Báo cáo Tình hình sản xuất, tiêu thụ, chế biến và xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam
D án Qu n lý b n v ng ngu n tài nguyên thiên nhiên mi n Trung Báo cáo ánh giá Ch t l ư ng và Th tr ư ng H tiêu t i Vi t Nam Tôn N Tu n Nam Tháng 2, 2008 TÌNH HÌNH S N XU T, TIÊU TH , CH BI N VÀ XU T KH U H TIÊU C A VI T NAM 1. TÌNH HÌNH S N X U T VÀ TIÊU TH H T I Ê U 1.1 Tình hình s n x u t và tiêu th h tiêu trên th g i i H tiêu là m t trong nh ng lo i cây công nghi p có giá tr kinh t và giá tr xu t kh u cao.
Tóm tắt tài liệu Báo cáo Tình hình sản xuất, tiêu thụ, chế biến và xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Trên th tr ư ng th gi i, các s n ph m h tiêu ư c giao d ch
b i các d ng sau: tiêu en, tiêu tr ng (tiêu s ), tiêu xanh và d u nh a tiêu.
H tiêu b t u ư c s n xu t nhi u t u th k XX. Nhu c u tiêu th
h tiêu trên th gi i khơng ng ng gia t ng, trong khi ĩ cây h tiêu ch canh tác
thích h p vùng nhi t i, do ĩ h tiêu là m t nơng s n xu t kh u quan tr ng
c a m t s n ư c Châu Á và Châu Phi.
Tr ư c ây, n , Malaysia, Indonesia, Brazil là nh ng n ư c s n xu t
nhi u h tiêu hàng u th gi i, v ư t h n các n ư c khác. N m 1990, Vi t Nam
b t u tham gia vào th tr ư ng xu t kh u h tiêu th gi i v i th ph n 6% và
liên t c cĩ b ư c gia t ng m nh. n nay thì Vi t Nam ã tr thành n ư c xu t
kh u h tiêu l n nh t th gi i. N m 2006 Vi t Nam xu t kh u ư c 118.618
t n, chi m 60% l ư ng xu t kh u h tiêu th gi i (ngu n IPC).
1000 t n
250
Vi t Nam
200
Th gi i
150
100
50
0
9 0 1 2 3 4 5 6
90 91 92 93 94 95 96 97 98 N m
9 9 9 9 9 9 9 9 9 99 00 00 00 00 00 00 00
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2007*
Bi ểu đồ 1: L ượng xu ất kh u h ồ tiêu th ế gi ới và Vi ệt nam qua các
năm
Ngu n: Hi p h i H tiêu Vi t Nam, 2006
2007*: là s li u ư c tính
T n m 2004 t ng l ư ng h tiêu xu t kh u trên th gi i cĩ chi u
hư ng gi m do sâu b nh hồnh hành nhi u vùng tr ng h tiêu chính trên
th gi i và c ng do giá h tiêu sút gi m tr m tr ng vào n m 2002. Do t ng
lư ng xu t kh u trên th tr ư ng th gi i gi m nên cung khơng áp ng
c u, h tiêu l i t ng giá. N m 2006 h tiêu t ng giá t bi n và t nh cao
nh t trong vịng 5 n m t 2001 2006, cĩ th i i m v ư t qua ng ư ng
3000US$ m t t n tiêu en và 4000US$ m t t n tiêu tr ng. Cĩ nh ng lúc giá
tiêu en n ư c ta t ng lên n 60.000 /kg.
B ng 1: Di n tích và s n l ư ng các n ư c s n xu t h tiêu chính
2004 2005 2006
Nư c Di n tích S n Di n tích S n Di n tích S n
(ha) lư ng (ha) lư ng (ha) lư ng
(t n) (t n) (t n)
n 231.880 62.000 - 70.000 - 50.000
Brazil 45.000 45.000 40.000 44.500 35.000 42.000
Indonesia - 31.000 87.545 35.000 - 20.000
Malaysia 13.000 20.000 12.700 19.000 12.800 19.000
Sri Lanca 32.436 12.820 24.739 14.000 24.874 13.000
Vi t Nam 50.000 100.000 50.000 95.000 50.105 105.000
(Ngu n: Hi p h i h tiêu Vi t Nam, 2006)
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
-
N m 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005a
Brazil n Indonesia Malaysia Vi t Nam Sri Lanka Khác
Bi ểu đồ 2: S ản l ượng h ồ tiêu của các n ước sản xu ất chính qua các n ăm
* Ngu n: Hi p h i H tiêu Vi t nam, 2005
2
Trong giai o n t 1993 n 2002 thì s n l ư ng h tiêu c a Vi t Nam
v n cịn ng sau n và Indonesia, nh ưng t n m 2003 Vi t Nam ã
vư t lên d n u th gi i v s n l ư ng h tiêu.
Di n tích h tiêu Vi t Nam hi n nay t hơn 50.000 ha. N ng su t h tiêu
c a chúng ta t cao nh t th gi i và b xa các n ư c khác.
