Chính sách việc làm đối với các Doanh nghiệp dệt may

Lêi më ®Çu Trong xu thế toàn cầu hoá hiện nay, thương mại quốc tế ngày càng phát triển mạnh mẽ, quan hệ giữa các nước ngày càng được mở rộng. Quá trình trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia diễn ra với nhiều hình thức đa dạng và phong phú.Người tiêu dùng được sử dụng với nhiều chủng loại hàng hóa sản phẩm đa dạng về mẫu mã , tính năng sử dụng với chất lượng ngày càng được nâng cao, sản phẩm được đưa đến tận tay người tiêu dùng.mét trong nh÷ng s¶m phÈm ®­îc sö dông phæ biªn vµ phong phó nh©t ®ã lµ hµng hãa cña nghµnh dÖt may. Sau hơn 20 năm cải cách, mở cửa, phát triển nền kinh tế theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ngành công nghiệp dệt may Việt Nam đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn hướng ra xuất khẩu và ngày càng khẳng định vai trò “không thể thiếu” trong đời sống kinh tế - xã hội. Đặc biệt kể từ khi Việt Nam chính thức là thành viên Thứ 150 của WTO thì đã đặt ra cho ngành dệt may Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức .Một số thương hiệu hàng dệt may vủa Việt Nam đã và đang nổi tiếng ở thị trường quốc tế như: May 10,May Th¨ng Long, May ViÖt TiÕn...Ngành Dệt May hiện nay được coi là ngành kinh tế chủ chốt, thu hút một lượng lớn lực lượng lao động trong xã hội, là ngành có doanh thu xuất khẩu đứng thứ hai chỉ sau dầu thô.Cả nước đã có đến gần 2000 doanh nghiệp lớn nhỏ,sư dụng khoảng 1,1triệu lao động chiếm khoảng 20% lao động công nghiệp.Với việc sư dụng một lực lượng lớn lao động như vậy,do đó vấn đề giái quyết việc làm cho phù hợp với người lao động là vấn đề hết sức quan trọng đối với các doanh nghiêp.Ngành dệt may muốn phát triển mạng thì một trong những vấn đề cần được quan tâm và xem xét đó là vấn đề phát triển nguồn nhân lực,vấn đề việc làm,nhất là khi chúng ta đã bước vào thời kỳ hội nhập WTO.Chính vì vậy mà đối với từng doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp dệt may nói riêng cần phải có những chính sách việc lam,chính sách phát triển nguồn nhân lực hợp lý cho người lao động.Ngoài ra về phía nhà nước cũng cần phẩi có những chính sách việc làm đối với các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp dệt may nói riêng để bảo vệ người lao động. Để có thể hiểu rõ hơn những vấn đề trên, trong phạm vi đề án này em xin được đề cập đến vấn đề : ”Chính sách việc làm đối với các doanh nghiệp dệt may”. Kết cấu của bài đề án gồm 3 phần: Phần I : Mét sè nÐt chung cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may. Phần II : Chính sách việc làm. Phần III : Các kiến nghị và giải pháp PHẦN I: MỘT SỐ NÉT CHUNG CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP DỆT MAU 1. Vai trß, vÞ trÝ cña nghµnh c«ng nghiÖp DÖt may trong nÒn Kinh tÕ Quèc d©n. 1.1. Nh÷ng ®Æc tr­ng cña c«ng nghiÖp dÖt may. C«ng nghiÖp dÖt may lµ mét ph©n ngµnh cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng.Nã cã nhiÖm vô ®¸p øng nhu cÇu mÆc – mét trong hai nhu cÇu thiÕt yÕu cña ®êi sèng con ng­êi. C«ng nghiÖp dÖt may thùc chÊt lµ tæ hîp cña 2 ngµnh chuyªn m«n hãa hÑp lµ c«ng nghiÖp dÖt vµ c«ng nghiÖp may.MÆc dï lµ 2 ngµnh chuyªn m«n hãa nh­ng gi÷ chóng cã 1 mèi quan hÖ kh¨ng khÝt ,kh«ng hÒ t¸ch rêi.C«ng nghiÖp dÖt nÕu thiÕu c«ng nghiÖp may th× s¶n phÈm cña nã sÏ kh«ng ®¹t ®­îc môc tiªu cuèi cïng lµ ®¸p øng nhu cÇu mÆc cho con ng­êi.Ng­îc l¹i c«ng nghiÖp may l¹i sö dông c«ng nghiÖp dÖt nh­ mét nguån cung cÊp nguyªn liÖu duy nhÊt ,kh«ng thÓ thay thÕ cho ho¹t ®éng cña m×nh.C«ng nghiÖp dÖt ph¸t triÓn víi nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm sÏ lµ c¬ héi tèt cho c«ng nghiÖp may lùa chän c¸c d¹ng nguyªn liÖu ®Çu vµo.Trong khi ®ã ,c«ng nghiÖp may ph¸t triÓn, nhiÒu mÉu mèt ra ®êi ,sÏ kÝch thÝch tiªu dïng vµ t¹o ®Çu ra tèt cho c«ng nghiÖp dÖt. Gièng nh­ mçi ngµnh c«ng nghiÖp ®éc lËp, c«ng nghiÖp dÖt may cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nã.