, nhiÖt ®é ban ngµy thÝch hîp tõ 18-24 oC, ban ®ªm tõ 16-18 oC. §iÓn h×nh lµ c¸c gièng Cattleya, Dendrobium, Orcidium. +Nhãm lan «n ®íi: ph©n bè tõ vÜ ®é 28o ®Õn 40o, nhiÖt ®é thÝch hîp vÒ mïa hÌ: ban ngµy tõ 16-21 oC, ban ®ªm kho¶ng 13 oC; nhiÖt ®é thÝch hîp vÒ mïa ®«ng: ban ngµy tõ 13-18 oC, ban ®ªm kho¶ng 10 oC. §iÓn h×nh lµ Cymbidium, Paphiopeodilum. 2.3.2. Yªu cÇu vÒ ®é Èm: Èm ®é kh«ng khÝ vµ Èm ®é ®Êt ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y hoa, c©y c¶nh. Èm ®é thÝch hîp th× c©y hoa sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, Ýt s©u bÖnh, ra hoa ®Ñp, chÊt l­îng hoa cao. Nhu cÇu Èm ®é thay ®æi theo c¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng cña c©y: Èm ®é ®Êt tõ 60-80%, Èm ®é kh«ng khÝ tõ 85-90%[5]. N­íc ®ãng vai trß quan träng trong c¬ thÓ thùc vËt vµ trong sù ph©n chia, duy tr×, ph¸t triÓn cña tÕ bµo. Khi cã ®Çy ®ñ n­íc vµ m«i tr­êng thÝch hîp, tÕ bµo ph©n chia ph¸t triÓn thuËn lîi, c©y sinh tr­ëng nhanh; khi thiÕu n­íc, c¸c qu¸ tr×nh sinh lý, sinh ho¸ trong c©y hoa gi¶m, c¸c hîp chÊt h÷u c¬ ®­îc t¹o thµnh Ýt, c©y cßi cäc, chËm ph¸t triÓn; nÕu thiÕu n­íc kÐo dµi c©y hoa cã thÓ kh«, hÐo vµ chÕt; nh­ng nÕu qu¸ nhiÒu n­íc, c©y bÞ óng ngËp, sù ph¸t triÓn cña c©y hoa còng bÞ ®×nh trÖ, s©u bÖnh ph¸t triÓn m¹nh, hoa cho n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng hoa kÐm. Mçi lo¹i hoa yªu cÇu Èm ®é phï hîp kh¸c nhau, c¸c lo¹i hoa «n ®íi cÇn Èm ®é ®Êt kho¶ng 70-80% (nh­ cóc, hång, cÈm ch­íng,…), c¸c lo¹i hoa sen, hoa sóng yªu cÇu lu«n cã mùc n­íc ngËp [23]. 2.3.3. Yªu cÇu ¸nh s¸ng: Còng nh­ c¸c loµi thùc vËt th­îng ®¼ng kh¸c, ¸nh s¸ng lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt cho sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y hoa. ¸nh s¸ng cung cÊp n¨ng l­îng cho ph¶n øng quang hîp t¹o ra chÊt h÷u c¬ cho c©y, ph¶n øng quang hîp x¶y ra theo ph­¬ng tr×nh: 6CO2 + 6 H2O + Q calo = C6H12O6 + 6O2. Nhê ph¶n øng quang hîp, c©y hoa t¹o ra chÊt Hydrat cacbua cho qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña c©y. C­êng ®é quang hîp phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng; thiÕu ¸nh s¸ng, c©y hoa kh«ng thÓ quang hîp ®­îc. Quang hîp phô thuéc vµo thµnh phÇn quang phæ cña ¸nh s¸ng vµ c­êng ®é chiÕu s¸ng. C­êng ®é quang hîp cña hoa t¨ng khi c­êng ®é chiÕu s¸ng t¨ng, nÕu c­êng ®é chiÕu s¸ng v­ît qua trÞ sè giíi h¹n th× c­êng ®é chiÕu s¸ng t¨ng, c­êng ®é quang hîp b¾t ®Çu gi¶m [21]. C¨n cø vµo møc ®é chiÕu s¸ng, c¸c c©y trång ®­îc chia thµnh c¸c nhãm[16]: - Nhãm c©y ngµy dµi: yªu cÇu thêi gian chiÕu s¸ng dµi, thêi gian tèi tõ 8-10 giê/ ngµy (nh­ hoa tuy lip – Curcuma Alismatifolia). - Nhãm c©y ng¾n ngµy: yªu cÇu thêi gian chiÕu s¸ng ng¾n, thêi gian tèi tõ 10-14 giê/ngµy (nh­ hoa cóc – Chrysanthemum Sp.) - Nhãm c©y trung tÝnh: C©y kh«ng ph¶n øng chÆt chÏ víi ¸nh s¸ng (nh­ hoa cóc v¹n thä - Tagestes). NÕu c©y ngµy dµi ®­îc trång trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n th× sù tÝch luü hydrat cacbua gi¶m, protein trong giai ®o¹n sinh tr­ëng sinh thùc gi¶m, c©y kh«ng ra hoa. Tr­êng hîp c©y ngµy ng¾n trång trong ®iÒu kiÖn ngµy dµi, l­îng hydrat cacbua t¨ng tr­ëng nhanh dÉn ®Õn sinh tr­ëng m¹nh, c©y còng kh«ng ra hoa. ë vïng nhiÖt ®íi, ¸nh s¸ng hµng ngµy th­êng cã tõ 7-17 giê/ ngµy, c­êng ®é ¸nh s¸ng t¨ng dÇn vµ ®¹t cùc ®iÓm lóc 12-14 giê, sau ®ã gi¶m dÇn. C¸c lo¹i hoa hång, hoa cóc, lay ¬n, cÈm ch­íng… thÝch hîp víi ¸nh s¸ng trùc x¹; mét sè lo¹i hoa lan, hoa trµ mi, anthurium…. Kh«ng ­a ¸nh s¸ng trùc x¹, nhÊt lµ lóc tr­a n¾ng g¾t. Trong mét hä, c¸c loµi hoa còng yªu cÇu ¸nh s¸ng kh¸c nhau; dùa theo yªu cÇu ¸nh s¸ng cã thÓ chia thµnh hä lan – Orchidaceae thµnh c¸c nhãm sau: - Nhãm ­a ¸nh s¸ng: C¸c lo¹i hoa Agannisia, Arpophyllum, Giganterum, Cattleya critrina, Epidendrum, Orcidium… ph¸t triÓn tèt víi ¸nh s¸ng tù nhiªn. - Nhãm trung gian: c¸c loµi hoa Acineta, Calanthe vestita, Dendrobium, Cymbidium, Cattleya aciandiae, Vanda… yªu cÇu ¸nh s¸ng trung b×nh. - Nhãm ­a bãng: Phalaenopsis, Rhynchotylis, Paphiopedilum, Doristis… thÝch hîp ¸nh s¸ng m¹nh. NÕu thiÕu ¸nh s¸ng c©y lan sÏ chËm lín, l¸ xanh thÉm l¹i mÒm yÕu; nÕu thõa ¸nh s¸ng, l¸ chuyÓn mµu vµng, c©y kÐm ph¸t triÓn. Theo Nishico J. (1987), ngµy dµi cã ¶nh h­ëng ®Õn sù ra hoa cña c©y hoa cóc, thêi gian chiÕu s¸ng thêi kú ra bóp tèt nhÊt lµ 10 giê víi nhiÖt ®é thÝch hîp 18 oC, thêi gian chiÕu s¸ng kÐo dµi th× hoa cóc sinh tr­ëng còng kÐo dµi vµ th©n c©y cao, l¸ to, hoa ra muén, chÊt l­îng hoa t¨ng, th¬× gian chiÕu s¸ng 11giê/ ngµy, chÊt l­îng hoa cóc tèt nhÊt. §èi víi hoa hång, nÕu ¸nh s¸ng gi¶m th× n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng hoa bÞ gi¶m. Hoa lay ¬n, nÕu gi¶m ¸nh s¸ng lóc c©y 3-4 l¸ dÉn ®Õn tû lÖ në hoa vµ sè b«ng/ c©y gi¶m; ngµy dµi lµm chËm qu¸ tr×nh ra hoa, th©n kÐo dµi vµ lµm t¨ng chÊt l­îng hoa. 2.3.4. Yªu cÇu vÒ ®Êt vµ dinh d­ìng [21,24]: M«i tr­êng (®Êt, gi¸ thÓ) cña c©y hoa, c©y c¶nh rÊt quan träng. N¬i ®©y cung cÊp n­íc, dinh d­ìng vµ kh«ng khÝ cho sù sèng cña c©y. C¸c lo¹i hoa hång, cóc, lay ¬n, cÈm ch­íng…. Yªu cÇu ®Êt cao, xèp, tho¸t n­íc; ®Êt nÆng, óng, thÊp c©y sinh tr­ëng kÐm; nÕu ®Êt ngËp óng c©y hoa sinh tr­ëng ph¸t triÓn khã kh¨n cã thÓ dÉn ®Õn óa vµng, chÕt. §é dÉn ®iÖn EC cña ®Êt cã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng hoa trång trªn ®Êt ®ã. Gi¸ thÓ ®èi víi hoa hÕt søc quan träng; gi¸ thÓ cã thÓ lµ cµnh c©y, than, gç, g¹ch, s¬ dõa, cá c©y….gi¸ thÓ gi÷ cho c©y ®øng v÷ng vµ lµ n¬i gi÷, cung cÊp dinh d­ìng, n­íc cho c©y hoa lan trong qu¸ tr×nh t­íi, bãn ph©n cho lan. C¸c yÕu tè ®¹m, l©n, kali, vi l­îng, vitamin… cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sinh tr­ëng ph¸t triÓn, n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña c¸c loµi hoa. - §¹m: cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña c©y hoa. ThiÕu ®¹m c©y yÕu ít, l¸ vµng, sinh tr­ëng cßi cäc, hoa bÐ, xÊu. Thõa ®¹m c©y sinh tr­ëng m¹nh, c©y yÕu, vèng, mÒm dÔ bÞ lèp ®Ó vµ s©u bÖnh h¹i ph¸t triÓn, chÊt l­îng hoa kÐm. - L©n: cã t¸c dông lµm bé rÔ c©y ph¸t triÓn vµ cã t¸c dông trong qu¸ tr×nh t¹o thµnh, vËn chuyÓn chÊt h÷u c¬ trong c©y hoa. ThiÕu l©n c©y hoa sinh tr­ëng chËm, c©y yÕu, ra hoa muén. Cã ®ñ l©n c©y hoa ra bóp, ra hoa sím h¬n. - Kaly: cã t¸c dông trong viÖc vËn chuyÓn vµ tÝch luü chÊt h÷u c¬ trong c©y hoa vµ lµm t¨ng tÝnh chèng chÞu cña c©y hoa. BiÓu hiÖn cña c©y hoa thiÕu kaly lµ l¸ bÞ xo¨n, ®èm n©u ph¸t triÓn, c©y ph¸t triÓn chËm. - Bo: cã t¸c dông ®Õn sinh tr­ëng cña c©y hoa. Khi thiÕu Bo, l¸ hoa bÞ xo¨n, nh÷ng l¸ kh¸c bÞ vµng hoÆc n©u bªn mÐp l¸. - Canxi: tham gi¸ vµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt trong c©y hoa, vµ cã t¸c dông ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña bé rÔ, lµm t¨ng sù në hoa vµ ®é bÒn cña hoa. ThiÕu Canxi, l¸ bÞ vµng vµ cã nhiÒu vÕt thèi, ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh hót n­íc cña c©y, c©y hoa cßi cäc, n¨ng suÊt hoa bÞ gi¶m. - §ång: thiÕu ®ång l¸ hoa dµi, vµng, mÒm, c©y sinh tr­ëng chËm. - Magiª: thiÕu magiª l¸ hoa dµi, vµng, mÒm, c©y sinh tr­ëng chËm víi c¸c ®èm ®en trªn mÐp l¸, c©y hoa th­êng nhá, gißn, dÔ g·y. Bãn ®ñ magiª lµm t¨ng n¨ng suÊt, t¨ng sè nh¸nh trªn hoa, t¨ng tÝnh chèng chÞu ë hoa cÈm ch­íng. - Mangan: thiÕu mangan l¸ nhá, ®Ønh sinh tr­ëng bÞ vµng, c©y yÕu, sinh tr­ëng gi¶m, n¨ng suÊt hoa bÞ gi¶m. - Coban: cã t¸c dông lµm t¨ng tÝnh tÝch n­íc trong hoa, lµm cho hoa bÒn l©u h¬n. - Vitamin: còng cÇn thiÕt cho hoa, hoa lan rÊt cÇn Vitamin B1 vµ Vitamin B6 trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña c©y. 2.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam: 2.4.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi[13]: Ngµy nay s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ vµ ®· trë thµnh mét ngµnh th­¬ng m¹i cao. S¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh ®· m¹ng l¹i lîi Ých to lín cho nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trång hoa, c©y c¶nh, trong ®ã cã c¸c n­íc Ch©u ¸; s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh cña c¸c n­íc ch©u ¸ còng ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng hoa thÕ giíi. DiÖn tÝch hoa cña thÕ giíi ngµy cµng më réng, kh«ng ngõng t¨ng lªn, s¶n xuÊt hoa c¾t vµ hoa trång chËu ®ang nhanh chãng lan réng trªn toµn thÕ giíi, theo thèng kª cã 145 quèc gia trång hoa, c©y c¶nh vµ 17 n­íc s¶n xuÊt hoa quan träng nhÊt thÕ giíi víi diÖn tÝch ­íc l­îng kho¶ng 60.000 ha. N¨m 1995, s¶n l­îng hoa thÕ giíi ®¹t kho¶ng 31 tû ®« la, trong ®ã hoa hång chiÕm tíi 25 tû ®« la, ba n­íc s¶n xuÊt hoa lín chiÕm kho¶ng 50% s¶n l­îng hoa thÕ giíi lµ NhËt, Hµ Lan, Mü. Hµ Lan lµ n­íc cã diÖn tÝch s¶n xuÊt hoa lín nhÊt: 8000 ha n¨m 1996, n­íc nµy còng cã diÖn tÝch trång hoa trong nhµ kÝnh lín nhÊt. T¹i Italia, diÖn tÝch trång hoa cã xu h­íng gi¶m nh­ng diÖn tÝch s¶n xuÊt hoa trong nhµ cã m¸i che l¹i t¨ng 44%. C¸c n­íc §øc, Anh, T©y Ba Nha, Ph¸p diÖn tÝch trång hoa cã m¸i che phñ t¨ng nhanh: tõ n¨m 1980 ®Õn 1990 cã 1270 ha, n¨m 1980 lªn 3068 ha (chiÕm 242% so víi n¨m 1990 ); sau n¨m 1990 th× diÖn tÝch trång hoa cã m¸i che gi¶m xuèng chØ cßn 2369 ha. B¶ng 1: DiÖn tÝch s¶n xuÊt hoa vµ c©y l¸ mµu cña n­íc Mü, ch©u Mü La Tinh vµ céng ®ång chung Ch©u ¢u. (Nguån AIPH Statistic) N­íc DiÖn tÝch trång hoa (Ha) DiÖn tÝch cã m¸i che (Ha) N¨m Møc t¨ng (%) 1.N­íc Mü 15.522 4.532 1995 157 2.C¸c n­íc Ch©u Mü La Tinh Mehico Columbia Costa Rica Ecuador Céng hoµ Dominic Peru 10.000 4.200 3.600 1.620 400 200 1994 1995 1994 1996 1995 1994 3.C¸c n­íc céng ®ång chung ch©u ¢u Hµ Lan ý §øc Anh T©y Ba Nha Ph¸p BØ Hy L¹p §an M¹ch 8.000 7.654 7.066 7.127 4.325 3.795 1.642 990 683 1996 1994 1996 1996 1994 1990 1993 1995 1994 155 95 124 116 145 64 121 111 118 B¶ng 2: Gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa vµ c©y l¸ mµu cña céng ®ång chung ch©u ¢u (nguån : Eurostat, data bank Cronos). N­íc Gi¸ trÞ s¶n l­îng (TriÖu ECU)* Møc t¨ng (%) N¨m 1980 N¨m 1995 Hµ Lan 1.070 3.429 320 Italia 1.681 1.771 260 §øc 877 1.401 160 Ph¸p 745 937 126 T©y Ba Nha 154 564 366 Anh 174 419 241 §an M¹ch 156 346 221 BØ 140 278 199 Thuþ Sü 122 158 130 Hy L¹p 30 160 533 ¸o 48 108 225 PhÇn Lan 70 104 149 Bå §µo Nha 80 Ireland 30 Luxemboug 20 Tæng/ b×nh qu©n 4.028 9.678 240 Ghi chó: * 1 ECU = 1,3 ®« la (n¨m 1995) Gi¸ trÞ nhËp khÈu/ xuÊt khÈu hoa trªn thÕ giíi vÉn ®ang t¨ng hµng n¨m: n¨m 1980 tû lÖ gi¸ trÞ vµo kho¶ng 2,5 tû ®« la; n¨m 1996 t¨ng lªn 7,5 tû ®« la. ThÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt lµ §øc, Mü, Ph¸p, Anh. N­íc ®øng ®Çu vµ v­ît xa c¸c n­íc kh¸c trong viÖc xuÊt khÈu hoa lµ Hµ Lan chiÕm kho¶ng 60% tæng l­îng xuÊt khÈu trªn toµn thÕ giíi. Kho¶ng 75% bu«n b¸n hoa quèc tÕ lµ diÔn ra bªn trong Ch©u ¢u, riªng §øc ®· chiÕm kho¶ng 30% tæng l­îng nhËp khÈu hoa c¾t. Hµ Lan còng lµ mét n­íc nhËp khÈu hoa lín, nh­ng tõ ®ã l¹i xuÊt khÈu phÇn lín nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc nhËp khÈu sang c¸c n­íc ch©u ¢u. Tæng l­îng hoa c¾t cµnh xuÊt khÈu t¨ng tõ 1,25 tû ®« la lªn 3,6 tû ®« la trong nh÷ng n¨m 1982 – 1995, tæng l­îng hoa trång chËu kho¶ng 1,75 tû ®« la n¨m 1995; nh÷ng n­íc xuÊt khÈu chÝnh lµ Hµ Lan, §an M¹ch, BØ (Nguån: USDA, AIPH). - C¸c n­íc nhËp khÈu c¸c loµi hoa: n­íc §øc nhËp hoa cÈm ch­íng, hång, cóc, lay ¬n, phong lan…; n­íc Mü nhËp khÈu hoa hång, cÈm ch­íng, cóc…; n­íc Ph¸p nhËp khÈu hoa hång, cÈm ch­íng, cóc, ®ång tiÒn, loa kÌn… - C¸c n­íc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hoa: n­íc Hµ Lan xuÊt khÈu hoa hång, cóc, c._.Èm ch­íng, ®ång tiÒn, huÖ, phong lan, lay ¬n, anthurium,…; Colombia xuÊt cÈm ch­íng, cóc, hång…; Isarael xuÊt cÈm ch­íng, hång, lay ¬n, ®ång tiÒn…; Italia xuÊt cÈm ch­íng, hång…; T©y Ban Nha xuÊt cÈm ch­íng, hång…; Th¸i Lan xuÊt phong lan, hång… B¶ng 3: C¸c n­íc xuÊt vµ nhËp khÈu hoa trªn thÕ giíi (Nguån: USDA, AIPH;1995). NhËp khÈu XuÊt khÈu N­íc % thÞ tr­êng N­íc % thÞ tr­êng 1.§øc 36,0 1.Hµ Lan 64,8 2.Mü 21,9 2.Colombia 12,0 3.Ph¸p 7,4 3.Isarael 5,7 4.Anh 7,0 4.Italia 5,0 5.Thuþ §iÓn 4,9 5.T©y Ban Nha 1,9 6.Hµ Lan 4,0 6.Th¸i Lan 1,6 7.Italia 2,9 7.Kenya 1,1 8.C¸c n­íc kh¸c 15,9 8.C¸c n­íc kh¸c 7,9 Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng cã diÖn tÝch hoa kho¶ng 134.000 ha, chiÕm 60% diÖn tÝch hoa cña thÕ giíi, nh­ng diÖn tÝch hoa th­¬ng m¹i cña ch©u ¸ nhá, tû lÖ thÞ tr­êng hoa cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chiÕm 20% thÞ tr­êng hoa thÕ giíi, nguyªn nh©n lµ do c¸c n­íc Ch©u ¸ cã diÖn tÝch trång hoa ®­îc b¶o vÖ tÝnh ®éc quyÒn thÊp, hoa th­êng ®­îc trång trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn ngoµi ®ång ruéng nªn chñ yÕu phôc vô thÞ tr­êng néi ®Þa. MÊy n¨m gÇn ®©y, thÞ tr­êng hoa thÕ giíi xuÊt hiÖn mét sè n­íc ch©u ¸ nh­ Th¸i Lan, Trung Quèc, Malaysia, Singapore, Ên §é; c¸c n­íc ch©u ¸ cã diÖn tÝch hoa lín lµ Trung Quèc ( 3.000 ha ), Ên §é ( 65.000 ha ), Malaysia ( 1.218 ha ), Srilanka ( 500 ha ), Th¸i Lan ( 5.452 ha ), ViÖt Nam ( 3.500 ha )… Hoa cña c¸c n­íc ch©u ¸ cã nhiÒu thuËn lîi ë thÞ tr­êng Trung ¢u vµ Nga h¬n so víi ch©u Phi, ch©u Mü La Tinh. T­¬ng lai khèi c¸c n­íc ch©u ¸ sÏ ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi ®Þa ®Ó n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, lµ tiÒm n¨ng quan träng cña nghÒ trång hoa ch©u ¸ trong t­¬ng lai. NghÒ trång hoa ch©u ¸ cã tõ l©u ®êi, nh­ng trång hoa th­¬ng m¹i míi ph¸t triÓn m¹nh tõ nh÷ng n¨m 1980 cña thÕ kû XX, khi ch©u ¸ më cöa, t¨ng c­êng ®Çu t­, ®êi sèng cña nh©n d©n n©ng cao, yªu cÇu hoa cho kh¸ch s¹n, du lÞch lín nªn thÞ tr­êng hoa ph¸t triÓn. C¸c loµi hoa ®­îc trång ë thÞ tr­êng ch©u ¸ chñ yÕu gåm 02 nhãm gièng hoa ®­îc ph©n chia chñ yÕu dùa vµo yªu cÇu nhiÖt ®é cña chóng: Nhãm c¸c gièng hoa cã nguån gèc ë nhiÖt ®íi gåm c¸c lo¹i hoa nh­ hoa lan (Orchidaceae), hoa ®ång tiÒn ( Gerbera )…; nhãm c¸c gièng hoa cã nguån gèc «n ®íi nh­ hoa hång ( Rosa SP. ), cóc ( Chrysanthemum SP.), lay ¬n ( Gladiolus ), huÖ… §Æc biÖt hoa lan lµ s¶n phÈm nhiÖt ®íi, ®Æc s¶n cña hoa ch©u ¸ rÊt ®­îc thhÞ tr­êng ch©u ¢u vµ ch©u Mü ­a chuéng. B¶ng 4: S¶n xuÊt hoa ë c¸c n­íc ch©u ¸ Tªn n­íc DiÖn tÝch(ha) S¶n l­îng,gi¸ trÞ s¶n l­îng/n¨m C¸c lo¹i hoa chÝnh 1. Trung Quèc 3.000 2 tû cµnh/ n¨m 2000 Hång, ph¨ng, cóc, lay¬n, ®ång tiÒn. 2. Ên §é 65.000 2.050 triÖu SR/n¨m Anthurium, Gysophyla, cóc nhµi, cóc xuxi, lay¬n, ph¨ng, lan, hång, huÖ. 3. Malaysia 1.218 3.370 triÖu R.M/n¨m 1995 Lan, ph¨ng, hång, cóc, huÖ, Statisgypsophila, c¸c loµi hoa «n ®íi. 4. Srilanka 500 Ph¨ng, hång, cóc, ®ång tiÒn, lan, nhµi, Anthurium. 5. Th¸i Lan 5.452 1.667 triÖu cµnh/ n¨m 1994 Ph¨ng, hång, cóc, ®ång tiÒn, lan, nhµi, Anthurium. 6. ViÖt Nam 3.500 Hång, ph¨ng, cóc, lay¬n, ®ång tiÒn. HiÖn nay sù ph¸t triÓn hoa cña c¸c n­íc ch©u ¸ gÆp c¸c ®iÒu kiÖn thô©n lîi vµ h¹n chÕ sau: ThuËn lîi: + Cã nguån gens c©y hoa phong phó vµ ®a d¹ng. + KhÝ hËu nhiÖt ®íi , ®ñ m­a, ¸nh s¸ng, ®Êt tèt. + Lao ®éng dåi dµo, gi¸ lao ®éng thÊp. + ChÝnh phñ khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn hoa. H¹n chÕ: + ThiÕu gièng hoa ®Ñp, chÊt l­îng cao. Gièng hoa th­êng ph¶i nhËp néi. + Tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n hoa ch­a cao. + Vèn ®Çu t­ ban ®Çu cßn h¹n chÕ, vèn vay l·i suÊt cao. + C¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ kü thuËt phôc vô cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, tiªu thô ®Çu t­ ch­a ®ång bé, cßn thiÕu vµ cßn yÕu. + Th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ch­a ®Çy ®ñ. + ThiÕu vèn ®Çu t­ cho nghiªn cøu, ®µo t¹o c¸n bé. + ThuÕ cao, kiÓm dÞch kh¾t khe cña c¸c n­íc nhËp khÈu. 2.4.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa, c©y c¶nh ë ViÖt Nam ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn trªn 33 triÖu ha, diÖn tÝch trång hoa, c©y c¶nh kho¶ng 3.500 ha ( N.K Dadlani, 1999 ), chiÕm kho¶ng 0,02% diÖn tÝch ®Êt ®ai, tËp trung chñ yÕu ëc¸c vïng hoa truyÒn thèng, khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, nghØ m¸t nh­ Ngäc Hµ, Qu¶ng An, T©y Hå, NhËt T©n, T©y Tùu ( Hµ Néi ); §»ng H¶i, §»ng L©m ( H¶i Phßng ); Hoµnh Bå, H¹ Long ( Qu¶ng Ninh ); TriÖu S¬n, ThÞ x· Thanh ho¸ ( Thanh Ho¸ ); Gß VÊp, Hãc M«n ( Thµnh phè Hå ChÝ Minh ); quËn 11, 12 ( Thµnh phè §µ L¹t )… trong ®ã §µ L¹t lµ n¬i lý t­ëng cho hoa, c©y c¶nh sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®· ®Çu t­ ®Ó trång hoa nh­ §µ L¹t Hasfarm rÊt chó träng ®Õn viÖc s¶n xuÊt hoa c¾t cµnh vµ trång hoa th¶m víi ph­¬ng tiÖn vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña Hµ Lan, mang tÝnh th­¬ng m¹i cao, cã kh¶ n¨ng cung cÊp 60% s¶n l­îng hoa cho Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi vµ c¸c tØnh phÝa B¾c; n¨m 1996 ®· xuÊt khÈu h¬n 1 triÖu cµnh hoa c¾t vµ 300 ngµn c¸c lo¹i hoa chËu sang Hång K«ng, NhËt B¶n, Th¸i Lan ( t¹p chÝ ViÖt Nam HS, 1999 ). B¶ng 5: DiÖn tÝch trång hoa ë c¸c ®Þa ph­¬ng ( Nguån: N.K. Dadlanic, 1999 ) Tªn tØnh, thµnh phè DiÖn tÝch ( ha ) 1. Hµ Néi 1.000 2. H¶i Phßng 400 3. Thµnh phè Hå ChÝ Minh 800 4. §µ L¹t 200 5. Hµ Nam Ninh 390 6. VÜnh Phóc 300 7. Qu¶ng Ninh 70 8. H¶i D­¬ng 60 9. C¸c tØnh kh¸c 280 Céng 3.500 HiÖn nay ë ViÖt Nam ®· cã trªn 1.000 loµi thùc vËt cã hoa ®Æc s¾c vµ d¸ng c©y ®Ñp ®­îc dïng lµm c¶nh, trang trÝ; vµ ®­îc chia thµnh c¸c nhãm: c©y leo, c©y hµng rµo, c©y bãng m¸t…[7]. Theo ®iÒu tra ë c¸c vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp ViÖt Nam, c¸c lo¹i hoa chÝnh ®­îc trång trong s¶n xuÊt ®­îc thÓ hiÖn nh­ b¶ng 6. B¶ng 6: C¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh trång phæ biÕn ë ViÖt Nam ( Nguån: Kü thuËt trång hoa, c©y c¶nh, n¨m 2002 ) Tªn th­êng gäi Tªn khoa häc Hoa hång Rosa Sp. Hoa cóc Chrysanthemun Sp. Hoa cÈm ch­íng Dianthus caryofullus Hoa lay ¬n Gladiolus communis Hoa th­îc d­îc Dahlia pinnata caV Hoa lan Orchidaceac Hoa trµ mi Camellia Japonica nois C©y sanh Ficus Ciens Ait C©y si Ficus benjamina linn C©y sung Ficus racemosa linn C©y b¸ch t¸n Araucaria excelsa R.Br. C©y cau c¶nh Rystonea regia O.F.Cook C©y léc võng Rystonea regia O.F.Cook Trong c¸c lo¹i hoa, hoa hång cã tû lÖ cao (35-40%), tiÕp ®Õn hoa cóc (25%), hoa lay ¬n (15%), hoa kh¸c (20-25%). C¸c c©y c¶nh chiÕm tû lÖ cao lµ sanh, si, sung, cau c¶nh, léc võng… Hoa trång th¶m lµ nh÷ng c©y hoa th©n th¶o hoÆc th©n gç cã chiÒu cao d­íi 1met, sèng theo mïa trong n¨m hoÆc 2 ®Õn 3 n¨m. Mµu s¾c cña hoa ®a d¹ng, t¹o nªn nh÷ng m¶ng mµu rùc rì, chóng th­êng ®­îc trång trong c¸c c«ng viªn, m¶ng v­êng trong c¸c biÖt thù, phèi kÕt t¹o th¶nh c¶nh ë tÇng thÊp, ngoµi ra chóng cßn cã thÓ trång ®­îc trong bån, chau ®Ó trang trÝ. C¸c lo¹i hoa trång th¶m ®­îc dïng ®Ó bµy xÕp, phèi kÕt trang trÝ trong c«ng viªn, c¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc, ®­êng quèc lé… th­êng ®­îc ¸p dông nhiÒu trong viÖn quy ho¹ch, x©y dùng ®« thÞ [8]. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa trång th¶m ë n­íc ta còng ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n. ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cã kho¶ng 235 ha c«ng viªn t¹i néi thµnh, trong ®ã cã kho¶ng 11 ha (5%) lµ diÖn tÝch c¸c bån hoa, hµng n¨m cÇn kho¶ng 38,5 triÖu c©y hoa thêi vô c¸c lo¹i hoa (kho¶ng 14 lÇn thay hoa/ n¨m) cho nhu cÇu trang trÝ; ch­a kÓ ®Õn diÖn tÝch c«ng viªn sinh th¸i (c«ng viªn du lÞch suèi Tiªn, L©m viªn Thñ §øc) vµ vµnh ®ai xanh Thµnh phè. HiÖn nay t¹i thµnh phè Hµ Néi cã kho¶ng trªn 20 chñng lo¹i hoa trågn th¶m kh¸c nhau ®ang ®­îc trång phæ biÕn [12]. HiÖn nay, hoa n­íc ta tËp trung ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång, thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ l¹t, Sa Pa [16]: - Vïng ®ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång lµ mét vïng cã nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp xa xea nhÊt trong vïng §«ng Nam ¸, bao gåm c¸c t×nh: Hµ Néi, H¶i Phßng, VÜnh Phóc, H­ng Yªn, Nam §Þnh, Th¸i B×nh; lµ vïng cã diÖn tÝch trång hoa lín kho¶ng 2000 ha, chñ yÕu ®­îc trång trªn ®Êt phï sa cæ, thµnh phÇn dinh d­ìng tèt, pH ®Êt tõ 6,5-7, n«ng d©n cã kinh nghiÖp s¶n xuÊt ng«ng nghiÖp vÒ nghÒ trång hoa. - Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ vïng trung t©m cña c¸c tØnh Nam Bé vµ Nam Trung Bé tiÕp gi¸p víi c¸c tØnh thuéc ®ång b»ng s«ng Cöu Long, T©y Ninh, miÒn §«ng Nam Bé, c¶ng Vòng Tµu vµ c¶ng Sµi Gßn. §©y lµ vïng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¸c gièng hoa nhiÖt ®íi nh­ hoa phong lan, hång m«n vµ c¸c lo¹i hoa kh¸c. - Cao nguyªn §µ L¹t lµ mét trung t©m du lÞch nghØ ng¬i tèt nhÊt cña ViÖt Nam, thuéc cao nguyªn miÒn trung du, cã truyÒnthèng l©u ®êi vµ cã kinh nghiÖm trong viÖc trång vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i hoa «n ®íi, c©y c¶nh nghÖ thuËt kiÕn tróc phong c¶nh. KhÝ hËu vµ ®Êt ®ai §µ L¹t thÝch hîp cho viÖc trång c¸c lo¹i phong lan vµ ®Þa lan. DiÖn tÝch trång hoa cña §µ L¹t kho¶ng 200 – 250 ha gåm c¸c lo¹i cóc, hång, lili, cÈm ch­íng th¬m, ®ång tiÒn, ®Þa lan…. Hoa cña §µ L¹t cã chÊt l­îng tèt so víi c¶ n­íc, ®­îc tiªu thô chñ yªó ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, nhiÒu tØnh thµnh kh¸c vµ cßn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n, §µi Loan. - Sa Pa: §©y lµ vïng míi b¾t ®Çu h×nh thµnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn hoa lín ë n­íc ta. ë ®©y cã thÓ trång c¸c lo¹i hoa «n ®íi nh­ hång, lay ¬n, cÈm ch­íng, ®Þa lan … cã chÊt l­îng cao ®Ó xuÊt khÈu nh­ng ph¶i ®Çut­ c¬ së h¹ tÇng thiÕt bÞ vµ khoa häc c«ng nghÖ míi nh­ trong nhµ cã m¸i che vµ hÖ thèng cung cÊp dinh d­ìng ®ång bé. * T×nh h×nh s¶n xuÊt tiªu thô hoa, c©y c¶nh t¹i Hµ Néi: Lµ vïng ®Êt kinh ®« quanh n¨m v¨n hiÕn nh­ Hµ Néi (tõ ®êi Lý – thÕ kû XI) ®· næi tiÕng víi nh÷ng lµng hoa truyÒn thèng nh­ Ngäc Hµ, Nghi Tµm, Hoµng Mai, T­¬ng Mai, NhËt T©n. Ngµy nay, Hµ Néi h×nh thµnh thªm nhiÒu lµng hoa míi: Phó Th­îng – T©y Hå, T©y Tùu – Tõ Liªm, VÜnh Tuy – Thanh Tr×, ThÞ trÊn §«ng Anh – huyÖn §«ng Anh … C¸c s¶n phÈm hoa cña Hµ Néi chñ yÕu lµ lay ¬n, th­îc d­îc, cóc, ®ång tiÒn, violet, hång, huÖ, c¸nh b­ím… mét sè lo¹i hoa trång chËu: ®Þa lan, phong lan, hoa trµ, ®ç quyªn, thuû tiªn… mét sè lo¹i c©y c¶nh: ®µo, quÊt, tïng, b¸ch,…[13] Hµ Néi thuéc vïng ®ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång nªn ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai thæ nh­ìng, thêi tiÕt khÝ hËu thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn trång hoa, c©y c¶nh nãi riªng vµ c¸c lo¹i c©y trång nãi chung. Theo §µi khÝ t­îng thuû v¨n khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé, ®iÒu kiÖn khÝ t­îng thuû v¨n t¹i Hµ Néi trong c¸c n¨m 2005 – 2007 nh­ b¶ng 7: NhiÖt ®é trung b×nh: 16,2 – 30,4oC. L­îng m­a giao ®éng tõ 1,2 - 391 mm/ th¸ng. Èm ®é trung b×nh: 67 - 88 %. Giã n¾ng: 21 – 217,7 giê/ th¸ng. Bèc h¬i n­íc: 41 – 106 mm/ th¸ng. §iÒu kiÖn khÝ hËu n¨m 2005 t­¬ng ®èi æn ®Þnh, cßn n¨m 2006 & 2007 thêi tiÕt biÕn ®éng. N¨m 2006: vô xu©n bÞ h¹n (l­îng m­a th¸ng 2/2006 thÊp h¬n so víi trung b×nh) vµ trêi ©m u, Ýt n¾ng nªn ¶nh h­ëng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng hoa, c©y c¶nh vô xu©n nãi riªng vµ n¨ng suÊt c©y trång vô xu©n 2006 nãi chung. N¨m 2007: h¹n ë xu©n vµ m­a nhiÒu, n¾ng nhiÒu ë vô hÌ do vËy cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp nh­ trång hoa trong nhµ cã m¸i che ®Ó trång hoa quanh n¨m, ®¹t chÊt l­îng tèt. VÒ diÖn tÝch, gi¸ trÞ s¶n l­îng trång hoa (trong ®ã cã hoa, c©y c¶nh) t¹i Hµ Néi (nh­ b¶ng 8) cho thÊy: diÖn tÝch trång hoa mçi n¨m mét t¨ng: 1630ha/ n¨m 2004 lªn 2125 ha/ n¨m 2006, gi¸ trÞ s¶n l­îng còng t¨ng tõ 158.323 triÖu ®ång/ n¨m 2004 lªn 480.584 triÖu ®ång/ n¨m 2006. DiÖn tÝch trång hoa th¶m, c©y c¶nh cã ë tÊt c¶ 14 quËn huyÖn vµ mét sè c¬ së kinh doanh hoa c©y c¶nh; chiÕm tû lÖ kho¶ng 3 – 5 % diÖn tÝch trång hoa thµnh phè. HiÖn nay thµnh phè ®ang quan t©m quy ho¹ch c¸c vïng trång hoa ven ®« vµ ngo¹i thµnh, tËp trung ®Çu t­ cho trång hoa T©y Tùu víi quy m« 500 ha ¸p dông c«ng nghÖ n«ng nghiÖp cao ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa nh»m t¹o mét vµnh ®ai hoa, c©y c¶nh cã søc hÊp dÉn víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, t¨ng thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch n«ng nghiÖp, t¹o m«i tr­êng c¶nh quan xanh, s¹ch, ®Ñp. B¶ng 7: KhÝ t­îng thuû v¨n tõ 2005 – 2007 t¹i Hµ Néi. (Nguån: §µi khÝ t­îng Thuû v¨n khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé) C¸c chØ tiªu theo dâi T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 N¨m 2005 1.NhiÖt ®é TB (oC) 19,3 16,2 17,8 19,2 24,3 29,2 30,3 29,7 28,8 28,7 26,3 22,7 2.M­a (mm) 13,1 8,5 34,0 27,0 22,0 285,0 217,0 222,0 260,0 292,0 18,5 115,0 3.Èm ®é TB (%) 73 79 85 83 83 78 77 79 83 78 76 79 4.N¾ng (giê) 159 41 21 35 87 191 123 187 136 162 103 131 5.Bèc h¬i (ml) 86 55 43 60 68 106 105 94 69 87 95 67 6.Thuû v¨n (m) 2,2 2,3 2,17 2,26 2,34 2,31 4,34 6,44 7,08 5,86 4,04 3,38 N¨m 2006 1.NhiÖt ®é TB (oC) 1,4 18,3 18,4 20,3 25,4 28,1 30,2 30,0 28,1 25,8 27,4 24,7 2.M­a (mm) 28,0 <TBNN 27,0 50,0 16,8 180,3 275,0 244,0 370,5 348,0 17,4 116,2 3.Èm ®é TB (%) 69 74 86 84 80 75 75 78 83 79 76 76 4.N¾ng (giê) 70 74 30 26 101 162 169 247 96 183 123 154 5.Bèc h¬i (ml) 84 76 41 50 73 97,2 110 97 56 87 93 90,8 6.Thuû v¨n (m) 2,31 2,09 1,94 1,78 2,06 2,57 3,88 6,71 5,88 6,31 3,0 2,5 N¨m 2007 1.NhiÖt ®é TB (oC) 18,3 17,5 21,9 20,0 23,4 27,3 30,2 3,4 27,5 24,5 25,8 21,4 2.M­a (mm) 1,2 28,0 25,0 29,4 97,5 118,1 210,9 275,2 190,0 70,0 145,0 4,8 3.Èm ®é TB (%) 75 80 81 88 79 75 77 78 80 70 77 67 4.N¾ng (giê) 109,8 55,0 71,8 23,9 87,2 145,8 217,7 203,2 160,0 110,0 106,1 108,9 5.Bèc h¬i (ml) 76,6 51,0 35,1 68,2 91,1 99,9 99,2 79,7 102,5 6.Thuû v¨n (m) 1,83 2,5 1,88 1,73 1,57 2,85 4,06 6,88 7,5 6,5 4,24 2,47 B¶ng 8: DiÖn tÝch, gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa t¹i Hµ Néi (Nguån: Côc thèng kª Hµ Néi n¨m 2006 vµ sè liÖu ®iÒu tra 2006) C¸c chØ tiªu theo dâi §VT N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 1. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp Ha 47.025 47.025 46.791 - Sãc S¬n Ha 19.179 19.179 19.100 - §«ng Anh Ha 9.798 9.798 9.759 - Gia L©m Ha 6.438 6.438 6.430 - Tõ Liªm Ha 3.529 3.529 3.506 - Thanh Tr× Ha 3.548 3.548 3.548 - C¸c quËn Ha 4.533 4.533 4.448 2. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tÝnh theo gi¸ trÞ thùc tÕ Tû ®ång 94,1 94,3 94,2 3. DiÖn tÝch hoa c¸c lo¹i Ha 1.630 1.952 2.125 - Sãc S¬n Ha 17 14 13 - §«ng Anh Ha 187 460 461 - Gia L©m Ha 29 22 28 - Tõ Liªm Ha 1.052 1.108 1.283 - Thanh Tr× Ha 5 11 23 - C¸c quËn Ha 340 337 317 4. Gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa theo gi¸ trÞ thùc tÕ TriÖu ®ång 158.323 180.986 180.584 5. DiÖn tÝch trång hoa th¶m, c©y c¶nh. Ha 80,733 97,056 106,25 - Sãc S¬n Ha 5,0 7,2 6,8 - §«ng Anh Ha 12,3 15,1 18,0 - Gia L©m Ha 16,6 16,7 17,6 - Tõ Liªm Ha 18,3 20,4 21,5 - Thanh Tr× Ha 3,5 8,5 8,8 - C¸c quËn Ha 6,7 10,6 12,3 + L¨ng B¸c vµ Qu¶ng tr­êng Ba §×nh Ha 0,033 0,056 0,084 + C«ng ty c«ng viªn c©y xanh Ha 10,8 11,0 12,5 + C«ng ty c«ng viªn thèng nhÊt Ha 7,5 7,5 8,3 Ghi chó: tõ nay ®Õn 2010, dù kݪn më réng diÖn tÝch trång hoa th¶m t¹i L¨ng B¸c vµ qu¶ng tr­êng Ba §×nh víi diÖn tÝch 2880 m2 (t­¬ng øng 0,288 ha), nhu cÇu 86.400 c©y hoa, c©y c¶nh/ n¨m. VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nghÒ trång hoa, c©y c¶nh t¹i Hµ Néi: N¨m 1997, thu nhËp b×nh qu©n tõ lóa, hoa mµu ®¹t 30 – 45 triÖu ®ång/ ha; ë T©y Hå, thu nhËp tõ trång hoa ®¹t 90 triÖu ®ång/ n¨m; ë Tõ Liªm ®¹t 141 triÖu ®ång/ ha. N¨m 2007, thu nhËp b×nh qu©n lµ 73 triÖu ®ång/ ha, thu nhËp b×nh qu©n tõ trång hoa ë Tõ Liªm ®¹t 150 – 180 triÖu ®ång/ ha. 2.5. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa th¶m trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam: 2.5.1. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa th¶m trªn thÕ giíi: LÞch sö nghiªn cøu c©y hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi ®· cã tõ rÊt l©u ®êi, tõ 2800 n¨m tr­íc C«ng nguyªn [21]. Trong cuèn “D­îc th¶o vµ ph­¬ng ph¸p d­ìng sinh” cña Mao Siang (ë ®êi nhµ Tèng- Trung Quèc, n¨m 960-1279) ®· tr×nh bµy rÊt râ vÒ c«ng dông ch÷a bÖnh cña nhiÒu loµi lan thuéc gièng Dendrobium. N¨m 1519, ng­êi T©y Ban Nha ®· tiÕn hµnh di thùc loµi lan Vanila tõ Mehico vÒ ch©u ¢u, më ®Çu mét thêi kú cña c«ng nghÖ lai t¹o vµ kü thuËt trång, chÕ biÕn hoa lan Vanila. N¨m 1728, Matsuka (NhËt B¶n) ®· viÕt cuèn s¸ch ®Çu tiªn vÒ nh÷ng kinh nghiÖm trång vµ ch¨m sãc hoa lan. N¨m 1835, nhµ chän gièng ng­êi Ph¸p Dalme lÇn ®Çu tiªn tiÕn hµnh lai t¹o hoa cÈm ch­íng th¬m. C¸c gièng hoa cÈm ch­íng ®á ®Çu tiªn ®­îc t¹o ra bëi nhµ chän gièng ng­êi Mü tõ c¸c tæ hîp lai kÐp vµ t¹o ra ­u thÕ lai. Vµo c¸c thÕ kû XVI, XVII, XVIII, ng­êi d©n ch©u ¢u, ®Æc biÖt lµ ng­êi Anh ®· ®i kh¾p thÕ giíi ®Ó nghiªn cøu, s­u tÇm c©y cá. Trong thêi kú nµy, nhiÒu loµi lan nhiÖt ®íi ®· ®­îc ®­a vÒ Anh. Tõ n¨m 1789-1954, c¸c nhµ khoa häc Ph¸p còng ®· nghiªn cøu vÒ hÖ thùc vËt §«ng D­¬ng ë ViÖt Nam. Tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, ë Liªn X« cò ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ øng dông kü thuËt trång c©y con trong tói nilon trong nhµ cã m¸i che ®· ®¹t kÕt qu¶ cao. Sau ®ã, ph­¬ng ph¸p nµy ®· ®­îc phæ biÕn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Õn nay c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· øng dông chñ yÕu c«ng nghÖ trång c©y trong chËu trªn nÒn gi¸ thÓ kh¸c nhau phôc vô chu cÇu lµm ®Ñp cho ®Êt n­íc vµ ng­êi d©n trªn thÕ giíi[21]. Trong c¸c n­íc Ch©u ¸, hiÖn nay NhËt B¶n lµ n­íc ®ang dÉn ®Çu vÒ ¸p dông thµnh tùu khoa häc tiªn tiÕn ®Ó t¹o ra gièng hoa, c©y c¶nh cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. ThÕ m¹nh cña n­íc nµy lµ c©y bon sai, nghÖ thuËt c¾m hoa vµ lèi trang trÝ ®éc ®¸o cho c¸c v­ên hoa c«ng viªn. Ngoµi ra, n­íc Trung Quèc ®ang phÊn ®Êu ®Ó thóc ®Èy ngµnh c«ng nghiÖp hoa ph¸t triÓn vµ sÏ trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc dÉn ®Çu ch©u ¸ vÒ s¶n xuÊt, tiªu thô vµ xuÊt khÈu hoa. 2.5.2. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa th¶m ë ViÖt Nam: ë ViÖt Nam, nghÒ trång hoa, c©y c¶nh ®· cã tõ l©u ®êi; kü thuËt s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm truyÒn thèng víi kü thuËt nh©n gièng cæ truyÒn; c©y gièng hoa, c©y c¶nh ®em trång th­êng tõ c¸c gièng gieo tõ h¹t, mÇm, cñ, nh¸nh. C¸c ph­¬ng ph¸p nh©n gièng cæ truyÒn dÔ lµm, quen víi tËp qu¸n, kinh nghiÖm cña ng­êi n«ng d©n, gi¸ thµnh thÊp, do ®ã ph­¬ng ph¸p nh©n gièng hoa, c©y c¶nh nµy lµ phæ biÕn, chiÕm ­u thÕ trong s¶n xuÊt hiÖn nay. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ chÊt l­îng gièng kh«ng cao, c©y hoa, c©y c¶nh trång l©u bÞ tho¸i ho¸, bÖnh virut cã nhiÓu kh¶ n¨ng lan truyÒn g©y h¹i lµm gi¶m n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa, c©y c¶nh [12]. C¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh trång tõ invitro nh­ hoa lan, cÈm ch­íng, cóc, hång,..®· ®­îc ®­a ra s¶n xuÊt nh­ng ë diÖn tÝch nhá. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nh©n gièng nµy lµ c©y khoÎ, s¹ch bÖnh, hÖ sè nh©n gièng cao, t¨ng chÊt l­îng hoa, c©y c¶nh. Nh­ng c©y gièng nh©n b»ng ph­¬ng ph¸p invitro ®ßi hái cã thiÕt bÞ, gi¸ thµnh cao. HiÖn nay ViÖt Nam ch­a øng dông réng r·i ph­¬ng ph¸p nµy, song ë c¸c n­íc trång hoa, c©y c¶nh tiªn tiÕn ®· ¸p dông réng r·i tõ l©u[ 19]. §iÒu kiÖn b¶o vÖ hoa, c©y c¶nh: phÇn lín hoa, c©y c¶nh ë ViÖt Nam trång ë ®iÒu kiÖn tù nhiªn ngoµi ®ång ruéng; chØ cã mét phÇn diÖn tÝch nhá lµ v­ên ­¬m vµ khu thÝ nghiÖm cã m¸i che b»ng l­íi hoÆc nilon ®Ó b¶o vÖ cho c©y hoa, c©y c¶nh tr¸nh m­a, b·o, n¾ng m¹nh, s­¬ng muèi. Trång ngoµi ®ång ruéng cã lîi lµ gi¸ thµnh thÊp nh­ng bÞ ¶nh h­ëng cña ®iªu kiÖn thêi tiÕt, sÏ kh«ng chñ ®éng mïa vô vµ chÊt l­îng hoa, c©y c¶nh bÞ gi¶m [13]. HiÖn cã rÊt nhiÒu c¸c ®èi t¸c nghiªn cøu vÒ gi¸ thÓ trång hoa, c©u c¶nh vµ ®­îc øng dông vµo s¶n xuÊt [14] : - Gi¸ thÓ ®Ó trång hoa, c©y c¶nh cña C«ng ty §Êt s¹ch – thµnh phè Hå ChÝ Minh cã nh÷ng tÝnh chÊt lý, ho¸ häc t­¬ng ®èi thÝch hîp ®Ó trång hoa, c©y c¶nh. - Gi¸ thÓ trång hoa hång cña Th¸i Lan cã tû lÖ h÷u c¬ thÊp nªn dinh d­ìng kh«ng cao vµ kh¶ n¨ng gi÷ Èm kÐm. - Theo D­¬ng Thiªn T­íc (1997) ®Ó nh©n gièng c©y trong v­ên dïng chËu, bån ®Ó gi©m. D­íi ®¸y chËu, bån nªn lãt b»ng than cñi ®Ó dÔ tho¸t n­íc, bªn trªn dïng 4/5 bïn ao ph¬i kh«, ®Ëp nhá vµ 1/5 c¸t vµng (hoÆc c¸t ®en) trén pha mét líp tro bÕp, mÞn. - KÕt qu¶ nghiªn cøu cña Bé m«n rau qu¶, tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp I (TrÇn ThÕ Tôc vµ céng sù, 1998) tõ n¨m 1979-1995 [14]: nªn gi©m cµnh trong vô xu©n hÌ vµ vô thu ®«ng trªn nÒn gi¸ thÓ lµ c¸t s«ng s¹ch víi ®iÒu kiÖn tr¸nh ¸nh s¸ng trùc x¹ vµ gi÷ Èm mÆt l¸ cµnh gi©m cho chanh Eureka, chanh Yªn, gioi, dµu ¨n qu¶, quÊt, mËn, nhãt, lùu, b­ëi. - T¸c gi¶ TrÇn Kh¾c Thi (1980)[14] cho biÕt: ®Ó trång c©y trªn diÖn tÝch dµnh cho c©y vô thu ®«ng nªn dïng bïn ®Êt ®Ó gieo c©y con víi thµnh phÇn gåm: 60% mïn trÊu hoÆc r¬m r¹ ®· môc + 20% bïn + 15% ph©n b¾c môc + 5% c¸t (tû lÖ = 3 : 1 : 0,75 : 0,25), cã thÓ trén thªm ph©n ho¸ häc víi sè l­îng 1m3 hçn hîp r¾c 0,5 kg ®¹m sunfat vµ 1,5 kg l©n supe. KÕt qu¶: tû lÖ c©y sèng cao ®¶m b¶o mËt ®é c©y, chÊt l­îng c©y con tèt h¬n, tranh thñ ®­îc thêi gian gieo sím h¬n tõ 10-20 ngµy, gi¶m nhÑ c«ng gieo trång vµ c«ng t­íi n­íc (tõ 120-150 c©y/ha). - T¸c gi¶ §Æng V¨n §«ng vµ céng sù (2002)[14] cho biÕt: ë c©y hoa hång, khi gieo h¹t lµm gèc ghÐp th× v­ên ­¬m tèt nhÊt lµ trong nhµ che nilon hoÆc gieo trªn khay b»ng gi¸ thÓ. C©y gieo trªn khay mäc ®Òu h¬n, nhanh h¬n vµ rót ng¾n ®­îc thêi gian ­¬m c©y. C©y gieo trªn nÒn ®Êt ngoµi trêi ph¶i ®­a ra trång sím h¬n v× sau trång ph¶i mÊt kho¶ng 1 th¸ng c©y míi phôc håi sinh tr­ëng. Víi gi¸ thÓ gi©m cµnh ®· ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ vµ tû lÖ sèng cña c©y, 2 c«ng thøc gi¸ thÓ tèt nhÊt lµ: 30% ®Êt ®åi + 30% ®Êt phï sa + 40% trÊu hun vµ 20% xØ than + 40% ®Êt phï xa + 40% trÊu hun. H¹t sau khi xö lý trång trong bÇu s©u 1-2cm, khi c©y ®­îc 5-10 ngµy tuæi (1-3 l¸ thËt) ®em trång, khi trång cÇn r¹ch bá tói bÇu gióp c©y dÔ ph¸t triÓn. - Së N«ng nghiÖp & PTNT Hµ Néi (2003)[12], víi nghiªn cøu b­íc ®Çu ®· x¸c ®Þnh 5 c«ng thøc phèi trén gi¸ thÓ thÝch hîp cho 5 lo¹i c©y trång nh­ sau: + Hång §µ L¹t: 76,5% than bïn + 13,5% bÌo d©u + 10% ®Êt. + C©y c¶nh: 76,5% than bïn + 6,75% trÊu + 6,75% bÌo d©u + 10% ®Êt. + Hoa gièng: 45% than bïn + 22,5% trÊu + 22,5% bÌo d©u + 10% ®Êt. + ít: 67,5% than bïn + 22,5% trÊu hun + 10% ®Êt. + Cµ chua: 67,5% than bïn + 22,5% bÌo d©u + 10% ®Êt. PhÇn iii: vËt liÖu, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. VËt liÖu nghiªn cøu: Gåm 06 gièng hoa trång th¶m nhËp néi tõ §µi Loan: TT Tªn gièng Tªn khoa häc Tªn ®Þa ph­¬ng Nguån gèc 1 Léc kh¶o Phlox Drummondili …. Hoa lèc §µi Loan 2 Hoµng ®Õ Melampodium Poludosum star light Cóc mÆt trêi §µi Loan 3 Uyªn minh Bellis Perennis English daisy. Cóc ®ång tiÒn §µi Loan 4 Tr­êng xu©n ®á Catharathus Roseus sun storm Dõa c¹n ®á §µi Loan 5 S« ®á Salvia Splendens Flemex Hoa diÔn ®á §µi Loan 6 T« liªn Torenia Fournieri Tonado Hoa hµm chã §µi Loan 3.2. Néi dung nghiªn cøu: 3.2.1. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c chñng lo¹i hoa th¶m ®­îc trång ë Hµ Néi vµ c¬ së cho viÖc nhËp néi c¸c gièng hoa míi. - §¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu ë Hµ Néi ¶nh h­ëng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa trång th¶m. - T×nh h×nh trång vµ sö dông hoa trång th¶m. - Sù cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c gièng hoa trång th¶m míi. 3.2.2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch øng cña 6 gièng hoa th¶m nhËp néi, trªn c¬ së ®ã tuyÓn chän c¸c gièng hoa míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt t¹i Hµ Néi. - C¸c gièng nhËp néi ®­îc trång vµo 2 vô lµ vô §«ng 2007 (gieo th¸ng 9 trång th¸ng 10) vµ vô HÌ (gieo th¸ng 5 trång th¸ng 6). 3.2.3. X¸c ®Þnh mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng trång vµ ch¨m sãc cho c¸c gièng hoa ®· ®­îc tuyÓn chän nh»m ®¸p øng nhu cÇu trång hoa th¶m cho Hµ Néi. - ThÝ nghiÖm 1: ¶nh h­ëng c¸c biÖn ph¸p gi©m cµnh ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ cña cµnh gi©m. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng Tr­êng xu©n ®á. ThÝ nghiÖm gåm 9 c«ng thøc: C«ng thøc 1: C¸t (§èi chøng) C«ng thøc 2: §Êt phï sa C«ng thøc 3: §Êt phï sa + mïn r¸c C«ng thøc 4: C¸t + IBA 800ppm C«ng thøc 5: §Êt + IBA 800ppm C«ng thøc 6: §Êt + mïn r¸c + IBA 800ppm C«ng thøc 7: C¸t + IBA 800ppm + Champion 0,3% C«ng thøc 8: §Êt + IBA 800ppm + Champion 0,3% C«ng thøc 9: §Êt + mïn r¸c + IBA 800ppm + Champion 0,3% - ThÝ nghiÖm 2: ¶nh h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p gieo h¹t ®Õn sù n¶y mÇm vµ chÊt l­îng c©y gièng. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng hoa T« liªn. ThÝ nghiÖm gåm 6 c«ng thøc: C«ng thøc 1: §Êt phï sa C«ng thøc 2: §Êt + mïn r¸c C«ng thøc 3: §Êt + Phñ r¬m r¹ C«ng thøc 4: §Êt + mïn r¸c + phñ r¬m r¹ C«ng thøc 5: §Êt + Phñ r¬m r¹ + Fuzugan OH 0,15% + Ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 0,5% C«ng thøc 6: §Êt + mïn r¸c + Phñ r¬m r¹ + Fuzugan OH 0,15% + Ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 0,5% - ThÝ nghiÖm 3: ¶nh h­ëng cña kü thuËt xÐn tØa cµnh ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn c¸c gièng hoa th¶m. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn 2 gièng lµ S« ®á vµ T« liªn. ThÝ nghiÖm gåm 2 c«ng thøc: C«ng thøc 1: §Ó c©y sinh tr­ëng ph¸t triÓn tù nhiªn C«ng thøc 2: XÐn tØa th©n c©y sau khi hoa tµn. - ThÝ nghiÖm 4: ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn 2 gièng lµ S« ®á vµ T« liªn. ThÝ nghiÖm gåm 4 c«ng thøc: C«ng thøc 1: Kh«ng xö lý (§èi chøng) C«ng thøc 2: Xö lý GA3 C«ng thøc 3: Xö lý GA3 + Ph©n bãn l¸ C«ng thøc 4: Xö lý GA3 + Ph©n bãn l¸ + KÝch ph¸t tè hoa tr¸i 3.3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 3.3.1. . Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm: ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn nh¾c l¹i 3 lÇn, diÖn tÝch « thÝ nghiÖm lµ 10m2 . C¸c chØ tiªu theo dâi cho mçi c«ng thøc ®­îc ®o ®Õm ngÉu nhiªn 10 c©y, sau lÊy kÕt qu¶ trung b×nh. * Víi néi dung nghiªn cøu 3.2.1: - Thu thËp th«ng tin, sè liÖu tõ c¸c c¬ së: phßng N«ng nghiÖp, Hîp t¸c x·, Héi n«ng d©n. - Chän ®iÓm ®iÒu tra t×nh h×nh s¶n xuÊt hoa ®¹i diÖn cho Hµ Néi nh­ quËn T©y Hå, huyÖn Tõ Liªm (T©y Tùu, Minh Khai), C«ng viªn c©y xanh, C«ng viªn Thèng NhÊt, L¨ng B¸c vµ Qu¶ng tr­êng Ba §×nh. - Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n PRA vµ ®iÒu tra cã sù tham gia cña n«ng th«n. - §iÒu tra kh¶o s¸t ngoµi thùc tiÔn - Pháng vÊn trùc tiÕp ng­êi s¶n xuÊt. * Víi néi dung nghiªn cøu 3.2.2: - Nghiªn cøu thêi gian mäc, tû lÖ n¶y mÇm, sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y gièng trong giai ®o¹n v­ên ­¬m. - §¸nh gi¸ ®Æc ®iÓm thùc vËt häc, theo dâi c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng ph¸t triÓn, ®Æc ®iÓm vµ chÊt l­îng hoa, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh h¹i cña 6 gièng hoa tham gia thÝ nghiÖm. * Víi néi dung nghiªn cøu 3.2.3: - Nghiªn cøu thêi gian ra rÔ vµ tû lÖ ra rÔ ë cµnh gi©m. So s¸nh mét sè ®Æc ®iÓm nh­ chiÒu cao c©y, ®­êng kÝnh t¸n, tû lÖ në hoa, ®­êng kÝnh hoa, ®é bÒn tù nhiªn gi÷a c©y gi©m cµnh vµ c©y gieo h¹t cña 6 gièng hoa nhËp néi, trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh thùc hiÖn thÝ nghiÖm 1 vµ 2. ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn víi 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch « thÝ nghiÖm lµ 5m2 vµ ®­îc bè trÝ ë vô hÌ 2008. - ThÝ nghiÖm 3 vµ 4 ®­îc tiÕn hµnh ë 2 vô lµ vô §«ng 2007 vµ vô hÌ 2008. ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn víi 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch « thÝ nghiÖm lµ 10m2 3.3.2. C¸c chØ tiªu vµ ph­¬ng ph¸p theo dâi: - Theo dâi c¸c chØ tiªu: thêi gian n¶y mÇm (ngµy), tû lÖ n¶y mÇm (%), tû lÖ c©y xuÊt v­ên (%), tû lÖ c©y sèng ngoµi s¶n xuÊt (%). - C¸c chØ tiªu vÒ ®Æc tÝnh thùc vËt häc: Quan s¸t vµ m« t¶ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i c¬ b¶n cña c¸c gièng hoa nhËp néi gåm c¸c ®Æc ®iÓm vÒ th©n, l¸, hoa. - C¸c chØ tiªu vÒ sinh tr­ëng: + C¸c thêi kú sinh tr­ëng ph¸t triÓn: ®­îc tÝnh tõ khi trång ®Õn khi c©y håi xanh, ph©n cµnh, ra nô, ra hoa vµ hoa tµn 10% vµ 90%. + ChiÒu cao c©y ®­îc ®o b»ng th­íc mÐt, s¸t mÆt ®Êt (tõ gèc) lªn ®Õn ®Ønh sinh tr­ëng. + ChiÒu cao th©n chÝnh khi ph©n cµnh (cm): ®­îc ®o tõ gèc ®Õn ®iÓm ph©n cµnh. + Sè l¸/ c©y: ®­îc ®Õm sè l¸ tõ gèc ®Õn ngän. + Sè cµnh th©n phô (cµnh): ®­îc ®Õm tæng sè cµnh phô cÊp 1/ c©y. + ChiÒu dµi cµnh th©n phô (cm): ®­îc ®o b»ng mÐt, ®o tõ gèc cµnh lªn ®Õn ®Ønh sinh tr­ëng. + §­êng kÝnh t¸n (cm): ®­îc ®o b»ng th­íc mÐt. - C¸c chØ tiªu vµ chÊt l­îng hoa: + Sè nô/ c©y (nô): ®­îc ®Õm tæng sè nô trªn 1 c©y. + Sè hoa/ c©y (hoa): ®­îc ®Õm tæng sè hoa trªn 1 c©y. + Sè c¸nh hoa: ®Õm sè c¸nh hoa/ 1 b«ng. + Tû lÖ hoa në h÷u hiÖu (%): tû lÖ % hoa në/ tæng sè c©y trång. + §­êng kÝnh hoa: ®­îc ®o b»ng th­íc palme khi hoa ®· në hoµn toµn. + §é bÒn tù nhiªn (ngµy): ®­îc tÝnh tõ khi hoa në 90% ®Õn khi c¸nh hoa vµ 10% sè l¸ bÞ hÐo trªn ruéng s¶n xuÊt. C¸c chØ tiªu vÒ t×nh h×nh s©u bÖnh: ¸p dông theo ph­¬ng ph¸p chÈn ®o¸n bÖnh b»ng m¾t th­êng cña Lª H÷u TÒ, Vò TriÖu M©n (1988). §iÒu tra thµnh phÇn s©u bÖnh h¹i theo ph­¬ng ph¸p cña côc B¶o vÖ thùc vËt (1995). 3.3.3. C¸c biÖn ph¸p thÝ nghiÖm ¸p dông: - §Êt ®ai: §Êt t¬i xèp cã tÇng canh t¸c dµy, pH= 6 - 6,5 ®Êt ®­îc cµy bõa kü, lµm s¹ch cá, lªn luèng cao, cã hÖ thèng t­íi tiªu tèt. - C©y gièng: khoÎ, ®ång ®Òu vÒ kÝch th­íc vµ ®é tuæi, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh, ®¶m b¶o c¸c ®Æc tr­ng h×nh th¸i cña gièng. - Ph©n bãn vµ ph­¬ng ph¸p bãn: + Ph©n h÷u c¬: 6 – 8 t¹/ 1 sµo B¾c Bé (360m2) + 2/3 l©n, dïng ®Ó bãn lãt. + Ph©n v« c¬: §¹m (N) 6 – 8kg + l©n (P) 12 – 15kg + kali (K) 5 – 7kg + Ph©n ®Ëu t­¬ng: 0,4 – 0,5 t¹/sµo vµ ®­îc bãn thóc lµm 3 lÇn: * LÇn 1 sau 2 tuÇn: 1/3 N + 1/3 K + 1/3 tÊm ®Ëu + 1/3 P cßn l¹i. * LÇn 2 khi c©y ph©n cµnh m¹nh: 1/3 N + 1/3 K + 1/3 tÊm ®Ëu. * LÇn 3 khi c©y cã nô: 1/3 N + 1/3 tÊm ®Ëu cßn l¹i - Kü thuËt trång: + MËt ®é trång: 25 c©y/m2 víi kho¶ng c¸ch 20 x 25 cm + Ch¨m sãc: . Sau trång cÇn t­íi n­íc hµng ngµy vµo s¸ng sím vµ chiÒu m¸t cho ®Õn khi c©y håi xanh, lu«n gi÷ Èm cho ®Êt vµ chó ý t­íi tiªu n­íc khi trêi m­a lín. . Xíi, vun kÕt hîp lµm cá, tØa bá l¸ phÇn gèc ®Ó h¹n chÕ s©u bÖnh ph¸t sinh. . Thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n h¹t gièng: Chän nh÷ng c©y ®¶m b¶o h×nh th¸i cña gièng vµ kh«ng bÞ s©u bÖnh ®Ó lµm gièng, lÊy h¹t ë th©n chÝnh. Thu ho¹ch vµo nh÷ng ngµy kh« r¸o, ph¬i h¹t 4-5 lÇn d­íi n¾ng nhÑ vµ b¶o qu¶n trong tói hoÆc lä. . Phßng trõ s©u bÖnh: KÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p canh t¸c nh­ lu©n canh c©y trång, xö lý ®Êt trång, ph¬i ®Êt ¶i... ®Ó diÖt trõ nguån bÖnh h¹i. Chó ý phßng trõ c«n trïng vµ m«i giíi truyÒn bÖnh b»ng thuèc ho¸ häc phï hîp. 3.3.4. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu: Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm vµ sè liÖu ®­îc xö lý theo ph­¬ng ph¸p thèng kª sinh häc cña tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi (t¸i b¶n n¨m 1998) vµ ch­¬ng tr×nh IRRVSTART 4.0. 3.3.5. §Þa ®iÓm nghiªn cøu: X· T©y Tùu- huyÖn Tõ Liªm- Hµ Néi vµ ViÖn di truyÒn n«ng nghiÖp. 3.3.6. Thêi gian nghiªn cøu: 2 n¨m ( 2007-2008 ). PhÇn iv: kÕt qu¶ thùc hiÖn 4.1. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c chñng lo¹i hoa th¶m ®­îc trång ë Hµ Néi vµ c¬ së khoa häc cho viÖc nhËp néi c¸c gièng hoa míi. 4.1.1. §¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu Hµ Néi ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn c¸c lo¹i hoa th¶m: §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ khÝ hËu thêi tiÕt t¹i Hµ Néi cho thÊy: khÝ hËu thêi tiÕt t¹i Hµ Néi trong mét n¨m._.lµ 94,4% vµ trung b×nh lµ c¸c gièng Tr­êng xu©n ®á, T« liªn, Léc kh¶o cã sè hoa/c©y tõ 36,3 - 68,9 hoa cho tû lÖ në hoa tõ 84,0 – 89,4%, thÊp nhÊt lµ gièng Uyªn minh cã sè hoa 29,2 hoa, tû lÖ në hoa lµ 81,3%. §Ó t¨ng sè l­îng hoa ra, còng nh­ tØ lÖ në hoa cña mçi gièng, trong s¶n xuÊt cÇn cã biÖn ph¸p kÜ thuËt ®Ó kÝch thÝch sù ra hoa còng nh­ sö dông c¸c kÝch ph¸t tè ra hoa vµ tØa bá bít c¸c cµnh kh«ng cÇn thiÕt ®Ó tËp trung dinh d­ìng cho c¸c nô hoa chÝnh ph¸t triÓn. - VÒ ®­êng kÝnh hoa: 2 gièng trong thÝ nghiÖm cã ®­êng kÝnh hoa lín lµ Tr­êng xu©n 4,1 cm vµ Léc kh¶o 3,5cm, thø ®Õn lµ Uyªn minh 3,0cm, Hoµng ®Õ tõ 2,2- 2,5 cm, nhá nhÊt lµ S« ®á vµ T« liªn tõ 1,2 – 1,6cm. - VÒ sè c¸nh hoa Ýt nhÊt lµ S« ®á 1,0 c¸nh (c¸nh h×nh èng cã 3 khÝa), tiÕp ®Õn lµ T« liªn 4,0 c¸nh, Léc kh¶o vµ Tr­êng xu©n 5,0 c¸nh; nhiÒu nhÊt lµ Uyªn minh 101,9 c¸nh. - §é bÒn tù nhiªn: ®©y cã thÓ xem nh­ lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ mét gièng hoa cã kh¶ n¨ng trang trÝ lµm hoa th¶m dµi hay ng¾n. Thêi gian nµy cµng dµi th× gi¸ trÞ sö dông cµng cao, hiÖu qu¶ kinh tÕ cµng lín vµ ng­îc l¹i, thêi gian nµy cµng ng¾n th× chÊt l­îng hoa cµng kÐm, thêi gian thay hoa nhanh h¬n, chi phÝ cho s¶n xuÊt nhiÒu h¬n. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cho thÊy hÇu hÕt c¸c gièng hoa thÝ nhiÖm ®Òu cho ®é bÒn tù nhiªn cao, cao nhÊt lµ gièng Tr­êng xu©n ®á vµ S« ®á ®¹t 46,3 – 46,4 ngµy, thø ®Õn lµ gièng T« liªn, Hoµng ®Õ, Léc kh¶o ®¹t tõ 37,6 – 45,0 ngµy, thÊp nhÊt lµ Uyªn minh 25,6 ngµy. * KÕt luËn chung: Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ trªn cho thÊy hÇu hÕt c¸c gièng nhËp néi ®Òu cã sè l­îng hoa vµ ch©t l­îng hoa ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tr«ng th¶m t¹i Hµ Néi. §Æc biÖt lµ ®é bÒn tù nhiªn dµi ®· quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña c¸c gièng nµy trong s¶n xuÊt. Vô ®«ng cã thêi gian rÊt dµi tõ th¸ng 10 dÕn thÊng 3 n¨m sau do vËy rÊt cÇn nh÷ng gièng cã ®é bÒn tù nhiªn cao, 2 gièng lµ S« ®á, Léc kh¶o cã ®é bÒn t­n nhiªn rÊt cao ®¹t tõ 36,7 – 46,3 ngµy, 2 gièng nµy cã kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, cho hoa ®Ñp, trong s¶n xuÊt nªn chän 2 gièng nµy ®Ó trang trÝ cho mïa ®«ng. Gièng Uyªn minh tuy lµ cã kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt trong vô ®«ng vµ cho ®é bÒn tù nhiªn cao 25,6 ngµy nh­ng mµu s¾c hoa l¹i kÐm do vËy ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trang trÝ. Vô hÌ cã 2 gièng lµ Tr­êng xu©n ®á vµ T« liªn, ®©y lµ hai gièng chÞu nhiÖt, cã ®é bÒn tù nhiªn cao ®¹t 45,0 – 46,4 ngµy, trong s¶n xuÊt nªn sö dông 2 gièng nµy ®Ó trang trÝ. Riªng gièng Hoµng ®Õ cã ®é bÒn tù nhiªn kh¸ cao, vô ®«ng ®¹t 32,3 ngµy, vô hÌ ®¹t 43,7 ngµy, gièng nµy thÝch hîp trång quanh n¨m nªn rÊt dÔ sö dông. 4.2.2.5. T×nh h×nh s©u bÖnh h¹i trªn c¸c gièng thÝ nghiÖm Còng nh­ c¸c lo¹i s©u bÖnh h¹i c©y trång n«ng nghiÖp, s©u bÖnh h¹i hoa lu«n lµ mèi quan t©m lo l¾ng ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ viÖc trang trÝ hoa th¶m ngoµi c«ng viªn th× yªu cÇu thÈm mü lµ rÊt cao, nh÷ng vÕt g©y h¹i ®Ó l¹i trªn l¸, hoa vµ th©n cµnh ®Òu lµm gi¶m gi¸ trÞ cña gièng, bëi vËy ®iÒu tra thµnh phÇn s©u bÖnh h¹i cã ý nghÜa quan träng trong viÖc dù b¸o vµ cã biÖn ph¸p phßng trõ s©u bÖnh h¹i phï hîp ®Ó h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph¸ ho¹i cña c¸c s©u bÖnh h¹i. KÕt qu¶ ®iÒu tra ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 