Các nước khác Brazil
4% 17%
Aán Độ
6%
Việt Nam
43%
Indonesia
16%
Sri Lanka Malaysia
4% 9%
Hình 1: Th ph n xu t kh u tiêu en c a các n c xu t kh u chính trong n m 2004
Malaysia Indonesia
Các nước khác 7% 40%
15%
Việt Nam
23% Brazil
10%
Hình 2: Th ph n xu t kh u tiêu tr ng c a các n c xu t kh u chính trong n m 2004
Tiêu h t ư c xu t kh u ch y u d ư i 2 d ng: tiêu en và tiêu tr ng
(chi m t i 85% l ư ng xu t kh u). Ngồi ra cịn ư c xu t kh u d ư i d ng
tiêu xanh và d u nh a tiêu. n , Malaysia và Madagascar là ba n ư c xu t
kh u nhi u tiêu xanh. Trong n m 2004, n xu t 1540 t n tiêu xanh,
Malaysia xu t 150 t n, và Madagascar kho ng 600-700 t n. n c ng là
nư c s n xu t và xu t kh u nhi u d u tiêu và oleoresin. Theo ư c tính c a gi i
3
chuyên mơn, trong n m 2004 n xu t kh u kho ng 64 t n d u tiêu và 1200
t n oleoresin, Sri Lanka xu t 1,5-2 t n d u tiêu và oleoresin.
Lư ng h tiêu nh p kh u hàng n m trên th gi i vào kho ng 120.000 -
130.000 t n tiêu h t, 2000 t n tiêu xanh và 400 t n d u nh a tiêu. Cĩ trên 40
nư c nh p kh u tiêu, ng u là M , c, Pháp. Trong n m 2004 th ph n
nh p kh u c a các n ư c Châu Âu cao nh t, chi m 34%, ti p sau ĩ là các
nư c Châu Á và Châu i D ươ ng. G n ây m c tiêu th h t tiêu các n ư c
Trung ơng và B c Phi gia t ng m nh và th tr ư ng Trung ơng là n ơi thu hút
s l ư ng nh p kh u h tiêu ngày càng nhi u.
Nam Mỹ
Khác
1%
8%
Châu Phi Bắc Mỹ
2% 26%
Châu Á và Châu
Đại Dương
29% Châu Aâu
34%
Hình 3: Th ph n c a các th tr ng nh p kh u h tiêu n m 2004
Tĩm l i: H t tiêu là m t lo i gia v cĩ giá tr th ươ ng m i và xu t kh u cao.
M c c u hàng n m ư c t ng thêm t 4-5% m i n m. Tuy di n tích và s n
lư ng h tiêu cĩ xu h ư ng t ng nh ưng s gia t ng này khơng u và ph thu c
r t nhi u vào s bi n ng giá c , tình hình sâu b nh h i. D báo trong th i
gian dài s p t i, cung v n ch ưa áp ng c u và h tiêu v n là cây cho hi u
qu kinh t cao so v i các lo i nơng s n khác.
1.2. Tình hình s n x u t h tiêu n ư c t a
N ng su t và s n l ư ng h tiêu c a Vi t Nam cĩ nh ng b ư c ti n nh y
v t k t n m 1975. N m 1975, Vi t Nam ch m i cĩ 500ha tiêu t s n l ư ng là
4
460 t n, g n nh ư ch ưa ư c bi t n trên th tr ư ng xu t kh u h tiêu. N m 1996
chúng ta s n xu t ư c kho ng 7.000 t n. N m 2001 ã s n xu t và xu t kh u
t 60.000 t n. N m 2002 s n l ư ng và xu t kh u t 70.000 t n và ã ng
th hai sau n ( n s n xu t kho ng 80.000 t n vào n m này). B t u
t n m 2003 thì Vi t Nam v ư t qua n và tr thành n ư c s m t v s n
xu t và xu t kh u h tiêu.
B ng 2. Di n tích và n ng su t h tiêu m t s vùng s n xu t chính
Vùng N ng su t
T ng di n tích Di n tích thu
(t n tiêu
(ha) ho ch (ha)
en/ha)
T ng s 47.776 38.610 2,22
1. B c Trung B 3.195 2.695 1,17
Ngh An 280 280 0,70
Qu ng Bình 315 285 0,80
Qu ng Tr 2.400 2.000 1,32
Khác 200 130 0,70
2. Duyên H i TB 3.460 2.550 1,32
Qu ng Nam 110 80 1,60
Qu ng Ngãi 200 150 1,00
Bình nh 250 160 0,70
Phú Yên 300 250 1,30
Bình Thu n 2.500 1.850 1,40
Khác 100 60 1,00
3. Tây Nguyên* 13.221 12.300 2,33
k L k 3.567 7.500 2,00
k Nơng 5.575 675 2,0
Gia Lai 3.575 3.800 2,80
Lâm ng 404 265 1,50
Kon Tum 100 60 1,00
4. ơng Nam B 26.900 20.075 2,45
Bình Ph ư c 13.500 10.500 2,50
Bà R a-V ng Tàu 7.500 5.200 2,60
ng Nai 4.200 3.200 2,20
Bình D ươ ng 1.400 950 2,00
Khác 300 225 2,0
5. BSCL 1.000 900 2,91
Kiên Giang 950 850 3,00
Khác 50 40 0,90
Ngu n: Hi p h i H tiêu Vi t Nam, 2005
(Cĩ ph i ki m v i báo cáo c a Khuy n nơng các vùng s n xu t)
5
1.2.1. Di n tích, n ng su t và s n l ư ng các vùng s n xu t tiêu n ư c ta
n ư c ta h tiêu ư c phân b thành các vùng s n xu t chính B c
Trung B , Duyên h i Trung B , Tây Nguyên, vùng ơng Nam B và ng b ng
Sơng C u Long, trong ĩ Tây Nguyên và ơng Nam B là 2 vùng s n xu t
chính. S n xu t h tiêu th ư ng hình thành các vùng n i ti ng nh ư: Tân Lâm
(Qu ng Tr ), L c Ninh (Bình Ph ư c), Bà R a (Bà R a-V ng Tàu), Phú Qu c (Kiên
Giang), Dak R’L p (Dak Nơng), Ch ư sê (Gia Lai), i u này s t o i u ki n thu n
l i cho vi c quy ho ch thành các vùng s n xu t hàng hố t p trung, t ch t
lư ng xu t kh u cao.