§ã lµ : 1.1.1 C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp mµ s¶n phÈm cña nã lµ lo¹i kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc. Kh¸c víi ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may th× s¶n phÈm cña hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c lµ lo¹i thay thÕ ®­îc.VÝ dô ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña ®iÖn d©n dông th× ,thay v× ph¶I dïng qu¹t ®iÖn th× ng­êi ta cã thÓ dïng qu¹t nan,thËm chÝ kh«ng cÇn dïng qu¹t.Hay nh­ ®èi víi s¶n ph¶m ®iÖn tö th× thay thÕ viÖc sö dông tivi (nghe vµ nh×n ) ng­êi ta cã thÓ chØ sö dông radio (nghe).Cßn ®èi víi ngµnh dÖt may th× s¶n phÈm cña nã lµ lo¹i kh«ng thay thÕ ®­¬c.Ng­êi ta chØ cã thÓ thay viÖc mÆc lo¹i v¶I nµy b»ng lo¹i v¶I kh¸c chø kh«ng thÓ kh«ng mÆc g×. §©y lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña c«ng nghiÖp dÖt may.Nhê ®Æc tr­ng nµy mµ s¶n phÈm dÖt may trë thµnh mét trong nh÷ng s¶n phÈm thiÕt yÕu ®èi víi con ng­êi.§Æc tr­ng nµy còng chi phèi toµn bé ho¹t ®éng cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may,tõ ®ã x¸c ®Þnh nhiÖm vô quan träng nhÊt cña ngµnh lµ ph¶I ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña ®êi sèng con ng­êi. 1.1.2 C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp mµ s¶n phÈm cña nã cã vßng ®êi ng¾n . Trong sè c¸c s¶n phÈm tiªu dïng , s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp dÖt may th­êng cã vßng ®êi ng¾n ,kh¸c h¼n víi c¸c lo¹i s¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tiªu dïng kh¸c.Së dÜ cã sù kh¸c biÖt nh­ vËy lµ do s¶n phÈm dÖt may mang tÝnh thêi trang cao.Con ng­êi ta sö dông s¶n phÈm dÖt may kh«ng ph¶i chØ lµ vËt che th©n mµ s¶n phÈm dÖt may cßn gãp phÇn lµm t«n thªm vÎ ®Ñp trang träng, lÞch sù cña ng­êi sö dông nã.T©m lý cña con ng­êi lµ thÝch ®æi míi, s¸ng t¹o ,thËm chÝ lµ ®éc ®¸o vµ g©y Ên t­îng.Do vËy s¶n phÈm dÖt may còng ph¶i lu«n thay ®æi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nµy. Ngoµi ra s¶n phÈm dÖt may cßn bÞ chi phèi bëi c¸c yÕu tè nh­ v¨n hãa ,phong tôc tËp qu¸n ,t«n gi¸o,khÝ hËu,giíi tÝnh tuæi t¸c…vµ ®Æc biªt yÕu tè thêi vô cña c«ng nghiÖp dÖt may rÊt cao, s¶n phÈm cña mïa nµy khã cã thÓ tiªu thô ®­îc trong mïa kh¸c.ChÝnh v× vËy mµ s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp dÖt may th­êng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. 1.1.3 C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng ®ßi hái c«ng nghÖ qu¸ phøc t¹p,cã suÊt ®Çu t­ thÊp,thu håi vèn nhanh,phï hîp víi tæ chøc s¶n xuÊt ë quy m« võa vµ nhá. C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp xu©t hiÖn vµ ph¸t triÓn kh¸ sím ,mét phÇn lµ do c«ng nghÖ cña ngµnh nµy kh«ng qu¸ phøc t¹p.§Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp dÖt may co suÊt ®Çu t­ th©p h¬n nhiÒu lÇn so víi c¸c nganh c«ng nghiÖp kh¸c.Nã chØ b»ng 1/10 so víi ngµnh c¬ khÝ ;1/15 so víi ngµnh ®iÖn;1/20 so víi ngµnh luyÖn kim. Thêi gian thu håi vèn cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may còng thÊp h¬n so víi nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c.Thêi gian thu håi vèn cña ngµnh dÖt lµ 10 -12 n¨m,ngµnh may lµ 5-7 n¨m.Trong khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng cã thêi gian thu håi th­êng lµ 10-15 n¨m. Do c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng qu¸ phøc t¹p ,lao ®éng cña ngµnh l¹i dÔ ®µo t¹o,nªn tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu kh©u cã thÓ ph©n t¸n ë c¸c hé gia ®×nh .ChÝnh v× vËy c«ng nghiÖp dÖt may ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë hÇu hÕt c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ thu hót mét lùc l­îng lín lao ®éng ë c¸c n­íc nµy.Còng do ®Æc thï vÒ c«ng nghÖ nªn dï cã ®­îc hiÖn ®¹i hãa th× tr­íc m¾t vµ l©u dµi, c«ng nghiÖp dÖt may vÉn tån t¹i nh÷ng c«ng ®o¹n cÇn tíi lao ®éng thñ c«ng cña bµn tay con ng­êi.Do vËy cïng víi sù lín m¹nh cña c«ng nghiÖp dÖt may th× sè lao ®éng ®­îc thu hót vµo ngµnh c«ng nghiÖp nµy còng ngµy cµng ®«ng, ch­a kÓ l­c l­îng lao ®éng trong c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp dÖt may nh­ c«ng nghiÖp c¬ khÝ ,chÕ t¹o .c«ng nghiÖp hãa chÊt ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra c¸c lo¹i nguyªn