17. B¶ng 17: Mét sè thµnh phÇn s©u bÖnh h¹i trªn c¸c gièng hoa (Vô ®«ng 2007 – HÌ 2008, t¹i T©y Tùu- Tõ Liªm – Hµ Néi,) TT S©u BÖnh Tªn khoa häc Bé phËn bÞ h¹i Léc kh¶o Hoµng ®Õ Uyªn minh Tr­êng xu©n ®á S« ®á T« liªn 1 §èm l¸ Cercospora chrysanthemi L¸ + + ++ + + + 2 §èm vßng Alternaria sp L¸ - - + - + - 3 §èm n©u Curvularia sp L¸ - + + + - + 4 GØ s¾t Puccinia chrysanthemi L¸ - + - + - - 5 PhÊn tr¾ng Oidium chrysanthemi Toµn c©y - - - - + - 6 Vµng l¸ Sinh lÝ Toµn c©y ++ - + ++ + + 7 HÐo ngän Pseudomonas Solanacearum Ngän non - - + + - + 8 RÖp Pleotrichophorus Chrysanthemi Theobald L¸ non, ngän, nô hoa + + + + + + 9 NhÖn Tetranychusurtic a Koch L¸ non, ngän, nô hoa + + - + - - 10 S©u xanh Helicoverpa Armigera Hubn L¸ non, ngän, nô hoa - + - - + + 11 S©u vÏ bïa L¸ + + - ++ + ++ Ghi chó - : Kh«ng nhiÔm s©u bÖnh +: BÖnh nhÑ, tû lÖ bÖnh (TLB) <20% ++: BÖnh trung b×nh, TLB tõ 20 – 40% +++: BÖnh nÆng, TLB>40% Qua b¶ng cho thÊy: - VÒ thµnh phÇn bÖnh h¹i: chñ yÕu cã 07 lo¹i bÖnh h¹i chÝnh: ®èm l¸, ®èm vßng, ®èm n©u,gØ s¾t, phÊn tr¾ng, vµng l¸, thèi ngän; trong ®ã bÖnh g©y h¹i trung b×nh (++) lµ bÖnh vµng sinh lý trªn gièng Tr­êng xu©n vµ Léc kh¶o, tiÕp ®Õn lµ bÖnh ®èm l¸, ®èm n©u trªn c¶ 06 gièng hoa thÝ nghiÖm ë møc ®é nhÑ (+) - VÒ thµnh phÇn s©u h¹i: chñ yÕu cã 04 lo¹i s©u h¹i chÝnh: rÖp, nhÖn, s©u xanh, s©u vÏ bïa; trong ®ã s©u vÏ bïa h¹i n¨ng nhÊt ë giai ®o¹n v­ên ­¬m, cßn nhÖn, rÖp, s©u xanh h¹i ë v­ên s¶n xuÊt nh­ng møc ®é h¹i kh«ng ®¸ngkÓ. - VÒ møc ®é g©y h¹i qua c¸c vô: + Vô §«ng: vµo ®Çu vô nhiÖt ®é cßn cao, ®«i khi cßn m­a to vµ b·o muén, ®é Èm kh«ng khÝ cao, nªn trong giai ®o¹n v­ên ­¬m cã mét sè gièng trong thÝ nghiÖm bÞ bÖnh thèi l¸, tuy nhiªn møc ®é h¹i kh«ng ®¸ng kÓ. Sang giai ®o¹n v­ên s¶n xuÊt thêi tiÕt thuËn lîi h¬n, nªn hÇu hÕt c¸c gièng ®Òu kh«ng bÞ s©u, bÖnh h¹i hoÆc bÞ h¹i nhÑ, chñ yÕu lµ bÖnh ®èm l¸, ®èm n©u; ngoµi ra, gièng Léc kh¶o vµ tr­êng xu©n cßn bÞ bÖnh vµng l¸ sinh lý ë møc trung b×nh, do m­a nhiÒu, ®é Èm ®Êt qu¸ cao. + Vô HÌ: Thêi tiÕt rÊt thuËn lîi cho nhiÒu lo¹i s©u bÖnh ph¸t triÓn. Giai ®o¹n v­ên ­¬m, c©y con dÔ bÞ bÖnh ®èm l¸ vµ s©u vÏ bïa. ë v­ên s¶n xuÊt, c¸c gièng Ýt bÞ bÖnh h¬n so víi giai ®o¹n v­ên ­¬m, nh­ng bÖnh ®èm l¸, ®èm n©u ®Òu h¹i c¶ 06 gièng ë møc nhÑ; vµ bÖnh vµng l¸ sinh lý xuÊt hiÖn ë 02 gièng Léc kh¶o vµ Tr­êng xu©n ë møc trung b×nh. - VÒ kh¶ n¨ng chèng chÞu cña c¸c gièng hoa th¶m víi s©u bÖnh h¹i: c¸c gièng ®Òu cã kh¶ n¨ng chèng chÞu cao víi s©u bÖnh h¹i nh­ gièng Hoµng ®Õ vµ S« ®á lµ 2 gièng cã kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh h¹i cao nhÊt, ë vô ®«ng 2 gièng nµy bÞ nhiÔm c¸c lo¹i s©u, bÖnh lµ rÖp, nhÖn, s©u vÏ bïa, ®èm l¸ nh­ng ë møc ®é nhÑ, riªng Léc kh¶o vµ Tr­êng xu©n bÞ vµng l¸ sinh lÝ ë møc trung b×nh ë c¶ vô §«ng vµ vô HÌ. Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy: vô §«ng cã tû lÖ s©u bÖnh h¹i nhÑ h¬n so víi vô hÌ, nªn viÖc ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh h¹i Ýt h¬n vµ cho chÊt l­îng hoa cao h¬n, nªn thuËn lîi cho viÖc trang trÝ vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Víi 11 chñng lo¹i lo¹i s©u bÖnh h¹i nh­ ®· ®iÒu tra, th× viÖc phßng trõ tæng hîp nh­ lu©n canh, vÖ sinh ®ång ruéng, xö lÝ ®Êt tr­íc khi trång kÕt hîp víi phun thuèc phßng trõ ®Þnh k× sÏ h¹n chÕ møc thiÖt h¹i do s©u bÖnh g©y ra. 4.3. Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng vµ ch¨m sãc c¸c gièng hoa ®· tham gia tuyÓn chän: 4.3.1. Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng hoa trång th¶m: 4.3.1.1. So s¸nh mét sè ®Æc ®iÓm gi÷a c©y gi©m cµnh vµ c©y gieo h¹t: §¸nh gi¸ sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn gi÷a c©y gieo h¹t vµ c©y gi©m cµnh lµ cÇn thiÕt, ®Ó x¸c ®Þnh biÖn ph¸p nh©n gièng phï hîp víi tõng lo¹i c©y, nh»m cung cÊp ®ñ sè l­îng vµ chÊt l­îng c©y gièng cho s¶n xuÊt B¶ng 18: So s¸nh mét sè ®Æc ®iÓm gi÷a c©y gieo h¹t vµ gi©m cµnh (Vô ®«ng n¨m 2007 – vô hÌ 2008, t¹i T©y Tùu – Hµ Néi) Gièng Léc kh¶o Hoµng ®Õ Uyªn minh Tr­êng xu©n ®á S« ®á T« liªn Thêi gian tõ trång ®Õn ra hoa 90%(ngµy Gieo h¹t 38,7 36,3 39,7 41,3 34,0 35,0 Gi©m cµnh 19,3 20,3 26,3 19,0 18,0 17,7 CV% LSD0,05 ChiÒu cao c©y (cm) Gieo h¹t 27,5 35,3 30,7 38,7 30,9 40,7 Gi©m cµnh 26,3 33,7 29,7 36,6 27,3 36,3 CV% LSD0,05 §­êng kÝnh t¸n (cm) Gieo h¹t 28,3 41,7 35,1 35,1 38,2 38.8 Gi©m cµnh 24,7 39,3 32,3 27,7 34,0 32,0 CV% LSD0,05 Tû lÖ në hoa (%) Gieo h¹t 84,0 89,2 81,3 89,4 92,3 88,3 Gi©m cµnh 80,3 86,7 74,7 84,0 88,0 85,0 CV% LSD0,05 §­êng kÝnh hoa (cm) Gieo h¹t 3,5 2,5 3,0 4,1 1,2 1,6 Gi©m cµnh 3,3 2,5 2,8 3,9 1,0 1,5 CV% LSD0,05 §é bÒn tù nhiªn (ngµy) Gieo h¹t 37,6 32,3 25,6 46,6 46,3 45,0 Gi©m cµnh 20,3 22,7 15,7 31,3 24,3 23,7 CV% LSD0,05 KÕt qu¶ ë b¶ng 18 cho thÊy: - Thêi gian tõ trång ®Õn ra hoa 90% gi÷a c©y gi©m cµnh vµ c©y gieo h¹t cã sù sai kh¸c rÊt lín, hÇu hÕt c¸c c©y gieo h¹t ®Òu cã thêi gian nµy dµi gÇn gÊp ®«i so víi c©y gi©m cµnh nh­ Hoµng ®Õ, thêi gian tõ trång ®Õn ra hoa 90% cña c©y gi©m cµnh lµ 20,3 ngµy, c©y gieo h¹t lµ 36,3 ngµy. S« ®á thêi gian tõ trång ®Õn ra hoa cña c©y gi©m cµnh lµ 18,0 ngµy, gieo h¹t lµ 34,0 ngµy. Cßn T« liªn ë c©y gi©m cµnh lµ 17,7 ngµy vµ gieo h¹t lµ 35,0 ngµy. KÕt qu¶ t­¬ng tù nh­ vËy ë c¸c gièng hoa kh¸c. - VÒ chiÒu cao c©y, ®­êng kÝnh t¸n, sè cµnh phô: nh×n chung ë c©y gieo h¹t c¸c chØ tiªu nµy cao h¬n so víi c©y gi©m cµnh, nh­ng sù sai kh¸c lµ kh«ng ®¸ng kÓ. VÒ chiÒu cao c©y chªnh lÖch tõ 1,0 – 4,4 cm, nh­ ë gièng Tr­êng xu©n ®á vµ S« ®á c©y gieo h¹t cã chiÒu cao lµ 38,7 cm vµ 30,9 cm, cßn c©y gi©m cµnh lµ 36,3 cm vµ 27,3 cm. VÒ ®­êng kÝnh t¸n sù sai kh¸c chØ tõ 2,4– 6,8 cm vµ t­¬ng tù nh­ vËy ë sè cµnh phô. - VÒ tû lª hoa në trªn c©y cho thÊy, c©y gieo h¹t cã vµ tû lÖ hoa në cao h¬n, nh­ng sù chªnh lÖch nµy kh«ng lín, cao nhÊt lµ ë Uyªn minh c©y gieo h¹t cã tØ lÖ hoa në cao h¬n c©y gi©m cµnh lµ 6,6% vµ thÊp nhÊt lµ Hoµng ®Õ 2,5%. - VÒ ®­êng kÝnh hoa gi÷a c©y gieo h¹t vµ c©y gi©m cµnh kh«ng cã sù sai kh¸c. - §é bÒn tù nhiªn: cã sù kh¸c nhau rÊt lín gi÷a hai h×nh thøc nh©n gièng nµy,nh×n chung c©y gieo h¹t cã ®é bÒn tù nhiªn cao gÊp ®«i so víi c©y gi©m cµnh. Cao nhÊt lµ gièng Tr­êng xu©n ®á, S« ®á cã ®é bÒn tù nhiªn ë c©y gieo h¹t lµ 46,3 – 46,6 ngµy, cßn c©y gi©m cµnh tõ 24,3 – 31,3 ngµy vµ thÊp nhÊt ë gièng Léc kh¶o, sù chªnh lÖch nµy lµ 10,9 ngµy. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 18 cho thÊy c©y gieo h¹t cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n so víi c©y gi©m cµnh, ®Æc biÖt lµ ®é bÒn tù nhiªn. Nh­ng c©y gi©m cµnh l¹i cã thêi gian ra hoa sím h¬n rÊt nhiÒu so víi c©y gieo h¹t, ®©y còng lµ mét lîi thÕ rÊt lín trong trang trÝ v­ên c¶nh, cßn c¸c ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng kh¸c nh­ chiÒu cao c©y, tØ lÖ hoa në… kh«ng cã sù sai kh¸c lín. Bëi vËy trong s¶n xuÊt hoµn toµn cã thÓ sö dông c©y gi©m cµnh ®Ó s¶n xuÊt hoa th­¬ng phÈm, nhÊt lµ nh÷ng thêi gian gi¸p vô hoa yªu cÇu c©y gièng tõ h¹t kh«ng ®ñ, viÖc cung cÊp cµnh gi©m cho s¶n xuÊt lµ rÊt cÇn thiÕt. 4.3.1.2. Nghiªn cøu thêi gian ra rÔ vµ tû lÖ ra rÔ cña cµnh gi©m: Nh×n chung trong s¶n xuÊt sù ra rÔ cña c©y gi©m vµo vô ®«ng th­êng thuËn lîi h¬n vô hÌ, do vô hÌ cã nhiÖt ®é cao, n¾ng nãng m­a nhiÒu, thªm vµo ®ã cßn ph¶i chÞu c¸c ®ît b·o, g©y ra c¸c trËn m­a lµm ngËp óng nªn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y, ®Æc biÖt lµ cho viÖc nh©n gièng c¸c lo¹i hoa. H¬n n÷a vô hÌ lµ thêi ®iÓm cã nhiÒu ngµy lÔ héi nªn cÇn mét sè l­îng c©y lín ®Ó trang trÝ. Nghiªn cøu vÒ thêi gian vµ tû lÖ ra rÔ cña cµnh gi©m gióp cho ng­êi s¶n xuÊt c©y gièng cã thÓ tÝnh ®­îc ngµy ra c©y, sè l­îng c©y trång cÇn thiÕt ®Ó cã kÕ ho¹ch cung cÊp c©y gièng kÞp thêi cho s¶n xuÊt. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 19. B¶ng 19: Thêi gian ra rÔ vµ tØ lÖ ra rÔ ë cµnh gi©m (vô HÌ n¨m 2008, t¹i T©y Tùu- Tõ Liªm) C©y gièng Gi©m-håi xanh90%(ngµy) Gi©m- ra rÔ 90% (ngµy) Gi©m- xuÊt v­ên (ngµy) Tû LÖ c©yh×nh thµnh RÔ (%) Tû LÖ c©y xuÊt v­ên (%) Hoµng ®Õ 4,3 10,3 16,0 63,3 72,3 Tr­êng xu©n®á 5,7 12,3 17,7 57,0 51,9 T« liªn 4,0 9,7 14,7 70,0 82,4 CV% LSD 0,05 Sè liÖu b¶ng 19 cho thÊy: - VÒ thêi gian ra rÔ cho thÊy: gièng cã thêi gian ra rÔ ng¾n nhÊt lµ T« liªn 9,7 ngµy, dµi nhÊt lµ Tr­êng xu©n ®á 12,3 ngµy vµ trung b×nh lµ gièng Hoµng ®Õ 10,3 ngµy. - Thêi gian tõ gi©m cµnh ®Õn xuÊt v­ên cña c¸c gièng tõ 14,7 – 17,7 ngµy vµ cho tØ lÖ c©y h×nh thµnh rÔ tõ 57,0 – 70,0%. - Tû lÖ c©y xuÊt v­ên cao nhÊt lµ gièng T« liªn ®¹t 82,4%, tiÕp ®Õn lµ Hoµng ®Õ 72,3% vµ thÊp nhÊt lµ Tr­êng xu©n ®á 51,9% 4.3.1.3. ¶nh h­ëng c¸c biÖn ph¸p gi©m cµnh ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ cña cµnh gi©m: Mét trong nh÷ng khã kh¨n ®Ó s¶n xuÊt cµnh gi©m ë vô HÌ lµ chÊt l­îng cµnh gi©m kÐm, nhiÔm nhiÒu s©u bÖnh, bëi do vô nµy nhiÖt ®é cao, m­a nhiÒu vµ th­êng cã giã b·o. §Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ tØ lÖ ra rÔ ë cµnh gi©m, viÖc nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p gi©m cµnh ®· ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng Tr­êng xu©n ®á. Tr­êng xu©n ®á lµ gièng chÞu nhiÖt, cã hoa mµu ®á t­¬i, lµ gièng ®­îc nhËp néi tõ §µi Loan, míi ®­îc trång thö nghiÖm ë Hµ Néi vµ rÊt thÝch hîp víi vô hÌ do vËy mµ hiÖn nay mét sè c¬ së ®· sö dông gièng nµy ®Ó trang trÝ. B¶ng 20: ¶nh h­ëng cña c¸c c«ng thøc gi©m cµnh ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ cña gièng Tr­êng xu©n ®á (Vô HÌ n¨m 2008, t¹i T©y Tùu- Tõ Liªm) CT