1.2.2. Tình hình tiêu th và xu t kh u h tiêu c a n ư c ta
1000 t n
120
Tiêu en
100
Tiêu tr ng
80
60
1.2. S n xu t và xu t kh u h tiêu Vi t Nam
40
20
0
2003 2004 2005 2006 N m
Bi u 3: L ng tiêu en và tiêu tr ng xu t kh u qua các n m
Lư ng h tiêu dùng trong n ư c khơng áng k mà ch y u là xu t
kh u. Ph n l n h tiêu ư c xu t kh u là tiêu en, các m t hàng khác nh ư tiêu
xanh, d u nh a tiêu v.v h u nh ư khơng cĩ. T n m 2003, Vi t nam ã b t
u xu t kh u tiêu tr ng, tuy v y lư ng tiêu tr ng xu t kh u chi m t tr ng
khơng áng k . S l ư ng tiêu tr ng xu t kh u hàng n m t ng lên, ch t l ư ng
tiêu tr ng ngày càng ư c nâng cao áp ng nhu c u khách hàng c a th
tr ư ng th gi i. N m 2006 l ư ng tiêu tr ng xu t kh u chi m g n 20% trong
6
t ng l ư ng tiêu xu t kh u. Vi c gia t ng m t hàng xu t kh u tiêu tr ng ã làm
t ng áng k giá tr xu t kh u h tiêu c a n ư c ta.
Kim ng ch xu t kh u h t tiêu t ng m nh trong các n m g n ây.
- N m 2001 là 90.460 ơ la M
- N m 2002 là 109.310.000 ơ la M
- N m 2003 là 105.213.040 ơ la M
- N m 2004 là 133.726.000 ơ la M
- N m 2005 là 150.123.824 ơ la M
- N m 2006 là 190.441.159 ơ la M
US$
7000
6000
Tiêu en
5000 Tiêu tr ng
4000
3000
2000
1000
0 N m
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Bi u 4: Giá FOB trung bình c a tiêu en và tiêu tr ng xu t kh u c a Vi t
Nam
Th tr ư ng xu t kh u c a h tiêu Vi t Nam liên t c ư c m r ng. N m
2002 tiêu Vi t nam ch ư c xu t kh u n 30 n ư c. T n m 2005 l i ây h
tiêu Vi t nam ã cĩ m t trên 80 qu c gia trên th gi i. M t s các th tr ư ng ịi
h i ch t l ư ng cao Châu Âu nh ư c, Pháp, Hà Lan, Tây Ban Nha . chi m
th ph n trên 40% trong n m 2006. i u này ch ng t v th ngành hàng h tiêu
c a Vi t Nam ngày càng ư c nâng cao v s l ư ng và ch t l ư ng.
7
(%)
50
45
40
35
30 Châu M
Châu Âu
25
Châu Á
20 Châu Phi
15
10
5
0
N m
2003 2004 2005 2006
Bi u 5: Th ph n xu t kh u h tiêu c a Vi t Nam n các n c
2. TÌNH HÌNH CH B I N H TIÊU V I T N A M
2.1. Các lo i s n p h m h tiêu trên th t r ư n g t h
g i i
S n ph m h tiêu thơng d ng trên th tr ư ng th gi i là tiêu en và tiêu
tr ng. Ngày nay nhi u lo i s n ph m cĩ giá tr ã ư c phát tri n thêm t h
tiêu. Cĩ lo i s n ph m khơng c n dùng nguyên li u h tiêu t t ch bi n, ví
d nh ư tiêu lép, là lo i tiêu cĩ ph m c p r t kém ư c dùng s n xu t ra d u
tiêu. Nhi u n ư c trên th gi i ã xây d ng các nhà máy s n xu t ra các s n
ph m tiêu cĩ giá tr t ng thêm này. n là m t n ư c cĩ v trí quan tr ng trong
vi c s n xu t và xu t kh u các s n ph m h tiêu cĩ giá tr t ng thêm.