liÖu cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may. 1.1.4. C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp ®· diÔn ra nhiÒu lÇn chuyÓn dÞch s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc ,c¸c khu vùc trªn thÕ giíi vµ trong néi bé tõng n­íc. C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp sím tham gia vµo thÞ tr­êng hµng hãa quèc tÕ vµ nã còng tr¶i qua nhiÒu lÇn chuyÓn dÞch s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc trªn thÕ giíi.C«ng nghiÖp dÖt may xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn sím nhÊt ë n­íc ANH sau ®ã chuyÓn dÞch sang c¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c.TiÕp ®ã lµ ®Õn NhËt B¶n vµ ®Õn c¸c n­íc Ch©u A víi sù thµnh c«ng cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi.HiÖn nay ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n nh­ Trung Quèc,ViÖt Nam, Th¸i Lan…… Trong néi bé tõng n­íc ,c«ng nghiÖp dÖt may còng ®­îc chuyÓn dÞch tõ vïng nµy sang vïng kh¸c .Ban ®Çu c«ng nghiÖp dÖt may th­êng ®­îc ph¸t triÓn tËp trung ë c¸c vïng ®« thÞ,nhê lîi thÕ vÒ c¬ së h¹ tÇng ,tr×nh ®é lao ®éng….Sau ®ã do mÊt lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng,®Ó tiÕp tôc gi÷ ®­îc lîi thÕ so s¸nh ,c«ng nghiÖp dÖt may buéc ph¶i chuyÓn dÞch dÇn vÒ c¸c vïng ®« thÞ kÐm ph¸t triÓn h¬n,thËm chÝ c¶ vïng n«ng th«n,nh»m t×m kiªm mét chi phÝ nhá nhÊt. Sù chuyÓn dÞch nµy diÔn ra mét c¸ch tù nhiªn vµ tÊt yÕu. 1.1.5. C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp nhËy c¶m ,s¶n phÈm cña nã th­êng ®­îc b¶o hé cao. Trong qu¸ kh­ ,hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai ,c«ng nghiÖp dÖt may lu«n lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp nh¹y c¶m ,c¸c s¶n phÈm cña nã th­êng ®­îc b¶o hé ë møc cao.Sù b¶o hé nµy kh«ng ph¶i chØ xuÊt hiÖn ë nh÷ng quèc gia xuÊt khÈu hµng dÖt may ,th­êng ®­îc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc ,nh­ mäi ng­êi vÉn th­êng thÊy ,mµ c¸c rµo c¶n cßn xuÊt hiÖn ë ngay c¶ nh÷ng c­êng quèc mµ t¹i ®ã c«ng nghiÖp dÖt may kh«ng ph¸t triÓn hoÆc ®· tõng cã thêi kú ph¸t triÓn ,nay ®· chuyÓn dÞch ra c¸c khu vùc vµ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi ,nh­ Mü vµ c¸c n­íc EU. §©y lµ mét ®Æc tr­ng quan träng mµ c¸c n­íc muèn tham gia vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may ph¶i quan t©m ®Ó cã nh÷ng ®èi s¸ch phï hîp. 1.2. Vai trß cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may 1.2.1. Công nghịêp dệt may thường giữ vai trò chủ đạo trong phát triển kinh tế xã hội của các nước ở giai đoạn đầu công nghiệp hoá. Trong giai đoạn đầu của thời kỳ công nghiệp hoá, các nước thường đòi hỏi rất lớn về vốn và khoa học, công nghệ phục vụ cho nhu cầu phát triển và tạo đà cất cánh cho nền kinh tế.Nhiều nước đã chọn giải pháp xuất khẩu nguyên liệu thô, bao gồm các loại khoáng sản và nông sản .Việc duy trì quá lâu tình trạng xuất khẩu nguyên liêu thô đã làm cho nhiều nước trở nên ngày càng kiệt quệ tài nguyên . Đó là chưa kể ,không phải nước nào cũng giàu tài nguyên để xuất khẩu.Trong khi đó,một số nước đã chọn giải pháp khác là phát triển một số ngành công nghiệp có lợi thế để hướng về xuất khẩu thu ngoại tệ .Công nghiệp dệt may là ngành công nghiệp thường được nhiều nước lựa chọn để phát triển,bởi lẽ: đây là ngành không đòi hỏi đầu tư lớn,lao động dễ đào tạo,lại có thể tổ chức sản xuất ở nhiều qui mô khác nhau, đặc biệt là công nghiệp may . Bằng việc phát triển công nghiệp dệt may,nhiều nước đã thu được nguồn ngọai tệ lớn mà nhiều ngành kinh tế khác của đất nước khó theo kịp.Bảng dưới đây cho thấy kết quả xuất khẩu hàng dệt may của một số nước và vùng lãnh thổ qua một số năm gần đây. Bảng: Kim ngạch xuất khảu hàng dệt may của mốt số nước và vùng lãnh thổ. Đơn vị: Tỷ USD Nước 1993 1994 1995 1996 1997 1998 ẤnĐộ 8.0 9 - - 13.3 14 Đài Loan 12.04 14.0 15.53 15.5 17 Hàn Quốc 15.82 17.01 18.38 17.7 Hồng Kông 32.21 33.98 35.11 36.12 Indonesia 6.06 5.65 6.06 6.43 7.3 7.3 Nhật Bản 7.36 7.16 7.71 7.42 Philippin - 2.45 2.8 2.9 Thái Lan 5.03 5.62 6.16 5.26 Trung Quốc 2.14 35.55 37.97 