GÝa thÓ Gi©m- håi xanh 90% (ngµy) Gi©m-ra rÔ90% (ngµy) Gi©m-xuÊt v­ên (ngµy) Tû lÖ c©y h×nh thµnh rÔ(%) Tû lÖ c©y xuÊt v­ên(%) 1 C¸t (§C) 5,7 12,3 17,7 57,0 51,9 2 §Êt 6,0 13,7 18,0 58,3 53,3 3 §Êt+ mïn r¸c 5,3 11,7 17,0 60,0 56,6 4 C¸t+ IBA 4,4 9,7 15,7 64,7 59,7 5 §Êt+ IBA 4,7 10,0 16,0 65,0 60,7 6 §Êt+ mïn r¸c+ IBA 4,3 9,7 15,3 68,3 65,3 7 C¸t+ IBA+ Champion 3,7 9,0 14,3 74,7 72,3 8 §Êt+ IBA+ Champion 3,7 9,3 14,7 76,7 73,7 9 §Êt + Mïn r¸c+ IBA + Champion 3,3 8,7 14,0 86,3 84,3 CV% LSD 0,05 Ghi chó:- IBA: 800ppm - Champyon: 0,3% - KÕt qu¶ b¶ng 20 cho thÊy: so víi ®/c (CT1) th× ngoµi CT2 ra, c¸c CT kh¸c ®Òu cã thêi gian tõ gi©m cµnh ®Õn håi xanh ng¾n h¬n, ®Æc biÖt lµ CT9 ng¾n h¬n ®/c lµ 2,4 ngµy, ®iÒu nµy cã ý nghÜa lín v× c«ng thøc nµo håi xanh sím th× thêi gian ra rÔ sím h¬n, chÝnh v× vËy mµ CT4 khi sö dông chÊt kÝch thÝch ra rÔ IBA 800ppm thêi gian tõ gi©m ®Õn ra rÔ sím h¬n so víi ®/c lµ 2,6 ngµy vµ CT9 cho thêi gian ra rÔ sím nhÊt sau gi©m cµnh 8,7 ngµy, ng¾n h¬n so víi ®/c lµ 4,0 ngµy. T­¬ng tù nh­ vËy ë c¸c c«ng thøc kh¸c, CT9 cã thêi gian ra rÔ sím nhÊt, sau gi©m 8,7 ngµy ®· cã 90% c©y ra rÔ sím h¬n so víi ®èi chøng lµ 3,6 ngµy - VÒ thêi gian gi©m cµnh ®Õn khi c©y xuÊt v­ên cho thÊy: CT1, CT2, CT3 kh«ng cã sù sai kh¸c, nh­ng tõ CT4 trë ®i thêi gian xuÊt v­ên sím h¬n vµ ®¹t tèt nhÊt ë c¸c CT7,CT 8, vµ CT 9; thêi gian nµy chØ tõ 14,0 – 14,7 ngµy, ng¾n h¬n so víi ®/c tõ 3,0 – 3,7 ngµy. - VÒ tØ lÖ h×nh thµnh rÔ ë c©y gi©m: CT9 cã tû lÖ c©y xuÊt v­ên cao nhÊt 86,3%, cao h¬n ®/c lµ 29,3%; tiÕp ®Õn lµ CT7, CT8 cho tØ lÖ tõ 74,7 –76,7%, trong khi ®ã CT1 (®/c) chØ ®¹t 57,0%. - VÒ tØ lÖ c©y xuÊt v­ên: CT9 cã tØ lÖ c©y xuÊt v­ên cao nhÊt ®¹t 84,3%, cao h¬n CT ®/c lµ 32,4%; tiÕp ®Õn lµ CT7, CT8 cho tØ lÖ xuÊt v­ên 72,3 – 73,7%, trong khi ®ã CT1 (®/c) chØ ®¹t 51,9%. Nh­ vËy trong c¸c biÖn ph¸p gi©m cµnh th× biÖn ph¸p gi©m cµnh trªn gi¸ thÓ lµ ®Êt phï sa + mïn r¸c, kÕt hîp víi xö lý IBA 800 ppm vµ phun Champion 0,3% (CT9) cho tû lÖ h×nh thµnh rÔ vµ tû lÖ c©y xuÊt v­ên ®¹t cao nhÊt. Së dÜ nh­ vËy lµ do trªn nÒn ®Êt phï sa + mïn r¸c c©y gi©m gi÷ ®­îc n­íc l©u h¬n nªn ®· lµm gi¶m gi¶m tû lÖ nhiÔm bÖnh th­êng bÞ l©y lan v× t­íi n­íc nhiÒu lÇn. Ngoµi ra, do mËt ®é ë v­ên ­¬m t­¬ng ®èi dµy nªn c¸c lo¹i bÖnh do nÊm g©y h¹i rÊt ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ bÖnh thèi nhòn, nªn viÖc phun Champion 0,3% vµ sö dông chÊt thÝch ra rÔ IBA 800 ppm, ®· lµm t¨ng chÊt l­îng cµnh gi©m ë vô HÌ. §Ò tµi còng ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm t­¬ng tù trªn gièng Hoµng ®Õ. KÕt qu¶ cho thÊy CT9 lµ CT ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt cho viÖc s¶n xuÊt cµnh gi©m vµo vô hÌ 4.3.1.4. ¶nh h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p gieo h¹t ®Õn sù n¶y mÇm vµ chÊt l­îng c©y gièng: §Ó n©ng cao tû lÖ n¶y mÇm vµ chÊt l­îng c©y gièng, viÖc nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p gieo h¹t ®· ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng T« liªn. T« liªn lµ mét gièng hoa ®Ñp nhËp néi tõ §µi Loan, míi ®­îc trång thö nghiÖm nh­ng hiÖn nay mét sè c¬ së ®· trang trÝ. Tuy nhiªn viÖc cung cÊp gièng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, do tû lÖ n¶y mÇm cña gièng hoa nµy cßn kÐm. §Ó nghiªn cøu tû lÖ n¶y mÇm vµ chÊt l­îng c©y con ®Ò tµi ®· nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p gieo h¹t ®Õn tû lÖ n¶y mÇm vµ chÊt l­îng c©y gièng hoa T« liªn. B¶ng 21: ¶nh h­ëng cña c«ng thøc gieo h¹t ®Õn tû lÖ n¶y mÇm vµ chÊt l­îng c©y gièng hoa T« liªn (Vô HÌ n¨m 2008, t¹i T©y Tùu- Tõ Liªm) CT Thêi gian n¶y mÇm(ngµy) Tû lÖ n¶y mÇm(%) Thêi gian tõ gieo ®Õn trång(ngµy) Tû lÖ c©y xuÊt v­ên (%) ChiÒu cao c©y gièng (cm) Sè l¸/c©y 1 8,7 71,3 28,3 88,0 5,0 7,7 2 8,0 78,7 27,7 90,0 5,3 7,7 3 7,0 81,3 26,7 91,3 5,7 8,0 4 6,0 81,7 25,3 93,7 5,7 8,0 5 7,0 84,0 24,4 95,0 6,0 8,3 6 6,0 90,7 23,0 96,7 6,5 8,7 CV% LSD 0,05 Ghi chó: - CT 1: §Êt phï sa - CT 2: §Êt + mïn r¸c - CT 3: §Êt + Phñ r¬m r¹ - CT 4: §Êt + mïn r¸c + phñ r¬m r¹ - CT 5: §Êt + Phñ r¬m r¹ + Fuzugan OH 0,15% + Ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 0,5% - CT 6: §Êt + mïn r¸c + Phñ r¬m r¹ + Fuzugan OH 0,15% + Ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 0,5% KÕt qu¶ b¶ng 21 cho thÊy: - Trong sè c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm th× CT1 cã tØ lÖ n¶y mÇm thÊp nhÊt lµ CT1 71,3% vµ sau 8,7 ngµy h¹t míi n¶y mÇm thêi gian c©y con ë trong v­ên ­¬m còng kÐo dµi tíi 28,3 ngµy vµ tØ lÖ c©y xuÊt v­ên chØ chiÕm 88,0%, chiÒu cao c©y thÊp 5,0 cm vµ sè l¸ trªn c©y Ýt nhÊt 7,7 l¸. - CT2 do gi¸ thÓ t¬i xèp thuËn lîi cho viÖc n¶y mÇm, nªn c¸c chØ tiªu theo dâi cao h¬n so víi CT1, nh­ng sù sai kh¸c nµy kh«ng lín. - CT3 vµ CT4 ®· cã sù t¨ng ®¸ng kÓ vÒ ®é n¶y mÇm cña h¹t, bëi do thêi tiÕt n¾ng nãng ®­îc phñ r¬m r¹ th× nhiÖt ®é ®Êt ®­îc c¶i thiÖn, nªn tØ lÖ n¶y mÇm ®· cao h¬n CT1 vµ CT2 ®¹t tõ 81,3 – 81,7% vµ chØ sau 6,0 – 7,0 ngµy, c¶ 2 CT cho tû lÖ c©y xuÊt v­ên còng cao h¬n ®¹t 91,3 – 93,7%, chiÒu cao c©y vµ sè l¸ cña 2 c«ng thøc nµy còng t¨ng h¬n so víi CT1 vµ CT2. - Trong c¸c biÖn ph¸p gieo h¹t th× tØ lÖ n¶y mÇm cao ë CT5 lµ 84,0% vµ cao nhÊt lµ CT6 lµ 90,7%, t¨ng so víi ®/c 12,7 – 19,4%; tØ lÖ c©y xuÊt v­ên ®¹t lµ 95,0 – 96,7%; chiÒu cao vµ sè l¸/c©y ë CT5 lµ 6,0cm vµ 8,3 l¸ vµ CT6 lµ 6,5cm vµ 8,7 l¸. Së dÜ CT5 vµ ®Æc biÖt lµ CT6 cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n so víi c¸c c«ng thøc kh¸c, nhÊt lµ so víi ®èi chøng, bëi ngoµi viÖc phñ r¬m r¹ ®Ó gi÷ Êm cho ®Êt, viÖc phun Fuzugan – OH 0,15% ®· gi¶m kh¶ n¨ng nhiÔm bÖnh thèi nhòn vµ viÖc sö dông ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 0,5% tõ khi c©y cã 2 - 3 l¸ ®· lµm t¨ng chÊt l­îng c©y gièng 4.3.2. Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt c¸c gièng hoa th¶m: 4.3.2.1. ¶nh h­ëng cña kü thuËt xÐn tØa cµnh ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m: Mét sè gièng hoa th¶m cã ®Æc ®iÓm lµ th©n bôi, kh¶ n¨ng ph¸t sinh cµnh nh¸nh nhiÒu vµ c¸c cµnh nh¸nh nµy còng cã kh¶ n¨ng ra rÔ khi t¸c ®éng mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh­ vun gèc, c¾t tØa cµnh... th× c¸c cµnh nh¸nh míi vÉn cã kh¶ n¨ng ra nô, hoa b×nh th­êng. C¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm nµy, viÖc nghiªn cøu sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m sau khi xÐn tØa th©n ®Ó trang trÝ lÇn 2 (mµ kh«ng cÇn ph¶i trång l¹i) lµ rÊt cÇn thiÕt, võa gi¶m chi phÝ vÒ gièng còng nh­ chi phÝ vÒ vËt t­ vµ c«ng lao ®éng ... B¶ng 22: Nghiªn cøu sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m sau khi xÐn tØa ®Ó trang trÝ lÇn 2 (vô §«ng 2007 - HÌ n¨m 2008, t¹i T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi) ChØ tiªu theo dâi ChiÒu cao c©y(cm) Sè cµnh phô(cµnh) ChiÒu dµi cµnh phô(cm) §­êng kÝnh t¸n(cm) Tû lÖ në hoa(%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) S« ®á §Ó STPT tù nhiªn 30,9 10,7 15,8 38,2 92,3 46,3 XÐn tØa sau khi hoa tµn 22,3 7,3 8,7 25,3 73,0 25,7 CV% LSD 0,05 T« liªn §Ó STPT tù nhiªn 40,7 10,8 17,6 38,8 88,3 45,0 XÐn tØa sau khi hoa tµn 30,3 6,8 10,6 29,0 78,7 23,7 CV% LSD 0,05 KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 22 cho thÊy: - C¶ 2 gièng S« ®á, T« liªn lµ nh÷ng gièng sau khi xÐn tØa, c©y vÉn sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, cho tû lÖ në hoa cao, mÆc dï kh«ng b»ng so víi trång lÇn ®Çu, nh­ng vÉn cho chiÒu cao c©y tõ 22,3- 30,3cm, sè cµnh phô tõ 6,8 – 7,3 cµnh, chiÒu dµi cµnh phô tõ 8,7 – 10,6 cm, ®­êng kÝnh t¸n tõ 25,3 – 29,0 cm, víi ®­êng kÝnh t¸n nh­ vËy c¸c gièng hoa th¶m ch­a ®¶m b¶o cho bÒ mÆt th¶m hoa ®­îc phñ kÝn kh«ng bÞ hæng lç hoÆc lµm mÆt th¶m bÞ th­a. - VÒ tû lÖ në hoa: C¶ gièng S« ®á vµ T« liªn sau khi hoa ®ît 1 ®· tµn, tiÕn hµnh xÐn tØa gèc vÉn cã thÓ thu hoa ®ît 2 víi tû lÖ në hoa tõ 73,0– 78,7% vµ cho ®é bÒn tù nhiªn tõ 23,7 – 25,7 ngµy. 4.3.2.2. ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa trång th¶m: §Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa sau khi xÐn tØa nh»m phôc vô trang trÝ ngoµi s¶n xuÊt cÇn cã mét biÖn ph¸p kü thuËt nh­ sö dông chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng hoÆc c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Ó bãn, t­íi cho hoa. DÒ tµi tiÕn hµnh nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña 2 gièng hoa S« ®á vµ T« liªn. a. ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng hoa trång th¶m S« ®á: B¶ng 23: ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng S« ®á sau khi xÐn tØa ®Ó trang trÝ lÇn 2 (vô §«ng n¨m 2007, t¹i T©y Tùu – Hµ Néi) CTTN ChiÒu cao c©y (cm) Sè cµnh phô (cµnh) ChiÒu dµi cµnh phô (cm) §­êng kÝnh t¸n (cm) Tû lÖ në hoa (%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) §Æc ®iÓmh×nh th¸i c©y CT1 (§C) 22,3 7,3 8,7 25,3 73,0 25,7 Th©n thÊp, cµnh nhá, l¸ xanh nh¹t, hoa tù ng¾n, mµu kh«ng s¸ng. CT2 29,7 11,0 14,0 27,0 74,0 26,3 Th©n cao,cµnh gµy,l¸ bÐ xØn mµu, hoa nhá mµukh«ng t­¬i. CT3 28,7 11,7 15,3 29,0 77,3 30,7 ChiÒu cao c©y c©n ®èi víi th©n cµnh, l¸ to mµu xanh bãng, hoa ®Òu,mµu s¾c t­¬i. CT4 28,3 12,3 15,7 30,3 85,7 35,7 ChiÒu cao c©y c©n ®èi víi th©n cµnh, l¸ xanh bãng, tua hoa dµi, maï s¾c t­¬i s¸ng, ®é bÒn dµi. CV% LSD 0,05 Ghi chó: - CT1: Kh«ng phun (®/c) - CT2: phun GA3 - CT3: phun GA3+ PBL Thiªn n«ng): - CT4: phun GA3+ PBL Thiªn n«ng+KPTHT Thiªn n«ng KÕt qu¶ b¶ng 22 cho thÊy: - C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®· ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ®Æc tr­ng h×nh th¸i cña gièng S« ®á: + CT1: Th©n thÊp, cµnh nhá, l¸ hoa bÐ, mµu s¾c kh«ng s¸ng, t¸n bÞ hæng kh«ng sÝt chÆt. + CT2: C©y cao, cµnh dµi nh­ng gµy, gißn vµ rÊt dÔ g·y, l¸ bÐ hoa nhá vµ xØn mµu, kh«ng c©n ®èi víi bé l¸. + CT3: C©y cao, cµnh cøng vµ mËp h¬n, bé l¸ xanh, mµu s¾c hoa vµ l¸ t­¬i h¬n, t¸n dµy vµ ®Òu h¬n h¼n CT1 vµ CT2. + CT4: C©y ph¸t triÓn vÒ th©n, l¸, hoa c©n ®èi nhÊt. Th©n cao mËp, l¸ hoa dµy ®Òu vµ khÝt t¸n, bé l¸ xanh bãng, hoa to mµu s¾c t­¬i s¸ng. - VÒ chiÒu cao c©y: CT1 cã chiÒu cao c©y thÊp nhÊt 22,3cm cßn CT2,CT3, CT4 khi phun thªm chÕ phÈm dinh dinh d­ìng cã chiÒu cao c©y tõ 28,3 – 29,7cm. - VÒ sè cµnh phô vµ chiÒu dµi cµnh phô: ®©y còng lµ 1 trong nh÷ng chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ sè l­îng vµ chÊt l­îng cµnh mang hoa, cã liªn quan ®Õn mËt ®é t¸n th­a hoÆc dµy. CT1 cã sè cµnh phô Ýt nhÊt tõ 7,8 cµnh vµ chiÒu dµi cµnh còng ng¾n nhÊt tõ 8,7 cm. CT2 cã sè cµnh phô vµ chiÒu dµi cµnh phô t¨ng lªn, nh­ng cµnh gµy vµ yÕu. Cßn CT3 vµ CT4, cµnh mËp khoÎ c©n ®èi víi bé l¸, cho sè l­îng cµnh tõ 11,7 - 12,3 cµnh vµ chiÒu dµi cµnh phô tõ 15,3 –15,7 cm. - VÒ tû lÖ në hoa vµ ®é bÒn tù nhiªn: CT3, CT4 do phun thªm Ph©n bãn l¸ vµ KÝch ph¸t tè hoa tr¸i cã tû lÖ në hoa 77,3- 85,7%, ®é bÒn tù nhiªn 30,7- 35,7 ngµy, cao h¬n CT1 tõ 4,3- 12,7% vµ 5,0- 10,0 ngµy. Nh­ vËy ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa S« ®á sau khi xÐn tØa ®Ó trang trÝ lÇn 2 nªn sö dông c«ng thøc 4. b. ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng hoa trång th¶m T« liªn: B¶ng 24: ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng T« liªn sau khi xÐn tØa ®Ó thu hoa ®ît 2 (vô HÌ n¨m 2008, t¹i T©y Tùu – Hµ Néi) CTTN ChiÒu cao c©y (cm) Sè cµnh phô (cµnh) ChiÒu dµi cµnh phô (cm) §­êng kÝnh t¸n (cm) Tû lÖ në hoa (%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) §Æc ®iÓm h×nh th¸i CT1 30,3 6,8 10,6 29,0 78,7 23,7 C©y thÊp, cµnh ng¾n,l¸ cã mµu xanh vµng, hoa nhá, t¸n th­a. CT2 35,3 12,3 16,3 31,0 80,0 24,7 C©y cao, cµnh dµi gÇy, l¸ nhá mµu xanh xØn, hoa nhá, ®é bÒn kÐm. CT3 34,7 12,7 17,0 34,3 82,3 27,3 C©y cao, cµnh mËp, bé l¸ ®Ñp mµu xanh bãng, hoa ®Òu mµu s¾c t­¬i s¸ng. CT4 34,3 13,0 17,3 35,7 85,7 36,3 C©y cao c©n ®èi th©n, l¸, hoa, l¸ mµu xanh bãng, ®é bÒn dµi CV% LSD 0,05 Ghi chó: - CT1: Kh«ng phun (®/c) - CT2: phun GA3 - CT3: phun GA3+ PBL Thiªn n«ng): - CT4: phun GA3+ PBL Thiªn n«ng+KPTHT Thiªn n«ng B¶ng 24 cho thÊy: C¸c chÕ phÈm dinh d­ìng GA3, PBLThiªn n«ng, KPTHT Thiªn n«ng cã t¸c ®éng râ rÖt ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng hoa trång th¶m T« liªn sau khi xÐn tØa ®ÓØtang trÝ hoa ®ît 2 ë vô HÌ n¨m 2008, kÕt qu¶ còng t­¬ng tù nh­ khi sö dông c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng GA3, PBLThiªn n«ng, KPTHT Thiªn n«ng cho gièng hoa S« ®á Nh­ vËy, CT4: phun GA3 0,25% + PBL Thiªn n«ng 10% + KPTHT Thiªn n«ng 0,2% sau 1 tuÇn xÐn tØa cµnh ®Ó trang trÝ hoa ®ît 2 còng cã t¸c dông râ rÖt nhÊt trªn gièng T« liªn. C©y cao c©n ®èi víi th©n, l¸, hoa, ®é bÒn dµi. KÕt luËn chung: Nh­ vËy cã thÓ ¸p dông c«ng thøc 4 (xö lý GA3+ PBL Thiªn n«ng + KPTHT Thiªn n«ng) vµo s¶n xuÊt lµm c¬ së ®Ó x©y dùng quy tr×nh ®iÒu tiÕt sù sinh tr­ëng cho c¸c gièng hoa th¶m nãi chung vµ 2 gièng S« ®á vµ T« liªn nãi riªng. PHÇN V: KÕT LUËN Vµ KIÕN NGHÞ 5.1. KÕt luËn: 5.1.1. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt c¸c lo¹i hoa th¶m ®­îc trång t¹i Hµ Néi: C¸c gièng hoa th¶m t¹i Hµ Néi phÇn lín ®· bÞ tho¸i ho¸, nhiÔm s©u bÖnh, chñng lo¹i hoa ®¬n ®iÖu ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trang trÝ cho Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ vµo vô hÌ vµ nh÷ng dÞp lÕ tÕt do vËy viÖc nhËp néi c¸c gièng hoa th¶m míi lµ nhu cÇu cÇn thiÕt nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hoa th¶m cho Hµ Néi. 5.1.2. §¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng cña 6 gièng hoa nhËp néi: Vô ®«ng cã thÓ sö dông 2 gièng Léc kh¶o, S« ®á cho viÖc trang trÝ hoa bëi do mµu s¾c hoa ®Ñp, ®é bÒn tù nhiªn cao ®¹t tõ 36,7 - 46,3 ngµy, sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt. Vô hÌ 2 gièng T« Liªm vµ Tr­êng Xu©n ®á cã mµu s¾c ®Ñp, Ýt bÞ nhiÔm s©u bÖnh, tû lÖ në hoa cao, ®¹t tõ 88,3 - 89,4% ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trång trang trÝ. Riªng gièng Hoµng §Õ cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao, sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt cã thÓ ra hoa ®­îc quanh n¨m, gièng nµy cã thÓ sö dông trang trÝ c¶ vô ®«ng vµ vô hÌ. 5.1.3. KÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n c¸c gièng hoa trång th¶m: - B»ng ph­¬ng ph¸p gieo h¹t trªn nÒn gi¸ thÓ ®Êt phï sa + phñ r¬m r¹+ Fuzugan-OH 0,15% + PBL Thiªn n«ng 0,5% ®· cho tû lÖ n¶y mÇm trªn gièng T« liªn lªn 90,7% vµ tû lÖ c©y xuÊt v­ên cao nhÊt 96,7%. - §èi víi gièng Tr­êng Xu©n ®á ph­¬ng ph¸p gi©m cµnh trªn nÒn gi¸ thÓ ®Êt phï sa + mïn r¸c + IBA 800 ppm + Champion 0,3% cho gièng hoa Tr­êng xu©n ®á ®· lµm t¨ng tû lÖ ra rÔ t¨ng 86,3% vµ tû lÖ c©y xuÊt v­ên ®¹t 84,3%. 5.1.4. KÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm c¸c biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao chÊt l­îng hoa trång th¶m: §Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa sau khi xÐn tØa ®Ó trang trÝ hoa ®ît 2, nªn sö dông chÕ phÈm dinh d­ìng, phun GA3 0,25% + ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 10% + kÝch ph¸t tè hoa tr¸i. ViÖc phun GA3 0,25% + ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng 10% + kÝch ph¸t tè hoa tr¸i cho 2 gièng S« ®á vµ T« liªn ®· lµm t¨ng chiÒu cao c©y, sè cµnh phô, ®­êng kÝnh t¸n, tû lÖ në hoa, ®Æc biÖt lµ ®é bÒn tù nhiªn t¨ng lªn rÊt nhiÒu. 5.2. KiÕn nghÞ: - CÇn tiÕp tôc thö nghiÖm c¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c ®Ó x©y dùng quy tr×nh kü thuËt cho c¸c gièng hoa trång th¶m míi ®· ®­îc tuyÓn chän vµ nh©n nhanh c¸c gièng míi phôc vô cho viÖc trang trÝ. - CÇn tiÕp tôc nghiªn cøu c¸c gièng hoa th¶m ®Ó lµm phong phó thªm tÖp ®oµn gièng hoa trång th¶m ®¸p øng nhu cÇu trang trÝ. Tµi liÖu tham kh¶o a. Tµi liÖu tiÐng viÖt B¸o Hµ Néi: sè b¸o tÕt “H­¬ng s¾c mïa xu©n”, 1997. 2. Vâ V¨n Chi, Lª Kh¶ KÕ: c©y cá th­êng thÊy ë ViÖt Nam – NXB Khoa häc, 1969. 3. Vâ V¨n Chi, D­¬ng §øc TiÕn: ph©n lo¹i thùc vËt häc, NXB §¹i häc vµ Tr­êng häc chuyªn nghiÖp, 1978. 4. Vâ TuÊn Dòng, Bïi ThÕ T©m, Ph¹m V¨n H¶i: gi¸o tr×nh häc – NXB Thèng Kª, Hµ Néi, 1996. 5. NguyÔn M¹nh §«n – Bµi gi¶ng trång trät 2005. 6. NguyÔn ThÞ Hoa: x¸c ®Þnh s©u bÖnh chÝnh trªn hoa c©y c¶nh cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p phßng trõ tæng hîp, 2000. 7. TrÇn Hîp: “c©y c¶nh – hoa ViÖt Nam “– NXB Hµ Néi, 1993. 8. 9. 10. 11. Lª V¨n Khoa, TrÇn Kh¾c HiÖp, TrÞnh ThÞ Thanh: Ho¸ häc NN – NXB §HQG, 1996, trang 24 – 153. 12. §ç Thu Lai, NguyÔn ThÞ Kim Lý, Hoµng Xu©n Lam: nghiªn cøu tuyÓn chän mét sè gièng hoa th¶m phôc vô trang trÝ æ khu vùc L¨ng Hå ChÝ Minh vµ Qu¶ng tr­êng Ba §×nh, 2006. 13. NguyÔn Xu©n Linh vµ c¸c céng sù: kÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt, tiÒn thu hoa c©y c¶nh t¹i miÒn B¾c ViÖt Nam,1998. 14. NguyÔn Xu©n Linh: kü thuË nh©n gièng hoa trång th¶m – t¹p chÝ NN&PTNT sè 8/2006. 15. NguyÔn Xu©n Linh: ®¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng cña c¸c gièng hoa th¶m ë vô XH t¹i Hµ Néi – t¹p chÝ NN&PTNT, sè 9/2006 vµ sè 15/2007. 16. NguyÔn Xu©n Linh, NguyÔn ThÞ Kim Lý, Ph¹m ThÞ Liªn, §oµn Duy Thµnh: kü thuËt trång hoa – NXB NN Hµ Néi, 2000. 17. NguyÔn Xu©n Linh, NguyÔn ThÞ Kim Lý: kÕt qu¶ thö nghiÖm trång mét sè cóc trong vô Thu §«ng t¹i Hµ Néi, 1999. 18. NguyÔn ThÞ Kim Lý: ®¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng vµ tuyÓn chän c¸c gièng hoa th¶m míi phôc vô nhu cÇu trang trÝ ë Hµ Néi – t¹p chÝ NN&PTNT, sè 16/2007. 19. TrÇn V¨n M·o (biªn dÞch), Jing Qing Hai: hái ®¸p vÒ kü thuËt nu«i trèng hoa vµ c©y c¶nh (tËp I, II) – NXB N«ng nghiÖp, 2000. 20. Ph¹m ChÝ Thµnh: gi¸o tr×nh ph­¬ng ph¸p thÝ nghiÖm ®ång ruéng – NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi, 1958. 21. Hoµng Ngäc ThuËn: kü thuËt trång hoa vµ c©y c¶nh – bµi gi¶ng cho c¸c líp cao häc chÝnh quy, 2000. 22. Ph¹m Ngäc Toµn, NguyÔn XiÓn: ®Æc ®iÓm khÝ hËu miÒn B¾c ViÖt Nam – NXB Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi, 1968. 23. Tr­¬ng H÷u Tuyªn: kü thuËt trång hoa – NXB n«ng th«n Hµ Néi, 1979. B. Tµi liÖu tiÕng anh 24. Danai.B & Tongmai.P: the effect of fertilizer, density, and haevesting duration on the growth, development anf storage life of the bedding plans - Journal og agricalture - Bangkod, Thailand, 1995. 25. B.labjear.J: a new development system for production of cut flower - Acsta/ Hort, Demark, 1997. 26. Divinagacia, Bayot: Diseases of whole flower plant in the Pholipines – Pest management coucil, insitute/ Laguna, 1996. 27. Dhony.K.Sprong & Javader: Post harvest treatment of flower plant – Acta/ Hoart, Isracl, 1989. 28. Fukuda.M, Nichio.J Arai.K: the effect of temperature/ and light on the growth of bedding plants – Japan, No 19. 29. Vanharten A.M: induced mutation in vegetatively propagated crops plant breeding - Review 6, 1989. 30. Cockshull (1985) Chrysanthemum morifolium, VolumeII CRC Press, Boca Ration, p 238 – 25. 31. Dorick, G.J and A.EL Bayoumi (1966), “The origin of new forms of the garden Chrysanthemum”, Euphytica, pp.32 – 38 32. Arderson (1984). 33. Ishiwara 34. Novatra 35. Shibata 36. Shewell. ._.