- Tiêu en: tồn trái tiêu bao g m v trái và h t ư c ph ơi khơ n m
13%. Tiêu en thành ph m cĩ màu en v i l p v h t nh n nheo b c bên
ngồi.
- Tiêu tr ng: tiêu tr ng hay cịn g i là tiêu s . Qu tiêu chín già ư c tách
l p v bên ngồi r i ph ơi khơ. Tiêu tr ng thành ph m h t trịn nh n cĩ màu
tr ng ngà.
8
- D u tiêu: là tinh d u bay h ơi, u c chi t xu t t qu tiêu b ng ph ươ ng
pháp ch ưng c t h ơi n ư c. ĩ là m t h n h p l ng t nhiên, trong su t, cĩ màu
xanh vàng n h ơi xanh lá cây.
- Oleorisin tiêu: cịn g i là d u nh a tiêu, là m t ch t chi t xu t m c
b i s chi t xu t b ng các dung mơi c truy n ho c chi t xu t nhi t cao.
Oleoresine là m t h n h p tinh d u, nh a và các h p ch t nh ư piperine alkaloid
cay. D u nh a tiêu cĩ y các c tr ưng v h ươ ng v th ơm cay c a tiêu.
- Tiêu b t: h t tiêu khơ ư c nghi n các kích c khác nhau tùy theo
yêu c u c a ng ư i tiêu th . G n ây cơng ngh xay tiêu b t nhi t th p ã
ư c gi i thi u tránh s m t mát các ch t th ơm bay h ơi khi nghi n h t tiêu.
Nghi n tiêu nhi t th p c ng lo i b ư c vi khu n và n m m c.
- Tiêu xanh ngâm n ư c mu i: tiêu xanh ngâm n ư c mu i ư c ch bi n
t qu tiêu ch ưa chín. Sau khi hái, tách c n th n qu tiêu kh i gié, tránh làm
v , d p qu . Các qu tiêu (h t tiêu xanh) này ư c ngâm trong dung d ch gi m
và mu i gi ư c màu xanh t nhiên và th ch t dịn, x p c a h t tiêu xanh.
Tiêu thành ph m cĩ h ươ ng v th ơm ngon ư c ng ư i tiêu dùng ch p nh n.
- Tiêu xanh kh n ư c: ây là m t lo i s n ph m ư c ch bi n t h t
tiêu xanh, b ng cách x lý h t nhi t cao làm vơ hi u s ho t ng c a
các enzim làm h t tiêu hĩa nâu en. Tiêu xanh qua x lý nhi t sau ĩ ư c s y
khơ hay ph ơi khơ nhi t ư c ki m sốt, nh v y gi l i ư c màu xanh t
nhiên nh ư khi thu hái. Sau khi ngâm vào n ư c, h t tiêu s ph c h i l i hình
d ng và màu s c g n gi ng nh ư h t tiêu xanh khi thu hái. Mùa thu ho ch tiêu
xanh ch di n ra trong m t th i gian ng n trong n m, trong khi ĩ nhu c u tiêu
dùng tiêu xanh su t n m. Tiêu xanh kh n ư c cĩ th t n tr ư c trong m t
n m, áp ng v i nhu c u tiêu dùng.
- Tiêu xanh c i ti n: kh c ph c nh ư c i m v th ch t và h ươ ng v
c a tiêu xanh kh n ư c, kh c ph c nh ư c i m v chi phí bao bì ĩng gĩi c a
tiêu xanh ngâm mu i, ng ư i ta ã cĩ nh ng c i ti n trong ch bi n tiêu xanh.
s n xu t ra lo i tiêu xanh c i ti n này, h t tiêu xanh ư c r a s ch trong
nư c, b ư c ti p theo là em ngâm trong n ư c mu i 2-3 tháng, x n ư c r i
ĩng gĩi trong các túi PE ư a ra th tr ư ng.
9
- Tiêu xanh ơng khơ: ây là m t s n ph m tiêu xanh h o h ng ư c ch
bi n b ng cách làm khơ h t tiêu xanh n m kho ng 4% nhi t âm 30-
40 0C trong i u ki n chân khơng. Màu s c, h ươ ng th ơm và th ch t c a tiêu
xanh ơng khơ t t h ơn nhi u sov i tiêu xanh ph ơi khơ d ư i ánh sáng m t tr i
hay ư c kh n ư c qua s y. S n ph m này cĩ th gi nhi t bình th ư ng
trong phịng. Khi u c làm m tr l i, s n ph m này gi ng nh ư s n ph m tiêu
xanh m i thu hái. Vì quá trình ch bi n ịi h i máy mĩc ph c t p nên s n
ph m tiêu xanh ơng khơ cĩ giá r t t.
- Tiêu : khi tiêu chín hồn tồn, màu c a qu tiêu chuy n t xanh sang
. Màu r t h p d n so v i màu en hay màu tr ng ngà c a tiêu tr ng.
ch bi n tiêu , thu hái tiêu khi nhi u qu tiêu trên chùm qu ã chín . Các
qu này ư c tách c n th n ra kh i chùm qu . Các qu cịn l i ư c l i 2-3
ngày cho t i khi chuy n sang màu thì ư c ti p t c ch bi n thành tiêu .