37.14 45.45 42.88 Việt Nam 0.33 0.55 0.85 1.15 1.50 1.45 Ngoài ra các nước ở giai đoạn đầu công nghiệp hoá ,thường bị sức ép về cung lao động,phát triển công nghiệp dệt may lại đáp ứng được nhu cầu giải quyết việc làm,góp phần ổn định tình hình kinh tế xã hội của đất nước.Mốt số số liệu sau minh hoạ cho vai trò công nghiệp dệt may: -Lao động trong ngành dệt may Trung Quốc lên tới 15 triệu người -Tại Pakistan ,ngành dệt may được thành lập từ năm 1949 và luôn là ngành trụ cột trong nền kinh tế quốc dân .Số lượng các nhà máy dệt của nước này chiếm khoảng 67% số lượng các nhà máy thuộc các ngành kinh tế Và thu hút được khonảg 38% lực lượng lao động cả nước . 1.2.2. Phát triển công nghiệp dệt may sẽ góp phần đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng trong nước. Trong thời kì đầu mới công nghiệp hoá ,các nước thường rất tiết kiệm ngoại tệ trong việc nhập khẩu hàng hoá tiêu dùng.Do vậy song song với việc thực hiện chiến lược hướng ngoại,họ luôn luôn quan tâm tới việc sản xuất các mặt hàng thay thế nhập khẩu.Công nghiệp dệt may cũng luôn giữ vai trò đó. Hiện nay ở thị trường Trung Quốc,hàng dệt may với chất lượng của mình đã đáp ứng được cơ bản thị hiếu tiêu dùng về kiểu dáng,mầu sắc,thoả mãn những yêu cầu cao về may mặc,phù hợp với mức sống đang được nâng cao.Việc tăng mức tiêu thụ bình quân tính theo đàu người về sợi từ 4.2 kg lên 5.3kg đã đáp ứng yêu cầu về mức sống tương đói sung túc .Tỷ lệ quần áo may sẵn bán trong nước đã tăng từ 30% (năm 1987) lên 50%(năm 1994) và 80% (vào những năm cuối thế kỷ) . 1.2.3. Công nghiệp dệt may phát triển góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành kinh tế kỹ thuật khác. Sự phát triển của ngành dệt may có liên quan đến nhiều ngành kinh tế,kỹ thuật khác.Cụ thể là: Đối với công nghiệp cơ khí chế tạo: Sản xuất thiết bị cho ngành dệt may là một trong các mục tiêu mà ngành cơ khí ,chế tạo của nhiều nước đang hướng tới. Chính vì vậy,nhờ sự phát triển của công nghiệp dệt may mà ngành cơ khí,chế tạo ở một số nước có cơ hội phát triển. Đối với công nghiệp hoá chất: Sức lớn mạnh của công nghiệp dệt may kéo theo sự phát triển không ngừng của công nghiệp hoá chất,một trong những ngành chủ yếu cung cấp nguyên,vật liệu cho ngành công nghiệp dệt may.Ngoài một số loại sợi thiên nhiên như bông,gai, đay,lông cừu,còn lại hầu hết các nguyên liệu như xơ,sợi tổng hợp,các loại hoá chất thuốc nhuộm,các loại phụ gia…phục vụ công nghiệp dệt may đều là sản phẩm của công nghiệp hoá chất. Đối với công nghiệp sản xuất các loại phụ liệu và bao bì: Phụ liệu có vai trò rất quan trọng trong việc làm tăng thêm giá trị của sản phẩm may mặc.Vì vậy,cùng với sự phát triển của công nghiệp dệt may là sự phát triển của một hệ thống các ngành sản xuất các loại phụ liệu như chỉ,khuy,mex,tấm lót áo,khoá,nhãn mác… Đối với nông nghiệp: Sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là nghề trồng bông và dâu tơ tằm là hai loại chịu ảnh hưởng nhiều nhất của sự phát triển công nghiệp hiện nay .Bên cạnh nghề trồng bông,nghề tơ tằm đặc biêt được phát triển ở một số nước như Nhật Bản,Trung Quốc.Nghề trồng bông và tơ tằm đã thu hút hàng triệu lao động ở các vùng nông thôn tạo việc làm cho nhiều hộ gia đình, nâng cao đòi sống xã hội của các gia đình ở vùng nông thôn. Đối với lĩnh vực kinh tế đối ngoại: Sản xuất công nghiệp dệt may phát triển ,chẳng những đáp ứng tốt hơn nhu cầu trong nước,thúc đẩy nhiều ngành kinh tế kỹ thuật khác phát triển mà còn góp phần mở rộng quan hệ buôn bán giao lưu quốc tế.Sản phẩm dệt may được đánh giá là một trong các sản phẩm có mức giao lưu buôn bán lớn nhất.Hầu hết các nước trên thế giới đều có trao đổi buôn bán hàng dệt may.Nhờ trao đổi hàng dệt may mà quan hệ kinh tế đối ngoại của nhiều nước có điều kiện phát triển. 1.3 Vị trí của ngành công nghiệp dệt may Nh­ trªn ®· nãi ,sù ph¸t triÓn cña nghµnh c«ng nghÖ dÖt may lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña loµi ng­êi. Theo thèng kª cña WTO (Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi), kim ng¹ch bu«n b¸n hµng dÖt may thÕ giíi mçi n¨m ®¹t kho¶ng 300-350 tû USD, chiÕm h¬n 6% tæng kim ng¹ch mËu dÞch hµng c«ng nghiÖp thÕ giíi. Tû träng bu«n b¸n quèc tÕ hµng dÖt may chiÕm h¬n 8% trong tæng kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp. Con sè nµy cã xu h­íng tiÕp tôc gia t¨ng vµ hµng dÖt may ®­îc xÕp vµo mét trong sè c¸c mÆt hµng tiªu dïng cã kim ng¹ch bu«n b¸n quèc tÕ lín nhÊt. Tuy nhiªn, ë mçi n­íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh, c«ng nghiÖp dÖt may l¹i cã nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét n­íc, c¸c lîi thÕ so s¸nh cña nã, bao gåm tr×nh ®é c«ng nghÖ, nguån nh©n lùc, kh¶ n¨ng cung øng nguªn, vËt liÖu … lµ nh÷ng yÕu tè quan träng chi phèi vÞ trÝ cña c«ng nghiÖp dÖt may trong nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, vÞ trÝ cña c«ng nghiÖp dÖt may kh«ng ph¶i lµ bÊt di bÊt dÞch trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp cña mçi n­íc. Nã cã thÓ tõ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän trë thµnh mét ngµnh Ýt ®­îc chó ý. Ng­îc l¹i, tõ mét vÞ trÝ thø yÕu, nhê biÕt ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, nã l¹i trë thµnh mét ngµnh quan träng, thËm chÝ lµ r­êng cét cña nÒn kinh tÕ. 2. Đặc điểm của ngành dệt may Việt Nam 2.1 Một số nét chung của ngàng dệt may -Chiếm tỷ trọng 10-12% sản xuất công nghiệp. -Chiếm 17-18% kim ngạch xuất khẩu,nhiều năm đứng thứ 2 chỉ sau dầu khí,hiện đứng thứ 16 trong số các nước xuất khẩu hàng dệt may toàn thế giới. -Sử dụng 1,1 triệu lao động công nghiệp,chiếm gần 20% lao động công nghiệp,nếu tính cả các ngành phụ trợ số lao động lên tới 2 triệu người. - Ngành dệt may hiện có 1.951 doanh nghiệp lớn nhỏ ,trong đó có: *307 doanh nghiệp nhà nước chiếm 15.7%, số doanh nghiệp này đang và sẽ được cổ phần hoá hoàn toàn cho đến hết năm 2007. *1.172 doanh nghiệp tư nhân,chiếm 60%. *472 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chiếm 24.3%. -Trong số 1.951 doanh nghiệp ,có gần 1.300 doanh nghiệp trực tiếp xuất khẩu.Doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc chiếm 75.4%(1471),sản xuất sợi và dệt chiếm 21.7%. -Các doanh nghiệp tập trung ở TP.Hồ Chí Minh (56%) và các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Bình Dương(15%).Phía Bắc chiếm 20% -Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân năm 2001-2005 khoảng 22% -Năm 2006 đạt 5.87 tỷ USD,tăng 20.7% so với năm 2005. -Thị trường xuất khẩu chủ yếu là Mỹ,EU,Nhật Bản:năm 2005/06 *Mỹ : 2.640 triệu USD /3.044 tăng 15.3% *EU : 875 triệu USD/1.243 tăng 42.0% *Nhật Bản : 605 triệu USD/627 tăng 3.7% -Năm 2005 và 2006 xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ vẫn bị áp dụng hạn ngạch nên không ít khó khăn,khách hàng e ngại không đủ hạn ngạch nên chuyển bớt đơn hàng đi nơi khác.Thị trường EU không áp dụng hạn ngạch và mở rộng thêm lên mức tăng cao,thị trường Nhật Bản Dược xuất khẩu tự do nhưng phải cạnh tranh khốc liệt với các đối thủ khác, đặc biệt là Trung Quốc nên tốc độ tăng trưởng thấp. Với việc Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, được loại bỏ hoàn toàn hạn ngạch và việc Trung quốc bị các thị trường nhập khẩu chính như EU,Hoa Kỳ áp dụng biện pháp tự vệ cho tới hết năm 2008,Việt Nam có cơ hội để tăng nhanh xuất khẩu.Nhưng để phát triển lâu dài và bền vững thì cần có những giải pháp mạnh hơn và hiệu quả hơn. 2.2 Đặc điểm về sản xuất và buôn bán hàng dệt may 2.2.1 Đặc điểm về sản xuất hàng dệt may Với một quốc gia,khi có nền công nghiệp phát triển thì ngành công nghiệp dệt may không đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế mà các ngành công nghiệp khác có hàm lượng kỹ thuật cao sẽ chiếm lĩnh thị trường .Ngành công nghiệp dệt may là một ngày sử dụng nhiều lao động đơn giản vốn đầu tư ban đầu không lớn ,nhưng có tỷ lệ lãi khá cao.Chính vì vậy,sản xuất dệt may thường phát triển mạnh và có hiệu quả ở các nước đang phát triển, đặc biệt là trong giai đoạn đàu của quá trình công nghiệp hoá.Khi đã có ngành công nghiệp phát triển, có trình đọ kĩ thuật cao,giá lao động cao thì sức cạnh tranh trong sản xuất dệt may sẽ giảm.Thực tế cho thấy, lịch sử phát triển ngành dệt may cũng là lịch sử chuyển dịch công nghiệp dệt may từ khu vực phát triển sang khu vực kém phát triển hơn do tác động của các lợi thế so sánh.Tuy nhiên điều này không có nghĩa là ngành dệt may không còn tồn tại ở các nước phát triển mà nó đã phát triển cao hơn với những sản phẩm thời trang cao cấp để phục vụ cho một nhóm người. Việt Nam là một quốc gia thuộc ASEAN và cũng đã đạt mức xuất khẩu cao về sản phẩm dệt may trong thập kỷ qua góp phần vào công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. 