Các qu tiêu sau khi ư c tách ra kh i chùm trái ph i ch bi n trong ngày.
Màu c a qu tiêu ư c gi l i b ng cách ngâm qu tiêu và dung d ch n ư c
mu i hay mu i và gi m cùng v i ch t b o qu n th c ph m. Sau ĩ tiêu cĩ th
ư c kh n ư c nh ư quy trình kh n ư c c a tiêu xanh.
Ngồi ra cịn cĩ các s n ph m khác ư c ch bi n t tiêu nh ư trà tiêu,
k o tiêu, d u th ơm tiêu, tiêu dùng cho h ươ ng li u m ph m.
Hi n nay tiêu en v n là m t hàng buơn bán thơng d ng nh t trên th
tr ư ng h tiêu th gi i. Theo s li u c a Hi p h i h tiêu, n m 2004 t ng s n
lư ng tiêu buơn bán trên th tr ư ng th gi i và tiêu th n i a là 351.000 t n thì
tiêu en chi m t i 271.000 t n
2.2. Ch b i n và b o q u n tiêu en quy mơ nơng
h n ư c t a
ch bi n tiêu en, tiêu ư c hái c chùm qu khi trên chùm cĩ lác ác
qu chín ho c qu ã chuy n sang vàng. Dùng máy tách qu tách qu ra
kh i chùm ngay hay cĩ th d n l i 2 - 3 ngày m i tách qu tùy theo kh i
lư ng tiêu thu hais ư c. vi c tách qu ư c d dàng ng ư i ta th ư ng
qu trong bao, hay d n ng l i r i t b t kín trong vịng 12-24 gi , sau ĩ m i
em tách qu . H t tiêu ư c ph ơi trên sân xi m ng cĩ tr i b t gi v sinh và
tránh l n cát, á. Làm hàng rào l ư i c n cao 2m chung quanh sân ph ơi trong
th i gian ph ơi, ng n khơng cho súc v t i qua l i ch t th i trong s n ph m.
Khơng mang giày dép dính t b n vào sân ph ơi tiêu.
10
Tiêu ph ơi l p dày 2 - 3cm, o u 4 - 5 l n/ngày, 3 - 4 ngày n ng thì khơ.
H t nh n u, en, t m t 12 - 13% m i em b o qu n.
Dùng qu t lo i b t p ch t, h t lép, h t l ng r i ĩng vào bao c t gi
tr ư c khi bán. Chú ý ch ĩng bao khi h t tiêu ã ngu i. ĩng bao 2 l p, l p ni
lơng bên trong và bao gai, s i bên ngồi. L p ni lơng giúp tiêu ch ng hút m tr
l i t o i u ki n cho n m m c phát tri n làm gi m ch t l ư ng tiêu en. Các bao
tiêu kho ng 50kg, ư c t n tr kho mát, thống, khơ ráo.
Tĩm t t qui trình ch bi n tiêu en nơng h
Nguyên li u Tách h t Ph ơi Tiêu en Lo i b t p ch t ĩng bao
B o qu n
2.3 Ch b i n và b o q u n tiêu tr ng quy mơ nơng
h
2.3.1. Ch bi n tiêu tr ng th cơng t tiêu chín
Cách ch bi n tiêu tr ng th cơng là tiêu chín già, chùm trái cĩ h ơn 50%
trái chín m i hái, em 2 - 3 ngày êm sau ĩ tách h t, b vào bao em
ngâm giịng n ư c ch y, hay trong b ngâm cĩ thay n ư c hàng ngày. Ngâm
t 7 - 10 ngày cho n khi v nát r i, cho vào r hay máy xát k sau ĩ ãi h t
v và ph ơi 1 - 2 n ng trên nong, nia n khi h t cĩ m 12 - 13% là cĩ th
em b o qu n và tiêu th . Ch bi n th cơng th ư ng v i s l ư ng ít vì ph i l a
t ng chùm trái r t m t cơng khi thu ho ch, tuy v y ch t l ư ng cao và r t ư c
ưa chu ng.
2.3.2. Ch bi n tiêu tr ng bán cơng nghi p t tiêu en
i u tra các vùng s n xu t tiêu hi n nay cho th y m t s nơng h tr ng
tiêu c ng ch bi n tiêu tr ng t tiêu en c a gia ình, nh ưng c ng cĩ nhi u
nơng h thu gom thêm tiêu en t các h khác ch bi n tiêu tr ng. Ph ươ ng
pháp ch bi n tiêu tr ng quy mơ nơng h khá ơ n gi n. Quy trình nh ư sau:
Ch n lo i tiêu en cĩ dung tr ng>550g/lít em ch bi n tiêu tr ng. Tiêu
en ư c qu t k lo i các h t nh . Tiêu h t n ng ư c cho và các bao r i
ngâm trong các b xây t 7-8 ngày. Hai ba ngày thay n ư c m t l n ho c khơng
thay n ư c cho n khi th i m n võ h t tiêu, em ra xay xát bĩc v h t r i ãi
s ch. H t tiêu sau khi ãi s ch v cĩ màu vàng ngà. Theo yêu c u c a th
tr ư ng ng ư i ta cĩ th làm tr ng b ng cách ngâm trong H 202 n ng 2% trong
vịng 30 phút oxy hố ch t h u c ơ và ch t màu. Sau khi làm tr ng ti n hành
ph ơi trên sân cĩ lĩt b t, m ho c s y h t tiêu nhi t 50-60 0C trong nhi u
gi liên t c h t t m 12%.