2.2.2 Đặc điểm về buôn bán hàng dệt may Sản phẩm dệt may có nhu cầu rất đa dạng,phong phú tuỳ theo đối tượng tiêu dùng.Người tiêu dùng khác nhau về văn hoá,phong tục tập quán ,tôn giáo,khác nhau về khu vực địa lý tuổi tác…sẽ có nhu cầu rất khác nhau về trang phục. Sản phẩm dệt may mang tính thời trang cao,phải thường xuyên thay đổi mẫu mã ,kiểu dáng ,màu sắc,chất liệu để đáp ứng tâm lý thích đổi mới , độc đáo và gây ấn tượng của người tiêu dùng. Nhãn mác sản phẩm có ý nghĩa rất lớn đối với việc tiêu thụ sản phẩm.Người tiêu dùng thường căn cứ vào nhãn mác để đánh giá chất lượng sản phẩm.Tên tuổi của các nhãn mác nổi tiếng trên thế giới đều gắn liền với nhãn mác sản phẩm.Tập quán và thói quen tiêu dùng là một yếu tố quyết định nguyên liệu và chủng loại sản phẩm . Yếu tố thời vụ liên quan chặt chẽ tới thời cơ bán hàng. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với những nhà xuất khẩu trong vấn đề giao hàng đúgn thời hạn. Các sản phẩm dệt may là một trong những mặt hàng được bảo hộ chặt chẽ .Trước đây có hiệp định về may mặc ,việc buôn bán các sản phẩm dệt may được điều chỉnh theo những thể chế thương mại đặc biệt mà nhờ đó phần lớn các nước nhập khẩu thiết bị cần hạn chế số lượng để hạn chế hàng dệt may nhập khẩu.Mặt khác mức thuế đánh vào hàng dệt may còn cao hơn so với những hàng công nghiệp khác .Bên cạnh đó ,từng nước nhập khẩu còn đề ra những điều kiện đối với hang dệt may nhập khẩu.Tất cả những hàng rào đó ảnh hưởng rất lớn đến xuất khẩu và buôn bán hàng dệt may trên thế giới trong thơi gian qua. 2.3 Một số ưu nhược điểm của hàng dệt may Việt Nam 2.3.1 Ưu điểm của ngành dệt may Việt Nam Lực lượng lao động dồi dào,giá nhân công rẻ,dễ đào tạo,kỹ năng và tay nghề may tốt.Lao động của Việt Nam được đánh giá là nguồn lao động có năng lực và có thể trở thành nguồn lao động chất lượng cao ,nếu được đào tạo tốt Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi để sản xuất tơ lụa tự nhiên .Việt Nam có thị trường với khách hàng tương đối ổn định(do tác động của cuộc cách mang khoa học kỹ thuật nên nhiều nước đã chuyển giao công nghệ cho các nước đang phát triển như Việt Nam). Thiết bị ngành may đã được đổi mới và hiện đại hoá đến 80% và về cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu của các nhà nhập khẩu. Đã xây dựng được mối quan hệ bền vững với nhiều tập đoàn tiêu thụ lớn trên thế giới.Việt Nam được đánh giá là điểm đến ổn định,an toàn hấp dẫn đối với các nhà nhập khẩu và đầu tư nước ngoài. 2.3.2 Nhược điểm của ngành dệt may Kỹ năng quản lý sản xuất và quản lý kỹ thuật còn yếu kém ,năng xuất thấp,mặt hàng còn phổ thông chưa đa dạng về chủng loại. Năng lực tiếp thị còn hạn chế.Phần lớn các doanh nghiệp may chưa xây dựng được thương hiệu của mình,chưa xây dựng được chiến lược dài hạn cho doanh nghiệp. Công nghiệp hỗ trợ chưa phát triển ,nhiều nguyên phụ liệu,phụ tùng thay thế phải nhập khẩu. Khả năng huy động vốn đầu tư thấp nên đã hạn chế khả năng đổi mới công nghệ trang thiết bị. Các chi phí về đầu tư ,dịch vụ cứơc vận tải cao nên đã ẩnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp so với các nước khá trong khu vực. Việc triển khai thực hiện chính sách và cơ chế hỗ trợ của chính phủ còn nhiều bất cập ,công việc cải cách hành chính còn chậm nên đã ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư. 3.Các Chính sách việc làm đối với doanh nghiệp dệt may Trong thời gian qua nhà nước ta đã có nhiều chính sách đối với các doanh nghiệp dệt may, để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp dệt may phát triển, và kết quả là ngành dệt may đã phát triển mạnh mẽ, sản phẩm của ngành là một trong những mặt hàng co kim ngạch xuất khẩu cao, góp phần nâng cao tỷ trọng cho đất nước. Tận dụng được những lợi thế so sánh của đất nước ngành dệt may đã phát triển không ngừng và ngày càng phát triển mạnh mẽ. Từ thời kì đổi mới, phát triển nền kinh tế nhiều thành phần (năm 1986 đến nay): Ở thời kì này cũng như nhiều ngành công nghiệp khác, sự phát triển của ngành công nghiệp dệt may có thể được chia thành hai giai đoạn: 1986-1990 và từ 1991 đến nay. Giai đoạn 1986-1990: Đại hội đảng toàn quốc lần thứ VI đã xác định ba chương trình kinh tế lớn của đất nước mà lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng và xuất khẩu. Ngành công nghiệp dệt may được xếp vào hai trong ba chương trình trọng điểm đó. Hoạt động của ngành, một mặt đáp ứng hàng tiêu dùng trong nước, một mặt hướng vào xuất khẩu thu ngoại tệ. Hiệp định ngày 19-5-1987 về trao đổi hàng hoá giữa hai chính phủ Việt Nam và Liên Xô(cũ) được kí kết đã mở ra một triển vọng mới về làm hàng xuất khẩu trong các doanh nghiệp dệt may. Giai đoạn 1991 đến nay: Phát huy những thành tựu đã đạt được trong thời kì trước, đảng và chính phủ đã có những chủ trương đúng đắn vế phát triển kinh tế xã hội nói chung, trong đó có công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng. Nghị quyết đại hội đảng toàn quốc lần thứ VII( 1991) chỉ rõ: “…đẩy mạnh sản xuất hàng tiêu dùng và xuất khẩu đáp ứng nhu cầu đa dạng chất lượng ngày càng cao,phục vụ tốt tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, tăng thêm nhiều việc làm…”[8,tr.64] Nghị quyết của đại hội đảng toàn quốc lần thứ VIII năm 1996 tiếp tục chỉ rõ: …Phát triển mạnh công nghiệp nhẹ, nhất là dệt may,da giầy, giấy, các mặt hàng thủ công mỹ nghệ. Đầu tư hiện đại hoá dây truyền công nghệ, vật liệu để sản xuất hàng xuất khẩu, coi trọng nâng cao năng lực tiếp thị để mở rộng thị trường. Khắc phục sự lạc hậu của ngành sợi, dệt…[9,tr.181] Nhờ có những đường lối phát triển đúng đắn đó, công nghiệp dệt may không ngừng lớn mạnh và trở thành một trong những ngành xuất khẩu thu ngoại tệ chủ yếu của đất nước. Bên cạnh chính sách trên nhà nước cũng có nhiều chính sách về việc làm, phát triển nguồn nhân lực trong ngành dệt may, tạo cho người lao động, cán bộ quản lý được làm việc trong một môi trường ổn định. Người lao động được hưởng những quyền lợi của mình không phải lo sợ bị bóc lột sức lao động, từ đó đời sống xã hội của người lao động được cải thiện và nâng cao đáng kể. Tóm lại trong nhưng năm qua, công tác cải cách hành chính, tiến tới xây dựng một nhà nước pháp quyền ngày càng được đẩy mạnh. Các chế định về kinh tế, tài chính, pháp luật…từng bước được hoàn thiện,các thủ tục hành chính rườm rà dần được loại bỏ, đã tạo cho các doanh nghiệp một hành lang pháp lý trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tất cả những đổi mới trên cùng với sự giúp đỡ về đầu tư và hoàn chỉnh các chính sách về thuế, thủ tục xuất nhập khẩu, về việc làm …đã tạo cơ hội cho các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp dệt may nói riêng nhiều cơ hội phát triển. Phần II: CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM . 1. Khái niệm về chính sách việc làm. Chính sách việc làm là tổng thể các quan điểm,các tư tưởng các mục tiêu ,các giải pháp và công cụ nhằm sử dụng lực lượng lao động và tạo việc làm cho lực lượng lao động đó .Nói cách khác chính sách việc làm là sự thể chế hoá pháp luật của nhà nước trên lĩnh vực lao động và việc làm,là hệ thống các quan điểm ,các phương hướng mục tiêu và các giải pháp giải quyết việc làm cho lao động. Chính sách việc làm thực chất là một hệ thống các chính sách chung có quan hệ và tác động đến việc mở rộng và phát triển việc làm cho lực lượng lao động của toàn xã hội,như các chính sach:khuyến khích phát triển các lĩnh vực,những ngành ,nghề có khả năng thu hút lao động,chính sách tạo việc làm cho những đối tượng đặc biệt(người tàn tật, đối tượng tệ nạn xã hội,người hồi hương…),chính sách hợp tác và xuất khẩu lao động đi nước ngoài . 