11
V i cách ch bi n này ch c ch n ch t l ư ng tiêu tr ng khơng ư c cao và
khơng ng u. Ngồi ra cịn cĩ v n ơ nhi m mơi tr ư ng x y ra trong vùng, mùi
hơi th i t các b ngâm tiêu b c lên n ng n c. Các nơng h c ng nh ư c ơ s ch
bi n nh khơng chú ý n v n tiêu thốt n ư c th i, gây ơ nhi m mùi mơi tr ư ng
trong vùng.
Theo k t qu i u tra vùng tiêu Gia Lai và ng Nai và Bà R a-V ng
Tàu, giá tr m t t n tiêu en lo i t t sau khi ư c ch bi n thành tiêu tr ng t ng
lên 5-6 tri u ng. Vi c u t ư c ơ s v t ch t ch bi n tiêu tr ng bao g m
b ngâm và máy xát v tiêu khơng cao, ch vào kho ng 12-15 tri u ng. N u
cĩ ngu n nguyên li u liên t c m i ngày cĩ th ch bi n ư c t 800-1000kg
tiêu en thành tiêu tr ng. Ch bi n tiêu en thành tiêu tr ng giúp các nơng h
t ng thu nh p, tuy v y do ch ưa chú ý n v n mơi tr ư ng, t i các vùng ch
bi n tiêu tr ng th ư ng x y ra tình tr ng ơ nhi m mơi tr ư ng do mùi hơi th i b c
lên t các b ngâm tiêu, n ư c r a tiêu tr ng trong quá trình ch bi n.
Tươ ng t nh ư b o qu n tiêu en, tiêu tr ng sau khi ph ơi ho c s y khơ
n m 12-13% ư c ư a và c t gi ch tiêu th . ĩng bao 2 l p, l p ni
lơng bên trong và bao gai, s i bên ngồi. L p ni lơng giúp tiêu ch ng hút m tr
l i t o i u ki n cho n m m c phát tri n làm gi m ch t l ư ng tiêu en. Các bao
tiêu kho ng 50kg, ư c t n tr kho mát, thống, khơ ráo. Th i gian b o qu n
tiêu tr ng các nơng h khơng lâu vì các nơng h th ư ng ch bi n tiêu tr ng
theo ơ n t hàng c a các nhà thu mua xu t kh u.
Máy xát v h t tiêu sau khi ngâm
H3: B ngâm tiêu en nguyên li u
12
Tĩm t t qui trình ch bi n tiêu tr ng
Nguyên li u Qu t tiêu nh Ngâm trong n c cho
tiêu en lo i t t l y tiêu ch c, n ng nát m n v tiêu en
ĩng bao Ph ơi ho c Xát v tiêu en và
s y khơ r a s ch
B o qu n
2.4. Cơng ngh c h b i n tiêu en, tiêu tr n g x u t
k h u
2.4.1. Tiêu en
Nguyên li u ch bi n tiêu en xu t kh u là tiêu en c thu mua trong s n
xu t. M c tiêu c a cơng ngh ch bi n là hồn thi n s n ph m, nâng cao giá tr ch t
l ng s n ph m, an tồn v ch t l ng khi kéo dài th i gian t n tr và s d ng.
13
SƠ CƠNG NGH CH BI N H T TIÊU EN
Nguyên li u
T p ch t nh Þ 6,5mm
Sàng t p ch t
Ph ph m Þ 1-2,5mm B i
Tr ng phân lo i theo kích th c
Þ 2,5 - 4,5mm Þ 4,5 – 4,9mm Þ 4,9 - 5,5mm > Þ 5,5mm
Sàng á Sàng á
á
Catator H t nh , bi n d ng
Phân lo i t tr ng Phân lo i t tr ng xo n c
xo n c
X lý vi sinh
H t nh , bi n d ng
Tháp s y
Thùng làm ngu i
H t nh , bi n d ng Catador
Phân lo i t tr ng xo n Phân lo i t tr ng xo n
c c
H t nh , bi n d ng B tách t
Thùng ch a
Cân-May bao
14
15
2.4.2. Tiêu tr ng
Tươ ng t nh ư ch bi n tiêu tr ng bán cơng nghi p nh ưng quy mơ l n,
cơng nghi p h ơn các cơng o n ngâm , x lý an tồn th c ph m, s y và c
x lý n ư c th i ch bi n.
gi m nh v n ơ nhi m n ư c th i do ch bi n, nhi u nhà máy bên
c nh vi c mua tiêu en lo i t t ch bi n tiêu tr ng cịn thu mua tiêu s ã
qua ch bi n bán th cơng c a nơng dân, v gia cơng thêm khâu làm tr ng, s y
và ĩng bao bì t tiêu chu n xu t kh u.
SƠ CƠNG NGH CH BI N H T TIÊU TR NG
Tiêu en
L a ch n Tiêu khơng tiêu chu n
Tiêu tiêu chu n Bán theo d ng th ph m
Ngâm n c
Ph i tr n ch ph m
Biovina
Lên men
Tách v
S y
Tiêu s
Vi t Nam cĩ các cơng ty n ư c ngồi, cơng ty liên doanh v i n ư c
ngồi và các cơng ty t ư nhân trong n ư c nh ư Harris Preman, Vina Hariss, Man-
Spice Viet Nam, Cơng ty Tr ư ng L c, Maseco, T n H ưng, Agrexport HCM,
16
Itimex HCM ã u t ư dây chuy n ch bi n hi n i, ch bi n tiêu s ch theo
ph ươ ng pháp h p s y b ng h ơi n ư c, x lý vi sinh. S n ph m tiêu t tiêu
chu n cao v v sinh an tồn th c ph m.
M t s các cơng ty nh ư Th nh L c, Itimex Bình D ươ ng, Olam. ã b ư c
u ch bi n tiêu b t s ch ĩng h p bán l , t ươ ng lai h ư ng t i xu t kh u lo i
s n ph m này cĩ thêm giá tr gia t ng t s n ph m h tiêu.
Nhìn chung cơng ngh ch bi n h tiêu c a Vi t Nam ngày càng v ng
m nh, cĩ th áp ng m i yêu c u c a khách hàng
3. TIÊU CHU N C H T L U N G H TIÊU XU T K H U
3.1. Tiêu chu n h tiêu Vi t N a m
Tr ư c n m 2003 Vi t Nam cĩ TCVN 5837-1994. N m 2002, T ng c c
Tiêu chu n o l ư ng Ch t l ư ng k t h p v i các thành viên c a Hi p h i H
tiêu ã k p th ư i xây d ng và ban hành b tiêu chu n ch t l ư ng h tiêu Vi t
Nam bao g m:
TCVN 7036-2002 Tiêu en
TCVN 7037-2002 Tiêu tr ng
B tiêu chu n này yêu c u ch t ch h ơn v ch t l ư ng c s n ph m tiêu
sơ ch (SP) và tiêu ch bi n (P) so v i b tiêu chu n TCVN 5837-1994
B ng 2: Các ch tiêu lý h c và hĩa h c c a tiêu en
Ch tiêu NP P
m (% kh i l ư ng) 13 12,5
Dung tr ng (g/lít) 450-600 600,0
T p ch t (% kh i l ư ng) 0,2-1 0,2
H t lép (% kh i l ư ng) 2-18 2
H t v và h t nh (% kh i l ư ng) 2-4 1
Tro t ng s (% kh i l ư ng khơ) 7 6
Ch t chi t ete khơng bay h ơi (% kh i l ư ng 6 6
khơ)
Tinh d u bay h ơi (ml/100g kh i l ư ng khơ) 2,0 2,0
Piperine (% kh i l ư ng khơ) 4,0 4,0
17
B ng 3: Các ch tiêu vi sinh và v sinh th c ph m c a tiêu en
Ch tiêu NP P
Total of aerobic Plate Count (cfu/g, - -
maximum)
Coliform (cfu/g, maximum) - 102
Ecoli (MPN/g, maximum) - 0
Salmonella (detection/25g) - Nil
Mould & Yeast - -
(cfu/g, maximum)
S. aureus (cfu/g, maximum) - 102
Insect (whole) Nil Nil
Mammalian excreta (mg/lb) - -
Other excreta (mg/lb) - -
Disease berries, insects (% weight) - -
Moudy (% weight) Nil Nil
SP : Semi-Procesed P : Procesed
Th c t tiêu chu n này v n ch ưa ư c áp d ng ph bi n cho xu t kh u
tiêu c a Vi t Nam hiên nay.
3.2. Các tiêu chu n c h t l ư ng tiêu xu t k h u hi n
n a y
Tiêu xu t kh u c a Vi t Nam h u h t d ng nguyên li u, ch d a vào
m t s các ch tiêu c ơ b n v m và t p ch t theo th a thu n trong các h p
ng mua bán và th ư tín d ng.
- Tiêu chu n FAQ (Fair Acceptable Quality):
Th ư ng xu t kh u các lo i sau:
+ Tiêu en FAQ 550g/lít: Dung tr ng: 550g/lít; m:12,5%; Tap ch t:0,5%;
Khơng cĩ sâu m t, n m m c.
+ Tiêu en FAQ 500g/lít: Dung tr ng: 500g/lít; m:13%; Tap ch t:1%;
Khơng cĩ sâu m t, n m m c.
- Tiêu chu n ASTA (American Standards Trade Association)
18
+ Dung tr ng: 570g/lít cho tiêu en và 630g/lít cho tiêu tr ng
+ m: 12,5% + Ch t th i ng v t: 1mg/lb (454g)
+ T p ch t: 1% + Ch t th i khác: 5mg/lb
+ H t nh : 2% + Sâu m t: 2 con/lb
+ H t m c: 1% + Salmonella: Khơng cĩ
+ C h t trên sàng 5mm: 100% + Tiêu ư c làm s ch b ng h ơi n ư c
nĩng
Ngồi ra m t s các th tr ư ng các n ư c Châu Âu và Trung ơng cịn
yêu c u thêm ch tiêu an tồn th c ph m r t cao, yêu c u khơng cĩ kim lo i
n ng nh ư chì, Arsenic, Cadmium, khơng cĩ vi khu n E-coli, ch t phĩng x
v.v.