2. Vai trò vị trí của chính sách việc làm Chính sách việc làm là một trong những chính sách xã hội cơ bản của một quốc gia nhằm góp phần đảm bảo an toàn, ổn định và phát triển xã hội. Đối với nước ta,tạo thêm việc làm cho người lao động ,kiềm chế thất nghiệp ở tỷ lệ thấp là một trong những mục tiêu kinh tế vĩ mô mà nhà nước thường xuyên quan tâm thực hiện . Chính sách việc làm tác động đến một vấn đề nhạy cảm vừa có ý nghĩa về mặt kinh tế ,vừa có ý nghĩa về mặt chính trị xã hội.Việc hoạch định và thực hiện không tốt chính sách việc làm sẽ dẫn đến những hậu quả,những thiệt hại trực tiếp cả về kinh tế(không sử dụng hết tiềm năng lao động để phát triển kinh tế xã hội ) và cả về chính trị ,xã hội cho đất nước Chính sách việc làm có mối quan hệ biện chứng với các chính sách kinh tế và các chính sách xã hội khác , đặc biệt là mối quan hệ chặt chẽ giữa chính sách việc làm với các chính sách như: chính sách dân số ,chính sách giáo dục đào tạo,chính sách cơ cấu kinh tế và chính sách công nghệ.Có thể thấy rằng: -Giáo dục đào tạo tốt thì cơ hội việc làm tằng. -Giảm tốc độ tăng dân số là công cụ chủ yếu để khắc phục tình trạng thất nghiệp về lâu dài. -Việc phát triển các ngành sản xuất, các lĩnh vực,các doanh nghiệp quy mô nhỏ sử dụng nhiều lao động ở cả nông thôn lẫn thành thị là một vấn đề được tính đến khi xây dựng chính sách cơ cấu kinh tế (theo ngành,theo từng lãnh thổ hoặc theo từng thành phần kinh tế). -Việc lựa chọn các công nghệ sản xuất phù hợp sử dụng nhiều lao động đôi khi có hiệu quả kinh tế xã hội hơn là nhập nhựng công nghệ quá hiện đại (sử dụng ít lao động và sử dụng những lao động trịnh độ cao). Thực hiên tốt chính sách việc làm, nguồn nhân lực được sử dụng có hiệu quả thì hiện tượng thất nghiệp bị giảm đi, như vậy chính sách bảo hiểm xã hội sẽ giảm được chi phí cho các trợ cấp thất nghiệp.Ngược lại khi chính sách việc làm chưa được giải quyết tốt, nhất là vào thời kì kinh tế suy thoái ,nạn thất nghiệp tăng lên,và cùng với nó là tìh trạng đói nghèo,các tệ nạn xã hội sẽ dễ dàng phát sinh.Khi đó gánh nặng đối với các chính sách về bảo trợ xã hội ,an ninh xã hội sẽ tăng lên,thậm chí còn có thể gây ra bất ổn về chính trị xã hội. 3.Quan điểm chỉ đạo của chính sách việc làm . Trong chính sách giải quyết việc làm ,một nguyên tắc cơ bản cần được thực hiện là đảm bảo công bằng xã hội ,trên cơ sở nhà nước tạo ra những điều kiện thuận lợi cho mọi ngưòi có cơ hội trong việc tìm kiếm và tự tạo việc làm,tránh tư tưởng ỷ lại vào nhà nước ,thực hiện chủ nghĩa bình quân chia đèu việc làm với thu nhập: đồng thời cũng phải tránh xu hướng chạy theo thị trường tự do trong giải quyết việc làm,coi nhẹ trách nhiệm xã hội của nhà nứơc ,của các doanh nghiệp ,các tổ chức kinh tế khiến cho tình trạng thất nghiệp trở nên vấn đề xã hội gay cấn . Để có thể hoạch định và thực hiện tốt chính sách việc làm cần quán triệt những quan điểm chủ yếu sau : Một là ,thay đổi quan niệm nhận thức về việc làm.Trước đây ,trong cơ chế kế hoạch hoá tập trung bao cấp,nhà nước phải lo mọi vấn đề về lao động và việc làm,từ đào tạo ,phân bổ đến sử dụng và đãi ngộ .Khái niệm về việc làm trong cơ chế bao cấp hết sức sơ cứng chỉ lao động trong khu vực nhà nước thì mới được coi là có việc làm và được xã hội trân trọng. Trong cơ chế ấy cũng hạn chế đáng kể về tự do di chuyển lao động, tự do hành nghề,do vậy mà hạn chế việc phát huy sức mạnh nguồn nhân lực cũng như quá trình tăng trưởng và phát huy sức mạnh của nguồn nhân lực cũng như quá trình tăng trưởng và phát triển nền kinh tế xã hội nói chung .Từ khi có cơ chế mới, cơ chế thị trường đã thu hút lao động, tạo khả năng mở thêm hàng triệu chỗ làm việc.Từ đó, khái niệm việc làm đã chính thức ra đời theo đúng nghĩa của nó làm cho mọi công dân dù hoạt động ở thành phần kinh tế nào, ở ngành nào hay ở đâu đều có thể yên tâm làm việc. Trong cơ chế thị trường ,tự do hoá lao động là quan điểm cơ bản nhất để hình thành chính sách việc làm trong điều kiện mới.Quan điểm này phải được thể chế ._.