Hơn 95 % s n l ư ng tiêu c a Vi t Nam hi n nay ư c xu t kh u theo
tiêu chu n FAQ, cĩ dung tr ng t 500-550g/lít, m t 13 -13,5% và t p ch t
t 0,5 -1%. L ư ng xu t kh u theo tiêu chu n ASTA chi m t l khơng áng
k .
3. 3. Tiêu chu n tiêu c a IPC (International
Pepper Community)
IPC has specified two grade each for whole black pepper and whole white
pepper as followed (Ph l c ính kèm).
4. KÊNH TH Ơ N G M I H T I Ê U
C ng nh ư t t c các n ư c s n xu t h tiêu chính trên th gi i, Vi t Nam
xu t kh u m t l ư ng l n s n ph m h tiêu, s n l ư ng n i tiêu khơng áng k .
H ng n m n ư c ta xu t kh u kho ng h ơn 95% s n l ư ng h tiêu s n xu t
ư c.
4.1. Kênh th ư ơ n g m i trong n ư c
M t c i m chung cho các vùng tr ng tiêu trong c n ư c là ph n l n
h tr ng tiêu th ư ng bán s n ph m trong vịng hai n ba tháng sau khi thu
ho ch. Lý do chính khi n h tr ng tiêu khơng t n tr s n ph m lâu m t ph n do
c n ti n cho sinh ho t gia ình, trang tr i n n n ã u t ư cho cây h tiêu v
v a qua, chu n b v n u t ư v k ti p, ph n khác do nơng h khơng cĩ
19
i u ki n t n tr và s g p ph i r i ro khi giá c bi n ng. S nơng h t n tr
tiêu trên ba tháng a ph n là h giàu và h khá, ho c nh ng h cĩ ngu n thu
nh p khác t ho t ng nơng nghi p khác và phi nơng nghi p.
Cĩ b n thành ph n chính tham gia trong kênh th ươ ng m i s n ph m h
tiêu t sau khi thu ho ch cho n khi xu ng tàu t i c ng xu t là: ng ư i s n
xu t, ng ư i thu gom (th ươ ng lái), i lý thu mua và doanh nghi p xu t kh u.
Các h nơng dân tr ng tiêu th ư ng khơng bán th ng s n ph m h t tiêu
cho i lý thu mua ho c doanh nghi p xu t kh u mà ph n l n bán cho ng ư i thu
gom (th ươ ng lái). L ư ng h tiêu do các h s n xu t bán th ng ra ch khơng
áng k .
Do h th ng thơng tin liên l c t t nên khơng cĩ hi n t ư ng ép giá. Giá
tiêu ư c th a thu n gi a ng ư i mua và ng ư i bán ph thu c và giá th i i m
và vào dung tr ng tiêu, m tiêu h t. m t s vùng nh ư Xuân L c t nh ng
Nai, Châu c t nh Bà R a-V ng Tàu và g n ây là Ch ư Sê t nh Gia lai c ng
ch bi n ra tiêu s t tiêu en bán l i cho các u m i thu gom và bán ra
ch a ph ươ ng.
Theo k t qu i u tra c a Nguy n T ng Tơn t i vùng tiêu Bà R a – V ng
Tàu, ngày càng cĩ nhi u h tr ng tiêu mu n bán th ng s n ph m cho i lý thu
mua, h ch s n ph m n i lý ho c g i i lý n bán t i nhà, tuy nhiên
lư ng tiêu bán th ng cho i lý v n cịn ít (22%) so v i l ư ng tiêu cho th ươ ng
lái t i nhà (78%). Các th ươ ng lái cĩ thu n l i h ơn các i lý l n vì a bàn ho t
ng r ng và s n sàng thu gom t s l ư ng vài ch c kg n vài t và c t n.
Th c t chênh l ch giá c gi a h thu gom và i lý thu mua khơng nhi u,
th ư ng kho ng 80-100 /kg, nh ưng tâm lý c a h tr ng tiêu th ư ng tin t ư ng
vào i lý thu mua trong vi c xác nh ch t l ư ng s n ph m c ng nh ư cân o
do i lý cĩ ph ương ti n cân o chính xác h ơn.
Các th ươ ng lái th ư ng bán l i l ư ng tiêu thu gom ư c trong ngày ho c
trong m t vài ngày cho i lý, ít cĩ th ươ ng lái gi l i trong nhà trên 3 t n tiêu.
Khi c n mua m t l ư ng s n ph m l n, các i lý cĩ th ng ti n tr ư c cho
th ươ ng lái thu gom. C ng cĩ tr ư ng h p m t l ư ng nh h
Các file đính kèm theo tài liệu này:
bao_cao_tinh_hinh_san_xuat_tieu_thu_che_bien_va_xuat_khau_ho.pdf
